Boomplantweek en die Internasionale Jaar van Woude - Dendro.co.za

DENDRON » No/Nr: 43 » November 2011
54
review
review
VERTROETEL jY UITHEEMSE INDRINGERPLANTE IN jOU TUIN?
Vertroetel jy uitheemse indringerplante in jou tuin?
Rustenburg lê aan die voet van die Magaliesberg
en die grootste gedeelte van die stad lê binnein
of is aangrensend aan die oorgangsgebied van
die voorgestelde Magaliesberg-biosfeer.
Biosfeer reservate of natuurgebiede is beskermde
gebiede wat van internasionale bewaringsbelang is.
Dit is unieke kategorieë van beskermde gebiede en
dit behels ’n kombinasie van beide natuurbewaring
sowel as volhoubare benutting van natuurlike
hulpbronne. Die hele Magaliesberg-gebied vanaf
Cullinan in die ooste tot Pilanesberg
in die weste is onder leiding van die
United Nations Educational, Scientific
and Cultural Organisation (UNESCO),
in die finale stadium om as ’n biosfeer
geproklameer te word. Dit sal slegs
die sewende geproklameerde biosfeer in Suid-
Afrika wees. Die ander gebiede wat ook as biosfere
verklaar is, is die Kogelberg in die Wes-Kaap, die
Weskus, die Waterberg, die Kruger Nasionale
Park wat die Blyderivierpoort insluit, die Kaapse
Wynland en Vhembe in die noorde van die Limpopo
provinsie, wat Mapungubwe insluit.
‘n Biosfeer is dus die biologiese komponent wat
die totale ‘pakket’ van alle lewende organismes op
aarde of dan in ’n spesifieke gebied of area, asook
die dooie materiaal wat deur die lewe tot stand
kom, insluit. Ekologies gesproke is die biosfeer
dus ‘n ‘globale ekosisteeem’ en dit sluit dus alle
vorme van biodiversitiet op die aarde of dan in die
verklaarde gebied in. As gevolg van die langtermyn
interaksie oor biljoene jare tussen die biosfeer en
ander stelsels (atmosfeer, litosfeer, hidrosfeer, ens.)
op die aarde is daar bykans nie ’n deel van die
aarde se oppervlakte wat nie ingrypend aangeraak
word en verander is deur lewende organismes nie.
Die aarde is immers ’n lewende planeet en al die
organismes het aangehou om die aarde tot voordeel
van hulself te verander. Die biosfeer kan dus ook
die strook van lewe op aarde genoem word.
Biodiversiteit is een van die aarde se grootste bates.
Lewe op aarde voorsien aan die mens voedsel, suiwer
die lug wat ons inasem, filter die water wat ons drink
en dit vorm die basis van ‘n oneindige hoeveelheid
medisyne. Dit sluit ook indirekte voordele in soos
bekamping van erosie, regulering van die klimaat en
watervlakke. Verder het dit ook ’n kulturele waarde
wat bestaan uit natuurlike landskappe wat manifesteer
Naas Grové
Biodiversiteit is
een van die aarde se
grootste bates.
in die gepaardgaande ontspanningsgeriewe en
-aktiwiteite wat dit aan mense bied.
Ongelukkig is hierdie natuurlike bronne onder
geweldige druk. Van die grootste bedreigings vir
die vernietiging van biodiversiteit sluit ongetwyfeld
indringer plantspesies, klimaatverandering,
besoedeling en habitat vernietiging of -verandering
in. Dit is dan ook nie snaaks nie dat die rol van die
mens in al voorgenoemde duidelik sigbaar is. Indien
die mens dus nie baie gou planne in plek sit om hierdie
drywers van biodiversiteit vernietiging suksesvol aan
te spreek nie, sal ons toeskouers
wees van ons vernietigende hande
arbeid. Die verlies aan biodiversiteit
het ‘n geweldige negatiewe
uitwerking op die integriteit van
alle ekossisteme (die omgewing of
die natuur) en gepaardgaande daarmee sal enige
poging tot volhoubare benutting van die natuurlike
hulbronne, in watter vorm ookal, futiel wees. Wanneer
ons biodiversiteit vernietig, verloor ons unieke gene,
spesies en ekosisteme asook alles wat die mens tot sy
voordeel kan benut of gebruik.
