Boomplantweek en die Internasionale Jaar van Woude - Dendro.co.za

THABAZIMBI SE GROOT KREMETART » Foto: Naas Grové
tree stories
boomstories
Die Thabazimbi-bosveld se groot kremetart
Die mense van Leeupoort-vakansiedorp is lief vir
die natuur. Die Koedoeskop omgewing bied
oneindig veel, onder andere ’n ryk verskeidenheid van
inheemse bosveld bome. ‘n Groep natuurliefhebbers
wat ’n besondere belangstelling in die omgewing se
bome het, is die lede van die Kierieklappertak van
die Dendrologiese Vereniging van Suid-Afrika.Hierdie
groep glo dat liefde vir die natuur word geskep
deur kennis van die natuur. Daarom poog hulle om
elke tweede Woensdag van die maand iewers in die
omgewing te gaan stap, met die hoofdoel om meer
te leer van bome. Dit is vebasend hoeveel meer
nuwe bome bygeleer word, maar ook hoeveel nuwe
inligting oor reeds bekende bome bekom word.
Hierdie groep het in Augustus 2010 besluit om besoek
af te lê by die groot kremetart by Gannahoek. Die
Augustus oggend lug was geniepsig koud toe sewe
voertuie en 22 opgewonde siele by Leeupoort se
hek uitry. Die roete na Gannahoek neem hulle deur
Vliegepoort verby Dwaalboom en anderkant die
Rooibokkraal grondpad is die ingang na Gannahoek
Game Lodge. Die eienaar Jean Taljaard onvang die
gaste hartlik en na so drie kilometer deur Acacia-veld,
asof uit die niet veskyn die kolos van ’n bosveld reus
voor hulle op.
Die stilte is tasbaar en met die naderstap kan die
verstomming op almal se gesigte duidelik gesien
word. Dit neem ’n aansienlike tyd om almal aan Jean
voor te stel. Daar word onder mekaar vertel dat
geleerdes meen die boom kan ‘n 1 000 jaar oud wees!
Die kremetart (Adansonia digitata) is die aarde se
grootse ‘vetplant’. Die genusnaam Adansonia is
ter ere van die Franse snydokter Michel Adanson
(1727 – 1806) en digitata verwys na die handvormige
saamgestelde blaar wat normaalweg uit vyf blaartjies
bestaan. Die kremetart word in Afrika, meestal suid van
die Sahara aangetref. In Suid-Afrika is die natuurlike
verspreiding beperk tot Mpumalanga en die Limpopo
provinsies. Wat die spesifieke plant so uniek maak is
dat dit waarskynlik die grootste natuurlike kremetart
is wat die verste suid en wes in Suid-Afrika voorkom.
Soos wat dit maar gaan met die geskiedenis is daar
ook vele staaltjies, legendes en mites gekoppel aan
die bestaan van die boom. Omdat die boom so
geisoleerd en amper buite sy natuurlike verspreidings
gebied voorkom, bestaan die legende dat die
oorspronklike saad afkomstig is uit Kenia. Dit sou hier
beland het as gevolg van mense wat vir die koningin
van Skeba goud uit die Pilanesberg kom haal het!
Hierdie legende word versterk deur die storie dat
Doep Du Plessis - Kierieklappertak
dieselfde koninging haar tin vanaf Leeupoort gekry
het. Die mees logiese rede vir die verspreiding van
die saad is dat dit deur diere, soos olifante, geskied
het.
’n Ander legende wil hê dat die Boesmans
verantwoordelik was vir die gat in die stam en dat
hulle daarin sou skuil. Van die name wat op die stam
uitgekerf is lyk nogal soos Boesman tekeninge.
Tydens Paul Kruger se leeftyd – so word vertel, was
hierdie deel van die bosveld net in die winter besoek
om te jag. Noord van Vliegepoort was tsetsevlieg
gebied wat die wêreld ongeskik gemaak het vir
boerdery. Dit is bekend dat die ou President gereeld
in die winter op die plaas Gannahoek gejag het en
onder die kremetart kamp opgeslaan het. Dit is ook
tydens een van die jagtogte dat sy hand vermink was
in ’n ongeluk met ’n pangeweer.
Aan die begin van die vorige eeu is daar begin om
plase in die omgewing uit te meet. Omdat hierdie
boom so ’n besondere baken was het landmeters
dit gereeld as verwysingspunt gebruik. Vuurpyle is
vanuit die kruin van die boom geskiet om hul posisies
in plat bosveld te kon bepaal.
Dit wil lyk asof die plaas Gannahoek aan Paul Kruger
toegeken was, of aan een van sy dogters of aan ’n ene
Eloff wat met een van sy dogters getroud was. ’n Dr. de
Ridder is weer met een van Eloff se dogters getroud
en klein Rob van Rensburg trou toe met ’n dogter van
De Ridder. Gedurende dié jare was die kremetart
boom ’n gewilde bymekaar komplek. Dit is dan ook
nie vreemd nie dat posstukke afkomstig uit Botswana
hier gelaat is om afgehaal te word uit Pretoria. Baie van
die groep wat die boom dié dag besoek het, het in die
omgewing groot geword. So word vertel dat Geloftefeeste
hier gehou was. Politieke partye het hul stryd
in die skadu van die boom gevoer. ’n Ander ou vertel
van jukskei wat hier gespeel was en hoe jong kinders
wegkruipertjie in die boom gespeel het. As die boom
kon praat, wat sou hy ons vertel het?
Almal het met groot ontsag om die boom beweeg,
dit aangeraak, en die name wat op die stam uitgekerf
is probeer ontrafel. Die baie kartels en plooie in die
stam herinner ’n mens aldeur aan ouderdom. By die
bek van die gat in die stam soek ek na ’n patroon
doppie wat ek 40 jaar gelede daar gesien het. Dit is
nog steeds daar asof dit gister daar ingeslaan was.
Dit is ’n indrukwekkende boom en van die waarnemings
wat gemaak is, is die volgende:
11
DENDRON » No/Nr: 43 » November 2011