Boomplantweek en die Internasionale Jaar van Woude - Dendro.co.za

DENDRON » No/Nr: 43 » November 2011
56
review
review
VERTROETEL jY UITHEEMSE INDRINGERPLANTE IN jOU TUIN?
(Bauhinia purpurea en B. variegata), Kanferboom
(Cinnamomum camphora), jakaranda (Jacaranda
mimosifolia), treur-wilger (Salix babylonica,
wat nie verwar moet word met die inheemse
wilgers nie), moerbei (Morus alba - uitgesonder
die kultivar Pendula wat as wortelstok gebruik
word), wasboom (Rhus succedanea), Tipu-boom
SELONROOS » nerium oleander
(Tipuana tipu), sisal (Agave sisalana), Australiese
silwer-eik (Grevillea robusta), Australiese kasuur
(Pittosporum undulatum), Spaanse-riet (Arundo
donax), pampasgras (Cortaderia selloana –
uitgesonder steriele kultivars), geel-kassia (Senna
didymobotrya), lukwart (Eriobotrya japonica),
geelklokkies (Tecoma stans), koejawel (Psidium
guajava) en alle saaddraende vorms van die lantana
spesies (Lantana camara).
Ongeveer 10% van Suid-Afrika se jaarlikse
watervoorraad word deur indringer plante
opgebruik. Indringer plante het geen of weinig
natuurlike vyande in Suid-Afrika, met die gevolg
dat hulle die inheemse plante verdring en later
vernietig. Groot stande uitheemse plante
veroorsaak erosie en dit skep ‘n brandgevaar. In
’n gebied wat as biosfeer verklaar is, is die vereiste
dus die bewaring van die diversiteit van plante, diere
en mikro-organismes wat almal saam die lewende
biosfeer uitmaak. Vanselfsprekend beteken dit dat
almal wat van Cullinan tot Pilanesberg onlosmaaklik
aan die Magaliesberg verbind is en sekere
verantwoordelikhede het teenoor die bewaring van
hierdie voorgestelde biosfeer.
Dit het derhalwe nodig geword dat iets drasties
gedoen word om die verspreiding en aanplanting
van die plante in te kort of selfs op te skort.
Die gevaar van indringerplante lê daarin, dat dit
digte stande vorm wat die natuurlike plantegroei
verdring soos gesien kan word in die geval van
Lantana camara en Tecoma stans wat oral in die
gebied ter sprake voorkom. Omdat die plante geen
of min natuurlike vyande het en onder dié gunstige
omstandighede groot hoeveelhede saad per jaar
produseer kan die verspreiding daarvan eenvoudig
nie maklik beheer word nie.
Daar is verskeie maniere om die probleem aan te
spreek en ’n goeie wegspring plek is sekerlik om
te begin met ’n bewusmaking en inligtingsveldtog.
Sodra ’n mens weet waarna om te kyk en meer van
die indringer plante weet kan daar daadwerklik tot
aksie oorgegaan word. Uiteindelik kan daar dan
met die kennis tot ons beskikking tot een van die
volgende aksies oorgegaan word:
• Voorkoming is die eerste lyn van verdediging
teen uitheemse indringer plante. Op die
langduur is dit ook die goedkoopste en mees
praktiese metode. Dit behels kennis van die
wet en watter van die uitheemse spesies as
ongewenste indringerplante geproklameer
is. Dit behels ook metodes hoe om hoë
risiko gebiede waar die plante voorkom te
identifiseer en maatreëls in plek te sit vir die
beheer daarvan. Sonder enige moeite kan
elke huishouding, deur nie van die ongewenste
plante aan te hou nie, klaar help in die proses
van voorkoming.
• Uitroei van die plante uit ’n bepaalde gebied.
Hoe langer ’n uitheemse indringer alleen
gelaat word, hoe moeiliker en duurder word dit
om dit te beheer. Deur die plante te verwyder
is dikwels goed genoeg vir die natuurlike
plantspesies om hulself weer te hervestig.
• Beheer die verspreiding van die plante met
doelgerigte metodes om te verhoed dat die
plante buite ’n bepaalde geografiese gebied
versprei. Die doel is om die plant populasie
te beheer en te verminder sodat dit nie hande
uitruk nie. Sodra die populasie onder ’n seker
groei kom sal die natuurlike plante genoeg
voorsprong hê om hulself weer te hervestig en
so die uitheemse plante natuurlik verdryf.
