13.05.2013 Views

DIE NUWE PIONIER Jaargang 79, No 7 Volume ... - Pioneer Printers

DIE NUWE PIONIER Jaargang 79, No 7 Volume ... - Pioneer Printers

DIE NUWE PIONIER Jaargang 79, No 7 Volume ... - Pioneer Printers

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>DIE</strong> <strong>NUWE</strong> <strong>PIONIER</strong><br />

<strong>Jaargang</strong> <strong>79</strong>, <strong>No</strong> 7<br />

<strong>Volume</strong> <strong>79</strong>, Nr 7<br />

Datum 15/07/2011 Date<br />

Uitgewers: Pionierskool ― Instituut vir Blindes<br />

Publishers: <strong>Pioneer</strong> School ― Institute for the Blind<br />

Gedruk en versprei deur die Pionierdrukkery, Posbus 994,<br />

WORCESTER, 6849<br />

Printed and distributed by the <strong>Pioneer</strong> <strong>Printers</strong>, P.O. Box 994,<br />

WORCESTER,<br />

6849<br />

REDAKSIE<br />

Redakteur: MARIé―LOUISE DU PREEZ<br />

Rig asseblief alle korrespondensie aan:<br />

Please direct all correspondence to:<br />

―――――――――――――――――――――――――――――<br />

Die Redakteur The Editor<br />

Die Nuwe Pionier Die Nuwe Pionier<br />

Posbus 994 P.O. Box 994<br />

WORCESTER WORCESTER<br />

6849 6849<br />

ccccccccccccccccccccccccccccccccccccc<br />

Tel.: (023) 342 6313<br />

Faks/Fax: (023) 342 0335<br />

E―Pos/E―Mail: marielouise@pioneerprinters.org.za


INHOUD / CONTENTS<br />

1. Blind writer debuts at 72<br />

2. <strong>Pioneer</strong>’s funds boosted by Rotary<br />

3. Reduce, re-use, recycle<br />

4. New law for second-hand goods<br />

5. Crunch a carrot<br />

6. Home remedies for sinusitis relief<br />

7. Sitting is killing you<br />

8. Warmer seas melting ice quicker<br />

9. 5 reasons for a financial plan<br />

10. Keeping germs and mites away<br />

11. Aches on a plane<br />

12. Comic relief from Darling with love<br />

13. Move a little<br />

14. Oprah die Kovsie laat alles mooi saamval<br />

15. Jou kos is sleg vir Wagter<br />

16. Amerika ontmoet Distrik Ses<br />

17. Die syfers sê<br />

18. Die man wat vir die armes praat<br />

19. Oor ‘clutch bags’ en Dancing Queens<br />

20. Behou jou gesonde dieet by werk<br />

21. Jy kan politici nou met selfoon bykom<br />

22. Doen daaglikse inkopies met jou verstand, nie met jou hart<br />

23. Een oggend op die N2-snelweg<br />

Bylae: Resepte<br />

Dekselse lekker tapas<br />

Gebakte maalvleispasta<br />

Lewer met sampioene<br />

Lamslewer met suursous<br />

Suurlemoen-meringue-kaaskoekies<br />

Oatcakes<br />

Fish in a salt crust<br />

Food processor mayonnaise


““““““““““““““<br />

General Knowledge<br />

The average person falls asleep in seven minutes<br />

There are more telephones than people in Washington, D.C.<br />

The average person’s left hand does 56% of the typing.


Blind writer debuts at 72<br />

Laurentia Robertson<br />

Worcester Standard, 23 June 2011<br />

ALL through her life’s journey Verna Herbst, a blind woman<br />

from Worcester, has had a love for writing and at the age of<br />

72 that love has bloomed in the realisation of her debut<br />

offering.<br />

Herbst discovered her love for the written word with her first<br />

compositions during her school days in Rhodesia. She lived in the<br />

country for 24 years before she stayed in Kathu in the <strong>No</strong>rthern<br />

Cape with her husband who worked at a steel mine in the area.<br />

After his death, Herbst moved to Worcester where she started<br />

work at the weaving department at the Institute for the Blind and<br />

has lived at the institute ever since.<br />

At the age of 65 (in 2004), Herbst started to take computer<br />

lessons at the institute with renowned poet and composer Floris<br />

Brown, so she could write a book.<br />

She explains that as a blind person to write a book on a normal<br />

typewriter or computer, she always needed to get someone to<br />

check her work. With the special software she was taught to<br />

operate, the blind can hear what letter had just been typed,<br />

enabling them to pick up mistakes.<br />

Herbst tore up the pages she had typed before having mastered<br />

the programme and started afresh with the book that tells of<br />

God’s love.<br />

“As I went through the Bible, I discovered how awesome His love<br />

for sinners is,” she says. “With this book I want to challenge<br />

people to turn to this awesome God and find out how great His<br />

love is for His people.”<br />

Mrs Anne Fredericks, manager at Huis Brevis where Herbst lives,<br />

describes her as someone who doesn’t allow limitations to keep<br />

her back, but lives every day to her full potential. “Huis Brevis is<br />

by right proud of this remarkable woman.”


The Executive Director of the Institute for the Blind, Mr Freddie<br />

Botha, adds that Herbst is an inspiring example of someone who<br />

rises above her circumstances and proves that if you persevere<br />

nothing can stand in the way of realising your dreams.<br />

Brown, her mentor during this process, says: “What Verna has<br />

achieved at her age is commendable and a good motivation for<br />

learners or students who often don’t study further, or simply stop<br />

studying in order to work without qualifications worth mentioning.”<br />

“I believe that her spiritual book will touch many people’s hearts<br />

so that they too would want to see their dreams come true. Those<br />

who endure, persist and persevere win at the end of the day,” he<br />

adds.<br />

Still Herbst remains humble, saying that God is the one who<br />

should get all the honour. “I’ve just been an instrument,” she says.<br />

Readers who would like to order a copy of the book, can call<br />

Herbst on 023 347 2621 or 0<strong>79</strong> 632 6304.<br />

<strong>Pioneer</strong>’s funds boosted by Rotary<br />

Laurentia Robertson<br />

Worcester Standard, 30 June 2011<br />

NEARLY half a million rand has been donated to the <strong>Pioneer</strong><br />

School for visually impaired learners, thanks to collaborative<br />

efforts between Rotary clubs and partners.<br />

The Worcester Rotary Club has driven a fundraising initiative<br />

conceptualised by Mr Willem Venter (former Rotary President)<br />

where South African celebreties are teamed up with a blind<br />

navigator and must complete a route from Cape Town to<br />

Worcester as set out by rally legend Sarel van der Merwe.<br />

According to Mr Chris Blom, Rotary Foundation Director for the<br />

Worcester Rotary Club, money raised at the 2009 and 2010<br />

events was held back in the hope that they would be able to<br />

double the amount by way of a matching grant.


During the 2009-2010 Rotary year the local club hosted an<br />

exchange student from Kentville in Canada, Chris Barnard. His<br />

father, John, is a member of the Kentville Rotary Club.<br />

During his stay in Worcester, Chris became aware of the many<br />

problems faced by disadvantaged communities here on a daily<br />

basis. He was also involved in fundraising projects for the <strong>Pioneer</strong><br />

School and similar institutions of learning.<br />

After visiting their son here in March 2010, and themselves<br />

becoming aware of their needs, Chris’ parents rallied the support<br />

of the Kentville Rotary Club to join the local organisation in putting<br />

a matching grant together. They even went so far as to get other<br />

Canadian clubs involved in the endeavour, says Blom.<br />

The money raised at the rally, which has now been increased to<br />

R480 000, will be used to fund scholarships for the tuition of 103<br />

disadvantaged learners whose parents are unable to pay school<br />

fees as required.<br />

Tuition at the <strong>Pioneer</strong> School is highly specialised to<br />

accommodate learners’ visual impairment, with text books in<br />

braille and an increasing use of computer technology, and is<br />

therefore expensive.<br />

According to Mr Paul Greyling, acting principal at the <strong>Pioneer</strong><br />

School, approximately R900 000 in tuition fees had to be written<br />

off by the school in 2009 in order to educate children from<br />

disadvantaged communities.<br />

This number increases annually, he said, with the amount for<br />

2010 nearing R1 million.<br />

At the handover of the cheque last Wednesday, Ms Wahida<br />

Parker (general manager of the Golden Valley Casino, a partner<br />

in the Rotary <strong>Pioneer</strong> Rally) paid homage to Rotary for giving<br />

selflessly to the initiative which they started and have nurtured<br />

over the years. She also pledged the continued support of the<br />

casino, thanking her predecessors for the foresight they had to<br />

get involved from the beginning.<br />

This year’s rally will be organised by the <strong>Pioneer</strong> School with the<br />

support of the local Rotary Club and its partners.


Reduce, re-use, recycle<br />

Health24<br />

Minimise how much garbage you throw out and reuse resources<br />

wherever possible. ‘Waste’ should be viewed as a resource to<br />

recycle. A composter in your garden is a great start; and drop off<br />

glass, plastic and paper at recycling centres. Clothing and<br />

household effects will often find a home at charity shops.<br />

Clean your home with natural products containing organically<br />

grown plant ingredients that are completely biodegradable. Avoid<br />

toxic chemicals that damage our water, soil and wildlife ― and<br />

which stress your own system, too. Even smaller supermarkets<br />

have a limited range of these, and they’re only able to grow the<br />

range if people like you ask them to.<br />

New law for second-hand goods<br />

News24<br />

Johannesburg ― The battle against criminals in the second-hand<br />

goods industry will intensify from January 2012.<br />

The Second-Hand Goods Act will officially be in force on the first<br />

day of next year and the government, together with the South<br />

African Police Service (SAPS), has vowed to make the affected<br />

industries take the new stringent laws to heart.<br />

The act is intended to regulate the business of dealers in secondhand<br />

goods and pawnbrokers to combat trade in stolen goods. A<br />

further aim is to promote ethical standards in the trade.<br />

Common second-hand goods traded illegally are copper cables,<br />

steel, car parts and home electronics such as televisions and<br />

DVDs.<br />

Pieter van Dalen, the DA’s spokesperson on public enterprises,<br />

said there would be nowhere to hide for illegal traders.<br />

“This act will be a major paradigm shift with regards to the law,”<br />

said Van Dalen. “The specifications of the laws that will apply to


the second-hand goods industry are more stringent than general<br />

criminal law.”<br />

Van Dalen was involved in the drafting of the act and saw it<br />

signed into law in 2009. He said being part of the copper theft<br />

task team made him realise how unregulated the industry was.<br />

“In the past it was easy for someone to walk into a scrap yard and<br />

sell whatever goods they had without being asked too many<br />

questions, but now the dealers cannot just buy from anyone. The<br />

act will force them to be more responsible.”<br />

Pre-owned goods retailer Cash Crusaders welcomed the<br />

announcement that the law would soon be effective, calling it<br />

“progressive”.<br />

CEO Sean Stegmann said the regulation would bring more<br />

credibility to the industry.<br />

“When you look at the act, it intends to clamp down on all those<br />

unscrupulous dealers who have been flying under the radar and<br />

getting away with illegal dealings,” said Stegmann.<br />

“It’s a much-needed remedy to fight against people who use<br />

second-hand goods for criminal purposes.”<br />

There are two sets of regulations still being promulgated under<br />

the act. The first regulates the accreditation of associations, while<br />

the second will focus on dealers and recyclers.<br />

How it will work<br />

Every industry that deals with second-hand goods will have to join<br />

an association that will represent them. The organisation will then<br />

need to apply for accreditation with the national police<br />

commissioner, who will decide if it can be given certification to<br />

operate.<br />

Each association will need to have a constitution-like set of rules<br />

and regulations that will govern its members. Dealers will also<br />

have to implement sterner checks and balances at their<br />

operations to ensure that they do not buy or sell any stolen goods.<br />

The police will be allowed to raid a scrap yard suspected of illegal<br />

dealings, and can shut down operations for up to seven days.


