The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ... The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

06.05.2013 Views

198 Tamaz gabisonia g) mxolod simReris dasawyisSi arsebuli gamokveTili damwyebi da yoveli muxlis dros gamokveTili damwyebi. yoveli axali `motrialebisas~ Sesavali, Ziri Tadad, im sim– Rerebs axasiaTebs, romlebic sruli kadansiT damTavrebuli ganmeo rebadi muxlebisagan Sedgeba, maT Soris SeWrili kadansiTac. simReris motivuri aRnagobidan gamovyofdiT damwyebis partiis Semdeg saxasi aTo SemTx– vevebs: a) TviT simReridan nasesxebi motivi. damwyebis partia SesaZloa agebuli iyos: 1) simRe– ris ganmeorebadi muxlis motivze; 2) simReris Sida nagebobidan aRebul saxasiaTo frazaze; 3) kadansidan, an refrenidan aRebul frazaze; b) originaluri dasawyisi. amgvari Sesavlis Semdeg variantebs gamovyofT: 1) erTi tonis miniSneba (SeZaxiliT, an samRerisiT), xSirad _ SemomRerebiT (mag. 4), rogoric samive xmaSi gvxvdeba; 2) ZiriTadad, kilos kvartul-kvinturi diapazonis safexurebis mosinjva-miniSneba (romelTac xSirad asvla-Camo svlis an piriqiT _ Camosvla-asvlis saxiTaa warmodgenili; mag. 5). calke unda gamoiyos damwyebis erT-erTi tipuri dausrulebeli fraza _ aRmavali tetraqordis saxisa, romelic metad saxasiaToa rogorc dasavleT saqarTvelos mayruli simRerebisTvis, aseve _ zogierTi sufrulebis, Sromis da sxva Janris simRerebis Tvisac (mag. 6). igi, vfiqrobT, mniSvnelo biT kvartaze dawyebas, an ZiriTadi tonidan kvartaze naxtoms edreba. kvartisa da kvintis into nacia zogjer erT simReraSia SeTavsebuli, xolo zogjer _ erTi simReris or variantSia ganTesili; 3) zogierTi damwyebi (ZiriTadad nadurebSi) melodiur naxazze metad harmoniul fuZes aqcevs yuradRebas da banSi or ZiriTad, mezobel, monacvle tons mianiSnebs (mag. 7); 4) sruliad gansxvavebul motivze agebuli Sesavali, rac sakmaod iSviaTia (mag. 8); g) modulirebuli fraza. metad sainteresoa damwyebis partia, romelic dasa wyisSi ki– los `moniSvnas~ ar jerdeba, agrZelebs xmovanebas da ZiriTadi tonisTvis axal, moduli– rebul safexurs gvTavazobs (mag. 9). es moZraoba umetesad TviT simReraSi mocemuli modu– laciuri svlis asa x vaa SesavalSi; d) calke aRniSvnis Rirsia simReris muxlebs Soris moTavsebuli Sida Sesavali, rome– lic kvlav damwyebis partias ekuTvnis, magram sawyisi motivisagan gansxvavebulia. sqemebis saxiT warmovadgenT damwyebis zogierT saxasiaTo motivs (mag. 10). ganvixiloT damwyebis partiis mravalxmianobis tipze damokidebulebis sakiTxi: a) burdonuli mravalxmianoba. aq damwyebi didi umetesobiT Sua xmaa, rome lic adre erTaderTi wamyvani, solirebuli xma iyo. amasTan damwyebi SedarebiT vrceli partiiTac gamoirCeva; b) ostinaturi mravalxmianoba. responsoriumSi dResac wamyvani da damwyebi Sua xmaa, an _ orxmianobaSi _ zeda. refrenul ostinatoSi, romelic `momwode be lisa~ da `mopasuxis~ principiT aigeba, damwyebi yovelTvis solisti xmaa. xolo kontinualur ostinatoSi, sadac iniciativa ZiriTadad bans upyria, zogjer banic gamodis damwyebis rolSi; g) paraleluri mravalxmianoba. aq damwyebi ufro xSirad zeda xmaSia da marto didxans ar rCeba, radgan melodiur iniciativas sxva xmebsac uwiladebs; d) Tavisufali xmaTasvlis mravalxmianoba. mkafio reglamenti aq Zneli dasadgenia, radgan yvela xma TiTqmis Tanabradaa ganviTarebuli. amasTan, yvelaze mkafiod swored am wyo– baSi iCens Tavs baniT dawyeba, gansakuTrebiT _ individu aluri banis `trios~ simRerebSi.

