Fëmija jonë – Viti i 3 i jetës - Elternbriefe

Unser Kind – 3. Lebensjahr
Fëmija jonë – Viti i 3 i jetës
Albanisch – Deutsch / Shqip – Gjermanisht
E L T E R N B R I E F E
3

Liebe Eltern
Ihr Kind wird immer geschickter und selbstständiger. Es wird nun
zunehmend versuchen, seinen eigenen Willen durchzusetzen und
sich von Ihnen abzugrenzen. So anspruchsvoll das sein kann – es hat
durchaus seinen Sinn. Nur durch das Austesten des eigenen Wollens
und Könnens und die darauf erfolgende Reaktion kann sich das eigene
«Ich» entwickeln.
Der Weg zu seiner eigenen Persönlichkeit wird für Ihr Kind und Sie eine
Herausforderung sein. Ihrem Kind Verständnis entgegenzubringen,
sinnvolle Grenzen zu setzen und ihm zu vermitteln, dass Sie es auch
lieben, wenn es anstrengend ist, werden Ihre Aufgaben sein.
Die nachfolgenden Informationen bauen auf die Broschüren fürs erste
und zweite Lebensjahr auf. Wiederum führen wir punktuell die Rechte
des Kindes an.
Gerade in einer Gesellschaft, deren Rahmenbedingungen nicht besonders
familienfreundlich sind, ist es besonders wichtig, für die Rechte
als Familie und insbesondere für die Rechte des Kindes einzustehen.
2
Inhaltsverzeichnis
Unser Kind und seine Gesundheit
Ernährung und Esskultur
Körperpflege und Hygiene
Schlaf-Wach-Rhythmus und Erholung
Gesundheitsvorsorge und Krankheiten
Unfallprävention und Unfälle
Unser Kind und seine Entwicklung
Sprachliche Entwicklung
Motorische/körperliche Entwicklung
Kognitive/geistige Entwicklung
Emotionale/soziale Entwicklung
Unser Kind in Familie und Gesellschaft
Erziehung: Vorstellungen, Ziele, Einflüsse
Familienformen
Aufgaben, Rollenteilung, Vereinbarkeit
Kinder im öffentlichen Raum
6/7
8/9
10-13
14-17
18-21
24/25
26/27
28-31
32-35
38/39
40/41
42/43
44/45

Fëmija juaj bëhet gjithnjë e më i shkathët dhe i pavarur. Ai do të përpiqet
vazhdimisht të realizoi dëshirat e tij dhe të distancohet nga ju. Edhe
pse është kaq pretenduese, kjo e ka kuptimin e vet. Vetëm duke testuar
dëshirat dhe mundësit e veta, si dhe reagimet që pasojnë pas kësaj, ai
mundet të zhvillojë «unin» e tij.
Rruga deri te personaliteti i tij, për fëmijën tuaj dhe për ju do të jetë një
sfidë. Për t`ia lehtësuar të kuptuarit fëmijës tuaj, duke i caktuar kufij të
arsyeshëm dhe duke i dhënë siguri se edhe e doni kur është e vështirë,
do të jen detyrat tuaja.
Informatat në vijim janë të bazuara në broshurat për vitin e parë dhe
të dytë të jetës. Do ti vejmë në pah përsëri disa pika të të drejtave të
fëmijës.
Sidomos në një shoqëri ku kushtet themelore nuk janë dhe aq miqësore
për familje, është veçanërisht e rëndësishme, të ngriheni për të
drejtat familjare dhe sidomos për të drejtat e fëmijës.
Përmbajtja
Fëmija jonë dhe shëndeti i tij
Ushqimi dhe kultura e ngrënies
Higjiena e trupit
Ritmi i gjumit-zgjimit dhe çlodhja
Kujdesi shëndetësor dhe sëmundjet
Parandalim aksidenti dhe aksidentet
Fëmija jonë dhe zhvillimi i tij
Zhvillimi gjuhësor
Zhvillimi motorik/trupor
Zhvillimi shpirtëror/mendor
Zhvillimi emocional/social
Fëmija jonë në familje dhe shoqëri
Edukimi: idetë, qëllimet, ndikimet
Format familjare
Detyrat, ndarja e roleve, pajtueshmëria
Fëmijët në hapësirën publike
Të dashur prindër
6/7
8/9
10-13
14-17
18-21
24/25
26/27
28-31
32-35
38/39
40/41
42/43
44/45
3

Fëmija yonë dhe
shëndeti i e tij
Unser Kind und seine
Gesundheit
4

Ernährung und Esskultur
Bewusst essen und geniessen
Essen ist ein wichtiges, regelmässig wiederkehrendes Ereignis im
Familienalltag. Es gibt Familien, welche die Mahlzeiten zu eigentlichen
kleinen Ritualen machen, verbunden mit einem Lied, einem Vers oder
einem Gebet. In erster Linie wichtig ist jedoch, sich mindestens einmal
pro Tag bewusst Zeit für das Zusammensein am Familientisch zu nehmen.
Dabei sollte das Teilen von Mahlzeit und Gesprächen im Zentrum
stehen und nicht die Zeitung oder der Fernseher.
Tischsitten
Tischsitten werden nicht anerzogen, sondern vorgelebt. Setzen Sie sich
daher zusammen mit Ihrem Kind an den Tisch und essen Sie selbst so,
wie Sie es in Zukunft auch von Ihrem Kind erwarten. Gelingt ihm z.B. das
Essen mit der Gabel besonders gut, loben Sie es. Das spornt es an, es
das nächste Mal noch besser zu machen.
Nicht essen wollen
Kinder entwickeln in diesem Alter ihren Willen. Das zeigt sich häufig
auch beim Essen. Zwingen Sie Ihre Tochter, Ihren Sohn nicht, alles
aufzuessen. Es ist wichtig, dass ein Kind sein Sättigungsgefühl kennen
lernt – und dass dies respektiert wird. Lassen Sie Ihr Kind immer mal
wieder etwas Neues ausprobieren und geben Sie ihm Zeit, sich an den
neuen Geschmack zu gewöhnen. Immer noch gilt: Am besten servieren
Sie zunächst nur wenig – Ihr Kind kann später noch mehr verlangen. Sie
entscheiden, was auf den Tisch kommt, Ihr Kind bestimmt, was und wie
viel es davon isst.
6
Zucker und Karies
Verzichten Sie auf gesüsste Getränke, sie werden schnell zur
Gewohnheit. Süsses nach dem Zähneputzen wie Schokolade,
Bonbons, aber auch Dörrfrüchte wie Pflaumen, Datteln, Bananen,
Feigen oder ein noch so verdünnter Schoppen sind verboten!
Art. 3, 6, 24 der Uno-Kinderrechtskonvention
Gemäss der Uno-Kinderrechtskonvention haben Kinder das angeborene
Recht auf Leben. Es ist Pflicht des Staates, das Überleben und
die Entwicklung aller Kinder durch gesundheitliche Grundversorgung,
Prävention und Information der Bevölkerung zu gewährleisten. Der
Staat hat den notwendigen Schutz und die notwendige Fürsorge für
das Wohlergehen des Kindes sicherzustellen, falls seine Eltern oder
andere verantwortliche Personen diesen Pflichten nicht nachkommen.

Ngrënia me vetëdije dhe shijimi
Ngrënia është një ngjarje e rëndësishme, e përsëritur rregullisht në
përditshmërinë familjare. Ka familje që vaktet e ushqimit i kthejnë në
rituale të vogla të vërteta, të lidhura me një këngë, me një varg poezie
ose me një lutje. Në rend të parë është e rëndësishme, që së paku një
herë në ditë, me vetëdije të plotë të gjeni kohë, për të qenë së bashku
në tavolinën familjare. Gjatë kësaj, në qendër të vëmendjes duhet të
jetë ndarja e ushqimit dhe biseda, dhe jo gazeta ose televizori.
Zakonet në tavolinë
Zakonet në tavolinën e ngrënies nuk arrihen me edukim por me imitim.
Uluni pra me fëmijën tuaj në tavolinë dhe hani vet, ashtu siç prisni që
fëmija juaj të hajë në të ardhmen. Ja del, ai të hajë p.sh. veçanërisht
mirë me pirun, lavdërojeni atë. Kjo e inkurajon atë, që herën tjetër ta
bëjë edhe më mirë.
Nuk do të hajë
Fëmijët në këtë moshë zhvillojnë vullnetin e tyre. Kjo vërehet shpesh
edhe gjatë ngrënies. Mos e detyroni vajzën/djalin tuaj që ta hajë krejt
ushqimin. Është e rëndësishme që fëmija të mësojë vet ndjenjën e të
ngopurit, dhe kjo do të respektohet. Lëreni fëmijën tuaj që të provojë
diçka të re dhe jepni kohë, që të mësohet me shijen e re. Vlen gjithnjë:
Më së miri qitni në fillim vetëm pak, fëmija juaj pastaj mund të kërkoj
më shumë. Ju vendosni se çka sillni në tavolinë, fëmija juaj vendos, çka
dhe sa do të hajë nga ajo.
Ushqimi dhe kultura e ngrënies
Sheqeri dhe kariesi
Shmanguni pijeve të ëmbëlsuara, këto kthehen shpejt në shprehi. Pas
larjes së dhëmbëve, janë të ndaluara ëmbëlsirat si: Çokollata, bonbonet
por edhe frutat e thata, si; kumbullat, kajsia, hurmat, bananet, fiqtë ose
edhe një shurup i tëholluar në biberon.
Art. 3, 6, 24 të konventës së Organizatës së Kombeve të bashkuara
për të drejtat e fëmijës
Sipas konventës së Kombeve të bashkuara për të drejtat e fëmijës, fëmijët
kanë të drejtën e lindur për jetë. Është detyrim i shtetit, të garantojë
mbijetesën dhe zhvillimin e të gjithë fëmijëve përmes sigurimit shëndetësor
bazë, parandalimin dhe informimin e popullatës. Shteti duhet të
sigurojë mbrojtjen e nevojshme dhe duhet të kujdeset për mirëqenien
e fëmijës, në qoftë se prindërit e tij ose personat tjerë përgjegjës nuk
arrijnë të kryejnë këto obligime.
7

