DIE NUWE PIONIER Jaargang 79, No 7 Volume ... - Pioneer Printers
DIE NUWE PIONIER Jaargang 79, No 7 Volume ... - Pioneer Printers
DIE NUWE PIONIER Jaargang 79, No 7 Volume ... - Pioneer Printers
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>DIE</strong> <strong>NUWE</strong> <strong>PIONIER</strong><br />
<strong>Jaargang</strong> <strong>79</strong>, <strong>No</strong> 7<br />
<strong>Volume</strong> <strong>79</strong>, Nr 7<br />
Datum 15/07/2011 Date<br />
Uitgewers: Pionierskool ― Instituut vir Blindes<br />
Publishers: <strong>Pioneer</strong> School ― Institute for the Blind<br />
Gedruk en versprei deur die Pionierdrukkery, Posbus 994,<br />
WORCESTER, 6849<br />
Printed and distributed by the <strong>Pioneer</strong> <strong>Printers</strong>, P.O. Box 994,<br />
WORCESTER,<br />
6849<br />
REDAKSIE<br />
Redakteur: MARIé―LOUISE DU PREEZ<br />
Rig asseblief alle korrespondensie aan:<br />
Please direct all correspondence to:<br />
―――――――――――――――――――――――――――――<br />
Die Redakteur The Editor<br />
Die Nuwe Pionier Die Nuwe Pionier<br />
Posbus 994 P.O. Box 994<br />
WORCESTER WORCESTER<br />
6849 6849<br />
ccccccccccccccccccccccccccccccccccccc<br />
Tel.: (023) 342 6313<br />
Faks/Fax: (023) 342 0335<br />
E―Pos/E―Mail: marielouise@pioneerprinters.org.za
INHOUD / CONTENTS<br />
1. Blind writer debuts at 72<br />
2. <strong>Pioneer</strong>’s funds boosted by Rotary<br />
3. Reduce, re-use, recycle<br />
4. New law for second-hand goods<br />
5. Crunch a carrot<br />
6. Home remedies for sinusitis relief<br />
7. Sitting is killing you<br />
8. Warmer seas melting ice quicker<br />
9. 5 reasons for a financial plan<br />
10. Keeping germs and mites away<br />
11. Aches on a plane<br />
12. Comic relief from Darling with love<br />
13. Move a little<br />
14. Oprah die Kovsie laat alles mooi saamval<br />
15. Jou kos is sleg vir Wagter<br />
16. Amerika ontmoet Distrik Ses<br />
17. Die syfers sê<br />
18. Die man wat vir die armes praat<br />
19. Oor ‘clutch bags’ en Dancing Queens<br />
20. Behou jou gesonde dieet by werk<br />
21. Jy kan politici nou met selfoon bykom<br />
22. Doen daaglikse inkopies met jou verstand, nie met jou hart<br />
23. Een oggend op die N2-snelweg<br />
Bylae: Resepte<br />
Dekselse lekker tapas<br />
Gebakte maalvleispasta<br />
Lewer met sampioene<br />
Lamslewer met suursous<br />
Suurlemoen-meringue-kaaskoekies<br />
Oatcakes<br />
Fish in a salt crust<br />
Food processor mayonnaise
““““““““““““““<br />
General Knowledge<br />
The average person falls asleep in seven minutes<br />
There are more telephones than people in Washington, D.C.<br />
The average person’s left hand does 56% of the typing.
Blind writer debuts at 72<br />
Laurentia Robertson<br />
Worcester Standard, 23 June 2011<br />
ALL through her life’s journey Verna Herbst, a blind woman<br />
from Worcester, has had a love for writing and at the age of<br />
72 that love has bloomed in the realisation of her debut<br />
offering.<br />
Herbst discovered her love for the written word with her first<br />
compositions during her school days in Rhodesia. She lived in the<br />
country for 24 years before she stayed in Kathu in the <strong>No</strong>rthern<br />
Cape with her husband who worked at a steel mine in the area.<br />
After his death, Herbst moved to Worcester where she started<br />
work at the weaving department at the Institute for the Blind and<br />
has lived at the institute ever since.<br />
At the age of 65 (in 2004), Herbst started to take computer<br />
lessons at the institute with renowned poet and composer Floris<br />
Brown, so she could write a book.<br />
She explains that as a blind person to write a book on a normal<br />
typewriter or computer, she always needed to get someone to<br />
check her work. With the special software she was taught to<br />
operate, the blind can hear what letter had just been typed,<br />
enabling them to pick up mistakes.<br />
Herbst tore up the pages she had typed before having mastered<br />
the programme and started afresh with the book that tells of<br />
God’s love.<br />
“As I went through the Bible, I discovered how awesome His love<br />
for sinners is,” she says. “With this book I want to challenge<br />
people to turn to this awesome God and find out how great His<br />
love is for His people.”<br />
Mrs Anne Fredericks, manager at Huis Brevis where Herbst lives,<br />
describes her as someone who doesn’t allow limitations to keep<br />
her back, but lives every day to her full potential. “Huis Brevis is<br />
by right proud of this remarkable woman.”
The Executive Director of the Institute for the Blind, Mr Freddie<br />
Botha, adds that Herbst is an inspiring example of someone who<br />
rises above her circumstances and proves that if you persevere<br />
nothing can stand in the way of realising your dreams.<br />
Brown, her mentor during this process, says: “What Verna has<br />
achieved at her age is commendable and a good motivation for<br />
learners or students who often don’t study further, or simply stop<br />
studying in order to work without qualifications worth mentioning.”<br />
“I believe that her spiritual book will touch many people’s hearts<br />
so that they too would want to see their dreams come true. Those<br />
who endure, persist and persevere win at the end of the day,” he<br />
adds.<br />
Still Herbst remains humble, saying that God is the one who<br />
should get all the honour. “I’ve just been an instrument,” she says.<br />
Readers who would like to order a copy of the book, can call<br />
Herbst on 023 347 2621 or 0<strong>79</strong> 632 6304.<br />
<strong>Pioneer</strong>’s funds boosted by Rotary<br />
Laurentia Robertson<br />
Worcester Standard, 30 June 2011<br />
NEARLY half a million rand has been donated to the <strong>Pioneer</strong><br />
School for visually impaired learners, thanks to collaborative<br />
efforts between Rotary clubs and partners.<br />
The Worcester Rotary Club has driven a fundraising initiative<br />
conceptualised by Mr Willem Venter (former Rotary President)<br />
where South African celebreties are teamed up with a blind<br />
navigator and must complete a route from Cape Town to<br />
Worcester as set out by rally legend Sarel van der Merwe.<br />
According to Mr Chris Blom, Rotary Foundation Director for the<br />
Worcester Rotary Club, money raised at the 2009 and 2010<br />
events was held back in the hope that they would be able to<br />
double the amount by way of a matching grant.
During the 2009-2010 Rotary year the local club hosted an<br />
exchange student from Kentville in Canada, Chris Barnard. His<br />
father, John, is a member of the Kentville Rotary Club.<br />
During his stay in Worcester, Chris became aware of the many<br />
problems faced by disadvantaged communities here on a daily<br />
basis. He was also involved in fundraising projects for the <strong>Pioneer</strong><br />
School and similar institutions of learning.<br />
After visiting their son here in March 2010, and themselves<br />
becoming aware of their needs, Chris’ parents rallied the support<br />
of the Kentville Rotary Club to join the local organisation in putting<br />
a matching grant together. They even went so far as to get other<br />
Canadian clubs involved in the endeavour, says Blom.<br />
The money raised at the rally, which has now been increased to<br />
R480 000, will be used to fund scholarships for the tuition of 103<br />
disadvantaged learners whose parents are unable to pay school<br />
fees as required.<br />
Tuition at the <strong>Pioneer</strong> School is highly specialised to<br />
accommodate learners’ visual impairment, with text books in<br />
braille and an increasing use of computer technology, and is<br />
therefore expensive.<br />
According to Mr Paul Greyling, acting principal at the <strong>Pioneer</strong><br />
School, approximately R900 000 in tuition fees had to be written<br />
off by the school in 2009 in order to educate children from<br />
disadvantaged communities.<br />
This number increases annually, he said, with the amount for<br />
2010 nearing R1 million.<br />
At the handover of the cheque last Wednesday, Ms Wahida<br />
Parker (general manager of the Golden Valley Casino, a partner<br />
in the Rotary <strong>Pioneer</strong> Rally) paid homage to Rotary for giving<br />
selflessly to the initiative which they started and have nurtured<br />
over the years. She also pledged the continued support of the<br />
casino, thanking her predecessors for the foresight they had to<br />
get involved from the beginning.<br />
This year’s rally will be organised by the <strong>Pioneer</strong> School with the<br />
support of the local Rotary Club and its partners.
Reduce, re-use, recycle<br />
Health24<br />
Minimise how much garbage you throw out and reuse resources<br />
wherever possible. ‘Waste’ should be viewed as a resource to<br />
recycle. A composter in your garden is a great start; and drop off<br />
glass, plastic and paper at recycling centres. Clothing and<br />
household effects will often find a home at charity shops.<br />
Clean your home with natural products containing organically<br />
grown plant ingredients that are completely biodegradable. Avoid<br />
toxic chemicals that damage our water, soil and wildlife ― and<br />
which stress your own system, too. Even smaller supermarkets<br />
have a limited range of these, and they’re only able to grow the<br />
range if people like you ask them to.<br />
New law for second-hand goods<br />
News24<br />
Johannesburg ― The battle against criminals in the second-hand<br />
goods industry will intensify from January 2012.<br />
The Second-Hand Goods Act will officially be in force on the first<br />
day of next year and the government, together with the South<br />
African Police Service (SAPS), has vowed to make the affected<br />
industries take the new stringent laws to heart.<br />
The act is intended to regulate the business of dealers in secondhand<br />
goods and pawnbrokers to combat trade in stolen goods. A<br />
further aim is to promote ethical standards in the trade.<br />
Common second-hand goods traded illegally are copper cables,<br />
steel, car parts and home electronics such as televisions and<br />
DVDs.<br />
Pieter van Dalen, the DA’s spokesperson on public enterprises,<br />
said there would be nowhere to hide for illegal traders.<br />
“This act will be a major paradigm shift with regards to the law,”<br />
said Van Dalen. “The specifications of the laws that will apply to
the second-hand goods industry are more stringent than general<br />
criminal law.”<br />
Van Dalen was involved in the drafting of the act and saw it<br />
signed into law in 2009. He said being part of the copper theft<br />
task team made him realise how unregulated the industry was.<br />
“In the past it was easy for someone to walk into a scrap yard and<br />
sell whatever goods they had without being asked too many<br />
questions, but now the dealers cannot just buy from anyone. The<br />
act will force them to be more responsible.”<br />
Pre-owned goods retailer Cash Crusaders welcomed the<br />
announcement that the law would soon be effective, calling it<br />
“progressive”.<br />
CEO Sean Stegmann said the regulation would bring more<br />
credibility to the industry.<br />
“When you look at the act, it intends to clamp down on all those<br />
unscrupulous dealers who have been flying under the radar and<br />
getting away with illegal dealings,” said Stegmann.<br />
“It’s a much-needed remedy to fight against people who use<br />
second-hand goods for criminal purposes.”<br />
There are two sets of regulations still being promulgated under<br />
the act. The first regulates the accreditation of associations, while<br />
the second will focus on dealers and recyclers.<br />
How it will work<br />
Every industry that deals with second-hand goods will have to join<br />
an association that will represent them. The organisation will then<br />
need to apply for accreditation with the national police<br />
commissioner, who will decide if it can be given certification to<br />
operate.<br />
Each association will need to have a constitution-like set of rules<br />
and regulations that will govern its members. Dealers will also<br />
have to implement sterner checks and balances at their<br />
operations to ensure that they do not buy or sell any stolen goods.<br />
The police will be allowed to raid a scrap yard suspected of illegal<br />
dealings, and can shut down operations for up to seven days.