If a business is found operating without a licence, a penalty of up<br />

to R1m can be imposed or, alternatively, a 10-year jail sentence<br />

for the owner of the establishment. Traders will not be allowed to<br />

alter the original form of the goods before selling them unless they<br />

are for recycling.<br />

Van Dalen believes self-regulation for each industry is the right<br />

approach to eliminate crime involving pre-owned goods.<br />

“If you think about it, criminals everywhere always find a way to<br />

get away with illegal business,” he said. “They know all the<br />

loopholes― so what better way to get them to come clean than to<br />

make them regulate each other?”<br />

Police Minister Nathi Mthethwa said last week in parliament the<br />

various associations that already exist will be considered for<br />

accreditation as provided for in the act.<br />

Mthethwa said with the act coming into operation, SAP members<br />

would receive training on how to deal with related crimes. The<br />

necessary instructions and support would be given to police<br />

stations on an ongoing basis.<br />

Crunch a carrot<br />

Health24<br />

Start crunching away ― studies have shown that a high carrot<br />

consumption can lower your risk of cancer by up to 40 percent.<br />

Researchers from the University of Newcastle in England believe<br />

that falcarinol, a compound that protects the vegetable from<br />

fungal diseases, may be the prime reason for this benefit.<br />

Take action<br />

Luckily, carrots are low in calories and can therefore be eaten<br />

freely. Include at least one portion of carrots (½ a cup of grated<br />

carrots) in your diet every day. Although fresh carrots are the<br />

healthiest, you can also steam or cook this veggie, whip it into a<br />

tasty smoothie or drink carrot juice as an alternative.


Home remedies for sinusitis relief<br />

Health24<br />

• Drink extra fluids to thin mucus. Drink at least 8 glasses of water<br />

per day.<br />

• Breathe moist air from a humidifier, hot shower, or sink filled<br />

with hot water.<br />

• Use oral decongestants, or mucus-thinning agents. Do not use<br />

decongestant nasal sprays for longer than 3 days as this can<br />

result in a situation where nasal obstruction is worse when the<br />

decongestant nasal spray’s effect starts wearing off. Avoid<br />

products containing antihistamines.<br />

• Take aspirin, acetaminophen (paracetamol) or ibuprofen for<br />

headache.<br />

• Check the back of your throat for postnasal drip. Gargle with<br />

warm water to prevent a sore throat.<br />

• Elevate your head at night.<br />

• Buffered Saline (salt-water + bicarbonate of soda) irrigation<br />

helps wash mucus and bacteria out of the nasal passages. Gently<br />

squirt the solution into your nose, one nostril at a time with your<br />

head bent forwards to encourage the solution to go into the roof of<br />

your nose. Sniff it through and then spit it out. Blow your nose<br />

gently afterwards. Repeat 2 to 4 times a day.<br />

• Try to keep your nose clear so you can breathe through it as air<br />

exchange in the sinuses reduces the likelihood of bacteria<br />

growing there.<br />

• Avoid alcohol. It may cause dehydration, leading to drying and<br />

thickening of mucus which could block the ostia and worsen<br />

infection. Allergies to red wine, yeast or sulphites may compound<br />

the problem by causing swelling of the nose.


Sitting is killing you<br />

Health24<br />

Whether tending our crops or hunting wild boar, most of our lives<br />

as humans were lived on our feet. But with the advent of TV,<br />

computers, and the desk job, we’re sitting down more than ever<br />

before in history: 9.3 hours a day, even more time than we spend<br />

sleeping (7.7 hours). Our bodies weren’t built for that, and it’s<br />

starting to take its toll. You might want to stand up for this.<br />

SITTING INCREASES RISK OF DEATH UP TO 40%<br />

Sitting 6+ hours per day makes you up to 40% likelier to die<br />

within 15 years than someone who sits less than 3. Even if you<br />

exercise.<br />

Studies show that only reducing sitting time helps. It’s clear that<br />

sitting is killing us: but how?<br />

SITTING MAKES US FAT<br />

Obese people sit for 2.5 more hours per day than thin people.<br />

Sitting expends almost no energy.<br />

Effects of sitting aren’t just long term, though. Your body goes into<br />

meltdown the moment you sit down.<br />

HOW SITTING WRECKS YOUR BODY<br />

As Soon As You Sit:<br />

Electrical activity in the leg muscles shuts off<br />

Calorie burning drops to 1 per minute<br />

Enzymes that help break down fat drop 90%<br />

After 2 Hours: Good cholesterol drops 20%<br />

After 24 Hours: Insulin effectiveness drops 24% and risk of<br />

diabetes rises<br />

HOW TO GET OUT OF YOUR CHAIR ALIVE<br />

For many of us, sitting for 8 hours a day at our job is inevitable.<br />

But it’s the extra sitting outside of work that turns a serious<br />

problem deadly.<br />

The recommended 30 minutes of activity per day is not enough.<br />

Interrupt sitting whenever you can:


Stretching<br />

Walking/Marching In Place<br />

Jumping Jacks<br />

Walking burns 3-5 times the calories that sitting does. Take every<br />

opportunity to walk around the office.<br />

GET OFF THE COUCH<br />

Those who sit 3 hours or more per day watching TV are 64%<br />

more likely to die from heart disease.<br />

Of those who sit in front of the TV 3 hours per day, those who<br />

exercise are just as fat as those who don’t.<br />

Each extra hour of watching TV = 11% higher death risk.<br />

TAKE THE EXTRA STEP<br />

Sitting time adds up, whether it’s at the desk or in the car. Walk,<br />

ride your bike, and take the stairs instead of the elevator. Also,<br />

interrupt sitting time whenever you can.<br />

Sitting at 135° puts less strain on your back than hunching<br />

forward or even sitting straight.<br />

The human body simply isn’t built to sit for long periods of time. A<br />

hundred years ago, when we were all out toiling in the fields and<br />

factories, obesity was basically nonexistent. But since we can’t<br />

exactly run free in the fields till the end of our days, we have to<br />

help our bodies in other ways. We have to stand up for our right to<br />

stand up.<br />

Warmer seas melting ice quicker<br />

News24<br />

Washington ― Warming air from climate change isn’t the only<br />

thing that will speed ice melting near the poles ― so will the<br />

warming water beneath the ice, a new study points out.<br />

Increased melting of ice in Greenland and parts of Antarctica has<br />

been reported as a consequence of global warming, potentially


aising sea levels. But little attention has been paid to the impact<br />

of warmer water beneath the ice.<br />

<strong>No</strong>w, Jianjun Yin of the University of Arizona and colleagues<br />

report the warming water could mean polar ice melting faster than<br />

had been expected. Their report was published on Sunday in the<br />

journal Nature Geoscience.<br />

While melting floating ice won’t raise the sea level, ice flowing into<br />

the sea from glaciers often reaches the bottom, and grounded ice<br />

melted by warm water around it can produce added water to the<br />

sea.<br />

“Ocean warming is very important compared to atmospheric<br />

warming because water has a much larger heat capacity than air,”<br />

Yin explained. “If you put an ice cube in a warm room, it will melt<br />

in several hours. But if you put an ice cube in a cup of warm<br />

water, it will disappear in just minutes.”<br />

In addition, Yin explained, if floating ice along the coastal areas<br />

melts it will allow the flow of glaciers to accelerate, bringing more<br />

ice into the seas.<br />

“This mean that both Greenland and Antarctica are probably<br />

going to melt faster than the scientific community previously<br />

thought,” co-author Jonathan T Overpeck said in a statement.<br />

Overpeck, co-director of the University of Arizona’s Institute of the<br />

Environment, said: “This paper adds to the evidence that we<br />

could have sea level rise by the end of this century of around 1m<br />

and a good deal more in succeeding centuries.”<br />

The subsurface ocean along the Greenland coast could warm as<br />

much as 2°C by 2100, the researchers reported. The warming<br />

along the coast of Antarctica would be somewhat less, they<br />

calculated, at 0.5°C .<br />

5 reasons for a financial plan<br />

Health24<br />

If you think that financial planning is making your credit card<br />

installments on time, then this checklist is for you. From a


financial planning point of view, most people face four or five<br />

common risks. They are:<br />

1. Dying too soon and leaving debt or dependents<br />

2. Living too long (insufficient funds on which to retire)<br />

3. Disability (over a short or extended period)<br />

4. Funds for short-term emergencies.<br />

5. Debt!<br />

A financial plan should identify the potential impact of any of these<br />

areas (as well as any others) and should be designed to minimise<br />

negative impact. For more information, read 5 good reasons to<br />

have a financial plan.<br />

Keeping germs and mites away<br />

Health24<br />

Is your home clean enough, too clean, or an absolute tip? Here<br />

are some things to think about when it comes to domestic<br />

hygiene:<br />

• Consider that household dust is made almost entirely of dead<br />

human skin ― this should be an incentive to dust regularly. We<br />

shed one gram of skin per day on average ― enough to keep<br />

millions of dust mites going.<br />

• We perspire half a litre of water into our beds each night,<br />

creating the perfect conditions for dust mites, who live on the<br />

flakes from our bodies and are associated with arrange of health<br />

problems including asthma, eczema and bronchitis.<br />

• A recent study found the average desk harbouring 400 times the<br />

level of bacteria found in a regularly cleaned toilet.<br />

• A mixture of water and white vinegar makes an excellent<br />

cleaning agent for taps and bathroom surfaces such as tiles ―<br />

and it is cheap.


• Dividing tasks that are written down on a timetable, makes it so<br />

much easier to keep the house clean.<br />

• Put your kitchen sponge into the dishwasher with the dishes.<br />

• A dirty kitchen cloth spreads bacteria everywhere ― wash these<br />

cloths regularly.<br />

• Bed linen should be washed once a week in water that is at<br />

least 60 degrees Celsius. Mattresses should be aired regularly.<br />

Aches on a plane<br />

Health24<br />

If you’re a jet setter, you’ll be well aware of the aches and pains<br />

that accompany long hours of sitting in a plane. However,<br />

movement and simple exercises can help prevent the discomfort<br />

and may thwart more serious problems, such as deep-vein<br />

thrombosis.<br />

Take action:<br />

Walk up and down the aisle every hour or so during the flight to<br />

work your leg muscles and ease back strain. Also do some heel<br />

raises, toe lifts, ankle circles, overhead stretches, back twists, curl<br />

downs and toe-heel walking. These exercises will ensure that<br />

your leg muscles don’t contract and will help prevent fluid buildup<br />

in the legs.<br />

Comic relief from Darling with love<br />

Adele Shavel<br />

Sunday Times, 3 July 2011<br />

Pieter-Dirk Uys says his biggest extravagance is spending money<br />

on Evita Bezuidenhout, a woman that doesn’t exist.<br />

ARE you good with money or irresponsible?<br />

Good in as far as I respect the need for it, but ignore the<br />

addiction.


