LITERESI BILENG AVANSE - boukie banane

ANFEN! PA TRO TAR...
Mersi Misie Premie Minis. Anfen pe met 'GLOBAL WARMING' lor latab diskision ek azanda politik.
Ena ki panse ki problem la pa ekziste parey kouma ena dimoun ki ankor kwar ki Planet TER li plat
kouma karo kann. Ki pou fer? Difisil fer bourik manz lazle!
Nou pei bien-bien vilnerab pou plizier rezon.
1. Kan lanez dan Pol Nor e sirtou Greenland (ARKTIK) ek Pol Sid (ANTARTIK) fonn, nivo lamer monte
partou - (fale pa kwar ki dan tropik nivo lamer pa pou monte) - e nou lendistri tourism ek so IRS pou
bien afekte. E nou azout lor la ki ler lanez poler fonn klima global aferte radikalman.
2. Nou depann lor karbiran-fosil pou prodir lenerzi e petrol kikfwa finn fini ariv so top lor kantite e
donk so pri pou kontinie monte akoz demann pe kontinie monte e founitir pou bouzfix avan li
koumans diminie. Nou bien bizen swiv konsey Joel de Rosnay ek Paul Verges e rant plen-plen dan
lenerzi renouvlab (divan, soley, dilo ek lamare).
3. Nou enport plis ki 80% manze ki nou konsome. Direkteman e endirekteman akoz global warming
ena enn kriz alimanter dan lemonn. Bann pei prodikter pe blok exportasion parski zot priyorite se
nouri zot pep; nouritir debaz kouma diri ek lafarinn pou vinn deplizanpli rar e so pri pou vinn
deplizanpli ser. Sekirite alimanter bizen vinn PRIYORITE NIMERO ENN dan nou pei.
4. Fret (transpor marsandiz par bato ek avion) pou kout deplizanpli ser parski fyouel pou kout
deplizanpli ser e evantielman pou bizen redwir sirkilasion dan lezer kouma dan lamer. (Salam
globalizasion!)
5. Nou labitid ek kiltir alimanter pou vinn deplizanpli enn obstak lor sime nou devlopman. Nou pou
bizen enn veritab revolision kiltirel.
6. Transformasion ekonomik ek kiltirel pou lok-loke parski nivo literesi (konesans lir, ekrir ek konte) li
bien-bien feb.
KI BIZEN FER?
Nou priyorite nasional bizen vinn SEKIRITE ALIMANTER (e pou ki nou reysi dan sa domenn la, nou
bizen konn itiliz nou resours prensipal: LATER.) Enn reform agrer li endispansab si nou'le mobiliz nou
resours imen pou asir nou sirvi. Anmemtan bizen apiy for-for lor devlopman enn nouvo kiltir
alimanter ki repoz lor prensip "MANZ SEKI NOU PRODIR E PRODIR SEKI NOU MANZE". Ar enpe
limazinasion nou pou kapav envant nouvo reset ki servi pomdeter, may, maniok, batat, arouy ek
friyapen kouma nou nouritir debaz dan plas diri ek lafarinn enporte. Poudinn may, galet maniok,
katkat friyapen, jaket-poteto, chip etc. etc. pou oblize vinn 'bon-nana-normal'.
Pou reysi fer reform agrer, sekirite alimanter ek nouvo kiltir alimanter vinn enn sikse bizen enn lot
kalite ledikasion. Pou nou reysi mobiliz nou resours materyel ek imen, pou reksi kre bann laferm
entegre ek bann korperativ otozere, pou reysi liber limazinasion e kreativite nou bizen enn lot
program ledikasion ki repoz lor itilizasion nou LANG NASIONAL (Kreol Morisien) ansam ar Angle ki
bizen res nou LANG OFISIEL. Fer atansion! Pa met saret divan bef. So ler pa'nkor vini pou servi nou
lang nasional dan Lasanble Nasional. Ena boukou travay ki res pou fer. Bann depite ki kiin pou fer
Kreol Morisien rant dan Lasanble Lezislatif bizen tini-tini. Dabor donn nou enn koudme fer bann klas
38