If a business is found operating without a licence, a penalty of up<br />
to R1m can be imposed or, alternatively, a 10-year jail sentence<br />
for the owner of the establishment. Traders will not be allowed to<br />
alter the original form of the goods before selling them unless they<br />
are for recycling.<br />
Van Dalen believes self-regulation for each industry is the right<br />
approach to eliminate crime involving pre-owned goods.<br />
“If you think about it, criminals everywhere always find a way to<br />
get away with illegal business,” he said. “They know all the<br />
loopholes― so what better way to get them to come clean than to<br />
make them regulate each other?”<br />
Police Minister Nathi Mthethwa said last week in parliament the<br />
various associations that already exist will be considered for<br />
accreditation as provided for in the act.<br />
Mthethwa said with the act coming into operation, SAP members<br />
would receive training on how to deal with related crimes. The<br />
necessary instructions and support would be given to police<br />
stations on an ongoing basis.<br />
Crunch a carrot<br />
Health24<br />
Start crunching away ― studies have shown that a high carrot<br />
consumption can lower your risk of cancer by up to 40 percent.<br />
Researchers from the University of Newcastle in England believe<br />
that falcarinol, a compound that protects the vegetable from<br />
fungal diseases, may be the prime reason for this benefit.<br />
Take action<br />
Luckily, carrots are low in calories and can therefore be eaten<br />
freely. Include at least one portion of carrots (½ a cup of grated<br />
carrots) in your diet every day. Although fresh carrots are the<br />
healthiest, you can also steam or cook this veggie, whip it into a<br />
tasty smoothie or drink carrot juice as an alternative.
Home remedies for sinusitis relief<br />
Health24<br />
• Drink extra fluids to thin mucus. Drink at least 8 glasses of water<br />
per day.<br />
• Breathe moist air from a humidifier, hot shower, or sink filled<br />
with hot water.<br />
• Use oral decongestants, or mucus-thinning agents. Do not use<br />
decongestant nasal sprays for longer than 3 days as this can<br />
result in a situation where nasal obstruction is worse when the<br />
decongestant nasal spray’s effect starts wearing off. Avoid<br />
products containing antihistamines.<br />
• Take aspirin, acetaminophen (paracetamol) or ibuprofen for<br />
headache.<br />
• Check the back of your throat for postnasal drip. Gargle with<br />
warm water to prevent a sore throat.<br />
• Elevate your head at night.<br />
• Buffered Saline (salt-water + bicarbonate of soda) irrigation<br />
helps wash mucus and bacteria out of the nasal passages. Gently<br />
squirt the solution into your nose, one nostril at a time with your<br />
head bent forwards to encourage the solution to go into the roof of<br />
your nose. Sniff it through and then spit it out. Blow your nose<br />
gently afterwards. Repeat 2 to 4 times a day.<br />
• Try to keep your nose clear so you can breathe through it as air<br />
exchange in the sinuses reduces the likelihood of bacteria<br />
growing there.<br />
• Avoid alcohol. It may cause dehydration, leading to drying and<br />
thickening of mucus which could block the ostia and worsen<br />
infection. Allergies to red wine, yeast or sulphites may compound<br />
the problem by causing swelling of the nose.
Sitting is killing you<br />
Health24<br />
Whether tending our crops or hunting wild boar, most of our lives<br />
as humans were lived on our feet. But with the advent of TV,<br />
computers, and the desk job, we’re sitting down more than ever<br />
before in history: 9.3 hours a day, even more time than we spend<br />
sleeping (7.7 hours). Our bodies weren’t built for that, and it’s<br />
starting to take its toll. You might want to stand up for this.<br />
SITTING INCREASES RISK OF DEATH UP TO 40%<br />
Sitting 6+ hours per day makes you up to 40% likelier to die<br />
within 15 years than someone who sits less than 3. Even if you<br />
exercise.<br />
Studies show that only reducing sitting time helps. It’s clear that<br />
sitting is killing us: but how?<br />
SITTING MAKES US FAT<br />
Obese people sit for 2.5 more hours per day than thin people.<br />
Sitting expends almost no energy.<br />
Effects of sitting aren’t just long term, though. Your body goes into<br />
meltdown the moment you sit down.<br />
HOW SITTING WRECKS YOUR BODY<br />
As Soon As You Sit:<br />
Electrical activity in the leg muscles shuts off<br />
Calorie burning drops to 1 per minute<br />
Enzymes that help break down fat drop 90%<br />
After 2 Hours: Good cholesterol drops 20%<br />
After 24 Hours: Insulin effectiveness drops 24% and risk of<br />
diabetes rises<br />
HOW TO GET OUT OF YOUR CHAIR ALIVE<br />
For many of us, sitting for 8 hours a day at our job is inevitable.<br />
But it’s the extra sitting outside of work that turns a serious<br />
problem deadly.<br />
The recommended 30 minutes of activity per day is not enough.<br />
Interrupt sitting whenever you can:
Stretching<br />
Walking/Marching In Place<br />
Jumping Jacks<br />
Walking burns 3-5 times the calories that sitting does. Take every<br />
opportunity to walk around the office.<br />
GET OFF THE COUCH<br />
Those who sit 3 hours or more per day watching TV are 64%<br />
more likely to die from heart disease.<br />
Of those who sit in front of the TV 3 hours per day, those who<br />
exercise are just as fat as those who don’t.<br />
Each extra hour of watching TV = 11% higher death risk.<br />
TAKE THE EXTRA STEP<br />
Sitting time adds up, whether it’s at the desk or in the car. Walk,<br />
ride your bike, and take the stairs instead of the elevator. Also,<br />
interrupt sitting time whenever you can.<br />
Sitting at 135° puts less strain on your back than hunching<br />
forward or even sitting straight.<br />
The human body simply isn’t built to sit for long periods of time. A<br />
hundred years ago, when we were all out toiling in the fields and<br />
factories, obesity was basically nonexistent. But since we can’t<br />
exactly run free in the fields till the end of our days, we have to<br />
help our bodies in other ways. We have to stand up for our right to<br />
stand up.<br />
Warmer seas melting ice quicker<br />
News24<br />
Washington ― Warming air from climate change isn’t the only<br />
thing that will speed ice melting near the poles ― so will the<br />
warming water beneath the ice, a new study points out.<br />
Increased melting of ice in Greenland and parts of Antarctica has<br />
been reported as a consequence of global warming, potentially
aising sea levels. But little attention has been paid to the impact<br />
of warmer water beneath the ice.<br />
<strong>No</strong>w, Jianjun Yin of the University of Arizona and colleagues<br />
report the warming water could mean polar ice melting faster than<br />
had been expected. Their report was published on Sunday in the<br />
journal Nature Geoscience.<br />
While melting floating ice won’t raise the sea level, ice flowing into<br />
the sea from glaciers often reaches the bottom, and grounded ice<br />
melted by warm water around it can produce added water to the<br />
sea.<br />
“Ocean warming is very important compared to atmospheric<br />
warming because water has a much larger heat capacity than air,”<br />
Yin explained. “If you put an ice cube in a warm room, it will melt<br />
in several hours. But if you put an ice cube in a cup of warm<br />
water, it will disappear in just minutes.”<br />
In addition, Yin explained, if floating ice along the coastal areas<br />
melts it will allow the flow of glaciers to accelerate, bringing more<br />
ice into the seas.<br />
“This mean that both Greenland and Antarctica are probably<br />
going to melt faster than the scientific community previously<br />
thought,” co-author Jonathan T Overpeck said in a statement.<br />
Overpeck, co-director of the University of Arizona’s Institute of the<br />
Environment, said: “This paper adds to the evidence that we<br />
could have sea level rise by the end of this century of around 1m<br />
and a good deal more in succeeding centuries.”<br />
The subsurface ocean along the Greenland coast could warm as<br />
much as 2°C by 2100, the researchers reported. The warming<br />
along the coast of Antarctica would be somewhat less, they<br />
calculated, at 0.5°C .<br />
5 reasons for a financial plan<br />
Health24<br />
If you think that financial planning is making your credit card<br />
installments on time, then this checklist is for you. From a
financial planning point of view, most people face four or five<br />
common risks. They are:<br />
1. Dying too soon and leaving debt or dependents<br />
2. Living too long (insufficient funds on which to retire)<br />
3. Disability (over a short or extended period)<br />
4. Funds for short-term emergencies.<br />
5. Debt!<br />
A financial plan should identify the potential impact of any of these<br />
areas (as well as any others) and should be designed to minimise<br />
negative impact. For more information, read 5 good reasons to<br />
have a financial plan.<br />
Keeping germs and mites away<br />
Health24<br />
Is your home clean enough, too clean, or an absolute tip? Here<br />
are some things to think about when it comes to domestic<br />
hygiene:<br />
• Consider that household dust is made almost entirely of dead<br />
human skin ― this should be an incentive to dust regularly. We<br />
shed one gram of skin per day on average ― enough to keep<br />
millions of dust mites going.<br />
• We perspire half a litre of water into our beds each night,<br />
creating the perfect conditions for dust mites, who live on the<br />
flakes from our bodies and are associated with arrange of health<br />
problems including asthma, eczema and bronchitis.<br />
• A recent study found the average desk harbouring 400 times the<br />
level of bacteria found in a regularly cleaned toilet.<br />
• A mixture of water and white vinegar makes an excellent<br />
cleaning agent for taps and bathroom surfaces such as tiles ―<br />
and it is cheap.
• Dividing tasks that are written down on a timetable, makes it so<br />
much easier to keep the house clean.<br />
• Put your kitchen sponge into the dishwasher with the dishes.<br />
• A dirty kitchen cloth spreads bacteria everywhere ― wash these<br />
cloths regularly.<br />
• Bed linen should be washed once a week in water that is at<br />
least 60 degrees Celsius. Mattresses should be aired regularly.<br />
Aches on a plane<br />
Health24<br />
If you’re a jet setter, you’ll be well aware of the aches and pains<br />
that accompany long hours of sitting in a plane. However,<br />
movement and simple exercises can help prevent the discomfort<br />
and may thwart more serious problems, such as deep-vein<br />
thrombosis.<br />
Take action:<br />
Walk up and down the aisle every hour or so during the flight to<br />
work your leg muscles and ease back strain. Also do some heel<br />
raises, toe lifts, ankle circles, overhead stretches, back twists, curl<br />
downs and toe-heel walking. These exercises will ensure that<br />
your leg muscles don’t contract and will help prevent fluid buildup<br />
in the legs.<br />
Comic relief from Darling with love<br />
Adele Shavel<br />
Sunday Times, 3 July 2011<br />
Pieter-Dirk Uys says his biggest extravagance is spending money<br />
on Evita Bezuidenhout, a woman that doesn’t exist.<br />
ARE you good with money or irresponsible?<br />
Good in as far as I respect the need for it, but ignore the<br />
addiction.