What did your childhood experience teach you about<br />

money?<br />

It was very seldom spoken about or asked for. One pound pocket<br />

money a week somehow allowed some savings as well.<br />

What is your biggest extravagance?<br />

Spending money on a woman who doesn’t exist. It is important<br />

that Evita Bezuidenhout is so real that the women recognise the<br />

woman and the men forget the man. <strong>No</strong>t a cheap commitment.<br />

What is the one thing you wish you had never bought?<br />

A second house in Forest Town, Johannesburg, in the 1908s<br />

because it had a big garage for the Cadillac I bought as a prop for<br />

the latest Evita show. The Cadillac only fitted in once we made<br />

two holes in the wall for the front bumper!<br />

And your best buy?<br />

The derelict ground round the derelict old Darling station (which I<br />

called Afghanistan long before the US discovered it), now treed,<br />

developed, used, treasured and called Evita se Perron.<br />

Do you have many credit cards and store cards?<br />

An heir and spare. One to use and one as a stand-by. A<br />

Woolworths card as a special treat.<br />

Have you learnt any difficult lessons about money through<br />

mistakes?<br />

Yes, but I have never learnt not to give it away because you<br />

always give the people who need it the benefit of the doubt.<br />

Have you invested in shares and do you know what your<br />

doing?<br />

Stopped all that just before the big crash. Call it animal instinct.<br />

Do you shop online?<br />

<strong>No</strong>. I like to touch and feel something before I buy it. And try it on<br />

...<br />

What kind of car do you drive, and do you rate cars in terms<br />

of practicalities, speed or looks?<br />

A little red Megane with its African bum. It must have a big boot<br />

for Evita to travel in!<br />

What is your money weakness?


Giving change at robots to smiling people.<br />

What was your first job and how much did you earn?<br />

Space Theatre in Cape Town in 1972 ― R22.50 a week, on duty<br />

24/7.<br />

<strong>No</strong>w that you are better off, are you happier?<br />

Better off than what? Just because I can afford things has nothing<br />

to do with happiness. I love being 65 because the audition for life<br />

is over. <strong>No</strong> more explanations. <strong>No</strong>w I’m curing the disease to<br />

please. I know what I want and in spite of being a Libra I usually<br />

do what I must.<br />

Have you ever been in debt?<br />

Yes, but carefully planned, never surprised by it. Infuriating but<br />

controllable. At present, none. Tomorrow? who knows. (I know).<br />

How do you prefer to pay for things ― cash, card or cheque?<br />

Depends. Cash is best. Still use cheques and get funny looks.<br />

Too many times carders are rejected because of system not<br />

savings.<br />

How do you tip? Are you an easy tipper or do they have to<br />

work hard with you?<br />

Tipping is a pleasure when service was a pleasure.<br />

Do you try to conceal how much you earn to make others feel<br />

more comfortable?<br />

It never comes up in conversations. I don’t have time for symbols<br />

of success or wealth.<br />

Do you bank online?<br />

Yes, but have a very good, respectful relationship with a human<br />

being at the bank.<br />

Have you ever been really hard up?<br />

Oh yes. I did my best work then, I was at my most pleasant and I<br />

sometimes miss those days.<br />

What was the most lucrative job you have ever done? Did<br />

you use the fee for anything special?<br />

Being forced to do a one-man show called Adapt or Dye in 1980<br />

because all my work had been banned by the government and my


cat needed to be fed. After that I could feed the cat. I remain<br />

unemployed to this very day (self-employed is the answer).<br />

Do you manage your own financial affairs?<br />

Yes, with some very appreciated advice from those who know<br />

best.<br />

Are you a saver or a spender?<br />

50-50.<br />

What’s better ― property or pension?<br />

Property.<br />

What is the most important lesson you have learnt from<br />

money?<br />

Here today gone tonight.<br />

What is the best money advice you have ever been given?<br />

Money is the toilet paper of life; if you have too much of it, you<br />

spend your life on the toilet!<br />

If you won R1-million, what would you spend it on?<br />

Making Evita se Perron more comfortable. New gutters. Manure<br />

for the plants. Two more cats. Invest in my Aids presentation<br />

touring schools.<br />

Move a little<br />

Health24<br />

Overweight kids might benefit from swapping their traditional<br />

video games for “active” ones that get them off the couch, a new<br />

study suggests. The study found that those whose usual,<br />

sedentary video games were partly replaced with active games<br />

gained less weight over six months.<br />

For years, experts have worried that the growing amount of time<br />

children are spending in front of TVs and computers is helping to<br />

feed an epidemic of childhood obesity. And the researchers on<br />

the new study say they are not advocating more video gaming,<br />

but children cannot always get outdoors. Some live in unsafe<br />

neighbourhoods; some live in areas where winters are long and<br />

harsh. So replacing some sedentary screen time with active video


games might be worthwhile, according to researchers. But<br />

swapping out kids’ video games, or any single measure, will not<br />

solve the obesity problem.<br />

“““““““““““““““<br />

Brains are more active sleeping watching TV.<br />

It’s impossible to sneeze with your eyes open.<br />

Oprah die Kovsie laat alles mooi saamval<br />

Jonathan Jansen<br />

Die Burger, 28 Junie 2011<br />

Vandat bevestig is dat Oprah Winfrey die Universiteit van die<br />

Vrystaat sou besoek, het ‘n kernbeplanningspan van sowat dertig<br />

lede op dreef gekom en omgesien na die reëlings: vir veiligheid,<br />

vervoer, uitnodigings, etes, kaartjies, dekor, die nuusmedia,<br />

kommunikasie, verhoogbestuur en die gradeplegtigheid, asook vir<br />

openbare redevoering, ensomeer.<br />

<strong>No</strong>g nooit was soveel mense betrokke by die beplanning van só<br />

‘n gebeurtenis op ‘n universiteitskampus in ons land nie. Daar<br />

was, byvoorbeeld, minstens vier sekerheidstaakspanne betrokke,<br />

met inbegrip van Winfrey s’n.<br />

Honderde personeellede het deurnag gewerk. Ek het met<br />

bewondering toegekyk hoe studente en personeel geswoeg het<br />

om dié Kovsie-gebeurtenis van die eeu ‘n oomblik van trots vir die<br />

universiteit, stad en land te maak.<br />

Ons kon dit nie alleen vermag het nie. Oprah se beplanningspan<br />

in Chicago was daagliks met ons in verbinding oor die aksieplan<br />

van meer as twintig bladsye. Vir die Amerikaners was dit riskant;<br />

iets anders as om die stel en die gehoor in die beheerde<br />

omgewing van die Oprah Winfrey Show te bestuur. ‘n<br />

Afgevaardigde is na Bloemfontein gestuur om seker te maak dat<br />

alles seepglad sou verloop. Uiteindelik kon ons verantwoording<br />

doen oor elke tree, en elke asemteug.


En ons moes voorsiening maak vir Mandela-oomblikke: Hoe<br />

gemaak as sy van protokol afwyk en uitstap om ondersteuners te<br />

groet? Sy hét, en die span was gereed daarvoor. Dan die bysake:<br />

Die plaaslike nuusmedia wou die geleentheid tot elke prys as ‘n<br />

geldmaaktruuk voorstel. Maar geen geld is gevra nie: Dit is so<br />

eenvoudig soos dít.<br />

Tog was dit irriterend om onakkurate en misleidende inligting oor<br />

aanvang- en afsluitingstye, reisroetes en landingstye te lees.<br />

Die ergste het nog voorgelê: Honderde mense landwyd wou iets<br />

gee vir die internasionale media-ikoon en filantroop. Briewe is van<br />

oral ontvang, plaaslike haarsalonne het aangebied om haar hare<br />

te doen, en selfs ‘n gratis massering is aangebied. Uiteenlopende<br />

organisasies, van Johannesburg tot Kaapstad, wou hê haar<br />

reisplan moet aangepas word sodat sy by hulle kon aandoen. Dit<br />

was moeilik om vir vrygewige en welmenende mense te<br />

verduidelik dat ons haar nie sommer met vliegtuigvragte<br />

geskenke kon oorlaai nie, en dat sy nie almal tydens haar kort<br />

besoek kon ontmoet nie.<br />

Nie net welwillende mense het na Bloemfontein gestroom nie;<br />

misdadigers en ander opportuniste het dit ook gedoen. ‘n Groep<br />

Nigeriërs is vasgetrek waar hulle vervalste kaartjies verkoop het.<br />

Daar kon groepe wees wat die teenwoordigheid van beroemdes<br />

sou wou uitbuit vir optogte en protesaksies. Ons was slaggereed.<br />

Dit was senutergend. Veronderstel iets ergs gebeur op ons<br />

kampus met een van die wêreld se invloedrykste leiers?<br />

Toe breek die oomblik aan. Die optog het aangekom. Sy het,<br />

danksy baie hoë hoëhakskoene, aansienlik langer voorgekom as<br />

wat ek verwag het. “Professor Jansen,” het sy gesê, en ek het<br />

besef sy het die gedetailleerde plan vir die geleentheid haarfyn<br />

bestudeer.<br />

Ek het die opregte menslikheid van hierdie besonderse vrou<br />

eerstehands ervaar terwyl sy die spesiale gaste gegroet het.<br />

Toe die gradeplegtigheid. Met me. Winfrey se aankoms in die<br />

saal het dit gevoel of die dak van die Callie Human-sentrum


afgeruk gaan word. “Hierdie mens beteken so baie vir so baie<br />

mense reg oor die wêreld,” het ek gedink.<br />

Me. Winfrey se vriend, John Samuel, het een van die<br />

aangrypendste gradueringsitate voorgelees wat ek tot nog toe<br />

gehoor het. Hy het die oomblik verewig toe hy na haar draai en<br />

sê: “Me. Winfrey, u is nou ‘n Kovsie.” Die gehoor was oorstelp, en<br />

Oprah het haar arms omhoog gehou in vreugde.<br />

Sy het die verhoog verlaat om haar toga uit te trek, en<br />

teruggekeer om die sowat 5 000 aanwesiges toe te spreek. Die<br />

gehoor was stil terwyl die nuwe Kovsie haar woord gedoen het.<br />

Sy het die aangrypende verhaal vertel van haar geboorte as kind<br />

van ‘n per-ongeluk-paartjie wat nie beplan het om haar te hê nie.<br />

Almal is geraak.<br />

Ons sluit af met die kenlied van die burgerregtestryd in Amerika,<br />

die “Battle Hymn of the Republic”. Corneil en die kinderkore se<br />

stemme styg uit met “Glory, glory hallelujah, His truth is marching<br />

on”. Terwyl hulle sing, kyk Oprah in my rigting, en óns weet, álles<br />

wat met ons lande en dié kampus gebeur het, was die moeite<br />

werd.<br />

Jou kos is sleg vir Wagter<br />

Carla van Niekerk<br />

Die Burger, 29 Junie 2011<br />

‘n Hele paar soorte kos wat mense eet, kan skadelik wees vir jou<br />

beste vriend se gesondheid, sê dr. Malan van Zyl, ‘n honde- en<br />

katte-internis van die Cape Animal Medical Centre in Kaapstad.<br />

Mense se dieet is oor die algemeen baie hoog in sout en vet en<br />

dis nie goed vir jou hond nie, voeg dr. Dean de Kock, ‘n veearts<br />

van die Valley Farm-dierehospitaal in Johannesburg, by.<br />

Dié twee hondekenners se raad is om die volgende kossoorte van<br />

jou hond weg te hou:<br />

BENE<br />

“Bene eet is beslis uit. Ons verloor vier of vyf honde per week as<br />

‘n regstreekse gevolg van bene,” sê De Kock.


