Mussatus, Albertinus - Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters

Mussatus, Albertinus - Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters Mussatus, Albertinus - Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters

repfont.badw.de
von repfont.badw.de Mehr von diesem Publisher
29.12.2012 Aufrufe

der Kölner Kartause Sankt Barbara, in „Heiliges Westfalen“. Heilige, Reliquien, Wallfahrt und Wunder im Mittelalter, cur. G. SIGNORI, in Religion in der Geschichte, 11, Bielefeld 2003, pp. 163-179. Martyrologium, Jenaer Ältestes deutschsprachiges Martyrolog, verfaßt Ende 13. Jh. in Thüringen, benannt nach dem Aufbewahrungsort der Handschrift. Vorlage war eine Kompilation aus den Martyrologien Ados von Vienne (PND 119536390), Notkers (PND 118588850) und Usuards (PND 100963684). Mss. Jena, Univbibl., Bose q. 3, ff. l-109v. Edd. F. WILHELM, Das Jenaer Martyrologium und die Unterweisung zur Vollkommenheit, «Münchener Museum» 5 (1928) 1-98. Comm. v. Edd., pp. 103-105; W. WILLIAMS- KRAPP, in Verf. Lex., IV (1983, 2. Aufl.) 517. Martyrologium Usuardi monachi Sangermanensis Usuard (PND 100963684) war Mönch O.S.B. im Kloster St. Germain-des-Prés in Paris; erstmals erwähnt 841/47, † um 877. Im Auftrag König Karls des Kahlen (PND 118640119) verfaßte er um 860 ein historisches Martyrolog. Als Vorlage dienten ihm u.a. die Martyrologien des Ado von Vienne (PND 119536390), des Florus von Lyon (PND 100941370) und des Wandalbert von Prüm (PND 100964028). Sein Martyrolog war im Mittelalter das erfolgreichste von allen; es bildet die wichtigste Grundlage für das seit 1584 offiziell vorgeschriebene Martyrologium Romanum. Mss. Paris, Bibl. nat., lat. 13745, ff. 3-88, Original, vermutlich Autograph, dazu A. Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters D ECKER-HEUER, Studien zur Memorialüberlieferung im frühmittelalterlichen Paris, in Beihefte der Francia, 40, Sigmaringen 1998, pp. 77-154. Grundsätzlich v. Edd. DUBOIS, pp. 13-33; E. OVERGAAUW, Les deux recensions de la lettre-préface d’Usuard à Charles le Chauve et les trois recensions de son martyrologe, «Archivum Lat. M. A.» 48/49 (1988/89) 85-101. Im Folgenden werden hauptsächlich Handschriften aus dem Deutschen Reich berücksichtigt; sie sind zumeist nicht bloße Abschriften, sondern Bearbeitungen mit inhaltlichen Zusätzen. M. COENS, Un martyrologe de Saint-Géréon de Cologne, «Anal. Boll.» 79 (1961) 65-91; M. COENS – J. VAN DER STRAETEN, Un martyrologe du e XII siècle à l’usage de Saint-Bavon de Gand (Brit. Mus. Egerton 2796), «Anal. Boll.» 84 (1966) 128-160; M. COENS, Le codex Danicus utilisé par Du Sollier dans son édition d’Usuard et identifié récemment à La Haye, «Anal. Boll.» 85 (1967) 379-380, zu Den Haag, Museum Meermanno- Westreenianum, 10 D 17, saec. xiv, aus Nysted/Dänemark; B. DE GAIFFIER, Le codex Rosweydianus du martyrologe d’Usuard, «Anal. Boll.» 95 (1977) 418, zu Den Haag, Museum Meermanno-Westreenianum, 10 B 17, saec. xii, aus Utrecht; Z. HAEFELI-SONIN, Auftraggeber und Entwurfskonzept im Zwiefaltener Martyrolog des 12. Jahrhunderts. Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek cod.hist 2° 415, in Europäische Hochschulschriften, XXVIII/147, Bern u.a. 1992. Vet. transl. Deutsch, Englisch, Französisch, Niederländisch: v. Comm. DUBOIS (1978), pp. 66-67; v. Edd. OVERGAAUW, pp. 422-486. Edd. Rudimentum noviciorum, Lubecae 1475 (Hain *4996, ISTC ir00345000), Editio princeps, 5 weitere Drucke vor 1500 bei Edd. Machinatio fratrum minorum – Mussatus, Albertinus: Januar 2011 32

