04.05.2013 Views

Universiteit van die Vrystaat/ University of the Free State

Universiteit van die Vrystaat/ University of the Free State

Universiteit van die Vrystaat/ University of the Free State

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong><br />

Jaaroorsig <strong>van</strong> <strong>die</strong> Rektor en Visekanselier<br />

Hier<strong>die</strong> jaaroorsig is veel meer as ’n blote weergawe <strong>van</strong> gebeure en ontwikkelings op <strong>die</strong><br />

kampus in 2003. Dit ontleed belangrike ontwikkelings en statistiek <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong> binne <strong>die</strong> konteks <strong>van</strong> my visie as nuwe Rektor en Visekanselier. Dit vertel <strong>die</strong><br />

strategiese verhaal <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV in 2003.<br />

<strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

Annual review <strong>of</strong> <strong>the</strong> Rector and Vice-chancellor<br />

This annual review is much more than a record <strong>of</strong> events and developments on campus during<br />

2003. It analyses key developments and statistics within <strong>the</strong> context <strong>of</strong> my strategic<br />

vision as new Vice-chancellor for <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong>. It tells <strong>the</strong> strategic story<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS in 2003.<br />

Yunivesithi Ya Freistata<br />

Pehelo ya selemo ya Motlatsa Mokansaliri<br />

Pehelo ena e feta phatlalatso ya diketsahalo le ntshetsopele khampaseng ya Yunivesithi selemong<br />

sa 2003. Sena se manolla ntshetsopele tsa bohlokwa esita le dipalopalo tsa<br />

Yunivesithi ya Freistata ho ya ka ponelopele ya Motlatsa Mokansaliri e motjha wa<br />

Yunivesithi ya Freistata. E pheta pale ya leano la Yunivesithi ya Freistata selemong sa 2003.<br />

Frederick C.v.N. Fourie<br />

Rector and Vice-chancellor


Compiled by:<br />

Strategiese Kommunikasie/ Strategic Communications<br />

<strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong>/ <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

+27 (0) 51 401 9111<br />

www.uovs.ac.za


Index/Inhoud<br />

1 Change amidst continuity 5<br />

2 Visie kry konkreet gestalte 9<br />

3 Equity - Shaping a new society 15<br />

Staff equity: Attracting <strong>the</strong> best 17<br />

4 Gehalte deur innovering in navorsing en onderrig 23<br />

Opbloei in navorsing 23<br />

Navorsingsinisiatiewe in fakulteite 25<br />

Entrepreneurial initiatives on <strong>the</strong> increase 28<br />

UV bedrywig op vakkundige kongresse 29<br />

Quality teaching and learning a key to student growth 32<br />

Innovation in teaching 36<br />

Streng<strong>the</strong>ning <strong>of</strong> international ties 38<br />

5 Scholarship and community 41<br />

UV se rol in <strong>die</strong> kunste al hoe belangriker 43<br />

A new sport phase for UFS 43<br />

Akademie en praktyk – <strong>die</strong> fakulteite se rol<br />

in <strong>die</strong> breër gemeenskap 44<br />

6 Restructuring <strong>of</strong> Higher Education 47<br />

The Qwaqwa campus – its first year as part <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS 48<br />

Vista seen as opportunity for higher education innovation 48<br />

7 Modernisation <strong>of</strong> support systems 51<br />

8 Gesonde bestedingspatroon fundamenteel vir<br />

voortbestaan <strong>van</strong> ’n robuuste universiteit 55<br />

9 Students: Some notable events 59<br />

Kovsies maak skoonskip by Sêr-kompetisie 59<br />

SRC elections challenged 59<br />

10 Conclusion: Towards 2004 61<br />

11 Members and composition <strong>of</strong> <strong>the</strong> Council 63<br />

3


The inauguration<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> Chancellor<br />

and Vicechancellor<br />

on <strong>the</strong><br />

same day was a<br />

historic first for<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

Pr<strong>of</strong> Frederick Fourie, Rector and<br />

Vice-chancellor, in front <strong>of</strong> <strong>the</strong> historic<br />

Main Building <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS in<br />

Bloemfontein which will soon house <strong>the</strong><br />

Rectorate and o<strong>the</strong>r senior<br />

management members. The renovation<br />

<strong>of</strong> this national memorial forms part <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> phenomenal building phase which<br />

ga<strong>the</strong>red momentum in 2003.<br />

4


1 Change amidst<br />

continuity<br />

In 2003, <strong>the</strong> 100th year <strong>of</strong> <strong>the</strong> existence<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> as a<br />

higher-education institution, <strong>the</strong> UFS<br />

inaugurated both a new Chancellor, Dr<br />

Franklin Sonn, and a new Rector and Vicechancellor,<br />

Pr<strong>of</strong> Frederick Fourie.<br />

Many dignitaries attended <strong>the</strong> ceremony,<br />

including former President Nelson<br />

Mandela, <strong>the</strong> Minister <strong>of</strong> Education, Pr<strong>of</strong><br />

Kader Asmal, <strong>Free</strong> <strong>State</strong> Premier and outgoing<br />

Chancellor, Ms Winkie Direko,<br />

MECs, Mr Pappie Mokoena, Executive<br />

Mayor <strong>of</strong> Mangaung, chancellors and vicechancellors<br />

<strong>of</strong> o<strong>the</strong>r universities, as well as<br />

community and business leaders.<br />

During <strong>the</strong> twin ceremony on 7 February<br />

2003, <strong>the</strong> first <strong>of</strong> its kind in <strong>the</strong> history<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> institution, <strong>the</strong> two leaders<br />

recommitted <strong>the</strong> <strong>University</strong> to excellence,<br />

equity, innovation and enduring service to<br />

society as a whole and <strong>the</strong> different communities<br />

that surround <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> in particular.<br />

In his address Dr Sonn said that <strong>the</strong><br />

UFS “has commmitted itself to what NP<br />

<strong>van</strong> Wyk Louw called <strong>the</strong> road <strong>of</strong> justice.<br />

This <strong>University</strong> has clearly liberated itself.<br />

It is inclusively South African. It wants to<br />

be fully South African, but at <strong>the</strong> same<br />

time strives to be a proud university <strong>of</strong><br />

Africa.”<br />

The ceremony took place exactly a<br />

week after ano<strong>the</strong>r historic occasion – <strong>the</strong><br />

formal opening on 31 January 2003 <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

newly incorporated Qwaqwa campus <strong>of</strong><br />

5<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong>. It was at<br />

<strong>the</strong> Qwaqwa opening that Pr<strong>of</strong> Fourie was<br />

given a Basotho blanket by <strong>the</strong> students,<br />

parents and community.<br />

In his inaugural address, titled<br />

Continuity and change, scholarship and<br />

community, quality and equity, <strong>the</strong> new<br />

Vice-chancellor pointed out that, in very<br />

dramatic fashion, this reconstitution <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

UFS signalled how much a university can<br />

and <strong>of</strong>ten must change – but also how,<br />

amidst such change, it must safeguard its<br />

continuity <strong>of</strong> existence as a university.<br />

Two points are critical. Firstly, in order<br />

to serve society, <strong>the</strong> <strong>University</strong> must<br />

always fulfil <strong>the</strong> traditional role <strong>of</strong> a university,<br />

i.e. to be a place <strong>of</strong> critical inquiry<br />

and scholarship, <strong>of</strong> <strong>the</strong> generation and<br />

transfer or scientific knowledge. The greatest<br />

contribution <strong>the</strong> UFS can make to <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong> community is to be and continue<br />

to be, now and in 25 years’ time, a very<br />

good, high quality university.<br />

Secondly, while <strong>the</strong> UFS respects its<br />

intrinsic nature as a university, it must continually<br />

adapt its material form and scope<br />

to meet changing opportunities and<br />

demands. In South Africa as a developing<br />

society, for a very long time universities<br />

will have to do many unconventional<br />

things to underpin development and<br />

shape a new society – using its foundation<br />

<strong>of</strong> knowledge. “We embrace this community<br />

service with enthusiasm, signalling<br />

our commitment to make a difference.”<br />

‘The greatest<br />

contribution <strong>the</strong><br />

UFS can make,<br />

is to be a high<br />

quality<br />

university – now<br />

and in 25 years'<br />

time.’


One <strong>of</strong> <strong>the</strong> highlights <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

inauguration was <strong>the</strong> moment<br />

when Pr<strong>of</strong> Fourie displayed <strong>the</strong><br />

Basotho blanket which he<br />

received from <strong>the</strong> Qwaqwa<br />

campus. This blanket and <strong>the</strong><br />

vice-chancellor's academic<br />

gown symbolised <strong>the</strong> main<br />

<strong>the</strong>me <strong>of</strong> <strong>the</strong> day – <strong>the</strong> joining<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> centuries-old tradition <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> university as an academic<br />

institution and <strong>the</strong> close<br />

involvement <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS in <strong>the</strong><br />

developing society <strong>of</strong> South<br />

Africa and Africa.<br />

There is no tension between <strong>the</strong>se two elements.<br />

“The interesting point is that <strong>the</strong> extraordinary ‘usefulness’<br />

<strong>of</strong> a university in this time in our history flows from<br />

its intrinsic nature as a place <strong>of</strong> scholarship. At <strong>the</strong> same<br />

time it signals that <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong>, like<br />

o<strong>the</strong>rs in South Africa, has a significant and central role to<br />

play in shaping a new South African nation.”<br />

Just as <strong>the</strong> inauguration ceremony had a dual purpose,<br />

so too <strong>the</strong> <strong>University</strong> had a dual purpose: to con-<br />

Pr<strong>of</strong> Fourie with <strong>the</strong> Basotho blanket he had received from <strong>the</strong> Qwaqwa campus.<br />

Left: The Seana Marena tribal blanket depicts <strong>the</strong> corn cob motif, representing<br />

<strong>the</strong> wealth and prosperity <strong>of</strong> <strong>the</strong> wearer. Seana Marena means We have <strong>the</strong><br />

honour to swear by <strong>the</strong> Chief. Morena means chief. The fact that it symbolises<br />

wealth comes from <strong>the</strong> early times when <strong>the</strong> blankets were imported (1920's)<br />

and only <strong>the</strong> Chief had enough money to afford it. Today anyone may wear <strong>the</strong><br />

blanket (for daily use and at special events like weddings and funerals).<br />

Information: Theresa Lütge-Smith (www.futureshock.co.za)<br />

6


tinue its traditional role but fusing it with<br />

its broader societal and community<br />

responsibility.<br />

“Therefore my vision for <strong>the</strong> <strong>University</strong><br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> is to be a university <strong>of</strong><br />

excellence, equity and innovation – a<br />

leader in research, teaching, community<br />

service, adult learning, transformation,<br />

non-racialism, non-sexism, multiculturality<br />

and multilingualism; a contributor to<br />

our country and our continent’s growth<br />

and development; a truly South African<br />

university,” Pr<strong>of</strong> Fourie said.<br />

During 2003 <strong>the</strong> unfolding <strong>of</strong> this<br />

vision was embo<strong>die</strong>d, amongst o<strong>the</strong>rs, in a<br />

phenomenal building phase on <strong>the</strong> main<br />

campus, an upsurge in research activities,<br />

<strong>the</strong> fur<strong>the</strong>r removal <strong>of</strong> access barriers by<br />

<strong>the</strong> approval <strong>of</strong> a broadened and equitable<br />

language policy, unsurpassed growth in<br />

student numbers to more than 23 000 as<br />

7<br />

well as <strong>the</strong> incorporation <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa<br />

and Vista Bloemfontein campuses.<br />

In general <strong>the</strong> activities <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS in<br />

2003, its 100th year, reflect a year <strong>of</strong> fur<strong>the</strong>r<br />

maturing as a university, <strong>of</strong> growth but<br />

also consolidation, amidst <strong>the</strong> complexities<br />

<strong>of</strong> two campus incorporations.<br />

Former President Nelson Mandela (middle), who received an honorary doctorate from <strong>the</strong> UFS in 2001, was one <strong>of</strong> <strong>the</strong> guests <strong>of</strong> honour<br />

at <strong>the</strong> inauguration. Here he is with <strong>the</strong> Chancellor, Dr Franklin Sonn (left), and <strong>the</strong> Vice-chancellor, Pr<strong>of</strong> Fourie. In <strong>the</strong> photograph at<br />

<strong>the</strong> top <strong>the</strong>y were joined by <strong>the</strong> Minister <strong>of</strong> Education, Pr<strong>of</strong> Kader Asmal.


Best wishes from former UFS<br />

Vice-chancellor, Pr<strong>of</strong> Stef<br />

Coetzee (left) to his successor,<br />

Pr<strong>of</strong> Frederick Fourie.<br />

Below: Guests at <strong>the</strong> inaugural ceremony in <strong>the</strong> Callie<br />

Human Centre listen to <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> Symphony Orchestra<br />

and combined UFS choirs.<br />

8


2<br />

Visie kry<br />

konkreet gestalte<br />

Die <strong>Universiteit</strong> se verbintenis tot<br />

gehalte, ook vir sover dit <strong>die</strong>nslewering<br />

en <strong>die</strong> skep <strong>van</strong> ’n “gebruikersvriendelike”<br />

werk- en stu<strong>die</strong>-omgewing<br />

betref, is nêrens in 2003 treffender<br />

gestalte gegee as in <strong>die</strong> ongekende opbloei<br />

in bouwerk en fisiese opgradering op<br />

<strong>die</strong> kampus nie.<br />

Reeds in 1999 het <strong>die</strong> UV-Raad ’n<br />

nuwe fisiese plan, <strong>die</strong> sogenaamde<br />

Struktuurplan, vir <strong>die</strong> kampus goedgekeur.<br />

Die plan het ’n raamwerk vir <strong>die</strong> geïntegreerde<br />

ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>die</strong> kampus<br />

gebied om ’n hoë-gehalte fisiese omgewing<br />

te skep, onder meer deur <strong>die</strong> konsolidering<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> kampus en <strong>die</strong> herposisionering<br />

<strong>van</strong> sekere sleutelfasiliteite.<br />

Jare lank het <strong>die</strong> UV se finansiële<br />

posisie verhinder dat fisiese opgradering<br />

kon plaasvind. Infrastruktuur is noodgedwonge<br />

afgeskeep. Die dramatiese sukses<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> finansiële draaistrategie, wat in<br />

2000 aangekondig en lank voor <strong>die</strong> verwagte<br />

teikendatum <strong>van</strong> 2004 alle doelwitte<br />

oortref het, het <strong>die</strong> prentjie dramaties<br />

verander. Dit het <strong>die</strong> wiel aan <strong>die</strong> rol gesit<br />

om <strong>die</strong> Struktuurplan konkrete vorm te gee<br />

met me Edma Pelzer, Direkteur: Fisiese<br />

Hupbronne en Spesiale Projekte, as belangrike<br />

dryfkrag.<br />

Sowat R37 miljoen is in 2003 aan kapitaalprojekte<br />

bestee, waar<strong>van</strong> R16 miljoen<br />

vir akademiese doeleindes aangewend<br />

is. Saam met besteding <strong>van</strong> R42<br />

miljoen aan 41 projekte in 2004, wat in<br />

November 2003 goedgekeur is, sal in<br />

2003 en 2004 sáám sowat R77 miljoen<br />

9<br />

bestee word aan <strong>die</strong> modernisering <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> kampus.<br />

’n Belangrike simbool <strong>van</strong> hier<strong>die</strong><br />

nuwe groeifase en <strong>die</strong> grootste en skouspelagtigste<br />

nuwe struktuur wat verrys het,<br />

is <strong>die</strong> nuwe studentesentrum, Thakanengbrug<br />

(<strong>die</strong> Sotho-woord vir plek waar jongmense<br />

saamkom om te kuier en te leer),<br />

wat teen sowat R21,3 miljoen opgerig en<br />

in Oktober 2003 met ’n daglange fees<br />

ingewy is. Die sentrum, wat in vennootskap<br />

met ontwikkelaars opgerig is, vorm<br />

<strong>die</strong> nuwe hart <strong>van</strong> studentelewe op <strong>die</strong><br />

kampus, en is ’n resultaat <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV se<br />

vasbeslotenheid om uitstekende <strong>die</strong>ns aan<br />

sy studente te lewer. Dit sluit ’n winkelbrug<br />

in en herintegreer <strong>die</strong> UV-Sasol-biblioteek<br />

met <strong>die</strong> akademiese kern. Die<br />

kommersiële ruimtes in <strong>die</strong> sentrum word<br />

as ’n gesamentlike onderneming deur <strong>die</strong><br />

UV en <strong>die</strong> private sektor bedryf.<br />

Een <strong>van</strong> <strong>die</strong> doelwitte <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

Struktuurplan was ook om ’n voetgangervriendelike<br />

kampus tot stand te bring. Pr<strong>of</strong><br />

Bannie Britz, afgetrede departementsho<strong>of</strong><br />

<strong>van</strong> Argitektuur, is aangestel om ’n nuwe<br />

voetgangernetwerk te ontwerp. Die resultaat<br />

is ’n fyn beplande netwerk <strong>van</strong> voetgangerpaaie<br />

wat nie net voetslaan vergemaklik<br />

nie, maar <strong>die</strong> kampus ook vir<br />

gestremdes toegankliker maak en groter<br />

sekuriteit bied. Die roetes dra boonop<br />

grootliks by tot <strong>die</strong> estetiese <strong>van</strong>weë<br />

stylvolle beligting en <strong>die</strong> aanplant <strong>van</strong><br />

bome, terwyl <strong>die</strong> volop sitplek dit gewilde<br />

uitspanplekke vir studente tussen <strong>die</strong> klasdrawwery<br />

maak. Saam met <strong>die</strong> studentesentrum<br />

het <strong>die</strong> voetgangernetwerk <strong>die</strong>


Thakanengbrug<br />

is<br />

<strong>die</strong> nuwe<br />

kuierplek <strong>van</strong><br />

studente<br />

10


11<br />

Links: Me Edma Pelzer, Direkteur: Fisiese Hulpbronne en Spesiale<br />

Projekte, voor Thakaneng-brug, ’n belangrike simbool <strong>van</strong> <strong>die</strong> nuwe<br />

groeifase en modernisering <strong>van</strong> <strong>die</strong> kampus. Me Pelzer was <strong>die</strong><br />

belangrikste dryfkrag agter dié groot projek sowel as tientalle ander<br />

bouprojekte.<br />

Bo: Mnr Willem Malherbe, Registrateur: Strategiese Beplanning, by<br />

een <strong>van</strong> <strong>die</strong> talle eetplekke op <strong>die</strong> winkelbrug wat deurvloei <strong>van</strong>af <strong>die</strong><br />

lesinglokale na <strong>die</strong> UV-Sasol-biblioteek bewerkstellig.


