04.05.2013 Views

Les 1 - Hoërskool Hans Moore

Les 1 - Hoërskool Hans Moore

Les 1 - Hoërskool Hans Moore

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

SAKESTUDIES/BUSINESS<br />

STUDIES. Gr 12<br />

SAKEBEDRYWIGHEDE/BUSINESS<br />

OPERATIONS<br />

LES 1/LECTURE 1<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

1. Die menslikehupbronnedepartement.<br />

• Die menslikehulpbronefunksie<br />

in ‘n maatskappy behels die<br />

daarstelling van riglyne<br />

(beleide) vir die indiensneming,<br />

verplasing, opleiding,<br />

bevordering en afdanking van<br />

personeel.<br />

• Al hierdie beleide moet in<br />

ooreenstemming wees met<br />

regeringswetgewing tov:<br />

– Arbeidsverhouding.<br />

– Voorwaardes van indiensneming.<br />

– Billike indiensneming.<br />

– Vaardigheidsontwikkeling.<br />

1. The human resources<br />

department.<br />

• The human resource function in<br />

a company involves establishing<br />

guidelines (policies) for<br />

employing, transferring,<br />

training, promoting and<br />

dismissing staff.<br />

• All of these policies needs to be<br />

in line with government laws<br />

regarding:<br />

– Labour relations.<br />

– Conditions of employment.<br />

– Employment equity.<br />

– Skills development.<br />

1<br />

2<br />

15.04.2012<br />

1


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

a. Wet of Arbeidsverhouding<br />

(Labour relations Act – LRA)<br />

• Arbeidsverhouding verwys<br />

na die verhouding tussen<br />

werkgewers, werknemers en<br />

die staat.<br />

• ‘n Aantal wette beheer die<br />

verhouding tussen<br />

werkgewers en werknemers.<br />

• Dit verseker dat werknemers<br />

en werkgewers mekaar billik<br />

behandel.<br />

a. Labour Relations Act (LRA)<br />

• Labour relations refers to the<br />

relationship between<br />

employers, employees and<br />

the state.<br />

• A number of acts control the<br />

relationship between<br />

employers and employees.<br />

• This ensure that employers<br />

and employees treat each<br />

other fairly.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Die Wet op<br />

Arbeidverhoudings lui<br />

dat elke werknemer en<br />

werkgewer die reg het<br />

om aan ‘n<br />

verteenwoordeigende<br />

unie te behoort.<br />

• Die wet fasiliteer<br />

kollektiewe bedinging<br />

en die beslegting van<br />

geskille.<br />

• The Labour Relations<br />

Act states that every<br />

employee and employer<br />

has the right to belong<br />

to a representative<br />

union.<br />

• This Act facilitates<br />

collective bargaining<br />

and dispute resolution.<br />

3<br />

4<br />

15.04.2012<br />

2


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

b. Werkloosheidsversekering<br />

swet<br />

• Die<br />

Werkloosheidsversekering<br />

swet maak voorsiening vir<br />

die skepping van die<br />

werkloosheidsversekerings<br />

fonds. (WVF)<br />

• Hierdie fons help mense<br />

wat bygedra het tot die<br />

fonds en wat weens<br />

omstandighede buite hulle<br />

beheer hulle werk verloor<br />

het.<br />

b. Unemployment Insurance<br />

Act.<br />

• The Unemployment<br />

Insurance Act provided for<br />

the establishment of the<br />

Unemployment Insurance<br />

Fund (UIF).<br />

• This fund helps people<br />

who contributed to the<br />

fund and have lost their<br />

work due to circumstances<br />

beyond their control.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Tans is die bydrae ‘n<br />