As jou hond ‘n been kou, kan dit sy tande breek, in sy keel<br />

vassteek, sy dermkanaal perforeer, ‘n totale obstruksie<br />

veroorsaak of in die maag vassit, wat dan in ‘n operasie verwyder<br />

moet word.<br />

De Kock sê as jou hond hoenderbene en varkribbetjies eet, kan<br />

dit in die maag kompakteer.<br />

Dit veroorsaak dan dikdermprobleme, voeg Van Zyl by.<br />

“Dieselfde kan met gewone bene ook gebeur ― dit veroorsaak<br />

bloeding en skade aan die derms.”<br />

Van Zyl sê as jy wel vir jou hond bene voer, moet jy dié bene kies<br />

wat die hond nie kan insluk nie.<br />

“Maar dit is moeilik om dit reg te kies. Ons opereer relatief gereeld<br />

om bene te verwyder.”<br />

KNOFFEL EN UIE<br />

“In oormaat veroorsaak knoffel en uie skade aan die<br />

rooibloedselle ― veral in klein honde en katte,” verduidelik Van<br />

Zyl.<br />

“Dit veroorsaak dat die rooibloedselle gedeeltelik afgebreek word.<br />

Baie mense gee knoffel oor ‘n lang tyd sonder probleme, maar dit<br />

gaan oor die hoeveelheid in vergelyking met die grootte van die<br />

hond. Vermy dit eerder.”<br />

Van Zyl sê hy het al honde ondersoek wat deur ‘n uiebredie<br />

vergiftig is.<br />

GEMUFDE OF OU KOS<br />

Kos met muf op is ‘n groot taboe, sê Van Zyl.<br />

“Wees veral versigtig vir grondbone, mieliemeel en mielieprodukte<br />

met muf op. Die muf skei ‘n gifstof af.” Dit is dieselfde gifstof wat<br />

veroorsaak dat honde soms deur hondekos vergiftig word,<br />

verduidelik hy.<br />

Honde kry ook voedselvergiftiging van menskos wat reeds vrot is.<br />

“Dit moet vars wees. As die kos nie geskik is vir mense nie,<br />

behoort dit ook nie vir ‘n hond gegee te word nie.”<br />

ROSYNE, DRUIWE, NEUTE<br />

Nie alle rosyne en druiwe sal probleme veroorsaak nie, maar<br />

vermy dit liefs. Dit kan tot nierversaking lei, waarsku Van Zyl.


De Kock voeg by makadamianeute moet ook vermy word omdat<br />

dit neurologiese simptome en dermkanaalkrampe kan<br />

veroorsaak.<br />

SJOKOLADE<br />

Wagter smul dalk lekker saam aan ‘n plak sjokolade voor die<br />

televisie, maar jy doen hom nie ‘n guns nie.<br />

“Dit gaan oor die hoeveelheid relatief tot die hond se grootte,<br />

maar donker- en kooksjokolade is giftiger. ‘n Aktiewe bestanddeel<br />

hierin veroorsaak senuwee-aantasting.”<br />

Van Zyl voeg by gewone melksjokolade in klein hoeveelhede sal<br />

waarskynlik nie ‘n probleem veroorsaak nie, maar te veel kan<br />

noodlottig wees.<br />

VETTERIGE KOS<br />

Middeljarige honde wat effens oorgewig is, veral tewe, kan<br />

pankreatitis ontwikkel van vetterig eetgoed. “Dit is inflammasie<br />

van die pankreas en dit kan dodelik wees.”<br />

Van Zyl sê honde se vetinname moet baie laag gehou word en as<br />

jy af en toe ‘n stukkie braaivleisvet gee, moet jy die hoeveelheid<br />

mooi dophou.<br />

Gee dié eetgoed<br />

Hondepille van goeie gehalte is die beste kos wat jy vir jou hond<br />

kan gee.<br />

“Dit is ‘n volledig gebalanseerde dieet en jy hoef niks anders by te<br />

gee nie,” sê dr. Dean de Kock.<br />

As jy egter graag bederfhappies of oorskietkos wil gee, sal<br />

hoender, rooivleis, rys en groente goed werk.<br />

Enige menskos in oormaat kan egter tot gesondheidsprobleme in<br />

jou troeteldier lei.<br />

Buiten die lys van kos wat eerder vermy moet word, kan jy<br />

volgens dr. Malan van Zyl bykans enige kos vir ‘n gesonde hond<br />

voer indien dit binne perke bly.<br />

“‘n Klein hondjie kan byvoorbeeld nie ‘n hele stuk steak opeet<br />

nie.”<br />

Wanneer jy hondepille kies, moet jy onthou die beste gehalte is<br />

gewoonlik die duurste, sê Van Zyl.


As jy oor die gehalte van Wagter se kos wonder, gaan kyk na die<br />

grootte van die hopies wat hy op die grasperk maak.<br />

“Dit sal kleiner wees met kos wat van ‘n goeie gehalte is omdat<br />

meer daarvan verteer word. Met kos wat van ‘n swakker gehalte<br />

is, word die meeste daarvan net weer uitgekei.”<br />

Amerika ontmoet Distrik Ses<br />

Murray La Vita<br />

Die Burger, 25 Junie 2011<br />

Dit was ‘n ontmoeting tussen die groot en magtige Amerika en<br />

Distrik Ses.<br />

Ons het seker ‘n goeie uur voor me. Michelle Obama en haar<br />

gevolg by die Distrik Ses-museum op die hoek van Buitenkant- en<br />

Albertusstraat in Kaapstad opgedaag.<br />

Voor die syingang in Albertusstraat het ‘n Ford Focus van die<br />

plofstofeenheid en ‘n polisiebussie gestaan. En ‘n groepie<br />

polisiemanne in siviele drag. Twee van hulle het lang swart jasse<br />

aangehad. Hulle het daar staan en gesels en rook.<br />

Ek skat die man van die plofstofeenheid so tussen 38 en 42. Hy<br />

het ‘n uniform van ‘n aard aangehad. Iets soos ‘n oorpak (overall).<br />

Links op sy bors was ‘n polisiewapen en die woord<br />

plofstofeenheid. Sy hare is sandkleurig. Iets in sy ligblou oë het vir<br />

my gesê hy is iemand wat al seergekry het en dít maak hom<br />

gevaarlik. Maar sy stem was sag en amper vriendelik toe ek hom<br />

later vra of ek die toilet van die museum mag gebruik voordat<br />

hulle met hul wolfhonde die plek fynkam.<br />

Die vrou van die Amerikaanse departement van buitelandse sake<br />

het twee selfone en ‘n bob-haarstyl. Sy kom oorspronklik van<br />

Kalifornië af en was al saam met oudpres. George W. Bush in<br />

Singapoer.<br />

Toe ‘n groep jong mans in eenderse swart pakke en blink swart<br />

skoene na ons toe aangeloop kom, het ek gevra wie hulle is.<br />

Want dit was duidelik dat hulle nie Kapenaars is nie. Ook nie<br />

Suid-Afrikaners nie. Hierdie wesens se professionaliteit het hulle


gestroop van menslikheid. Dit het vir my gevoel of ek meer<br />

gemeen het met ‘n kraalogie wat vroegoggend in die boom voor<br />

my venster sit en sing as met hulle.<br />

Die vrou met die bob se antwoord het uit twee woorde bestaan en<br />

die vrolike toon waarmee sy dit geuiter het, het gepas by iemand<br />

wat op ‘n koue dag met ‘n volgelaaide bord by ‘n vertrek instap<br />

waar tieners sit en televisie kyk. En sê: “Pannekoek, julle!”<br />

Terwyl sy glimlag en haar blinkwit Kaliforniese porselein ten toon<br />

stel, het sy gesê: “Secret Service!”<br />

Ek besef dit moet ‘n enorme verantwoordelikheid wees om die<br />

vrou van die Amerikaanse president en haar dogters op te pas in<br />

‘n wêreld wat toenemend vyandig gesind is jeens hul eens<br />

magtige ryk.<br />

Maar dit is jammer as jy in die proses ‘n uitdrukkinglose en stugge<br />

robot word. En kortaf. Ek was amper verbaas om woorde uit die<br />

mond te hoor kom van die kort Viëtnamees (die ironie!) wat in<br />

beheer was van die “Secret Service”-lede. Want taal is tog iets<br />

mensliks. Al is dit net om vir iemand te blaf: “Turn around!”<br />

Mev. Obama blyk ‘n wonderlike mens te wees: waardig,<br />

meelewend. Dit is sekere lede van haar gevolg van wie ek so<br />

vervreemd gevoel het. Buiten die uitdrukkinglose geheimediensrobotte<br />

was daar byvoorbeeld die blonde Wit Huis-vrou (‘n ekstra<br />

op die stel van Desperate Housewives) wat verveeld opkyk na die<br />

gesigte wat bo in die ou, skemer kerk hang: dr. Abdurahman,<br />

Cissie Gool, Clements Kadalie, Richard Rive.<br />

Die gesigte van ménse.<br />

Die syfers sê<br />

Die Burger, 25 Junie 2011<br />

• $1 miljard: Die bedrag (sowat R6,7 miljard) wat die Chinese<br />

motorvervaardiger CMC aan ‘n monteeraanleg in Harrismith in die<br />

Vrystaat wil bestee.<br />

• R50 miljard: Die bedrag wat Standard Bank vanjaar vir<br />

persoonlike en sakelenings in Suid-Afrika wil toestaan.


• 4,6%: Suid-Afrika se amptelike jaarlikse verbruikersinflasiekoers<br />

in Mei.<br />

• 150 miljoen: Die selfoongroep MTN se aantal intekenare<br />

wêreldwyd.<br />

• R24 miljoen: Die bedrag wat die Britse wapen- en<br />

tegnologiegroep BAE Systems volgens sy eertydse Sweedse<br />

vennoot Saab in omkoopgeld betaal het om die kontrak te beklink<br />

om Gripen-vegvliegtuie aan die SA regering te verkoop.<br />

• 39%: Die toename in die getal selfmoorde in die noordooste van<br />

Japan sedert Maart, toe die gebied deur ‘n aardbewing en<br />

gepaardgaande tsoenami getref is (vergeleke met die syfer vir die<br />

ooreenstemmende tydperk verlede jaar.)<br />

• 1 200: Die aantal buitelanders wat gemiddeld elke dag in Suid-<br />

Afrika om asiel aansoek doen. Suid-Afrika is volgens VN-syfers<br />

verreweg die land met die grootste toevloei van asiel-aansoekers.<br />

• R750 miljoen: Die voorsiene koste van korttermyningrypings<br />

om ‘n dreigende ramp weens suur mynwater in Gauteng af te<br />

weer.<br />

Die man wat vir die armes praat<br />

Dana Snyman<br />

Die Burger, 24 Junie 2011<br />

Sifiso antwoord my vraag nie dadelik nie. Hy kyk na my, dan kyk<br />

hy oor die kaal werf uit, in die rigting van die straat wat voor die<br />

huis in die township verbyloop waar hy, sy ma en nog mense<br />

woon.<br />

Hy sit skuins op ‘n ou kombuisstoel langs die voordeur. Ek sit op<br />

‘n leë bierkrat. Sifiso se oorlede ouma het jare lank vir my oorlede<br />

pa en ma gewerk ― en soms, wanneer ek nog hier op die dorp<br />

kom, kom kyk ek hoe gaan dit hier.<br />

Baie oggende ― veral in die winter ― het ek Sifiso se ouma hier<br />

kom oplaai. Smiddae het ek haar teruggebring. Sifiso was toe nog


op skool. Sy naam was toe nog Lukas, maar toe ek iewers ná ‘94<br />

weer op ‘n dag op die dorp kom, toe hoor ek hy is nou Sifiso.<br />

Oor die jare het min hier by die huisie verander: Die mure is<br />

steeds dieselfde dowwe groen, en waar die voorhekkie moet<br />

wees, is ‘n opening. By die hoek van die huis lê ‘n leë bottel<br />

Smirnoff-vodka en een plastiekplakkie. Netnou toe ek daar verby<br />

gestap het, het ek die plakkie goed bekyk. Aan die binnekant van<br />

die sool is ‘n afbeelding van ‘n palmboom en langs dit staan daar:<br />

“Comfort Zone”.<br />

Hier sou nooit sulke goed los op die werf rondgelê het toe Sifiso<br />

se ouma nog geleef het nie. Of het dit daar gelê, en ek wou dit net<br />

nie sien nie?<br />

Ek kyk na Sifiso wat steeds stil oor die werf uitkyk. Ek probeer<br />

dink wat hy dink, maar ek weet ek kan nie dink wat hy dink nie.<br />

Aan die oorkant van die straat was jare lank slegs ‘n wanhopige<br />

stuk veld vol glasstukke en geroeste blikkies en plastieksakke en<br />

voetpaadjies in die dorp se koers. <strong>No</strong>u is hier ‘n plaat sinkkaias.<br />