What did your childhood experience teach you about<br />
money?<br />
It was very seldom spoken about or asked for. One pound pocket<br />
money a week somehow allowed some savings as well.<br />
What is your biggest extravagance?<br />
Spending money on a woman who doesn’t exist. It is important<br />
that Evita Bezuidenhout is so real that the women recognise the<br />
woman and the men forget the man. <strong>No</strong>t a cheap commitment.<br />
What is the one thing you wish you had never bought?<br />
A second house in Forest Town, Johannesburg, in the 1908s<br />
because it had a big garage for the Cadillac I bought as a prop for<br />
the latest Evita show. The Cadillac only fitted in once we made<br />
two holes in the wall for the front bumper!<br />
And your best buy?<br />
The derelict ground round the derelict old Darling station (which I<br />
called Afghanistan long before the US discovered it), now treed,<br />
developed, used, treasured and called Evita se Perron.<br />
Do you have many credit cards and store cards?<br />
An heir and spare. One to use and one as a stand-by. A<br />
Woolworths card as a special treat.<br />
Have you learnt any difficult lessons about money through<br />
mistakes?<br />
Yes, but I have never learnt not to give it away because you<br />
always give the people who need it the benefit of the doubt.<br />
Have you invested in shares and do you know what your<br />
doing?<br />
Stopped all that just before the big crash. Call it animal instinct.<br />
Do you shop online?<br />
<strong>No</strong>. I like to touch and feel something before I buy it. And try it on<br />
...<br />
What kind of car do you drive, and do you rate cars in terms<br />
of practicalities, speed or looks?<br />
A little red Megane with its African bum. It must have a big boot<br />
for Evita to travel in!<br />
What is your money weakness?
Giving change at robots to smiling people.<br />
What was your first job and how much did you earn?<br />
Space Theatre in Cape Town in 1972 ― R22.50 a week, on duty<br />
24/7.<br />
<strong>No</strong>w that you are better off, are you happier?<br />
Better off than what? Just because I can afford things has nothing<br />
to do with happiness. I love being 65 because the audition for life<br />
is over. <strong>No</strong> more explanations. <strong>No</strong>w I’m curing the disease to<br />
please. I know what I want and in spite of being a Libra I usually<br />
do what I must.<br />
Have you ever been in debt?<br />
Yes, but carefully planned, never surprised by it. Infuriating but<br />
controllable. At present, none. Tomorrow? who knows. (I know).<br />
How do you prefer to pay for things ― cash, card or cheque?<br />
Depends. Cash is best. Still use cheques and get funny looks.<br />
Too many times carders are rejected because of system not<br />
savings.<br />
How do you tip? Are you an easy tipper or do they have to<br />
work hard with you?<br />
Tipping is a pleasure when service was a pleasure.<br />
Do you try to conceal how much you earn to make others feel<br />
more comfortable?<br />
It never comes up in conversations. I don’t have time for symbols<br />
of success or wealth.<br />
Do you bank online?<br />
Yes, but have a very good, respectful relationship with a human<br />
being at the bank.<br />
Have you ever been really hard up?<br />
Oh yes. I did my best work then, I was at my most pleasant and I<br />
sometimes miss those days.<br />
What was the most lucrative job you have ever done? Did<br />
you use the fee for anything special?<br />
Being forced to do a one-man show called Adapt or Dye in 1980<br />
because all my work had been banned by the government and my
cat needed to be fed. After that I could feed the cat. I remain<br />
unemployed to this very day (self-employed is the answer).<br />
Do you manage your own financial affairs?<br />
Yes, with some very appreciated advice from those who know<br />
best.<br />
Are you a saver or a spender?<br />
50-50.<br />
What’s better ― property or pension?<br />
Property.<br />
What is the most important lesson you have learnt from<br />
money?<br />
Here today gone tonight.<br />
What is the best money advice you have ever been given?<br />
Money is the toilet paper of life; if you have too much of it, you<br />
spend your life on the toilet!<br />
If you won R1-million, what would you spend it on?<br />
Making Evita se Perron more comfortable. New gutters. Manure<br />
for the plants. Two more cats. Invest in my Aids presentation<br />
touring schools.<br />
Move a little<br />
Health24<br />
Overweight kids might benefit from swapping their traditional<br />
video games for “active” ones that get them off the couch, a new<br />
study suggests. The study found that those whose usual,<br />
sedentary video games were partly replaced with active games<br />
gained less weight over six months.<br />
For years, experts have worried that the growing amount of time<br />
children are spending in front of TVs and computers is helping to<br />
feed an epidemic of childhood obesity. And the researchers on<br />
the new study say they are not advocating more video gaming,<br />
but children cannot always get outdoors. Some live in unsafe<br />
neighbourhoods; some live in areas where winters are long and<br />
harsh. So replacing some sedentary screen time with active video
games might be worthwhile, according to researchers. But<br />
swapping out kids’ video games, or any single measure, will not<br />
solve the obesity problem.<br />
“““““““““““““““<br />
Brains are more active sleeping watching TV.<br />
It’s impossible to sneeze with your eyes open.<br />
Oprah die Kovsie laat alles mooi saamval<br />
Jonathan Jansen<br />
Die Burger, 28 Junie 2011<br />
Vandat bevestig is dat Oprah Winfrey die Universiteit van die<br />
Vrystaat sou besoek, het ‘n kernbeplanningspan van sowat dertig<br />
lede op dreef gekom en omgesien na die reëlings: vir veiligheid,<br />
vervoer, uitnodigings, etes, kaartjies, dekor, die nuusmedia,<br />
kommunikasie, verhoogbestuur en die gradeplegtigheid, asook vir<br />
openbare redevoering, ensomeer.<br />
<strong>No</strong>g nooit was soveel mense betrokke by die beplanning van só<br />
‘n gebeurtenis op ‘n universiteitskampus in ons land nie. Daar<br />
was, byvoorbeeld, minstens vier sekerheidstaakspanne betrokke,<br />
met inbegrip van Winfrey s’n.<br />
Honderde personeellede het deurnag gewerk. Ek het met<br />
bewondering toegekyk hoe studente en personeel geswoeg het<br />
om dié Kovsie-gebeurtenis van die eeu ‘n oomblik van trots vir die<br />
universiteit, stad en land te maak.<br />
Ons kon dit nie alleen vermag het nie. Oprah se beplanningspan<br />
in Chicago was daagliks met ons in verbinding oor die aksieplan<br />
van meer as twintig bladsye. Vir die Amerikaners was dit riskant;<br />
iets anders as om die stel en die gehoor in die beheerde<br />
omgewing van die Oprah Winfrey Show te bestuur. ‘n<br />
Afgevaardigde is na Bloemfontein gestuur om seker te maak dat<br />
alles seepglad sou verloop. Uiteindelik kon ons verantwoording<br />
doen oor elke tree, en elke asemteug.
En ons moes voorsiening maak vir Mandela-oomblikke: Hoe<br />
gemaak as sy van protokol afwyk en uitstap om ondersteuners te<br />
groet? Sy hét, en die span was gereed daarvoor. Dan die bysake:<br />
Die plaaslike nuusmedia wou die geleentheid tot elke prys as ‘n<br />
geldmaaktruuk voorstel. Maar geen geld is gevra nie: Dit is so<br />
eenvoudig soos dít.<br />
Tog was dit irriterend om onakkurate en misleidende inligting oor<br />
aanvang- en afsluitingstye, reisroetes en landingstye te lees.<br />
Die ergste het nog voorgelê: Honderde mense landwyd wou iets<br />
gee vir die internasionale media-ikoon en filantroop. Briewe is van<br />
oral ontvang, plaaslike haarsalonne het aangebied om haar hare<br />
te doen, en selfs ‘n gratis massering is aangebied. Uiteenlopende<br />
organisasies, van Johannesburg tot Kaapstad, wou hê haar<br />
reisplan moet aangepas word sodat sy by hulle kon aandoen. Dit<br />
was moeilik om vir vrygewige en welmenende mense te<br />
verduidelik dat ons haar nie sommer met vliegtuigvragte<br />
geskenke kon oorlaai nie, en dat sy nie almal tydens haar kort<br />
besoek kon ontmoet nie.<br />
Nie net welwillende mense het na Bloemfontein gestroom nie;<br />
misdadigers en ander opportuniste het dit ook gedoen. ‘n Groep<br />
Nigeriërs is vasgetrek waar hulle vervalste kaartjies verkoop het.<br />
Daar kon groepe wees wat die teenwoordigheid van beroemdes<br />
sou wou uitbuit vir optogte en protesaksies. Ons was slaggereed.<br />
Dit was senutergend. Veronderstel iets ergs gebeur op ons<br />
kampus met een van die wêreld se invloedrykste leiers?<br />
Toe breek die oomblik aan. Die optog het aangekom. Sy het,<br />
danksy baie hoë hoëhakskoene, aansienlik langer voorgekom as<br />
wat ek verwag het. “Professor Jansen,” het sy gesê, en ek het<br />
besef sy het die gedetailleerde plan vir die geleentheid haarfyn<br />
bestudeer.<br />
Ek het die opregte menslikheid van hierdie besonderse vrou<br />
eerstehands ervaar terwyl sy die spesiale gaste gegroet het.<br />
Toe die gradeplegtigheid. Met me. Winfrey se aankoms in die<br />
saal het dit gevoel of die dak van die Callie Human-sentrum
afgeruk gaan word. “Hierdie mens beteken so baie vir so baie<br />
mense reg oor die wêreld,” het ek gedink.<br />
Me. Winfrey se vriend, John Samuel, het een van die<br />
aangrypendste gradueringsitate voorgelees wat ek tot nog toe<br />
gehoor het. Hy het die oomblik verewig toe hy na haar draai en<br />
sê: “Me. Winfrey, u is nou ‘n Kovsie.” Die gehoor was oorstelp, en<br />
Oprah het haar arms omhoog gehou in vreugde.<br />
Sy het die verhoog verlaat om haar toga uit te trek, en<br />
teruggekeer om die sowat 5 000 aanwesiges toe te spreek. Die<br />
gehoor was stil terwyl die nuwe Kovsie haar woord gedoen het.<br />
Sy het die aangrypende verhaal vertel van haar geboorte as kind<br />
van ‘n per-ongeluk-paartjie wat nie beplan het om haar te hê nie.<br />
Almal is geraak.<br />
Ons sluit af met die kenlied van die burgerregtestryd in Amerika,<br />
die “Battle Hymn of the Republic”. Corneil en die kinderkore se<br />
stemme styg uit met “Glory, glory hallelujah, His truth is marching<br />
on”. Terwyl hulle sing, kyk Oprah in my rigting, en óns weet, álles<br />
wat met ons lande en dié kampus gebeur het, was die moeite<br />
werd.<br />
Jou kos is sleg vir Wagter<br />
Carla van Niekerk<br />
Die Burger, 29 Junie 2011<br />
‘n Hele paar soorte kos wat mense eet, kan skadelik wees vir jou<br />
beste vriend se gesondheid, sê dr. Malan van Zyl, ‘n honde- en<br />
katte-internis van die Cape Animal Medical Centre in Kaapstad.<br />
Mense se dieet is oor die algemeen baie hoog in sout en vet en<br />
dis nie goed vir jou hond nie, voeg dr. Dean de Kock, ‘n veearts<br />
van die Valley Farm-dierehospitaal in Johannesburg, by.<br />
Dié twee hondekenners se raad is om die volgende kossoorte van<br />
jou hond weg te hou:<br />
BENE<br />
“Bene eet is beslis uit. Ons verloor vier of vyf honde per week as<br />
‘n regstreekse gevolg van bene,” sê De Kock.