aftrekking van 1% van<br />

die werknemer se<br />

vergoeding en dieselfde<br />

bedrag deur die<br />

werkgewer.<br />

• Werkgewer moet die<br />

werknemers by die<br />

Departement van<br />

Arbeid registreer.<br />

• Currently the<br />

contribution is 1%<br />

deducted from the<br />

employee and 1% from<br />

the employer.<br />

• Employers must register<br />

all employees with the<br />

Department of Labour.<br />

5<br />

6<br />

15.04.2012<br />

3


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Voordele word op die<br />

volgende maniere betaal:<br />

i. Werkloosheidsvoordeel.<br />

• Werknemers moes vir ten<br />

minste 13 weke bygedra het<br />

in die jaar voordat hulle vir<br />

hierdie voordeel kwalifiseer.<br />

• Die werknemer sal 33.3%<br />

van sy of haar laaste loon<br />

ontvang.<br />

• Hierdie voordeel word<br />

uitbetaal vir ‘n maksimum<br />

van 26 weke.<br />

• Benefits are paid in the<br />

following way:<br />

i. Unemployment benefits.<br />

• Employees must have<br />

contributed for at least 13<br />

weeks in the year before<br />

they are able to qualify for<br />

this benefit.<br />

• The employees will<br />

receive 33.3% of his or her<br />

last wage.<br />

• This benefits is paid for a<br />

maximum of 26 weeks.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

ii. Siektevoordele.<br />

• Siektevoordele is vir<br />

werknemers wat siek is<br />

en daarom nie met die<br />

normale pligte kan<br />

voortgaan nie.<br />

• Voordele word betaal<br />

teen 45% van die<br />

werknemer se loon.<br />

• Dit sluit alkoholisme en<br />

dwelmafhanklikheid uit.<br />

ii. Sick benefits.<br />

• Sick benefits are for<br />

employees who are sick,<br />

and as a result are<br />

unable to continue with<br />

their normal duties.<br />

• Benefits are paid at 45%<br />

of the employee’s wage.<br />

• The benefit excludes<br />

alcoholism and drug<br />

dependence.<br />

7<br />

8<br />

15.04.2012<br />

4


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

iii. Kraamvoordele.<br />

• Hierdie voordele word<br />

betaal aan vroue voor<br />

en nadat hulle ‘n baba<br />

gehad het.<br />

• Kraamvoordele word<br />

betaal teen 45% van<br />

die werknemer se loon<br />

en vir ‘n maksimum<br />

periode van 26 weke.<br />

iii. Maternity benefits.<br />

• These benefits are<br />

paid to women before<br />

and after having a<br />

baby.<br />

• Maternity benefits are<br />

paid at 45% of the<br />

employee’s wage, and<br />

the benefits are paid<br />

for a maximum period<br />

of 26 weeks.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

iv. Aannemingsvoordele.<br />

• Aannemingsvoodele<br />

word betaal aan<br />

vroulike werknemers<br />

wat ‘n kind jonger as 2<br />

jaar aanneem.<br />

• Die reëls is dieselfde<br />

as die vir kraam.<br />

iv. Adoption benefits.<br />

• Adoption benefits are<br />

paid to female<br />

employees who<br />

adopts a child under<br />

the age of two.<br />

• The rules are the<br />

same as those for<br />

maternity.<br />

9<br />

10<br />

15.04.2012<br />

5


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

v. Sterftevoordele.<br />

• Wanneer ‘n lid sterf,<br />

word voordele teen<br />

45% van die oorlede<br />

werknemer se loon of<br />

salaris betaal.<br />

• Betaling hang af van<br />

die periode van diens.<br />

v. Death benefits.<br />

• When a member dies,<br />

benefits for<br />

dependents of the<br />

deceased employee's<br />

wage or salary.<br />

• Payment depends on<br />

the period of service.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

c. Wet op Vergoeding vir<br />

Beroepsbeserings en –<br />

siektes.<br />

• Daar word slegs van<br />

werkgewers verwag om<br />

by te dra tot die fonds.<br />

• Enige maatskappy wat<br />

mense in diens het,<br />

moet bydra tot hierdie<br />

fonds wat deur die<br />

Vergoedingskommissaris<br />

beheer word.<br />

c. Occupational Injuries<br />

and Diseases Act.<br />

• Only employers are<br />

required to contribute to<br />

the Workmen’s<br />

Compensation Fund.<br />

• Any company who<br />

employs people has to<br />

contribute to the fund<br />

controlled by the<br />

workmen’s<br />

Compensation<br />

Commissioner.<br />

11<br />

12<br />

15.04.2012<br />

6


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Die fonds betaal<br />

vergoeding aan<br />

werknemers wat<br />

permanent of tydelik<br />

ongeskik raak weens<br />

beserings by die werk.<br />

• Ongelukke in die<br />

vervaardigingsomgewing<br />

lei soms tot tydeliks<br />

ongeskiktheid: snye,<br />

kneusings, beenbreuke,<br />

ens.<br />

• The fund pays<br />

compensation to<br />

employees who suffers<br />

permanent or temporary<br />

disability due to<br />

workplace injuries.<br />

• Accidents in the<br />

manufacturing<br />

environment sometimes<br />

results in temporary<br />

disability: cuts, bruises,<br />

fractures, etc.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Permanente<br />

ongeskiktheid vind<br />

plaas wanneer ‘n<br />

werknemer weens die<br />

aard van sy of haar<br />

besering nie weer kan<br />

terugkeer werk toe nie.<br />

• Die eis moet binne 12<br />

maande ingedien word.<br />

• Permanent disability<br />

occurs when a disability<br />

is so severe that an<br />

employee cannot return<br />

to work at all.<br />

• The claim must be<br />

submitted within 12<br />

months.<br />

13<br />

14<br />

15.04.2012<br />

7


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

d. Wet op<br />

Beroepsgesondheid en –<br />

veiligheid.<br />

• Die doel van die wet is om<br />

die gesondheid en<br />

veiligheid van mense wat<br />

met potensieel gevaarlike<br />

masjienerie en toerusting<br />

werk, te verseker.<br />

• Dit beskerm ook<br />

verbruikers wat deur die<br />

aktiwiteite van ‘n<br />

besigheid beïnvloed kan<br />

word.<br />

d. The Occupational Health<br />

and Safety Act.<br />

• The purpose of this Act is<br />

to ensure the health and<br />

safety of people working<br />

with potentially hazardous<br />

machinery and<br />

equipment.<br />

• It also protects consumers<br />

who may be affected by<br />

the activities of a business.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Alle besighede moet<br />

