MATERIAŁY POKONFERENCYJNE Zabytki Sakralne - Starostwo ...

MGR. KVĚTOSLAV GROWKA
w fi rmie dziewiarskiej Regenhart & Raymann. Oczywiście byli ewangelikami. Tym
silniej była przeżywana walka o los katolicyzmu.
Klimat przed wybuchem I wojny światowej był na Jesenicku przesycony polityczno-religijnymi
konfl iktami podobnie jak w całej Monarchii Habsburskiej.
W 1887 roku rozpętały protestanckie Prusy ruch Precz od Rzymu (Los von Rom)
oraz propagandę o powstaniu Rzeszy Niemieckiej pod przywództwem Prus. Nawet
w samej Austrii zaogniały się sprzeczności społeczne wraz z dążeniami narodów słowiańskich
do uzyskania więcej praw w austriacko- węgierskim dualistycznym państwie,
powstałym w 1867 roku. W kręgach katolickich powoli przebijał się do świadomości
pogląd, iż według encykliki Rerum novarum z 1891 roku trzeba przynajmniej
trochę złagodzić niedostateczne zainteresowanie kościoła kwestią robotniczą.
Z tego powodu księża starali się nie tylko poprzez intensywne przywództwo duchowe,
ale także liczne organizacje znowu odzyskać grunt w warstwie robotniczej.
Do społeczno-politycznych przemian należy także urbanistyczne wkomponowanie
Křížového vrchu, jednego z kopców górującego nad Jeseníkem (671 m n.p.m.)
po wschodniej stronie. Miasto Jeseník leży między dwoma pasmami górskimi i w ten
sposób tworzy symboliczny trójkąt:
• miasto – strefa zamieszkania i pracy,
• uzdrowisko Gräfenberk,
• trzeci wierzchołek trójkąta – Křížový vrch i Zlatý chlum, na którym została
w 1899 roku zbudowana wieża widokowa, zmienił się w strefę odpoczynku.
W przeszłości Křížový vrch nie był zarośnięty drzewami i już w XVII wieku stała
tu na tzw. Krowiej łące drewniania kapliczka. Tu na początku XIX wieku gospodarz
Franz Neugebauer z Štreitovej zbudował nową kaplicę i kazał w niej umieścić obraz
Matki Boskiej z ołomunieckiego Svatého Kopečka. Ponieważ jednak na Křížový
vrch dla porywających widoków na miasto i otaczające góry docierało coraz więcej
wierzących oraz pacjentów z niedalekiego uzdrowiska im. Priessnitza, wkrótce mała
kapliczka z prostym wystrojem wnętrza wzbudzała pośmiewisko.
Z inicjatywy Gottharda Saxa wikarego z Vidnavy, który został autorem i fundatorem
Drogi Krzyżowej na Křížovém vrchu, powstała idea zbudowania nowej murowanej
kaplicy. Budowę kapliczki zainicjował spisywacz biskupski urzędu zwierzchniego
w Jeseníku Willibald Fischer, trzecim współtwórcą został gospodarz kościelny z Jeseníka
Josef Weese, który troszczył się o fi nansowe zabezpieczenie budowy i organizował
liczne kwesty. Parcelę pod kaplicę darował mieszczanin jesenicki Franz Neugebauer,
także wszystkie prace budowlane jak również transport budulca zapewnili wierzący
z okolicznych wsi począwszy od Písečna aż do Domašova nieodpłatnie, samopomocą.
60