The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ... The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

06.05.2013 Views

224 daviT SuRliaSvili tradicia, romlis amsaxveli dokumentebi, samwuxarod, sakmaod mwirad mogvepoveba. amis erT-erT mizezad XIX saukuneSi sagalobelTa notebze Cawerisas glosolaliebis ugule– belyofa unda CaiTvalos. es faqti, albaT, imiT aixsneba, rom sagaloblis teqstisgan gansxvavebiT, glosolalia ar iyo gansazRvruli, rogorc galobis kanonikis aucilebeli Semadgeneli nawili. misi gamoyenebis normebi garkveul sistemas ki eqvemdebareba, magram, rogorc Cans, didwilad mainc mgaloblis arCevanze iyo damokidebuli. glosolaliebiT an damatebiTi asemantikuri marcvlebiT galobis wesi rogorc dasavleT, ise aRmosavleT saqarTvelos sagalobo tradiciaSi arsebobda. amas galobis orive Stos zogierTi xel– naweri adasturebs (mag. 4, 5). glosolaliebiT galoba ara mxolod qarTul, armed TiTqmis yvela Zvel samgaloblo tradiciaSi arsebobda (mag.: berZnuli kratimatebi, rusli ,ananeikebi da sxv.) (mag. 6, 7). zogan dRemde cocxlad aris SenarCunebuli galobis es saxe. glosolaliebiT galobis Sesaxeb araerTi cnoba arsebobs XIX saukunis qarTul pre– saSi. am mxriv sayuradReboa raJden xundaZis mier Caweril sagalobelTa ramdenime nimuSi, romelSic glosolaliebi aris mocemuli. kerZod, mis mier gamoqveynebul erT-erT krebul– Si vkiTxulobT: `es nu mtir me dedao didi SabaTis me-9 sZlispiria... amas da amis msgavs sagaloblebs ewodeba Wreli. amgvari mZime galoba, radgan Zneli dasamaxsovrebelia zepirad, amitom sadac usityvo kilo-mimoxvrebia, iq zedmet asoebs xmarobden yovelTvis da yvela mgalobeli (albaT rom ufro damaxsovrebodaT). is zedmeti asoebi Cvenc ise davswereT am galobaSi magaliTisaTvis~ (xundaZe, 1902: 51). TvalsaCinoebisaTvis warmogidgenT zemoaRniS– nuli sagaloblis teqsts r. xundaZis krebulidan, sadac Camatebuli marcvlebi kursivi SriftiT gvaqvs mocemuli: `nu mtir me dedao raJams mi-u-vi-e-qe-mi-xilo o-u-vi-i-a-a-qa-i-a-a-u-vi-i-a-qa-i-a-i-a-i-a-a-i-qai-a-u-vi-i-a-u-vi-a-i-a-qa-a-i-a-ia-i-a me Ze Seni i-o-i-a-qa-i-a rome-e-u-vi-e-i-e-li mSev uTeslod saflav– sa dadebuli aramed u-vi-i-a-qa-a-qa-a-u-vi-a-mo-vi-a-qa-i-a aw aRvsdge da avmaRlde zecad qebiT viTarca RmerT var da vidido me maTgan romelni WeSmaritad RvTismSoblad gxadian~. r. xundaZis cnobiT `sadac usityvo kilo-mimoxvrebia, iq zedmet asoebs xmarobden yo– velTvis da yvela mgaloblebi~. Sesabamisad, am `zedmeti~ asoebiTve unda yofiliyo nagalo– bebi sxva Wreli sagaloblebic. rogorc cnobilia, marTlmadidebluri RvTismsaxurebisTvis ucxoa musikaluri instru– mentebis gamoyeneba (Tu ar CavTvliT zars), iseve rogorc usityvod galoba, magram sagu– lisxmoa, rom amave dros, igi ar ugulebelyofs musikalur enas, rogorc metyvelebiT subs– tancias. amis dasturs erT marcvalze gamRerebuli grZel-grZeli musikaluri frazebisa da winadadebebis uxvad arseboba warmoadgens, sadac musikaluri eniT metyvelebis dominanti udavoa. f. qoriZis mier Caweril wirvis sagalobelTa krebulSi gvxvdeba sagalobeli ulxine, romelsac eqvsi gverdi ukavia (qoriZe, 1895: 6-11) da misi teqsti mxolod erTi sityvisgan Sedgeba: ulxine (samjer gameorebiT). am sagalobelSi musikaluri mxaris wamyvanoba udavoa, rac misi glosolaliebiT SesrulebaSi kidev ufro gamokveTili iqneboda. es movlena ar unda iqnas danaxuli, rogorc sityvieri teqstis daknineba, aramed piriqiT, aseT SemTxvevebSi sityvis mniSvneloba musikaluri logosiT aris ganvrcobili. rogorc zemoT aRvniSneT, raJden xundaZis cnobiT e. w. `zedmet asoebs~ mgaloblebi iq