seker maak dat:<br />

– ‘n Veilige werkomgewing<br />

vir werknemers geskep<br />

word.<br />

– Die gesonfheid en<br />

veiligheid van verbruikers<br />

gewaarborg word.<br />

– Verbruikers van die produk<br />

ingelig word oor die<br />

moontlike gevare van die<br />

produk.<br />

• All businesses must make<br />

sure that:<br />

– A safe working<br />

environment is created for<br />

all employees.<br />

– The health and safety of<br />

consumers is guaranteed.<br />

– Users of the product are<br />

informed of possible<br />

dangers resulting from the<br />

use of the product.<br />

15<br />

16<br />

15.04.2012<br />

8


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Die wet stipuleer dat ‘n<br />

werknemer nie ‘n<br />

werknemer mag<br />

viktimiseer of geld van<br />

‘n werknemer mag<br />

aftrek om veilige<br />

werkomstandighede te<br />

verskaf nie.<br />

• The act stipulates that<br />

an employer may not<br />

victimise an employee<br />

and may not deduct<br />

money from the<br />

employee to provide<br />

safe working conditions.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

e. Wet op Basiese<br />

Diensvoorwaardes.<br />

• Hierdie wet beskerm<br />

werknemers teen onbillike<br />

arbeidspraktyke.<br />

• Dit bepaal die minimum<br />

voorwaardes vir<br />

indiensneming, wat nie deur<br />

werkgewers of werknemers<br />

geïgnoreer mag word nie,<br />

self al is albei bereid om dit<br />

te doen.<br />

• Werkgewers mag beter<br />

voorwaardes aanbied indien<br />

hulle wil.<br />

e. Basic Conditions of<br />

Employment Act.<br />

• The act protects employees<br />

against unfair labour<br />

practice, and lays down the<br />

minimum conditions of<br />

employment that neither<br />

employers nor employees<br />

may ignore, even if both are<br />

willing.<br />

• Employers are free, to offer<br />

better conditions should they<br />

wish to do so.<br />

17<br />

18<br />

15.04.2012<br />

9


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Die volgende is ‘n opsomming van<br />

sommige van die hoofpunte van<br />

die wet:<br />

i. Oortyd.<br />

• ‘n Werkgewer mag nie van ‘n<br />

werknemer verwag om oortyd<br />

van meer as drie ure per dag of<br />

tien ure per week te werk nie,<br />

tensy so ooreengekom.<br />

• Werknemer mag betaalde tyd<br />

afkry in ruil vir oortyd wat<br />

gewerk is, of moet 1.5 keer hul<br />

normale loon daarvoor<br />

ontvang.<br />

ii. Etepouses.<br />

• The following is a summary of<br />

some of the main points of this<br />

act:<br />

i. Overtime.<br />

• An employer may not require<br />

or allow an employee to work<br />

overtime more than 3 hours a<br />

day or 10 hours a week, except<br />

by agreement.<br />

• Overtime must be paid at 1.5<br />

times the rate of the<br />

employee’s normal wage or an<br />

employee may agree to receive<br />

paid time off in return for<br />

overtime worked.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• ‘n Werknemer moet ‘n<br />

etepouse van 60<br />

minute na elke vyt uur<br />

van werk hê.<br />

ii. Meal intervals.<br />

• An employee must<br />

have a meal interval of<br />

60 minutes after five<br />

hours work.<br />

19<br />

20<br />

15.04.2012<br />

10


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

iii. Openbare vakansiedae.<br />

• Werknemers moet<br />

betaal word vir enige<br />

openbare vakansiedag<br />

wat op ‘n werkdag val.<br />

• Werknemers mag<br />

instem om op openbare<br />

vakansiedae te werk,<br />

maar moet dubbel die<br />

normale loon betaal<br />

word.<br />

iv. Verlof.<br />

iii. Public holidays.<br />

• Employees must be paid<br />

for any public holiday<br />

that falls on a working<br />

day.<br />

• Employees may agree to<br />

work on a public<br />

holiday, but must be<br />

paid at double the<br />

normal rate.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• Werknemers is<br />

geregtig op 21 dae<br />

aaneenlopende verlof<br />

per jaar, of deur<br />

ooreenkoms een dag<br />

vir elke 17 dae van<br />

werk wat voltooi is.<br />

iv. Leave.<br />

• Employees are<br />

entitled to 21 days<br />

consecutive leave per<br />

year, or by agreement<br />

one day for every 17<br />

days of work<br />

completed.<br />

21<br />

22<br />

15.04.2012<br />

11


v. Siektevelof.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• ‘n Werknemer is<br />