Bouwerk en fisiese<br />

opgradering <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> kampus het<br />

miljoene rand<br />

beloop en is ’n<br />

simbool <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

UV se verbintenis<br />

tot gehalte en<br />

<strong>die</strong>nslewering aan<br />

studente en<br />

personeel.<br />

“gevoel” <strong>van</strong> <strong>die</strong> kampus ingrypend verander,<br />

met studente wat nou eerder tyd op<br />

<strong>die</strong> kampus deurbring as om onmiddellik<br />

ná klas <strong>die</strong> pad stad <strong>of</strong> koshuis toe te vat.<br />

’n Kenmerk <strong>van</strong> fisiese beplanning <strong>die</strong><br />

afgelope paar jaar is dat dit strategies gerig<br />

word deur <strong>die</strong> behoeftes <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

akademie, en daarnaas natuurlik <strong>die</strong> doelwit<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong>ns aan studente. Onder meer<br />

<strong>van</strong>weë <strong>die</strong> groei en konsolidering <strong>van</strong><br />

fakulteite en departemente, sowel as nuwe<br />

navorsingsbehoeftes, is ’n omvattende<br />

reeks projekte aangepak wat <strong>die</strong> opgradering,<br />

heraanwending en herinrigting <strong>van</strong><br />

akademiese geboue en lesinglokale behels<br />

het. In alle gevalle is ook aandag gegee<br />

aan opgehoopte instandhoudingsbehoeftes,<br />

brandbeveiliging en <strong>die</strong> toeganklikmaking<br />

<strong>van</strong> geboue en geriewe vir mense<br />

met gestremdheid.<br />

• Omvattende konstruksiewerk aan <strong>die</strong><br />

Landbou- en Biologie-geboue is afgehandel<br />

om <strong>die</strong> Departement Plantwetenskappe<br />

te konsolideer. Ruimte is<br />

ook ingerig om <strong>die</strong> nuwe konfokale<br />

mikroskoop – ’n reuse-stap in <strong>die</strong> verhoging<br />

<strong>van</strong> navorsingsgehalte in <strong>die</strong><br />

natuurwetenskappe – te huisves.<br />

• Die voormalige BOK-kompleks is<br />

omgeskep om plek in te ruim vir personeellede<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Departement Menslike<br />

Bewegingskunde en Kovsiesport<br />

met <strong>die</strong> oog op <strong>die</strong> totstandkoming<br />

<strong>van</strong> ’n sentrum vir sport- en oefenwetenskap<br />

waar sportlui wetenskaplik bygestaan<br />

sal word om prestasies te verbeter.<br />

’n Gedeelte <strong>van</strong> <strong>die</strong> BOK-kompleks<br />

is ook omskep om Kunsgeskiedenis<br />

en Beeldende Kunste in nuwe en<br />

ruim lokale te huisves.<br />

• Die Menslike-Bewegingskundegebou<br />

is omgeskep om plek te maak vir <strong>die</strong><br />

Departement Drama- en Toneelkunde.<br />

Die ou gimnasium sal in 2004 in ’n<br />

nuwe kleinteater omskep word wat <strong>die</strong><br />

Scaena sal ver<strong>van</strong>g, wat gesloop moes<br />

word om plek te maak vir <strong>die</strong> nuwe<br />

studentesentrum.<br />

12<br />

• Die CR Swart-gebou het omvattende<br />

vernuwing ondergaan waartydens<br />

•<br />

hier<strong>die</strong> statige landmerk nie alleen ’n<br />

drastiese verjongingskuur ondergaan<br />

het nie, maar talle verbeterings ook<br />

aangebring, ’n hyser vir gestremdes<br />

geïnstalleer en nuwe kantore vir personeellede<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Fakulteit Regsgeleerdheid<br />

ingeruim is.<br />

Huis Francken is heringerig as ’n moderne<br />

kantoorblok vir UV-Bemarking,<br />

terwyl UV-Bemarking se gebou heringerig<br />

is as tuiste <strong>van</strong> <strong>die</strong> Skool vir Verpleegkunde.<br />

• ’n Nuwe meerdoelige lesinglokaal is in<br />

<strong>die</strong> Sielkundegebou ingerig en <strong>die</strong> Stabilislesinglokaal-kompleks<br />

sowel as<br />

<strong>die</strong> Genmin-Lectorium, wat saam<br />

2 000 sitplekke verskaf en intensief gebruik<br />

word, is opgegradeer.<br />

Nog belangrike bouprojekte is aangepak<br />

om senior bestuurslede se werksomgewing<br />

te verbeter, ’n beter administratiewe<br />

<strong>die</strong>ns aan studente te lewer en lokale<br />

wat vir onthale en openbare lesings gebruik<br />

word, te moderniseer.<br />

Herinrigting en restourasie <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV<br />

se twee pragtige historiese komplekse, <strong>die</strong><br />

Ho<strong>of</strong>gebou en <strong>die</strong> Reitz-eetsaalkompleks,<br />

het albei in 2003 begin. Die herinrigting<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> eetsaal tesame met <strong>die</strong> huis daarnaas<br />

(<strong>die</strong> tuiste <strong>van</strong> talle toesighoudende<br />

dosente in <strong>die</strong> verlede) as ’n onthaalkompleks<br />

het reeds ver gevorder. Die omskepping<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Ho<strong>of</strong>gebou, ’n nasionale<br />

gedenkwaardigheid, om onder meer <strong>die</strong><br />

Rektoraat en ander senior bestuurslede te<br />

huisves, sal teen middel 2004 afgehandel<br />

wees.<br />

Die vestiging <strong>van</strong> ’n wetenskapsentrum<br />

by <strong>die</strong> Boyden-sterrewag buite<br />

Bloemfontein het fluks gevorder. Bouwerk<br />

aan ’n ouditorium en ander geriewe is<br />

begin en sal in 2004 amptelik geopen<br />

word. Astr<strong>of</strong>isici <strong>van</strong> <strong>die</strong> Departement<br />

Fisika beoog om <strong>die</strong> sterrewag weer ’n belangrike<br />

sentrum vir hoëpr<strong>of</strong>iel- sterrekundige<br />

navorsing en wetenskaponderrig vir


leerders en onderwysers te maak. Les bes<br />

is <strong>die</strong> eerste vloer <strong>van</strong> <strong>die</strong> George du Toitadministrasiegebou<br />

heringerig om administratiewe<br />

<strong>die</strong>nslewering aan studente te<br />

verbeter.<br />

Die afgelope klompie jare se groei in<br />

studentegetalle het noodwendig ook voer-<br />

Geboue kry nuwe name<br />

Skool vir Geneeskunde – Francois Retiefgebou/Building<br />

(Pr<strong>of</strong> Retief was <strong>die</strong><br />

eerste dekaan <strong>van</strong> <strong>die</strong> fakulteit en<br />

daarna rektor)<br />

Menslike Bewegingskunde-gebou –<br />

Scaena (Die gebou word omskep vir<br />

<strong>die</strong> Departement Drama- en<br />

Toneelkunde)<br />

Biokinetika-gebou – Botho (Die naam<br />

beteken "menslikheid". Die gebou<br />

word omskep vir <strong>die</strong> Direkteur:<br />

Diversiteit en Billikheid)<br />

SA Media/Rekeningkunde-gebou – Stef<br />

Coetzee-gebou/Building (Die gebou<br />

huisves verskeie departemente. Pr<strong>of</strong><br />

Coetzee het sy loopbaan aan <strong>die</strong> UV<br />

in ’n kantoor in <strong>die</strong> gebou begin)<br />

BAO-gebou – Benito Khotsenggebou/Building<br />

(Pr<strong>of</strong> Khotseng word<br />

vereer vir sy pionierswerk in studentetransformasie<br />

en as eerste swart<br />

Raads- en Senaatslid <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV)<br />

Opvoedkunde-gebou – Winkie Direkogebou/Building<br />

(Voormalige Kanselier<br />

met sterk onderwysagtergrond)<br />

BOK Blokke B en C – Mabaleng (Die<br />

woord beteken "plek <strong>van</strong> sport". Die<br />

gebou word omskep vir <strong>die</strong><br />

13<br />

tuigverkeer op <strong>die</strong> kampus laat toeneem,<br />

wat genoodsaak het dat <strong>die</strong> kampus se vervoernetwerk<br />

dringend aandag moes kry.<br />

Nuwe parkeerareas is ontwikkel en uitgebrei,<br />

terwyl verbindingspaaie <strong>of</strong> veranderings<br />

aan paaie aangebring is om<br />

doeltreffende verkeersvloei te bevorder.<br />

Die verskuiwings <strong>van</strong> departemente en <strong>die</strong> heraanwending <strong>van</strong> talle geboue en lokale<br />

het genoodsaak dat baie geboue nuwe name moes kry. Deur ’n inklusiewe proses is<br />

voorstelle <strong>van</strong>af studente, oudstudente en personeel verkry en oorweeg. Die Raad het<br />

in September <strong>die</strong> volgende name goedgekeur:<br />

Departemente Biokinetika,<br />

Kovsiesport en CESS)<br />

BOK Blok D – Claerhout (Deel <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

gebou word omskep vir <strong>die</strong><br />

Departement Beeldende Kunste.<br />

Vader Claerhout word vereer as een<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> bekendste <strong>Vrystaat</strong>se kunstenaars)<br />

Reitz-eetsaal (SK1), matrone-woonstelle,<br />

alumnihuis en Huis Francken –<br />

Eeufeeskompleks/Centenary Complex<br />

(met Reitz-saal/Hall) (Dit word <strong>die</strong><br />

UV se onthaalsentrum, musea en<br />

tuiste vir alumni en personeel. Dit<br />

gedenk ook <strong>die</strong> eeuwording <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

UV)<br />

UV-Bemarking-gebou – Idalia Lootsgebou/Building<br />

(Pr<strong>of</strong> Loots was <strong>die</strong><br />

eerste vroulike lid <strong>van</strong> <strong>die</strong> Senaat en<br />

stigter <strong>van</strong> <strong>die</strong> Skool vir<br />

Verpleegkunde. Die gebou is omskep<br />

om Verpleegkunde te huisves).<br />

Vroeg in 2004 is <strong>die</strong> gerestoureerde huis<br />

by <strong>die</strong> Reitz-saal vernoem na pr<strong>of</strong> DF<br />

Malherbe, ’n voormalige rektor<br />

(1929-1934), en <strong>die</strong> gebou <strong>van</strong> UV-<br />

Bemarking na mnr Wekkie Saayman,<br />

voormalige registrateur en daarna<br />

ook rektor (1934-1939).


3<br />

Equity - Shaping<br />

a new society<br />

The commitment to equity is <strong>the</strong> second<br />

core notion in <strong>the</strong> UFS vision.<br />

“For <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

equity is not just about numbers, but in its<br />

broader sense about <strong>the</strong> institution’s role<br />

in promoting social justice. Given <strong>the</strong><br />

legacy <strong>of</strong> <strong>the</strong> past, <strong>of</strong> exclusion and denial<br />

<strong>of</strong> opportunity, <strong>the</strong> <strong>University</strong> has confronted<br />

<strong>the</strong>se realities head-on in various<br />

ways.” (Pr<strong>of</strong> Frederick Fourie at his inauguration.)<br />

A key issue in this context is access.<br />

Unwarranted barriers to access should<br />

be avoided. One <strong>of</strong> <strong>the</strong>se can be <strong>the</strong> language<br />

<strong>of</strong> instruction. On <strong>the</strong> main campus<br />

in Bloemfontein a parallel-medium model<br />

was introduced as early as 1993, with students<br />

having <strong>the</strong> option <strong>of</strong> classes in<br />

Afrikaans or English. This historic step had<br />

a huge impact on <strong>the</strong> access <strong>of</strong> black students<br />

to higher education, bringing about<br />

<strong>the</strong> significant change and transformation<br />

in <strong>the</strong> student pr<strong>of</strong>ile <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS.<br />

One <strong>of</strong> <strong>the</strong> first steps <strong>of</strong> <strong>the</strong> new Vicechancellor<br />

was to give attention to a new<br />

language policy. In a historic step, one <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> first in achieving <strong>the</strong> vision as spelled<br />

out in <strong>the</strong> Rector’s inaugural address,<br />

Council in June 2003 approved a language<br />

policy for <strong>the</strong> <strong>University</strong> which constitutes<br />

<strong>the</strong> UFS as a multilingual university in<br />

both academic and administrative spheres.<br />

Left: Mr Billyboy Ramahlele, Director:<br />

Diversity and Equity, at DF Malherbe House in<br />

<strong>the</strong> new Centenary Complex.<br />

15<br />

The policy stipulates that <strong>the</strong> main languages<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS will be Afrikaans and<br />

English and <strong>the</strong> management <strong>of</strong> pr<strong>of</strong>iciency<br />

in <strong>the</strong>se languages will be a strategic<br />

priority. The parallel-medium model in<br />

teaching is confirmed. The promotion <strong>of</strong><br />

Afrikaans as a scientific language is an<br />

explicit objective <strong>of</strong> <strong>the</strong> policy. Sesotho<br />

will also be promoted and supported as a<br />

scientific language and as a South African<br />

language in higher education.<br />

The policy also extends bilingualism to<br />

administration and management, and stipulates<br />

<strong>the</strong> broader introduction <strong>of</strong> translation<br />

services and simultaneous interpreting<br />

at <strong>of</strong>ficial meetings. One notable ele-<br />

By establishing Afrikaans and<br />

English as main languages on an<br />

equitable basis, <strong>the</strong> new language<br />

policy is an important step in<br />

promoting fairness, diversity<br />

and multiculturalism on<br />

<strong>the</strong> campus.


16<br />

Pr<strong>of</strong> Magda Fourie in <strong>the</strong> renovated<br />

DF Malherbe House. During 2003<br />

Pr<strong>of</strong> Fourie acted as Vice-rector:<br />

Academic Planning, a post to which<br />

she was appointed at year's end,<br />

<strong>the</strong>reby becoming <strong>the</strong> first woman<br />

in <strong>the</strong> UFS Rectorate.


ment is <strong>the</strong> empowerment <strong>of</strong> staff in <strong>the</strong><br />

two main languages as part <strong>of</strong> <strong>the</strong> normal<br />

orientation and development <strong>of</strong> staff.<br />

With its language policy <strong>the</strong> UFS<br />

strives to enhance an ethos <strong>of</strong> cultural tolerance<br />

as part <strong>of</strong> its broader management<br />

<strong>of</strong> multiculturalism and diversity, within<br />

<strong>the</strong> context <strong>of</strong> a university.<br />

The policy puts <strong>the</strong> UFS in <strong>the</strong> position<br />

to set an example at micro level about<br />

how to make a success <strong>of</strong> institutional<br />

multilingualism. At a colloquium about<br />

language policies at Historically Afrikaans<br />

Universities in July <strong>the</strong> UFS was asked to<br />

take <strong>the</strong> lead in establishing a joint language<br />

strategy for <strong>the</strong>se universities.<br />

To open <strong>the</strong> doors <strong>of</strong> learning fur<strong>the</strong>r,<br />

student growth has been actively supported<br />

with innovative academic initiatives<br />

and programmes. One such example is <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong>’s pioneering Internet-based<br />

learning project (run in conjunction with<br />

logistics provider eDegree), which has<br />

grown in popularity and <strong>of</strong>fers programmes<br />

and courses from Economic and Management<br />

Sciences, Health Sciences and<br />

<strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Law.<br />

To help those students who wish to<br />

qualify as chartered accountants and who<br />

graduated from technikons and universities<br />

which lack accreditation from <strong>the</strong><br />

Public Accountants and Auditors Board<br />

and <strong>the</strong> South African Institute <strong>of</strong> Chartered<br />

Accountants, <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Economic<br />

and Management Sciences has <strong>of</strong>fered a<br />

B Com Hons (Accountancy) since <strong>the</strong> beginning<br />

<strong>of</strong> 2003 to serve as a “bridging<br />

mechanism”. This gave 63 students <strong>the</strong><br />

opportunity to take ano<strong>the</strong>r step to fulfil<br />

<strong>the</strong>ir dreams.<br />

To enable students to perform better<br />

academically, a system <strong>of</strong> tutoring and<br />

peer group support for first-years was<br />

established in university residences in<br />

2001. This has proven to be so successful<br />

that it has been extended in 2003 to<br />

include tutoring <strong>of</strong> second-year students<br />

by carefully selected senior students.<br />

17<br />

Staff equity: Attracting<br />

<strong>the</strong> best<br />

The new Rector started his term in January<br />

with vacancies in key-management positions,<br />

among which <strong>the</strong> positions formerly<br />

held by two vice-rectors. The appointment<br />

<strong>of</strong> people in acting capacity in <strong>the</strong> interim<br />

allowed <strong>the</strong> UFS sufficient time for a thorough<br />

rethink <strong>of</strong> <strong>the</strong> optimal top-management<br />

structure to serve <strong>the</strong> senior management<br />

needs <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>University</strong> in <strong>the</strong> next<br />

few years.<br />

It was decided to split <strong>the</strong> traditional<br />

portfolio <strong>of</strong> <strong>the</strong> vice-rector: academic, into<br />

two portfolios: academic planning and<br />

academic operations. This was done to<br />

meet <strong>the</strong> immense planning needs created<br />

by <strong>the</strong> rapidly changing higher-education<br />

policy environment, which has threatened<br />

to overwhelm <strong>the</strong> senior management<br />

capacity <strong>of</strong> many universities.<br />

It also gave sufficient time for a thorough<br />

search process to ensure that <strong>the</strong><br />

UFS attracted <strong>the</strong> best possible applicants<br />

for its vacant top and senior management<br />

posts, within <strong>the</strong> context <strong>of</strong> its employment-equity<br />

policy and plan.<br />

In <strong>the</strong> interest <strong>of</strong> making high-quality<br />

appointments, an extremely thorough (and<br />

thus somewhat protracted) process was<br />

followed. This included an independent<br />

assessment <strong>of</strong> <strong>the</strong> managerial pr<strong>of</strong>iles <strong>of</strong><br />

candidates by an international human<br />

resources company and public appearances<br />

by candidates. This resulted in <strong>the</strong><br />

appointments <strong>of</strong> three vice-rectors only<br />

becoming effective from 1 January 2004.<br />

Pr<strong>of</strong> Magda Fourie, previously Director<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> Centre for Higher Education Stu<strong>die</strong>s<br />

and Development (CHESD), was appointed<br />

as Vice-rector: Academic Planning<br />

– <strong>the</strong> first woman to be appointed to <strong>the</strong><br />

Rectorate.<br />

Pr<strong>of</strong> Teuns Verschoor, former Dean <strong>of</strong><br />

Students, was appointed Vice-rector: Academic<br />

Operations. Dr Ezekiel Moraka,<br />

previously Dean <strong>of</strong> Students at <strong>the</strong> Univer-


Pr<strong>of</strong> Letticia Moja, <strong>the</strong><br />

new Dean <strong>of</strong> <strong>the</strong> Faculty<br />

<strong>of</strong> Health Sciences, in <strong>the</strong><br />

Atrium <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

renovated Agriculture<br />

Building. Pr<strong>of</strong> Moja<br />

is <strong>the</strong> first female as<br />

well as <strong>the</strong> first<br />

black dean at <strong>the</strong> UFS.<br />

P19: Students relax between<br />

classes at one <strong>of</strong> <strong>the</strong> new<br />

pedestrian routes crisscrossing<br />

<strong>the</strong> campus.<br />

sity <strong>of</strong> Pretoria, became Vice-rector: Student<br />

Affairs.<br />

The death <strong>of</strong> <strong>the</strong> highly respected Pr<strong>of</strong><br />

Kerneels Nel, who had been Dean <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Faculty <strong>of</strong> Health Sciences for 11 years, led<br />

to <strong>the</strong> historic appointment <strong>of</strong> Pr<strong>of</strong> Letticia<br />

Moja as <strong>the</strong> first female as well as <strong>the</strong> first<br />

black dean at <strong>the</strong> UFS. She had previously<br />

been Vice-dean <strong>of</strong> Health Sciences.<br />

18<br />

At Natural and Agricultural Sciences<br />

Pr<strong>of</strong> Herman <strong>van</strong> Schalkwyk, chair <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Department <strong>of</strong> Agricultural Economics,<br />

replaced Pr<strong>of</strong> Gerrit <strong>van</strong> Wyk as Dean in<br />

October 2003. Because <strong>of</strong> <strong>the</strong> size <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

faculty, a new position <strong>of</strong> Vice-dean was<br />

created which has been filled by Pr<strong>of</strong> Neil<br />

Heideman, formerly Programme Co-ordinator<br />

<strong>of</strong> Natural Sciences at Qwaqwa, from


1 January 2004. Pr<strong>of</strong> Daan de Waal acted as Dean<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> Faculty before <strong>the</strong> appointment <strong>of</strong> Pr<strong>of</strong> Van<br />

Schalkwyk.<br />

At year’s end <strong>the</strong> position <strong>of</strong> Dean <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Faculty <strong>of</strong> Theology was still vacant, with Pr<strong>of</strong><br />

Hermie <strong>van</strong> Zyl serving as acting Dean following<br />

<strong>the</strong> retirement <strong>of</strong> Pr<strong>of</strong> Pieter Potgieter after 13<br />

years at <strong>the</strong> helm.<br />

To meet growing administrative demands and<br />

enhance administrative efficiency, <strong>the</strong> position <strong>of</strong><br />

registrar was also restructured.<br />

The position <strong>of</strong> Mr Willem Malherbe, previously<br />

Registrar: General and Strategic Planning,<br />

was refocused as Registrar: Strategic Planning.<br />

Pr<strong>of</strong> Izak Steyn, previously head <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>of</strong>fice <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> rector, was appointed as Registrar: General.<br />

The UFS regards <strong>the</strong> employment <strong>of</strong> designated<br />

groups as much more than a legal requirement,<br />

but as steps in a steady pursuit <strong>of</strong> equity as<br />

a way <strong>of</strong> life, <strong>of</strong> answering to justice as <strong>the</strong> highest<br />

norm, as part <strong>of</strong> <strong>the</strong> process <strong>of</strong> ensuring quality<br />

and <strong>of</strong> attracting <strong>the</strong> best teachers to give students<br />

<strong>the</strong> best education.<br />

In February management approved a block <strong>of</strong><br />

promotions <strong>of</strong> white and black women to reverse<br />

most, if not all, <strong>of</strong> <strong>the</strong> cases <strong>of</strong> academic career<br />

Top, left: Pr<strong>of</strong>. Neil Heideman, Vice-dean <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Faculty <strong>of</strong> Natural and Agricultural Sciences.<br />

Top, right: Pr<strong>of</strong> Izak Steyn, newly appointed Registrar:<br />

General on <strong>the</strong> pedestrian route in front <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Biological Sciences building.<br />

Pr<strong>of</strong> Hermie <strong>van</strong> Zyl, acting Dean <strong>of</strong> <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong><br />