Een van die kaias se voorkant is blou geverf en op die dak lê<br />

ronde klippe en twee motorbande.<br />

In die straat kom ‘n geronkel oor die klippe aan. Dis ‘n man wat ‘n<br />

winkeltrollie stoot ― een van OK Foods in die dorp s’n. In die<br />

trollie is vuurmaakhout en bo-op balanseer die man die geroeste<br />

uitlaatstel van ‘n kar.<br />

Dit lyk of Sifiso aan iets kou, maar daar is niks in sy mond nie,<br />

sien ek uit die hoek van my oog. Hy het matriek geslaag, maar ek<br />

is nie seker wat hy als daarna gedoen het nie. Oor die jare het net<br />

flardes nuus oor hom my bereik: Sifiso is nou in Johannesburg.<br />

Sifiso wil ‘n rekenaarkursus doen. Sifiso kan dalk ‘n werk by<br />

Telkom kry.<br />

Die man verdwyn tussen die kaias met die winkeltrollie. ‘n<br />

Meisietjie draf verby, met ‘n langwerpige pak kaaskrulle onder die<br />

arm vasgeknyp.<br />

Langs een van die kaias staan ‘n stapel sementstene, ‘n gedaan<br />

wasmasjien en drie waterkanne. Die TV-antenna op die dak hang


skuins na die linkerkant toe. ‘n Geelbruin hond lê in die stof. ‘n<br />

Baba huil iewers.<br />

Sifiso beweeg opeens langs my. Ek kyk na hom. In sy oë is die<br />

rook van hoeveel townshipnagte.<br />

“Jy wil weet van Malema,” sê hy. “Ek like vir Malema. Hy bly nie<br />

stil nie. Hy praat vir my. Hy praat vir ons.”<br />

Oor ‘clutch bags’ en Dancing Queens<br />

Hennie van Greunen<br />

Die Burger, 25 Junie 2011<br />

‘One of her neighbours, Siyabonga Ngxaki, 22, said lesbian<br />

couples were setting bad examples for children,” lees ek nou die<br />

oggend op News24. Die “her” waarna daar verwys word, is ‘n gay<br />

vrou van Crossroads wat deur twee mans aangerand is, omdat sy<br />

hulle “meisies steel”.<br />

Deur die skewe bril van Suid-Afrikaanse moraliteit is die beter<br />

voorbeeld vir kinders natuurlik die poging tot moord in teenstelling<br />

met die gay paartjie. Dit leer ons kinders mooi.<br />

‘n Paar dae tevore neem ek op die Saterdag die trein van Trevi tot<br />

by Rome in Italië ― my ma wil ‘n clutch bag hê. Sy is in haar 70’s<br />

en in die ouetehuis, en toe ek haar vra wat ek vir haar van Italië<br />

moet saambring, sê sy: “‘n Clutch bag, vir wanneer ons uitgaan<br />

na do’s en so. My handsak is te groot vir aandfunksies.”<br />

<strong>No</strong>u of die aandfunksies Bingo, Ocean Basket of kuiers by my<br />

suster is, dié weet ek nie. Ek vermoed ook die idee van ‘n clutch<br />

bag is ‘n bietjie 70’s, maar my kennis van handsakke is<br />

(genadiglik) maar skraps, so ek gaan Rome toe om jag te maak<br />

op ‘n clutch bag.<br />

Later daardie middag, clutch bag in die hand, storm ek terug<br />

stasie toe, maar die volgende trein na Trevi vertrek eers drie uur<br />

later. Ek is gatvol gejag vir die clutch bag en wil eintlik net huis toe<br />

gaan, toe die klanke van Lady Gaga se “Born this way” my<br />

aandag trek.


Anderkant die parkeerterrein is duisende reënboogvlae, ‘n gejil<br />

soos by ‘n YDE-uitverkoping op ‘n Saterdagoggend en meer<br />

moffies / letties / transgender / bi / bi-curious / previously<br />

unlabelled mense per vierkante meter as by die Mother City<br />

Queer Project. Dis EuroPride 2011 en ek staan ― clutch bag in<br />

die hand ― reg by die beginpunt van die parade. Dit voel vir my<br />

ek moet sê: “Ek verklaar die basaar nou oop,” en dan gaan ons<br />

almal tee en skons nuttig.<br />

Maar nee, hier staan ek langs ‘n reus van ‘n man, opge-dress as<br />

Dolly Parton. “Jolene,” dog ek, “Jolene, Jolene, Jolene ...”<br />

Die parade begin: Eers die reënboogwa met ballonne in die<br />

kleure van die reënboogvlag en 200 gym bunnies in goue<br />

Speedo’s en goue glitter wat op maat van Gaga op en af spring<br />

en hul bekkens rondslinger asof hul rugstringe glad nie aan hul<br />

bekkenbene vas is nie.<br />

Dan kom die Rooms-Katolieke wa. Ek verstaan nie lekker die<br />

Italiaanse slagspreuke nie, maar dis duidelik genoeg: die ware<br />

hel, die Vatikaan as Guantanamo. Die vlot lyk soos die koepel<br />

van die St. Pieterskatedraal ― oral staan priesters, monnikke,<br />

nonne, selfs die pous in volle mondering. Die meeste van hulle<br />

steek sexy sykouse, suspenders en hoëhakskoene weg onder hul<br />

priestersgewaad. Hul DJ speel ABBA se “Dancing Queen”.<br />

Toe volg die Bear Wagon met die leuse “Bear Pride is Body<br />

Pride”. Hul DJ speel Martin Solveig se “Hello!” Soveel body hair,<br />

so little time ... Hulle spring op en af en die treiler hop in die lug<br />

soos ‘n opge-soup-te gangsta-kar in ‘n ghetto-fliek.<br />

Dan kom die Aged-wa. Dit is die wa wat die meeste applous kry<br />

van die straat se kant. Daar is ou gryskop-pare; ‘n oom met ‘n<br />

reënboog-pruik op. Ek sweer hulle weet wat ‘n clutch bag is, en<br />

ek wonder of hulle ooit gedink het hulle sou dié tipe parade in hul<br />

leeftyd kon sien.<br />

Dan volg die S&M-wa, wat bestaan uit scaffolding. Die ou,<br />

verfbesmeerde scaffolding is in silwer getooi met aluminium-foelie<br />

― dit laat my dink aan die sterre by my matriekafskeid, minus


natuurlik die PVC outfits. Die leermaskers. Die dog collars. Oukei,<br />

dis eintlik glad nie soos my matriekafskeid was nie.<br />

Wanneer die vlot om die draai ry ― op die maat van Kylie<br />

Minogue se “Can’t get you outta my head” ― sien ek hulle is<br />

besig om ‘n ou vas te bind en op te hys in ‘n leerkontrepsie. Die<br />

ou het ‘n leer-sjoebroekie aan, en ‘n paar bruin leervlerke wat<br />

boogblink agter hom staan. Die engel sprei sy arms, sy voete lig<br />

van die vloer af.<br />

Dan kom die eerste Lesbos-wa, die enigste vlot wat lyk asof dit<br />

deur die standerd 7’s se detensiehoutwerkklas gebou is. Die<br />

leuses ― onder meer “Henry VIII had 6 wives, y can’t I have even<br />

one?” ― is op ‘n rekenaar gedruk en oorgetrek met plastiek. Maar<br />

hulle luister na Adele, en die meeste van die girls is topless. Hulle<br />

jol dat die wa amper uitmekaarval. Dié vlot word gevolg deur die<br />

Lipstick Lesbian-wa ― dink daaraan as The L Word op wiele.<br />

Hulle luister Madonna se “Hung up”.<br />

Die pienk familiewa kom verby. As Barbie en Barbra getroud was<br />

en hulle het saam met Ken en Kenny besluit om ‘n vlot vir gay<br />

families te bou, sou dit hierdie een wees. Alles en almal is in<br />

pienk en gekoördineer. Die ouers stap om die wa en die kinders<br />

sit binne-in en waai vir die skare. Dit is dié wa wat my die meeste<br />

move, en ek hou my clutch bag stywer vas.<br />

Dan kom die Wedding Wagon verby. Soveel van tulle en satyn en<br />

tiaras het ek nog nie in my ganse lewe gesien nie. Die mense<br />

handig flyers oor gay-troues uit. ‘n Kwaai dude stap verby my; hy<br />

stop en kyk my in die oë en knik in die rigting van sy plakkaat. Dit<br />

lees: “William & Kate had their royal wedding, when can I have<br />

mine?” Hy kyk my uitdagend aan, asof hy die enigste gay in die<br />

global village is.<br />

Ek besluit om my stukkie vir AfricaPride te doen, lig my hand op,<br />

wys my ring en sê: “Come to South Africa ― gay people have<br />

rights there.”<br />

<strong>No</strong>xolo Nkosana van Crossroads is vier keer met ‘n skerp<br />

voorwerp gesteek. I rest my case ― ek sit my clutch bag neer.<br />

Behou jou gesonde dieet by werk


Marlene Malan<br />

Die Burger, 25 Junie 2011<br />

Jy weet al jy moet daardie vetterige en kilojoule-gelaaide<br />

versnaperings op die kantoor-kostrollie systap.<br />

Verleidings soos kits-wegneemetes en gaskoeldranke,<br />

lekkergoed en koek, sê me. Justine Drake, kosskrywer.<br />

“Moenie dink jy kan bedags laat slaplê met jou eetgewoontes net<br />

omdat jy by die werk is nie. Gee ewe veel aandag aan jou dieet<br />

wanneer jy agter jou lessenaar sit.”<br />

Drake sê die heel beste is om jou eie kos kantoor toe te neem,<br />

sodat jy beheer het oor wat jy hier eet. “Goeie opsies is<br />

volgraanbrood, Ryvita, maaskaas, tamaties en tuna of dun<br />

snytjies hoender of hoenderskaafsels. <strong>No</strong>g gesonde, lekker idees<br />

is om vrugte en laevet-versnaperings soos ryskoekies,<br />

springmielies, droë vrugte en kitssop in jou laai te hou. Jou<br />

tussenete-versnaperings kan uit vars vrugte en jogurt bestaan.”<br />

Me. Teresa Harris, hoofdieetkundige van die Pick n Pay-groep, sê<br />

ons bring minstens een derde van ons dag by die werk deur.<br />

“Daarom is dit onvermydelik dat ons eetgewoontes op kantoor ‘n<br />

groot invloed op ons gesondheid, gewig en gemoedstoestand sal<br />

hê. Jou kantoordieet is uiters belangrik, sodat jy kan verseker jy<br />

benut jou volle breinpotensiaal en bly gesond.”<br />

Sy gee die volgende wenke:<br />

EET ONTBYT VOORDAT JY BEGIN WERK<br />

• Navorsing het getoon mense wat gereeld ontbyt eet, volg ook ‘n<br />

gesonder algemene dieet ― een wat baie voedsamer is, met ‘n<br />

baie laer vet-inhoud.<br />

• As jy ontbyt oorslaan, gaan jy later lus wees om te knibbel en<br />

dis dan wanneer jy jou aan kitskos vergryp.<br />

• Om langdurig te vas (wat gebeur wanneer jy ontbyt oorslaan),<br />

verhoog jou liggaam se insulienreaksie. Insulien is ‘n hormoon<br />

wat vet opberg, wat weer gewigstoename aanmoedig. Dus: om<br />

ontbyt oor te slaan, verhoog jou risiko om gewig aan te sit.