geregtig op ses weke<br />

betaalde siekteverlof<br />

in ‘n periode van 36<br />

maande.<br />

vi. Kraamverlof.<br />

v. Sick leave.<br />

• An employee is<br />

entitled to 6 weeks<br />

paid sick leave in a<br />

period of 36 months.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

• ‘n Swanger werknemer<br />

is geregtig op vier<br />

maande aaneenlopende<br />

kraamverlof.<br />

• ‘n Swanger werknemer<br />

mag nnie werk doen<br />

wat gevaarlik is vir haar<br />

of haar ongebore kind<br />

nie.<br />

vi. Maternity leave.<br />

• A pregnant employee is<br />

entitled to 4 months<br />

consecutive maternity<br />

leave.<br />

• A pregnant employee<br />

may not perform work<br />

that is hazardous to her<br />

unborn child.<br />

23<br />

24<br />

15.04.2012<br />

12


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

vii. Beëndiging van diens.<br />

• ‘n Dienskontrak kan slegs<br />

beëindig word per<br />

kennisgewing van nie<br />

korter nie as een week.<br />

• Indien die persoon vir vier<br />

weke of minder in diens<br />

was; nie minder nie as<br />

twee weke indien vir<br />

langer as vier weke in<br />

diens was; en in minder<br />

nie as vier weke indien vir<br />

‘n jaar of langer in diens<br />

was.<br />

vii. Termination of<br />

employment.<br />

• A contract of employment<br />

may be terminated only<br />

on notice of not less than<br />

one week if the person<br />

has been employed for 4<br />

weeks or less; 2 weeks if<br />

employed for more than 4<br />

weeks; and not less than 4<br />

weeks if employed for one<br />

year or more.<br />

MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

f. Wet op Diensbillikheid.<br />

• Sien bl 143 in<br />

handboek.<br />

f. Employment<br />

Equipment.<br />

• See pg 143 in text<br />

book.<br />

25<br />

26<br />

15.04.2012<br />

13


MENSLIKE HULPBRONNE/<br />

HUMAN RESOURCES.<br />

g. Wet op Vaardigheidsontwikkeling.<br />

• Sien bl 144 – 146 in<br />

handboek.<br />

• Hierdie belangrik vir ‘n<br />

langvraag,<br />

gekombineer met die<br />

werk in module 1.<br />

g. Skills Development<br />

Act.<br />

• See pg 144 – 146 in<br />

text book.<br />

• This is very important<br />

as ‘n long question,<br />

combined with the<br />

work in module 1.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

2. Die indiensnemings<br />

proses.<br />

Werwing Seleksie<br />

proses Plasing en<br />

induksie<br />

2. The employment<br />

process.<br />

Recruitment<br />

Selection process<br />

Placement and<br />

induction<br />

27<br />

28<br />

15.04.2012<br />

14


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

a) Werwing van personeel.<br />

Werwing: die proses om nuwe<br />

werknemers te vind en aan te stel.<br />

Werwing is ‘n voordurende proses,<br />

omdat:<br />

Wernemers hul poste vir ‘n ander werk<br />

verlaat.<br />

Werknemers bevorder word wat poste<br />

vakant laat.<br />

Werknemers aftree.<br />

Werknemers moontlik afgedank word.<br />

Besigheid uitbrei en meer werknemers<br />

nodig het.<br />

Globale en tegnologiese veranderings<br />

daartoe lei dat die besigheid meer<br />

werknemers met nuwe vaardighede<br />

benodig.<br />

a. Recruiting staff.<br />

Recruitment: the process of finding<br />

and appointing new employees.<br />

Recruitment is an ongoing process<br />

because:<br />

Employees leave their jobs for other<br />

jobs.<br />

Employees are being promoted, which<br />

leaves positions vacant.<br />

Employees retire.<br />

Employees may be dismissed.<br />

The business expands and needs more<br />

employees.<br />

Global and technological changes lead<br />

to businesses needing new employees<br />

with new skills.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Volgende stappe word<br />

