06.05.2013 Views

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

polif<strong>on</strong>iisa da m<strong>on</strong>of<strong>on</strong>iis urTierTmimarTebis problema<br />

qarTuli qalaquri folkloris magaliTze<br />

lisis mosaxleobis yofacxovrebaSi.<br />

XIX s.-Si ruseTis mier saqarTvelos aneqsiamde Tbilisi orientuli kulturis erT-erT<br />

centrad iTvleboda kavkasiaSi mezobel qveynebTan (sparseTi, TurqeTi, somxeTi, azerbaijani)<br />

mWidro kulturuli urTierTobisa da qalaqis mosaxleobis erovnuli siWrelis gamo. spar–<br />

suli yofiT gatacebuli gamahmadianebuli qarTveli didgvarovanni aRmosavleTis Semsuleb–<br />

lebis xelovnebiT eziarnen maT kulturas, Tumca gamoricxuli arc aRmosavluri hangebis<br />

iZulebiTi gavrceleba iqneboda CvenSi. aSuRuri musikis popularoba yvelaze metad XVIII<br />

saukunis meore naxevarSi SeigrZnoba. am periodTan aris dakavSirebuli ganTqmuli aSuRe–<br />

bis _ saiaTnovas, SamCi-melqos, saTaras, haziras saxelebi.<br />

qarTuli glexuri lirikul-satrfialo simRerebis teqstebi mxatvrul saxeTa daxve–<br />

wilobiT, amaRlebulobiT, kdemamosilebiT gamoiCreva, qalaqur erTxmian simRerebSi ki mi–<br />

wieri siyvarulis meti Tavisufleba da erTgvari erotizmic gamosWvivis (SayulaSvili, 1987:<br />

58) (mag.: me Sens tuCebs davakvdebi, ar gakoco, ar iqneba, lamazo qalo). mdare poeturi safu–<br />

Zvlisa da zogjer frivoluri Sinaarsis mq<strong>on</strong>e (paraxodi, qvrivo) calkeuli nimuSebi, rogo–<br />

ricaa loTebo, muxambazi, kekeljan, avar, avar, aStraxanis gzaze, mSvenieri var, gasarTob sa–<br />

laRobo simRerebs warmoadgenen.<br />

aSuRuri m<strong>on</strong>of<strong>on</strong>uri vokaluri Semoqmedeba improvizaciulia, Tumca misi Sesrulebis<br />

improvizaciuli manera mkacradaa reglamentirebuli TaobaTa Tu SemsrulebelTa tradici–<br />

ul gamocdilebaze damyarebuli mxatvruli kan<strong>on</strong>iT. aSuRuri vokaluri erTxmianobis erTerT<br />

musikalur stilistur maxasiaTebels gadidebuli sekunda warmoadgens, Tumca es uka–<br />

naskneli srulebiTac araa aRmosavlurobis ganmsazRvreli elementi. cnobilia, rom gadi–<br />

debuli sekunda soflur folklorSic iCens Tavs (mSveliZe, 1970: 5). aseve aRsaniSnavia sxva<br />

SemoqmedebiT-mxatvrul aspeqtSi misi gamoyenebis SemTxvevebic rusuli Tu evropuli musikis<br />

sferoebSi, rac yovelTvis orientalurobiT rodia ganpirobebuli. erTxmian simReraTa faq–<br />

tura gamdidrebulia melizmatikiT, magram melodiuri ornamentikis xerxebi ar warmoadgens<br />

qarTuli vokaluri azrovnebisaTvis ucxo elements. sakmarisia davasaxeloT urmulebi Tu<br />

orovelebi, guruli krimanWuliani simRerebi.<br />

qalaquri simReris meore Stos warmoSoba SedarebiT ufro gviandel periods ukavSir–<br />

deba. mis formirebaSic mniSvnelovania ucxouri musikis roli. aRniSnul wyebas ganekuTv–<br />

nebian simRerebi, damyarebulni rusuli sayofacxovrebo romansisa da gansakuTrebiT ita–<br />

liuri saopero, Tu neapoluri saromanso Semoqmedebis melodi-harm<strong>on</strong>iis safuZvelze. maTi<br />

gamaerTianebeli niSnebi ganisazRvreba klasikuri harm<strong>on</strong>iis, t<strong>on</strong>ika-subdominanta-dominan–<br />

turi funqciebis gabat<strong>on</strong>ebiT, terciuli paralelizmebis siWarbiT, mkafiod Camoyalibebuli<br />

metro-ritmuli struqturiT, mravalxmiani wyobiT.<br />

me-19 saukunidan axali periodi iwyeba qalaquri musikis ganviTarebaSi. es ukanaskneli, erTi<br />

mxriv, CvenSi evropuli civilizaciis Semosvlas, xolo meore mxriv, qarTuli romantizmis<br />

ayvavebas ukavSirdeba. aRniSnuli faqti ganpirobebuli iyo ruseT-saqarTvelos urTier–<br />

TobebTan dakavSirebuli politikur-istoriuli ZvrebiT. aseT viTarebaSi rusul-evropul–<br />

ma kulturam, rasakvirvelia, Tavisi kvali gaavlo aSuRur xelovnebaze. amave dros Sem–<br />

zadda niadagi qalaquri simReris axali nakadis warmoqmnisaTvis (audiomag. 3).<br />

gasuli saukunis Tbilisis musikaluri cxovreba didi nairferovnebiT xasiaTdeba. imdro–<br />

indel musikalur panoramas axasiaTebda a. puSkinis megobari sevastianovi; poetis pativsa–<br />

87

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!