Navorsing dui daarop dat daar mikroskopies klein
bakterieë bestaan wat doeltreffender as bome is in
die vervaardiging van suikers. Wetenskaplikes beoog
om die klein ‘moderne‘ bakterieë in te span om te help
voorsien aan die toenemende wêreldvraag na voedsel.
In die volgende paragrawe word meer agtergrond
verskaf oor waarom die fotosintese van ‘moderne’
sianobakterieë beter as dié van landplante soos bome
is, watter soorte fotosintese in landplante voorkom en
hoe die mens die fotosinteseproses kunsmatig kan
inspan vir verhoogde voedselproduksie.
Hoe bome se produktiwiteit agter geraak het
Volgens die evolusieteorie bestaan sianobakterieë
wat kan fotosinteer al drie miljard (3000 miljoen) jaar
op aarde. Hierdie primitiewe bakterieë het fotosintese
uitgevoer in ’n omgewing wat baie anders is as dit wat
ons vandag ken. Die atmosfeer het toentertyd ’n veel
hoër konsentrasie koolsuurgas bevat as die 0.039%
van die huidige atmosfeer, en die konsentrasie
suurstof (O 2 ) was destyds veel laer as die huidige
21%. Bowendien het die bakterieë in water (oseane,
mere) gelewe. Die fotosinteseproses wat deur hulle
gebruik is, was vir daardie omstandighede geskik.
Uit die beskikbare gegewens lei wetenskaplikes af dat
sekere eenvoudige organismes (protista) ’n miljard
jaar gelede van hierdie primitiewe sianobakterieë in
hulle selle opgeneem en ‘gevange’ gehou het. Die
sianobakterieë is ‘beskerm’ binne die selle waardeur
hulle opgeneem is, en het nog steeds deur fotosintese
suikers geproduseer waardeur die selkompleks
gebaat het. ’n Simbiotiese verhouding het so ontstaan
en die ‘sianobakterieë’ het binne selle ontwikkel tot
dit wat ons vandag as chloroplaste ken (Figuur 1).
Alhoewel die fotosinteseproses van die chloroplaste in
selle basies vergelykbaar is met die fotosinteseproses
van die vrylewende primitiewe sianobakterieë van
destyds, is hulle totaal afhanklik van die selle waarin
hulle voorkom. So byvoorbeeld, bevat chloroplaste
nie al die nodige gene vir die fotosinteseproses nie,
maar kom sommige van die noodsaaklike gene in
die nukleusse van die selle voor. Die funksionering
van chloroplaste word dus deur die selle waarin
hulle voorkom, beheer. Alle landplante het uit die
aanvanklike simbiotiese verhouding ontwikkel met
die gevolg dat die basiese fotosinteseproses wat hulle
gebruik om voedsel (soos suikers) te vervaardig, ’n
miljard jaar gelede al ontwikkel is!
Klink hierdie evolusionêre siening dat chloroplaste
eers vryswemmende sianobakterieë was,
Is bome swak kosmakers?
fanie de Meillon
IS BOME SWAK KOSMAKERS?
vergesog? Die argumente wat hierdie siening
staaf, kan op Wikipedia onder “Endosymbiotic
theory” gelees word.
FIG 1 Selle van die mosplant Plagiomnium affine
waarin die groen chloroplaste duidelik gesien
kan word. Wikipedia: Chloroplast.
Die probleem met die fotosinteseproses van
bome
Natuurliefhebbers, en veral boomliefhebbers, is
geneig om die Natuur as volmaak te beskou. Tog blyk
dit dat daar uit ’n menslike oogpunt ’n ‘probleem’ is
met die heel eerste reaksie van die fotosinteseproses
in die chloroplaste van die selle van bome en alle
ander groen plante.
RuBP CO 2 O 2
review
review
FIG 2 ’n Skematiese voorstelling wat die
kompetisie tussen CO 2 en O 2 vir bindplek op die
ensiem Rubisco aandui.
In die heel eerste reaksie verbind
koolsuurgasmolekule (CO 2 ) met molekule van
ribulose-1,5-bisfosfaat (RuBP: ’n ribose-suiker met
twee fosfaatgroepe aan). Die reaksie is slegs moontlik
deur die bemiddeling van ’n ensiem waarvan die
57
DENDRON » No/Nr: 43 » November 2011