gevolg in werwingsproses:<br />

Die werk analiseer en ‘n<br />

posbeskrywing en<br />

werksverdeling word geskryf.<br />

Werwingsbronne word<br />

geidentifiseer en besluit<br />

watter gebruik gaan word.<br />

‘n Advertensie word opgestel.<br />

Die advertensie word geplaas<br />

in die toeplaslike koerante,<br />

personneltydskrifte of op die<br />

internet.<br />

Following steps are used in<br />

recruitment process.<br />

Analyse the job and write the<br />

job description and job<br />

specification,<br />

Identify and decide on<br />

recruitment sources.<br />

Compose an advertisement.<br />

Place the advertisement in<br />

appropriate newspaper, staff<br />

magazine or on the Internet.<br />

29<br />

30<br />

15.04.2012<br />

15


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

b) Werwingsbronne.<br />

i) Interne bronne.<br />

Voordele.<br />

Huidige werknemers ken reeds die<br />

reëls van die maatskappy.<br />

Werknemer het reeds ‘n idee van<br />

hoe die onderneming bedryf<br />

word.<br />

Die werknemer is bekend aan die<br />

maatsakppy.<br />

Die aanbied van werk aan<br />

huidige werknemers vehoog die<br />

moraal van die personeel.<br />

Deur ‘n persoon toete laat om<br />

interne te skuif sal die persoon<br />

nie sommer ander werk soek nie.<br />

‘n Positiewe beeld van die<br />

maatskappy word in die<br />

industrie en die gemeenskap<br />

geskep.<br />

b) Recruitment sources.<br />

i) Internal sources.<br />

Advantages.<br />

Current employees already know the<br />

company.<br />

The employee already has an idée<br />

how the business is operated.<br />

The employee is known to the<br />

company.<br />

Offering opportunities to current<br />

employees boost the moral.<br />

To allow a person to move internally<br />

will make sure that that person does<br />

not go and look for other work.<br />

A positive image of the company is<br />

created in the industry and in the<br />

community.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Nadele.<br />

Die maatskappy sal nie voordeel<br />

trek uit nuwe idees wat ‘n nuwe<br />

werknemer sal bring nie.<br />

Die werk mag vaardighede vereis<br />

wat nie tans binne die maatskappy<br />

is nie.<br />

Die bevordering van interne<br />

werknemer kjan ongelukkigheid by<br />

ander werknemers veroorsaak.<br />

Die aantal aansoekers is beperk tot<br />

die hoeveelheid mense wat die<br />

besinheid reeds in sy diens het.<br />

Dit kan gebeur dat iemand wat<br />

bevorder word, aansienlik swakker<br />

gekwalifiseerd is as iemand van<br />

buite.<br />

Disadvantages.<br />

The company will not benefit from<br />

new ideas that ‘n new employee<br />

could bring.<br />

The job may require skills not<br />

currently within the company.<br />

Promotion of an internal employee<br />

could cause resentment among<br />

other employees.<br />

The number of applicants form<br />

which the company can choose is<br />

limited to only the people in the<br />

company.<br />

It is possible to promote a person<br />

that is less qualify that someone<br />

from outside the company.<br />

31<br />

32<br />

15.04.2012<br />

16


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

ii) Eksterne bronne.<br />

Roofwerwers: mense wat<br />

daarin spesialiseer om<br />

personeel te werf en te keur.<br />

Voordele:<br />

‘n Wyer keuse van kandidate.<br />

‘n Goeie besigheid trek meer<br />

kandidate aan.<br />

Kandidate het alreeds die<br />

keuring geslaag.<br />

Personeelagentskappe kan<br />

maatskappye tydspaar.<br />

Handelstydskrifte is baie<br />

geskik vir wanneer<br />

geadverteer word.<br />

ii) External sources.<br />

Headhunters: people who<br />

specialise in recruiting and<br />

screening personnel.<br />

Advantages.<br />

A wider choice of candidates.<br />

A good business will attract<br />

more candidates.<br />

Candidates might already<br />

have passed the screening.<br />

Recruitment agencies can<br />

save the company time.<br />

Trade journals are very<br />

suitable when recruiting for a<br />

specialist skill.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Nadele.<br />

Soms verstaan<br />

werwingsmatskappye nie<br />

dide kultuur en spesifieke<br />

vereistes van individuele<br />

maatskappye nie.<br />

Die nuwe werknemer sal<br />

waarskynlik op gelei moet<br />

word.<br />

Dit kan duur wees.<br />

Advertering in die<br />

geklassifiseerde afdeling<br />

van koerante sal moontlik<br />

‘n groot aantal kandidate<br />

lok.<br />

Disadvantages.<br />

Sometimes recruitment<br />

agencies do not<br />

understand the culture and<br />

specific requirements of<br />

the company.<br />

The new employee might<br />

have to be trained.<br />

It could be costly.<br />

Advertising in the classified<br />

section of newspapers<br />

might attract a large<br />

number of applicants.<br />

33<br />

34<br />

15.04.2012<br />

17


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

c) Seleksie van personeel.<br />

Wanneer ‘n besighdie ‘n werk in<br />

‘n koerant of op die internet<br />

adverteer, ontvang hulle<br />

gewoontlik baie aansoeke.<br />

Die bestuurder ontvang al die<br />

aansoekvorms en CV’s van<br />

mense wat in vakante pos<br />

belangstel.<br />

Die bestuurder sal die aansoek<br />

evelueer en ‘n kortlys opstel.<br />

Die kortlys bevat gewoontlik nie<br />

meer as vyf van die beste<br />

kandidate nie.<br />

c) Selection of staff.<br />

When a business advertises a<br />

job in a newspaper or on the<br />

internet, they usually receive<br />

many applications.<br />

The manager receives all the<br />

application forms and CV’s from<br />

people interested in the vacant<br />

position.<br />

The manager will evaluate the<br />

applications and prepare a<br />

shortlist.<br />

The shortlist usually contains no<br />

more than five of the best<br />

applicants.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Die getuigskrifte en<br />