`usityvo~ mravalxmianoba qarTul tradiciul musikaSi 225 iyenebdnen, sadac usityvo kilo-mimoxvrebia. `albaT rom ufro damaxsovrbodaT~-o, magram Camatebuli marcvlebiT galoba, rom ara mxolod Wrel an grZel frazebad gamRerebul ga– lobaSi gamoiyeneba, amas artem erqomaiSvilis mier datovebuli asze meti sagaloblis audi– oCanaweri mowmobs. sityvaSi Camatebul marcvlad, rogorc wesi, xmovani i gamoiyeneba, ro– melTan erTad mis win mJReri xmovanic meordeba. mag.: Rme-i-e-rTi, ra-i-a-meTu, mSvido-i-o-ba. amis mravali magaliTi gvxvdeba aRniSnul CanawerebSi. zog SemTx-vevaSi zedized ramden– jermec meordeba es Camatebuli marcvlebi: mag., saidumlo-i-o-i-o (mag. 8), a-i-a-liluia-i-ai-a-i-a-i-a (mag. 9). am mxriv gansakuTrebul SemTxvevas warmoadgens Camatebul mar-cvalTa kombinacia saga– lobelSi aw Zalni caTani, sadac sityva ali-luia asea mocemuli: alilu-i-u-i-o-i-a-u-ia (mag. 10). aRsaniSnavia, rom sagaloblis teqstisgan gansxvavebiT, romelic galobis samive xmisaTvis aucileblad saerToa, Camatebul marcvlebs, zog SemTxvevaSi, xmebSi gansxvavebuli saxe aqvs, ufro zustad, Camatebul marcvlebi SeiZleba mxolod erTma an orma xmam gamoiyenos (mag. 11). cxadia, rom Camatebuli marcvlebis arsebobas mxolod saSemsruleblo teqnikuri mi– zeziT ver avxsniT da mxolod hangis ukeT damaxsovrebis saSualebad ver ganvixilavT. mas ritmuli, akustikuri, melodiuri da sxva is elementebi ganapirobebs, romelic musikaluri enis metyvelebis Taviseburebad unda davinaxoT upirvelesad. romelni qerubinTa saidumlod vemsgavseniT _ wirvis am sagalobelSi da kidev mraval Wrelsa Tu Wrelis tipis galobaSi gvxvdeba usityvod gamRerebuli, ufro zustad, erT marcvalze naTqvami grZeli musikaluri monakveTebi, grZeli vokalizebi. ra datvirTva aqvs am `usityvo~ galobas, `usityvo~ locvas, `usityvo~ RaRadiss? egeb sityviT uTqmeli?!...~ (SuRliaSvili, 2001: 114). musikaluri logosi, romliTac eniTaRuwereli sidiadis gadmoicemisa da aRqmis Se– saZlebloba aqvs adamians, SemTxveviT ar aris ase mniSvnelovnad warmodgenili rogorc ev– qaristiaSi, ise zemodasaxelebul sagalobelSi (romelni qerubinTa), romelSic saeklesio simbolika mis aRmsruleblebs angelosTa da qerubinTa dass amsgavsebs. ..pirvelad iyo simRera... – inola gurgulias cnobili simReridan aRebuli es citata, romelic Cemi moxsenebis STagonebis wyarod iqca, uneburad maxsenebs saxarebiseul pirvel striqons ioane maxareblisa: `pirvelad iyo sityva...~. es sityvebi berZnulad ase JRers: Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος (en arxe en o loRos). cxadia, Cvens amocanas ar warmoadgens am sityvebis filosofiuri gadaazreba da imaze msjeloba, Tu romeli iyo pirvelad – sityva Tu simRera. imas ki aRvniSnavT, rom citirebul simReraSi es ori cneba poeturad aris Canacvlebuli da masSi musikis eniT Tqmuli RvTiuri siyvarulis gamomxatveli logosi unda igulisxmebodes. WeSmaritebasTan miaxloveba, WeSmaritebasTan ziareba _ ase SeiZleba vuwodoT gancdas, romelic didi, RvTaebrivi musikis mosmenisas gveufleba. qarTuli erovnuli musikaluri kulturis sidiadesTan mimarTebaSi Tu ganvazogadebT amas, vityviT: ,,erToba samebisa~ aris mTavari, rasac ugalobs da umReris qarTuli tradiciuli samxmianoba, qarTuli mraval– xmianoba, Tqmuli sityviT, Tu Tqmuli usityvod.