Körperpflege und Hygiene
Selber machen
Ihr Kind kann und will nun immer mehr «selber machen». Helfen Sie ihm,
«es» selbst zu tun – immer unter der Voraussetzung, dass es schon so
weit ist. Sie schaffen ihm dadurch wertvolle Übungsmöglichkeiten und
fördern es in seiner Selbstständigkeit.
Trocken werden
Vielleicht benutzt Ihr Kind nun schon tagsüber regelmässig einen Topf
oder das WC, braucht aber nachts noch Windeln. Nach wie vor bringt
es nichts, das Kind zu forcieren. Trockenwerden ist eine Frage der
Reife und kann nicht von aussen beeinflusst werden. Die folgenden
Überlegungen können aber hilfreich sein:
- Kleider mit komplizierten Knöpfen und Reissverschlüssen behindern
die Selbstständigkeit (und Schnelligkeit).
- Geht das Kind lieber auf den Topf oder auf die Toilette oder bevorzugt
es eine Kinder-WC-Brille zum Aufsetzen auf die Erwachsenentoilette?
- Ein Schemel für die Füsse erleichtert den Aufstieg.
- Grössere Kinder und Eltern sind wichtige Vorbilder. Das kleinere Kind
erlebt durch Zuschauen, dass es normal und notwendig ist, aufs WC
zu gehen.
- Wenn das Kind trocken wird, gibt es verschiedentlich «Rückfälle».
Krankheit, Geburt eines Geschwisters, Streitigkeiten oder Wohnungswechsel
können Einfluss auf die Sauberkeitsentwicklung haben.
- Durch das nächtliche Aufnehmen des Kindes, um es auf den Topf zu
setzen, wird es nicht schneller trocken. Unwirksam und eher schädlich
ist auch der Entzug von Flüssigkeit.
8
Zähneputzen
Zwischenzeitlich ist Ihr Kind mit dem Zähnebürsten sicher schon bestens
vertraut. Begleiten Sie es aber weiterhin dabei und schliessen Sie
abends mit Nachbürsten die Zahnreinigung ab. Denken Sie daran, die
Zahnbürste von Zeit zu Zeit zu ersetzen, und seien Sie sich bewusst,
dass Sie auch beim Zähneputzen Vorbild sind. Zähneputzen ist wichtig,
noch wichtiger ist aber eine vollwertige und zuckerarme Ernährung für
die Zahngesundheit.
BRAVO!

Të bëjë vet
Fëmija juaj mundet dhe do gjithnjë e më shumë «të bëjë vet».
Ndihmojeni atë, «që» ta bëjë vetë – gjithmonë me parakusht, se ja gati
je i pjekur për këtë. Ju, përmes kësaj i krijoni atij mundësi të vlefshme
ushtrimi dhe e nxisni atë në pavarësinë e tij.
Të jesh i terur
Fëmija juaj, përdorë ndoshta rregullisht gjatë ditës oturak ose WC,
mirëpo natën ka nevojë ende për pelena. Megjithatë nuk sjell asgjë që
fëmijën ta detyroni. Të bëhesh (qëndrosh) i terur është çështje pjekurie
dhe nuk mund të ndikohet nga jashtë. Këto të dhëna të poshtëshënuara
mund t`ju ndihmojnë:
- Rrobat me pulla të komplikuara dhe zinxhir pengojnë pavarësinë
(dhe shpejtësinë).
- Shkon fëmija ma me dëshirë në oturak ose në tualet, ose preferon
tualet fëmije me «syze» (kornizë) që vendoset mbi WC-në për të rritur?
- Një stol për te këmbët lehtëson ngjitjen.
- Fëmijët e rritur dhe prindërit janë shembuj të rëndësishëm. Fëmija
i vogël mëson me të shikuar, se është normale dhe e nevojshme
shkuarja në WC-në.
- Edhe kur fëmija do të jetë i terur, ka «rikthime» të ndryshme, që mund
të ndikojnë në zhvillimin e pastërtisë së fëmijës si: sëmundja, lindja e
motrës ose vëllait, zënkat ose ndërrimi i banesës.
- Duke e marrë fëmijën natën, për ta vënë në oturak nuk do të jetë më
shpejt i terur. I pa dobishëm dhe i dëmshëm është po ashtu edhe
heqja e lëngjeve.
Higjiena e trupit
Larja e dhëmbëve
Në ndërkohë sigurisht fëmija juaj veç është mësuar mirë ta përdor
brushën e dhëmbëve. Mirëpo përcilleni edhe më tutje atë dhe mbylleni
mbrëmjen me pastrimin e dhëmbëve me brushë. Mendoni në atë, që
brushën e dhëmbëve ta ndërroni kohë pas kohe dhe të jeni të vetëdijshëm
se edhe gjatë larjes së dhëmbëve Ju jeni shembull.
Pastrimi i dhëmbëve është i rëndësishëm por më e rëndësishme për
shëndetin e dhëmbëve është ushqimi me vlerë të plotë dhe pa sheqer.
9

Schlaf-Wach-Rhythmus und Erholung
Schlafbedarf
Viele Kinder brauchen weniger Schlaf, als Eltern annehmen. Gerade
bei Kleinkindern wird oft vergessen, dass die Mittagsruhe mitgerechnet
werden muss. Ein über ein bis zwei Wochen geführtes Schlafprotokoll
gibt Klarheit über den Schlafbedarf Ihres Kindes. Informationen
zum Ausfüllen und Auswerten der Schlafprotokolle können Sie bei
Mütterberaterinnen oder Kinderärztinnen, Kinderärzten beziehen.
Mittagsschlaf
Es gibt Kinder, die nun keinen Mittagsschlaf mehr machen. Eine kurze
Ruhepause tut aber Eltern und Kind gut. Hilfreich ist auch hier wieder ein
vertrautes Ritual – z.B. eine beruhigende Musik, dazu etwas Attraktives
zum Spielen, zum Ansehen… Gewöhnen Sie Ihr Kind daran, sich alleine
zu beschäftigen: in seinem Zimmer, in Ihrer Hör- oder Sichtweite.
Zuerst nur kurz, dann allmählich länger.
Regelmässige Zubettgehzeiten
Werden Kinder zu spät, zu früh oder unregelmässig ins Bett gebracht, kann
dies die Entspannung und die Bereitschaft zum «Loslassen des Tages»
erschweren oder verhindern. Daher ist es empfehlenswert, regelmässige
Zubettgehzeiten einzuhalten und nur bei besonderen Gelegenheiten
Ausnahmen zu machen.
10

Ritmi gjumë-zgjim dhe çlodhja
Nevoja për gjumë
Shumica e fëmijëve kanë nevojë më pak për gjumë, se sa prindërit
mendojnë. Pikërisht te fëmijët e vegjël shpesh harrohet se edhe pushimi
i drekës duhet llogaritur. Një mbajtje protokolli për gjumin, një deri
në dy javë qartëson nevojën e gjumit për fëmijën tuaj. Informacionet
mbi plotësimin dhe vlerësimin e protokollit të gjumit mund ti merrni te
këshillëdhënëset për nëna ose te mjeket/ët e fëmijëve.
Gjumi i drekës
Ka fëmijë, të cilët nuk bëjnë më gjumë gjatë drekës. Mirëpo një pushim
i shkurtër ju bënë prindërve dhe fëmijës mirë. Edhe këtu prapë i
dobishëm është një ritual i besueshëm – p.sh. një muzikë qetësuese,
së bashku me te diçka tërheqëse për lojë, për të shikuar... Mësojeni
fëmijën tuaj që të argëtohet vet, në dhomën e tij, jo larg syrit dhe veshit
tuaj (nga ku ju mund ta dëgjoni dhe vështroni). Së pari vetëm shkurt,
pastaj gradualisht më gjatë.
Koha e rregullt e shkuarjes në shtrat
Dërgohen fëmijët shumë vonë, shumë herët ose në kohë të parregullt
në shtrat, kjo mund ta vështirësojë dhe ta pengojë çlodhjen dhe gatishmërinë
për një «shkëputje nga dita». Prandaj rekomandohet, që ti
përmbaheni orarit të rregullt të shkuarjes në shtrat, përjashtime bëhen
vetëm në raste të veçanta.
11

Einschlafschwierigkeiten
Es gibt Phasen, in denen auch jetzt noch Einschlafschwierigkeiten
auftreten können. Die Ursachen dafür können sehr vielfältig sein.
Einschlafprobleme sind in der Regel nach einiger Zeit vorbei. Halten
sie jedoch über längere Zeit an und schaffen Einschlafrituale oder
Einschlafhilfen wie Puppe oder Teddybär keine Abhilfe, ist es sinnvoll,
eine Erziehungsberatungsstelle oder die Kinderärztin, den Kinderarzt
zu konsultieren. Geben Sie Ihrem Kind keine Medikamente als
Einschlafhilfe.
Nächtliches Aufwachen
Wenn Ihr Kind nachts nach Ihnen ruft, ist es ratsam, so viel wie nötig
und so wenig wie möglich zu unternehmen. Lassen Sie Ihr Kind spüren,
dass Sie da sind, nehmen Sie es aber nicht sofort aus dem Bett; vielleicht
genügen leise Worte. Falls Sie möchten, dass Ihr Kind im eigenen
Bett schlafen lernt, müssen Sie es nach seiner nächtlichen Wanderung
zu Ihnen ins Bett wieder ins eigene Bett zurückbringen. Es sollte dort
wieder in den Schlaf finden, wo es zuvor aufgewacht ist.
Nächtliches Aufschrecken
Der sogenannte «Pavor nocturnus» ist ein Schlafphänomen, das
bereits bei kleinen Kindern beobachtet werden kann und in der ersten
Nachthälfte auftritt. Dieses zeigt sich durch weit aufgerissene Augen,
Verwirrung, Schwitzen, starkes Atmen und jagenden Puls. Das Kind
kann nicht geweckt werden und alle Versuche, das schreiende und
manchmal auch um sich schlagende Kind zu beruhigen, misslingen.
Versuchen Sie, ruhig zu bleiben, und schützen Sie Ihr Kind lediglich
vor Verletzungen, z.B. vor einem Sturz aus dem Bett. So beunruhigend
dieses Phänomen erscheint – es dauert meist nur 10 bis 15 Minuten
und ist harmlos.
12