kwalifikasies van die<br />

aansoekers op die kortlys<br />

sal nagegaan word.<br />

Die bestuurder sal die<br />

mense wat onsuksesvol was<br />

skriftelik in kennis stel.<br />

Die bestuurder mag nie op<br />

enige kandidaat mag<br />

diskrimineer op grond van<br />

geslag, godsdiens,<br />

ouderdom, ras of seksuele<br />

oriëntasie nie.<br />

The references and<br />

qualifications of the<br />

applicants on the shortlist<br />

will be checked.<br />

The manager will notify<br />

people whose applications<br />

were unsuccessful in<br />

writing.<br />

The manager may not<br />

discriminate any candidate<br />

on the basis of gender,<br />

religion, age, race or sexual<br />

orientation.<br />

35<br />

36<br />

15.04.2012<br />

18


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

i) Die onderhoud.<br />

Die doel van die onderhoud<br />

is om die aansoeker<br />

persoonlik te ontmoet, seker<br />

te maak dat hy/sy by die res<br />

van die maatskappy sal inpas<br />

en hom of haar ‘n<br />

geleentheid te gee om meer<br />

oor die werk uit te vind.<br />

Tydens die onderhoude kan<br />

aansoekers moontlik gevra<br />

word om aanlegtoetse te<br />

doen om hul geskiktheid vir<br />

die werk te bepaal.<br />

i) The interview.<br />

The purpose of the interview<br />

is to meet the applicant<br />

personally, to make sure that<br />

he/she will fit in with the rest<br />

of the company and to give<br />

him/her an opportunity to<br />

find out more about the job.<br />

During the interviews,<br />

applicants may be asked to<br />

complete aptitude tests to<br />

determine their suitability for<br />

the job.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Wenke vir die aansoeker.<br />

Vind alles uit wat jy kan<br />

oor die werk waarvoor jy<br />

aansoek doen.<br />

Wees hoflik.<br />

Trek netjies aan.<br />

Wees betyds.<br />

Dink aan antwoorde op<br />

vrae wat jy verwag jou<br />

onderhoudvoerders<br />

moontlik sal vra.<br />

Dink aan vrae wat jy<br />

moontlik sal wil vra.<br />

Tips for the interviewee.<br />

Find out what you can<br />

about the job for which<br />

you have applied.<br />

Be courteous.<br />

Dress neatly.<br />

Be on time.<br />

Think of answers to<br />

questions that you<br />

anticipate your<br />

interviewers might ask.<br />

Think about questions that<br />

you would like to aks.<br />

37<br />

38<br />

15.04.2012<br />

19


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Wenke vir die<br />

onderhoudvoerder.<br />

Beplan die dag, datum en<br />

tyd vir die onderhoud.<br />

Maak ‘n lys van al die vrae<br />

wat jy wil vra.<br />

Laat die aansoeker<br />

gemaklik voel en verseker<br />

privaatheid.<br />

Om onbillike voordeel vir<br />

sekere kandidate te<br />

voorkom, moet alle<br />

aansoekers ‘n<br />

gesturkltureerde<br />

onderhoud gegee word.<br />

Tips for the interviewer.<br />

Plan the day, date and time<br />

for the interview.<br />

Make a list of all the<br />

questions that you want to<br />

ask, ensuring that they are<br />

all work related.<br />

Put the applicant at ease,<br />

and ensure privacy.<br />

To prevent an unfair<br />

advantage to certain<br />

candidates, all applicants<br />

should be given a<br />

structured interview.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

ii) Werkkontrakte.<br />

Die suksesvolle kandidaat gaan<br />

gevra word om ‘n werkkontrak<br />

te teken.<br />

Die kontrak is wettig en<br />

bindend.<br />

Die kontrak is tussen die<br />

werkgewer en werknemer.<br />

Arbeidswette vereis dat ‘n<br />

werknemer binne twee maande<br />

nadat hy/sy begin werk het, ‘n<br />

werkskontrak deur die<br />

werkgewer gegee word.<br />

Die kontrak moet besonderhede<br />

gee van die voorwaards van<br />

diens.<br />

ii) Employment contract.<br />

The successful candidate, will<br />

be asked to sign a contract of<br />

employment.<br />

This contract is legal and<br />

binding.<br />

The contract is between the<br />

employer and employee.<br />

Labour laws require an<br />

employee must be given an<br />

employment contract within<br />

two months of having started<br />

working for the employer.<br />

The contract should give details<br />

of the conditions of<br />

employment.<br />

39<br />

40<br />

15.04.2012<br />

20


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

iii) Beëindiging van ‘n<br />

kontrak.<br />

Afdanking.<br />

Werknemers kan afgedank<br />

word vir diefstal, swak<br />

gedrag of omdat hulle nie<br />

hul<br />

werkverantwoordelikhede<br />

korrek en behoorlik<br />

nagekom het nie.<br />

Oortolligheid.<br />

Indien ‘n besigheid nie<br />

langer werk vir sommige<br />

werknemers nie, word hulle<br />

oortollig en kan afgedank<br />

word.<br />

iii) Ending a contract.<br />

Dismissal.<br />

Employees can be<br />

dismissed for theft, bad<br />

conduct or because they<br />

do not fulfil their job<br />

responsibilities or work<br />

correctly and properly.<br />

Redundancy.<br />

If the company no longer<br />

has work for some<br />

employees, then they<br />

become redundant and<br />

could be retrenched.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Aftrede.<br />