damwyebi xma qarTul mravalxmianobaSi 199 da, sainteresoa, rom yvela variantSi guruli simReris damwyebi mcire moculobisaa, rac, aseve, romelime xmaSi prioritetis naklebobiT unda aixsnas; e) sinqronuli mravalxmianoba. amgvari, `qorduli~ wyoba qarTuli simRerisaTvis yvelaze metadaa damaxasiaTebeli, amitom dawyebis mravalsaxovnebac swored aqaa gamovlenili. sinq– ronuli wyobis simRerebSi romelime xmis, rogorc damwyebis prioritetuloba ufro me– tad dialeqturi maxasiaTebliTaa ganpirobebuli da nak le badaa damokidebuli TviT mra– valxmianobis tipze. ase, magaliTad, svanuri simRerebi, rogorc ufro arqauli, yovelTvis Sua, winamZRoli (maJoR) xmiT iwyeba (asevea moxeuri, mTiuluri simRerebic), maSin, rodesac melodiisadmi gansa kuT rebuli midrekilebiT gamorCeul megrul simRerebSi xSiria pirveli xmiT da wyeba. gamoirCeva qalaquri da sagaloblis stilis nimuSebis zeda xmiT dawyebac; v) sinTezuri mravalxmianobis, igive heterogenuli wyobis anu specifikuri xmebis Semc– veli formebi naklebad ganapirobeben simReris dawyebis nor mebs. Tumca mainc unda aRiniS– nos, rom iseTi specifikuri xmebi, rogoricaa kriman Wu li da, gansakuTrebiT, Semxmobari, tra– diciulad, simReras ar iwyeben. Tu simReris damwyebs struqturuli ganviTarebis aspeqtiT davakvirdebiT, pirvel rig– Si qarTuli mravalxmianobis sawyis formas _ responsorul Sexmianebas unda mivmarToT (ga– rayaniZe, 1997: 32). momwodebelisa da mopasuxes Soris, cxadia, damwyebi pirveli iqneboda. damwyebis, rogorc winamZRolis roli qarTul simRe raSi jer kidev qsenofontem aRniSna. am meqanizmis gamoZaxils dRes mTqme lisa (momwodebeli, korife) da banis (mopasuxe, qoro) sawyis gasaubrebaSi vxe davT. es urTierToba SemdgomSi, erTi mxriv, damwyebisadmi burdo– nuli banis Sexa mebad Camoyalibda (kaxur simReraSi), meore mxriv _ mokle ostinaturi fra– zis pasuxad (nadurebSi). mas Semdeg, rac gundis partia motivurad gamomsaxveli gaxda da formuluroba SeiZina, simReris warmmarTveli iniciativis funqciac SeiTavsa. am rolma ki bans simReris damwyebis uflebac moupova. am mxriv, metad sainteresoa da sav lur qarTuli, ZiriTadad, guruli xma gadaZaxili, romelic simReris frazebs Soris, umetesad, unisonuri baniT gamoxatul refrens warmoadgens da zogjer dam wye bi swored es xmaa (mag. 11). qarTuli tradiciuli sakravieri da vokalur-sakravieri nimuSebis sakravieri dasawyisi ar amJRavnebs imgvar SemoqmedebiT fantazias, rasac _ momRerali dam wyebi. bevri simReris sakravieri Sesavali erTmaneTs waagavs. sazogadod, sakravieri dawyeba musikaluri Sinaar– siT SeiZleba iyos: a) mxolod tonis mimcemi. aq dasakravi, erTgvarad, bur donuli banis, fonis funqcias iTavsebs; b) mcire originaluri melodiuri saqcevis mqone. SesaZloa, es fraza mTeli simReris ganmavlobaSi erTaderT sakravier motivad darCes, riTac mas, regularuli ritmis SemTx– vevaSi (xevsureTSi safanduro dasakravs xSirad am ukanasknelis gareSec vxvdebiT), ostina– turi, magram mainc fonuri banis funqcia eniWeba. xSirad wina planze gamodis dasakravis, rogorc erTgvari gadaZaxilis, funqcia (mag. 12); g) simReris melodiur motivze agebuli fraza. xSirad simReris sakravieri Sesavali erT mTlian sasimRero winadadebas `baZavs~. qarTuli tradiciuli saeklesio sagalobeli, romelic xSirad xalxur yofaSic srul– deba, ZiriTadad zeda xmiT iwyeba, radgan kanonikur, wamyvan, sta bi lur xmad swored is iTv– leba. amitom dasavleT saqarTveloSi mas ufro xSirad Tqmas uwodeben (rac, rogorc gvax–

198<br />

Tamaz gabis<strong>on</strong>ia<br />

g) mxolod simReris dasawyisSi arsebuli gamokveTili damwyebi da yoveli muxlis<br />

dros gamokveTili damwyebi. yoveli axali `motrialebisas~ Sesavali, Ziri Tadad, im sim–<br />

Rerebs axasiaTebs, romlebic sruli kadansiT damTavrebuli ganmeo rebadi muxlebisagan<br />