224<br />

daviT SuRliaSvili<br />

tradicia, romlis amsaxveli dokumentebi, samwuxarod, sakmaod mwirad mogvepoveba. amis<br />

erT-erT mizezad XIX saukuneSi sagalobelTa notebze Cawerisas glosolaliebis ugule–<br />

belyofa unda CaiTvalos. es faqti, albaT, imiT aixsneba, rom sagaloblis teqstisgan<br />

gansxvavebiT, glosolalia ar iyo gansazRvruli, rogorc galobis kan<strong>on</strong>ikis aucilebeli<br />

Semadgeneli nawili. misi gamoyenebis normebi garkveul sistemas ki eqvemdebareba, magram,<br />

rogorc Cans, didwilad mainc mgaloblis arCevanze iyo damokidebuli. glosolaliebiT<br />

an damatebiTi asemantikuri marcvlebiT galobis wesi rogorc dasavleT, ise aRmosavleT<br />

saqarTvelos sagalobo tradiciaSi arsebobda. amas galobis orive Stos zogierTi xel–<br />

naweri adasturebs (mag. 4, 5).<br />

glosolaliebiT galoba ara mxolod qarTul, armed TiTqmis yvela Zvel samgaloblo<br />

tradiciaSi arsebobda (mag.: berZnuli kratimatebi, rusli ,ananeikebi da sxv.) (mag. 6, 7). zogan<br />

dRemde cocxlad aris SenarCunebuli galobis es saxe.<br />

glosolaliebiT galobis Sesaxeb araerTi cnoba arsebobs XIX saukunis qarTul pre–<br />

saSi. am mxriv sayuradReboa raJden xundaZis mier Caweril sagalobelTa ramdenime nimuSi,<br />

romelSic glosolaliebi aris mocemuli. kerZod, mis mier gamoqveynebul erT-erT krebul–<br />

Si vkiTxulobT: `es nu mtir me dedao didi SabaTis me-9 sZlispiria... amas da amis msgavs<br />

sagaloblebs ewodeba Wreli. amgvari mZime galoba, radgan Zneli dasamaxsovrebelia zepirad,<br />

amitom sadac usityvo kilo-mimoxvrebia, iq zedmet asoebs xmarobden yovelTvis da yvela<br />

mgalobeli (albaT rom ufro damaxsovrebodaT). is zedmeti asoebi Cvenc ise davswereT am<br />

galobaSi magaliTisaTvis~ (xundaZe, 1902: 51). TvalsaCinoebisaTvis warmogidgenT zemoaRniS–<br />

nuli sagaloblis teqsts r. xundaZis krebulidan, sadac Camatebuli marcvlebi kursivi<br />

SriftiT gvaqvs mocemuli:<br />

`nu mtir me dedao raJams mi-u-vi-e-qe-mi-xilo o-u-vi-i-a-a-qa-i-a-a-u-vi-i-a-qa-i-a-i-a-i-a-a-i-qai-a-u-vi-i-a-u-vi-a-i-a-qa-a-i-a-ia-i-a<br />

me Ze Seni i-o-i-a-qa-i-a rome-e-u-vi-e-i-e-li mSev uTeslod saflav–<br />

sa dadebuli aramed u-vi-i-a-qa-a-qa-a-u-vi-a-mo-vi-a-qa-i-a aw aRvsdge da avmaRlde zecad qebiT<br />

viTarca RmerT var da vidido me maTgan romelni WeSmaritad RvTismSoblad gxadian~.<br />

r. xundaZis cnobiT `sadac usityvo kilo-mimoxvrebia, iq zedmet asoebs xmarobden yo–<br />

velTvis da yvela mgaloblebi~. Sesabamisad, am `zedmeti~ asoebiTve unda yofiliyo nagalo–<br />

bebi sxva Wreli sagaloblebic.<br />

rogorc cnobilia, marTlmadidebluri RvTismsaxurebisTvis ucxoa musikaluri instru–<br />

mentebis gamoyeneba (Tu ar CavTvliT zars), iseve rogorc usityvod galoba, magram sagu–<br />

lisxmoa, rom amave dros, igi ar ugulebelyofs musikalur enas, rogorc metyvelebiT subs–<br />

tancias. amis dasturs erT marcvalze gamRerebuli grZel-grZeli musikaluri frazebisa da<br />

winadadebebis uxvad arseboba warmoadgens, sadac musikaluri eniT metyvelebis dominanti<br />

udavoa.<br />

f. qoriZis mier Caweril wirvis sagalobelTa krebulSi gvxvdeba sagalobeli ulxine,<br />

romelsac eqvsi gverdi ukavia (qoriZe, 1895: 6-11) da misi teqsti mxolod erTi sityvisgan<br />

Sedgeba: ulxine (samjer gameorebiT). am sagalobelSi musikaluri mxaris wamyvanoba udavoa,<br />

rac misi glosolaliebiT SesrulebaSi kidev ufro gamokveTili iqneboda. es movlena ar<br />

unda iqnas danaxuli, rogorc sityvieri teqstis daknineba, aramed piriqiT, aseT SemTxvevebSi<br />

sityvis mniSvneloba musikaluri logosiT aris ganvrcobili.<br />

rogorc zemoT aRvniSneT, raJden xundaZis cnobiT e. w. `zedmet asoebs~ mgaloblebi iq

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!