Die aftree ouderdom van<br />

vroue is 60jaar en die van<br />

mans 65 jaar.<br />

Daarna word ‘n pensioen<br />

ontvang.<br />

Die menseregtewet mag dalk<br />

die aftree ouderdom<br />

beïnvloed.<br />

Bedanking.<br />

Werknemers kan om verskeie<br />

redes besluit om te bedank.<br />

Die werknemer moet ‘n<br />

geskrewe kennisgewing<br />

inhandig van sy/haar<br />

bedanking.<br />

Retirement.<br />

The retirement age is 60 for<br />

woman and 65 for man.<br />

Thereafter a pension is<br />

received.<br />

The Human Resource Act may<br />

affect the retirement age.<br />

Resignation.<br />

Employee may decide to<br />

resign for various reasons.<br />

The employee must hand in a<br />

written notice of his/her<br />

resignation and their<br />

intention to leave.<br />

41<br />

42<br />

15.04.2012<br />

21


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

d) Plasing en induksie<br />

(oriëntering)<br />

Plasing is die proses<br />

waartydens nuwe<br />

werknemers in poste in die<br />

besigheid aangestel word.<br />

Hierdie proses sluit ook die<br />

verskuiwing en<br />

bevordering van<br />

werknemers in.<br />

Die eerste paar dae in ‘n<br />

nuwe werk is belangrik vir<br />

die werknemer en die<br />

werkgewer.<br />

d) Placement and induction.<br />

Placement is the process<br />

whereby new employees<br />

are placed in the jobs in<br />

the business.<br />

This process also includes<br />

the promotion of<br />

employees and transfers.<br />

The first few days in a new<br />

job are important for the<br />

employee and employer.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Die doel van ‘n induksieprogram<br />

is om:<br />

Die nuwe werknemer ‘n oorsig oor<br />

die besigheid te gee.<br />

Die nuwe werknemer ‘n<br />

geleentheid te gee om die<br />

verskillende departmente te leer<br />

ken en hoe dit inpas in die algehele<br />

bedryf van die besigheid.<br />

Medewerkers en bestuurders<br />

bekend ti stel.<br />

Veiligheidsregulasies en reëls te<br />

verduidelik.<br />

Inligting te verskaf oor die<br />

produkte of dienste wat die<br />

besigheid verskaf.<br />

Geleentheid te gee vir enige vae<br />

en ander inlgting te verskaf.<br />

The purpose of the induction<br />

programme is to:<br />

Give the new employee an<br />

overview of the business.<br />

Give the new employee an<br />

opportunity to get to know the<br />

different departments and how<br />

they all fit into the overall<br />

operations of the business.<br />

Introduce co-workers and<br />

managers.<br />

Explain safety regulations and<br />

rules.<br />

Provide information of the<br />

products or service that the<br />

business provide.<br />

Allow the opportunity for<br />

questions and any other<br />

information.<br />

43<br />

44<br />

15.04.2012<br />

22


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

i) Goeie<br />

induksiepraktyke.<br />

Reël vroeë suksesse.<br />

Stel duidelike<br />

prestasiestandaarde.<br />

Laat toe vir ‘n<br />

“inskakelingsperiode”<br />

Verskaf<br />

ondersteuning.<br />

i) Good induction<br />

practices.<br />

Arrange for some early<br />

successes.<br />

Have clear<br />

performance<br />

standards.<br />

Allow for “settling-in”.<br />

Provide support.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

e) Salarisadministrasie.<br />

Die Loonraad stel minimum lone en<br />

ander vereistes vir indiensneming<br />

vir alle industrieë vas.<br />

Hierdie raad doen ook ondersoeke<br />

oor lone en diensvoorwaardes.<br />

Werknemers word om verskeie<br />

redes verskillende bedrae betaal.<br />

Topbestuur kry meer omdat hulle hoë<br />

kwalifikasies, jare se ondervinding en<br />

besluitnemingsverantwoordelikhede<br />

het.<br />

Sommige is hoë risiko werk.<br />

Sommige werke vereis ‘n hoë vlak van<br />

natuurlike vermoë.<br />

e) Salary administration.<br />

The Wage Board sets minimum<br />

wages and other conditions of<br />

employment for all trades.<br />

This Board also undertake<br />

investigations into wage and<br />

conditions of service.<br />

Employees are paid different<br />

amount of money for the following<br />

reasons:<br />

Top management get more because of<br />

their qualifications and years of<br />

experience and decision-making<br />

responsibilities.<br />

Some jobs involve high risk.<br />

Some jobs require a high level of<br />

natural ability.<br />

45<br />

46<br />

15.04.2012<br />

23


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

i) Betaling van lone en<br />

salarisse.<br />

Die loon- en<br />

salarisdepartement is<br />

verantwoordelik vir die<br />

betaling van lone en<br />

salarisse.<br />

Wanneer werknemers<br />

volgens ‘n tydskaal betaal<br />

word sal hulle ‘n tydkaart hê.<br />

Die betaling kan gedoen<br />

word in kontant, per tjek of<br />

as ‘n kredietoordrag na die<br />

werknemer se bankrekening.<br />

i) Payment of wages and<br />

salaries.<br />

A wages and salary<br />

department is responsible<br />

for the payment of wages<br />

and salaries.<br />

When an employee is paid at<br />

a time rate they will have a<br />

time card.<br />

Actual payment can be made<br />

by cash, cheque or a credit<br />

transfer to the employee's<br />

bank account.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Die betalingstroke moet<br />