Vështirësi për vënien në gjumë
Edhe tani ka periudha, në të cilat mund të paraqiten vështirësi për
vënien në gjumë. Arsyet për këtë mund të jenë shumë të ndryshme.
Problemet e vënies në gjumë, zakonisht kalojnë pas një kohe. Nëse
zgjasin për një kohë më të gjatë, dhe as ritualet e vënies në gjumë,
kukullat ose ariu nuk ndihmojnë, është e dobishme ta konsultoni një
këshillimore për edukim, ose mjeken/mjekun e fëmijëve. Mos i jepni
fëmijës tuaj medikamente për vënie në gjumë.
Zgjimi natën
Nëse fëmija juaj, ju thërret ju natën, këshillohet që të ndërmerrni vetëm
aq sa të ketë nevojë dhe aq pak sa të jetë e mundur. Lëreni fëmijën
tuaj ta ndjejë që ju jeni aty, mirëpo mos e merrni menjëherë nga shtrati;
ndoshta, mjaftojnë fjalë të qeta. Nëse ju dëshironi që fëmija juaj të
mësohet të flejë në shtratin e vet, bredhjen e tij natën në shtratin tuaj, ju
duhet përsëri ta ktheni ne shtratin e vet. Ai duhet ta gjejë gjumin përsëri
atje, ku edhe është zgjuar më parë.
Trembja natën
E ashtuquajtura «Pavor nocturnus» është një fenomen gjumi, që mund
të vërehet te fëmijët e vegjël dhe që shfaqet vetëm në pjesën e gjysmës
së parë të natës. Kjo vërehet me hapjen e syve, hutimin, djersitjen,
frymëmarrje të rënduar dhe puls të shpejtuar. Fëmija nuk mund të
zgjohet dhe të gjitha përpjekjet për ta qetësuar fëmijën i cili bërtet
ose goditë për rreth vetes, dështojnë. Tentoni të qëndroni të qetë dhe
mbrojeni fëmijën tuaj nga lëndimet e mundshme, p.sh rënia nga shtrati.
Sa shqetësues dukët ky fenomen – nuk është i rrezikshëm dhe zgjatë
kryesisht 10 deri 15 minuta.
13

Gesundheitsvorsorge und Krankheiten
Pflege und Zuwendung
Je nach Krankheit springen Kinder auch mit Fieber munter umher.
Die Verordnung von Bettruhe ist nicht immer nötig. Beobachten Sie
Ihr Kind und verhelfen Sie ihm zu seinem Bedarf an Ruhe. Liebevolle
Pflege und aufrichtige Zuwendung sind die beste Medizin und können
dem in eine flauschige Decke eingewickelten Kind z.B. auch auf einem
Sofa verabreicht werden.
Immer wieder Schnupfen?
Mit wachsendem Alter Ihrer Tochter, Ihres Sohnes nimmt der Kontakt
zu anderen Kindern zu. Damit wächst die Wahrscheinlichkeit, sich
mit Krankheiten anzustecken. Laut ärztlicher Meinung ist es normal,
dass jüngere Kinder wiederholt eine fiebrige Erkältung mit Husten und
Schnupfen haben.
Arztbesuche
Begleiten Sie Arztbesuche einfühlsam und nehmen Sie mögliche Ängste
ernst. Versichern Sie Ihrem Kind, dass Sie bei ihm sind – eine gute
Beziehung zur Kinderärztin, zum Kinderarzt ist wichtig.
Falls Sie Mühe mit der sprachlichen Verständigung haben, nehmen Sie
eine Vertrauensperson zum Übersetzen mit.
14

Kujdesi shëndetësor dhe sëmundjet
Kujdesi dhe vëmendja
Varësisht nga sëmundja, fëmijët edhe me temperaturë kërcejnë
hareshëm. Rekomandimi për qëndrim në shtrat nuk është gjithmonë
i nevojshëm. Vëzhgoni fëmijën tuaj dhe ndihmojeni për qetësi sipas
nevojës që ka. Kujdesi me dashuri dhe vëmendja e duhur është ilaçi
më i mirë. Fëmijën mund ta mbështillni me një batanije të butë dhe ta
vendoseni në divan.
Përsëri i ftohur?
Me rritjen e vajzës/djalit, shtohet edhe kontakti me fëmijët tjerë. Me
këtë rritet edhe mundësia e ngjitjes së sëmundjeve. Sipas mendimit të
mjekëve është normale nëse fëmijët e vegjël kanë në mënyrë të përsëritur
një ftohje me temperaturë, me kollë dhe rrufë.
Vizitë te mjeku
Bëni vizitat te mjeku me ndjesi dhe merreni frikën e mundshme seriozisht.
Sigurojeni fëmijën tuaj që ju jeni pran tij – raporti i mirë me mjeken/mjekun
e fëmijës është e rëndësishme.
Nëse keni vështirësi gjuhësore në komunikim, merrni me vete një person
të besueshëm për përkthim.
15

Medikamente und Heilmittel
Falls Ihrem Kind Medikamente verordnet werden, sollten Sie sich über
deren Wirkungen und Nebenwirkungen informieren. Halten Sie sich
genau an die Dosierungsvorschrift und an die Behandlungsdauer. Dies
gilt auch für alternative Mittel wie Bachblüten oder homöopathische
Kügelchen.
Frische Luft
Bewegung an der frischen Luft (auch bei tieferen Temperaturen) fördert
die Beweglichkeit und Körpersicherheit. Sie stärkt das Kind allgemein
und kostet nichts! Einzige Bedingung: Ziehen Sie Ihr Kind wetter- und
jahreszeitentauglich an und auch so, dass es sich bequem bewegen
und dreckig machen kann!
Krankheit und Berufstätigkeit
Gemäss Arbeitsrecht dürfen Mutter oder Vater bei Krankheit ihres
Kindes je bis zu drei Tage dem Arbeitsplatz fernbleiben. Sie müssen
aber ein Arztzeugnis vorweisen und die Arbeit wieder aufnehmen,
sobald die Betreuung des kranken Kindes organisiert ist. Die
Lohnfortzahlung ist gleich geregelt wie bei einer eigenen Erkrankung.
16

Medikamentet dhe mjetet shëruese
Nëse fëmijës tuaj i rekomandohen medikamente, ju duhet të informoheni
mbi ndikimet dhe efektet anësore të tyre. Përmbahuni rreptësisht
udhëzimit për dozim dhe kohëzgjatjes së trajtimit. Kjo vlen edhe për
mjetet alternative, si lule mali ose kokrra Homeopatike.
Ajri i pastër
Lëvizja në ajër të pastër (edhe gjatë temperaturave të ulëta) ndihmon
lëvizshmërinë dhe sigurinë trupore. Ajo e forcon përgjithësisht fëmijën
dhe nuk kushton asgjë! Kushti i vetëm: visheni fëmijën tuaj në përputhshmëri
me motin dhe me stinën përkatëse të vitit, në atë mënyrë
që të mund të lëvizë lehtë dhe të ndotet!
Sëmundja dhe profesioni
Sipas ligjit të punës, nëse prindërit e kanë fëmijën të sëmurë kanë të
drejtë të qëndrojnë larg vendit të punës për tri ditë. Mirëpo, ata duhet të
dëshmojnë me vërtetim mjekësor dhe të lajmërohen në vendin e punës
porsa të kenë organizuar përkujdesje për fëmijën e tyre. Pagesa e të
ardhurave është e rregulluar njësoj sikur të jeni vet të sëmurë.
17

Unfallprävention und Unfälle
Bekannte und neue Gefahren
Achten Sie im Haushalt nach wie vor auf mögliche Gefahrenquellen
(giftige Substanzen, scharfe oder gefährliche Gegenstände, heisse
Installationen). Füllen Sie Putzmittel nie in herkömmliche Flaschen ab,
sondern lassen Sie sie in ihren Originalbehältern.
Verhalten im Strassenverkehr
Lassen Sie Ihr Kind nach wie vor auf dem Trottoir auf der von der
Strasse abgewandten Seite gehen. Führen Sie Ihr Kind immer noch an
der Hand, wenn Sie über die Strasse gehen, beziehen Sie es nun aber
zunehmend in die Aktion des Strassenüberquerens mit ein. Denken Sie
stets an Ihr vorbildliches Verhalten als Fussgängerin, als Fussgänger.
Rennen Sie nie bei Rot über die Strasse und demonstrieren Sie deutlich,
dass man vor dem Betreten der Strasse zuerst am Trottoirrand
stehen bleibt und dann nach links und rechts schauen muss, ob kein
Auto kommt.
Schürfungen
Für Hautschürfungen sollte immer Wunddesinfektionsmittel in der
Nähe sein. Um Infektionen vorzubeugen, entfernen Sie Staub und
Schmutz unter laufendem Wasser und desinfizieren anschliessend die
Wunde möglichst schnell.
18

Parandalimi i aksidentit dhe aksidentet
Rreziqet e njohura dhe të reja
Kujdesuni për mundësitë e burimeve të rrezikut në amvisni shtëpiake
(substanca helmuese, objekte të mprehta ose të rrezikshme, instalime
të nxehta). Mjetet për pastrim mos i hidhni nëpër shishe të zakonshme,
por mbani ato në paketimet e tyre origjinale.
Sjellja në komunikacionin rrugor
Lëreni fëmijën tuaj të ec në trotuar gjithmonë në anën e kundërt të
rrugës. Merreni fëmijën tuaj gjithmonë për dore, nëse kaloni rrugën,
mirëpo angazhojeni atë vazhdimisht në tejkalimin e rrugës. Mendoni
gjithmonë në sjelljen tuaj si shembull, si këmbësor/re. Mos kaloni kurrë
rrugën në (semafor) dritë të kuqe dhe bëjani atij të qartë, para tejkalimit
të rrugës, se më parë duhet të qëndroi në trotuar, duhet të shikoj majtas
dhe djathtas, nëse vjen ndonjë automjet.
Gërvishtjet
Për plagë gërvishtjeje në lëkurë duhet gjithmonë të keni pranë mjete
dezinfektuese për plagë. Për parandalimin e infeksionit, hiqni pluhurin
dhe ndyrësirën nën ujë të rrjedhshëm dhe pastaj dezinfektoni plagën sa
më shpejt të jetë e mundur.
19