As jou hond ‘n been kou, kan dit sy tande breek, in sy keel<br />
vassteek, sy dermkanaal perforeer, ‘n totale obstruksie<br />
veroorsaak of in die maag vassit, wat dan in ‘n operasie verwyder<br />
moet word.<br />
De Kock sê as jou hond hoenderbene en varkribbetjies eet, kan<br />
dit in die maag kompakteer.<br />
Dit veroorsaak dan dikdermprobleme, voeg Van Zyl by.<br />
“Dieselfde kan met gewone bene ook gebeur ― dit veroorsaak<br />
bloeding en skade aan die derms.”<br />
Van Zyl sê as jy wel vir jou hond bene voer, moet jy dié bene kies<br />
wat die hond nie kan insluk nie.<br />
“Maar dit is moeilik om dit reg te kies. Ons opereer relatief gereeld<br />
om bene te verwyder.”<br />
KNOFFEL EN UIE<br />
“In oormaat veroorsaak knoffel en uie skade aan die<br />
rooibloedselle ― veral in klein honde en katte,” verduidelik Van<br />
Zyl.<br />
“Dit veroorsaak dat die rooibloedselle gedeeltelik afgebreek word.<br />
Baie mense gee knoffel oor ‘n lang tyd sonder probleme, maar dit<br />
gaan oor die hoeveelheid in vergelyking met die grootte van die<br />
hond. Vermy dit eerder.”<br />
Van Zyl sê hy het al honde ondersoek wat deur ‘n uiebredie<br />
vergiftig is.<br />
GEMUFDE OF OU KOS<br />
Kos met muf op is ‘n groot taboe, sê Van Zyl.<br />
“Wees veral versigtig vir grondbone, mieliemeel en mielieprodukte<br />
met muf op. Die muf skei ‘n gifstof af.” Dit is dieselfde gifstof wat<br />
veroorsaak dat honde soms deur hondekos vergiftig word,<br />
verduidelik hy.<br />
Honde kry ook voedselvergiftiging van menskos wat reeds vrot is.<br />
“Dit moet vars wees. As die kos nie geskik is vir mense nie,<br />
behoort dit ook nie vir ‘n hond gegee te word nie.”<br />
ROSYNE, DRUIWE, NEUTE<br />
Nie alle rosyne en druiwe sal probleme veroorsaak nie, maar<br />
vermy dit liefs. Dit kan tot nierversaking lei, waarsku Van Zyl.
De Kock voeg by makadamianeute moet ook vermy word omdat<br />
dit neurologiese simptome en dermkanaalkrampe kan<br />
veroorsaak.<br />
SJOKOLADE<br />
Wagter smul dalk lekker saam aan ‘n plak sjokolade voor die<br />
televisie, maar jy doen hom nie ‘n guns nie.<br />
“Dit gaan oor die hoeveelheid relatief tot die hond se grootte,<br />
maar donker- en kooksjokolade is giftiger. ‘n Aktiewe bestanddeel<br />
hierin veroorsaak senuwee-aantasting.”<br />
Van Zyl voeg by gewone melksjokolade in klein hoeveelhede sal<br />
waarskynlik nie ‘n probleem veroorsaak nie, maar te veel kan<br />
noodlottig wees.<br />
VETTERIGE KOS<br />
Middeljarige honde wat effens oorgewig is, veral tewe, kan<br />
pankreatitis ontwikkel van vetterig eetgoed. “Dit is inflammasie<br />
van die pankreas en dit kan dodelik wees.”<br />
Van Zyl sê honde se vetinname moet baie laag gehou word en as<br />
jy af en toe ‘n stukkie braaivleisvet gee, moet jy die hoeveelheid<br />
mooi dophou.<br />
Gee dié eetgoed<br />
Hondepille van goeie gehalte is die beste kos wat jy vir jou hond<br />
kan gee.<br />
“Dit is ‘n volledig gebalanseerde dieet en jy hoef niks anders by te<br />
gee nie,” sê dr. Dean de Kock.<br />
As jy egter graag bederfhappies of oorskietkos wil gee, sal<br />
hoender, rooivleis, rys en groente goed werk.<br />
Enige menskos in oormaat kan egter tot gesondheidsprobleme in<br />
jou troeteldier lei.<br />
Buiten die lys van kos wat eerder vermy moet word, kan jy<br />
volgens dr. Malan van Zyl bykans enige kos vir ‘n gesonde hond<br />
voer indien dit binne perke bly.<br />
“‘n Klein hondjie kan byvoorbeeld nie ‘n hele stuk steak opeet<br />
nie.”<br />
Wanneer jy hondepille kies, moet jy onthou die beste gehalte is<br />
gewoonlik die duurste, sê Van Zyl.
As jy oor die gehalte van Wagter se kos wonder, gaan kyk na die<br />
grootte van die hopies wat hy op die grasperk maak.<br />
“Dit sal kleiner wees met kos wat van ‘n goeie gehalte is omdat<br />
meer daarvan verteer word. Met kos wat van ‘n swakker gehalte<br />
is, word die meeste daarvan net weer uitgekei.”<br />
Amerika ontmoet Distrik Ses<br />
Murray La Vita<br />
Die Burger, 25 Junie 2011<br />
Dit was ‘n ontmoeting tussen die groot en magtige Amerika en<br />
Distrik Ses.<br />
Ons het seker ‘n goeie uur voor me. Michelle Obama en haar<br />
gevolg by die Distrik Ses-museum op die hoek van Buitenkant- en<br />
Albertusstraat in Kaapstad opgedaag.<br />
Voor die syingang in Albertusstraat het ‘n Ford Focus van die<br />
plofstofeenheid en ‘n polisiebussie gestaan. En ‘n groepie<br />
polisiemanne in siviele drag. Twee van hulle het lang swart jasse<br />
aangehad. Hulle het daar staan en gesels en rook.<br />
Ek skat die man van die plofstofeenheid so tussen 38 en 42. Hy<br />
het ‘n uniform van ‘n aard aangehad. Iets soos ‘n oorpak (overall).<br />
Links op sy bors was ‘n polisiewapen en die woord<br />
plofstofeenheid. Sy hare is sandkleurig. Iets in sy ligblou oë het vir<br />
my gesê hy is iemand wat al seergekry het en dít maak hom<br />
gevaarlik. Maar sy stem was sag en amper vriendelik toe ek hom<br />
later vra of ek die toilet van die museum mag gebruik voordat<br />
hulle met hul wolfhonde die plek fynkam.<br />
Die vrou van die Amerikaanse departement van buitelandse sake<br />
het twee selfone en ‘n bob-haarstyl. Sy kom oorspronklik van<br />
Kalifornië af en was al saam met oudpres. George W. Bush in<br />
Singapoer.<br />
Toe ‘n groep jong mans in eenderse swart pakke en blink swart<br />
skoene na ons toe aangeloop kom, het ek gevra wie hulle is.<br />
Want dit was duidelik dat hulle nie Kapenaars is nie. Ook nie<br />
Suid-Afrikaners nie. Hierdie wesens se professionaliteit het hulle
gestroop van menslikheid. Dit het vir my gevoel of ek meer<br />
gemeen het met ‘n kraalogie wat vroegoggend in die boom voor<br />
my venster sit en sing as met hulle.<br />
Die vrou met die bob se antwoord het uit twee woorde bestaan en<br />
die vrolike toon waarmee sy dit geuiter het, het gepas by iemand<br />
wat op ‘n koue dag met ‘n volgelaaide bord by ‘n vertrek instap<br />
waar tieners sit en televisie kyk. En sê: “Pannekoek, julle!”<br />
Terwyl sy glimlag en haar blinkwit Kaliforniese porselein ten toon<br />
stel, het sy gesê: “Secret Service!”<br />
Ek besef dit moet ‘n enorme verantwoordelikheid wees om die<br />
vrou van die Amerikaanse president en haar dogters op te pas in<br />
‘n wêreld wat toenemend vyandig gesind is jeens hul eens<br />
magtige ryk.<br />
Maar dit is jammer as jy in die proses ‘n uitdrukkinglose en stugge<br />
robot word. En kortaf. Ek was amper verbaas om woorde uit die<br />
mond te hoor kom van die kort Viëtnamees (die ironie!) wat in<br />
beheer was van die “Secret Service”-lede. Want taal is tog iets<br />
mensliks. Al is dit net om vir iemand te blaf: “Turn around!”<br />
Mev. Obama blyk ‘n wonderlike mens te wees: waardig,<br />
meelewend. Dit is sekere lede van haar gevolg van wie ek so<br />
vervreemd gevoel het. Buiten die uitdrukkinglose geheimediensrobotte<br />
was daar byvoorbeeld die blonde Wit Huis-vrou (‘n ekstra<br />
op die stel van Desperate Housewives) wat verveeld opkyk na die<br />
gesigte wat bo in die ou, skemer kerk hang: dr. Abdurahman,<br />
Cissie Gool, Clements Kadalie, Richard Rive.<br />
Die gesigte van ménse.<br />
Die syfers sê<br />
Die Burger, 25 Junie 2011<br />
• $1 miljard: Die bedrag (sowat R6,7 miljard) wat die Chinese<br />
motorvervaardiger CMC aan ‘n monteeraanleg in Harrismith in die<br />
Vrystaat wil bestee.<br />
• R50 miljard: Die bedrag wat Standard Bank vanjaar vir<br />
persoonlike en sakelenings in Suid-Afrika wil toestaan.
