The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ... The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

06.05.2013 Views

296 daiva raCiunaite-viCiniene / sutariela 9 . ganmartebebi: rimo, SesaZloa, niSnavdes seriozulobas, damSvidebas, siCu– mes an zogjer: rima (musikaluri aqcentiT ganpirobebuli grZeli xmovani) – simSvide, gariTmva, fiqri, gariTmvis dros; tuto _ unda aRniSnavdes tutuotis, stvirs, sayvirs an sutartinesis Sesrulebas, aseve gabmulad yvirils (gedis, batis an weros msgavsad dayvirebas); sutu– tuoti _ bukis kvras, SeTanxmebas an mReras; tutuokles da msgavsi sityvebi e.w. skuduCiai niSnavs _ litvur mravalRerian salamurebs, xolo sutariela – SeTanxmebis miRwevamde, in– strumentis awyobisas, harmonizebuli an sa– erTo TanxmobiT (Račiūnaitė-Vyčinienė, 2006: 6-14, 10). litvuri sutartinesis tradicia 4. Citebis WikWikis msgavsi mRera Zveli momRerlebi sutartinesis simRerebs Ci– tebis xmovanebas adarebdnen, ambobdnen, rom simRera hgavda weroebis wamoyvirebas 12 an ge– debis xmas 13 . xSirad sutartiness aRwerdnen, rogorc wiwilebis wivwivs anu imis nacvlad, rom eTqvaT, qalebi mReriano, ambobdnen qale– bi kudekuoia (kudekuoja) 14 , kudekuoia (kudekako– ja) 15 , kudoia (kudoja) 16 , (es zmnebi sinonimebia sxva– dasxva dialeqtze da niSnavs wivwivs an kakans qaTmis msgavsad) (Račiūnaitė-Vyčinienė, 2002: 266– 267). SesaZloa wivwivi asocirdebodes xmis `xtunvasTan~ an rxevis STabeWdilebasTan, e.i. TiToeuli bgeris simaRlis aqcentire–basTan (Crdilo-aRmosavleT sutartinesis melo– dias axasiaTebs fanfarebis msgavsi modula– cia. zogierTi mkvlevarisazriT birzais (Bir– žai) raionSi sutartinesis melodiebma gani– cades daidites (daudytės) grZel xis sayvi– rebze Sesrulebuli bgeris simaRlis buneb– rivi progresia). SesaZloa wiwilebis wivwi– vi warmoiqmna ara marto xmebis farTo in– ainebis tradicia upopos bgerebi SeTanxmebulia sityva upopos etimologiasTan _ Citebis xmamaRali WikWi– ki (Jordania, 2006: 155). ainus xalxis tradiciaSi aris mravalfero– vani rimse cekvebi, romlebic axdenen sxva– dasxva frinvelebis, cxovelebis an mwerebis moZraobis imitacias. am cekvebis Tanmxlebi simRerebi xSirad warmoadgens maT mier ga– mocemuli xmebis mibaZvas. rogorc nobuhiko ambobs, Citebis mimbaZvel cekvebSi qalebi trelisa da falcetis ga– moyenebiT aseve imeoreben Citebis xmianobas (Chiba, 2008: 333). `Tu visaubrebT msoflio xmebze, arsebobs aSkara gansxvaveba zuzunsa da bzuils So– ris (saru dialeqtze). termini zuzuni (li– ter. _ xma) gulisxmobs adamianebis, frinve– lebisa da sxva cxovelebis, agreTve iseTi instrumentebis xmianobas, rogoricaa ton– kori (tonkori) _ liutniasa da dasavluri vi– olinos msgavsi (simebiani) sakravi~ 17 .