Stürze
Fällt Ihr Kind auf den Kopf oder stösst es diesen heftig an, sollten
Sie es aufmerksam beobachten. Blässe und Weinen sind normale
Reaktionen. Rufen Sie jedoch sofort die Ärztin, den Arzt an, wenn
Ihr Kind das Bewusstsein verloren hat, Benommenheit zeigt oder Sie
besondere Anzeichen feststellen wie mehrmaliges Erbrechen.
Bei solchen Symptomen ist eine Hirnerschütterung wahrscheinlich.
Wenn Ihr Kind ein bis zwei Tage nach dem Sturz verändert oder
benommen wirkt, sollten Sie ebenfalls die Ärztin, den Arzt kontaktieren.
Zahnunfälle
Jeder Zahnunfall sollte sofort der Kinderärztin, dem Kinderarzt oder der
Zahnärztin, dem Zahnarzt gemeldet werden.
Im Notfall
Sicherheit und Ruhe der Eltern sind wichtig im Umgang mit Krankheiten
und Unfällen des Kindes. Dennoch sollte man im Zweifelsfall sofort
die Kinderärztin, den Kinderarzt oder das nächste Krankenhaus
(24-Stunden-Notfalldienst) anrufen resp. aufsuchen.
Notfallnummer bei Unfällen: 144
Notfallnummer bei Vergiftungsunfällen: 145
Notieren Sie die Nummern gut sichtbar bei Ihrem Telefonapparat und
speichern Sie diese in Ihrem Handy.
20

Rrëzimi
Nëse bie fëmija juaj në kokë ose e përplasë atë diku fort, duhet ta përcillni
me vëmendje. Zbehja dhe qarja janë reagime normale. Megjithatë,
thirrni menjëherë mjaken/un, nëse fëmija juaj e ka humbur vetëdijen, ka
marramendje, ose nëse ju vëreni shenja të veçanta, si vjellje të përsëritura.
Simptomat e tilla janë ndoshta shenjë e tronditjes në tru. Nëse
fëmija juaj, një deri dy ditë pas rrëzimit ndryshon ose duket i hutuar,
gjithashtu duhet ta kontaktoni mjeken/ mjekun.
Aksidentet e dhëmbëve
Çdo aksident i dhëmbëve duhet të lajmërohet menjëherë te mjekja/ku
për fëmijë ose stomatologia/stomatologu.
Në rast urgjence
Siguria dhe qetësia e prindërve janë të rëndësishme në raport me
sëmundjet dhe aksidentet e fëmijës. Në rast dyshimi duhet menjëherë
ta thirrni ose vizitoni mjeken/un e fëmijëve ose spitalin më të afërt (24
orë shërbim urgjence).
Në rast aksidentesh numri i urgjencës: 144
Në rast aksidentesh helmimi numri i urgjencës: 145
Shënoni këto numra ku bien mirë në sy, pranë aparatit tuaj të telefonit
dhe regjistroni këto numra në celularin tuaj.
21

Fëmija jonë dhe
zhvillimi i tij
Unser Kind und seine
Entwicklung
22

Sprachliche Entwicklung
Unterschiedliche Entwicklung
Zwei- bis Dreijährige unterscheiden sich in ihrer Sprechweise noch
immer stark voneinander. Die einen bilden schon komplizierte Sätze;
andere sagen erst wenig. Auch kurze Phasen von Stottern können in
diesem Alter auftreten. Bitte korrigieren oder unterbrechen Sie Ihr Kind
nicht, lassen Sie ihm Zeit, sich auszudrücken.
Wiederholen Sie eine falsche Äusserung in korrekter Weise. So hört Ihr
Kind, wie der Satz richtig klingen sollte. Sollten Sie unsicher sein, ob
sich Ihr Kind sprachlich seinem Alter entsprechend entwickelt, sprechen
Sie mit Ihrer Kinderärztin, Ihrem Kinderarzt.
Fragen und Antworten
Ungefähr mit drei Jahren entdecken Kinder die Lust am Fragen. Wer
Fragen stellt, beginnt, Zusammenhänge zu begreifen, neue Wörter zu
lernen und fordert die andern heraus, sich mit ihm zu beschäftigen.
Stets eine Antwort bereitzuhaben, auf oftmals die gleiche Frage, erfordert
sehr viel Geduld. Versuchen Sie, Ihrem Kind verständliche und
dem Alter angepasste Antworten zu geben.
Muttersprache
Pflegen Sie weiterhin Ihre eigene Sprache und Sprachkultur mit
Plaudereien und Gesprächen sowie Geschichten, Bilderbüchern,
Liedern und Versen aus dem Herkunftsland. Sie legen damit die
Grundlage zum Aufbau weiterer Sprachen.
Bilderbücher in Ihrer eigenen Sprache finden Sie vielleicht auch zum
Ausleihen in der Bibliothek Ihrer Wohngemeinde.
24
Schweizerdeutsch lernen
Wenn Ihr Kind beim Eintritt in den Kindergarten bereits Schweizerdeutsch
sprechen kann, erleichtern Sie ihm den Einstieg um ein
Vielfaches. Die hiesige Sprache lernt Ihr Kind am einfachsten und
schnellsten im Spiel mit Kindern. Von Bedeutung sind dafür nicht nur
für die soziale, sondern auch für die sprachliche Entwicklung konstante
und vertraute Beziehungen. Der gelegentliche Spielplatzbesuch genügt
dafür nicht; besser ist es, wenn Ihr Kind regelmässig eine Spielgruppe
oder Kinderkrippe besucht.
Art. 5 und 31 der Uno-Kinderrechtskonvention
Gemäss der Uno-Kinderrechtskonvention tragen Eltern, Mitglieder
des erweiterten Familienkreises sowie der Staat gemeinsam die
Verantwortung, das Kind gemäss der Entwicklung seiner Fähigkeiten zu
leiten und zu führen. In Ergänzung steht dafür auch das offizielle Recht
des Kindes auf Freizeit und Spiel und die Beteiligung am kulturellen und
künstlerischen Leben.

Zhvillime të ndryshme
Fëmijët dy- deri tre vjeçar ndryshojnë ende shumë nga njëri tjetri në
mënyrën e tyre të të folurit. Disa formojnë fjali të komplikuara; ndërsa
të tjerët thonë vetëm pak. Në këtë moshë mund të paraqiten edhe faza
të shkurta belbëzimi. Ju lutemi mos e korrigjoni ose ndërpritni fëmijën
tuaj, jepni ati kohë, të shprehet i lirë. Një shprehje të thënë gabimisht,
përsëriteni ju në mënyrë korrekte. Kështu fëmija juaj e dëgjon se si
duhet të tingëllojë fjalia drejtë. Nëse ju nuk jeni të sigurt se zhvillimi
gjuhësor i fëmijës tuaj është në përputhshmëri me moshën e tij, bisedoni
me mjeken/un e fëmijës tuaj.
Pyetje dhe përgjigje
Përafërsisht me tri vjet fëmijët zbulojnë dëshirën për të pyetur. Kush
bënë pyetje, fillon të kuptoj lidhjet e ndërsjella, të mësoi fjalë të reja,
dhe detyron të tjerët të merren me te. Të kesh gjithmonë një përgjigje
të gatshme, dhe shpesh për të njëjtën pyetje, kërkon shumë durim.
Mundohuni që fëmijës tuaj t`i jepni përgjigje të kuptueshme dhe në
përputhje me moshën e tij.
Gjuha amtare
Kultivoni edhe më tutje gjuhën dhe kulturën tuaj gjuhësore me biseda
dhe diskutime si dhe tregime, libra të ilustruara, këngë dhe poezi nga
vendlindja juaj. Me këtë ju vendosni bazën për zhvillimin e gjuhëve të
tjera. Librat e ilustruara në gjuhën tuaj, ndoshta i gjeni për huazim, në
bibliotekën e vendbanimit tuaj.
Zhvillimi gjuhësor
Mësimi i dialektit zviceran të gjermanishtes
Nëse fëmija juaj, me hyrjen në kopsht flet veç dialektin zviceran të gjermanishtes,
i lehtësoni atij shumëfishë fillimin e mbarë. Gjuhën e vendit,
fëmija juaj e mëson më së lehti dhe më së shpejti në lojë me fëmijët.
Domethënëse për këtë janë, lidhjet konstante dhe të besueshme, jo
vetëm për anën sociale, por edhe për zhvillimin gjuhësor. Shkuarja e
herëpashershme në sheshin e lojërave nuk mjafton; më së miri është
që fëmija juaj të shkojë rregullisht në një grup lojërash ose në çerdhe.
Art. 5 dhe 31 i Konventës së OKB-së për të drejtat e fëmijës
Sipas Konventës së OKB-së (organizatës së kombeve të bashkuara)
për të drejtat e fëmijës prindërit, anëtarë të rrethit të gjerë familjar si
dhe shteti, mbartin bashkërisht përgjegjësinë, që fëmijën ta udhëheqin
dhe ta drejtojnë në bazë të zhvillimit të aftësive të tij. Si plotësim i kësaj
qëndron edhe e drejta zyrtare e fëmijës për kohë të lirë dhe lojë si dhe
pjesëmarrja në jetën kulturore dhe artistike.
25

Motorische/körperliche Entwicklung
Kleine Kinder brauchen Bewegung
Sobald Kinder laufen können, wird das Bedürfnis nach Bewegung und
nach neuen und unbekannten Räumen noch grösser. Ist die Wohnung
zu klein, finden sich draussen erweiterte Bewegungsmöglichkeiten, z.B.
auf einer Wiese, im Wald, in einem Park oder auf einem Spielplatz, wo
Kinder sich so richtig austoben und die Natur entdecken können. Gehen
Sie mindestens einmal am Tag mit Ihrem Kind ins Freie. Achten Sie auf
mögliche Gefahren, trauen Sie Ihrem Kind aber auch etwas zu!
Experimentieren mit Händen und Füssen
Das Spielen mit Sand, Erde und Wasser ist für Kinder oft eine
der beliebtesten Beschäftigungen. Das Spielmaterial findet man
kostenlos in der freien Natur. Zu Hause eignet sich das Bad für
Wasserexperimente. Spiele mit Sand und Erde können vielleicht auch
auf dem Balkon stattfinden. Als Alternative bietet sich auch das Formen
mit Knetmasse oder Brotteig an.
Sinnliche Körpererfahrungen
In diesem Alter entdecken Kinder ihren eigenen Körper. Sich berühren,
streicheln, erforschen löst angenehme Gefühle aus. Das ist alles ganz
normal. Vermitteln Sie Ihrem Kind nun auch, dass es bei Berührungen,
die ihm unangenehm sind – und das beginnt schon bei einer Umarmung
oder einem Kuss –, Nein sagen darf und soll. Kinder, die erfahren,
dass ihr «Nein» respektiert wird, können sich besser gegen sexuelle
Übergriffe wehren, da ihr Selbstbewusstsein gestärkt ist. Tragen Sie
auch Verantwortung für Ihre eigenen Empfindungen – ein Kind sollte nie
die körperlichen Bedürfnisse eines Erwachsenen befriedigen!
26