• 4,6%: Suid-Afrika se amptelike jaarlikse verbruikersinflasiekoers<br />
in Mei.<br />
• 150 miljoen: Die selfoongroep MTN se aantal intekenare<br />
wêreldwyd.<br />
• R24 miljoen: Die bedrag wat die Britse wapen- en<br />
tegnologiegroep BAE Systems volgens sy eertydse Sweedse<br />
vennoot Saab in omkoopgeld betaal het om die kontrak te beklink<br />
om Gripen-vegvliegtuie aan die SA regering te verkoop.<br />
• 39%: Die toename in die getal selfmoorde in die noordooste van<br />
Japan sedert Maart, toe die gebied deur ‘n aardbewing en<br />
gepaardgaande tsoenami getref is (vergeleke met die syfer vir die<br />
ooreenstemmende tydperk verlede jaar.)<br />
• 1 200: Die aantal buitelanders wat gemiddeld elke dag in Suid-<br />
Afrika om asiel aansoek doen. Suid-Afrika is volgens VN-syfers<br />
verreweg die land met die grootste toevloei van asiel-aansoekers.<br />
• R750 miljoen: Die voorsiene koste van korttermyningrypings<br />
om ‘n dreigende ramp weens suur mynwater in Gauteng af te<br />
weer.<br />
Die man wat vir die armes praat<br />
Dana Snyman<br />
Die Burger, 24 Junie 2011<br />
Sifiso antwoord my vraag nie dadelik nie. Hy kyk na my, dan kyk<br />
hy oor die kaal werf uit, in die rigting van die straat wat voor die<br />
huis in die township verbyloop waar hy, sy ma en nog mense<br />
woon.<br />
Hy sit skuins op ‘n ou kombuisstoel langs die voordeur. Ek sit op<br />
‘n leë bierkrat. Sifiso se oorlede ouma het jare lank vir my oorlede<br />
pa en ma gewerk ― en soms, wanneer ek nog hier op die dorp<br />
kom, kom kyk ek hoe gaan dit hier.<br />
Baie oggende ― veral in die winter ― het ek Sifiso se ouma hier<br />
kom oplaai. Smiddae het ek haar teruggebring. Sifiso was toe nog
op skool. Sy naam was toe nog Lukas, maar toe ek iewers ná ‘94<br />
weer op ‘n dag op die dorp kom, toe hoor ek hy is nou Sifiso.<br />
Oor die jare het min hier by die huisie verander: Die mure is<br />
steeds dieselfde dowwe groen, en waar die voorhekkie moet<br />
wees, is ‘n opening. By die hoek van die huis lê ‘n leë bottel<br />
Smirnoff-vodka en een plastiekplakkie. Netnou toe ek daar verby<br />
gestap het, het ek die plakkie goed bekyk. Aan die binnekant van<br />
die sool is ‘n afbeelding van ‘n palmboom en langs dit staan daar:<br />
“Comfort Zone”.<br />
Hier sou nooit sulke goed los op die werf rondgelê het toe Sifiso<br />
se ouma nog geleef het nie. Of het dit daar gelê, en ek wou dit net<br />
nie sien nie?<br />
Ek kyk na Sifiso wat steeds stil oor die werf uitkyk. Ek probeer<br />
dink wat hy dink, maar ek weet ek kan nie dink wat hy dink nie.<br />
Aan die oorkant van die straat was jare lank slegs ‘n wanhopige<br />
stuk veld vol glasstukke en geroeste blikkies en plastieksakke en<br />
voetpaadjies in die dorp se koers. <strong>No</strong>u is hier ‘n plaat sinkkaias.<br />
Een van die kaias se voorkant is blou geverf en op die dak lê<br />
ronde klippe en twee motorbande.<br />
In die straat kom ‘n geronkel oor die klippe aan. Dis ‘n man wat ‘n<br />
winkeltrollie stoot ― een van OK Foods in die dorp s’n. In die<br />
trollie is vuurmaakhout en bo-op balanseer die man die geroeste<br />
uitlaatstel van ‘n kar.<br />
Dit lyk of Sifiso aan iets kou, maar daar is niks in sy mond nie,<br />
sien ek uit die hoek van my oog. Hy het matriek geslaag, maar ek<br />
is nie seker wat hy als daarna gedoen het nie. Oor die jare het net<br />
flardes nuus oor hom my bereik: Sifiso is nou in Johannesburg.<br />
Sifiso wil ‘n rekenaarkursus doen. Sifiso kan dalk ‘n werk by<br />
Telkom kry.<br />
Die man verdwyn tussen die kaias met die winkeltrollie. ‘n<br />
Meisietjie draf verby, met ‘n langwerpige pak kaaskrulle onder die<br />
arm vasgeknyp.<br />
Langs een van die kaias staan ‘n stapel sementstene, ‘n gedaan<br />
wasmasjien en drie waterkanne. Die TV-antenna op die dak hang
skuins na die linkerkant toe. ‘n Geelbruin hond lê in die stof. ‘n<br />
Baba huil iewers.<br />
Sifiso beweeg opeens langs my. Ek kyk na hom. In sy oë is die<br />
rook van hoeveel townshipnagte.<br />
“Jy wil weet van Malema,” sê hy. “Ek like vir Malema. Hy bly nie<br />
stil nie. Hy praat vir my. Hy praat vir ons.”<br />
Oor ‘clutch bags’ en Dancing Queens<br />
Hennie van Greunen<br />
Die Burger, 25 Junie 2011<br />
‘One of her neighbours, Siyabonga Ngxaki, 22, said lesbian<br />
couples were setting bad examples for children,” lees ek nou die<br />
oggend op News24. Die “her” waarna daar verwys word, is ‘n gay<br />
vrou van Crossroads wat deur twee mans aangerand is, omdat sy<br />
hulle “meisies steel”.<br />
Deur die skewe bril van Suid-Afrikaanse moraliteit is die beter<br />
voorbeeld vir kinders natuurlik die poging tot moord in teenstelling<br />
met die gay paartjie. Dit leer ons kinders mooi.<br />
‘n Paar dae tevore neem ek op die Saterdag die trein van Trevi tot<br />
by Rome in Italië ― my ma wil ‘n clutch bag hê. Sy is in haar 70’s<br />
en in die ouetehuis, en toe ek haar vra wat ek vir haar van Italië<br />
moet saambring, sê sy: “‘n Clutch bag, vir wanneer ons uitgaan<br />
na do’s en so. My handsak is te groot vir aandfunksies.”<br />
<strong>No</strong>u of die aandfunksies Bingo, Ocean Basket of kuiers by my<br />
suster is, dié weet ek nie. Ek vermoed ook die idee van ‘n clutch<br />
bag is ‘n bietjie 70’s, maar my kennis van handsakke is<br />
(genadiglik) maar skraps, so ek gaan Rome toe om jag te maak<br />
op ‘n clutch bag.<br />
Later daardie middag, clutch bag in die hand, storm ek terug<br />
stasie toe, maar die volgende trein na Trevi vertrek eers drie uur<br />
later. Ek is gatvol gejag vir die clutch bag en wil eintlik net huis toe<br />
gaan, toe die klanke van Lady Gaga se “Born this way” my<br />
aandag trek.
Anderkant die parkeerterrein is duisende reënboogvlae, ‘n gejil<br />
soos by ‘n YDE-uitverkoping op ‘n Saterdagoggend en meer<br />
moffies / letties / transgender / bi / bi-curious / previously<br />
unlabelled mense per vierkante meter as by die Mother City<br />
Queer Project. Dis EuroPride 2011 en ek staan ― clutch bag in<br />
die hand ― reg by die beginpunt van die parade. Dit voel vir my<br />
ek moet sê: “Ek verklaar die basaar nou oop,” en dan gaan ons<br />
almal tee en skons nuttig.<br />
Maar nee, hier staan ek langs ‘n reus van ‘n man, opge-dress as<br />
Dolly Parton. “Jolene,” dog ek, “Jolene, Jolene, Jolene ...”<br />
Die parade begin: Eers die reënboogwa met ballonne in die<br />
kleure van die reënboogvlag en 200 gym bunnies in goue<br />
Speedo’s en goue glitter wat op maat van Gaga op en af spring<br />
en hul bekkens rondslinger asof hul rugstringe glad nie aan hul<br />
bekkenbene vas is nie.<br />
Dan kom die Rooms-Katolieke wa. Ek verstaan nie lekker die<br />
Italiaanse slagspreuke nie, maar dis duidelik genoeg: die ware<br />
hel, die Vatikaan as Guantanamo. Die vlot lyk soos die koepel<br />
van die St. Pieterskatedraal ― oral staan priesters, monnikke,<br />
nonne, selfs die pous in volle mondering. Die meeste van hulle<br />
steek sexy sykouse, suspenders en hoëhakskoene weg onder hul<br />
priestersgewaad. Hul DJ speel ABBA se “Dancing Queen”.<br />
Toe volg die Bear Wagon met die leuse “Bear Pride is Body<br />
Pride”. Hul DJ speel Martin Solveig se “Hello!” Soveel body hair,<br />
so little time ... Hulle spring op en af en die treiler hop in die lug<br />
soos ‘n opge-soup-te gangsta-kar in ‘n ghetto-fliek.<br />
Dan kom die Aged-wa. Dit is die wa wat die meeste applous kry<br />
van die straat se kant. Daar is ou gryskop-pare; ‘n oom met ‘n<br />
reënboog-pruik op. Ek sweer hulle weet wat ‘n clutch bag is, en<br />
ek wonder of hulle ooit gedink het hulle sou dié tipe parade in hul<br />
leeftyd kon sien.<br />
Dan volg die S&M-wa, wat bestaan uit scaffolding. Die ou,<br />
verfbesmeerde scaffolding is in silwer getooi met aluminium-foelie<br />
― dit laat my dink aan die sterre by my matriekafskeid, minus
natuurlik die PVC outfits. Die leermaskers. Die dog collars. Oukei,<br />
dis eintlik glad nie soos my matriekafskeid was nie.<br />
Wanneer die vlot om die draai ry ― op die maat van Kylie<br />
Minogue se “Can’t get you outta my head” ― sien ek hulle is<br />
besig om ‘n ou vas te bind en op te hys in ‘n leerkontrepsie. Die<br />
ou het ‘n leer-sjoebroekie aan, en ‘n paar bruin leervlerke wat<br />
boogblink agter hom staan. Die engel sprei sy arms, sy voete lig<br />
van die vloer af.<br />
Dan kom die eerste Lesbos-wa, die enigste vlot wat lyk asof dit<br />
deur die standerd 7’s se detensiehoutwerkklas gebou is. Die<br />
leuses ― onder meer “Henry VIII had 6 wives, y can’t I have even<br />
one?” ― is op ‘n rekenaar gedruk en oorgetrek met plastiek. Maar<br />
hulle luister na Adele, en die meeste van die girls is topless. Hulle<br />
jol dat die wa amper uitmekaarval. Dié vlot word gevolg deur die<br />
Lipstick Lesbian-wa ― dink daaraan as The L Word op wiele.<br />
Hulle luister Madonna se “Hung up”.<br />
Die pienk familiewa kom verby. As Barbie en Barbra getroud was<br />
en hulle het saam met Ken en Kenny besluit om ‘n vlot vir gay<br />
families te bou, sou dit hierdie een wees. Alles en almal is in<br />
pienk en gekoördineer. Die ouers stap om die wa en die kinders<br />
sit binne-in en waai vir die skare. Dit is dié wa wat my die meeste<br />
move, en ek hou my clutch bag stywer vas.<br />
Dan kom die Wedding Wagon verby. Soveel van tulle en satyn en<br />
tiaras het ek nog nie in my ganse lewe gesien nie. Die mense<br />
handig flyers oor gay-troues uit. ‘n Kwaai dude stap verby my; hy<br />
stop en kyk my in die oë en knik in die rigting van sy plakkaat. Dit<br />
lees: “William & Kate had their royal wedding, when can I have<br />
mine?” Hy kyk my uitdagend aan, asof hy die enigste gay in die<br />
global village is.<br />
Ek besluit om my stukkie vir AfricaPride te doen, lig my hand op,<br />
wys my ring en sê: “Come to South Africa ― gay people have<br />
rights there.”<br />
<strong>No</strong>xolo Nkosana van Crossroads is vier keer met ‘n skerp<br />
voorwerp gesteek. I rest my case ― ek sit my clutch bag neer.<br />
Behou jou gesonde dieet by werk
Marlene Malan<br />
Die Burger, 25 Junie 2011<br />
Jy weet al jy moet daardie vetterige en kilojoule-gelaaide<br />
versnaperings op die kantoor-kostrollie systap.<br />
Verleidings soos kits-wegneemetes en gaskoeldranke,<br />
lekkergoed en koek, sê me. Justine Drake, kosskrywer.<br />
“Moenie dink jy kan bedags laat slaplê met jou eetgewoontes net<br />
omdat jy by die werk is nie. Gee ewe veel aandag aan jou dieet<br />
wanneer jy agter jou lessenaar sit.”<br />
Drake sê die heel beste is om jou eie kos kantoor toe te neem,<br />
sodat jy beheer het oor wat jy hier eet. “Goeie opsies is<br />
volgraanbrood, Ryvita, maaskaas, tamaties en tuna of dun<br />
snytjies hoender of hoenderskaafsels. <strong>No</strong>g gesonde, lekker idees<br />
is om vrugte en laevet-versnaperings soos ryskoekies,<br />
springmielies, droë vrugte en kitssop in jou laai te hou. Jou<br />
tussenete-versnaperings kan uit vars vrugte en jogurt bestaan.”<br />
Me. Teresa Harris, hoofdieetkundige van die Pick n Pay-groep, sê<br />
ons bring minstens een derde van ons dag by die werk deur.<br />
“Daarom is dit onvermydelik dat ons eetgewoontes op kantoor ‘n<br />
groot invloed op ons gesondheid, gewig en gemoedstoestand sal<br />
hê. Jou kantoordieet is uiters belangrik, sodat jy kan verseker jy<br />
benut jou volle breinpotensiaal en bly gesond.”<br />
Sy gee die volgende wenke:<br />
EET ONTBYT VOORDAT JY BEGIN WERK<br />
• Navorsing het getoon mense wat gereeld ontbyt eet, volg ook ‘n<br />
gesonder algemene dieet ― een wat baie voedsamer is, met ‘n<br />
baie laer vet-inhoud.<br />
• As jy ontbyt oorslaan, gaan jy later lus wees om te knibbel en<br />
dis dan wanneer jy jou aan kitskos vergryp.<br />
• Om langdurig te vas (wat gebeur wanneer jy ontbyt oorslaan),<br />
verhoog jou liggaam se insulienreaksie. Insulien is ‘n hormoon<br />
wat vet opberg, wat weer gewigstoename aanmoedig. Dus: om<br />
ontbyt oor te slaan, verhoog jou risiko om gewig aan te sit.