Theology in 2003, at <strong>the</strong> entrance to <strong>the</strong> refurbished<br />

Wekkie Saayman (UFS Marketing) Building.<br />

20


acklogs that developed in <strong>the</strong> past due to<br />

various barriers to promotion for women.<br />

Twelve women were promoted to <strong>the</strong> level<br />

<strong>of</strong> pr<strong>of</strong>essor.<br />

The <strong>University</strong> worked hard to achieve<br />

employment-equity goals, although not<br />

without many difficulties in attracting (and<br />

retaining) designated persons to a university<br />

career in a very competitive labour market.<br />

Management set aside an additional<br />

R5-million to assist faculties and departments<br />

to meet <strong>the</strong> targets <strong>of</strong> <strong>the</strong> equity<br />

plan. Faculties made ample use <strong>of</strong> <strong>the</strong>se<br />

funds. The Faculty <strong>of</strong> Law, for instance,<br />

appointed six new lecturers, and <strong>the</strong><br />

Faculty <strong>of</strong> <strong>the</strong> Humanities welcomed seven<br />

new staff members from <strong>the</strong> designated<br />

groups at Drama and Theatre Arts, Political<br />

Science, Psychology, History, Sociology<br />

and <strong>the</strong> Centre for Health Systems<br />

Research and Development.<br />

As a result <strong>of</strong> all <strong>the</strong>se efforts black staff<br />

members comprised 33% <strong>of</strong> <strong>the</strong> total staff<br />

corps at year’s end (up from 28% in 2002),<br />

and female staff stood at 55%. The aims <strong>of</strong><br />

increasing staff diversity and attaining<br />

employment equity goals also were<br />

enhanced, as intended by <strong>the</strong> Minister <strong>of</strong><br />

Education, by <strong>the</strong> incorporation <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Qwaqwa campus. At senior-management<br />

level 19% were black (up from 13%), at<br />

middle-management level blacks comprised<br />

13% (formerly 8%) and women<br />

32% (formerly 27%). Among <strong>the</strong> lecturers<br />

women were in <strong>the</strong> majority with 52%,<br />

while black numbers more than doubled<br />

and stood at 24% (up from 11% in 2002).<br />

Diversiteitsprogramme kweek begrip<br />

Die <strong>Universiteit</strong> se Kantoor vir Diversiteit en Billikheid fasiliteer, koördineer en bestuur programme wat daarop<br />

gemik is om by te dra tot ’n positiewe werks- en akademiese atmosfeer. Ongeveer 300 personeellede en 620 studente<br />

het in 2003 opleidingswerkswinkels oor diversiteitsbewusmaking bygewoon. Hier<strong>die</strong> werkswinkels help<br />

<strong>die</strong> lede <strong>van</strong> <strong>die</strong> universiteitsgemeenskap om diversiteit binne <strong>die</strong> instelling te verstaan en te waardeer.<br />

Die manier waarop <strong>die</strong> UV diversiteit bestuur, dra by tot <strong>die</strong> groei in studente, meen mnr Billyboy Ramahlele,<br />

Direkteur: Diversiteit en Billikheid. "Die UV word beskou as ’n stabiele universiteit waar geen akademiese<br />

ontwrigting <strong>die</strong> afgelope vyf jaar plaasgevind het nie."<br />

21<br />

Home-grown black academics<br />

Because South Africa's history has restricted <strong>the</strong> opportunity<br />

<strong>of</strong> blacks and women to pursue academic careers<br />

at higher-education institutions, <strong>the</strong> UFS initiated <strong>the</strong><br />

Graduate Mentoring Project, also known as Grow your<br />

own timber, in 2001 with funds from <strong>the</strong> Andrew W<br />

Mellon Foundation in <strong>the</strong> US.<br />

One <strong>of</strong> its goals is to prepare <strong>the</strong> next generation <strong>of</strong><br />

academic staff for <strong>the</strong> UFS (including <strong>the</strong> Qwaqwa and<br />

Vista campuses).<br />

Fifteen promising young black men and women have<br />

gained entrance into <strong>the</strong> programme in <strong>the</strong> past two<br />

years. They are pursuing <strong>the</strong>ir doctorates in fields such<br />

as Chemistry, Microbiology, Ma<strong>the</strong>matics and Political<br />

Economics under <strong>the</strong> mentorship <strong>of</strong> some <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong>'s most distinguished academics.<br />

The first <strong>of</strong> <strong>the</strong>se received <strong>the</strong>ir Ph Ds in 2003. Dr<br />

Choice Makheta, a former SRC Vice-president and Dux<br />

student, received a Ph D in Political Science, while Dr<br />

Londy Luvuno received a Ph D in Public Management<br />

and was promoted to senior lecturer in <strong>the</strong> Department<br />

<strong>of</strong> Public Management.<br />

This programme continues to be a flagship programme<br />

in our employment equity strategy, although<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> will inevitably continue to lose some <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong>se fine young academics to <strong>the</strong> public and private<br />

sectors, given <strong>the</strong>ir higher remuneration levels.<br />

The UFS stoically accepts this provision <strong>of</strong> highlytrained<br />

persons to o<strong>the</strong>r sectors as part <strong>of</strong> our broader<br />

service to society.


Pr<strong>of</strong> Niel Viljoen, Ho<strong>of</strong>direkteur: Bedryf, saam met pr<strong>of</strong>f Gerrit <strong>van</strong> Wyk en<br />

Teuns Verschoor, wat albei in 2003 as viserektore waargeneem het – onderskeidelik<br />

as Viserektor: Akademiese Bedryf en Viserektor: Studentesake. Pr<strong>of</strong><br />

Verschoor is einde 2003 aangewys as Viserektor: Akademiese Bedryf met<br />

ingang <strong>van</strong> 1 Januarie 2004. Hulle is hier by <strong>die</strong> nuwe studente-inligtingspunt<br />

by Thakaneng-brug.<br />

22


4 Gehalte deur<br />

innovering in<br />

navorsing en<br />

onderrig<br />

’nDerde<br />

element in <strong>die</strong> UV se visie,<br />

wat ook beklemtoon is in <strong>die</strong><br />

Rektor se inhuldigingsrede, is ’n<br />

klem op innovering – innovering in sy<br />

breedste sin, maar ook in <strong>die</strong> sin <strong>van</strong><br />

entrepreneuriese inisiatiewe.<br />

“In sy breedste sin is innovering <strong>die</strong><br />

sleutel tot gehalte. ’n <strong>Universiteit</strong> kan net<br />

op <strong>die</strong> voorpunt <strong>van</strong> <strong>die</strong> wetenskap bly as<br />

voortdurend innoveer word in navorsingsmetodes<br />

en navorsingsvrae, in onderrigen<br />

leermetodes en kurrikulumontwerp, en<br />

in wyses om studente te stimuleer om te<br />

dink. In hier<strong>die</strong> sin is <strong>die</strong> UV absoluut<br />

verbind tot ‘gehalte deur innovering’ ”<br />

(Pr<strong>of</strong> Frederick Fourie met sy inhuldiging).<br />

Opbloei in navorsing<br />

Die <strong>Universiteit</strong> se verbintenis tot navorsing<br />

as kernfunksie <strong>van</strong> <strong>die</strong> universiteit is<br />

in 2002 bevestig met <strong>die</strong> stigting <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

Direktoraat: Navorsingsontwikkeling onder<br />

leiding <strong>van</strong> pr<strong>of</strong> Frans Swanepoel.<br />

Met dié stap het <strong>die</strong> UV <strong>die</strong> klem vir<br />

<strong>die</strong> eerste keer op <strong>die</strong> strategiese pleks <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> blote administratiewe bestuur <strong>van</strong><br />

navorsing laat val.<br />

’n Volgende stap het in 2003 gevolg<br />

met <strong>die</strong> goedkeuring <strong>van</strong> ’n strategiese<br />

23<br />

raamwerk vir <strong>die</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> navorsing,<br />

wat <strong>die</strong> volgende doelwitte insluit:<br />

strategiese fokus op navorsingsontwikkeling;<br />

gehalteversekering; billikheid; finansiële<br />

volhoubaarheid; ondersteuningstelsels;<br />

en <strong>die</strong> uitsetdimensie. Al <strong>die</strong> doelwitte<br />

is direk afgelei en in <strong>die</strong>ns <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

<strong>Universiteit</strong> se breë doelstellings <strong>van</strong> uitnemendheid,<br />

billikheid en innovering.<br />

Soos blyk uit <strong>die</strong> jongste inligting <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> Nasionale Navorsingstigting (NNS) het<br />

<strong>die</strong> UV reeds ’n aansienlike hoeveelheid<br />

wêreldklas-navorsers. Saam daarmee is <strong>die</strong><br />

beduidende toename in 2003 in navorsingsuitsette<br />

en deelname aan vakkundige<br />

kongresse plaaslik en internasionaal ’n bevestiging<br />

daar<strong>van</strong> dat ’n navorsingskultuur<br />

weer al hoe sterker posvat nadat vrese<br />

bestaan het dat <strong>die</strong> transformasieproses en<br />

<strong>die</strong> parallelmedium-taalbeleid navorsingsuitsette<br />

<strong>of</strong> -gehalte sou kortwiek.<br />

Die UV se aantal NNS-geëvalueerde<br />

navorsers neem jaarliks toe. In 2003 het<br />

<strong>die</strong> getal op 76 gestaan, <strong>van</strong> wie verskeie<br />

se evalueringstatus verbeter het. Onder<br />

hulle spog 8 met ’n B-evaluering op grond<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> hoë internasionale erkenning wat<br />

hulle geniet, terwyl 58 ’n C-evaluering<br />

ont<strong>van</strong>g het <strong>van</strong>weë hul volgehoue rekord<br />

<strong>van</strong> gehalte en produktiwiteit. Onder hulle


Pr<strong>of</strong> Herman <strong>van</strong> Schalkwyk, nuut verkose Dekaan <strong>van</strong> <strong>die</strong> Fakulteit Natuur- en<br />

Landbouwetenskappe, by <strong>die</strong> Boyden-sterrewag buite Bloemfontein waar fluks gevorder is met <strong>die</strong><br />

bou en inrigting <strong>van</strong> ’n sentrum vir sterrekundige en wetenskaponderrig.<br />

24


is 10 in <strong>die</strong> L- en Y-kategorieë <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

<strong>Universiteit</strong> se voorste en mees gevestigde<br />

geesteswetenskaplike navorsers, wat sedert<br />

2002 vir <strong>die</strong> eerste keer by <strong>die</strong> NNSgraderings<br />

ingesluit word. Die UV het ook<br />

talle jong navorsers wat groot bel<strong>of</strong>te toon<br />

en daarvoor ’n Y-evaluering ont<strong>van</strong>g het.<br />

Die aantal navorsingsuitsette per akademikus<br />

vergelyk gunstig met <strong>die</strong> beste in<br />

Suid-Afrika. Die aantal geakkrediteerde<br />

navorsingspublikasies het met byna 17%<br />

<strong>van</strong> minder as 300 in 2001 tot sowat 350<br />

in 2003 gegroei.<br />

Dié opbloei in navorsing kan ho<strong>of</strong>saaklik<br />

toegeskryf word aan <strong>die</strong> finansiële<br />

draaistrategie wat ’n noemenswaardige<br />

toename in finansiering <strong>van</strong> navorsing tot<br />

gevolg gehad het asook <strong>die</strong> sogenaamde<br />

navorsingsdraaistrategie wat in 2001 ingestel<br />

is, met insentiewe vir navorsers en<br />

bykomende geteikende finansiering.<br />

Nagraadse studentegetalle het betekenisvol<br />

gestyg. Die aantal honneursstudente<br />

het <strong>van</strong> 561 in 2000 meer as verdriedubbel<br />

tot 1 882 in 2003, meestersgraadstudente<br />

het met 66% <strong>van</strong> 1 666 tot<br />

2 770 geklim en doktorale studente met<br />

24% <strong>van</strong> 429 in 2000 tot 534 in 2003. As<br />

’n navorsingsgerigte instelling kyk <strong>die</strong><br />

<strong>Universiteit</strong> nou indringend na <strong>die</strong> ondersteuningstruktuur<br />

vir hier<strong>die</strong> studente met<br />

<strong>die</strong> oog op ’n langtermyn- strategiese verbintenis<br />

tot navorsingsontwikkeling by dié<br />

studentekomponent.<br />

Navorsingsinisiatiewe in<br />

fakulteite<br />

Belangrike verwikkelinge het in 2003 in<br />

<strong>die</strong> Fakulteit Natuur- en Landbouwetenskappe<br />

plaasgevind. Een daar<strong>van</strong> was <strong>die</strong><br />

stigting <strong>van</strong> ’n interdepartementele Sentrum<br />

vir Plantgesondheidsbestuur, <strong>die</strong><br />

eerste sentrum <strong>van</strong> dié aard in Suid-Afrika<br />

wat op ’n proaktiewe holistiese bestuursprogram<br />

vir gewasgesondheid konsentreer.<br />

Die sentrum is <strong>die</strong> uitvloeisel <strong>van</strong> ’n<br />

besonderse vennootskap tussen <strong>die</strong> plantpatoloog<br />

pr<strong>of</strong> Wijnand Swart (<strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

25<br />

Departement Plantwetenskappe) en <strong>die</strong><br />

entomoloog pr<strong>of</strong> Schalk Louw (<strong>van</strong><br />

Dierkunde en Entomologie) wat al in 1985<br />

begin het. Die twee akademici het ook <strong>die</strong><br />

Sou<strong>the</strong>rn African New Crop Research<br />

Association (SANCRA) in 1996 tot stand<br />

gebring. Met <strong>die</strong> fisieke byeenbring <strong>van</strong><br />

wetenskaplikes in <strong>die</strong> biologiese rigtings<br />

gedurende 2003 is meer sulke vennootskappe<br />

tans in wording.<br />

Die Departement Wiskundige Statistiek<br />

het twee internasionale kontrakte gesluit<br />

– ’n projek gesteun deur <strong>die</strong> Vlaamse<br />

regering oor ekstreme waardes soos sterk<br />

winde, hoë golwe en groot versekeringseise,<br />

en ’n ander wat handel oor statistiese<br />

vigsmodelle met steun <strong>van</strong> <strong>die</strong> Nederlandse<br />

regering. Die Departement Grond-, Gewas-<br />

en Klimaatwetenskappe spits hom<br />

toe op <strong>die</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> natuurlike<br />

produkte wat in <strong>die</strong> landbou gebruik kan<br />

word. Twee prototipe- natuurlike produkte,<br />

’n biostimulant en fungisied, word nou<br />

ontwikkel.<br />

Die Departement Fisika het <strong>die</strong> opgradering<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>die</strong> Boyden-sterrewag met<br />

’n 1,5m-teleskoop in samewerking met ingenieurs<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> VSA gekoördineer. Die<br />

teleskoop word in talle internasionale projekte<br />

met sterrekundiges <strong>van</strong> <strong>die</strong> VSA,<br />

Duitsland, Australië en Nieu-Seeland<br />

gebruik.<br />

Pr<strong>of</strong> Jo <strong>van</strong> As, ho<strong>of</strong> <strong>van</strong> Dierkunde en<br />

Entomologie, lei reeds <strong>die</strong> afgelope vyf<br />

jaar navorsing oor visparasiete in <strong>die</strong><br />

Oka<strong>van</strong>go-delta, <strong>die</strong> Moremi-wildreservaat<br />

en Ngamiland. Tot dusver is reeds<br />

meer as 200 parasiet-spesies gevind – 50<br />

daar<strong>van</strong> nuwe spesies. Die bewaring <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> delta, waar menslike indringing groot<br />

druk op <strong>die</strong> sensitiewe ekostelsel plaas,<br />

word beskou as <strong>die</strong> belangrikste bewaringsdoelwit<br />

vir Afrika. Die departement<br />

het nou ’n permit <strong>van</strong> <strong>die</strong> Botswana-regering<br />

gekry om ’n semi-permanente navorsingsbasiskamp<br />

in Ngamiland op te rig,<br />

wat <strong>die</strong> potensiaal het om in ’n belangrike<br />

internasionale “navorsingstasie” in <strong>die</strong><br />

Oka<strong>van</strong>go te ontwikkel.<br />

Navorsing<br />

by <strong>die</strong> UV<br />

kry strategiese<br />

fokus


In <strong>die</strong> Fakulteit Geesteswetenskappe<br />

het akademici<br />

meer as honderd<br />

geakkrediteerde publikasies<br />

<strong>die</strong> lig laat sien.<br />

Die Fakulteit Regsgeleerdheid<br />

het in 2003 vir<br />

meer as 40 geakkrediteerde<br />

publikasies gesorg<br />

– ’n rekordgetal vir <strong>die</strong><br />

fakulteit. Veral noemenswaardig was <strong>die</strong><br />

uitsette <strong>van</strong> <strong>die</strong> Departement Staatsreg en<br />

Regsfilos<strong>of</strong>ie, waar 16 artikels in vooraanstaande<br />

nasionale en internasionale tydskrifte<br />

en ses ho<strong>of</strong>stukke in erkende boeke<br />

verskyn het. Die departement se navorsing<br />

het gewissel <strong>van</strong> <strong>die</strong> treurige omstandighede<br />

<strong>van</strong> vroue en kinders gedurende<br />

<strong>die</strong> Anglo-Boereoorlog tot middeleeuse en<br />

post-middeleeuse staatsregteorieë. Dié departement<br />

het ook ’n toekenning <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

NNS ont<strong>van</strong>g om saam met <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong><br />

<strong>van</strong> Kaapstad en <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> Noorde gelykberegtigingsplanne by<br />

Suid-Afrikaanse universiteite vir <strong>die</strong> tydperk<br />

2004 – 2005 te evalueer.<br />

Hoewel <strong>die</strong> Fakulteit Teologie getallegewys<br />

slegs 2% <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> se<br />

doseerkorps uitmaak, was sy dosente in<br />

2003 vir meer as 10% <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV se<br />

navorsingsuitsette verantwoordelik en het<br />

dit <strong>die</strong> hoogste uitset per akademiese personeellid<br />

<strong>van</strong> al <strong>die</strong> fakulteite. Pr<strong>of</strong> Dolf<br />

Britz <strong>van</strong> <strong>die</strong> Departement Ekklesiologie<br />

het ’n R20 000-toekenning <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong><br />

se Navorsingskomitee ont<strong>van</strong>g vir ’n<br />

projek oor <strong>die</strong> voorkoms <strong>van</strong> armoede en<br />

onreg in <strong>die</strong> Heidelbergse Kategismus en<br />

<strong>die</strong> Confessio Gallicana.<br />

Daarbenewens het <strong>die</strong> trots <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

fakulteit, <strong>die</strong> geakkrediteerde tydskrif Acta<br />

Theologica, onder <strong>die</strong> redakteurskap <strong>van</strong><br />

pr<strong>of</strong> Francois Tolmie, buiten sy twee normale<br />

uitgawes ook ’n supplement-uitgawe<br />

getitel Essentialia et ho<strong>die</strong>rna (Essensieel<br />

Skerp<br />

styging in<br />

universiteit se<br />

navorsingsuitsette<br />

27<br />

en eietyds) gepubliseer in<br />

<strong>die</strong> vorm <strong>van</strong> ’n huldigingsbundel<br />

vir pr<strong>of</strong> Pieter<br />

Potgieter, wat in Maart<br />

2003 as dekaan afgetree<br />

het.<br />

Die UV se hoogs gerespekteerde<br />

geakkrediteerde<br />

geesteswetenskaplike tydskrif,<br />

Acta Academica, was<br />

nog ’n toonbeeld <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV se groeiende<br />

navorsingsuitsette. Die tydskrif, onder<br />

redakteurskap <strong>van</strong> <strong>die</strong> kunshistorikus pr<strong>of</strong><br />