Zhvillimi motorik/trupor
Fëmijët e vegjël kanë nevojë për lëvizje
Posa fëmijët fillojnë të ecin, nevoja për lëvizje dhe për hapësira të reja
dhe të panjohura rritet më shumë. Nëse banesa është shumë e vogël,
jashtë gjejnë mundësi të zgjeruara për lëvizje, si p.sh; në një livadh,
në mal, në një park ose në sheshin e lojërave, ku fëmijët mund vërtetë
të dëfrehen dhe ta njohin natyrën. Dilni së paku një herë në ditë me
fëmijën tuaj në natyrë. Kushtoni vëmendje rreziqeve të mundshme, por
edhe keni pakë besim në fëmijën tuaj!
Eksperimentim me duar dhe me këmbë.
Loja me rërë, me dhe e me ujë për fëmijë është shpesh një nga lojërat
më të dashura. Materialin për lojë e gjeni falas në natyrë. Në shtëpi,
banjoja është e përshtatshme për eksperimente me ujë. Loja me rërë
dhe me dhé ndoshta mund të bëhen edhe në ballkon. Si alternativë
mund të merret edhe modelimi me baltë ose me brumë.
Përvojat trupore kuptimplote
Në këtë moshë fëmijët zbulojnë trupin e vet. Prekja, ledhatimi, hulumtimi
i vetvetes shkakton ndjenja të këndshme. Kjo është krejt normale.
Bëjani me dije fëmijës tuaj po ashtu, që gjatë prekjeve të cilat për te
janë të bezdisshme – dhe kjo fillon veç me një përqafim ose një puthje
– se fëmija guxon dhe duhet të thotë «Jo». Fëmijët, të cilët mësojnë
se një «Jo» e tyre do të respektohet, mund të mbrohen më mirë nga
sulmet seksuale, sepse forcohet vetëbesimi i tyre. Ju mbani përgjegjësi
edhe për ndjesitë tuaja personale – një fëmijë nuk duhet kurrë të
kënaqë nevojat trupore të një të rrituri!
27

Kognitive/geistige Entwicklung
Spielen und Spielzeug
Im Spiel sammeln Kinder viele Erfahrungen. Eigentlich brauchen
sie dafür nicht viel Spezielles. Häufig sind Alltagsgegenstände und
Naturmaterialien spannender und anregender als ein gekauftes
Spielzeug. Dies bedeutet nicht, dass Kinder Spielsachen nicht lieben
– achten Sie beim Kauf von Spielwaren jedoch auf deren vielseitige
Verwendbarkeit und Stabilität und denken Sie an den Grundsatz:
Weniger ist mehr. Spielsachen kann man auch in Ludotheken ausleihen
für einen kleinen Kostenbeitrag.
Geeignetes (käufliches) Spielzeug
- Zum Bauen und Konstruieren: Bauklötze, Eisenbahnschienen; erste
Puzzles mit wenigen Teilen
- Zum Gestalten: grosse Malstifte, dicke Filzstifte, Finger- und Wasser-
farben, Knetmasse
- Zum Bewegen: Bälle, ein Wagen, eine Schubkarre, ein Tretfahrrad
- Zum Liebhaben und fürs Rollenspiel: eine Puppe, ein Plüschtier und/
oder ein Teddybär mit entsprechendem Zubehör
- Zum Ansehen: Bilderbücher mit einfachen Handlungen und klaren
Bildern (besonders geeignet sind Geschichten aus dem Alltag oder
mit Tieren)
- Zum Musizieren: ein Tasteninstrument, ein Xylophon, eine Trommel
oder Liederkassetten zum Mitsingen.
28

Zhvillimi shpirtëror/mendor
Loja dhe lodrat
Gjatë lojës fëmijët bëjnë shumë përvoja. Në fakt, për këtë ata s`kanë
nevojë për diçka shumë të veçantë. Shpesh objektet e përditshme
dhe materialet natyrale janë më interesante dhe më stimuluese se sa
një lodër e blerë. Kjo nuk do të thotë, se fëmijët nuk i duan lodrat –
kushtojini vëmendje gjatë blerjes së lodrave, në shumëllojshmërinë e
përdorimit të tyre dhe stabilitetit dhe mendoni në parimin: pakë është
më shumë. Lodrat mund të huazohen edhe në Ludotek për një pagesë
të vogël.
Lodrat e përshtatshme (që blihen)
- Për ndërtim dhe konstruktim: kube ndërtimi, binaret e hekurudhës,
lojërat e para enigmatike (Puzzle) me pakë pjesë.
- Për modelim: lapsa të mëdhenj vizatimi, lapsa të trashë, gishti dhe
ngjyra uji, masë për modelim,
- Për lëvizje: topat, një karrocë, një karrocë dore, një biçikletë shtytëse.
- Lodrat e dashura dhe për luajtje rolesh: një kukull, një kafshë me
push (stofi), dhe/ose ari me push me pajisje të përshtatshme.
- Për të shikuar: libra me ilustrime me veprime të thjeshta dhe pamje të
qarta (veçanërisht të përshtatshme janë tregimet nga jeta e përditshme
ose me kafshë)
- Për të bërë muzikë: një instrument me tastierë, një ksilofon, një daulle
ose kaseta me këngë për ti kënduar së bashku
29

Geeignetes (kostenloses) Spielzeug
- Zum Bauen: Wegwerfmaterial (grosse und kleine Schachteln,
Büchsen, WC-Rollen) und Naturmaterialien
- Zum Gestalten: Wegwerfmaterial (z.B. Karton, Kartonrollen, Knöpfe,
Büchsen) und Naturmaterialien (z.B. Steine, Tannenzapfen,
Schneckenhäuser, Kastanien, Blätter, Äste, Muscheln) für erste einfache
Bastelarbeiten oder um Muster und Landschaften zu gestalten
- Zum Experimentieren: Wasser, Erde, Sand
- Fürs Rollenspiel: Mithilfe im Haushalt, in der Küche, beim Einkaufen,
andere Kinder
- Zum Ansehen: ein Album mit Familienfotos, Bücher aus der Bibliothek
(ausleihen)
- Zum Musizieren: Büchsen, Löffel, Pfannendeckel… aber auch die
eigene Stimme zum Singen
- Zum Bewegen: tanzen, hüpfen, springen, klettern, rennen, schaukeln,
wippen… alles, was gemeinsam Spass macht in der freien Natur oder
auf einem Spielplatz.
Spielsachen für Jungen und Mädchen
Lassen Sie Ihr Kind mit dem Spielzeug spielen, das ihm am meisten
entspricht. Jungen sollen genauso mit Puppen spielen dürfen wie
Mädchen mit Autos. So haben sie die gleichen Entwicklungschancen
und können sich ihrer Persönlichkeit entsprechend entfalten.
Spielregeln für Eltern
Kleine Kinder brauchen keine eigentlichen Förderprogramme! Das
Beste, was Sie für Ihr Kind tun können, ist, ihm Ihre Zuwendung zu
geben und es seine Erfahrungen machen zu lassen. Nehmen Sie das
Spiel Ihres Kindes ernst, lassen Sie ihm viel Zeit dazu, greifen Sie
nicht vorschnell ein und kündigen Sie einen Spielunterbruch oder das
Spielende frühzeitig an. Falls Sie mit Ihrem Kind spielen, lassen Sie
sich von ihm leiten.
30
Fernsehen
Auch mit drei Jahren können Kinder vieles, was sie im Fernsehen
sehen, noch nicht verstehen. Nach wie vor gilt: Kinder, die nicht oder
nur ganz wenig fernsehen, verpassen nichts. Im Gegenteil, wenn sie
spielen, sich bewegen, selber aktiv sind, mit anderen Kindern zusammen
sind, lernen sie viel mehr. Wenn Fernsehen, dann suchen Sie
besser bewusst eine kurze Sequenz aus einer geeigneten DVD aus.
Schauen Sie sich diese im Voraus ohne Ihr Kind selber an und geniessen
Sie den gewählten Ausschnitt dann gemeinsam mit Ihrem Kind.
Setzen Sie den Fernseher nicht als Babysitter ein.

Lodrat e përshtatshme (që nuk kushtojnë)
- Për ndërtim: material që hidhet poshtë (pako të vogla dhe të mëdha
kartoni, kanoçe, letra për WC) materiale natyrore
- Për të modeluar: material që hidhet poshtë (p.sh. Karton, rolle karto-
ni, pulla, kanoçe) dhe materiale natyrore (p.sh. gurë, kone pishe,
shtëpiza kërmilli, gështenja, gjethe, degë, guaca) Për modelim
veprash të thjeshta artizanale ose të një peizazhi.
- Për eksperimentim: ujë, dheu, rërë
- Luajtja e roleve: ndihmë në punët e shtëpisë, në kuzhinë, në pazar,
fëmijë të tjerë
- Për të shikuar: një album me fotografi të familjes, libra (të huazuar)
nga biblioteka
- Për të bërë muzikë: kanoçe, lugë, kapak tenxhereje… por edhe zërin
e vet për të kënduar
- Për të lëvizur: vallëzimi, kërcimi lartë, kërcimi, kacavarja, vrapimi,
luhatja, përdredhja… krejt çka së bashku na bënë kënaqësi në natyrë
të hapur ose në një shesh lojërash
Lodrat për djem dhe vajza
Lëreni fëmijën tuaj të luaj me lodra, të cilat atij i përshtaten më shumë.
Djemtë mund të luajnë me kukulla, sikurse vajzat me makina. Kështu
ata kanë të njëjtat mundësi për zhvillim dhe mund të zhvillojnë personalitetin
e tyre në përputhje me rrethanat.
Rregullat e lojës për prindër
Fëmijët e vegjël nuk kanë vërtetë nevojë për programe përkrahëse!
Gjëja më e mirë që ju mund të bëni për fëmijën tuaj është, t›i jepni
(kushtoni) atij vëmendjen tuaj, që ai ta bëjë përvojën e tij. Lojën e fëmijës
suaj merreni seriozisht, lëni atij shumë kohë për këtë, mos ndërhyni
me nxitim dhe njoftojeni me kohë atë, për ndërprerjen apo përfundimin
e lojës. Nëse luani me fëmijën tuaj, lëreni atë të ju udhëheq.
Televizori
Edhe fëmijët tre vjeçar, shumë çka shohin në televizor, nuk e kuptojnë
ende. Vlen si më parë: fëmijët, të cilët nuk shikojnë ose shikojnë shumë
pak televizor, nuk humbin asgjë. Përkundrazi, nëse ata luajnë, lëvizin,
janë vet aktiv, janë bashkë me fëmijët e tjerë, mësojnë shumë më tepër.
Nëse shohin televizor, atëherë kërkojeni me qëllim një pjesë të shkurtë
dhe të përshtatshme nga një DVD. Shikojeni këtë pjesë vet më parë,
pa praninë e fëmijës tuaj dhe shijoni pastaj sekuencën e zgjedhur së
bashku me fëmijën tuaj. Mos e përdorni televizorin si dado (Babysitter!).
31