• Ontbyt stimuleer jou liggaam se metabolisme, en ‘n hoër<br />
metabolisme gaan met gewigsverlies gepaard.<br />
• ‘n Lae-GI-ontbyt, soos ‘n geposjeerde eier op ‘n snytjie<br />
geroosterde saadbrood, gee jou genoeg energie om jou<br />
dwarsdeur die oggend aan die gang te hou.<br />
WEES SLIM MET VERSNAPERINGS<br />
Om te keer dat jy toegee aan kafeteriaversoekings, hou ‘n goeie<br />
voorraad gesonde versnaperings in jou laai aan soos:<br />
• klein pakkies grondbone-en-rosyntjies;<br />
• vars vrugte, droë vrugte en droëvrugtestafies;<br />
• Provitas met ‘n bietjie grondboontjiebotter en laevetkaaswiggies;<br />
en<br />
• ‘n klein sakkie tuisgemaakte springmielies.<br />
As jy ‘n kantoor-yskas tot jou beskikking het, hou die volgende<br />
byderhand:<br />
• wortelstokkies met ‘n houertjie hummus; en<br />
• ‘n houertjie vetvrye jogurt of drinkjogurt.<br />
EET ELKE DAG ‘N TUISGEMAAKTE MIDDAGETE<br />
Gesonde vulsels vir toebroodjies, pita-brood en wraps is dinge<br />
soos:<br />
• grondboontjiebotter met rosyne en/of skyfies piesang.<br />
• fyn hoender of tuna, gemeng met lae-olie-mayonnaise, seldery<br />
en kropslaai;<br />
• hardgekookte eiers en lae-olie-mayonnaise en kropslaai;<br />
• maer spek met grondboontjiebotter;<br />
• maer snytjies koue vleis met lae-olie-mayonnaise, met ‘n bietjie<br />
pesto;
• maer koue vleis, soos pastrami, ham en geroosterde<br />
hoenderskaafsels kan om ‘n stokkie seldery gerol word, saam met<br />
soet rissiesous;<br />
• hoender-kebabs is ‘n heerlike en maklike versnapering (berei dit<br />
die aand vantevore voor);<br />
• berei klein frikkadelletjies voor, sit hulle in ‘n halwe pitabrood,<br />
met hummus of tamatiesous;<br />
• biltong is ‘n eenvoudige laevet-versnapering;<br />
• bak jou eie piesang-, volgraan- wortel- of kaasmuffins en sit dit<br />
in jou kosbakkie as ‘n gesonde, heerlike ekstra;<br />
• kraakbeskuitjies met laevetkaas ― afsonderlik verpak sodat die<br />
beskuitjies nie pap word nie;<br />
• ‘n vrugte-smoothie is heerlik en gesond; en<br />
• maak avokadopeer saam met suurlemoensap fyn en sit dit in ‘n<br />
houertjie as ‘n doopsous vir groente en/of kraakbeskuitjies.<br />
MOENIE VERGEET OM IETS TE DRINK<br />
Koffie en tee is gewoonlik jou stapeldrankies op kantoor, maar<br />
moenie vergeet om water te drink nie. Sit ‘n beker water met ‘n<br />
stukkie suurlemoen op jou lessenaar. Drink ten minste agt glase<br />
water per dag.<br />
OEFEN ELKE LIEWE DAG<br />
Nuwe navorsing het getoon dat, om doeltreffend gewig te verloor,<br />
moet jy daagliks aktief wees. Loop 30 minute lank vinnig of gaan<br />
oefen gou by die gimnasium. Maak tyd vir oefening ― gaan daar<br />
aan op pad werk toe of op pad huis toe. Of reël jou dagboek<br />
sodat jy oor etenstyd kan oefen.<br />
Wat om te doen by die volgende werksonthaal<br />
Dis moeilik om uit die kwaad te bly, maar dis moontlik.<br />
• Slaaie is heerlik, maar vra dat die slaaisous apart bedien word.<br />
Hou jou oë oop vir hoëvet-souse en byvoegings soos stukkies<br />
vet, kaas en croutons.<br />
• Soesji is ‘n goeie keuse as hoofdis of voorgereg.<br />
• Geroosterde vis is altyd ‘n uitstekende keuse in ‘n restaurant.
• Pleks van skyfies, bestel slaai.<br />
• Daar is vegetariese geregte op spyskaarte wat ‘n heerlike,<br />
gesonde alternatief is, maar wees versigtig vir dié met baie kaas<br />
bo-op.<br />
• Bly weg van die buffettafel as jy jou nie kan beheer nie. Skep<br />
self jou eerste bord in en gaan sit dan ver weg om te keer dat jy<br />
aanhou knibbel.<br />
Jy kan politici nou met selfoon bykom<br />
Annelie Maré<br />
Die Burger, 29 Junie 2011<br />
Kaapstad. ― As jy vir me. Helen Zille in ‘n oop toilet wil afspoel of<br />
mnr. Julius Malema wil klap, sal jy moet seker maak jy het die<br />
regte selfoon om dit mee te doen.<br />
Apple het ‘n plaaslik ontwikkelde selfoonspeletjie wat jou toelaat<br />
om Malema en Zille só beet te kry glo vandeesweek afgekeur<br />
omdat die inhoud volgens hul standaarde moontlik “lasterlik” en<br />
“venynig” is.<br />
Die speletjie, genaamd Whack-Off, is wel beskikbaar op selfone<br />
wat die Android-bedryfstelsel kan gebruik.<br />
Dit is ontwikkel deur die span van ZANews, die Suid-Afrikaanse<br />
satiriese poppespelprogram waarvan die spotprenttekenaar<br />
Zapiro ‘n medestigter is.<br />
Die model is eenvoudig en geskoei op Whack-a-Mole-speletjies,<br />
waar die speler bewegende diertjies moet platslaan om punte te<br />
verdien.<br />
“Lastige politici pop gereeld op waar mense hulle nie wil hê nie ―<br />
van ongenasionaliseerde myne tot onbedekte toilette,” lui die<br />
speletjie se amptelike beskrywing. “<strong>No</strong>u plaas ZANews se eerste<br />
slimfoon-program die mag in jou hande.”<br />
Thierry Cassuto, vervaardiger en regisseur van dié gewilde TVprogram,<br />
het gister op die sosiale netwerk Twitter daarop gewys<br />
dat Apple se reëls en regulasies wel spesiale voorsiening maak<br />
vir “professionele satirici”.
Mnr. Jonathan Mills, wat die speletjie help ontwikkel het, het gesê<br />
hulle sal waarskynlik weer hul idee aan die maatskappy voorlê.<br />
“Ons hoop om weer te probeer en hulle dié keer meer te vertel<br />
van wie ons is en wat ons doen. Die reg op vryheid van spraak<br />
behoort nie net tot woorde in wit en swart beperk te wees nie.”<br />
Doen daaglikse inkopies met jou verstand, nie met jou hart<br />
Die Burger, 25 Junie 2011<br />
Wees ‘n slimkop(er)<br />
Dis nie maklik om by jou begroting te bly en jou winkeltrollie verby<br />
goed uitgestalde produkte te stuur nie.<br />
• Hou jou gunsteling-winkel se advertensiebladsye dop en<br />
probeer om jou maaltye om hul uitverkopings en promosies te<br />
beplan. Vergelyk die advertensies en pryse by verskillende<br />
supermarkte voordat jy gaan inkopies doen.<br />
• As jy ‘n oomblik voor jou inkopietog gebruik om jou week se<br />
spyskaart en bestanddele te beplan, sal jy nie onnodige produkte<br />
koop nie. Só sal jy ook ‘n noukeurige inkopielys kan opstel van<br />
wat jy regtig nodig het. Neem dan altyd ‘n inkopielys saam<br />
wanneer jy gaan inkopies doen en hou daarby. Impulsiewe<br />
kopery kan duur wees.<br />
• Kies altyd die mees ekonomiese grootte verpakte produkte.<br />
Daarvoor moet jy die prys per kilogram van dieselfde produk in sy<br />
verskeie verpakkings vergelyk. Die meeste winkels gee die prys<br />
per 100 g of 1 kg aan. Eienaamprodukte is gewoonlik van goeie<br />
gehalte en word spesiaal vir die supermark verpak. Die prys is<br />
dikwels laer omdat jy spaar op bemarking, advertensiekoste en<br />
luukse verpakking, maar maak seker dat jy ook dié pryse<br />
vergelyk.<br />
• Koop vars vrugte en groente wat nie vooraf verpak is nie ― dis<br />
meestal heelwat goedkoper as geriefsitems wat reeds verwerk en<br />
verpak is. Onthou: Jy betaal altyd meer vir die verpakking.