die volgende bevat:<br />

Werknemer se naam en<br />

aanstellingsnommer.<br />

Belastingnommer.<br />

Bruto betaling.<br />

Bonus, kommissie en<br />

oortyd.<br />

Verpligte aftrekkings.<br />

Vrywillige aftrekkings<br />

Netto betalings.<br />

The pay advice should<br />

contain the following<br />

information:<br />

Employee’s name and work<br />

number.<br />

Tax number.<br />

Gross pay.<br />

Bonus, commission and<br />

overtime.<br />

Compulsory deductions.<br />

Voluntary deductions.<br />

Net pay.<br />

47<br />

48<br />

15.04.2012<br />

24


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Verpligte aftrekkings.<br />

Dit is die wat volgens wet van<br />

die werknemers afgetrek<br />

moet word.<br />

Die enigste verpligte<br />

aftrekking wat oins tans in<br />

Suid-Afrika het, is<br />

inkomstebelasting en<br />

werkloosheidsversekering.<br />

Inkomstebelasting word op<br />

die volgende maniere<br />

afgetrek: alle werknemers<br />

betaal SIBW-belasting en<br />

werknemers wat meer as<br />

R80000 per jaar verdien,<br />

betaal ook LBS-belasting.<br />

Compulsory deductions.<br />

These deductions that by law<br />

must be deducted from<br />

employees.<br />

The only compulsory<br />

deductions we currently have<br />

in South Africa are Income tax<br />

and Unemployment<br />

Insurance.<br />

Income tax is deducted in the<br />

following way: all employees<br />

pay SITE tax, and employees<br />

earning more that R80000<br />

per year also pay PAYE.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Vrywillige aftrekkings.<br />

Vrywillige aftrekkings is<br />

spesifieke bedrae wat vir<br />

spesifieke redes afgetrek<br />

word.<br />

Dit kan vir die<br />

lidmaatskap van ‘n<br />

vereniging of<br />

bukomende bydraes tot<br />

‘n pensioenfonds wees.<br />

Voluntary deductions.<br />

Voluntary deductions is<br />

specific amount that is<br />

deducted for a specific<br />

reason.<br />

It could include<br />

membership to a staff<br />

association, or extra<br />

contributions to a<br />

pension fund.<br />

49<br />

50<br />

15.04.2012<br />

25


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

f) Werknemersvoordele.<br />

Sommige maatskappye<br />

bied voordele aan wat<br />

werknemer bykomend to<br />

hul betaling kry.<br />

Dit word byvoordele<br />

genoem.<br />

Byvoordele het<br />

knotantvoordeel, maar<br />

word nie in kontant<br />

uitbetaal nie.<br />

f) Employee benefits.<br />

Some firms offer benefits<br />

that the employees will<br />

receive in addition to<br />

their pay.<br />

These are called fringe<br />

benefits.<br />

Fringe benefits have a<br />

cash value, but are not<br />

paid in cash.<br />

Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

Sommige voorbeelde van<br />

sulke byvoordele is:<br />

‘n Pensioen-of voorsorgfonds.<br />

Mediese fonds.<br />

Statutêre voordele.<br />

Maaltye.<br />

Maatskappymotor.<br />

Reistoelae.<br />

Bestaanstoelae.<br />

Afslag wanneer producte van<br />

die maatskappy gekoop<br />

word.<br />

Lenings en verbande teen lae<br />

rentekoerse.<br />

Some examples of fringe<br />

benefits are:<br />

Pension or provident funds.<br />

Medical aids.<br />

Statutory benefits.<br />

Meals.<br />

Company cars.<br />

Travelling allowance.<br />

Discounts when buying<br />

products from the company.<br />

Loans and mortgage bonds at<br />

low interest rates.<br />

51<br />

52<br />

15.04.2012<br />

26


Menslike hulpbronne/Human<br />

resources.<br />

i) Pensioen- of<br />

voorsorgfondse.<br />

ii) Mediese hulp of<br />

gesondheidsversekering.<br />

iii) Statutêre voordele.<br />

Werkloosheidsversekeringwet<br />

Wet op die Vergoeding<br />

vir Beroepsbeserings en<br />

–siektes.<br />

i) Pension or provident<br />

funds.<br />

ii) Medical aid or health<br />

insurance.<br />

iii) Statutory benefits:<br />

Unemployment<br />

Insurance Act.<br />

Occupational injuries<br />

and Diseases Act<br />

53<br />

15.04.2012<br />

27

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!