06.05.2013 Views

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

The Fifth International Symposium on Traditional Polyphony ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

156<br />

maia gelaSvili<br />

rom im periodSi veinaxebi iyenebdnen qarTul damwerlobas, rasac gvafiqrebinebs Teimuraz<br />

bat<strong>on</strong>iSvilis Semdegi fraza: ,,qistni, RliRvni da ZurZukni pirvel iyvnen eniTa qarTuliTa<br />

momzraxni da qristianeni~.<br />

sabrZolo koSkebi veinaxebs, xevsurebsa da TuSebs msgavsi aqvT. xevsureTSi cixe-koS–<br />

kebis mSeneblobisaTvis RilRodan mohyavdaT qisti xelosnebi. sainteresoa is faqtic, rom<br />

XII saukuneSi qarTvelTa gavlena imdenad didi iyo, rom veinaxebi Tamaris saxels arqmevdnen<br />

qaliSvilebs, lamaz yvavilsac Tamars uwodebdnen.<br />

miTologiaSi ideur naTesavad qarTvel amirans veinaxTa fharmaTi ergeba, radgan isic<br />

amiraniviT kavkasiis qedze, baSlamis wverze miajaWva RmerTma sielam (tarosis RvTaeba). ve–<br />

inaxur zepirsityvier folklorSi xSiria qarTveli Wabukebis _ kai ymebis Tema. aseve, pi–<br />

riqiT: qarTul folklorSi _ veinaxebisa, radganac `vaJkacis fasi Cvenc vicodiT da qist–<br />

mac icoda~ (xangoSvili, 2000: 47).<br />

XVI saukunidan CaCneTSi gavrcelebas iwyebs islami, mogvianebiT ki _ inguSeTSic vrcel–<br />

deba. miuxedavad imisa, rom XIX saukunis bolosTvis veinaxebSi sabolood damkvidrda islami,<br />

Zveli warmarTuli Tu qristianuli religiis gadm<strong>on</strong>aSTebi mTlianad ar aRmofxvrila da<br />

maTi islamTan Serwymis Sedegad Seiqmna sinkretuli religia, e.w. `tradiciuli islami~, sa–<br />

dac veinaxebi Zveli adaT-wesebisa da rwmena-warmodgenebis erTgulni rCebian, rac maT folk–<br />

lorSic aRibeWda.<br />

islamis gabat<strong>on</strong>ebis Semdeg veinaxur eposSi Cndeba religiuri lirikis axali Janri<br />

nazmebis saxelwodebiT (nazmi _ arabuli sityvidan nazmun _ almasis xidze gaiwkriala,<br />

anu simReram gaiwkriala). nazmi iZleva warmodgenas yuranis aiaTebze (muxlebze), xadisebze<br />

(romelSic gadmocemulia muhamedis cxovrebisa da moRvaweobis momentebi) da Tafsirebze<br />

(yuranis komentarebi) (videomag. 1). axlo aRmosavleTis qveynebSi es Janri ucnobia, is maT–<br />

Tvis arc iyo aucilebeli, radgan iq Tavisuflad kiTxuloben da Targmnian yurans. CeCenma<br />

RvTismetyvelebma da Teologebma ki, romelTac ar gaaCndaT sakuTari damwerloba da ar<br />

icodnen arabuli ena, rwmenis danergvis es gza m<strong>on</strong>axes.<br />

nazmis warmoSoba ukavSirdeba religiuri moZRvris _ qunT hajis pirovnebas. misi mo–<br />

wodeba mSvidobisa da Sromisken omiT daRlil veinaxebSi didi popularobiT sargeblobda.<br />

aTi wlis qunT hajim Seasrula ziqri _ religiuri rituali, ritmuli rokviTa da wamo–<br />

ZaxilebiT, romelic aqamde sruliad ucxo iyo CaCneT-inguSeTSi. swored es ziqri daukav–<br />

Sirda SemdgomSi micvalebulis datirebis rituals da dRes pankisel qistebSi damkvid–<br />

rebulia Ziqaris saxelwodebiT. Tumca SeiZleba Segvxvdes sxvadasxva dasaxelebac: Ziqari,<br />

Zigari, ziqari, ziqri.<br />

datirebis rituali ramdenime nawilisagan Sedgeba. wriul, rokviT (ZunZuliT) ritu–<br />

als win uZRvis simRera_locva gabmuli baniT. es simRera melodiur_int<strong>on</strong>aciurad da mra–<br />

valxmianobis burd<strong>on</strong>uli formiT nazms uaxlovdeba. wriuli rituali ki sruldeba ritmu–<br />

li SeZaxilebiT, romelsac aZlierebs fexis Zlieri dartymebi. tempi TandaTan Cqardeba da<br />

rituali magiur elfers iZens. qistebi amas iseTi gznebiT asruleben, TiTqos winaparTa<br />

sulebs ixmoben. marTlac unda aRiniSnos, rom Ziqari datirebis garda omis Semdgom, mwu–<br />

xarebisas an winaparTa moxseniebis drosac sruldeboda (videomag. 2).<br />

niSandoblivia, rom Cvens xelT arsebuli qisturi sasuliero simRerebis musikalur_<br />

int<strong>on</strong>aciuri da kilo_harm<strong>on</strong>iuli safuZveli xalxuri musikaa.<br />

m. albuTaSvili ase aRwers micvalebulis datirebas: `[...] dedakacebi, motiralebi, saxls<br />

rom miuaxlovdebian, Soridanve iwyeben zariT tirils, erTi moTqvams da sxvebi grZlad da<br />

mZimed bans etyvian, [...] ezos karebTan amaT Sinaurebi Sexvdebian isev tiriliT. iq tirilis<br />

kilo Seicvleba. aqedan erTi isev moTqvams, sxvebi orive muStebs gulze irtyamen da erTx–<br />

mad dasZaxeben: vadadai. roca moiRlebian, Sevlen saxlSi da isev zariT iwyeben tirils.<br />

dedakacebs tirils ar aclian miuridebi, Semoexvevian micvalebuls da Ziqars gaumarTaven~<br />

(albuTaSvili, 1990: 6).<br />

aqve gvinda moviyvanoT nawyveti al. yazbegis elgujadan, sadac msgavsi ritualia aRwe–

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!