06.05.2013 Views

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

`usityvo~ mravalxmianoba qarTul tradiciul musikaSi<br />

223<br />

zogadad, xuTi xmovnidan yvelaze iSviaTia u xmovani, Tumca krimanWulis xmaSi igi me–<br />

tad xSirad gvxvdeba da i xmovanTan erTad, rogorc wesi, zeda, kriniT samReri bgeris aRebi–<br />

sas gamoiyeneba. aseve xSiria afxazur (da nawilobriv megrul) simRerebSi, Tumca aq, xSir<br />

SemTxvevaSi, ara xmovani u, aramed naxevarxmovani u unda igulisxmebodes.<br />

gamoyenebadi TanxmovnebiT warmoebuli asemantikuri marclebi da maTi kombinaciebi<br />

sxvadasxva jgufad da kategoriad SegviZlia davyoT. kerZod:<br />

1. dialeqturi – damaxasiaTebeli mxolod calkeuli dialeqtisTvis (mag.: arxalalo –<br />

qarTl-kaxeTi, Samarera _ svaneTi, vosaraOda – samegrelo, evrida – aWara, uaraOdara _ afxa–<br />

zeTi);<br />

2. calkeuli Janri-saxeobis _ (hegi oga – mkis, odoia – Sromis);<br />

3. calkeuli xmis (iao uao, iriaho uruaho – krimaWuli; he va hemva hea – bani; rimtiri ri–<br />

ravo – gamyivani, wrili; o – Semxmobari);<br />

4. saerTo – romelic saerToa wina punqtebisTvis (delia, abarera, ranina, haralo...).<br />

e. w. `usityvo~ simRerebis saTaurad xSirad is asemantikuri sityva aris mocemuli, rom–<br />

liTac iwyeba simRera, an romelic yvelaze xSirad gvxvdeba masSi.<br />

Tumca, zog SemTxvevaSi, sityvieri teqstis ararsebobis miuxedavad, simRera semantikuri<br />

sityviT aris dasaTaurebuli, riTac misi funqcia da Janri aris gansazRvruli. mag.: guruli,<br />

aWaruli mayruli (axobaZe, 1961: 138, 140), megruli obargali (margvlisa) (Wox<strong>on</strong>eliZe, 2003:<br />

41), svanuri mgzavruli (axobaZe, 1957: 46), afxazuri sam<strong>on</strong>adireo (Ахобадзе, 1957: 214) da sxv.<br />

sainteresoa piriqiTi movlenac: zogierT im simReras, romelic uTuod sityvieri teqstiT<br />

sruldeba, saxelad mainc simReraSi Semxvedr asemantikur sityvas uwodeben. mag.: guruli in–<br />

di-mindi (veSapiZe, 2006: 180), ai da odelia (veSapiZe, 2006: 151), megruli voisa (CijavaZe, 1974:<br />

144), aWaruli ornano (axobaZe, 1961: 169), svanuri raidio (axobaZe, 1957: 107), afxazuri uaridada<br />

(Ахобадзе, 1957: 224) da sxv.<br />

sagulisxmoa is arc Tu iSviaTi SemTxvevebi, roca simReraSi teqstis arsebobis miuxe–<br />

davad, pirveli kupleti mainc `usityvebod~, glosolaliebiT sruldeba. SesaZloa gvefiqra,<br />

rom es kupleti Sesavlis funqcias asrulebs, magram umetes SemTxvevaSi, kompoziciurad<br />

metad mniSvnelovani da Semdeg kupletebze aranaklebi funqciis matarebelia pirveli, `usity–<br />

vo~ kupleti.<br />

Cveni dakvirvebis sferoSi moxvedrili simRerebis diferencireba Semdegi saxiT SegviZ–<br />

lia:<br />

I. uteqsto (mTlianad asemantikur sityvebze agebuli simRerebi);<br />

II. nominalur teqstiani (nimuSebi, romelSic teqsti mxolod fragmentis saxiT, mcire<br />

odenobiT aris warmodgenili);<br />

III. Sereuli (nimuSebi, romelSic teqstis srulad arsebobis miuxedavad, glosolaliur<br />

m<strong>on</strong>akveTebs mniSvnelovani kompoziciuri adgili ukavia);<br />

IV. namatmarcvliani (nimuSebi, romlis teqstis calkeul sityvebSi Camatebuli asemanti–<br />

kuri marcvlebi gvxvdeba).<br />

am klasifikaciis III da IV tipis nimuSebi qarTul saeklesio musikaSic arsebobs. aq<br />

upirvelesad e. w. Wrel galobaze unda SevCerdeT. erT-erTi ganmartebis mixedviT, Wrelad<br />

iwodeba iseTi `galoba, romelSic sityvebi cotaa, xolo melodia grZeli da nairnairi~<br />

(SaraSiZe, 1938). swored am tipis galobaSi arsebobda glosolaliaTa aqtiurad gamoyenebis

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!