Dirk <strong>van</strong> der Berg, ’n voormalige Stalspryswenner,<br />

het in 2003 drie uitgawes gepubliseer,<br />

waar<strong>van</strong> <strong>die</strong> aantal bladsye <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

gebruiklike 160 tot 250 per uitgawe gegroei<br />

het. Waar gewoonlik jaarliks een<br />

supplement-uitgawe verskyn, het vier supplementa<br />

in 2003 <strong>die</strong> lig gesien.<br />

Die Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe,<br />

voorheen ’n fakulteit waar<br />

sekere departemente veel bedrywiger met<br />

konsultasie- as navorsingswerk was, het ’n<br />

wye verskeidenheid navorsingsuitsette<br />

gelewer. Dosente <strong>van</strong> Bedryfsielkunde het<br />

vyf artikels vir geakkrediteerde tydskrifte<br />

gestuur waar<strong>van</strong> twee reeds gepubliseer<br />

is. By Openbare Bestuur het vier geakkrediteerde<br />

navorsingsuitsette <strong>die</strong> lig gesien.<br />

’n Ho<strong>of</strong>stuk deur pr<strong>of</strong> Hendrie Kroukamp<br />

in ’n publikasie <strong>van</strong> <strong>die</strong> Verenigde Nasies<br />

het <strong>die</strong> seël op dié departement se navorsingsuitsette<br />

geplaas.<br />

In <strong>die</strong> Departement Ekonomie het ’n<br />

besonderse prestasie <strong>die</strong> voorsitter, dr<br />

Philippe Burger, te beurt geval deurdat <strong>die</strong><br />

Britse uitgewer Edward Elgar ’n boek deur<br />

hom oor <strong>die</strong> verband tussen fiskale volhoubaarheid<br />

en ekonomiese stabiliteit (‘n<br />

uitvloeisel <strong>van</strong> sy doktorale stu<strong>die</strong>) gepubliseer<br />

het. Pr<strong>of</strong> Frikkie Booysen, wat afgesien<br />

<strong>van</strong> sy verbintenis met Ekonomie, ook<br />

by <strong>die</strong> Sentrum vir Gesondheidsisteemnavorsing<br />

en -ontwikkeling betrokke is,<br />

Links: Pr<strong>of</strong> Tienie Crous, Dekaan <strong>van</strong> <strong>die</strong> Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe, by<br />

Thakaneng-brug. Dié fakulteit bars uit sy nate uit nadat studentegetalle <strong>van</strong> 1 939 in 1999 tot<br />

5 224 in 2003 gestyg het.<br />

Ho<strong>of</strong> <strong>van</strong> sentrum<br />

kry Raadsmedalje<br />

Pr<strong>of</strong> Dingie Janse <strong>van</strong><br />

Rensburg, stigter en Ho<strong>of</strong> <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> Sentrum vir Gesondheidsisteemnavorsing<br />

en -ontwikkeling<br />

(SGSN&O) en ont<strong>van</strong>ger<br />

<strong>van</strong> ’n Stalsprys vir Sosiologie,<br />

het gedurende <strong>die</strong> gradeplegtighede<br />

in Maart ’n<br />

Raadsmedalje ont<strong>van</strong>g vir sy<br />

baanbrekerswerk op <strong>die</strong> gebied<br />

<strong>van</strong> me<strong>die</strong>se sosiologie. Pr<strong>of</strong><br />

Van Rensburg het erkenning<br />

ont<strong>van</strong>g vir sy bydraes op<br />

navorsingsgebied en <strong>die</strong><br />

ontwikkeling <strong>van</strong> voor- en<br />

nagraadse kursusse. Met <strong>die</strong><br />

stigting <strong>van</strong> <strong>die</strong> SGSN&O het<br />

hy hom as ’n voorloper met<br />

entrepreneuriese projekte op<br />

<strong>die</strong> kampus onderskei.


het verskeie geakkrediteerde artikels oor<br />

<strong>die</strong> verband tussen armoede en <strong>die</strong> voorkoms<br />

<strong>van</strong> MIV/vigs gelewer. Pr<strong>of</strong> Booysen<br />

word gereken as ’n pionier in <strong>die</strong> ekonomiese<br />

ontleding <strong>van</strong> talle aspekte <strong>van</strong><br />

MIV/vigs in Suid-Afrika.<br />

Pr<strong>of</strong> Dave Lubbe, Ho<strong>of</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong> Sentrum<br />

vir Rekeningkunde én ho<strong>of</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

gesaghebbende Afgri-Navorsingseenheid<br />

vir Sake-etiek, wat in <strong>die</strong> besonder bekend<br />

is as ’n leiernavorser oor omgewingsverslagdoening<br />

<strong>van</strong>uit ’n rekeningkundige en<br />

ouditkundige hoek, het ’n boek op <strong>die</strong> gebied,<br />

The entrepreneur <strong>of</strong> tomorrow and<br />

<strong>the</strong> environment, gepubliseer.<br />

Entrepreneurial initiatives<br />

on <strong>the</strong> increase<br />

Consistent with its entrepreneurial approach,<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> strives to develop<br />

its ability to pr<strong>of</strong>it from research through<br />

careful joint ventures with commercial<br />

enterprises on innovative projects. An<br />

important aim is <strong>the</strong> pr<strong>of</strong>essionalisation <strong>of</strong><br />

entrepreneurial research activities.<br />

To prepare <strong>the</strong> ground for <strong>the</strong> development<br />

<strong>of</strong> a policy framework for entrepreneurial<br />

activities at <strong>the</strong> UFS, a delegation<br />

consisting <strong>of</strong> Pr<strong>of</strong>s Frederick Fourie, Niel<br />

Viljoen and Van Aardt Smit visited leading<br />

entrepreneurial universities such as <strong>the</strong><br />

Universities <strong>of</strong> Glasgow, Limerick,<br />

Twente, Lauvain and Warwick in 2002.<br />

Their report led to a decision by Executive<br />

Management, in October 2003, to take <strong>the</strong><br />

entrepreneurial support infrastructure <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> UFS into a next, more substantial<br />

phase. This decision also followed a threemonth<br />

training visit by Mr Abrie de Wet to<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> Lauvain in Belgium,<br />

where he gained hands-on experience in<br />

entrepreneurial support. The <strong>University</strong> <strong>of</strong><br />

Lauvain has been a leader in entrepreneurial<br />

activities for 25 years.<br />

The <strong>University</strong>’s Entrepreneurial Office<br />

played a much bigger role in <strong>the</strong> management<br />

<strong>of</strong> entrepreneurial projects in<br />

28<br />

2003. With Pr<strong>of</strong> Smit and Mr de Wet acting<br />

as advisers, close to 25 projects received<br />

attention, many <strong>of</strong> which were<br />

implemented successfully.<br />

One <strong>of</strong> <strong>the</strong>se involved <strong>the</strong> Department<br />

<strong>of</strong> Microbial, Biochemical and Food Biotechnology,<br />

which hosts <strong>the</strong> largest collection<br />

<strong>of</strong> yeast cultures in <strong>the</strong> sou<strong>the</strong>rn<br />

hemisphere. An extensive screening programme<br />

on <strong>the</strong>se cultures for novel<br />

enzymes led to <strong>the</strong> development <strong>of</strong> bioprocesses<br />

for <strong>the</strong> manufacture <strong>of</strong> pure fine<br />

chemicals with potential commercial applications.<br />

A consortium was formed<br />

between <strong>the</strong> UFS and CSIR Bio/Chemtek<br />

to win a grant <strong>of</strong> R14,56 million from <strong>the</strong><br />

Innovation Fund (Department <strong>of</strong> Science<br />

and Technology) for process development,<br />

<strong>of</strong> which R1,39 million will be used for<br />

fur<strong>the</strong>r research at <strong>the</strong> UFS.<br />

The main research contribution <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

UFS, apart from providing <strong>the</strong> yeast<br />

strains, is <strong>the</strong> genetic engineering <strong>of</strong> <strong>the</strong>se<br />

strains and optimisation <strong>of</strong> enzyme production,<br />

whereas <strong>the</strong> main role <strong>of</strong> CSIR<br />

Bio/Chemtek is <strong>the</strong> scaling up <strong>of</strong> <strong>the</strong> bioprocess,<br />

product recovery and purification.<br />

This collaborative effort in biotechnology,<br />

which resulted in <strong>the</strong> registering <strong>of</strong><br />

three patents, is an excellent example <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> way forward for <strong>the</strong> <strong>University</strong> in its<br />

entrepreneurial activities. The commercialisation<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> process is now investigated.<br />

A second project involved a new remedy<br />

for cancer. A chemical product for <strong>the</strong><br />

treatment <strong>of</strong> cancer using iron and ru<strong>the</strong>nium<br />

as basis (instead <strong>of</strong> platinum), was<br />

developed and provisionally patented.<br />

Fur<strong>the</strong>r testing is underway.<br />

Ano<strong>the</strong>r important breakthrough was<br />

<strong>the</strong> signing at <strong>the</strong> UFS in August <strong>of</strong> a formal<br />

agreement linking Africa’s first testing<br />

facility for genetically modified organisms<br />

(GMO) to <strong>the</strong> international organisation<br />

GeneScan, a world leader in food<br />

diagnostic testing. The use <strong>of</strong> DNA technology<br />

enables <strong>the</strong> facility to detect <strong>the</strong>


presence <strong>of</strong> GMOs in<br />

even highly processed<br />

foods.<br />

The GMO testing facility<br />

is <strong>the</strong> brainchild <strong>of</strong> Dr<br />

Chris Viljoen, a specialist<br />

in <strong>the</strong> field <strong>of</strong> marker<br />

biotechnology and its applications<br />

in crop science.<br />

Dr Viljoen teaches in <strong>the</strong><br />

Department <strong>of</strong> Plant Sciences and also<br />

manages <strong>the</strong> facility. This facility is <strong>the</strong><br />

outcome <strong>of</strong> a previous decision to provide<br />

entrepreneurial seed-money to Dr Viljoen.<br />

The need for such a facility arose due<br />

to <strong>the</strong> international regulations on GMOs<br />

in food, especially in Europe and Asia that<br />

require exporters to certify whe<strong>the</strong>r <strong>the</strong>ir<br />

products contain any GMO. The second<br />

largest international food company has<br />

selected <strong>the</strong> UFS facility to perform all its<br />

South African GMO testing for export<br />

products, while a number <strong>of</strong> export companies<br />

in <strong>the</strong> country and elsewhere in<br />

Africa also are using <strong>the</strong> facility.<br />

Most <strong>of</strong> <strong>the</strong> projects undertaken by <strong>the</strong><br />

Centre for Development Support in <strong>the</strong><br />

Faculty <strong>of</strong> Economic and Management<br />

Sciences contribute to <strong>the</strong> “third-stream”<br />

cash flow <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>University</strong>, namely research.<br />

One such project was <strong>the</strong> development<br />

<strong>of</strong> a multi-million rand research programme,<br />

financed by <strong>the</strong> Umsobomvu<br />

Fund, for <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> Youth Commission.<br />

The centre also completed a demographic<br />

pr<strong>of</strong>ile study, commissioned by<br />

<strong>the</strong> Vatican in Rome. The study focused<br />

on demographic changes and trends in <strong>the</strong><br />

membership structure <strong>of</strong> <strong>the</strong> Oblate <strong>of</strong><br />

Mary Immaculate, a Roman Catholic congregation<br />

consisting <strong>of</strong> male members<br />

only. Lately, its dwindling membership<br />

had become a matter <strong>of</strong> concern. The study<br />

will assist decision-making about its future<br />

and repositioning.<br />

Projects were started for Eskom in<br />

Soweto and Mpumalanga on payment preferences<br />

and electricity consumer behaviour<br />

with <strong>the</strong> objective <strong>of</strong> establishing an<br />

Exciting new<br />

entrepreneurial<br />

initiatives<br />

envisaged at<br />

<strong>the</strong> UFS<br />

29<br />

incentive/loyalty programme<br />

that could improve payment<br />

patterns. A study for<br />

<strong>the</strong> National Housing Corporation<br />

on <strong>the</strong> reasons and<br />

solutions for non-payment<br />

<strong>of</strong> home loans in <strong>the</strong> secondary<br />

housing market illustrated<br />

<strong>the</strong> centre and faculty’s<br />

commitment to meaningful<br />

service delivery by means <strong>of</strong> focused<br />

research <strong>of</strong> an international standard.<br />

UV bedrywig op<br />

vakkundige kongresse<br />

Die Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe<br />

het nasionaal en internasionaal<br />

op groot skaal referate gelewer.<br />

Akademici <strong>van</strong> Openbare Bestuur was vir<br />

<strong>die</strong> tweede keer in <strong>die</strong> geskiedenis <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

fakulteit vir sewe gekeurde referate by <strong>die</strong><br />

IASIA-konferensie in Miami, Florida verantwoordelik.<br />

Daarbenewens is nog vyf nasionale en<br />

internasionale referate gelewer. Drie dosente<br />

<strong>van</strong> Bedryfsielkunde het referate in<br />

Seoel gelewer. In <strong>die</strong> Departement Ekonomie<br />

het vier personeellede vir referate op<br />

’n verskeidenheid internasionale en nasionale<br />

konferensies gesorg.<br />

Die Public Finance Management Act<br />

stel groot uitdagings aan <strong>die</strong> openbare sektor,<br />

veral met betrekking tot <strong>die</strong> harmonisering<br />

<strong>van</strong> finansiële verslagdoening soortgelyk<br />

aan <strong>die</strong> Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige<br />

Praktyk wat in <strong>die</strong> private<br />

sektor gebruik word. Pr<strong>of</strong> Hentie <strong>van</strong> Wyk<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Sentrum vir Rekeningkunde het<br />

baanbrekerswerk op <strong>die</strong> gebied gedoen<br />

met sy Ph D-proefskrif getiteld A performance<br />

measurement approach to improve<br />

financial management in provincial governments<br />

in South Africa en <strong>die</strong> bevindinge<br />

reeds op twee konferensies in Indië<br />

en Frankryk bekend gestel.<br />

Junior en senior personeellede in <strong>die</strong><br />

Fakulteit Regsgeleerdheid het ’n rekordgetal<br />

bydraes op nasionale en internasion-


ale vakkundige kongresse<br />

gelewer.<br />

Regter SPB Hancke,<br />

voorsitter <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV-Raad<br />

en buitengewone pr<strong>of</strong>essor<br />

in Straf- en Prosesreg,<br />

het op ’n internasionale<br />

simposium oor ekonomiese<br />

misdaad by <strong>die</strong> Cambridge-universiteit<br />

maniere<br />

aan <strong>die</strong> hand gedoen om internasionale<br />

finansiële stabiliteit te bevorder te midde<br />

<strong>van</strong> ernstige misdaad en terreur. Hy het<br />

onder meer gewaarsku dat militêre strafoptrede<br />

teen burgerlike bevolkings in <strong>die</strong><br />

stryd teen terreur teenproduktief kan wees<br />

en nuwe geslagte terroriste kan voortbring.<br />

In <strong>die</strong> Departement Staatsreg en Regsfilos<strong>of</strong>ie<br />

het pr<strong>of</strong> Charles Ngwena, benewens<br />

<strong>die</strong> fasilitering <strong>van</strong> ’n werkswinkel in<br />

Ethiopië oor onveilige aborsie, ook in<br />

Nigerië, <strong>die</strong> Verenigde Koninkryk en Indië<br />

referate oor MIV/vigs en reproduktiewe en<br />

seksuele gesondheidsregte gelewer.<br />

Die Departement Fisika in <strong>die</strong> Fakulteit<br />

Natuur- en Landbouwetenskappe het<br />

alle rekords oortref op <strong>die</strong> Fisika-konferen-<br />

Dosente aan<br />

<strong>die</strong> UV<br />

skakel al<br />

hoe meer<br />

internasionaal<br />

Bo: Pr<strong>of</strong> Frans Swanepoel, Direkteur: Navorsingsontwikkeling.<br />

31<br />

sie in Potchefstroom met ’n<br />

totaal <strong>van</strong> 19 voordragte.<br />

In <strong>die</strong> Fakulteit Geesteswetenskappe<br />

het me<br />

Luzelle Naudé <strong>van</strong> <strong>die</strong> Departement<br />

Sielkunde <strong>die</strong><br />

Adult Higher Education Alliance<br />

International Pr<strong>of</strong>essional<br />

Award op ’n kongres<br />

in Amerika ont<strong>van</strong>g<br />

vir haar bydrae in <strong>die</strong> veld <strong>van</strong> volwasse<br />

leer. ’n Skildery <strong>van</strong> me Janine Allen-Spies<br />

<strong>van</strong> Beeldende Kunste is gekeur vir <strong>die</strong><br />

Bret Kebble Art Awards-uitstalling in<br />

Kaapstad. Personeellede <strong>van</strong> <strong>die</strong> fakulteit<br />

het 37 referate op nasionale sowel as internasionale<br />

konferensies gelewer.<br />

Twee kliniese assistente <strong>van</strong> <strong>die</strong> Departement<br />

Dermatologie in <strong>die</strong> Fakulteit<br />

Gesondheidswetenskappe het <strong>die</strong> eerste<br />

twee plekke verower in ’n kompetisie <strong>van</strong><br />

gevallevoordragte op <strong>die</strong> jaarlikse kongres<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Dermatologiese Vereniging <strong>van</strong><br />

Suid-Afrika in Stellenbosch.<br />

Dr Erich Bam het <strong>die</strong> eerste plek behaal<br />

met ’n voordrag <strong>van</strong> ’n geval <strong>van</strong> keratoacanthoma<br />

annulare centrifugum wat<br />

Links: Die nuwe wandellane met volop kuierplek vir studente het daarin geslaag om <strong>die</strong> kampus<br />

se karakter te verander omdat studente nou eerder tyd op <strong>die</strong> kampus verwyl.


met acitretin genees is en dr Edward Berry<br />

was in <strong>die</strong> tweede plek met ’n voordrag<br />

<strong>van</strong> ’n geval <strong>van</strong> akrokeratosis paraneoplastica<br />

met dubbel patologie. Dermatoloë<br />

<strong>van</strong> Engeland, Nederland en Amerika<br />

het <strong>die</strong> beoordeling gedoen.<br />

Die UV was ook <strong>die</strong> gasheer <strong>van</strong> talle<br />

konferensies in <strong>die</strong> loop <strong>van</strong> <strong>die</strong> jaar.<br />

In <strong>die</strong> Fakulteit Regsgeleerdheid is ’n<br />

akademiese hoogtepunt in Desember bereik<br />

met <strong>die</strong> aanbieding <strong>van</strong> ’n internasionale<br />

kongres oor <strong>die</strong> hervorming <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

Vennootskapsreg by <strong>die</strong> Institute <strong>of</strong> Ad<strong>van</strong>ced<br />

Legal Stu<strong>die</strong>s in Londen in samewerking<br />

met <strong>die</strong> Law Commission <strong>of</strong> England<br />

and Wales en <strong>die</strong> Law Commission <strong>of</strong><br />

Scotland. Talle regters, vennootskapsregouteurs,<br />

regspraktisyns en rekenmeesters<br />

het dit bygewoon.<br />

In <strong>die</strong> Fakulteit Natuur- en Landbouwetenskappe<br />

het <strong>die</strong> Departement Geografie<br />

in September <strong>die</strong> Vyfde Tweejaarlikse<br />

Konferensie <strong>van</strong> <strong>die</strong> Vereniging <strong>van</strong><br />

Suid-Afrikaanse Geograwe georganiseer.<br />

Die Departement Argitektuur het ’n groot<br />

rol gespeel in <strong>die</strong> Gemenebes Assosiasie<br />

<strong>van</strong> Argitekte se internasionale kongres<br />

wat op dié organisasie se versoek in<br />

Bloemfontein gehou en deur 200 kongresgangers<br />

<strong>van</strong> 25 lande bygewoon is. Dit het<br />

The tremendous renewal in academic programmes and teaching methods, combined<br />

with creative marketing, was <strong>the</strong> key to <strong>the</strong> current unprecedented growth in student<br />

numbers at <strong>the</strong> UFS. In 2000 <strong>the</strong> UFS had approximately 12 700 students. In 2003<br />

this had grown to more than 23 200.<br />

Of <strong>the</strong>se, 14 721 students were on <strong>the</strong> main campus in 2003. Distance education<br />

and online students, as well <strong>the</strong> incorporation <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa campus with its<br />

1 667 students, amongst o<strong>the</strong>rs, pushed <strong>the</strong> student total up to 23 232 in 2003 –<br />

almost double <strong>the</strong> total in 2000.<br />

32<br />

saamgeval met <strong>die</strong> Departement Argitektuur<br />

se Sophia Gray-lesing, sedert 1989 <strong>die</strong><br />

jaarlikse hoogtepunt op <strong>die</strong> nasionale<br />

argitektoniese kalender.<br />

Die Sesde Internasionale Simposium<br />

oor Visparasiete is in September by <strong>die</strong> UV<br />

gehou en deur afgevaardigdes <strong>van</strong> 22<br />

lande bygewoon. Pr<strong>of</strong> Jo <strong>van</strong> As <strong>van</strong> Dierkunde<br />

en Entomologie is as President <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> Internasionale Vereniging <strong>van</strong> Visparasitologie<br />

aangewys.<br />

Die Departement Landbou-ekonomie<br />

het in Augustus ’n internasionale simposium<br />

saam met <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> Minnesota<br />

aangebied oor ekonomiese groei in<br />

ontwikkelende lande wat deur sowat 40<br />

afgevaardigdes <strong>van</strong> Afrika bygewoon is.<br />

Die Fakulteit Teologie was saam met<br />

<strong>die</strong> Fakulteit Geesteswetenskappe gasheer<br />

vir <strong>die</strong> internasionale kongres <strong>van</strong> <strong>die</strong> Ou<br />