• Wees op die uitkyk vir promosies op produkte wat langer kan<br />
hou of gevries kan word. As jy sien daar is ‘n spesiale aanbieding<br />
op blikkieskos, bevore groente of rys, koop soveel daarvan aan<br />
as wat jy sal kan gebruik.<br />
• Vermy dit egter om enige items te koop wat jy nie normaalweg<br />
sou aankoop nie bloot omdat dit afgemerk is.<br />
• ‘n Sekere deel van die prys wat jy vir voedsel betaal, word aan<br />
verpakking bestee en daarom sal jy meer betaal as jy klein,<br />
individueel verpakte items koop. Skaf liewer ‘n paar herbruikbare<br />
houers aan en koop jou gunstelingprodukte in groot maat sodat jy<br />
jou eie individuele pakkies kan opmaak. Dit is veral belangrik<br />
wanneer items vir kinders se kosblikke aangekoop word, want ‘n<br />
mens is geneig om die kleiner, individueel-verpakte peuselgoed te<br />
koop.<br />
• Probeer altyd om bestanddele te koop wat in seisoen is. Dit is<br />
een van die doeltreffendste maniere om jou begroting te laat klop.<br />
Wanneer vrugte en groente in seisoen is, kos dit heelwat minder.<br />
• Dié wenke is verskaf deur die Shoprite-groep.<br />
Moenie!<br />
• Moenie jou trollie net vol maak terwyl jy deur die supermark<br />
beweeg nie.<br />
• Moenie op ‘n leë maag gaan inkopies doen nie. Jy gaan in die<br />
versoeking kom om ekstras in te pak omdat jy honger is. Trek ook<br />
warm aan, want supermarkte is gewoonlik koel binne en ‘n laer<br />
temperatuur maak ‘n mens honger, wat jou waarskynlik meer sal<br />
laat koop.<br />
• Moenie swak diens en bedorwe produkte aanwaar nie. Onthou:<br />
Jy as koper het ook regte.<br />
• Moenie ‘n groot trollie neem as jy winkel toe gaan net om brood<br />
en melk te koop nie. Moenie eens ‘n mandjie vat nie. Stap net in,<br />
kry die items wat jy nodig het en stap weer uit. Moenie ‘n draai by<br />
die tydskrif- of lekkergoedrak gaan maak nie.<br />
• Moenie ver agter ‘n spesiale aanbod aanry nie. Dink eers of jy<br />
die produk regtig nodig het en hoeveel dit jou aan brandstof- of
vervoerkoste gaan kos voordat jy besluit of die spesiale<br />
aanbieding die moeite werd is.<br />
• Moenie aan die begin van die maand, net nadat jy jou salaris<br />
gekry het, gaan kruideniersware koop nie. Kweek eerder die<br />
gewoonte aan om aan die einde van die maand inkopies te doen<br />
wanneer al jou rekeninge betaal is. Op dié manier sal jy slegs kan<br />
bestee waarvoor jy begroot het en nie meer nie omdat jou geld<br />
uitgeput sal wees.<br />
• Moenie tevrede wees met pap bevrore produkte of vars<br />
produkte wat verlep en beskadig is nie. Dring aan op topgehalteprodukte,<br />
want jy verdien dit en betaal mos daarvoor.<br />
• Moenie bevrore produkte koop met dik yslae op nie. Die ys wys<br />
dat die temperatuur nie deurgaans konstant was nie of dat die<br />
verpakking nie behoorlik verseël is nie. Die produkte is daarom<br />
waarskynlik nie van topgehalte nie.<br />
• Moenie telkens nuwe drasakke koop wanneer jy gaan inkopies<br />
doen nie. Dit sal goedkoper wees om in ‘n hoëgehalte-inkopiesak<br />
te belê en dit saam te neem elke keer dat jy kruideniersware gaan<br />
koop.<br />
• Moenie jou kruideniersware op krediet koop nie. Werk uit<br />
hoeveel geld jy nodig het en neem net daardie bedrag saam na<br />
die winkel. As jy nie genoeg geld by jou het om luukse items te<br />
koop nie, sal jy dit ook nie koop nie.<br />
Een oggend op die N2-snelweg<br />
Tom Dreyer<br />
Die Burger, 29 Junie 2011<br />
Onlangs ry ek een oggend op die N2 Kaapstad toe. Agter my is<br />
die flitsende ligte van ‘n taxi en voor my ‘n sementtrok met ‘n<br />
mengbak wat stadig in die rondte draai, salig soos ‘n koei wat<br />
herkou.<br />
Ek beweeg oor na die linkerbaan. Die taxi brul verby, maar ek<br />
steur my min; ek kyk vanuit ‘n rustiger stroom uit oor ‘n landskap
van vleie, kragtorings en glimmende shacks. Daar is poele tussen<br />
daardie riete, dink ek, my gedagtes terug by die keer toe ek in ‘n<br />
dubbeldekkerbus hier verby is ― ek het poele sien blink, en<br />
eende in die poele.<br />
Ek onthou ook die oggend, nie lank gelede nie, toe ek ligdag ‘n<br />
man en ses jaghonde tussen hierdie riete sien uitkom het, met ‘n<br />
gehawende eend oor sy skouer.<br />
Daar is ‘n beroering in die verkeer ― iewers voor moes daar ‘n<br />
ongeluk gewees het. Ek skuif terug na die regterbaan toe en ry<br />
nog ‘n entjie voordat die verkeer uiteindelik opdam.<br />
<strong>No</strong>u kan ek nog rustiger rondkyk, en my kyk word beloon, want<br />
voor my is ‘n ongewone gesig. ‘n Mazda-bakkie met agterop ‘n<br />
tienstuks mannekyne. Ek het mannekyne nog altyd ‘n bietjie<br />
grillerig gevind, en hierdie groepie is by uitstek so, want dit is net<br />
bolywe: torsos en koppe en arms wat opreik in die vaalblou<br />
Kaapse lug.<br />
Die winkelpoppe is nie behoorlik vasgemaak nie, en telkens as<br />
die bakkie rem, buig hulle vooroor soos ‘n skare voor ‘n koning of<br />
profeet. Waarheen sou hulle op pad wees? wonder ek. Daar is<br />
geen logo op die bakkkie nie en die bestuurder se gesig is<br />
verskuil agter ‘n spieëlblink bril. En waar is die bene?<br />
‘n Tweede bakkie doem in my geestesoog op, ‘n bakkie net soos<br />
hierdie, maar gelaai met net onderlywe.<br />
Ek sien hierdie twee bakkies iewers bymekaarkom, waarna twee<br />
manne met identiese brille die helftes weer noukeurig<br />
bymekaarbring: Isis met die gebroke liggaam van Osiris.<br />
Die bakkie rem en die bolywe buig nogmaals in aanbidding. Ek<br />
gaan laat wees vir my vergadering, besef ek, en wyk oor die<br />
geelstreep uit om te kyk of ek kan sien wat aangaan.<br />
In die verte is die wit bekkenbeen van ‘n brug en nog verder aan<br />
die flikkerende ligte van noodvoertuie. Ek dink weer aan die taxi<br />
wat so vervaard by my verby is en aan die mense daarin en aan<br />
die feit dat nie alle gebroke liggame weer so maklik aanmekaar<br />
gesit kan word nie.
Terug in die middelbaan, draai ek my ruit af en trek die reuk van<br />
uitlaatgas en townshipvuur in my longe in.<br />
Ek dink aan jaghonde wat tussen riete beweeg en aan die<br />
paniekerige gefladder van vasgekeerde eende.<br />
Voor my is die karre dig gepak.<br />
Die noodligte kom nader en ek hoor reeds die sirenes. “Gaan als<br />
oukei wees?” wonder ek meteens, “vandag en môre en al die<br />
môres wat nog kom?”<br />
Ek kyk weer na die mannekyne agter op die bakkie, maar hul<br />
uitdrukkings is onmoontlik om te peil.<br />
Dekselse lekker tapas<br />
Francois Ferreira<br />
Die Burger, 18 Junie 2011<br />
Tapas kom ‘n ver pad in die geskiedenis, maar dit kom nét so ver<br />
om ‘n partytjie aan die gang te hou.<br />
My ouma het gesê: “Onthou om ‘n snackie te eet as julle ‘n<br />
drankie gaan drink sodat jou maag ‘n lining het.”<br />
Eintlik het ouma maar verwys na wat ons vandag tapas sal noem.<br />
Volgens oorlewering het tapas in die 14de of 15de eeu ontstaan<br />
toe die Kastiliaanse koning, Alfonso die Wyse, ‘n koninklike bevel<br />
uitgereik het wat daarop aangedring het dat die mense klein<br />
happies met hul drankies neem om sodoende ‘n vuisslanery te<br />
voorkom.<br />
“Tapa” se letterlike betekenis is “deksel” of “bedekking”.<br />
In die vroeë tye is ‘n stuk brood, kaas of ham saam met die<br />
drankie gegee en bo-op die glas geplaas.<br />
Ons neem die happie deesdae in verskeie vorme, van<br />
aartappelskyfies tot neute; biltong tot worsrolletjies. En dit kan<br />
koud of warm wees.<br />
Daar is tapas-kroeë in die stede én op die platteland.
Een van die plekke op die platteland wat bekend is vir sy “Karootapas”<br />
is die Al Fresco-deli op die Joubert-Tradauw-landgoed, net<br />
buite Barrydale.<br />
Beate Joubert maak daar die heerlikste happies, van biltongslaai<br />
tot mini-boboties.<br />
Jy kan eintlik enige kos in ‘n klein formaat as tapas voorsit. Die<br />
geheim, natuurlik, is net om “klein-kos” met groot geur te gee.<br />
Probeer dié idees as jy volgende keer peuselhappies vir gaste wil<br />
voorsit wat vir ‘n drankie kom inloer het.<br />
Soos die Spanjaarde sê: “Eet terwyl jy drink, drink terwyl jy eet.”<br />
Boere-tapas<br />
HOENDERLEWER-ROOSTERBROOD MET BILTONG<br />
• 2 groot uie, in dun skywe gesny<br />
• 60 ml olyfolie<br />
• 30 ml suiker<br />
• 125 ml witwyn<br />
• 4 skywe roosterbrood<br />
• 250 g hoenderlewertjies<br />
• botter vir braai<br />
• sout en pepper<br />
• 100 g halfnat-biltong, dun gesny<br />
• suurlemoenskywe<br />
Plaas die uie in ‘n pot met die olyfolie en suiker. Laat prut die<br />
mengsel oor ‘n lae hitte vir 20 minute. Voeg die wyn by en laat<br />
prut vir nog 20 minute sodat dit met die helfte reduseer (die geur<br />
is beter as dit die vorige dag gemaak is). Was die<br />
hoenderlewertjies en braai liggies in die botter. Geur met sout en<br />
swartpeper.<br />
Smeer die uiemengsel op die roosterbrood. Sny die<br />
hoenderlewertjies in skywe en pak dit bo-op die brood. Rond af<br />
met die biltong en sit voor met suurlemoenskywe. Net voordat jy<br />
dit eet, druip ‘n paar druppels suurlemoensap oor die broodjies.