litvuri da ainuri vokaluri polifoni: zogierTi paraleli tervalze `xtunviT~, aramed sxvadasxva te– qstebis (mniSvnelobadakarguli teqsti da misamReri) diafoniuri JReriTac. sutarti– nesis msmeneli TiTqmis ver axerxebs teqstis garkvevas. droTa ganmavlobaSi surtanesma dakarga msmenelisTvis esTetikuri siamovne– bis miniWebis unari. xalxma daiwyo mgalob– lebis masxarad agdeba. ,,rodesac maT dasci– nodnen, isini iwyebdnen qaTmebiviT kriaxs, Sem– deg mRerodnen rogorc erTi~ _ yveba e. iana– viCiene (Janavičienė, dab. 1841 wels). stasis pa– liulisis (Stasys Paliulis) werda, rom gansakuT– rebuli parodiac ki Seiqmna, sadac dascinod– nen mgaloblebis qaTmebiviT kriaxs. qalebi dialogSi Caebmebodnen, TiTqos qaTmebi iyv– nen da ,,kriaxobdnen~ simReras: Cia tavo, Cia mano, sudesim abieiu – bus tik musu dvieJu (es Senia, es Cemi, orive dade) (Paliulis, 1984: 93) (mag. 15). litvuri sutartinesis tradicia 5. wreSi mRera aplinkui, aplinkui giedoti (Aplinkui giedoti) niSnavs simRera (sutartinesis) wreSi, simRe– ra wriulad anu iseT Sesrulebas, roca er– Ti momRerali iwyebs, swrafad uerTdeba me– ore momRerali, Semdeg mesame da ase, miyo– lebiT, wriulad~ 18 . apskrita (ars. sax., mxol. ricxvi) aris sam– magi sutartinesis aRmniSvneli cvladi ter– mini, romelic nawarmoebia zedsarTavi saxe– lidan `momrgvalebuli~. Tavad musikis JRe– radoba qmnis iseT STabeWdilebas, TiTqos igi usasrulo wreze trialebs. albaT, aman iqonia gavlena imaze, Tu rogor `Slian~ momRerlebi simReras wriulad (sur. 5). SesaZloa, sutartinesis Sesruleba (mom– Rerlebis wriulad dadgoma) ganapiroba mis– ma Ria, TiTqos, usasrulo formam (`erTi ag– rovebs sityvebs da SeuZlia Seagrovos maTi ainebis tradicia 297 qalebi sxedan skivris garSemo, xeliT art– yamen skivris Tavsaxurs da asruleben sim– Reras wriuli kanoniT (sur. 7) 19 .

litvuri da ainuri vokaluri polif<strong>on</strong>i: zogierTi paraleli<br />

tervalze `xtunviT~, aramed sxvadasxva te–<br />

qstebis (mniSvnelobadakarguli teqsti da<br />

misamReri) diaf<strong>on</strong>iuri JReriTac. sutarti–<br />

nesis msmeneli TiTqmis ver axerxebs teqstis<br />

garkvevas. droTa ganmavlobaSi surtanesma<br />

dakarga msmenelisTvis esTetikuri siamovne–<br />

bis miniWebis unari. xalxma daiwyo mgalob–<br />

lebis masxarad agdeba. ,,rodesac maT dasci–<br />

nodnen, isini iwyebdnen qaTmebiviT kriaxs, Sem–<br />

deg mRerodnen rogorc erTi~ _ yveba e. iana–<br />

viCiene (Janavičienė, dab. 1841 wels). stasis pa–<br />

liulisis (Stasys Paliulis) werda, rom gansakuT–<br />

rebuli parodiac ki Seiqmna, sadac dascinod–<br />

nen mgaloblebis qaTmebiviT kriaxs. qalebi<br />

dialogSi Caebmebodnen, TiTqos qaTmebi iyv–<br />

nen da ,,kriaxobdnen~ simReras: Cia tavo, Cia<br />

mano, sudesim abieiu – bus tik musu dvieJu<br />

(es Senia, es Cemi, orive dade) (Paliulis, 1984:<br />

93) (mag. 15).<br />

litvuri sutartinesis tradicia<br />

5. wreSi mRera<br />

aplinkui, aplinkui giedoti (Aplinkui giedoti)<br />

niSnavs simRera (sutartinesis) wreSi, simRe–<br />

ra wriulad anu iseT Sesrulebas, roca er–<br />

Ti momRerali iwyebs, swrafad uerTdeba me–<br />

ore momRerali, Semdeg mesame da ase, miyo–<br />

lebiT, wriulad~ 18 .<br />

apskrita (ars. sax., mxol. ricxvi) aris sam–<br />

magi sutartinesis aRmniSvneli cvladi ter–<br />

mini, romelic nawarmoebia zedsarTavi saxe–<br />

lidan `momrgvalebuli~. Tavad musikis JRe–<br />

radoba qmnis iseT STabeWdilebas, TiTqos<br />

igi usasrulo wreze trialebs.<br />

albaT, aman iq<strong>on</strong>ia gavlena imaze, Tu rogor<br />

`Slian~ momRerlebi simReras wriulad (sur.<br />

5). SesaZloa, sutartinesis Sesruleba (mom–<br />

Rerlebis wriulad dadgoma) ganapiroba mis–<br />

ma Ria, TiTqos, usasrulo formam (`erTi ag–<br />

rovebs sityvebs da SeuZlia Seagrovos maTi<br />

ainebis tradicia<br />

297<br />

qalebi sxedan skivris garSemo, xeliT art–<br />

yamen skivris Tavsaxurs da asruleben sim–<br />

Reras wriuli kan<strong>on</strong>iT (sur. 7) 19 .

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!