Emotionale/soziale Entwicklung
«Ich»-Entwicklung
Kleine Kinder können Eltern mit ihren Gefühlsausbrüchen, begleitet von
Toben und Stampfen, zum Verzweifeln bringen. Das Wissen darum,
dass das normal und sogar sehr wichtig für die Entwicklung des eigenen
«Ich» ist, soll Eltern entlasten.
Auch im dritten Lebensjahr ist ein kleines Kind noch nicht in der Lage,
seine Wünsche und Bedürfnisse auf die Situation, auf sein Umfeld, auf
die Erwartungen anderer abzustimmen, und braucht Erfahrung und
Auseinandersetzung, um das zu lernen. Ganz wichtig dabei sind Eltern
als einfühlsame Begleiter, unterstützt von den folgenden Überlegungen:
Überforderung
Manches Kind reagiert in diesem Alter aufgebracht, wenn es etwas
tun will, was es noch nicht kann. Sie können Ihrem Kind in vielen
Situationen helfen, indem Sie Überforderung zu erkennen versuchen
und darauf reagieren. Helfen Sie ihm, «es» möglichst selbst zu tun, und
setzen Sie nur dort Grenzen, wo es wirklich nötig ist oder gefährlich
wird.
Unterforderung
Achten Sie darauf, dass Sie Ihr Kind nicht zu sehr beschützen und
dadurch unterfordern. Rebellisches Verhalten kann auch eine Reaktion
darauf sein. Muten Sie Ihrem Kind etwas zu, greifen Sie nicht zu vorschnell
ein und beziehen Sie es wenn immer möglich seinem Alter
entsprechend in Entscheidungen mit ein.
32
Stress
Auch Kinder können gestresst sein und mit Unbehagen darauf reagieren.
Kommt Ihr Kind im Moment vielleicht kaum zur Ruhe, weil so viel
läuft? Achten Sie darauf, dass sich aktive und ruhige Phasen abwechseln.
Ihr Kind braucht Zeit und Musse, um tägliche Erlebnisse und
Erfahrungen zu verarbeiten.

Zhvillimi i «Unë-it»
Fëmijët e vegjël me shpërthimet e tyre emocionale, të shoqëruara me
inat dhe përplasje këmbësh, mund t`i dëshpërojnë prindërit. Të kuptuarit
se zhvillimi i «Unit» është normal, madje është shumë i rëndësishme,
kjo duhet t`i lehtësojë prindërit.
Edhe në vitin e tretë të jetës, fëmija nuk është ende në gjendje që,
dëshirat dhe nevojat e tija t`ia përshtatë situatës, rrethit të tij, ose t`i
pranoj kërkesat e të tjerëve, por i nevojitet përvoja dhe konfrontimi,
që t`i mësoi këto. Prindërit janë tepër të rëndësishëm, si përcjellës me
ndjeshmëri, të mbështetur nga mendimet e shoshitura pasuese:
Mbingarkimi
Në këtë moshë, ndonjëri fëmijë reagon i zemëruar, nëse donë të bëjnë
diçka që ende nuk mund ta bëjnë. Ju mund ta ndihmoni fëmijën tuaj në
shumë situata, duke tentuar ta njihni mbingarkesën dhe duke reaguar
për këtë. Ndihmojeni atë, «që» mundësisht ta bëjë vet, dhe caktoni
kufij vetëm atje ku është vërtetë e nevojshme ose bëhet e rrezikshme.
Nënngarkimi
Kujdesuni për atë, që mos ta mbroni fëmijën tuaj pa masë, dhe me
këtë ta nënngarkoni. Sjellja e rebeluar mund të jetë edhe një reagim për
këtë. Jepni fëmijës tuaj guxim për diçka, mos ndërhyni shumë shpejt
dhe bazuar në moshën e tij përfshijeni atë në vendimmarrje sa herë që
të jetë e mundur.
Zhvillimi emocional/social
Stresi
Edhe fëmijët mund të jenë të stresuar dhe reagojnë me bezdi. Nëse
fëmija juaj për momentin nuk qetësohet dot, sepse ndodhin kaq shumë
gjëra? Keni kujdes që, ti ndërroni (këmbeni) fazat aktive dhe të qeta.
Fëmija juaj ka nevojë për kohë dhe për prehje (çlodhje) që përjetimet
dhe përvojat e përditshme ti përpunojë.
33

Veränderungen in der Familie
Die Geburt eines Geschwisterchens, ein Wohnungswechsel, die
Wiederaufnahme der Berufstätigkeit etc. können aus Verunsicherung zu
Aggressionen führen. Hat sich bei Ihnen etwas verändert? Beobachten
Sie Ihr Kind, geben Sie ihm Zeit, mit der neuen Situation zurechtzukommen,
und zeigen Sie Verständnis für seine Gefühle.
Umgang mit Widerstand
Versuchen Sie, Ihr Kind in seiner Verzweiflung oder Wut ernst zu nehmen,
möglichst gelassen zu reagieren, sich abzugrenzen (z.B., indem
Sie den Raum kurz verlassen oder sich abwenden und tief durchatmen)
und die schwierigen Minuten auszuhalten. Konzentrieren Sie sich mehr
auf die positiven Handlungen und Fortschritte und loben Sie diese.
Strafen macht keinen Sinn
Erst mit etwa vier Jahren wird Ihr Kind dank seinem weiterentwickelten
Vorstellungs- und Einfühlungsvermögen allmählich die Konsequenzen
seiner Taten voraussehen können. Daher ist ein klares «Nein» nach wie
vor nutzbringender, als lange Erklärungen.
Hilfe holen
Wenn Ihnen das aggressive Verhalten Ihres Kindes Sorgen bereitet
oder wenn Sie zunehmend selber aggressiv werden, sollten Sie unbedingt
die Hilfe einer Fachperson in Anspruch nehmen. Schlagen Sie
Ihr Kind nie. Schläge tun dem Kind weh, verletzen und kränken es vor
allem auch seelisch und geben ihm keine Einsicht in falsches Verhalten.
34
Kinder lernen von anderen Kindern
Kleine Kinder lernen ganz viel über sich und über andere durch
Beobachten und Nachahmen. Kinderbeziehungen spielen dabei eine
wichtige Rolle. Kinder spielen miteinander und lernen voneinander.
Laden Sie andere Kinder zu sich nach Hause ein, lassen Sie Ihr Kind zu
anderen auf Besuch gehen oder unternehmen Sie gemeinsam etwas.
So fördern Sie den Aufbau von Freundschaften.
Streit unter Kindern
Wenn Kinder miteinander spielen, geht es oft laut, lebendig, wild und
nicht immer harmonisch zu und her. Mischen Sie sich bei Streitereien
unter Kindern nicht zu schnell ein. Erst wenn Sie merken, dass die
Kinder einen Konflikt nicht selber lösen können, ist Ihr Eingreifen nötig.
Versuchen Sie, bei einem Streit immer alle Kinder anzusprechen, damit
es nicht zu einseitigen Schuldzuweisungen kommt.

Ndryshimet në familje
Pasiguria që rrjedh nga lindja e një vëllai/motre, ndërrimi i banesës, rifillimi
i punës, etj. mund të çojnë fëmijën në agresivitet. Ka ndryshuar te ju
diçka? Vëzhgoni fëmijën tuaj, jepni atij kohë për të përballuar situatën e
re, dhe tregoni mirëkuptim për ndjenjat e tij.
Ballafaqimi (sjellja) me rezistencën
Përpiquni, që fëmijën tuaj në dëshpërimin apo në zemërimin e tij ta
merrni seriozisht, të reagoni me qetësi, të distancoheni (p.sh. duke
u larguar shkurtimisht nga ambienti ose kthejeni shpinën dhe merrni
frymë thellë) që ti përballoni momentet e vështira. Përqendrohuni më
shumë në veprimet dhe përparimet pozitive dhe lavdëroni ato.
Ndëshkimi nuk ka kuptim
Vetëm kur fëmija juaj mbush katër vjeç mund ti parasheh gradualisht
pasojat e veprimeve të tij, falë zhvillimit të mëtutjeshëm të perceptimit
dhe ndjeshmërisë së tij. Për këtë arsye një «Jo» e qartë është më e
vlefshme sesa sqarimet e gjata.
Merr ndihmë
Nëse sjellja agresive (e dhunshme) e fëmijës tuaj j`u krijon shqetësim,
ose ju vet gjithnjë e më tepër bëheni agresiv, duhet patjetër të kërkoni
ndihmën e një personi profesional. Mos e godit fëmijën tënd kurrë.
Goditjet i shkaktojnë fëmijës dhimbje, e lëndojnë dhe e dëmtojnë mbi të
gjitha shpirtërisht dhe nuk e ndihmojnë atë ti kuptojë sjelljet e gabuara.
Fëmijët mësojnë nga fëmijët tjerë
Fëmijët e vegjël mësojnë shumë për veten dhe të tjerët përmes vëzhgimit
dhe imitimit. Marrëdhëniet mes tyre luajnë një rol të rëndësishëm.
Fëmijët luajnë së bashku dhe mësojnë nga njëri-tjetri. Ftoni fëmijët tjerë
në shtëpinë tuaj, lëreni fëmijën tuaj të shkoi te të tjerët në vizitë ose të
ndërmarrin diçka bashkërisht. Kështu e nxisni krijimin e miqësisë.
Grindjet mes fëmijëve
Kur fëmijët luajnë me njëri–tjetrin, andej këtej, e bëjnë shpesh me zë
të lartë, gjallërisht, nganjëherë egërsisht dhe jo gjithmonë në harmoni.
Në rast grindjesh në mes fëmijësh mos ndërhyni shumë shpejt. Vetëm
kur e vëreni se fëmijët nuk mund ta zgjidhin konfliktin vet, ndërhyrja
juaj është e nevojshme. Përpiquni gjatë një zënke tu drejtoheni të gjithë
fëmijëve, në mënyrë që mos të vijë deri te fajësimet e një anshme.
35

