X - Alatoran

×ÀÜÄÀØ ÀËÌÀÍ ßÄßÁÈÉÉÀÒÛ
bilər ki, belə şey heç vaxt ola bilməz. Və bu
həqiqətən mümkün olan iş deyildi.
HERRNDORF: Amma insanlara müəyyən şəraitlərdə
necə davranmalı olduqlarını öyrətmək olar
deyəsən? Məsələn menecerlərə keçirilən təlimlər və
sairə kimi.
JASCHKE: (öskürür) Bəli, amma bu boş söhbətdir.
Menecerlərə keçirilən təlim, tamamilə boş
söhbət. Bu baş tutan iş deyil. Əsəbi adamdan lider
düzəltmək mümkün deyil. Mən heç kimi incitmək
istəmirəm, amma kosmosda insan menecerlikdən
daha önəmli qabiliyyətlərə malik olmalıdır.
“Salyut” raketinin içində həmişə bütün hallar
üçün nəzərdə tutulmuş bir yeşik “Vodka” yerləşdirilirdi.
Psixika üçün müəyyən qədər təlimlər
həyata keçirmək olar. Amma burada çox insan
uğursuzluğa düçar olurdu. “Vodka” da bir növ
hər şeyi daha rahat həzm etməyə imkan verirdi.
Amma bu optimal çıxış yolu deyildi.
HERRNDORF: Sizin hazırlıq proqramı daha
dəqiq hansı hissələrdən ibarət idi? Sabitliyi bildik,
bəs digər məsələlər?
JASCHKE: Bədən tərbiyəsi üzrə çoxlu məşğələlər,
qaz maskası ilə qaçmaq, əl qumbaralarını atmaq.
Unutmayın ki, biz hərbi qulluqçu qalmaqda davam
edirdik. Amma izolyasiya hücrəsi də proqrama daxil
idi və hamı bundan çox qorxurdu. Aramızda onu donuz
tövləsi adlandırırdıq. Kosmik fəza şərtləri altında
həyat şəraiti. İşin içində olmayanlar əslində bilmir
ki, orada, yuxarıda ən böyük problem üfunət
qoxusudur. Kosmosda havalandırma imkanı yoxdur.
İzolyasıya hücrəsində məşqlər zamanı bizi iki
nəfərə 4 kvadrat metrlik bir otağa salırdılar. Oksigen
çatışmazlığı ilə yanaşı bizə danışmaq və yatmağı da
qadağan edir, əl altında da heç bir əşya olmurdu.
Müşahidəçilər baxırdılar, görsünlər, kim ağlını
itirəcək. 72 saat və bəzən daha çox. Bundan sonra da
özünütənqid. Yaxşı olsan belə, bununla adamı sözün
əsl mənasında ağır təzyiqə məruz qoyurdular.
HERRNDORF: Amma Siz bu sınaqlardan
uğurla keçə bildiniz?
JASCHKE: (öskürür) Bəli, əlbəttə. Axı məni kosmonavtlar
cərgəsinə qəbul etmişdilər. Biz 800
adamla başlasaq da, sona yalnız üç və ya dörd nəfər
qalmışdı. Yerdə qalanlar isə sadəcə yox olmuşdu.
HERRNDORF: Nəcə yəni yox olmuşdu?
JASCHKE: Onlar hamısı çıxıb getmişdi, düzü
bilmirəm necə. Əlaqə saxlamaq elə də arzuolunan
deyildi. Məni Jähn, Reiter və Harprecht ilə birlikdə
46 ÀËÀÒÎÐÀÍ ¹18 / OKTYABR 2012
sönlichkeit. Und ich will niemandem zu nahe
treten, aber im Weltall müssen Sie mehr können
als ein Manager. An Bord der Saljut war für alle
Fälle immer eine Kiste Wodka. Man kann das ein
wenig trainieren, die Psyche. Aber da sind eben
viele gescheitert. Und dann Wodka als
Schmiermittel. Das funktionierte nur suboptimal.
HERRNDORF: Und wie sah Ihre Ausbildung
dann genau aus? Also in Stabilität, aber auch das
andere?
JASCHKE: Viel körperliches Training, Laufen
mit Gasmaske, Handgranatenweitwurf, wir waren
ja Soldaten. Aber auch Isolationszelle zum
Beispiel, das war gefürchtet. Schweinestall nannten
wir das. Leben unter Weltraumbedingungen.
Weiß der Laie ja oft gar nicht: Das Schlimmste da
oben ist der Gestank. Im Weltall können Sie nicht
lüften. Da wurden wir zu zweit in einen vier
Quadratmeter großen Raum gesperrt,
Sauerstoffmangel, Redeverbot, Schlafverbot,
keine Gegenstände, und dann wurde geguckt,
ob einer durchdreht.
72 Stunden, manchmal länger. Hinterher
Selbstkritik. Auch wenn man gut war, da wurde
man auseinandergenommen.
HERRNDORF: Sie haben das aber alles gut
überstanden. JASCHKE: (hustet) Ja, natürlich.
Ich bin dann ja auch
genommen worden. Aber wir sind mit über
800 Leuten angefangen, und da sind drei oder
vier übriggeblieben. Der Rest ist verschwunden.
HERRNDORF: Wie, verschwunden?
JASCHKE: Die sind alle weg, keine Ahnung.
Es war nicht erwünscht, daß man Kontakt hält.
Ich bin ja mit Jähn und Reiter und Harprecht
ausgewählt worden ... Eine wichtige Sache war
auch das Kopfrechnen. Bis 1982 waren in der
russischen Raumfahrt praktisch keine
Computer im Einsatz. Das war ja alles von
Robotron, und Robotron hat alles im Westen
geklaut, und auf diese Maschinen war kein
Verlaß. Man mußte mit dem Rechenschieber
umgehen können. Jeder Astronaut hatte an seinem
Raumanzug so ‘ne längliche Tasche für