Sedgeba, maT Soris SeWrili kadansiTac.<br />

simReris motivuri aRnagobidan gamovyofdiT damwyebis partiis Semdeg saxasi aTo SemTx–<br />

vevebs:<br />

a) TviT simReridan nasesxebi motivi. damwyebis partia SesaZloa agebuli iyos: 1) simRe–<br />

ris ganmeorebadi muxlis motivze; 2) simReris Sida nagebobidan aRebul saxasiaTo frazaze;<br />

3) kadansidan, an refrenidan aRebul frazaze;<br />

b) originaluri dasawyisi. amgvari Sesavlis Semdeg variantebs gamovyofT: 1) erTi t<strong>on</strong>is<br />

miniSneba (SeZaxiliT, an samRerisiT), xSirad _ SemomRerebiT (mag. 4), rogoric samive xmaSi<br />

gvxvdeba; 2) ZiriTadad, kilos kvartul-kvinturi diapaz<strong>on</strong>is safexurebis mosinjva-miniSneba<br />

(romelTac xSirad asvla-Camo svlis an piriqiT _ Camosvla-asvlis saxiTaa warmodgenili;<br />

mag. 5). calke unda gamoiyos damwyebis erT-erTi tipuri dausrulebeli fraza _ aRmavali<br />

tetraqordis saxisa, romelic metad saxasiaToa rogorc dasavleT saqarTvelos mayruli<br />

simRerebisTvis, aseve _ zogierTi sufrulebis, Sromis da sxva Janris simRerebis Tvisac (mag.<br />

6). igi, vfiqrobT, mniSvnelo biT kvartaze dawyebas, an ZiriTadi t<strong>on</strong>idan kvartaze naxtoms<br />

edreba. kvartisa da kvintis into nacia zogjer erT simReraSia SeTavsebuli, xolo zogjer<br />

_ erTi simReris or variantSia ganTesili; 3) zogierTi damwyebi (ZiriTadad nadurebSi)<br />

melodiur naxazze metad harm<strong>on</strong>iul fuZes aqcevs yuradRebas da banSi or ZiriTad, mezobel,<br />

m<strong>on</strong>acvle t<strong>on</strong>s mianiSnebs (mag. 7); 4) sruliad gansxvavebul motivze agebuli Sesavali, rac<br />

sakmaod iSviaTia (mag. 8);<br />

g) modulirebuli fraza. metad sainteresoa damwyebis partia, romelic dasa wyisSi ki–<br />

los `m<strong>on</strong>iSvnas~ ar jerdeba, agrZelebs xmovanebas da ZiriTadi t<strong>on</strong>isTvis axal, moduli–<br />

rebul safexurs gvTavazobs (mag. 9). es moZraoba umetesad TviT simReraSi mocemuli modu–<br />

laciuri svlis asa x vaa SesavalSi;<br />

d) calke aRniSvnis Rirsia simReris muxlebs Soris moTavsebuli Sida Sesavali, rome–<br />

lic kvlav damwyebis partias ekuTvnis, magram sawyisi motivisagan gansxvavebulia.<br />

sqemebis saxiT warmovadgenT damwyebis zogierT saxasiaTo motivs (mag. 10).<br />

ganvixiloT damwyebis partiis mravalxmianobis tipze damokidebulebis sakiTxi:<br />

a) burd<strong>on</strong>uli mravalxmianoba. aq damwyebi didi umetesobiT Sua xmaa, rome lic adre<br />

erTaderTi wamyvani, solirebuli xma iyo. amasTan damwyebi SedarebiT vrceli partiiTac<br />

gamoirCeva;<br />

b) ostinaturi mravalxmianoba. resp<strong>on</strong>soriumSi dResac wamyvani da damwyebi Sua xmaa, an<br />

_ orxmianobaSi _ zeda. refrenul ostinatoSi, romelic `momwode be lisa~ da `mopasuxis~<br />

principiT aigeba, damwyebi yovelTvis solisti xmaa. xolo k<strong>on</strong>tinualur ostinatoSi, sadac<br />

iniciativa ZiriTadad bans upyria, zogjer banic gamodis damwyebis rolSi;<br />

g) paraleluri mravalxmianoba. aq damwyebi ufro xSirad zeda xmaSia da marto didxans<br />

ar rCeba, radgan melodiur iniciativas sxva xmebsac uwiladebs;<br />

d) Tavisufali xmaTasvlis mravalxmianoba. mkafio reglamenti aq Zneli dasadgenia,<br />

radgan yvela xma TiTqmis Tanabradaa ganviTarebuli. amasTan, yvelaze mkafiod swored am wyo–<br />

baSi iCens Tavs baniT dawyeba, gansakuTrebiT _ individu aluri banis `trios~ simRerebSi.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!