Institut za rudarstvo i metalurgiju Bor

More documents

Recommendations

Info

KOMITET ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU YU ISSN: 1451-0162 MINERALNIH SIROVINA UDK: 622 UDK: 622.337:622.33(045)=861 Dejan Sokolović*, Čedomir Beljić * , Dušan Gagić ** ISPITIVANJE MOGUĆNOSTI ISTOVREMENE EKSPLOATACIJE UGLJA I ULJNIH ŠKRILJACA U ALEKSINAČKOM BASENU Izvod Prateći nastojanja i aktivnosti u drugim zemljama, koje poseduju uljne škriljce, vidimo da se na ovaj energetski potencijal računa i intenzivno radi na osvajanju ekonomskih tehnologija njihove eksploatacije i prerade, u cilju dobijanja tečnih i gasovitih ugljovodonika i drugih vrednih proizvoda. Obim i struktura energetskih resursa i energenata u Srbiji je u nezavidnoj situaciji i ovim istraživanjem je pokušano da se inicira drugačiji pristup iskorišćenja energetskog potencijala u Srbiji. Sa privrednog i strateškog aspekta potrebno je naučno-istraživačke snage usmeriti u pravcu razvoja iskorišćenja uljnih škriljaca i time smanjiti zavisnost zemlje od uvoza energenata. Prema neki procenama, Aleksinačko ležište uljnih škriljaca spada u naše najperspektivnije ležište, a rezerve uljnih škriljaca se procenjuju na oko 2 milijarde tona, sa srednjim sadržajem od 9,78% ulja, te sadrže ukupno oko 190.000.000 t ulja. U ovom radu razmatramo mogućnosti istovremene eksploatacije uljnih škriljaca i preostalog mrkog uglja primenom metoda eksploatacije širokim čelom i metodom podzemne gasifikacije (PGU). Ključne reči: uljni škriljci, Aleksinački basen, mrki ugalj, široko čelo, gasifikacija, PGU UVOD Obim i struktura energetskih rezervi i resursa Srbije je veoma nepovoljna. Rezerve kvalitetnih energenata, kao što su nafta i gas su simbolične i čine manje od 1% u ukupnim bilansnim rezervama Srbije, dok preostalih 99% energetskih rezervi čine razne vrste ugljeva, u kome dominira niskokvalitetni lignit, sa učešćem od preko 92% u ukupnim bilansnim * Ministarstvo rudarstva i energetike Republike Srbije ** Rudarsko-geološki fakultet Beograd rezervama. Ovo se posebno odnosi na lignit koji se eksploatiše u rudnicima sa površinskom eksploatacijom, koji sa ukupnim eksploatacionim rezervama od oko 13.350 miliona tona, predstavlja najznačajniji energetski resurs Republike Srbije. Geografski posmatrano, u Kolubarskom basenu nalazi se 14%, u Kostolačkom Broj 1,2010. 37 RUDARSKI RADOVI
3,3%, dok Sjenički i Kovinski basen sadrže samo 2,7% ovih rezervi.[9] Struktura tekuće potrošnje energije u svakoj zemlji, uslovljena je stanjem ekonomije u svim sektorima, uključujući i sektor energetike, a posebno strukturom i intenzitetom proizvodnih i uslužnih aktivnosti, standardom i navikama građana, kao i raspoloživošću energetskim izvorima i ekonomsko - energetskim okolnostima u okruženju. Zbog poznatih okolnosti u proteklom periodu, Srbija je primer zemlje, koja radi dostizanja višeg nivoa socio-ekonomskog razvoja, mora u kratkoročnom periodu da uskladi, ne samo razvoj energetike sa privredno ekonomskim razvojem, već i razvoj energetskih proizvodnih sektora sa sektorima potrošnje energije. Uljni škriljci su do pre par godina spadala u „nekonvencionalna” fosilna goriva, pa su u svetskim razmerama veoma malo istraženi. Interesovanje za uljne škriljce i ispitivanje mogućnosti njihovog korišćenja u našoj zemlji datira još od pre prvog svetskog rata. Posle rata istraživanje je vršeno u više navrata, ali nesistemski, tako da ni do danas nije sprovedeno do kraja. ULJNI ŠKRILJCI U SRBIJI Istraženost Srbije u pogledu na uljne škriljce je veoma mala. Na teritoriji Srbije otkrivene su pojave i nalazišta uljnih škriljaca u sledećim regionima: Niškom (Aleksinački basen, reoni sela Bovna i Prugovca, Bubušinački i Kosanički basen, i Svrljički deo senonskog tektonskog rova), Zaječarskom (Timočka zona senonskog tektonskog rova, između Knjaževca i Boljevca), Južnomoravskom (Vranjski basen), Kraljevačkom (Kruševački i Čačansko-Kraljevački basen) i Podrinjsko- Kolubarskom (Valjevsko-Mionički basen). Danas se samo za ležište uljnih škriljaca u okolini Aleksinca može reći da je bolje istraženo nego druga, zahvaljujući istražnim radovima koji su obavljani za potrebe proizvodnje mrkog uglja, te su pri tome prikupljani podaci i o uljnim škriljcima, na osnovu istražnih bušotina. Međutim, čak i ti podaci nisu dovoljni za konačnu procenu geoloških i eksploatacionih rezervi, odnosno njihovu kategorizaciju. Rezerve uljnih škriljaca u Srbiji, su prema procenama, oko 8–10 milijardi tona, pri čemu je najviše istraženo upravo Aleksinačko ležište. Veliki deo rezervi uglja kod nas nije dostupan zbog ekonomskih ili tehničkih razloga. Dokazane rezerve uglja koje nisu pogodne za površinsku eksploataciju iznose preko 500 miliona tona, a uljnih škriljaca, samo