Testamentiese Werkgemeenskap <strong>van</strong> Suid-<br />

Afrika. Die Fakulteit Geesteswetenskappe<br />

was ook <strong>die</strong> gasheer vir ’n nasionale konferensie<br />

getiteld ’n Multidissiplinêre benadering<br />

tot kindermishandeling, ’n nasionale<br />

kongres <strong>van</strong> <strong>die</strong> Suid-Afrikaanse Vereniging<br />

<strong>van</strong> Nabye Oosterse Stu<strong>die</strong> (SAVNOS), ’n<br />

Kritiese Teorie, Musieksimposium en <strong>die</strong><br />

Internasionale Konferensie <strong>van</strong> <strong>die</strong> Suid-<br />

Afrikaanse Historiese Vereniging.<br />

Quality teaching and learning a key to student growth


Student enrolments by race on <strong>the</strong> main campus<br />

Year White % Black % Total<br />

2000 5 996 55% 4 866 45% 10 862<br />

2001 6 401 54% 5 508 46% 11 909<br />

2002 6 659 49% 6 961 51% 13 620<br />

2003 6 955 47% 7 766 53% 14 721<br />

All student enrolments by gender<br />

Year Male % Female % Total<br />

2000 6 163 48% 6 552 52% 12 715<br />

2001 7 074 48% 7 647 52% 14 721<br />

2002 8 563 46% 9 999 54% 18 562<br />

2003 10 375 45% 12 857 55% 23 232<br />

Students per faculty<br />

Groeibestuur word nodig<br />

Die groei in studentegetalle, wat ’n belangrike element was <strong>van</strong> <strong>die</strong> sukses <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

draaistrategie, het ook begin lei tot kapasiteitsprobleme. In 2002 is reeds besef dat<br />

<strong>die</strong> UV eintlik te vinnig begin groei en kapasiteitsprobleme ten opsigte <strong>van</strong> fasiliteite<br />

en personeel begin ondervind, wat <strong>die</strong> gehalte <strong>van</strong> <strong>die</strong>nslewering negatief kan begin<br />

raak. Daarom het <strong>die</strong> Uitvoerende Bestuur in 2002 en weer in 2003 groeibestuur en<br />

-beperking as ’n strategiese doelwit gestel. Vir <strong>die</strong> eerste keer in sy bestaan sou <strong>die</strong><br />

UV ernstig moes begin kyk na maatreëls om verdere groei in studentegetalle selektief<br />

en op goed gefundeerde wyse te beperk, met inagneming <strong>van</strong> bv. grondwetlike<br />

en opvoedkundige oorwegings.<br />

33


Origin <strong>of</strong> students<br />

A record number <strong>of</strong> 2 582 students on<br />

<strong>the</strong> Bloemfontein campus received <strong>the</strong>ir<br />

degrees during March – 500 more than in<br />

2002. A record number, 52, received <strong>the</strong>ir<br />

doctorates.<br />

Of <strong>the</strong>se 22 were awarded in <strong>the</strong><br />

Natural and Agricultural Sciences and 20<br />

in <strong>the</strong> Humanities Faculty. Seven doctorates<br />

were awarded in <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong><br />

Theology, which is particularly significant<br />

for such a small faculty. The first doctorate<br />

Gehalte kweek gehalte<br />

• Uit 2003 se finalejaarsklas in <strong>die</strong> Fakulteit Teologie het nie minder nie as vyf <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> twaalf studente hul grade met l<strong>of</strong> behaal.<br />

• ’n Oudstudent <strong>van</strong> Teologie, dr Lourens Erasmus, is verkies tot moderator <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

Sinode <strong>van</strong> <strong>die</strong> NG Kerk in <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong>.<br />

• In <strong>die</strong> Fakulteit Geesteswetenskappe het vyf studente uit <strong>die</strong> Departement<br />

Kommunikasiekunde, Afdeling Frans en Afdeling Duits beurse ont<strong>van</strong>g vir oorsese<br />

stu<strong>die</strong> in Nederland, Frankryk en Duitsland. ’n Student in Beeldende Kunste<br />

was een <strong>van</strong> twee pryswenners in <strong>die</strong> SASOL-kunskompetisie Wax Art.<br />

34<br />

ever in Drama and Theatre Art was awarded<br />

in 2003, and at Political Science <strong>the</strong><br />

first black woman received her Ph D.<br />

In September <strong>the</strong> <strong>University</strong> awarded<br />

16 doctorates to foreign students. Thirteen<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong>se were from Ethiopia, and <strong>the</strong> rest<br />

from Lesotho and Kenya. On <strong>the</strong> Qwaqwa<br />

campus 243 degrees, including one Ph D,<br />

and 497 diplomas were conferred during<br />

its graduation ceremony in May, <strong>the</strong> first<br />

since incorporation.


The Qwaqwa campus in Phuthaditjhaba was incorporated at <strong>the</strong> beginning <strong>of</strong> 2003.<br />

35


Dosente moet weer 'studente' word<br />

Niemand kan <strong>die</strong> impak <strong>van</strong> <strong>die</strong> snel veranderende Suid-Afrikaanse hoëronderwysomgewing,<br />

gekenmerk deur nuwe beleidsimperatiewe en ander uitdagings, op<br />

personeel misken nie. Die dae is verby toe dit voldoende was om "net" ’n kundige<br />

op ’n bepaalde vakgebied te wees.<br />

Kennis <strong>van</strong> <strong>die</strong> moontlikhede wat tegnologie bied vir onderrig en leer, verskillende<br />

modusse <strong>van</strong> onderrig, leerstrategieë vir ’n toenemend diverse studentebevolking<br />

asook nuwe maniere <strong>van</strong> kurrikulering noodsaak <strong>van</strong>dag elke dosent om<br />

deurlopend pr<strong>of</strong>essioneel verder te ontwikkel. Die topbestuur het daarom besluit om<br />

te investeer in sowel akademiese as administratiewe personeel en ’n afdeling vir personeelontwikkeling<br />

binne <strong>die</strong> Sentrum vir Hoëronderwysstu<strong>die</strong>s en -ontwikkeling<br />

(SHOSO) geskep. R1 miljoen is vir <strong>die</strong> doel bewillig.<br />

Werkswinkels oor onder meer assessering, <strong>die</strong> skryf <strong>van</strong> modules en stu<strong>die</strong>gidse,<br />

akademiese skryfvaardighede en oopleermateriaal is aangebied terwyl begin is met<br />

leierskapsontwikkeling vir departementsho<strong>of</strong>de en studente <strong>van</strong> <strong>die</strong> Mellon-mentorskapprogram.<br />

Om personeel verder te bemagtig is aandag ook gegee aan <strong>die</strong><br />

ontwikkeling <strong>van</strong> vaardighede soos konflikhantering, kommunikasie, kliënte<strong>die</strong>ns,<br />

<strong>die</strong>nslewering, streshantering en kantooretiket.<br />

Innovation in teaching<br />

Since 2001 close to 90 newly developed<br />

programmes have been implemented,<br />

while new ones are developed annually.<br />

Renewal in teaching methods, e.g.<br />

Internet-supported learning on <strong>the</strong> campus<br />

and elsewhere (including countries in<br />

Africa), has proven to be very popular and<br />

is constantly being developed. The year<br />

2003 proved to be no exception.<br />

In <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Health Sciences <strong>the</strong><br />

School <strong>of</strong> Nursing, in partnership with <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong> Health Department, enrolled<br />

students in various parts <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

for instruction via <strong>the</strong> ICAM system. The<br />

system, owned by <strong>the</strong> Health Department,<br />

allows a lecture given at a studio to be<br />

broadcast simultaneously to various classrooms<br />

throughout <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong>. It is interactive<br />

in that all students can participate<br />

during <strong>the</strong> broadcast session.<br />

The School <strong>of</strong> Medicine was <strong>the</strong> first in<br />

South Africa to implement a five-year<br />

undergraduate programme for MB, Ch B.<br />

In 2003 <strong>the</strong> school implemented <strong>the</strong> last<br />

phase, which consists <strong>of</strong> <strong>the</strong> fourth and<br />

fifth years <strong>of</strong> study.<br />

36<br />

Several courses <strong>of</strong> <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong><br />

Health Sciences were accredited after visits<br />

by pr<strong>of</strong>essional boards. The postgraduate<br />

programmes received accreditation<br />

from <strong>the</strong> Medical and Dental Board, <strong>the</strong> B<br />

Physio<strong>the</strong>rapy was accredited by <strong>the</strong><br />

Physio<strong>the</strong>rapy Board and <strong>the</strong> B Occupational<br />

Therapy was given <strong>the</strong> nod by <strong>the</strong><br />

Occupational Therapy Board.<br />

In <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Natural and Agricultural<br />

Sciences <strong>the</strong> Centre for Sustainable<br />

Agriculture, <strong>the</strong> only one <strong>of</strong> its kind on <strong>the</strong><br />

African continent to <strong>of</strong>fer a masters degree<br />

in Sustainable Agriculture, celebrated its<br />

tenth anniversary. The masters programme,<br />

which was developed at <strong>the</strong> urging <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

agricultural community, is <strong>of</strong>fered on a distance-education<br />

basis to accommodate <strong>the</strong><br />

mostly full-time working students, who hail<br />

from England, Denmark, Eritrea, Ethiopia,<br />

Zimbabwe, Kenya, Angola and Botswana,<br />

amongst o<strong>the</strong>rs.<br />

The Faculty <strong>of</strong> <strong>the</strong> Humanities developed<br />

two new programmes, <strong>the</strong> BA<br />

(Economics) and <strong>the</strong> BA (Management),<br />

which will be presented from 2005. The<br />

success <strong>of</strong> <strong>the</strong> Faculty’s current pro-


grammes is obvious from <strong>the</strong> 28,67%<br />

increase in student numbers in 2003.<br />

At <strong>the</strong> Library and Information<br />

Services Deputy Director Mrs Huibre<br />

Lombard was named as <strong>the</strong> Academic<br />

Librarian <strong>of</strong> <strong>the</strong> Year by <strong>the</strong> Library and<br />

Information Association <strong>of</strong> South Africa<br />

(LIASA) for developing a course in<br />

Information Skills. The UFS is <strong>the</strong> only tertiary<br />

institution in <strong>the</strong> country which presents<br />

this as an accredited course.<br />

The Faculty <strong>of</strong> Economic and<br />

Management Sciences, which plays a<br />

leading role in <strong>the</strong> recognition <strong>of</strong> prior<br />

learning (RPL), <strong>of</strong>fered a short course presented<br />

by Pr<strong>of</strong> David Levin from <strong>the</strong><br />

DePaul <strong>University</strong> in <strong>the</strong> USA to lecturers<br />

from <strong>the</strong> UFS and Technikon <strong>Free</strong> <strong>State</strong>.<br />

In March Dr Brad Kleindl, a Fulbright<br />

scholar, delivered a series <strong>of</strong> lectures as<br />

guest <strong>of</strong> <strong>the</strong> School <strong>of</strong> Management, while<br />

regular foreign visiting pr<strong>of</strong>essors such as<br />

Ashok Batavia (DePaul) and Ruud<br />

Heijblom (Ne<strong>the</strong>rlands) contributed to <strong>the</strong><br />

fur<strong>the</strong>r broadening <strong>of</strong> students’ horizons.<br />

International interest in <strong>the</strong> Internetbased<br />

MBA programme <strong>of</strong> <strong>the</strong> School <strong>of</strong><br />

Management is growing. Among those enrolled<br />

are students from African countries,<br />

<strong>the</strong> USA, Britain, Saudi Arabia, <strong>the</strong> United<br />

Arab Emirates, Taiwan and South Korea.<br />

The Faculty, which pioneered <strong>the</strong><br />

Internet-learning initiative on campus,<br />

went a step fur<strong>the</strong>r in 2003. To enhance<br />

<strong>the</strong> quality <strong>of</strong> its Internet-based learning<br />

programmes, <strong>the</strong> Department <strong>of</strong> Economics,<br />

at <strong>the</strong> initiative <strong>of</strong> Ms Karen Thomas,<br />

implemented a mixed mode <strong>of</strong> tuition by<br />

means <strong>of</strong> a textbook-linked bank <strong>of</strong> questions<br />

and electronic tutorial support, as<br />

well as web-based support.<br />

In <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Law plans are underway<br />

in <strong>the</strong> Department <strong>of</strong> Constitutional<br />

Law and Legal Philosophy to launch a fulltime<br />

LLM programme on reproductive and<br />

sexual rights in 2005. Aimed at capacity<br />

building in Africa, <strong>the</strong> programme will<br />

serve as a grooming ground for lawyers<br />

37<br />

The student centre, Thakaneng Bridge, is <strong>the</strong> single biggest investment in <strong>the</strong><br />

campus in many years.


from <strong>the</strong> major regions in Africa who will<br />

play a critical role in <strong>the</strong> realisation <strong>of</strong><br />

reproductive and sexual health rights in<br />

<strong>the</strong>ir own countries. Pr<strong>of</strong> Rebecca Cook <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> Law Faculty <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong><br />

Toronto, an internationally recognised<br />

pioneer in <strong>the</strong> field, has been appointed<br />

Pr<strong>of</strong>essor Extraordinarius with a view,<br />

inter alia, to facilitate international collaboration<br />

towards <strong>the</strong> programme.<br />

Various internationally prominent academics<br />

presented guest lectures to students<br />

in <strong>the</strong> faculty. Among <strong>the</strong>m were<br />

Pr<strong>of</strong> Erik Suy, a former chairperson <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Sixth (Legal) Committee <strong>of</strong> <strong>the</strong> UN<br />

General Assembly, Pr<strong>of</strong> Bernard Dickens<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> Toronto and Pr<strong>of</strong><br />

William Barker <strong>of</strong> Pennstate <strong>University</strong>,<br />

who is an international tax law expert.<br />

Streng<strong>the</strong>ning <strong>of</strong><br />

international ties<br />

With each passing year <strong>the</strong> <strong>University</strong> has<br />

been streng<strong>the</strong>ning and extending its relations<br />

with <strong>the</strong> international academic com-<br />

38<br />

munity. In 2003 academics from <strong>the</strong><br />

Faculty <strong>of</strong> <strong>the</strong> Humanities received a<br />

number <strong>of</strong> overseas invitations for presentations<br />

or to act as guest lecturers.<br />

Pr<strong>of</strong> Heidi Hudson <strong>of</strong> Political Science<br />

was one <strong>of</strong> 16 international scientists who<br />

took part in <strong>the</strong> Fulbright American<br />

Institutes Programme on US Foreign<br />

Policy at Columbia <strong>University</strong> in <strong>the</strong> US.<br />

The active international positioning <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Economic and Management<br />

Sciences contributes greatly to <strong>the</strong> increase<br />

<strong>of</strong> foreign students at <strong>the</strong> <strong>University</strong>.<br />

The interest from Africa in especially <strong>the</strong><br />

Masters in Development Stu<strong>die</strong>s, Bachelor<br />

in Management Leadership and <strong>the</strong> MBA<br />

confirms that <strong>the</strong> quality <strong>of</strong> <strong>the</strong> academic<br />

programmes comply with international standards<br />

on <strong>the</strong> one hand and, on <strong>the</strong> o<strong>the</strong>r, are<br />

rele<strong>van</strong>t to contemporary demands.<br />

In 2003 a cooperation agreement was<br />

concluded with <strong>the</strong> Robert Schuman<br />

<strong>University</strong> in Strasbourg, France. As part <strong>of</strong><br />

o<strong>the</strong>r international cooperation agreements,<br />

MBA students undertook an MBA<br />

Hoëvlakse regskennis verhoog gehalte <strong>van</strong> onderrig<br />

Die 2003-jaarverhaal <strong>van</strong> <strong>die</strong> Fakulteit Regsgeleerdheid sentreer veral rondom <strong>die</strong><br />

handhawing <strong>van</strong> ’n sinvolle sinergie tussen regsakademie en regspraktyk, wat onlosmaaklik<br />

gekoppel is aan <strong>die</strong> uitbouing <strong>van</strong> akademiese uitnemendheid en gemeenskapsgerigte<br />

betrokkenheid.<br />

Stewige brûe is tussen akademie en praktyk gevestig deur <strong>die</strong> aanstelling <strong>van</strong> ’n<br />

hele aantal ere- en buitengewone pr<strong>of</strong>essore met <strong>die</strong> oogmerk om <strong>die</strong> beskikbaarheid<br />

<strong>van</strong> skaars en hoëvlakse regswetenskaplike kennis en kosbare praktykservaring<br />

vir <strong>die</strong> fakulteit te verseker, wat weer neerslag vind in <strong>die</strong> verhoogde gehalte<br />

<strong>van</strong> onderrig, navorsing en samelewings<strong>die</strong>ns.<br />

Die lys is: As erepr<strong>of</strong>essor: ho<strong>of</strong>regter J J F Hefer (Privaatreg); en as buitengewone<br />

pr<strong>of</strong>essore: appélregter P J J Olivier (Privaatreg), regter Lex Mpati (Staatsreg en<br />

Regsfilos<strong>of</strong>ie), regter A Kruger (Romeinse Reg, Regsgeskiedenis en Regsvergelyking),<br />

pr<strong>of</strong> R J Cook <strong>van</strong> Toronto, Kanada (Staatsreg en Regsfilos<strong>of</strong>ie), mnr D Gihwala<br />

(Handelsreg - Belasting), mnr I D J <strong>van</strong> de Merwe (Finansiële Beplanningsreg) en adv<br />

Jannie Lubbe (SC) (Navorsingseenheid vir Ekonomiese Misdaad).


study tour to Germany and France during<br />

which students were exposed to companies<br />

like DaimlerChrysler and Weberhaus.<br />

In its turn <strong>the</strong> School <strong>of</strong> Management<br />

played an active role in <strong>the</strong> exposure <strong>of</strong><br />

MBA students from DePaul in Chicago to<br />

<strong>the</strong> South African business sector and society<br />

in general.<br />

A delegation <strong>of</strong> Dutch Medical Deans<br />

visited <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Health Sciences to<br />

explore possibilities <strong>of</strong> collaboration. An<br />

undergraduate exchange programme was<br />

top <strong>of</strong> <strong>the</strong> agenda, while o<strong>the</strong>r areas <strong>of</strong><br />

possible collaboration were discussed.<br />

At <strong>the</strong> invitation <strong>of</strong> <strong>the</strong> national<br />

Department <strong>of</strong> Health, Pr<strong>of</strong> Letticia Moja,<br />

<strong>the</strong> new Dean <strong>of</strong> <strong>the</strong> Faculty, visited <strong>the</strong><br />

Cuban medical schools that are participating<br />

in <strong>the</strong> inter-governmental agreement <strong>of</strong><br />

undergraduate training to examine <strong>the</strong><br />

details <strong>of</strong> <strong>the</strong> Cuban curriculum in preparation<br />

for <strong>the</strong> integration <strong>of</strong> returning<br />

Cuban-trained South Africans into <strong>the</strong><br />

health system.<br />

Drie kry eredoktorsgrade<br />

39<br />

The late Pr<strong>of</strong> Kerneels Nel, former<br />

Dean <strong>of</strong> <strong>the</strong> faculty, who passed away in<br />

February 2003 was an active participant at<br />

<strong>the</strong> World Federation <strong>of</strong> Medical Education<br />

(WFME). At <strong>the</strong> time <strong>of</strong> his death he<br />

was scheduled to present research <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Health Faculty on standards in <strong>the</strong> new<br />

five-year curriculum for MB, Ch B students.<br />

A colleague, Mrs H Bezuidenhout,<br />

presented his work instead.<br />

The Reformed Church in Japan invited<br />

Pr<strong>of</strong> Dolf Britz <strong>of</strong> <strong>the</strong> Department <strong>of</strong><br />

Ecclesiology in <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong> Theology to<br />

present a series <strong>of</strong> lectures about <strong>the</strong> history<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> church in South Africa, <strong>the</strong> history<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> church in Europe from 1600 until<br />

2000 and <strong>the</strong> 16th century European<br />

reformed articles <strong>of</strong> faith. The possibility <strong>of</strong><br />

cooperation between <strong>the</strong> faculty and <strong>the</strong><br />

Kobe Reformed Theological Seminary in<br />

Japan is being examined. A number <strong>of</strong><br />

female students from Japan who intend to<br />

do missionary work in Africa are already<br />

enrolled at <strong>the</strong> UFS.<br />

Die <strong>Universiteit</strong> het op <strong>die</strong> gradeplegtighede in Maart 2003 eredoktorsgrade aan <strong>die</strong><br />

volgende toegeken:<br />

Pr<strong>of</strong> Eric de Corte, direkteur <strong>van</strong> <strong>die</strong> Sentrum vir Onderrigsielkunde en Tegnologie<br />

aan <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> Leuven in België, is ’n hoogs gerespekteerde akademikus<br />

op <strong>die</strong> terrein <strong>van</strong> opvoedkundige sielkunde en opvoedkunde. Sy betrokkenheid by<br />

Suid-Afrikaanse onderwys strek terug na 1979 toe hy sewe universiteite, waaronder<br />

<strong>die</strong> UV, besoek het. Sedert 1996 was hy promotor <strong>van</strong> sewe projekte oor leer en<br />

onderrig in ’n uitkomsgebaseerde omgewing, waar<strong>van</strong> <strong>die</strong> laaste in 2002 ten einde<br />

geloop het.<br />

Dr Harold Serebro, senior uitvoerende direkteur <strong>van</strong> Altron en direkteur <strong>van</strong><br />

Altech, Autopage Holdings en Bytes Technology Group Ltd, het <strong>die</strong> graad Ph D honoris<br />

causa ont<strong>van</strong>g. Hy het in 1994 <strong>die</strong> staatspresident se toekenning vir uitvoer ont<strong>van</strong>g<br />

en in 1995 <strong>die</strong> staatspresident se toekenning vir buitengewone meriete op <strong>die</strong>selfde<br />

terrein.<br />

Pr<strong>of</strong> Alfred Sykes, ’n chemikus aan <strong>die</strong> Leeds-universiteit, het <strong>die</strong> graad D Sc honoris<br />

causa ont<strong>van</strong>g. Pr<strong>of</strong> Sykes het ’n leidende rol gespeel in <strong>die</strong> ontwikkeling <strong>van</strong><br />

verskillende terreine <strong>van</strong> <strong>die</strong> chemiese wetenskappe. Hy is bekend vir <strong>die</strong> gehalte en<br />

om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> sy wetenskaplike publikasies, asook sy bydrae tot <strong>die</strong> opleiding en<br />

ontwikkeling <strong>van</strong> jong wetenskaplikes in Chemie.


