X - Alatoran

×ÀÜÄÀØ ÀËÌÀÍ ßÄßÁÈÉÉÀÒÛ
var. Uşaqların xatirinə belə şeylər edərlər:
təyyarəyə üz çəkmək, ona bir sima vermək.
Amma bu böyüklərə də təsir edir: mən ona baxıram,
çünki o mənə baxır. Mən əvvəlcə
təyyarəyə, sonra da tısbağaya baxıb özüm-özümə
soruşuram: bu tısbağa adama acı və melanxolik
təsir bağışlayır, bunun əksinə olaraq, təyyarə
daha işgüzar və bir qədər ürəyiaçıq təsiri doğurur.
Görəsən bu fərq hər ikisinin arasında mövcud
ola biləcək münasibətlər barədə nə deyir?
Mənim çoxlu dostum var. Dostlarım çoxaldıqca,
əl telefonumun əlaqə kitabçasındakı adların,
Facebookdakı insanların, Amazon və ya da
Ebay üzərindən nə isə alıb-satdığım elektron poçt
ünvanlarının sayı artdıqca fərdi bir insana ayıra
biləcəyin zaman daralır, o daha çox adi bir simaya
çevrilir. Əgər bəxti gətirərsə və ən azı qərar
verə bilərsə, simanın necə təsvir olunacağını özü
müəyyən edə bilər. Məsələn sosial şəbəkələrdə
yerləşdirilən foto-şəkillərdə olduğu kimi. Sosial
şəbəkələr insanların yalqızlığını zamanında inkişaf
etməkdə olan məlumat alış-verişi üçün biznes
ideyası kimi kəşf etmiş işbaz biznesmenlərin
kiçik feodal səltənətləridir. Sosial, necə dahi bir fikir:
siqaret firmaları və ya da elektron çip istehsalçıları
kimi belə bir işgüzar qurumun sahibi də
insanlara onun guya təmin edə biləcəyi ehtiyacı
sırıyır; nə qədər çox çeynəyirəmsə, bir o qədər də
çox çeynəməliyəm, nə qədər çox tanımadığım
insanlarla tanış oluramsa, bir o qədər dünyada
yalqız olmağım barədə şübhə qətiləşir, heç bir
təyyarə məni heç bir tısbağanın yanına gətirmir
və saxta sosial məkanda əldə etdiyim uğurların
məni qorxaq, özünün artıq kim və ya da nə olduğunu
dərk etməyən bir heç səviyyəsinə kiçiltməsindən
sonra heç kimə zəng vura bilmirəm.
Təyyarənin əsl sahibi olan balaca (düzünə qalsa,
o bizim ikimizə də məxsusdur. Tısbağa üzərində
himayə hüququnu da bölüşürük) bütün bunlardan
bixəbərdir. O hələ sevincini bildirmir, xüsusilə
harasa mənsubiyyətin ümidsizliyindən irəli
gələn ümid hissi ilə əlaqədar olaraq. O hələ də sevincini
həqiqətən sevindiyi anlarda bildirir.
Səhərlər yuxudan durarkən biz birlikdə oynayırıq;
kompüterin arxasında otururuq, o əl telefonumu
götürür və adları silməyə başlayır.
10 ÀËÀÒÎÐÀÍ ¹18 / OKTYABR 2012
mich an, denn es hat ein Gesicht. Das macht man
für Kinder: Flugzeugen ein Gesicht geben. Es
wirkt aber auch bei Erwachsenen: Ich schau, weil
es mich anschaut, jetzt meinerseits das Flugzeug
an, dann die Schildkröte, und frage mich: Diese
Schildkröte wirkt spitzbübisch und melancholisch,
das Flugzeug dagegen unternehmungslustig
und ein bißchen naiv, was sagt dieser
Unterschied über die Beziehung aus, die zwischen
den beiden vielleicht besteht?
Ich habe viele Freunde. Je mehr Freunde ich
habe, je zahlreicher die Namen im Handy-
Kontaktverzeichnis, die Facebook-Menschen, die
Adressen, denen ich bei Amazon oder Ebay was
verkauft oder von denen ich was gekauft habe,
desto weniger Zeit bleibt für die einzelne Person,
desto mehr wird sie ein bloßes Gesicht und kann
noch von Glück sagen, wenn sie wenigstens
Einfluß darauf hatte, welches Gesicht das ist, wie
bei den selbst ins Netz gestellten Fotos für die social
networks – für kleine Feudalreiche von pfiffigen
Unternehmern also, die rechtzeitig die
Einsamkeit der Menschen als Geschäftsgrun -
dlage für einen florierenden Datenhandel entdeckt
haben. Social, was für ein Einfall: Wie die
Zigarettenfirmen oder die Chipshersteller verkauft
der Besitzer so eines Ladens den Menschen
genau das Bedürfnis, das er angeblich befriedigt;
je mehr ich knabbere, desto mehr muß ich knabbern,
je mehr Leute ich kenne, die ich nicht
kenne, desto schlimmer wird der Verdacht, ich
wäre ganz allein auf der Welt, kein Flugzeug
bringt mich zu keiner Schildkröte, und niemanden
kann ich anrufen, wenn meine Erfolge im
Pseudosozialen mich auf ein ängstliches Nichts
reduziert haben, das nicht mehr weiß, wer oder
was es ist. Die Kleine, der das Flugzeug gehört
(genaugenommen gehört es uns zusammen,
auch das Sorgerecht für die Stoffschildkröte teilen
wir), weiß von alledem nichts. Sie jubelt noch
nicht, wenn sie jubeln soll, aus verzweifelter
Hoffnung, dann dazuzugehören; sie jubelt noch,
wenn sie sich freut. Morgen früh, wenn sie aufwacht,
spielen wir was zusammen: Wir setzen
uns an den Rechner, sie kriegt mein Handy, und
dann werden Namen gelöscht.