GARNALE MET PAPAJA, KOLJANDER EN KOMKOMMER<br />
Genoeg vir 6-8 mense<br />
• 24 garnale, skoongemaak en dop verwyder, los die stert aan<br />
• sout en peper na smaak<br />
• 50 ml olyfolie<br />
• sap van 1 suurlemoen<br />
• skil van 1 suurlemoen (gerasper)<br />
• 2 knoffelhuisies, baie fyn gedruk<br />
• 1 brandrissie, pitte verwyder en fyngekap<br />
• 45 ml gekapte koljanderblare<br />
• 1 komkommer<br />
• 1 papaja, geskil<br />
• koljanderblare vir garnering<br />
• gepiekelde gemmer<br />
• 24 kort sosatiestokkies<br />
Stoom die garnale tot gaar en geur na smaak met sout en peper.<br />
Meng die olyfolie, suurlemoensap, suurlemoenskil en gekapte<br />
koljanderblare saam. Giet oor die garnale en marineer vir twee<br />
ure. Sny die komkommer in lang repe met ‘n aartappelskiller. Sny<br />
die papaja in blokkies (groot genoeg sodat dit as anker vir die<br />
happie gebruik kan word.)<br />
Om die happie bymekaar te sit:<br />
• Steek die stokkie deur die garnaal.<br />
• Volg met ‘n repie komkommer wat jy sigsag inryg, dan ‘n<br />
koljanderblaar en gepiekelde gemmer.<br />
• Laastens, anker die stokkie in ‘n papaja-blokkie. Rangskik op ‘n<br />
bord en beïndruk jou gaste!<br />
FRIKKADELLE MET KAPPERTJIESAAD<br />
• 3 snye witbrood, korsies verwyder<br />
• 250 ml melk<br />
• 1 kg maalvleis<br />
• 1 eier
• 15 ml varsgekapte marjoleinblare<br />
• 45 ml kappertjiesaad in asyn, gedreineer<br />
• sout en peper<br />
• 100 ml meel<br />
• 60 ml olyfolie<br />
• 30 ml botter<br />
• 250 ml rooiwyn<br />
Week die brood vir 10 minute in die melk. Dreineer en druk die<br />
oortollige melk uit. Meng die maalvleis, brood, eier, marjolein en<br />
kappertjiesaad saam in ‘n bak. Geur met sout en peper na smaak.<br />
Vorm klein frikkadelletjies en rol elkeen in die meel. Braai die<br />
frikkadelletjies in ‘n mengsel van olyfolie en botter oor matige<br />
hitte. Sodra die frikkadelletjies mooi bruin is, voeg die wyn by.<br />
Laat prut oor ‘n lae hitte vir ‘n verdere 10 minute. Verwyder die<br />
frikkadelle met ‘n gaatjieslepel en reduseer die sous. Sit voor met<br />
die sous as doopsous.<br />
BOERE-TAPAS-IDEES<br />
• Dun skywe halfnat-biltong op ‘n bros broodjie, voorgesit met ‘n<br />
skyfie suurlemoen.<br />
• Bobotie-empanadas: mini-pasteitjies gevul met bobotiegegeurde<br />
maalvleis.<br />
• Diepgebraaide mieliepapkoekies: stywe mieliepap gemeng met<br />
heelpitmielies, gerasperde cheddarkaas en eier. Braai in olie en<br />
sit voor met ‘n chakalaka-en-jogurtdoopsous.<br />
Gebakte maalvleispasta<br />
Burger, 25 Junie 2011<br />
Lewer 4 porsies<br />
Jy benodig:<br />
500 g skulpnoedels<br />
60 ml olyfolie<br />
1 ui, gekap
500 g bees- of volstruismaalvleis<br />
250 ml beesvleisaftreksel<br />
30 ml tamatiepasta<br />
30 ml blatjang<br />
30 ml bruinsuiker<br />
sout en peper<br />
30 ml gekapte vars (of 20 ml droë) tiemie<br />
250 g dwergtamaties, gehalveer of 4 gewone tamaties, in kwarte<br />
gesny<br />
125 ml parmesaan- of pecorino-kaas, gerasper<br />
Maak só<br />
• Voorverhit die oond tot 200 °C.<br />
• Kook die pasta volgens die aanwysings op die pak, dreineer en<br />
hou eenkant.<br />
• Verhit 30 ml van die olyfolie in ‘n kastrol op die stoof en braai die<br />
ui daarin sag.<br />
• Voeg die maalvleis by en braai tot gaar en los.<br />
• Meng nou die aftreksel, tamatiepasta, blatjang en 15 ml van die<br />
suiker daarby, geur na smaak met sout en peper, voeg die tiemie<br />
by en laat prut ongeveer 15 min.<br />
• Smeer intussen ‘n oondpan met olie en versprei die pasta egalig<br />
daarin.<br />
• Strooi die tamaties oor die pasta en skep die maalvleis oor.<br />
• Meng liggies, strooi die orige bruinsuiker, olyfolie en die kaas<br />
oor en bak ongeveer 15 min. tot goudbruin en bros bo-op.<br />
Lewer met sampioene<br />
Die Burger, 6 Junie 2011<br />
Bedien 4-5<br />
• 500 g lamslewer<br />
• 2 uie, in fyn ringe gesny<br />
• 2 handvol sampioene, wit of bruin<br />
• 4 eetlepels botter
• 1 likeurglasie droë wit vermoet<br />
• 250 ml room<br />
Verhit botter in ‘n groot pan en braai uie daarin tot ligbruin. Sny<br />
lewer in dun skyfies, voeg by en braai vinnig. Skep lewer uit in ‘n<br />
warm opdienbak.<br />
Voeg sampioene, net so heel of opgesny na keuse, by die pan,<br />
voeg vermoet by en roerbraai tot sag.<br />
Skep lewer terug in die pan, voeg room by en prut totdat lewer<br />
gaar en die sous effens verdik is.<br />
Dien dadelik op met rys en sag gekookte spinasie.<br />
Lamslewer met suursous<br />
Bedien 4-5<br />
• 700 g lamslewer<br />
• 1 eetlepel olie<br />
• 1 ui, fyn gekap<br />
• 2 huisies knoffel, plat geslaan en fyn gekap<br />
• 125 ml water<br />
• skil van een lemoen, gerasper<br />
• 1 eetlepel suurlemoensap<br />
• halwe eetlepel meel<br />
• 1 eetlepel suiker<br />
• 1 eetlepel asyn<br />
• sout en swartpeper na smaak<br />
Verwyder velletjie van lewer, spoel af en druk droog met<br />
papierhanddoeke. Sny in blokkies en maak seker daar is geen<br />
drade nie. Verhit olie en braai ui en knoffel saggies tot ligbruin en<br />
sag. Voeg lewer by. Meng water, lemoenskil en suurlemoensap<br />
en voeg by die pan. Prut 5 minute. Klits meel, suiker en asyn en<br />
voeg by die pan. Draai hitte baie laag en roer tot sous verdik.<br />
Proe en voeg sout en swartpeper by. Bedien op kapokaartappels.
Wenke<br />
• Alle soorte lewer moet óf heeltemal vars óf bevrore wees. Soos<br />
alle beenlose vleis bederf dit.<br />
• Lewer moet skoon ruik en ligrooi wees as dit vars is. Lewer wat<br />
te lank gehou word, kan nie weer gevries word nie ― dit word<br />
sleg en verbruin.<br />
• Maak lewer deeglik skoon en verwyder die velletjie van lams- en<br />
wildslewer om te voorkom dat die vleis taai kook.<br />
• Vars hoenderlewers het dikwels nog stukkies geel galblaas aan.<br />
Dit maak geregte bitter. Koop eerder bevrore, skoon<br />
hoenderlewers in pakkies.<br />
• Gaar gemaalde lewer is gesonde, proteïenryke kitskos. Maak<br />
lewerkoekies en bedien met ertjies by ... en jou kinders sal dit<br />
terdeë geniet!<br />
Suurlemoen-meringue-kaaskoekies<br />
Die Burger, 20 Junie 2011<br />
Lewer 12-16 koekies<br />
Bestanddele<br />
Kors<br />
200 g klapperkoekies (soos tennisbeskuitjies), fyngemaak<br />
2 ml kaneel<br />
100 ml gesmelte botter<br />
Kaaskoek<br />
250 g ricottakaas<br />
7 ml vanieljegeursel<br />
1 x 230 g houer ongegeurde roomkaas<br />
Sap en fyngerasperde skil van 1 suurlemoen<br />
310 ml strooisuiker<br />
60 ml koekmeel<br />
8 eiers
Bo-laag<br />
125 ml tuisgemaakte suurlemoensmeer (resep volg hier onder)<br />
125 ml mascarpone of geklopte dik room<br />
250 ml grof gekrummelde meringue<br />
Doen dit só<br />
• Voorverhit die oond tot 170 °C.<br />
• Voer ‘n muffinpan met papiervormpies uit.<br />
• Meng die koekiekrummels, kaneel en botter saam totdat jy klam<br />
krummels het.<br />
• Skep ‘n eetlepel van die krummelmengsel in elke papiervormpie<br />
en druk egalig op die boom vas.<br />
• Klits al die bestanddele vir die kaaskoek goed saam en skep in<br />
die papierkoppies.<br />
• Bak vir sowat 30-35 min. in die oond tot uitgerys, goudbruin en<br />
net-net ferm.<br />
• Haal uit die oond en uit die pan en laat op ‘n draadrak afkoel.<br />
• Meng die suurlemoensmeer en mascarpone of room liggies en<br />
skep ‘n groot teelepel vol daarvan op elke koekie.<br />
• Sprinkel die meringue bo-oor net voordat die koekies voorgesit<br />
word.<br />
Suurlemoensmeer<br />
• Verhit die fyngerasperde skil en sap van 2 suurlemoene saam<br />
met 60 g botter oor lae hitte totdat die botter gesmelt het.<br />
• Voeg 125 ml stooisuiker en 2 geklitste eiers by terwyl jy<br />
aanhoudend roer. Verhit stadig tot kookpunt.<br />
• Terwyl jy steeds aanhoudend roer, laat liggies prut totdat die<br />
mengsel verdik het en gaar is.<br />
• Laat afkoel en bêre in ‘n lugdigte houer in die yskas.
Oatcakes<br />
Hillary Biller<br />
Sunday Times, 3 July 2011<br />
(Makes about 2 dozen)<br />
Ingredients:<br />
300g porridge oats or half oats, half oat bran<br />
A generous grinding of black pepper<br />
5ml (1 tsp) salt<br />
A small handful of mixed seeds such as sunflower, linseed, poppy<br />
(optional)<br />
85ml olive oil<br />
Method:<br />
Combine the oats, seasoning and seeds if using them in a large<br />
mixing bowl. Make a well in the centre, add the olive oil and pour<br />
enough boiling water to bind the dough. You want it to come<br />
together and not be too sticky. Speed is of the essence.<br />
Cover and leave for 10 minutes.<br />
On a lightly floured surface, roll out the dough to about ½ cm thick<br />
and cut out 6-7 cm biscuit rounds. Place on baking tray sprayed<br />
with non-stick cooking spray.<br />
Bake at 180 for 20-30 minutes, turning halfway. Remove from<br />
oven and place on cooling rack.<br />
Fish in a salt crust<br />
Hillary Biller<br />
Sunday Times, 3 July 2011<br />
The salt crust, which is inedible, acts like a sealed chamber and<br />
stops the fish drying out. It makes it deliciously succulent with that<br />
freshly caught flavour. The crust peels away perfectly from the<br />
fish once baked. The same method can be used to bake a<br />
chicken, except it will take about 1 hours to cook a 1.5kg bird.
(Serves 2-4)<br />
Ingredients:<br />
One large whole fish, gutted, scaled and cleaned (I used red<br />
snapper)<br />
Fish seasoning<br />
1 litre (4 cups) cake flour<br />
500ml (2 cups) natural coarse salt<br />
3 extra-large egg whites, lightly whisked<br />
Water to combine<br />
1 beaten egg for glazing<br />
Lemon wedges and olive oil for serving<br />
Method:<br />
Sprinkle the fish with seasoning inside the cavity and all over the<br />
skin.<br />
Combine the flour and salt in a large mixing bowl. Add the egg<br />
whites and enough water to just bring the dough together. Don’t<br />
make it too sticky as it will be difficult to roll out. Knead gently.<br />
Roll out the dough into a large rectangle, big enough to cover the<br />
fish.<br />
Place the dish in the centre and fold dough over to cover the fish,<br />
tucking the ends underneath. If you are feeling creative, use any<br />
leftover dough to cut out rounds to represent the scales. Brush<br />
with egg.<br />
Bake in a preheated oven of 190 for one hour. Serve in the crust<br />
and break it open at the table. Peel away crust and enjoy the fish<br />
with plenty of lemon and olive oil.<br />
Food processor mayonnaise<br />
Hillary Biller<br />
Sunday Times, 3 July 2011
Ingredients:<br />
2 extra large egg yolks<br />
15ml (1 tbsp) lemon juice<br />
A generous pinch of salt<br />
A generous pinch of dry mustard<br />
250ml (1 cup) oil<br />
White pepper to taste<br />
Method:<br />
Place the egg yolks in a food processor or blender. Whisk for one<br />
minute. Add lemon juice, salt and mustard and beat for one<br />
minute.<br />
With the machine running, add the oil in a thin stream from a jug<br />
and beat until thickened. Season with white pepper. Taste and<br />
add more seasoning as desired.