5 Scholarship and<br />

community<br />

” For a long time to come, universities<br />

in South Africa with its poverty and<br />

inequalities, huge community needs<br />

and development backlogs, will have to<br />

take on several additional and even unconventional,<br />

a-typical tasks to make a real difference.”<br />

(Pr<strong>of</strong> Frederick Fourie at his inauguration).<br />

The UFS has for many years been<br />

intensely active in community-service<br />

activities such as its renowned Mangaung-<br />

<strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> Community<br />

Partnership Programme (MUCPP); rural<br />

community health and social care; development<br />

support; health-systems research;<br />

teacher and nursing training and upgrading<br />

as well as plant health; environmental management;<br />

governance and transformation;<br />

language skills and interpreting. O<strong>the</strong>rs<br />

include sports development and sports<br />

excellence; arts, music and culture development,<br />

several <strong>of</strong> <strong>the</strong>se in partnerships<br />

with <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> Provincial Government<br />

and community organisations.<br />

The <strong>University</strong>’s current approach to<br />

community service, i.e. in <strong>the</strong> form <strong>of</strong> community<br />

service learning and community<br />

service research, has <strong>the</strong> immense benefit<br />

that it does not define community service<br />

as an “add-on”, but as an integral part <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> core activities <strong>of</strong> <strong>the</strong> university. In <strong>the</strong><br />

normal course <strong>of</strong> <strong>the</strong>ir stu<strong>die</strong>s, students<br />

complete community service modules,<br />

41<br />

learning from applying knowledge in a<br />

community service context.<br />

The way in which this approach benefits<br />

students is fittingly illustrated by <strong>the</strong><br />

experiences <strong>of</strong> students in <strong>the</strong> Faculty <strong>of</strong><br />

Economic and Management Sciences<br />

where <strong>the</strong> Department <strong>of</strong> Industrial Psychology<br />

and <strong>the</strong> School <strong>of</strong> Management in<br />

particular are leading <strong>the</strong> way. By integrating<br />

elements <strong>of</strong> community-service learning<br />

in existing curricula, 15 different<br />

courses involving 160 students were<br />

<strong>of</strong>fered in <strong>the</strong> Mangaung area in 2003.<br />

Community service must<br />

become an integral part<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS' core activities<br />

– not an 'add-on'. The<br />

university is not separate<br />

from <strong>the</strong> community,<br />

Pr<strong>of</strong> Fourie said.<br />

Left: Rev Kiepie Jaftha, Chief Director: Community Service (right), in <strong>the</strong> hub <strong>of</strong> student life:<br />

Thakaneng Bridge. The current approach to community service learning has <strong>the</strong> benefit that<br />

students are developing a range <strong>of</strong> new skills.


Students listed leadership, time and stress<br />

management, sensitivity to cultural differences,<br />

listening skills, work ethic and<br />

group dynamics as <strong>the</strong> most important<br />

skills <strong>the</strong>y developed during its course.<br />

International and national interest in<br />

activities such as <strong>the</strong>se is growing. Two<br />

student groups from <strong>the</strong> USA visited <strong>the</strong><br />

MUCPP to participate in <strong>the</strong> programme’s<br />

holistically integrated development model.<br />

Old buildings received a face-lift. Huis Francken, which houses UFS Marketing,<br />

was renamed after Mr Wekkie Saayman, a former rector and registrar.<br />

42<br />

In October <strong>the</strong> Chief Directorate: Community<br />

Service, under <strong>the</strong> leadership <strong>of</strong><br />

Rev Kiepie Jaftha, presented its second<br />

annual conference with <strong>the</strong> <strong>the</strong>me The<br />

integration <strong>of</strong> community service and research<br />

– more about elephants and ivory<br />

(an allusion to an analogy used by <strong>the</strong><br />

Vice-chancellor in his inaugural speech –<br />

see box) during which two experts from <strong>the</strong><br />

US acted as keynote speakers.<br />

UFS definitely no ivory<br />

tower: on elephants<br />

and ivory…<br />

In his inaugural speech, Pr<strong>of</strong><br />

Frederick Fourie illustrated his view<br />

on <strong>the</strong> desired nature <strong>of</strong> <strong>the</strong> relationship<br />

between <strong>the</strong> university as an academic<br />

institution and its involvement<br />

in broader service to <strong>the</strong> community,<br />

as follows:<br />

"The analogy <strong>of</strong> <strong>the</strong> university as<br />

an ivory tower is a cherished caricature<br />

in modern folkore. If one ponders<br />

that notion for a moment, it<br />

strikes one that such an existence can<br />

only be true <strong>of</strong> ivory that has been<br />

deliberately detached from <strong>the</strong> elephant<br />

and turned into a lone-standing<br />

piece <strong>of</strong> jewellery or a lone ornament.<br />

However, <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong>, this IVORY, is still very<br />

much attached to <strong>the</strong> elephant, to <strong>the</strong><br />

African elephant, in <strong>the</strong> veld <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong> and Sou<strong>the</strong>rn Africa. Our<br />

ivory finds its meaning and its nourishment<br />

and vitality from being rooted<br />

in <strong>the</strong> elephant (i.e. <strong>the</strong> broader<br />

environment <strong>of</strong> <strong>the</strong> province and <strong>the</strong><br />

country). At <strong>the</strong> same time it is a vital<br />

part <strong>of</strong> <strong>the</strong> elephant - without its<br />

ivory, <strong>the</strong> African elephant is a sad,<br />

unbalanced, unwholesome sight, a<br />

vulnerable creature. It cannot do<br />

without <strong>the</strong> ivory."


In 2003 <strong>the</strong> UFS allocated<br />

significantly more<br />

funds to faculties for <strong>the</strong> development<br />

<strong>of</strong> communityservice<br />

learning modules.<br />

All six faculties as well as<br />

<strong>the</strong> student support services<br />

are now participating in <strong>the</strong><br />

community service initiative,<br />

while a growing number<br />

<strong>of</strong> staff members read papers related to<br />

community service matters at international<br />

and national conferences .<br />

UV se rol in <strong>die</strong> kunste al<br />

hoe belangriker<br />

’n Mens kan nie <strong>van</strong> ’n gebalanseerde<br />

samelewing praat as <strong>die</strong> kunste nie ook<br />

deel daar<strong>van</strong> vorm nie. Kuns kan, soos<br />

sport, help om brûe tussen mense en gemeenskappe<br />

te bou.<br />

Die <strong>Universiteit</strong> se rol in <strong>die</strong> uitvoerende<br />

kunste in <strong>die</strong> sentrale binneland word<br />

al hoe belangriker.<br />

Hier<strong>van</strong> getuig <strong>die</strong> Volksblad-kunstefees<br />

wat weer in Julie op <strong>die</strong> kampus<br />

aangebied is, sowel as <strong>die</strong> Macufe-fees in<br />

Oktober waarvoor <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> sy<br />

geriewe beskikbaar gestel het.<br />

Die groot suksesstorie <strong>van</strong> 2003 was<br />

egter <strong>die</strong> belangrike bydrae <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV<br />

om nuwe momentum aan <strong>die</strong> orkesontwikkelingsprogram<br />

in <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong> te gee<br />

en sodoende ook nuwe lewe aan <strong>die</strong><br />

<strong>Vrystaat</strong>se Simfonie-orkes te gee.<br />

Op inisiatief <strong>van</strong> <strong>die</strong> Visekanselier is<br />

met vyf vennote – <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong>se Departement<br />

<strong>van</strong> Kuns, Kultuur, Tegnologie en<br />

Wetenskap, <strong>die</strong> Internasionale Kunstetrust,<br />

Pac<strong>of</strong>s, <strong>die</strong> Mangaung-munisipaliteit en <strong>die</strong><br />

<strong>Vrystaat</strong>se Musicon – saamgespan om<br />

orkesmusiek in <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong> in ’n nuwe<br />

groeifase in te neem.<br />

Die UV het “saadgeld” <strong>van</strong> R250 000<br />

gegee vir <strong>die</strong> aanstelling <strong>van</strong> sleutelpersoneel,<br />

onder andere <strong>die</strong> dirigent Christopher<br />

Dowdeswell as artistieke direkteur.<br />

Soortgelyke bedrae wat ander vennote<br />

Sport en<br />

kuns sorg<br />

vir goeie<br />

balans<br />

43<br />

soos <strong>die</strong> Kunstetrust en <strong>die</strong><br />

Provinsie bewillig het, het<br />

<strong>die</strong> orkes in staat gestel om<br />

weer gereeld konserte in<br />

Bloemfontein asook Welkom<br />

en Kroonstad te hou.<br />

Die UV het in 2003 ook<br />

saam met <strong>die</strong> Musicon ’n<br />

mede-vennoot geword in<br />

<strong>die</strong> Bochabela Strings, ’n<br />

baie suksesvolle projek <strong>van</strong> mnr Peter Guy,<br />

wat vioolonderrig onder swart skoliere<br />

bevorder. Gevorderde leerders word deur<br />

UV-dosente en senior studente onderrig en<br />

<strong>die</strong> Odeion se fasiliteite word gebruik. Die<br />

orkes het in 2003 gereeld by universiteitsgeleen<strong>the</strong>de<br />

en ander prestige-geleen<strong>the</strong>de<br />

in Bloemfontein opgetree.<br />

A new sport phase<br />

After an 18-month investigation and consultation<br />

process, a new sports plan was<br />

unveiled in 2003. It strives to establish <strong>the</strong><br />

UFS as an international centre <strong>of</strong> excellence<br />

in sports development, exercise science,<br />

sport research and sports performance within<br />

five years.<br />

The plan was <strong>the</strong> culmination <strong>of</strong> work<br />

under <strong>the</strong> leadership <strong>of</strong> Mr Morné du<br />

Plessis, former Springbok rugby captain and<br />

chair <strong>of</strong> <strong>the</strong> Laureus Trust in South Africa,<br />

and his firm Sportsplan.<br />

The strategy entails an additional<br />

investment <strong>of</strong> R3-million over <strong>the</strong> next<br />

three years in sport and sports facilities, as<br />

well as coaching. Alliances and partnerships<br />

with several bo<strong>die</strong>s and governmental<br />

agencies were also being implemented.<br />

The physical relocation <strong>of</strong> various<br />

allied disciplines and services in one<br />

building complex was a key step in<br />

achieving synergy in pursuit <strong>of</strong> <strong>the</strong>se<br />

goals. This involved <strong>the</strong> relocation <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Department <strong>of</strong> Human Movement<br />

Science, Kovsie Sport and <strong>the</strong> Sports and<br />

Exercise Medicine Clinic closer to <strong>the</strong><br />

sports fields with a view to establishing a<br />

centre for sport and recreation science.


Soccer was identified as one <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

main focus and development areas for <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong>. A place in <strong>the</strong> Castle Soccer<br />

League was bought for <strong>the</strong> Kovsie first<br />

team, which has done well in its induction<br />

year in this league.<br />

As part <strong>of</strong> <strong>the</strong> plan <strong>the</strong> cricket academy<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> Cricket Union is to be<br />

moved to <strong>the</strong> campus early in 2004. This<br />

will be followed by <strong>the</strong> establishment <strong>of</strong> a<br />

centre <strong>of</strong> excellence to provide pr<strong>of</strong>essional<br />

sport services to rugby players in <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong>. The establishment <strong>of</strong> an academy<br />

for Swimming SA is also on <strong>the</strong> cards.<br />

Akademie en fakulteite<br />

se rol in <strong>die</strong> breër<br />

gemeenskap<br />

Die Fakulteit Teologie het in 1980 uit onderhandelinge<br />

tussen <strong>die</strong> NG Kerk in <strong>die</strong><br />

<strong>Vrystaat</strong> en <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> tot stand gekom<br />

met <strong>die</strong> ho<strong>of</strong>oogmerk om predikante<br />

vir <strong>die</strong> NG Kerk op te lei. Die veranderde<br />

staats- en hoëronderwysbestel sedert 1994<br />

het <strong>die</strong> proses versnel om <strong>van</strong> <strong>die</strong> fakulteit<br />

’n ware ekumeniese instelling te maak en<br />

om as enigste teologiese fakulteit in <strong>die</strong><br />

sentrale streek <strong>van</strong> Suid-Afrika ’n opleidings<strong>die</strong>ns<br />

aan ’n wye reeks kerke te<br />

lewer, maar terselfdertyd <strong>die</strong> gereformeerde<br />

teologiese tradisie te behou en uit te<br />

bou.<br />

Die relatiewe geslaagdheid daar<strong>van</strong><br />

om ’n volwaardige ekumeniese fakulteit te<br />

wees, word bevestig deur dat <strong>die</strong> NG Kerk<br />

in Afrika reeds formeel betrek is by <strong>die</strong><br />

fakulteit se opleidingsprogramme. ’n Hele<br />

aantal studente uit dié kerk het <strong>die</strong> afgelope<br />

paar jaar afstudeer. Dr David Keta<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> NG Kerk in Afrika is lid <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

permanente doserende personeel. Studente<br />

<strong>van</strong> enkele ander kerke, soos <strong>die</strong> Baptiste,<br />

Metodiste, Nederduits Hervormde en<br />

Anglikaanse Kerk, deurloop bepaalde<br />

fasette <strong>van</strong> hulle opleiding hier. Nagenoeg<br />

40% <strong>van</strong> <strong>die</strong> nagraadse studente kom uit<br />

ander kerke as <strong>die</strong> NG Kerk.<br />

44<br />

As dit kom by kommissie- en konsultasiewerk<br />

in <strong>die</strong> kerk en kerklike konferensies<br />

word swaar geleun op <strong>die</strong> kundigheid<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> dosente. Pr<strong>of</strong> Piet Strauss is, ná ’n<br />

termyn as moderator, verkies tot assessor<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Sinode <strong>van</strong> <strong>die</strong> NG Kerk in <strong>die</strong><br />

<strong>Vrystaat</strong> en <strong>die</strong>n steeds as assessor <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

Algemene Sinode <strong>van</strong> <strong>die</strong> NG Kerk.<br />

In <strong>die</strong> Fakulteit Natuur- en Landbouwetenskappe<br />

is ’n hele aantal departemente<br />

betrokke by <strong>die</strong>ns in <strong>die</strong> breër gemeenskap,<br />

wat wissel <strong>van</strong> betrokkenheid<br />

op skoolvlak tot <strong>die</strong> boubedryf.<br />

Die Departement Wiskunde en Toegepaste<br />

Wiskunde is jare al gemoeid met <strong>die</strong><br />

opleiding <strong>van</strong> talentvolle <strong>Vrystaat</strong>se leerders<br />

om hulle beter vir wiskunde-olimpiades<br />

toe te rus. In 2003 het 3 <strong>van</strong> <strong>die</strong> leerders<br />

<strong>die</strong> Suid-Afrikaanse span <strong>van</strong> 6 gehaal<br />

vir <strong>die</strong> jaarlikse Internasionale Wiskundeolimpiade<br />

wat in Japan gehou is.<br />

Die Departement Vee-, Wild- en Weidingkunde<br />

het ’n projek wat <strong>die</strong> volhoubare<br />

ekonomiese produksie <strong>van</strong> eiers<br />

deur kleinboere sal verseker, afgehandel<br />

en is nou met opleiding daaroor besig.<br />

Die Eenheid vir Grondkonstruksie en<br />

Gemeenskapsontwikkeling in <strong>die</strong> Departement<br />

Argitektuur, wat geruime tyd al opleidingskursusse<br />

in <strong>die</strong> gebruik <strong>van</strong> grond<br />

in konstruksie aanbied, het saam met <strong>die</strong><br />

Technische <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> Eindhoven ’n<br />

navorsingsbeurs <strong>van</strong> <strong>die</strong> Suid-Afrikaans-<br />

Nederlandse Navorsingsprogram vir Alternatiewe<br />

Ontwikkeling (SANPAD) ont<strong>van</strong>g<br />

om <strong>die</strong> navorsing na volhoubare, hoëgehalte<br />

grondkonstruksie uit te bou.<br />

Aan <strong>die</strong> regsfront het <strong>die</strong> Fakulteit<br />

Regsgeleerdheid regshulp verskaf, onder<br />

meer deur kliënte in strafverhore in <strong>die</strong><br />

landdrosh<strong>of</strong>, streeksh<strong>of</strong>, hooggeregsh<strong>of</strong> en<br />

Appèlh<strong>of</strong> te verteenwoordig. Vanaf Julie<br />

tot November 2003 is 1 790 strafsake, 823<br />

appèlle, 1 245 egskeidings en 146 arbeidsaangeleen<strong>the</strong>de<br />

hanteer.<br />

In <strong>die</strong>selfde trant het <strong>die</strong> Sentrum vir<br />

Regspraktyk nuusbriewe aan alle regspraktisyns<br />

in <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong> versprei en werks-


winkels gehou wat gerig was op <strong>die</strong> finansiële<strong>die</strong>nstesektor.<br />

Voorts is ’n hele aantal<br />

verbeeldingryke ooreenkomste met buiteinstellings<br />

aangegaan om <strong>die</strong> navorsingen<br />

samelewings<strong>die</strong>nsbedrywighede <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> fakulteit op ’n nuwe vlak te plaas.<br />

Voorbeelde hier<strong>van</strong> is ’n ooreenkoms met<br />

<strong>die</strong> Aulai Trust en Rural Development<br />

Trust om regsadvies aan plaaswerkers te<br />

verskaf en ’n ooreenkoms met <strong>die</strong> Switserse<br />

regering om hoëvlakse navorsing oor<br />

gelyk beregtiging voort te sit.<br />

Regslui <strong>van</strong> oor <strong>die</strong> land besoek daagliks<br />

<strong>die</strong> fakulteit se webwerf vir h<strong>of</strong>uitsprake<br />

in <strong>die</strong> webbladsye <strong>van</strong> <strong>die</strong> Appèlh<strong>of</strong><br />

en <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong>se Hooggeregsh<strong>of</strong>, wat<br />

deur Regsgeleerdheid be<strong>die</strong>n word.<br />

Die fakulteit sal voortaan ook <strong>die</strong> webbladsye<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> South African Law<br />

Teachers Association (SALTA)en <strong>die</strong> South<br />

African Law Deans Association (SALDA)<br />

onderhou.<br />

45<br />

Die Eenheid vir Taalfasilitering en -bemagtiging<br />

in <strong>die</strong> Fakulteit Geesteswetenskappe<br />

het ’n loodsprojek begin om gedeeltes<br />

<strong>van</strong> <strong>die</strong> Bybel in gebaretaal vir gehoorgestremdes<br />

in Afrika saam te stel. Die<br />

finale produk sal in vide<strong>of</strong>ormaat beskikbaar<br />

wees. Vir <strong>die</strong> meer as halfmiljoen<br />

dowes in Suid-Afrika sal dit <strong>die</strong> eerste<br />

Bybel in Suid-Afrikaanse gebaretaal wees.<br />

In <strong>die</strong> Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe<br />

het <strong>die</strong> vestiging <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> nuwe Eenheid vir Leierskapstu<strong>die</strong>s in<br />

<strong>die</strong> Departement Bedryfsielkunde en <strong>die</strong><br />

Sentrum vir Besigheidsdinamiek in <strong>die</strong><br />

Bestuurskool <strong>die</strong> fakulteit in ’n nog beter<br />

posisie geplaas om sy insette tot opleiding<br />

en ontwikkeling in <strong>die</strong> sake- en openbare<br />

sektore uit te brei. Die sentrum sal op <strong>die</strong><br />

aanbieding <strong>van</strong> kort kursusse konsentreer,<br />

en kan in <strong>die</strong> toekoms ook <strong>die</strong> aanbieding<br />

<strong>van</strong> kort kursusse deur ander fakulteite<br />

fasiliteer.<br />

Pr<strong>of</strong> Johan Henning, Dekaan <strong>van</strong> <strong>die</strong> Fakulteit Regsgeleerdheid, in <strong>die</strong> opgeknapte CR Swart-ouditorium.<br />

Die skilderye is deel <strong>van</strong> <strong>die</strong> Sonne<strong>van</strong>ger-reeks <strong>van</strong> vader Frans Claerhout wat deel is <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> UV-kunsversameling.