• Ontbyt stimuleer jou liggaam se metabolisme, en ‘n hoër<br />

metabolisme gaan met gewigsverlies gepaard.<br />

• ‘n Lae-GI-ontbyt, soos ‘n geposjeerde eier op ‘n snytjie<br />

geroosterde saadbrood, gee jou genoeg energie om jou<br />

dwarsdeur die oggend aan die gang te hou.<br />

WEES SLIM MET VERSNAPERINGS<br />

Om te keer dat jy toegee aan kafeteriaversoekings, hou ‘n goeie<br />

voorraad gesonde versnaperings in jou laai aan soos:<br />

• klein pakkies grondbone-en-rosyntjies;<br />

• vars vrugte, droë vrugte en droëvrugtestafies;<br />

• Provitas met ‘n bietjie grondboontjiebotter en laevetkaaswiggies;<br />

en<br />

• ‘n klein sakkie tuisgemaakte springmielies.<br />

As jy ‘n kantoor-yskas tot jou beskikking het, hou die volgende<br />

byderhand:<br />

• wortelstokkies met ‘n houertjie hummus; en<br />

• ‘n houertjie vetvrye jogurt of drinkjogurt.<br />

EET ELKE DAG ‘N TUISGEMAAKTE MIDDAGETE<br />

Gesonde vulsels vir toebroodjies, pita-brood en wraps is dinge<br />

soos:<br />

• grondboontjiebotter met rosyne en/of skyfies piesang.<br />

• fyn hoender of tuna, gemeng met lae-olie-mayonnaise, seldery<br />

en kropslaai;<br />

• hardgekookte eiers en lae-olie-mayonnaise en kropslaai;<br />

• maer spek met grondboontjiebotter;<br />

• maer snytjies koue vleis met lae-olie-mayonnaise, met ‘n bietjie<br />

pesto;


• maer koue vleis, soos pastrami, ham en geroosterde<br />

hoenderskaafsels kan om ‘n stokkie seldery gerol word, saam met<br />

soet rissiesous;<br />

• hoender-kebabs is ‘n heerlike en maklike versnapering (berei dit<br />

die aand vantevore voor);<br />

• berei klein frikkadelletjies voor, sit hulle in ‘n halwe pitabrood,<br />

met hummus of tamatiesous;<br />

• biltong is ‘n eenvoudige laevet-versnapering;<br />

• bak jou eie piesang-, volgraan- wortel- of kaasmuffins en sit dit<br />

in jou kosbakkie as ‘n gesonde, heerlike ekstra;<br />

• kraakbeskuitjies met laevetkaas ― afsonderlik verpak sodat die<br />

beskuitjies nie pap word nie;<br />

• ‘n vrugte-smoothie is heerlik en gesond; en<br />

• maak avokadopeer saam met suurlemoensap fyn en sit dit in ‘n<br />

houertjie as ‘n doopsous vir groente en/of kraakbeskuitjies.<br />

MOENIE VERGEET OM IETS TE DRINK<br />

Koffie en tee is gewoonlik jou stapeldrankies op kantoor, maar<br />

moenie vergeet om water te drink nie. Sit ‘n beker water met ‘n<br />

stukkie suurlemoen op jou lessenaar. Drink ten minste agt glase<br />

water per dag.<br />

OEFEN ELKE LIEWE DAG<br />

Nuwe navorsing het getoon dat, om doeltreffend gewig te verloor,<br />

moet jy daagliks aktief wees. Loop 30 minute lank vinnig of gaan<br />

oefen gou by die gimnasium. Maak tyd vir oefening ― gaan daar<br />

aan op pad werk toe of op pad huis toe. Of reël jou dagboek<br />

sodat jy oor etenstyd kan oefen.<br />

Wat om te doen by die volgende werksonthaal<br />

Dis moeilik om uit die kwaad te bly, maar dis moontlik.<br />

• Slaaie is heerlik, maar vra dat die slaaisous apart bedien word.<br />

Hou jou oë oop vir hoëvet-souse en byvoegings soos stukkies<br />

vet, kaas en croutons.<br />

• Soesji is ‘n goeie keuse as hoofdis of voorgereg.<br />

• Geroosterde vis is altyd ‘n uitstekende keuse in ‘n restaurant.


• Pleks van skyfies, bestel slaai.<br />

• Daar is vegetariese geregte op spyskaarte wat ‘n heerlike,<br />

gesonde alternatief is, maar wees versigtig vir dié met baie kaas<br />

bo-op.<br />

• Bly weg van die buffettafel as jy jou nie kan beheer nie. Skep<br />

self jou eerste bord in en gaan sit dan ver weg om te keer dat jy<br />

aanhou knibbel.<br />

Jy kan politici nou met selfoon bykom<br />

Annelie Maré<br />

Die Burger, 29 Junie 2011<br />

Kaapstad. ― As jy vir me. Helen Zille in ‘n oop toilet wil afspoel of<br />

mnr. Julius Malema wil klap, sal jy moet seker maak jy het die<br />

regte selfoon om dit mee te doen.<br />

Apple het ‘n plaaslik ontwikkelde selfoonspeletjie wat jou toelaat<br />

om Malema en Zille só beet te kry glo vandeesweek afgekeur<br />

omdat die inhoud volgens hul standaarde moontlik “lasterlik” en<br />

“venynig” is.<br />

Die speletjie, genaamd Whack-Off, is wel beskikbaar op selfone<br />

wat die Android-bedryfstelsel kan gebruik.<br />

Dit is ontwikkel deur die span van ZANews, die Suid-Afrikaanse<br />

satiriese poppespelprogram waarvan die spotprenttekenaar<br />

Zapiro ‘n medestigter is.<br />

Die model is eenvoudig en geskoei op Whack-a-Mole-speletjies,<br />

waar die speler bewegende diertjies moet platslaan om punte te<br />

verdien.<br />

“Lastige politici pop gereeld op waar mense hulle nie wil hê nie ―<br />

van ongenasionaliseerde myne tot onbedekte toilette,” lui die<br />

speletjie se amptelike beskrywing. “<strong>No</strong>u plaas ZANews se eerste<br />

slimfoon-program die mag in jou hande.”<br />

Thierry Cassuto, vervaardiger en regisseur van dié gewilde TVprogram,<br />

het gister op die sosiale netwerk Twitter daarop gewys<br />

dat Apple se reëls en regulasies wel spesiale voorsiening maak<br />

vir “professionele satirici”.


Mnr. Jonathan Mills, wat die speletjie help ontwikkel het, het gesê<br />

hulle sal waarskynlik weer hul idee aan die maatskappy voorlê.<br />

“Ons hoop om weer te probeer en hulle dié keer meer te vertel<br />

van wie ons is en wat ons doen. Die reg op vryheid van spraak<br />

behoort nie net tot woorde in wit en swart beperk te wees nie.”<br />

Doen daaglikse inkopies met jou verstand, nie met jou hart<br />

Die Burger, 25 Junie 2011<br />

Wees ‘n slimkop(er)<br />

Dis nie maklik om by jou begroting te bly en jou winkeltrollie verby<br />

goed uitgestalde produkte te stuur nie.<br />

• Hou jou gunsteling-winkel se advertensiebladsye dop en<br />

probeer om jou maaltye om hul uitverkopings en promosies te<br />

beplan. Vergelyk die advertensies en pryse by verskillende<br />

supermarkte voordat jy gaan inkopies doen.<br />

• As jy ‘n oomblik voor jou inkopietog gebruik om jou week se<br />

spyskaart en bestanddele te beplan, sal jy nie onnodige produkte<br />

koop nie. Só sal jy ook ‘n noukeurige inkopielys kan opstel van<br />

wat jy regtig nodig het. Neem dan altyd ‘n inkopielys saam<br />

wanneer jy gaan inkopies doen en hou daarby. Impulsiewe<br />

kopery kan duur wees.<br />

• Kies altyd die mees ekonomiese grootte verpakte produkte.<br />

Daarvoor moet jy die prys per kilogram van dieselfde produk in sy<br />

verskeie verpakkings vergelyk. Die meeste winkels gee die prys<br />

per 100 g of 1 kg aan. Eienaamprodukte is gewoonlik van goeie<br />

gehalte en word spesiaal vir die supermark verpak. Die prys is<br />

dikwels laer omdat jy spaar op bemarking, advertensiekoste en<br />

luukse verpakking, maar maak seker dat jy ook dié pryse<br />

vergelyk.<br />

• Koop vars vrugte en groente wat nie vooraf verpak is nie ― dis<br />

meestal heelwat goedkoper as geriefsitems wat reeds verwerk en<br />

verpak is. Onthou: Jy betaal altyd meer vir die verpakking.