Overgaauw, p. 28; Parisiis o.J. jedoch 1503; Lugduni Batavorum 1506; Martyrologium secundum morem Romanae curiae per Bellinum de Padua, Venetiis 1517; Venetiis 1520; Parisiis 1521; o.O. 1537; Martyrologium ... Francisco Maurolyci... purgatum et locupletatum, Venetiis 1568; Lovanii 1568, dazu P. GROSJEAN, L’édition d’Usuard de Molanus, «Anal. Boll.» 70 (1952) 327-333; J.-B. SOLLERIUS (Du Sollier), Martyrologium Usuardi Monachi, Antwerpiae 1714; in AA. SS., Jun., 6 (1715) Appendix, pp., 1-372, aus ed. Sollerius; in AA. SS., Jun., 7 (1717) Appendix, pp. 373- 779, aus ed. Sollerius; (J.-B. BOUILLART), Usuardi ... martyrologium sincerum ad autographi in Sangermanensi abbatia servati fidem ..., Parisiis 1718; in Migne, PL, 123, coll. 599-992; in Migne, PL, 124, coll. 9-860, aus ed. Sollerius; C. M. RIGOLLOT – J. CARNANDET, in AA. SS., Jun., 6 (1866, 3. Aufl.) 1-708, aus ed. Sollerius; E. DÜMMLER, in M.G.H., Epp., 6 (1925) 192-193, Widmungsbrief in zwei Fassungen; J. DUBOIS, Le martyrologe d’Usuard, in Subsidia hagiographica, 40, Bruxelles 1965, pp. 144-364, aus Paris, Bibl. nat., lat. 13745; E. A. OVERGAAUW, Martyrologes manuscrits des anciens diocèses d’Utrecht et de Liège. Étude sur le développement et la diffusion du Martyrologe d’Usuard, Hilversum 1993, pp. 549-1136. Comm. B. DE GAIFFIER, Les notices hispaniques dans le martyrologe d’Usuard, «Anal. Boll.» 55 (1937) 268-283; J. DUBOIS, Un témoin de la vie intellectuelle à Saint- e Germain-des-Prés au IX siècle: le martyrologe d’Usuard, «Rev. hist. Église France» 43 (1957) 35-48, erneut in Mémorial e du XIV centenaire de l’abbaye de Saint- Germain-des-Prés, Paris 1959, pp. 35-48, erneut in J. DUBOIS, Martyrologes, d’Usuard Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters au Martyrologe Romain, Abbeville 1990, pp. 43-56; v. Edd. DUBOIS, pp. 10-141; J. DUBOIS, A la recherche de l’état primitif du martyrologe d’Usuard. Le manuscrit de Fécamp, «Anal. Boll.» 95 (1977) 43-71, erneut in J. DUBOIS, Martyrologes, d’Usuard au Martyrologe Romain, Abbeville 1990, pp. 121-149; J. DUBOIS Les martyrologes du Moyen Âge latin, in Typologie des sources du moyen âge occidental, 26, Turnhout 1978, pp. 45-65, 64-70; B. EFFROS, Usuard’s Journey to Spain and Its Influence on the Dissemination of the Cult of the Cordovan Martyrs, «Comitatus. A Journal of Medieval and Renaissance Studies» 21 (1990) S. 21-37; BRUNHÖLZL, II (1992) 116-117, 573-574; J. D UBOIS – J.-L. LEMAITRE, Sources et méthodes de l’hagiographie médiévale, Paris 1993, pp. 114-117; v. Edd. OVERGAAUW, pp. 19-544; J. L. NELSON, The Franks, the Martyrology of Usuard, and the Martyrs of Cordoba, in Martyrs and Martyrologies, cur. D. WOOD, in Studies in Church History, 30, Oxford 1993, pp. 67-80, erneut in J. L. NELSON, Rulers and Ruling Families in Early Medieval Europe. Alfred, Charles the Bald, and Others, Aldershot u.a., VIII; K. KUNZE, in Verf. Lex., X (1999, 2. Aufl.) 141-144; J. PRELOG, in Lex. MA, VIII (1997) 1342-1343; F. STAAB, in Lex. Theol. Kirche, X (2001, 3. Aufl.) 499; J.-L. LEMAITRE, La présence de la Rome antique dans la liturgie monastique et canoniale du IXe aud XIIIe siècle, in Roma antica nel Medioevo. Mito, rappresentazioni, sopravvivenze nella „Respublica Christiana” dei secoli IX–XIII, Milano 2001, pp. 93-129; U . Ö N N E R F O R S , i n Biographisch-bibliographisches Kirchenlexikon, XX (2002) 1483-1484. Mathildis ducissa Lotharingiae superioris Machinatio fratrum minorum – Mussatus, Albertinus: Januar 2011 33