Pr<strong>of</strong> Gerhardt de Klerk, Dekaan <strong>van</strong> <strong>die</strong> Fakulteit Geesteswetenskappe, op Stabilis-plein, deel <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> voetgangernetwerk op <strong>die</strong> kampus.<br />

46


6<br />

Restructuring <strong>of</strong><br />

Higher Education<br />

The former Qwaqwa campus <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> North (UNIN) was<br />

incorporated into <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> with effect from 1 January<br />

2003, signalling <strong>the</strong> first incorporation to<br />

take place in <strong>the</strong> country in terms <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

National Plan for Higher Education to<br />

restructure higher education in South<br />

Africa. The incorporation <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Bloemfontein campus <strong>of</strong> Vista <strong>University</strong><br />

took place on 2 January 2004.<br />

The <strong>of</strong>ficial opening <strong>of</strong> <strong>the</strong> newly<br />

incorporated Qwaqwa campus in<br />

February, with Pr<strong>of</strong> Peter Mbati as Campus<br />

Head, was <strong>the</strong> culmination <strong>of</strong> a smoothlyrun<br />

incorporation process and was perceived<br />

as a key step in <strong>the</strong> achievement <strong>of</strong><br />

a long-cherished dream <strong>of</strong> having one,<br />

non-racial <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> in<br />

<strong>the</strong> central region <strong>of</strong> <strong>the</strong> country.<br />

Pr<strong>of</strong> Peter Mbati, Head <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa<br />

campus with <strong>the</strong> administrative building<br />

and <strong>the</strong> beautiful scenery <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Eastern <strong>Free</strong> <strong>State</strong> as backdrop.<br />

47


The Qwaqwa campus - its<br />

first year as part <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS<br />

The <strong>University</strong>’s primary responsibility in<br />

2003 was to ensure that <strong>the</strong> teaching and<br />

learning needs <strong>of</strong> all UNIN pipeline students<br />

were adequately catered for, whilst<br />

at <strong>the</strong> same time phasing in new UFS academic<br />

programmes for <strong>the</strong> new first-year<br />

entering students. The Qwaqwa leadership<br />

commended <strong>the</strong> <strong>University</strong> for its efforts to<br />

secure NSFAS loans to students. This was<br />

critical as it guaranteed that a substantial<br />

number <strong>of</strong> poor students were able to pursue<br />

<strong>the</strong>ir stu<strong>die</strong>s.<br />

Participation <strong>of</strong> staff and students in<br />

both research and community service was<br />

encouraging. However, for <strong>the</strong> campus to<br />

claim its rightful position, it will be necessary<br />

to encourage fur<strong>the</strong>r investment in<br />

<strong>the</strong>se important pillars.<br />

Managing <strong>the</strong> newly created campus<br />

was quite a challenge. In response to a<br />

request from <strong>the</strong> campus community, <strong>the</strong><br />

Vice-chancellor appointed a task team to<br />

make recommendations on <strong>the</strong> most suitable<br />

model for governance <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa<br />

campus while enhancing a sense <strong>of</strong><br />

belonging to a single institution. Its report<br />

makes provision for more authority to be<br />

delegated to <strong>the</strong> Qwaqwa campus to allow<br />

for more effective day-to-day onsite management<br />

<strong>of</strong> operational matters, while at<br />

<strong>the</strong> same time involving line managers on<br />

<strong>the</strong> Bloemfontein campus in <strong>the</strong> running <strong>of</strong><br />

specific departments.<br />

The future <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa campus will<br />

rely heavily on its ability to be financially<br />

self-sustaining. O<strong>the</strong>r equally important<br />

factors will have to be addressed simultaneously.<br />

Among <strong>the</strong>se are <strong>the</strong> need to<br />

rededicate efforts in building a staff and<br />

student friendly environment reflected by<br />

<strong>the</strong> quality <strong>of</strong> its programmes, improved<br />

physical infrastructure, pr<strong>of</strong>essionalism <strong>of</strong><br />

its staff, and dedication to work.<br />

The success <strong>of</strong> incorporation will be<br />

measured largely on <strong>the</strong> integration <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

48<br />

Qwaqwa campus into <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong>, and allowing <strong>the</strong> campus space<br />

and opportunities to contribute in a significant<br />

manner to <strong>the</strong> operations <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong>. Regular visits in 2003 by both<br />

top and middle management from <strong>the</strong><br />

main campus in Bloemfontein was a clear<br />

testimony <strong>of</strong> commitment to <strong>the</strong> whole<br />

process.<br />

Vista seen as opportunity<br />

for higher education<br />

innovation<br />

A joint incorporation management team <strong>of</strong><br />

Vista <strong>University</strong> (Bloemfontein), led by acting<br />

Campus Head Pr<strong>of</strong> Talvin Schultz, and<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong>, led by <strong>the</strong><br />

Vice-chancellor, met regularly throughout<br />

2003 to facilitate cooperation between <strong>the</strong><br />

two institutions up to <strong>the</strong> incorporation <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> Vista campus on 2 January 2004. On<br />

that date <strong>the</strong> campus became a satellite<br />

campus <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS.<br />

A key principle that was accepted was<br />

non-duplication, in <strong>the</strong> interest <strong>of</strong> efficiency.<br />

From 2004 <strong>the</strong>re will be no duplication<br />

<strong>of</strong> academic <strong>of</strong>ferings on <strong>the</strong> two campuses<br />

which are about 10 km apart. In <strong>the</strong><br />

interim, first-time entering students will<br />

register and attend classes on <strong>the</strong> main<br />

campus only, while pipeline students (all<br />

students who were registered at Vista<br />

Bloemfontein campus in 2003) will continue<br />

with Vista programmes on <strong>the</strong> Vista<br />

campus until <strong>the</strong>se are phased out in two<br />

to four years’ time.<br />

The incorporation process gave Vista<br />

(Bloemfontein) and <strong>the</strong> UFS <strong>the</strong> novel<br />

opportunity for a fresh start. One <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

main points <strong>of</strong> discussion <strong>the</strong>refore was<br />

how best to utilise <strong>the</strong> Vista campus in <strong>the</strong><br />

long term as part <strong>of</strong> <strong>the</strong> UFS so that <strong>the</strong><br />

higher education and developmental<br />

needs <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> and <strong>the</strong> central<br />

region can best be served.<br />

Both parties agreed that such reconfiguration<br />

should lead to <strong>the</strong> creation <strong>of</strong> a


new asset that provides imaginative learning<br />

and training services not currently provided<br />

by <strong>the</strong> two campuses.<br />

These may include upgrading courses<br />

for adults and working people, short courses,<br />

bridging courses and skills development.<br />

This should ideally be done in partnership<br />

with o<strong>the</strong>r role-players in <strong>the</strong> region,<br />

such as <strong>the</strong> Central <strong>University</strong> <strong>of</strong> Technology,<br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong>, <strong>the</strong> Provincial Government<br />

and <strong>the</strong> City <strong>of</strong> Mangaung, as a form<br />

<strong>of</strong> regional cooperation.<br />

Staff members <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa campus at <strong>the</strong> Science Centre.<br />

49<br />

Plans are underway to develop this<br />

new scenario for higher education in <strong>the</strong><br />

<strong>Free</strong> <strong>State</strong> in consultation with o<strong>the</strong>r stakeholders<br />

in <strong>the</strong> central region in 2004.<br />

The fact that a broad consensus on<br />

configuration has been reached already in<br />

<strong>the</strong> pre-incorporation phase, places <strong>the</strong><br />

UFS at <strong>the</strong> forefront <strong>of</strong> such higher-education<br />

innovation. O<strong>the</strong>r universities that are<br />

incorporating Vista campuses have decided<br />

to see 2004 as a “holding year” and will<br />

only start talks on <strong>the</strong> future <strong>of</strong> <strong>the</strong> campuses<br />

much later.


Mrs Alida Dippenaar,<br />

Registrar: Information<br />

Services and Technology,<br />

in <strong>the</strong> new state-<strong>of</strong>-<strong>the</strong>-art<br />

computer lab at<br />

Thakaneng Bridge.<br />

50


7<br />

Modernisation <strong>of</strong><br />

support systems<br />

Frequent modernisation and upgrading<br />

<strong>of</strong> management and administrative<br />

systems are imperative, since no<br />

university can stay at <strong>the</strong> forefront without<br />

its support services keeping abreast <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

latest systems and trends.<br />

In 2003 preparations for <strong>the</strong> implementation<br />

<strong>of</strong> a much-needed performance<br />

management project by human resources,<br />

and a R25-million integrated administrative<br />

computer system had to be carried out<br />

along with confronting <strong>the</strong> challenges<br />

posed by <strong>the</strong> incorporation <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

Qwaqwa campus.<br />

The performance management project,<br />

PMP ke Nako, consists <strong>of</strong> integrated<br />

subprojects and seeks to establish an equitable<br />

environment, promote a culture <strong>of</strong><br />

choice, recognise outstanding performance<br />

and provide an opportunity for individual<br />

growth.<br />

The project elements are total-remuneration<br />

package structuring (to establish<br />

an equitable remuneration system), a performance-review<br />

system (to establish a system<br />

for <strong>the</strong> objective evaluation <strong>of</strong> individual<br />

or team contribution), job evaluation<br />

(to establish a post-grading structure<br />

which will provide a logical and equitable<br />

basis for determining <strong>the</strong> relative worth <strong>of</strong><br />

posts) and staff development and career<br />

management (to provide a capacity-building<br />

opportunity for staff).<br />

For <strong>the</strong> Human Resources Division<br />

integration <strong>of</strong> <strong>the</strong> management <strong>of</strong> staff on<br />

<strong>the</strong> Qwaqwa campus posed a major challenge<br />

as far as alignment <strong>of</strong> <strong>the</strong> conditions<br />

51<br />

<strong>of</strong> service, expansion and reduction <strong>of</strong><br />

departments and remuneration were concerned.<br />

Progress was also made with<br />

modernising <strong>the</strong> policy framework <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

UFS by <strong>the</strong> approval <strong>of</strong> new policies with<br />

respect to leave and study benefits.<br />

The switchover to <strong>the</strong> integrated<br />

administrative computer system, People-<br />

S<strong>of</strong>t, is one <strong>of</strong> <strong>the</strong> largest and most expensive<br />

single projects tackled by <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong> in many years. The decision to<br />

install this system was made to ensure that<br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> meets <strong>the</strong> changing needs<br />

<strong>of</strong> its clients in a world where <strong>the</strong>re is a<br />

convergence <strong>of</strong> technology and function.<br />

The system caters for <strong>the</strong> needs in <strong>the</strong><br />

three key areas <strong>of</strong> human resources,<br />

finances and student affairs. The module<br />

for human resources has already been<br />

implemented. The financial system is<br />

ready to be implemented after <strong>the</strong> closing<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> 2003/2004 financial year, followed<br />

by <strong>the</strong> implementation <strong>of</strong> <strong>the</strong> student system<br />

by May 2004.<br />

To reap <strong>the</strong> benefits <strong>of</strong> <strong>the</strong> dramatic<br />

ad<strong>van</strong>ces taking place in information and<br />

communication technology, synergy in <strong>the</strong><br />

electronic information environment was<br />

achieved by consolidating <strong>the</strong> Library and<br />

Information Services Division, Computer<br />

Services, Publication Services and <strong>the</strong> technological<br />

environment for E-learning.<br />

At <strong>the</strong> Library and Information<br />

Services (LIS) a large-scale change to webbased<br />

information applications increased<br />

access to full-text articles, web OPAC systems<br />

in libraries world-wide and academic<br />

information systems. During 2003 <strong>the</strong> LIS


Pr<strong>of</strong>essionele webwerf vir UV ontwikkel<br />

In April 2002 is ’n omvattende universiteitswye projek<br />

aangepak om <strong>die</strong> UV se webwerf te herstruktureer om ’n<br />

werklik pr<strong>of</strong>essionele webruimte met ’n gestandaardiseerde<br />

styl en gehalte tot stand te bring. Mev Alida Dippenaar,<br />

Registrateur: Inligtings<strong>die</strong>nste en -tegnologie, het as<br />

oorho<strong>of</strong>se projekbestuurder opgetree.<br />

Met <strong>die</strong> hulp <strong>van</strong> <strong>die</strong> Internetmaatskappy New Media<br />

Digital is webblaaie <strong>van</strong> nuuts af ontwikkel, ontwerp en <strong>van</strong><br />

inligting voorsien. Laasgenoemde was geen geringe taak nie,<br />

siende dat alle inligting in Afrikaans en Engels aangebied<br />

word in ooreenstemming met <strong>die</strong> UV se Taalbeleid.<br />

’n Beta-weergawe <strong>van</strong> <strong>die</strong> webblad is in Mei 2003 geaktiveer,<br />

en <strong>die</strong> UV se nuwe webblad is uiteindelik drie<br />

maande later, in Augustus, bekend gestel. In daar<strong>die</strong> stadium<br />

is <strong>die</strong> blad onder bestuur <strong>van</strong> <strong>die</strong> ho<strong>of</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong> Afdeling<br />

Strategiese Kommunikasie, mnr Anton Fisher, geplaas omdat<br />

dit as <strong>die</strong> belangrikste kommunikasie- en inligtingsbron <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> beskou word.<br />

Above and right: The Library and Information Services at<br />

<strong>the</strong> Qwaqwa campus.<br />

52<br />

had access to 136 databases and 7 800<br />

links to full-text electronic journals on <strong>the</strong><br />

library’s web page. The cost-benefit factor<br />

<strong>of</strong> expensive databases is illustrated by <strong>the</strong><br />

fact that clients had 56 000 hours <strong>of</strong> simultaneous<br />

access to databases. This constitutes<br />

76 000 sessions <strong>of</strong> which 51 000<br />

were mostly by lecturers and students.<br />

An increased number <strong>of</strong> computer<br />

facilities was made available to students in<br />

<strong>the</strong> UFS-Sasol Library and at Thakaneng<br />

Bridge, where a highly modern PC laboratory<br />

with 190 PCs was installed. These<br />

include facilities for <strong>the</strong> blind and visuallyimpaired<br />

students. Full Internet access is<br />

available at all <strong>the</strong> facilities, as well as in<br />

every room in <strong>the</strong> student residences.<br />

Computer Services completed <strong>the</strong> first<br />

phase for <strong>the</strong> total upgrading <strong>of</strong> <strong>the</strong> campus<br />

intranet network, which will be concluded<br />

in 2004. In addition <strong>the</strong> cabling<br />

will also be upgraded.<br />

The ad<strong>van</strong>tage <strong>of</strong> this for E-learning,<br />

video-streaming and especially high-speed<br />

information communication is indispensable.<br />

It also <strong>of</strong>fers <strong>the</strong> possibility <strong>of</strong> wireless<br />

information communication.<br />

WebCT was purchased as learning<br />

management system for presenting an<br />

integrated learning model. The Faculties <strong>of</strong><br />

Economic and Management Sciences and<br />

Health Sciences are already using <strong>the</strong> system.<br />

The UFS web site, <strong>the</strong> primary source<br />

<strong>of</strong> <strong>of</strong>ficial news and information about <strong>the</strong><br />

UFS, was restructured and comprehensively<br />

expanded, with new technology<br />

resulting in a client-driven site.<br />

The incorporation <strong>of</strong> <strong>the</strong> Qwaqwa<br />

campus impacted quite heavily on <strong>the</strong><br />

information and communication technology<br />

resources. Nearly 28 000 books had to<br />

be catalogued electronically and <strong>the</strong> information<br />

services modernised to be based<br />

mainly on web-based access. The<br />

Qwaqwa campus network and e-mail<br />

facility, Groupwise, had to be integrated<br />

with <strong>the</strong> Bloemfontein campus.


54<br />

Besteding aan beligting <strong>van</strong> <strong>die</strong> nuwe<br />

wandellane het ook ’n veiliger kampus<br />

meegebring.


8 Gesonde<br />

bestedingspatroon<br />

Fundamenteel vir voortbestaan <strong>van</strong> ’n<br />

robuuste universiteit<br />

Nadat <strong>die</strong> finansiële draaistrategie in<br />

Januarie 2000 aangekondig is, was<br />

daar binne maande aanduidings<br />

dat <strong>die</strong> mikpunte bereik sou word. Binne<br />

’n jaar is ’n geprojekteerde verlies <strong>van</strong> R14<br />

miljoen in ’n surplus <strong>van</strong> R42 miljoen<br />

omskep – ’n draai <strong>van</strong> R56 miljoen. Skielik<br />

was daar miljoene rande beskikbaar om<br />

diskresionêr aan te wend om <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV ’n<br />

topgehalte universiteit te maak. Die verwagte<br />

driejaar-draaidoelwit <strong>van</strong> R60<br />

miljoen is in minder as twee jaar nie net<br />

bereik nie, maar oorskry.<br />

Aan <strong>die</strong> begin <strong>van</strong> 2002 kon <strong>die</strong> draaidoelwit<br />

opgestoot word tot R105 miljoen.<br />

Dit is in 2003 bereik. Toe <strong>die</strong> UV-begroting<br />

vir 2004 – <strong>die</strong> oorspronklike mikpuntjaar<br />

– saamgestel is, was <strong>die</strong> voorsienbare<br />

ommekeer in <strong>die</strong> begroting ongeveer R115<br />

miljoen, bykans dubbel <strong>die</strong> aan<strong>van</strong>klike<br />

doelwit. Kumulatief sou <strong>die</strong> draaistrategie<br />

<strong>van</strong>af 2001 tot 2004 ongeveer R380<br />

miljoen ekstra beskikbaar maak vir diskresionêre,<br />

strategiese aanwending en<br />

investering in fasiliteite, toerusting en personeel.<br />

Dit is gelyk aan bykans een jaar se<br />

totale uitgawes <strong>van</strong> <strong>die</strong> universiteit ekstra.<br />

Nadat personeelgetalle aan<strong>van</strong>klik verminder<br />

is, kon personeelvergoeding en<br />

-voordele ook weer verhoog word, met<br />

meer as sowat R50 miljoen bykomend aan<br />

hier<strong>die</strong> komponente.<br />

55<br />

Fondse beskikbaar vir strategiese aanwending en bykomende<br />

personeelvergoeding as gevolg <strong>van</strong> draaistrategie.<br />

Die gemiddelde vergoedingsvlak <strong>van</strong> personeel is <strong>van</strong><br />

2000 af deur drie opeenvolgende verhogings <strong>van</strong> ongeveer<br />

11% elk altesaam verhoog met 37,6% – in ’n tydperk waarin<br />

<strong>die</strong> lewenskoste (<strong>die</strong> verbruikersprysindeks) slegs met 22,1%<br />

gestyg het. Salarisagterstande wat UV-personeel in <strong>die</strong><br />

1990’s opgebou het, is dus in groot mate aangespreek<br />

(hoewel dit ietwat in <strong>die</strong> wiele gery is deur <strong>die</strong> hoë inflasie<br />

in 2002/3 weens <strong>die</strong> verswakking <strong>van</strong> <strong>die</strong> rand).<br />