Fëmija jonë në familje
dhe shoqëri
Unser Kind in Familie
und Gesellschaft
36

Erziehung: Vorstellungen, Ziele, Einflüsse
Feste und Rituale im Jahresverlauf
Wiederkehrende Feste mit vertrauten Ritualen sind für Kinder speziell
wichtig, denn sie vermitteln Orientierung im Jahresverlauf. Im
Zusammenleben mit den eigenen Kindern besteht eine grosse Chance
für Eltern, zu Ritualen zu finden, die in Vergessenheit geraten sind oder
neu gestaltet werden können. Dazu gehören die grossen religiösen
Feste der verschiedenen Kulturen genauso wie Geburtstage oder
Namenstage.
Art. 18 und 26 der Uno-Kinderrechtskonvention
Gemäss der Uno-Kinderrechtskonvention obliegt die Erziehung des
Kindes in erster Linie beiden Elternteilen. Es ist Pflicht des Staates,
die Eltern bei dieser Aufgabe zu unterstützen, z.B. auch in Form von
familienergänzenden Angeboten. Als Mitglied unserer Gesellschaft
sind Kinder zudem berechtigt, die Leistungen der sozialen Sicherheit
zu beanspruchen. Kinder haben auch das Recht, ihre Meinung zu allen
sie betreffenden Fragen oder Verfahren zu äussern und gewiss zu sein,
dass diese Meinung auch berücksichtigt wird.
38

Edukimi: konceptet, qëllimet, ndikimet
Festat dhe ritualet gjatë vitit
Festat që përsëritën me rituale të besueshme, janë për fëmijët
veçanërisht me rëndësi, sepse ato ndërmjetësojnë orientimin gjatë
vitit. Në bashkëjetesë me fëmijët e tyre ekziston një shans i madhe
për prindërit, që të gjejnë ritualet që janë lënë në harresë ose të mund
të krijojnë të reja. Aty përfshihen festat e mëdha fetare të kulturave të
ndryshme, si ditëlindjet ose ditët e emrit.
Art. 18 dhe 26 i konventës së OKB për të drejtat e fëmijës
Sipas konventës së OKB-së për të drejtat e fëmijës përgjegjës për
edukimin e fëmijës në radhë të parë janë të dy prindërit. Është detyrë
e shtetit për të ndihmuar prindërit në këtë detyrë, p.sh. edhe në formë
oferte për plotësim familjar. Si anëtarë të shoqërisë sonë fëmijët kanë
të drejtë në shfrytëzimin e shërbimeve shëndetësore. Fëmijët kanë po
ashtu të drejtë, ta shprehin mendimin e tyre për të gjitha pyetjet dhe
çështjet që lidhen me to dhe të jen të sigurt, që ky mendim gjithashtu
do të merret në konsideratë.
39

Familienformen
Ein zweites Kind?
Ist bei Ihnen ein zweites Kind in Planung, unterwegs oder vielleicht schon
da? Die Geburt des zweiten Kindes kann eine ziemliche Veränderung des
Familienlebens mit sich bringen und eine neue Organisation erfordern.
Besprechen Sie diese gemeinsam mit Ihrer Partnerin, Ihrem Partner.
Geschwister
Unter Geschwistern besteht eine besondere Vertrautheit. Diese
Bindung gibt die Sicherheit, die es unter anderem dazu braucht,
Streiten und Versöhnen zu üben. Geschwister können sich streiten,
ohne dabei zu riskieren, dass man den anderen als Bruder oder
Schwester verliert – so, wie das bei Freunden der Fall sein könnte.
«Geschwister werden» ist ein Erfahrungsprozess, der nicht von heute
auf morgen geschieht. Lassen Sie Ihren Kindern Zeit dazu, eine eigene
Beziehung zueinander zu finden.
Verunsicherung und Eifersucht
Erstgeborene können durch die Geburt eines Geschwisterchens
sehr verunsichert sein. Bei vielen Kindern zeigt sich dies indirekt
im Verhalten: Plötzlich benötigen sie wieder Windeln, lutschen am
Daumen oder wollen ihre Milch aus der Flasche trinken. Andere haben
Bauchweh, bekommen einen Ausschlag, träumen schlecht oder werden
aggressiv. Erstgeborene brauchen in so einem Fall Verständnis
und speziell viel Zuwendung. Versuchen Sie, das Ältere möglichst in
die Pflege, die Betreuung und das Spiel mit dem Kleinen einzubeziehen,
nehmen Sie sich aber auch immer wieder einmal bewusst Zeit nur für
das «grosse» Kind.
40

Format e familjes
Një fëmijë i dytë?
Është te ju një fëmijë i dytë në plan, është gjatë rrugës ose ndoshta
veç ka ardhur? Lindja e fëmijës së dytë mund të sjellë një ndryshim të
vërtetë në jetën familjare dhe kërkon një organizim të ri. Bisedojeni këtë
së bashku me partneren/partnerin tuaj.
Motër/vëlla
Midis vëllezërve dhe motrave ka një besueshmëri të veçantë. Kjo lidhje
jep siguri, e cila pos të tjerash nevojitet për të ushtruar grindjet dhe
pajtimet. Vëllai dhe motra mund të grinden, pa rrezikuar për këtë që
tjetrin mund ta humbasë si vëlla ose si motër – sikurse që mund të
jetë rasti në mes shokësh. «Të bëhesh vëlla/motër» është një proces
përvoje, që nuk ndodhë nga sot – nesër. Lëruni fëmijëve tuaj kohë për
këtë, që të gjejnë lidhjet e tyre me njëri tjetrin.
Pasiguria dhe xhelozia
Fëmijët e parë, me lindjen e një vëllai/motre mund të jenë shumë të pa
sigurt. Te shumë fëmijë, kjo vërehet indirekt në sjelljen e tyre: Papritmas
përsëri ju nevojitet pelena, thithin gishtin ose e duan qumështin e tyre
ta pinë me biberon (shishe). Disa kanë dhimbje barku, skuqje lëkure
(ekzemë), shohin ëndrra të këqija ose bëhen agresiv. Fëmijët e parë,
në raste të tilla kanë nevojë për mirëkuptim dhe posaçërisht për shumë
vëmendje. Përpiquni që, mundësisht ta përfshini fëmijën e madh kur
ta pastroni fëmijën e vogël, gjatë përkujdesjes dhe kur luani me te, por
gjeni kohë me vetëdije, herë pas here vetëm për fëmijën e «madh».
41

Aufgaben, Rollenteilung, Vereinbarkeit
Elterliche Konflikte
Ein Kind – auch ein kleines – spürt, wenn Spannungen die Atmosphäre
belasten, und kann darauf sehr empfindsam reagieren. Wenn es vor Ihrem
Kind zu einer heftigen Auseinandersetzung kommt, haben Sie Verständnis
dafür, dass dies für Ihr Kind sehr bedrohlich wirken kann. Es kann sich
den Ärger nicht erklären – darum ist es sehr wichtig, dass Sie möglichst
respektvoll miteinander umgehen und dass Ihr Kind die hoffentlich auf
den Streit folgende Versöhnung miterleben darf. Eltern sind für ihre Kinder
Vorbilder. Das gilt auch für Streiten und Frieden schliessen.
Beratungsstellen für Paare
Trotz gelegentlicher Krisen finden viele Paare immer wieder gemeinsame
Lösungen und Wege des Zusammenlebens. Manchmal jedoch werden
Streitigkeiten immer häufiger; eventuell kann dann eine Paarberatung
weiterhelfen. Es gibt Beratungsstellen für binationale und fremdsprachige
Paare. Führen die Auseinandersetzungen zwischen Eltern zu körperlicher
Gewalt, sollte unbedingt bei einer Beratungsstelle Hilfe geholt werden.
Gewaltfreies Streiten ist lernbar und enorm wichtig, auch wenn die
Konflikte gross sind und sich eine Trennung oder Scheidung abzeichnet.
Trennung oder Scheidung
Auch wenn Eltern sich trennen – für Ihr Kind bleiben sie ein Leben
lang Vater und Mutter. Für das Kind sind dabei nicht die gerichtlich
vereinbarten Regelungen entscheidend, sondern der neue Umgang
mit getrennt lebenden Eltern. Auch nach einer Scheidung kann es für
Mutter, Vater und Kind noch längere Zeit schwierig sein, mit der neuen
Situation umzugehen. Lassen Sie sich auch weiterhin beraten.
42

Detyrat, ndarja e roleve, ujdia
Konfliktet prindërore
Një fëmijë – edhe i vogël qoftë – e ndjenë, nëse tensionet e ngarkojnë
atmosferën, dhe mund të reagojë për këtë me shumë ndjeshmëri. Nëse në
prani të fëmijës tuaj vjen deri te një konfrontim i fortë, duhet ta kuptoni se
kjo për fëmijën tuaj mundet të ndikoj shumë kërcënuese. Ai nuk mund të
shpjegojë zemërimin – prandaj, është shumë e rëndësishme, që ju sa të jetë
e mundur të silleni mes veti me respekt, me shpresë që fëmija juaj të mund
ta përjetoj pajtimin pas fazës së mosmarrëveshjes ose grindjes. Prindërit
për fëmijët e tyre janë shembuj. Kjo vlen edhe për grindjet dhe pajtimin.
Zyrat e këshillave për çifte
Përkundër krizave të rastit, shumë çifte vazhdojnë të gjejnë zgjidhje dhe
rrugë të përbashkëta për bashkëjetesë. Ndonjëherë, megjithatë, grindjet
bëhen më të shpeshta, atëherë, më tutje mund të ndihmojë eventualisht
një këshillë për çifte. Ka zyra këshilluese për çifte dy-nacionale
dhe çifte me gjuhë të huaja.
Nëse mosmarrëveshja mes prindërve çon deri në dhunë fizike, duhet me
doemos të kërkohet ndihmë te një zyrë këshilluese. Grindja pa dhunë
mund të mësohet dhe është shumë e rëndësishme, edhe në qoftë se
konfliktet janë të mëdha dhe mund të vijë deri te ndarja ose divorci.
Ndarja ose divorci (shkurorëzimi)
Edhe nëse prindërit ndahen – për fëmijën e tyre ata mbesin për tërë jetën
babë dhe nënë. Për fëmijën, rregullat e vendosura gjyqësore nuk janë
vendimtare, por raportet e reja me prindërit e ndarë. Edhe pas një divorci,
për nënën, babain dhe fëmijën mund të jetë vështirë, për një kohë të gjatë
për tu përshtatur me situatën e re. Këshillohuni edhe më tutje.
43