der Kölner Kartause Sankt Barbara, in<br />

„Heiliges Westfalen“. Heilige, Reliquien,<br />

Wallfahrt und Wunder im Mittelalter, cur. G.<br />

SIGNORI, in Religion in der Geschichte, 11,<br />

Bielefeld 2003, pp. 163-179.<br />

Martyrologium, Jenaer<br />

Ältestes deutschsprachiges Martyrolog,<br />

verfaßt Ende 13. Jh. in Thüringen, benannt<br />

nach dem Aufbewahrungsort der Handschrift.<br />

Vorlage war eine Kompilation aus den<br />

Martyrologien Ados von Vienne (PND<br />

119536390), Notkers (PND 118588850) und<br />

Usuards (PND 100963684).<br />

Mss. Jena, Univbibl., Bose q. 3, ff. l-109v.<br />

Edd. F. WILHELM, Das Jenaer Martyrologium<br />

und die Unterweisung zur Vollkommenheit,<br />

«Münchener Museum» 5 (1928) 1-98.<br />

Comm. v. Edd., pp. 103-105; W. WILLIAMS-<br />

KRAPP, in Verf. Lex., IV (1983, 2. Aufl.) 517.<br />

Martyrologium Usuardi monachi<br />

Sangermanensis<br />

Usuard (PND 100963684) war Mönch O.S.B.<br />

im Kloster St. Germain-<strong>des</strong>-Prés in Paris;<br />

erstmals erwähnt 841/47, † um 877. Im<br />

Auftrag König Karls <strong>des</strong> Kahlen (PND<br />

118640119) verfaßte er um 860 ein<br />

historisches Martyrolog. Als Vorlage dienten<br />

ihm u.a. die Martyrologien <strong>des</strong> Ado von<br />

Vienne (PND 119536390), <strong>des</strong> Florus von<br />

Lyon (PND 100941370) und <strong>des</strong> Wandalbert<br />

von Prüm (PND 100964028). Sein<br />

Martyrolog war im Mittelalter das<br />

erfolgreichste von allen; es bildet die<br />

wichtigste Grundlage für das seit 1584<br />

offiziell vorgeschriebene Martyrologium<br />

Romanum.<br />

Mss. Paris, Bibl. nat., lat. 13745, ff. 3-88,<br />

Original, vermutlich Autograph, dazu A.<br />

<strong>Geschichtsquellen</strong> <strong>des</strong> <strong>deutschen</strong> <strong>Mittelalters</strong><br />

D ECKER-HEUER, Studien zur<br />

Memorialüberlieferung im<br />

frühmittelalterlichen Paris, in Beihefte der<br />

Francia, 40, Sigmaringen 1998, pp. 77-154.<br />

Grundsätzlich v. Edd. DUBOIS, pp. 13-33; E.<br />

OVERGAAUW, Les deux recensions de la<br />

lettre-préface d’Usuard à Charles le Chauve<br />

et les trois recensions de son martyrologe,<br />

«Archivum Lat. M. A.» 48/49 (1988/89)<br />

85-101. Im Folgenden werden hauptsächlich<br />

Handschriften aus dem Deutschen Reich<br />

berücksichtigt; sie sind zumeist nicht bloße<br />

Abschriften, sondern Bearbeitungen mit<br />

inhaltlichen Zusätzen. M. COENS, Un<br />

martyrologe de Saint-Géréon de Cologne,<br />

«Anal. Boll.» 79 (1961) 65-91; M. COENS –<br />

J. VAN DER STRAETEN, Un martyrologe du<br />

e<br />

XII siècle à l’usage de Saint-Bavon de Gand<br />

(Brit. Mus. Egerton 2796), «Anal. Boll.» 84<br />

(1966) 128-160; M. COENS, Le codex<br />

Danicus utilisé par Du Sollier dans son<br />

édition d’Usuard et identifié récemment à La<br />

Haye, «Anal. Boll.» 85 (1967) 379-380, zu<br />

Den Haag, Museum Meermanno-<br />

Westreenianum, 10 D 17, saec. xiv, aus<br />

Nysted/Dänemark; B. DE GAIFFIER, Le codex<br />

Rosweydianus du martyrologe d’Usuard,<br />

«Anal. Boll.» 95 (1977) 418, zu Den Haag,<br />

Museum Meermanno-Westreenianum, 10 B<br />

17, saec. xii, aus Utrecht; Z. HAEFELI-SONIN,<br />

Auftraggeber und Entwurfskonzept im<br />

Zwiefaltener Martyrolog <strong>des</strong> 12.<br />

Jahrhunderts. Stuttgart, Württembergische<br />

Lan<strong>des</strong>bibliothek cod.hist 2° 415, in<br />

Europäische Hochschulschriften,<br />

XXVIII/147, Bern u.a. 1992.<br />

Vet. transl. Deutsch, Englisch, Französisch,<br />

Niederländisch: v. Comm. DUBOIS (1978),<br />

pp. 66-67; v. Edd. OVERGAAUW, pp. 422-486.<br />

Edd. Rudimentum noviciorum, Lubecae 1475<br />

(Hain *4996, ISTC ir00345000), Editio<br />

princeps, 5 weitere Drucke vor 1500 bei Edd.<br />

Machinatio fratrum minorum – <strong>Mussatus</strong>, <strong>Albertinus</strong>: Januar 2011 32

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!