LITERESI BILENG AVANSE - boukie banane
LITERESI BILENG AVANSE - boukie banane
LITERESI BILENG AVANSE - boukie banane
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KI SIME PLI BON?<br />
Avan lendepandans nou lekonomi kolonial ti la pou reponn lapel pouvwar kolonial. Apre<br />
lendepandans bann dirizan politik ek ekonomik ti swiv enn lozik neokolonial. Me ti ena, mo panse,<br />
enn ti zefor pou al ver enn sertenn doz lendepandans ekonomik atraver bann lendistri ki prodwir<br />
pou ranplas enportasion (Import Substitution). Apartir 1982/83 nou pei finn pran sime neoliberalism<br />
e tou bann dirizan ekonomik ek politik ti pe sant mem sega: deregilasion, privatizasion, globalizasion.<br />
Zordi sitiasion finn sanze net. Nou ena pou fer fas plizier problem irzan anmemtan: 1. kriz alimanter;<br />
2. kriz lenerzi; 3. enplozion sistem kapitalis domine par finansializasion; 4. global warming. Mem<br />
bann gran disip deregilasion/privatizasion kouma George W. Bush pe bizen aksepte nesesite<br />
nasionalizasion. Globalizasion pe mont lor pie. Bann pei 'devlope' pou al deplizanpli ver<br />
proteksionism.<br />
Nou model devlopman pa pou kapav nouri nou. Nou nat dan koutvan. Lendistri tourism, textil ek<br />
abiyman ki depann lor prosperite dan Lerop ek Lamerik (USA) pou gagn sok lor sok. Minis Finans<br />
panse ki solision li dan envestisman pou amelior enfrastriktir (sime, pon, nouvo lavil ets.). Me falepa<br />
nou bliye ki lekonomi Moris li kouma enn paste. Pou sak roupi ki nou met ladan 95 sou koule, al lot<br />
kote dilo; 5 sou lapay reste. Eski nou pa pou refer erer Berenger/TiJugnauth? Fer det pou ponp<br />
lamone dan beton ek koltar ziska ki lekonomi rant dan trou?<br />
“The economy, stupid!” ti enn slogan ki boukou lider politik, ekonomik ek media ti kontan servi<br />
parski Misie Bill Clinton ti servi li pou so eleksion. Zot kwar ki lekonomi ar so lame envizib pou dres<br />
tou papie. Me aster nou kone ki lame envizib lekonomi li plis paralize ki mo lame gos.<br />
Nou bizen dir, “Politik, kouyon, politik!” Politik ki bizen tini gouvernay pou nou fer lekonomi mars<br />
dan direksion devlopman dirab ki baze lor frigalite ek partaz olie enn reflex ki repoz lor egoism,<br />
gourmandiz ek lespri plen pos toutswit.<br />
Bizen taxe ris pou donn tou sitwayen posibilite viv enn bon lavi atraver ledikasion, servis lasante,<br />
lozman, alimantasion korek, lwazir sen, transpor, devlopman kiltirel; bizen pa per pou nasionalize si<br />
nasionalizasion kapav garanti devlopman ek lazistis sosial. Bann ki ena later panse ki priyorite se<br />
Integrated Resort Scheme. (Enn ti kestion: Ki poursantaz lamone lavant vila IRS pe rant dan pei; ki<br />
poursantaz al dan bann kont ofsor?) Bann ki panse ki Sekirite Alimanter li plis priyoriter, pe dimann<br />
nasionalizasion teren ki neseser pou ki ena enn veritab reform agrer ki viz prodiksion manze. Lerla<br />
atraver bann korperativ prodiksion alimanter ek bann laferm entegre otozere, nou kapav anmemtan<br />
permet bann desandan esklav (bann AfroKreol) konkerir zot dinite e fouy fondasion enn veritab<br />
devlopman.<br />
Nou pou oblize ankouraz bann lendistri ki diminie depandans lor enportasion. Li moral ek politikman<br />
korek ki nou protez nou bann aktivite ekonomik. Pou ed zot mars pli bien bizen ena pouvwar ek<br />
partisipasion travayer.<br />
Li kler ki si nou'le reysi nou bizen devlop enn nouvo kiltir dan tou domenn. Lalit pou veritab<br />
lendepandans pe koumanse. Li enn kestion sirvi aster.<br />
09.10.08<br />
33