• Wees op die uitkyk vir promosies op produkte wat langer kan<br />

hou of gevries kan word. As jy sien daar is ‘n spesiale aanbieding<br />

op blikkieskos, bevore groente of rys, koop soveel daarvan aan<br />

as wat jy sal kan gebruik.<br />

• Vermy dit egter om enige items te koop wat jy nie normaalweg<br />

sou aankoop nie bloot omdat dit afgemerk is.<br />

• ‘n Sekere deel van die prys wat jy vir voedsel betaal, word aan<br />

verpakking bestee en daarom sal jy meer betaal as jy klein,<br />

individueel verpakte items koop. Skaf liewer ‘n paar herbruikbare<br />

houers aan en koop jou gunstelingprodukte in groot maat sodat jy<br />

jou eie individuele pakkies kan opmaak. Dit is veral belangrik<br />

wanneer items vir kinders se kosblikke aangekoop word, want ‘n<br />

mens is geneig om die kleiner, individueel-verpakte peuselgoed te<br />

koop.<br />

• Probeer altyd om bestanddele te koop wat in seisoen is. Dit is<br />

een van die doeltreffendste maniere om jou begroting te laat klop.<br />

Wanneer vrugte en groente in seisoen is, kos dit heelwat minder.<br />

• Dié wenke is verskaf deur die Shoprite-groep.<br />

Moenie!<br />

• Moenie jou trollie net vol maak terwyl jy deur die supermark<br />

beweeg nie.<br />

• Moenie op ‘n leë maag gaan inkopies doen nie. Jy gaan in die<br />

versoeking kom om ekstras in te pak omdat jy honger is. Trek ook<br />

warm aan, want supermarkte is gewoonlik koel binne en ‘n laer<br />

temperatuur maak ‘n mens honger, wat jou waarskynlik meer sal<br />

laat koop.<br />

• Moenie swak diens en bedorwe produkte aanwaar nie. Onthou:<br />

Jy as koper het ook regte.<br />

• Moenie ‘n groot trollie neem as jy winkel toe gaan net om brood<br />

en melk te koop nie. Moenie eens ‘n mandjie vat nie. Stap net in,<br />

kry die items wat jy nodig het en stap weer uit. Moenie ‘n draai by<br />

die tydskrif- of lekkergoedrak gaan maak nie.<br />

• Moenie ver agter ‘n spesiale aanbod aanry nie. Dink eers of jy<br />

die produk regtig nodig het en hoeveel dit jou aan brandstof- of


vervoerkoste gaan kos voordat jy besluit of die spesiale<br />

aanbieding die moeite werd is.<br />

• Moenie aan die begin van die maand, net nadat jy jou salaris<br />

gekry het, gaan kruideniersware koop nie. Kweek eerder die<br />

gewoonte aan om aan die einde van die maand inkopies te doen<br />

wanneer al jou rekeninge betaal is. Op dié manier sal jy slegs kan<br />

bestee waarvoor jy begroot het en nie meer nie omdat jou geld<br />

uitgeput sal wees.<br />

• Moenie tevrede wees met pap bevrore produkte of vars<br />

produkte wat verlep en beskadig is nie. Dring aan op topgehalteprodukte,<br />

want jy verdien dit en betaal mos daarvoor.<br />

• Moenie bevrore produkte koop met dik yslae op nie. Die ys wys<br />

dat die temperatuur nie deurgaans konstant was nie of dat die<br />

verpakking nie behoorlik verseël is nie. Die produkte is daarom<br />

waarskynlik nie van topgehalte nie.<br />

• Moenie telkens nuwe drasakke koop wanneer jy gaan inkopies<br />

doen nie. Dit sal goedkoper wees om in ‘n hoëgehalte-inkopiesak<br />

te belê en dit saam te neem elke keer dat jy kruideniersware gaan<br />

koop.<br />

• Moenie jou kruideniersware op krediet koop nie. Werk uit<br />

hoeveel geld jy nodig het en neem net daardie bedrag saam na<br />

die winkel. As jy nie genoeg geld by jou het om luukse items te<br />

koop nie, sal jy dit ook nie koop nie.<br />

Een oggend op die N2-snelweg<br />

Tom Dreyer<br />

Die Burger, 29 Junie 2011<br />

Onlangs ry ek een oggend op die N2 Kaapstad toe. Agter my is<br />

die flitsende ligte van ‘n taxi en voor my ‘n sementtrok met ‘n<br />

mengbak wat stadig in die rondte draai, salig soos ‘n koei wat<br />

herkou.<br />

Ek beweeg oor na die linkerbaan. Die taxi brul verby, maar ek<br />

steur my min; ek kyk vanuit ‘n rustiger stroom uit oor ‘n landskap


van vleie, kragtorings en glimmende shacks. Daar is poele tussen<br />

daardie riete, dink ek, my gedagtes terug by die keer toe ek in ‘n<br />

dubbeldekkerbus hier verby is ― ek het poele sien blink, en<br />

eende in die poele.<br />

Ek onthou ook die oggend, nie lank gelede nie, toe ek ligdag ‘n<br />

man en ses jaghonde tussen hierdie riete sien uitkom het, met ‘n<br />

gehawende eend oor sy skouer.<br />

Daar is ‘n beroering in die verkeer ― iewers voor moes daar ‘n<br />

ongeluk gewees het. Ek skuif terug na die regterbaan toe en ry<br />

nog ‘n entjie voordat die verkeer uiteindelik opdam.<br />

<strong>No</strong>u kan ek nog rustiger rondkyk, en my kyk word beloon, want<br />

voor my is ‘n ongewone gesig. ‘n Mazda-bakkie met agterop ‘n<br />

tienstuks mannekyne. Ek het mannekyne nog altyd ‘n bietjie<br />

grillerig gevind, en hierdie groepie is by uitstek so, want dit is net<br />

bolywe: torsos en koppe en arms wat opreik in die vaalblou<br />

Kaapse lug.<br />

Die winkelpoppe is nie behoorlik vasgemaak nie, en telkens as<br />

die bakkie rem, buig hulle vooroor soos ‘n skare voor ‘n koning of<br />

profeet. Waarheen sou hulle op pad wees? wonder ek. Daar is<br />

geen logo op die bakkkie nie en die bestuurder se gesig is<br />

verskuil agter ‘n spieëlblink bril. En waar is die bene?<br />

‘n Tweede bakkie doem in my geestesoog op, ‘n bakkie net soos<br />

hierdie, maar gelaai met net onderlywe.<br />

Ek sien hierdie twee bakkies iewers bymekaarkom, waarna twee<br />

manne met identiese brille die helftes weer noukeurig<br />

bymekaarbring: Isis met die gebroke liggaam van Osiris.<br />

Die bakkie rem en die bolywe buig nogmaals in aanbidding. Ek<br />

gaan laat wees vir my vergadering, besef ek, en wyk oor die<br />

geelstreep uit om te kyk of ek kan sien wat aangaan.<br />

In die verte is die wit bekkenbeen van ‘n brug en nog verder aan<br />

die flikkerende ligte van noodvoertuie. Ek dink weer aan die taxi<br />

wat so vervaard by my verby is en aan die mense daarin en aan<br />

die feit dat nie alle gebroke liggame weer so maklik aanmekaar<br />

gesit kan word nie.


Terug in die middelbaan, draai ek my ruit af en trek die reuk van<br />

uitlaatgas en townshipvuur in my longe in.<br />

Ek dink aan jaghonde wat tussen riete beweeg en aan die<br />

paniekerige gefladder van vasgekeerde eende.<br />

Voor my is die karre dig gepak.<br />

Die noodligte kom nader en ek hoor reeds die sirenes. “Gaan als<br />

oukei wees?” wonder ek meteens, “vandag en môre en al die<br />

môres wat nog kom?”<br />

Ek kyk weer na die mannekyne agter op die bakkie, maar hul<br />

uitdrukkings is onmoontlik om te peil.<br />

Dekselse lekker tapas<br />

Francois Ferreira<br />

Die Burger, 18 Junie 2011<br />

Tapas kom ‘n ver pad in die geskiedenis, maar dit kom nét so ver<br />

om ‘n partytjie aan die gang te hou.<br />

My ouma het gesê: “Onthou om ‘n snackie te eet as julle ‘n<br />

drankie gaan drink sodat jou maag ‘n lining het.”<br />

Eintlik het ouma maar verwys na wat ons vandag tapas sal noem.<br />

Volgens oorlewering het tapas in die 14de of 15de eeu ontstaan<br />

toe die Kastiliaanse koning, Alfonso die Wyse, ‘n koninklike bevel<br />

uitgereik het wat daarop aangedring het dat die mense klein<br />

happies met hul drankies neem om sodoende ‘n vuisslanery te<br />

voorkom.<br />

“Tapa” se letterlike betekenis is “deksel” of “bedekking”.<br />

In die vroeë tye is ‘n stuk brood, kaas of ham saam met die<br />

drankie gegee en bo-op die glas geplaas.<br />

Ons neem die happie deesdae in verskeie vorme, van<br />

aartappelskyfies tot neute; biltong tot worsrolletjies. En dit kan<br />

koud of warm wees.<br />

Daar is tapas-kroeë in die stede én op die platteland.


Een van die plekke op die platteland wat bekend is vir sy “Karootapas”<br />

is die Al Fresco-deli op die Joubert-Tradauw-landgoed, net<br />

buite Barrydale.<br />

Beate Joubert maak daar die heerlikste happies, van biltongslaai<br />

tot mini-boboties.<br />

Jy kan eintlik enige kos in ‘n klein formaat as tapas voorsit. Die<br />

geheim, natuurlik, is net om “klein-kos” met groot geur te gee.<br />

Probeer dié idees as jy volgende keer peuselhappies vir gaste wil<br />

voorsit wat vir ‘n drankie kom inloer het.<br />

Soos die Spanjaarde sê: “Eet terwyl jy drink, drink terwyl jy eet.”<br />

Boere-tapas<br />

HOENDERLEWER-ROOSTERBROOD MET BILTONG<br />

• 2 groot uie, in dun skywe gesny<br />

• 60 ml olyfolie<br />

• 30 ml suiker<br />

• 125 ml witwyn<br />

• 4 skywe roosterbrood<br />

• 250 g hoenderlewertjies<br />

• botter vir braai<br />

• sout en pepper<br />

• 100 g halfnat-biltong, dun gesny<br />

• suurlemoenskywe<br />

Plaas die uie in ‘n pot met die olyfolie en suiker. Laat prut die<br />

mengsel oor ‘n lae hitte vir 20 minute. Voeg die wyn by en laat<br />

prut vir nog 20 minute sodat dit met die helfte reduseer (die geur<br />

is beter as dit die vorige dag gemaak is). Was die<br />

hoenderlewertjies en braai liggies in die botter. Geur met sout en<br />

swartpeper.<br />

Smeer die uiemengsel op die roosterbrood. Sny die<br />

hoenderlewertjies in skywe en pak dit bo-op die brood. Rond af<br />

met die biltong en sit voor met suurlemoenskywe. Net voordat jy<br />

dit eet, druip ‘n paar druppels suurlemoensap oor die broodjies.