Een van die grootste probleme vir die huidige stand
van sake is indringerplante en daar is waarskynlik
nie ‘n huishouding in Suid-Afrika wat onskuld kan
pleit nie. Wanneer na uitheemse indringerplante
verwys word is dit nie dieselfde konteks as die
fiksie rolprente se storie lyne oor vreemde vlieënde
voorwerpe nie. Inteendeel dit verwys na biologiese
spesies soos plante, fungi, bakterieë en diere wat
buite hul natuurlike habitat verspreiding ’n ernstige
bedreiging inhou vir die biodiversiteit van die
‘nuwe’ gebied waar binne hulle hulself tuismaak.
’n Spesie kan uitheems wees, sonder dat dit ’n
indringer is. Dink maar aan al die graan, mielies,
sonneblom, aartappels, ens., wat almal hul
oorsprong elders in die wêreld het en tog voedsel
aan miljoene mense dwarsoor die wêreld verskaf.
Dus is alle uitheemse spesies nie ongewens nie.
Om indringer status te verdien moet die spesie
aangeplant word, dit moet oorleef en tot so ’n mate
floreer dat dit die natuurlike inheemse spesies
heeltemal oorheers of verdring. ’n Goeie voorbeeld
hiervan is die uitheemse Australiese Acacia spesies
wat oral op die Hoëveld die natuurlike grasveldekosisteme
binne gedring en totaal versteur het. Al
die indringer plant spesies het dus ’n paar dinge in
gemeen:
• Hulle groei en versprei baie vinnig.
• Hulle het almal die vermoë om hul saad oor ’n
wye gebied te versprei.
• Die plante is fisiologies goed aangepas by
die nuwe klimaat kondisies en hulle kan
so in verskillende grondtipes en in uiterste
klimaatomstandighede floreer.
Per definisie is die uitheemse plante nie slegte
spesies nie, hulle het net ’n potensiële vernietigende
uitwerking op die biodiversitiet van die natuurlike
omgewing, indien dit nie behoorlik beheer word nie.
Suid-Afrika huisves tans meer as 25 000 uitheemse
plant spesies.
Dit kos die belastingbetaler jaarliks
biljoene rande om uitheemse
indringerplante te bestry.
Daar is in totaal 220 uitheemse plantspesies
ingevolge die Die WET OP DIE BEWARING VAN
LANDBOUHULPBRONNE, 1983 (WET No. 43 VAN
1983 soos gewysig in MAART 2001) as ongewens in
SWAARDVARING » nephrolepis ezaltata
VERTROETEL jY UITHEEMSE INDRINGERPLANTE IN jOU TUIN?
review
review
drie verskillende kategorieë geklassifiseer. Hierdie
plante het reeds ’n gebied van 15 miljoen hektaar
(so groot soos KwaZulu-Natal) binnegedring. Daar is
beswaarlik nie ’n bergkompleks, bosveld-, savanna-
of grasveldbiome in Suid-Afrika wat nie in ‘n mindere
of meerdere mate deur een of meer indringerplante
bedreig word nie. Dit kos die belastingbetaler jaarlks
biljoene rande om die plante te bestry.
Baie van hierdie plante word tans binne in huise,
in tuine en in visdamme aangehou en vertroetel.
Van die algemene indringers wat ek oral in tuine
opmerk is swaardvaring (Nephrolepis exaltata –
uitgesonder steriele kultivars), meeste van die privet
bome en struike (Lingustrum spp.), maandblomme
(Ipomoea alba, I. lndicaen I. purpurea), mak sering
(Melia azedarach), selonsroos (Nerium oleander –
behalwe gekultiveerde plante met dubbel blomme),
skubliesroos (Litsea glutinosa ), waterslaai (Pistia
stratiotes ) en water hiasinte (Eichhornia crassipes).
Die lys is eenvoudig te lank om by te hou.
Van ons sypaadjies en winkelsentrum parkeer-areas
is besoedel met indringerplante soos die wynboom
of belhambra (Phytolacca dioica), Brasiliaanse
peperboom (Schinus terebinthifolius), vlinder-orgideë
55
DENDRON » No/Nr: 43 » November 2011