Kinder im öffentlichen Raum
Kontaktmöglichkeiten für Kinder und Eltern
Es gibt in vielen Gemeinden und Stadtquartieren verschiedenste
Kontaktmöglichkeiten für Kinder: Chinderhüeti, Eltern-Kind-Treff,
Mutter-/Vater-Kind-Turnen (Muki-/Vaki-Turnen) oder Spielgruppen. Die
erwähnten Angebote bieten gute Möglichkeiten, andere Kinder und Eltern
zu treffen. Über Angebote orientieren Sie sich am besten bei der Mütter-/
Väterberatung, bei der Gemeindeverwaltung oder am Schwarzen Brett
im Einkaufszentrum.
Spielgruppen
Eine Spielgruppe setzt sich aus sechs bis zehn Kindern ab drei Jahren
zusammen. Betreut werden sie ein- bis dreimal wöchentlich für zwei
bis drei Stunden durch eine ausgebildete Spielgruppenleiterin. In der
Spielgruppe wird gespielt, gebastelt, gesungen, gemalt, musiziert und
getanzt. Spielerisches Erleben und kreatives Tun stehen im Zentrum
aller gemeinsamen Aktivitäten. Im Miteinander lernen Kinder, sich zu
verständigen, sich zu behaupten, Rücksicht zu nehmen, einander zu
akzeptieren, zu streiten und auch wieder zu versöhnen.
Wir wünschen Ihnen alles Gute fürs dritte Lebensjahr Ihres Kindes!
Weitere Informationen und Anregungen zur Gesundheitsvorsorge,
Entwicklung und Erziehung finden Sie in der Broschüre «Unser Kind»
fürs vierte Lebensjahr.
44

Fëmijët në hapësirën publike
Mundësitë kontaktuese për fëmijët dhe prindër
Në shumë komuna dhe lagje të qytetit, ka mundësi të ndryshme
kontaktuese për fëmijët: Përkujdesje për fëmijë (Chinderhüeti), takimprindër-fëmijë,
gjimnastikë-nënë-/babë-fëmijë (Muki-/Vaki-Turnen) ose
grupet e lojës. Ofertat e cekura ofrojnë mundësi të mira për të takuar
fëmijë dhe prindër të tjerë. Në lidhje me oferta ju mund të orientoheni
më së miri në këshillimoren për prindër, në administratën komunale ose
në dërrasën e zezë (të shpalljeve) në qendrën tregtare.
Grupet e lojërave
Një grup i lojërave përbëhet nga gjashtë deri në dhjetë fëmijë, të
moshës nga tre vjeçare. Ata do të jenë nën përkujdesje një deri në tre
herë në javë, për dy deri në tri orë nga një edukatore e shkolluar, si
udhëheqëse e grupit të lojërave. Në grupin e lojërave do të luhet, do të
punohet punë dore, këndohet, pikturohet (vizatohet), luhet muzikë dhe
vallëzohet. Përjetimi përmes lojës dhe veprimi kreativ qëndrojnë në
qendër të vëmendjes te të gjitha aktiviteteve të përbashkëta. Me njëri
tjetrin, fëmijët mësojnë, që të kuptohen, që të pohojnë, të përfillin, ta
pranojnë njëri tjetrin, të grinden dhe të pajtohen përsëri.
Ne ju dëshirojmë gjithë të mirat për vitin e tretë të jetës së fëmijës tuaj!
Për më shumë informacion dhe sugjerime për kujdesin shëndetësor,
zhvillimin dhe edukimin, i gjeni në broshurën «Fëmija jonë» për vitin e
katërt të jetës .
45

Fachstellen und weiterführende Informationen
Mütter-/Väterberatung
Schweizerischer Verband der Mütterberaterinnen www.muetterberatung.ch
Gesundheit und Migration
Empfehlenswerte mehrsprachige Broschüren www.migesplus.ch
Familienergänzende Betreuung
Verband Kindertagesstätten der Schweiz www.kitas.ch
Nationaler Dachverband Tagesfamilien www.tagesfamilien.ch
Schweizerisches Rotes Kreuz www.srk.ch
Berufstätige Eltern
Informationen für Arbeitnehmende mit Kindern www.travailsuisse.ch
Familienorganisationen/Elternbildung
Pro Familia Schweiz www.profamilia.ch
Schweizerischer Bund für Elternbildung www.elternbildung.ch
Beratung/Hilfe
Verbund der Beratungsstellen für binationale www.binational.ch
und interkulturelle Paare und Familien
Interessengemeinschaft Binational www.ig-binational.ch
Kinderschutz Schweiz www.kinderschutz.ch
Frauen gegen Gewalt www.frauengegengewalt.ch
Unfallprävention
Beratungsstelle für Unfallverhütung www.bfu.ch
Notfälle
Sanitäts-Notruf Telefon 144
Vergiftungs-Notfälle Telefon 145
Elternnotruf Telefon 044 261 88 66 (24 Std)
www.elternnotruf.ch
46

Zyrat profesionale dhe Informacione tjera shtesë
Këshilla për prindër
Shoqata zvicerane e këshillëdhënëseve për nëna www.muetterberatung.ch
Shëndeti dhe migracioni
Broshura shumë gjuhësore Këshilluese www.migesplus.ch
Përkujdesje plotësuese familjare
Shoqata e kujdesit ditor për fëmijë në Zvicër www.kitas.ch
Organizata kombëtare Çati familjet ditore www.tagesfamilien.ch
Kryqi i kuq Zviceran www.srk.ch
Prindër të punësuar
Informata për punonjës me fëmijë www.travailsuisse.ch
Organizatat familjare/Arsimimi i prindërve
Pro Familia Zvicër www.profamilia.ch
Federata Zvicerane për Arsim të prindërve www.elternbildung.ch
Këshilla/Ndihmë
Shoqata e zyrave këshilluese për çifte www.binational.ch
Dy nacionale dhe ndërkulturore dhe familjen
Interesat e komunitetit dy nacional www.ig-binational.ch
Mbrojtja e fëmijëve Zvicër www.kinderschutz.ch
Femrat kundër dhunës www.frauengegengewalt.ch
Parandalimi i aksidenteve
Zyrë këshilluese për parandalimin e aksidenteve www.bfu.ch
Urgjencat
Ambulanca Telefon 144
Urgjenca për raste helmimi Telefon 145
Urgjenca për prindër Telefon 044 261 88 66 (24 H)
www.elternnotruf.ch
47

Pro Juventute Unser Kind – Ratgeber
für fremdsprachige Eltern
Die praktischen Ratgeber «Unser Kind» begleiten zur Integration und Prävention und bieten Basis-
fremdsprachige Eltern in der Schweiz im Zusammeninformationen zu den Themen «Gesund sein, bleiben
leben mit ihrem Kind. Die Broschüren vom ersten bis und werden», «Entwicklung und Lernen», «Kind in
zum sechsten Lebensjahr sind ein wichtiger Beitrag Familie und Gesellschaft».
Pro Juventute dankt allen nachfolgend genannten
Institutionen für die Unterstützung dieser Broschüre:
• Bundesamt für Migration BFM
• Paul Schiller Stiftung, Stäfa
Kanton Aargau, Departement Gesundheit und Soziales;
Kanton Basel-Landschaft, Fachstelle Integration; Kanton
Basel-Stadt, «Integration Basel»; Kanton Graubünden,
Fachstelle Integration; Kanton Luzern, Gesundheits- und
Sozialdepartement; Kanton St. Gallen, Kompetenzzentrum
Integration, Gleichstellung und Projekte; Kanton Solothurn,
Integrationskredit; Kanton Schwyz, Lotteriefonds; Kanton
Thurgau, Lotteriefonds; Kanton Uri, Lotteriefonds;
Kanton Zug, Fachbereich Sozialhilfe und Integration;
Integrationsförderung Kanton Zürich; Stiftung zur
Förderung der Erwachsenenbildung, Luzern
Unterstützt durch den
Integrationskredit des Bundes
«Unser Kind» entstand in Zusammenarbeit mit:
• CARITAS Aargau
• Forum Praxispädiatrie FPP
• Marie Meierhofer Institut für das Kind MMI
• Schweizerische Gesellschaft für Pädiatrie SGP
• Schweizerischer Verband der Mütterberaterinnen
SVM
Mitglieder der Expertengruppe:
Sabine Brunner, lic.phil. Psychologin, Marie Meierhofer
Institut für das Kind (MMI);
Sepp Holtz, Dr. med., Kinder- und Jugendarzt, FMH
mit eigener Praxis, Mitarbeiter der Abteilung für
Entwicklungspädiatrie am Kinderspital Zürich;
Karin Knobel, dipl. Sozialarbeiterin FH Gesundheitsförderung
und Migration, SVEB I, CARITAS
Aargau;
Aja Schinzel, Mütterberaterin HFD
projuventute.ch
© Pro Juventute, Zürich, 2011
Bearbeitung: Abteilung Elternbriefe in
Zusammenarbeit mit einer Expertengruppe
Leitung: Simona Franzi
Redaktion: Lesly Luff
Produktionskoordination: Katharina Gohl
Übersetzung: Leme Brahimi
Kulturvermittlung: Mihrije Kela
Illustrationen: Claudia de Weck
Fotos: scenografic, Keystone, Marco Zanoni
Gestaltungskonzept: effact AG
Produktion: scenografic, Herbert Märki
Druck: UD Print AG
Auskunft und Bestellung:
Pro Juventute
Auftragsabwicklung
Thurgauerstrasse 39, Postfach
8050 Zürich
Telefon 044 256 77 33
vertrieb@projuventute.ch
www.projuventute.ch
PC 80-3100-6
Artikel-Nummer: PUBL-0408
Bestellung unter:
www.projuventute.ch/shop