GARNALE MET PAPAJA, KOLJANDER EN KOMKOMMER<br />

Genoeg vir 6-8 mense<br />

• 24 garnale, skoongemaak en dop verwyder, los die stert aan<br />

• sout en peper na smaak<br />

• 50 ml olyfolie<br />

• sap van 1 suurlemoen<br />

• skil van 1 suurlemoen (gerasper)<br />

• 2 knoffelhuisies, baie fyn gedruk<br />

• 1 brandrissie, pitte verwyder en fyngekap<br />

• 45 ml gekapte koljanderblare<br />

• 1 komkommer<br />

• 1 papaja, geskil<br />

• koljanderblare vir garnering<br />

• gepiekelde gemmer<br />

• 24 kort sosatiestokkies<br />

Stoom die garnale tot gaar en geur na smaak met sout en peper.<br />

Meng die olyfolie, suurlemoensap, suurlemoenskil en gekapte<br />

koljanderblare saam. Giet oor die garnale en marineer vir twee<br />

ure. Sny die komkommer in lang repe met ‘n aartappelskiller. Sny<br />

die papaja in blokkies (groot genoeg sodat dit as anker vir die<br />

happie gebruik kan word.)<br />

Om die happie bymekaar te sit:<br />

• Steek die stokkie deur die garnaal.<br />

• Volg met ‘n repie komkommer wat jy sigsag inryg, dan ‘n<br />

koljanderblaar en gepiekelde gemmer.<br />

• Laastens, anker die stokkie in ‘n papaja-blokkie. Rangskik op ‘n<br />

bord en beïndruk jou gaste!<br />

FRIKKADELLE MET KAPPERTJIESAAD<br />

• 3 snye witbrood, korsies verwyder<br />

• 250 ml melk<br />

• 1 kg maalvleis<br />

• 1 eier


• 15 ml varsgekapte marjoleinblare<br />

• 45 ml kappertjiesaad in asyn, gedreineer<br />

• sout en peper<br />

• 100 ml meel<br />

• 60 ml olyfolie<br />

• 30 ml botter<br />

• 250 ml rooiwyn<br />

Week die brood vir 10 minute in die melk. Dreineer en druk die<br />

oortollige melk uit. Meng die maalvleis, brood, eier, marjolein en<br />

kappertjiesaad saam in ‘n bak. Geur met sout en peper na smaak.<br />

Vorm klein frikkadelletjies en rol elkeen in die meel. Braai die<br />

frikkadelletjies in ‘n mengsel van olyfolie en botter oor matige<br />

hitte. Sodra die frikkadelletjies mooi bruin is, voeg die wyn by.<br />

Laat prut oor ‘n lae hitte vir ‘n verdere 10 minute. Verwyder die<br />

frikkadelle met ‘n gaatjieslepel en reduseer die sous. Sit voor met<br />

die sous as doopsous.<br />

BOERE-TAPAS-IDEES<br />

• Dun skywe halfnat-biltong op ‘n bros broodjie, voorgesit met ‘n<br />

skyfie suurlemoen.<br />

• Bobotie-empanadas: mini-pasteitjies gevul met bobotiegegeurde<br />

maalvleis.<br />

• Diepgebraaide mieliepapkoekies: stywe mieliepap gemeng met<br />

heelpitmielies, gerasperde cheddarkaas en eier. Braai in olie en<br />

sit voor met ‘n chakalaka-en-jogurtdoopsous.<br />

Gebakte maalvleispasta<br />

Burger, 25 Junie 2011<br />

Lewer 4 porsies<br />

Jy benodig:<br />

500 g skulpnoedels<br />

60 ml olyfolie<br />

1 ui, gekap


500 g bees- of volstruismaalvleis<br />

250 ml beesvleisaftreksel<br />

30 ml tamatiepasta<br />

30 ml blatjang<br />

30 ml bruinsuiker<br />

sout en peper<br />

30 ml gekapte vars (of 20 ml droë) tiemie<br />

250 g dwergtamaties, gehalveer of 4 gewone tamaties, in kwarte<br />

gesny<br />

125 ml parmesaan- of pecorino-kaas, gerasper<br />

Maak só<br />

• Voorverhit die oond tot 200 °C.<br />

• Kook die pasta volgens die aanwysings op die pak, dreineer en<br />

hou eenkant.<br />

• Verhit 30 ml van die olyfolie in ‘n kastrol op die stoof en braai die<br />

ui daarin sag.<br />

• Voeg die maalvleis by en braai tot gaar en los.<br />

• Meng nou die aftreksel, tamatiepasta, blatjang en 15 ml van die<br />

suiker daarby, geur na smaak met sout en peper, voeg die tiemie<br />

by en laat prut ongeveer 15 min.<br />

• Smeer intussen ‘n oondpan met olie en versprei die pasta egalig<br />

daarin.<br />

• Strooi die tamaties oor die pasta en skep die maalvleis oor.<br />

• Meng liggies, strooi die orige bruinsuiker, olyfolie en die kaas<br />

oor en bak ongeveer 15 min. tot goudbruin en bros bo-op.<br />

Lewer met sampioene<br />

Die Burger, 6 Junie 2011<br />

Bedien 4-5<br />

• 500 g lamslewer<br />

• 2 uie, in fyn ringe gesny<br />

• 2 handvol sampioene, wit of bruin<br />

• 4 eetlepels botter


• 1 likeurglasie droë wit vermoet<br />

• 250 ml room<br />

Verhit botter in ‘n groot pan en braai uie daarin tot ligbruin. Sny<br />

lewer in dun skyfies, voeg by en braai vinnig. Skep lewer uit in ‘n<br />

warm opdienbak.<br />

Voeg sampioene, net so heel of opgesny na keuse, by die pan,<br />

voeg vermoet by en roerbraai tot sag.<br />

Skep lewer terug in die pan, voeg room by en prut totdat lewer<br />

gaar en die sous effens verdik is.<br />

Dien dadelik op met rys en sag gekookte spinasie.<br />

Lamslewer met suursous<br />

Bedien 4-5<br />

• 700 g lamslewer<br />

• 1 eetlepel olie<br />

• 1 ui, fyn gekap<br />

• 2 huisies knoffel, plat geslaan en fyn gekap<br />

• 125 ml water<br />

• skil van een lemoen, gerasper<br />

• 1 eetlepel suurlemoensap<br />

• halwe eetlepel meel<br />

• 1 eetlepel suiker<br />

• 1 eetlepel asyn<br />

• sout en swartpeper na smaak<br />

Verwyder velletjie van lewer, spoel af en druk droog met<br />

papierhanddoeke. Sny in blokkies en maak seker daar is geen<br />

drade nie. Verhit olie en braai ui en knoffel saggies tot ligbruin en<br />

sag. Voeg lewer by. Meng water, lemoenskil en suurlemoensap<br />

en voeg by die pan. Prut 5 minute. Klits meel, suiker en asyn en<br />

voeg by die pan. Draai hitte baie laag en roer tot sous verdik.<br />

Proe en voeg sout en swartpeper by. Bedien op kapokaartappels.


Wenke<br />

• Alle soorte lewer moet óf heeltemal vars óf bevrore wees. Soos<br />

alle beenlose vleis bederf dit.<br />

• Lewer moet skoon ruik en ligrooi wees as dit vars is. Lewer wat<br />

te lank gehou word, kan nie weer gevries word nie ― dit word<br />

sleg en verbruin.<br />

• Maak lewer deeglik skoon en verwyder die velletjie van lams- en<br />

wildslewer om te voorkom dat die vleis taai kook.<br />

• Vars hoenderlewers het dikwels nog stukkies geel galblaas aan.<br />

Dit maak geregte bitter. Koop eerder bevrore, skoon<br />

hoenderlewers in pakkies.<br />

• Gaar gemaalde lewer is gesonde, proteïenryke kitskos. Maak<br />

lewerkoekies en bedien met ertjies by ... en jou kinders sal dit<br />

terdeë geniet!<br />

Suurlemoen-meringue-kaaskoekies<br />

Die Burger, 20 Junie 2011<br />

Lewer 12-16 koekies<br />

Bestanddele<br />

Kors<br />

200 g klapperkoekies (soos tennisbeskuitjies), fyngemaak<br />

2 ml kaneel<br />

100 ml gesmelte botter<br />

Kaaskoek<br />

250 g ricottakaas<br />

7 ml vanieljegeursel<br />

1 x 230 g houer ongegeurde roomkaas<br />

Sap en fyngerasperde skil van 1 suurlemoen<br />

310 ml strooisuiker<br />

60 ml koekmeel<br />

8 eiers


Bo-laag<br />

125 ml tuisgemaakte suurlemoensmeer (resep volg hier onder)<br />

125 ml mascarpone of geklopte dik room<br />

250 ml grof gekrummelde meringue<br />

Doen dit só<br />

• Voorverhit die oond tot 170 °C.<br />

• Voer ‘n muffinpan met papiervormpies uit.<br />

• Meng die koekiekrummels, kaneel en botter saam totdat jy klam<br />

krummels het.<br />

• Skep ‘n eetlepel van die krummelmengsel in elke papiervormpie<br />

en druk egalig op die boom vas.<br />

• Klits al die bestanddele vir die kaaskoek goed saam en skep in<br />

die papierkoppies.<br />

• Bak vir sowat 30-35 min. in die oond tot uitgerys, goudbruin en<br />

net-net ferm.<br />

• Haal uit die oond en uit die pan en laat op ‘n draadrak afkoel.<br />

• Meng die suurlemoensmeer en mascarpone of room liggies en<br />

skep ‘n groot teelepel vol daarvan op elke koekie.<br />

• Sprinkel die meringue bo-oor net voordat die koekies voorgesit<br />

word.<br />

Suurlemoensmeer<br />

• Verhit die fyngerasperde skil en sap van 2 suurlemoene saam<br />

met 60 g botter oor lae hitte totdat die botter gesmelt het.<br />

• Voeg 125 ml stooisuiker en 2 geklitste eiers by terwyl jy<br />

aanhoudend roer. Verhit stadig tot kookpunt.<br />

• Terwyl jy steeds aanhoudend roer, laat liggies prut totdat die<br />

mengsel verdik het en gaar is.<br />

• Laat afkoel en bêre in ‘n lugdigte houer in die yskas.


Oatcakes<br />

Hillary Biller<br />

Sunday Times, 3 July 2011<br />

(Makes about 2 dozen)<br />

Ingredients:<br />

300g porridge oats or half oats, half oat bran<br />

A generous grinding of black pepper<br />

5ml (1 tsp) salt<br />

A small handful of mixed seeds such as sunflower, linseed, poppy<br />

(optional)<br />

85ml olive oil<br />

Method:<br />

Combine the oats, seasoning and seeds if using them in a large<br />

mixing bowl. Make a well in the centre, add the olive oil and pour<br />

enough boiling water to bind the dough. You want it to come<br />

together and not be too sticky. Speed is of the essence.<br />

Cover and leave for 10 minutes.<br />

On a lightly floured surface, roll out the dough to about ½ cm thick<br />

and cut out 6-7 cm biscuit rounds. Place on baking tray sprayed<br />

with non-stick cooking spray.<br />

Bake at 180 for 20-30 minutes, turning halfway. Remove from<br />

oven and place on cooling rack.<br />

Fish in a salt crust<br />

Hillary Biller<br />

Sunday Times, 3 July 2011<br />

The salt crust, which is inedible, acts like a sealed chamber and<br />

stops the fish drying out. It makes it deliciously succulent with that<br />

freshly caught flavour. The crust peels away perfectly from the<br />

fish once baked. The same method can be used to bake a<br />

chicken, except it will take about 1 hours to cook a 1.5kg bird.


(Serves 2-4)<br />

Ingredients:<br />

One large whole fish, gutted, scaled and cleaned (I used red<br />

snapper)<br />

Fish seasoning<br />

1 litre (4 cups) cake flour<br />

500ml (2 cups) natural coarse salt<br />

3 extra-large egg whites, lightly whisked<br />

Water to combine<br />

1 beaten egg for glazing<br />

Lemon wedges and olive oil for serving<br />

Method:<br />

Sprinkle the fish with seasoning inside the cavity and all over the<br />

skin.<br />

Combine the flour and salt in a large mixing bowl. Add the egg<br />

whites and enough water to just bring the dough together. Don’t<br />

make it too sticky as it will be difficult to roll out. Knead gently.<br />

Roll out the dough into a large rectangle, big enough to cover the<br />

fish.<br />

Place the dish in the centre and fold dough over to cover the fish,<br />

tucking the ends underneath. If you are feeling creative, use any<br />

leftover dough to cut out rounds to represent the scales. Brush<br />

with egg.<br />

Bake in a preheated oven of 190 for one hour. Serve in the crust<br />

and break it open at the table. Peel away crust and enjoy the fish<br />

with plenty of lemon and olive oil.<br />

Food processor mayonnaise<br />

Hillary Biller<br />

Sunday Times, 3 July 2011


Ingredients:<br />

2 extra large egg yolks<br />

15ml (1 tbsp) lemon juice<br />

A generous pinch of salt<br />

A generous pinch of dry mustard<br />

250ml (1 cup) oil<br />

White pepper to taste<br />

Method:<br />

Place the egg yolks in a food processor or blender. Whisk for one<br />

minute. Add lemon juice, salt and mustard and beat for one<br />

minute.<br />

With the machine running, add the oil in a thin stream from a jug<br />

and beat until thickened. Season with white pepper. Taste and<br />

add more seasoning as desired.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!