verbatim report of - ConstitutionNet

Reboam Mutsili: Bwana Commissioner, some of them are already dead, they have no Members in Parliament and they do
not even exist. So if they are scrapped by the Attorney General and we remain with only six parties, those that are worthy can
be merged by the other parties and we remain with only six parties in our Constitution to run the country.
Com. Ayonga: Reuben Okeyo
Reuben Okeyo: Jina langu ni Reuben Okeyo na maoni yangu ni kuhusu ndoa ambayo tuko nayo katika Kenya na kuhusu
pombe ambayo imekuwa ni haramu katika Kenya. Hivi vitu viwili vinanipa matatizo, matatizo yake ni hii; Vijana wa siku hizi
wanafanya vitu kama ndoa ya kuwekana ambayo inaletea wazazi matatizo sana. Mambo ya chokara yaliingia kutokana na
watoto ambao wanazaliwa ghafla namna hiyo kwa ndoa ambayo haina ukweli. Sasa unakuta ya kwamba unapeleka msichana
kwa shule asome badala ya kukuletea certificate ya masomo anakuletea watoto. Sasa unakuwa na watoto mfululizo kila
mwaka. Hiyo ni kusema kwamba hatuna sheria ambayo inazuia kufanya mambo kama hayo. Kwa hivyo tunataka Katiba mpya
iwe na sheria mpya ya ndoa ili msichana akiolewa awe ameolewa. Na kama anaweza kupata mimba nje ya ndoa, kuwe na
sheria fulani ambayo inaweza kukataza.
Sababu vile wanavyozaa namna hiyo na hii ndoa ya ghafla, hii ya kuwekana hii ndio imeanza kufanya chokora kuonekana wengi
wakati ambapo kuliondolewa sheria kuwa msichana akipewa mimba na kijana fulani aweze kuchukuliwa hatua yaani alishe huyu
mtoto kuanzia kuzaliwa hadi miaka kumi na nane hivi ndio aweze kuachiliwa halafu ndio akitaka amchukue ama akitaka
asimchukue akatae. Kwa sababu atakuwa mtu mzima. Sasa wakati huu imekuwa ni mzigo kwa sababu akizaa anaachia tu mzazi
kwa sababu kama babu na nyanya, watashughulika na hio imekuwa ni mzigo. Kutokuwa na sheria ama kutokuwa na ile amri ya
kuzuia mambo kama hayo ndio imetuletea shida. Hapo naona ni kama chokora walianzia hapo na ndio sababu tuko na mzigo.
Tunataka upande wa ndoa tuweke sheria katika Katiba mpya ijaribu kuweka sheria kwa ndoa ili tusipate watoto ambao
hatuwezi kujua misingi yao vile inaweza kuwa.
Jambo la pili ni kuhusu pombe haramu. Pombe haramu imekuwa mzigo na hapa inatakikana Katiba ya wakati huu ifikirie kwa
sababu yenyewe hii pombe si kitu mzuri lakini iko sababu inanyoa. Lakini mkiambia mtu asikunywe busaa na mwingine
anaburudika na beer ama na whisky ingine ambayo inakuwa recommended na serikali, sasa huyu mtu ambaye anataka kunywa
atakunywa nini kama hawezi kutengeneza uji mwingine uwe kidogo kama kali kali ili avite pombe akunywe. Hiyo imeleta shida
kwa sababu imefanya sasa badala ya kuwa ni sheria ya pombe, imekuwa ni pombe haramu. Sasa inafanya serikali ama askari
wameingilia hiyo na ni kazi yao. Akina mama wale ambao wanafanya hiyo kazi ya kupata unga kwa hiyo pombe, hata saa ingine
hawana raha sababu zile pesa ambazo wamezipata pale wanagawana na askari. Hata kama korti iko kwa sababu hiyo
imezuiliwa ya kwamba ni haramu, hata Judge hawakutani na hawa watu wote, anakutana na watu wawili kati ya watu hawa
walikuwa wamekwenda kunywa ambao ni ishirini, anapata yule ambaye hakuwa na pesa ndio atawafanyia kesi.
Lakini wale wengine walikuweko kumi na nane wanapotelea mistuni kwa sababu iko koti mara mbili. Sasa imefanya askari
28