Hoewel <strong>die</strong> draaiplan aan<strong>van</strong>klik personeelvermindering<br />

behels het, was <strong>die</strong> ho<strong>of</strong>doel <strong>van</strong> <strong>die</strong> strategie om<br />

beskikbare fondse te verhoog en, veral, fondse te verskuif


<strong>van</strong>af oormatige besteding op<br />

personeel na afgeskeepte maar<br />

noodsaaklike elemente, om sodoende<br />

’n volhoubare gesonde<br />

bestedingspatroon te bewerkstellig.<br />

Een groot oogmerk met<br />

<strong>die</strong> finansiële draaistrategie,<br />

naas <strong>die</strong> verbetering <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

globale finansiële posisie <strong>van</strong><br />

<strong>die</strong> UV, was dus om ’n gesonde<br />

bestedingspatroon te vestig met<br />

gebalanseerde toekennings aan<br />

onder meer personeel, kapitaal<br />

en lopende uitgawes. So ’n patroon<br />

is een <strong>van</strong> <strong>die</strong> mees fundamentele<br />

vereistes vir <strong>die</strong><br />

voortbestaan <strong>van</strong> ’n robuuste,<br />

hoëgehalte-universiteit.<br />

Om dit te verseker, is kernkategorieë<br />

<strong>van</strong> besteding geïdentifiseer<br />

as “pilare” <strong>van</strong> ’n<br />

gesondepraktyk-begroting. Dit<br />

het veral te doen met <strong>die</strong> verskanste<br />

minimum-befondsing<br />

<strong>van</strong> sleutelelemente soos kapitaal<br />

en geboue, duursame toerusting,<br />

biblioteek- en inligtingsbronne,<br />

rekenaar- en ander<br />

infrastruktuur, ens.<br />

Die pilare is geformuleer in<br />

terme <strong>van</strong> wenslike persentasies<br />

<strong>van</strong> totale inkomste. (In <strong>die</strong> afgelope<br />

jare is hier<strong>die</strong> bedrae ingefaseer.)<br />

Totale besteding aan<br />

personeelvergoeding word andersyds<br />

beperk tot 53% <strong>van</strong> totale<br />

inkomste.<br />

Die sukses <strong>van</strong> <strong>die</strong> draaistrategie,<br />

wat grootliks toegeskryf<br />

word aan <strong>die</strong> snelle toename in<br />

studentegetalle, het dit in <strong>die</strong><br />

2003 finansiële jaar moontlik<br />

gemaak om meer as R67 miljoen<br />

aan strategiese kwessies te<br />

bestee. R34 miljoen hier<strong>van</strong> is<br />

eerstens aangewend om <strong>die</strong><br />

sogenaamde pilare <strong>van</strong> `n gesondepraktyk-begroting<br />

verder te befonds.<br />

Wat <strong>die</strong> aanwending <strong>van</strong> <strong>die</strong> balans <strong>van</strong> <strong>die</strong> strategiese<br />

fondse betref, kan <strong>die</strong> volgende genoem word:<br />

Vergoedingskoste en billikheid<br />

Infasering <strong>van</strong> behuisingstoelaag R1,6 miljoen<br />

Me<strong>die</strong>se voordele R2 miljoen<br />

Menslike hulpbronontwikkeling R1 miljoen<br />

Billikheid R3 miljoen<br />

Voorsiening vir verl<strong>of</strong>gratifikasie R2 miljoen<br />

Studente-aangeleen<strong>the</strong>de<br />

Kampusbeveiliging R1 miljoen<br />

Onderrighulpmiddele: R1 miljoen<br />

Lesinglokale<br />

Oop- en volwasseleer R0,5 miljoen<br />

Sportplan R1 miljoen<br />

Rekenaarlaboratorium R3,4 miljoen<br />

Ander strategiese aangeleen<strong>the</strong>de<br />

Samelewings<strong>die</strong>ns R,6 miljoen<br />

Entrepreneuriese ondersteuning R1 miljoen<br />

Programvestiging, bemarking R2 miljoen<br />

Ver<strong>van</strong>ging <strong>van</strong> rekenaarstelsels R5 miljoen<br />

Die skitterende resultate met betrekking tot hulpbronbestuur<br />

het <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong><br />

gevestig as ’n leier in veranderingsbestuur in <strong>die</strong> hoër<br />

onderwys in <strong>die</strong> land.<br />

Verder het <strong>die</strong> finansiële prestasie dit vir <strong>die</strong><br />

<strong>Universiteit</strong> moontlik gemaak om in sy belangrikste<br />

hulpbron, sy mense, te begin belê deur salarisverhogings<br />

en bevorderings. Baie miljoene is ook in <strong>die</strong><br />

akademiese kern en fasiliteite belê.<br />

Die sukses <strong>van</strong> <strong>die</strong> draaistrategie was nie net tot<br />

voordeel <strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>Universiteit</strong> nie, maar <strong>van</strong> <strong>die</strong> hele<br />

sentrale binneland.<br />

Dit het ’n groot ekonomiese inspuiting beteken<br />

vir een <strong>van</strong> <strong>die</strong> grootste organisasies en werkskeppers<br />

in Bloemfontein en <strong>die</strong> <strong>Vrystaat</strong>. Bloot <strong>die</strong> besteding<br />

wat deur <strong>die</strong> verdubbeling in <strong>die</strong> studentemassa<br />

asook <strong>die</strong> nuwe boubedrywighede op <strong>die</strong> kampus<br />

veroorsaak is, het sedert 2000 honderde miljoene<br />

rand vir <strong>die</strong> stad beteken.<br />

56


Balansstaat Balance sheet<br />

2003 2002<br />

Bates (Rm) (Rm) Assets<br />

Nie-bedryfsbates 589,9 401,3 Non-operating assets<br />

Bedryfsbates 437,7 401,0 Current assets<br />

Totale bates 1 027,6 802,3 Total assets<br />

Fondse en laste Funds and liabilities<br />

Fondse beskikbaar 736,0 658,0 Funds available<br />

Nie-bedryfslaste 220,6 88,4 Non-current liabilities<br />

Bedryfslaste 71,0 55,9 Current liabilities<br />

Totale fondse en laste 1 027,6 802,3 Total funds and liabilities<br />

Inkomstestaat Income <strong>State</strong>ment<br />

Totale inkomste 687,7 560,1 Total Income<br />

Staatstoekennings 343,6 281,03 Government subsidy<br />

Klasgelde en ander 194,3 141,0 Tuition fees and o<strong>the</strong>r<br />

fooi-inkomste fee income<br />

Kontrakte 40,0 37,0 Contracts<br />

Skenkings 9,7 16,7 Donations<br />

Ander 15,0 13,0 O<strong>the</strong>r<br />

Nie herhalende items 21,4 22,2 Non-repetitive items<br />

Rente en dividende 63,7 49,1 Interest and dividends<br />

Totale uitgawes 611,2 451,8 Total expenditure<br />

Personeelvergoeding 352,6 268,9 Staff remuneration<br />

Ander bedryfsuitgawes 210,1 149,1 O<strong>the</strong>r operating expenditure<br />

Depresiasie 38,9 30,8 Depreciation<br />

Finansieringskoste 2,6 3,1 Financing charges<br />

Ander 7,2 0 O<strong>the</strong>r<br />

Netto surplus 76,5 108,4 Net surplus<br />

Kontantvloeistaat Cash Flow <strong>State</strong>ment<br />

Netto kontant invloei 169,7 159,4 Net cash flow from<br />

uit bedryfsaktiwiteite operating activities<br />

Kontant aangewend in (201,3) (123,2) Cash utilised in<br />

beleggingsaktiwiteite investing activities<br />

Kontant uit /(aangewend vir) (3,3) 12,2 Cash from/(utilised in)<br />

finansieringsaktiwiteite financing activities<br />

Kontant en kontant 41,0 75,9 Cash and cash<br />

ekwivalente aan <strong>die</strong> equivalents<br />

einde <strong>van</strong> <strong>die</strong> jaar at end <strong>of</strong> year<br />

57


9 Students: some<br />

notable events<br />

Although it is generally felt that UFS<br />

sporting achievements have been<br />

somewhat mediocre in <strong>the</strong> last few<br />

years, several students did excel at a<br />

national level. Chris Dednam was selected<br />

as a member <strong>of</strong> <strong>the</strong> South African Protea<br />

badminton team who took part in <strong>the</strong><br />

Africa Cup, while three netball players<br />

made <strong>the</strong> SA Protea netball team. They<br />

were Karin Venter, Charlene du Toit and<br />

Annari Store.<br />

Three Shimla rugby players, Juan<br />

Smith, Hendro Scholtz and Friedrich<br />

Lombaard, were elected as Springboks in<br />

2003, with Smith making <strong>the</strong> World Cup<br />

squad. Neil Powell, Hanru Haupt and<br />

Tondary Schawanga were selected as<br />

Springbok sevens players.<br />

Long-distance runner Johan Cronje<br />

(800 and 1 500) has been included in <strong>the</strong><br />

Athletics South Africa squad which is earmarked<br />

for participation in <strong>the</strong> 2004 and<br />

2008 Olympic Games.<br />

Kovsies maak skoonskip<br />

by Sêr-kompetisie<br />

Twee koshuise <strong>van</strong> <strong>die</strong> UV het vier <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

vyf toekennings gewen op <strong>die</strong> ATKV se<br />

Nasionale Sêr-kompetisie wat by <strong>die</strong><br />

Potchefstroomse <strong>Universiteit</strong> gehou is.<br />

Huis NJ <strong>van</strong> der Merwe was <strong>die</strong> wenner in<br />

<strong>die</strong> kategorie vir meisies en het ook <strong>die</strong><br />

59<br />

afdeling vir <strong>die</strong> beste verwerking <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />

verpligte liedjie vir <strong>die</strong> meisies, Singing in<br />

<strong>the</strong> rain, gewen. Dit is <strong>die</strong> eerste keer in<br />

<strong>die</strong> geskiedenis <strong>van</strong> <strong>die</strong> kompetisie dat ’n<br />

swart koshuis as wenner aangewys is.<br />

Veritas, een <strong>van</strong> <strong>die</strong> stadshuise, was<br />

<strong>die</strong> wenner in <strong>die</strong> manskategorie en het<br />

ook <strong>die</strong> prys vir <strong>die</strong> beste Afrikaanse komposisie<br />

ingepalm. Dit was <strong>die</strong> derde keer<br />

sedert <strong>die</strong> instelling <strong>van</strong> <strong>die</strong> kompetisie dat<br />

Veritas as wenner aangewys is.<br />

SRC elections challenged<br />

On <strong>the</strong> Bloemfontein campus <strong>the</strong> elections<br />

for <strong>the</strong> Students’ Representative<br />

Council (SRC) suffered a three-week long<br />

delay following a very late request by<br />

members <strong>of</strong> <strong>the</strong> South African Students<br />

Congress (SASCO) and <strong>the</strong> ANC Youth<br />

League (ANCYL) to change <strong>the</strong> student<br />

electoral system to one <strong>of</strong> proportional<br />

representation.<br />

At <strong>the</strong> insistence <strong>of</strong> <strong>the</strong> Bloemfontein<br />

<strong>of</strong>fice <strong>of</strong> <strong>the</strong> Independent Electoral<br />

Commission (IEC), a referendum was held<br />

under IEC-control to decide <strong>the</strong> issue. The<br />

majority <strong>of</strong> students (63,3 %) voted against<br />

a change to a proportional representation<br />

system. The SRC election went ahead<br />

without any hitches on 4 September 2003<br />

under supervision <strong>of</strong> <strong>the</strong> IEC.<br />

Links: Die nuwe inligtingspunt by Thakaneng-brug verskaf ’n eenstop-inligtings<strong>die</strong>ns aan<br />

studente. Die Studenteraad se vergadersaal en kantore het ook na <strong>die</strong> eerste vloer <strong>van</strong> <strong>die</strong> nuwe<br />

studentesentrum geskuif.


Umbrella structure for three campuses<br />

In June student leaders from <strong>the</strong> Bloemfontein, Qwaqwa and Vista<br />

campuses joined forces to develop an umbrella student-council<br />

structure for <strong>the</strong> three campuses in preparation for <strong>the</strong> incorporation<br />

<strong>of</strong> Vista's Bloemfontein campus in 2004. Although this process was<br />

still incomplete at year's end, much progress was made. The work is<br />

set to be completed during 2004.<br />

A student enjoys a quiet moment on <strong>the</strong> campus.<br />

60<br />

Following allegations <strong>of</strong> voting irregularities<br />

during <strong>the</strong> referendum (not <strong>the</strong><br />

election itself), <strong>the</strong> auditing firm<br />

PricewaterhouseCoopers (PWC) was<br />

appointed to do an independent audit.<br />

PWC found that at most 5% <strong>of</strong> votes might<br />

have been altered, not enough to have<br />

influenced <strong>the</strong> outcome <strong>of</strong> <strong>the</strong> referendum.<br />

SASCO and ANCYL continued to<br />

demand that <strong>the</strong> <strong>University</strong> disband <strong>the</strong><br />

“illegal SRC”. Failing this, <strong>the</strong>y threatened<br />

to establish “our own democratic SRC”,<br />

occupy <strong>the</strong> SRC <strong>of</strong>fices, and “render <strong>the</strong><br />

whole management ungovernable”.<br />

Hence <strong>the</strong> Management obtained an interdict<br />

against <strong>the</strong> intended actions to avoid<br />

disruption <strong>of</strong> lectures, tests and upcoming<br />

examinations.<br />

The UFS took up <strong>the</strong> matter with <strong>the</strong><br />

national IEC <strong>of</strong>fice. Based on a study <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />

full set <strong>of</strong> available documents <strong>the</strong> Chief<br />

Electoral Officer <strong>of</strong> <strong>the</strong> National IEC<br />

unequivocally concluded as follows:<br />

• “It was also noted that some evidence<br />

<strong>of</strong> possible vote tampering was found,<br />

but that <strong>the</strong> maximum extent <strong>of</strong> possible<br />

vote tampering was <strong>of</strong> such a limited<br />

scale that <strong>the</strong> outcome <strong>of</strong> <strong>the</strong> referendum<br />

could not have been affected.”<br />

• “Since <strong>the</strong> SRC election itself was<br />

without any problems or allegations <strong>of</strong><br />

tampering, <strong>the</strong>re is no reason not to<br />

accept <strong>the</strong> outcome <strong>of</strong> <strong>the</strong> election.”<br />

Throughout this process <strong>the</strong> <strong>University</strong><br />

management stressed that its only interest<br />

was to protect <strong>the</strong> integrity <strong>of</strong> <strong>the</strong> electoral<br />

process, and that it was immaterial to <strong>the</strong><br />

<strong>University</strong> which student grouping won<br />

<strong>the</strong> SRC election. The <strong>University</strong> Council<br />

also decided that in future proposals<br />

regarding changes in <strong>the</strong> SRC constitution<br />

(which includes <strong>the</strong> electoral system) must<br />

be handled before <strong>the</strong> June Council meeting,<br />

to ensure orderly SRC elections.


10<br />

Conclusion:<br />

towards 2004<br />

The <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> ends<br />

<strong>the</strong> year 2003 in a stronger position<br />

than at <strong>the</strong> beginning <strong>of</strong> 2003. While<br />

we have much to celebrate in 2003 in terms<br />

<strong>of</strong> quality in teaching, research and community<br />

service, we also celebrate significant<br />

successes in <strong>the</strong> areas <strong>of</strong> justice, equity and<br />

diversity management. The incorporation <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> Qwaqwa and Vista Bloemfontein campuses,<br />

although adding additional management<br />

burdens and challenges, also provides<br />

us with exciting opportunities to serve higher<br />

education in <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> and central<br />

regions in innovative ways.<br />

All <strong>the</strong> above were achieved and pursued<br />

in full alignment with <strong>the</strong> strategic priorities<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>University</strong> in 2003, i.e. quality,<br />

equity and redress, financial sustainability,<br />

and higher education restructuring – as well<br />

as <strong>the</strong> vision <strong>of</strong> a new Vice-chancellor and<br />

Rector.<br />

The year 2003 was a good year full <strong>of</strong><br />

blessings for <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong><br />

61<br />

<strong>State</strong>. For that we thank our heavenly<br />

Fa<strong>the</strong>r.<br />

At <strong>the</strong> end <strong>of</strong> 2003 we also eagerly anticipate<br />

our 2004 centenary celebrations,<br />

which kick <strong>of</strong>f on 28 January, <strong>the</strong> birthday <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> as a highereducation<br />

institution in 1904.<br />

Several events throughout <strong>the</strong> year will<br />

celebrate <strong>the</strong> Centenary: from joyful student<br />

parties to special graduation ceremonies<br />

to an international conference on<br />

democracy, diversity and development.<br />

Through this conference <strong>the</strong> <strong>University</strong> <strong>of</strong><br />

<strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong> hopes to stimulate a critical<br />

national discourse on <strong>the</strong> kind <strong>of</strong> society<br />

we wish to be transforming into.<br />

It signals our attitude at this important<br />

moment in our history: looking forward<br />

from 10 years <strong>of</strong> democracy and 100 years<br />

<strong>of</strong> scholarship, shaping <strong>the</strong> future through<br />

critical discourse and scholarship. Doing<br />

what a good university should do.


Members and composition<br />

<strong>of</strong> <strong>the</strong> Council<br />

Chairperson<br />

Judge S P B (Faan) Hancke<br />

Vice-chairperson<br />

Mr D C M (Dines) Gihwala<br />

The Rector and Vice-chancellor<br />

Pr<strong>of</strong> F C <strong>van</strong> N (Frederick) Fourie<br />

Acting Vice-rector: Academic Operations<br />

Pr<strong>of</strong> G N (Gerrit) <strong>van</strong> Wyk<br />

Acting Vice-rector: Academic Planning<br />

Pr<strong>of</strong> M (Magda) Fourie<br />

Acting Vice-rector: Student Affairs<br />

Pr<strong>of</strong> T (Teuns) Verschoor<br />

Appointed by <strong>the</strong> Minister <strong>of</strong> Education<br />

Pr<strong>of</strong> S C (Shirley) Walters<br />

Dr M D (David) Mosimege<br />

Appointed by <strong>the</strong> Premier <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

Dr V (Victor) Litlhakanyane<br />

Dr C M (Charles) Nwaila<br />

Elected by <strong>the</strong> Senate<br />

Pr<strong>of</strong> D J (Daan) de Waal<br />

Pr<strong>of</strong> D F M (Danie) Strauss<br />

Pr<strong>of</strong> J J (Johan) Henning<br />

Members <strong>of</strong> <strong>the</strong> religious community<br />

Dr G P V (Vickie) le Roux<br />

(Dutch Reformed Church)<br />

Elected by <strong>the</strong> alumni<br />

Judge S P B (Faan) Hancke<br />

Mr C J (Jan) Grobler<br />

Elected by <strong>the</strong> convocation<br />

Mr P J (Piet) Steytler<br />

Elected by <strong>the</strong> donors<br />

Dr J M (Kobus) Laubscher<br />

Pr<strong>of</strong> J D (Johan) Nortjé<br />

Mr J D (Klippies) Steenkamp<br />

Elected by <strong>the</strong> academic staff who<br />

are not members <strong>of</strong> Senate<br />

Pr<strong>of</strong> C R (Robert) Dennis<br />

63<br />

Pr<strong>of</strong> M M (Marietjie) Nel<br />

Elected by <strong>the</strong> service workers<br />

Mr S (Simon) Khosana<br />

Appointed by <strong>the</strong> Students'<br />

Representative Council<br />

Mr Q (Quintin) du Plessis (SRC President)<br />

Mr M (Martin) Botha (SRC Vice-president)<br />

Appointed by <strong>the</strong> South African Local<br />

Government Association: <strong>Free</strong> <strong>State</strong><br />

Mr M J (Mojalefa) Matlole<br />

Mr L G A Masoetsa<br />

Appointed by Council<br />

Dr N (Nathan) Bagarette<br />

Mr J J (Jonathan) Crow<strong>the</strong>r<br />

Mr D C M (Dines) Gihwala<br />

Dr F de K (Frans) Kotzé<br />

Ms M S (Sarah) Mlamleli<br />

Mr F K Morule<br />

Mr J H (Jan) Fourie<br />

In advisory capacity:<br />

Mr V F (Vernon) Collett (Registrar:<br />

Student Academic Services)<br />

Mr A (Anton) Fisher (Head: Strategic<br />

Communication)<br />

Mr L S (Lourens) Geyer (Director: Human<br />

Resources)<br />

Rev C D (Kiepie) Jaftha (Chief Director:<br />

Community Service)<br />

Mr A (Arie) <strong>van</strong> der Bijl (Director: Budgets)<br />

Pr<strong>of</strong> D A (Niel) Viljoen (Chief Director:<br />

Operations)<br />

Mr C R (Chris) Liebenberg (Director:<br />

Financial Administration)<br />

Pr<strong>of</strong> I N (Izak) Steyn (Registrar: General)<br />

Mr W S (Willem) Malherbe (Registrar:<br />

Strategic Planning)<br />

Ms E (Edma) Pelzer (Director: Physical<br />

Resources & Special Projects)


Design & Layout:<br />

Chrysalis Advertising & Publishing<br />

Cell:082 728 4860<br />

Photography:<br />

Reinier Brönn<br />

Cell: 082 820 1320<br />

Printing:<br />

CPD Print<br />

Tel: 012 342 1978<br />

64

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!