u Aleksinačkom ležištu, ima preko 2 milijarde tona. [1] CILJ ISTRAŽIVANJA Već do sada poznate rezerve uljnih škriljaca u našoj zemlji, stavljaju nas pred zadatak da utvrdimo koliki je to energetski i sirovinski potencijal, sa kojim možemo računati, na određenom nivou sadašnjih tehnoloških rezervi, a posebno onih koje treba očekivati u perspektivi. Sa ciljem, da se razradi mogućnost industrijskog korišćenja uljnih škriljaca, a imajući u vidu da naša zemlja raspolaže značajnijim rezervama uljnih škriljaca i da su rezerve uglja u našim rudarsko - energetskim kombinatima „Kolubara” i „Kostolac” ograničene, urađena je analiza mogućnosti istovremene eksploatacije uglja i uljnih škriljaca iz Aleksinačkog basena. Broj 1,2010. 38 RUDARSKI RADOVI
Page 2 and 3: INSTITUT ZA RUDARSTVO I METALURGIJU
Page 4 and 5: KOMITET ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU Y
Page 6 and 7: Analizirajući ovaj način uzorkova
Page 8 and 9: SADRŽINA UPROŠĆENOG RUDARSKOG PR
Page 10 and 11: COMMITTEE OF UNDERGROUND EXPLOITATI
Page 12 and 13: area is constantly increased. Figur
Page 14 and 15: CONTENT OF THE SIMPLIFIED MINING PR
Page 18 and 19: U morfološkom smislu, teren predst
Page 20 and 21: Rezultati terenski istraživanja i
Page 24 and 25: In morphological terms, the terrain
Page 26 and 27: GEO-MECHANICAL FEATURES OF THE TERR
Page 30 and 31: Sl. 3. Smičući naponi u konstrukc
Page 32 and 33: Na modelu bojom su razgraničeni od
Page 36 and 37: Figure 3. Shear stresses in collect
Page 38 and 39: Dumped material and collector eleme
Page 42 and 43: PODRUČJE ISTRAŽIVANJA Aleksinačk
Page 44 and 45: Da bi se izbor otkopne mehanizacije
Page 46 and 47: lansnih rezervi uglja, a druga za g
Page 48 and 49: veličina i takođe zahteva neophod
Page 52 and 53: exploitation, two variants of this
Page 54 and 55: esses, require the use of modern sy
Page 56 and 57: • method without underground room
Page 58 and 59: directly used to drive power plants
Page 62 and 63: gde je: Δ - nasipna masa uzorka; m
Page 64 and 65: D (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 1
Page 68 and 69: Where is: Δ - volumetric density o
Page 70 and 71: D (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 1
Page 74 and 75: PRORAČUN STABILNOSTI SOFTVEROM GEO
Page 76 and 77: Sl. 6. Izgled klizne ravni i koefic
Page 80 and 81: CALCULATION OF STABILITY BY THE SOF
Page 82 and 83: Figure 6. View of sliding plane and
Page 86 and 87: kon sulfatizacije, postignut je sle
Page 90 and 91:
Table 2. Degrees of metal leaching
Page 92 and 93:
KOMITET ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU Y
Page 94 and 95:
70%. Dreniranje izdani vrši se po
Page 96 and 97:
do kote K+656 m gde su postavljene
Page 98 and 99:
COMMITTEE OF UNDERGROUND EXPLOITATI
Page 100 and 101:
is very abundant feeding aquifers.
Page 102 and 103:
Start-minute maximum intensity of d
Page 104 and 105:
Figure 3. Operation diagram of pump
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Zlato u koncentratu kg - 27,988 12,
Page 110 and 111:
Na samlevenim uzorcima topioničke
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Dry concentrate t 5,226 10.563 5.82
Page 116 and 117:
Sadržaj klase -75μm , % 100 80 60
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Tab. 1. Koordinate temena eksploata
Page 122 and 123:
Eksploatacija ležišta rude bakra
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Figure 3. Mutual position of open p
Page 128 and 129:
underground water in the first wate
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
gde su: v r - brzina protoka: u r -
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
z and r - cylindrical coordinates
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
da zaštiti podzemne vode od kontam
Page 142 and 143:
• Otpadne vode od samog postrojen
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Practically, the “in-situ” expl
Page 148 and 149:
• Waste water created during the
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
geotektonska zona prema severoistok
Page 154 and 155:
Osmatrani režim izdašnosti i temp
Page 156 and 157:
Sl. 4. Kružni dijagram hemijskog s
Page 158 and 159:
15. Nikl (Ni) 0,012±0,00500 UP-919
Page 160 and 161:
alneoterapijskih i sportsko-rekreat
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
phase are presented by andesite bas
Page 166 and 167:
Figure 1. Hydro-geology maps of the
Page 168 and 169:
Spring 2 Figure 3. Circle diagram o
Page 170 and 171:
12. Lead (Pb)
Page 172 and 173:
ecreational activities. The beginni
Page 174 and 175:
UTICAJ GRANULOMETRIJSKOG SASTAVA ML
Page 176 and 177:
SADR@AJ CONTENS D. Sokolović, D. E
show all

Institut za rudarstvo i metalurgiju Bor

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?