4 <strong>Dolina</strong> <strong>Karpia</strong> <strong>Dolina</strong> <strong>Karpia</strong> to atrakcyjny turystyczniei przyrodniczo obszar siedmiu gmin położonychw Małopolsce, w powiatach oświęcimskim orazwadowickim. W jego skład wchodzą gminy: Brzeźnica,Osiek, Polanka Wielka, Przeciszów, Spytkowice,Tomice i Zator. <strong>Dolina</strong> <strong>Karpia</strong> obejmuje terenhistorycznego zagłębia hodowli karpia i rozciągasię na setkach hektarów w dolinie Wisły i Skawy.Znajduje się w dogodnym położeniu komunikacyjnym– usytuowana jest na trasie pomiędzyważnymi miastami regionu, w tym miastamiwojewódzkimi: Katowicami i Krakowem, a takżeinnymi miejscowościami chętnie odwiedzanymiprzez turystów: Oświęcimiem, Wadowicami,Kalwarią Zebrzydowską czy Lanckoroną. <strong>Dolina</strong><strong>Karpia</strong> jest idealnym miejscem wypoczynku nadkompleksami stawów rybnych, jak również doskonalenadaje się do uprawiania turystyki aktywnej,co umożliwia m.in. gęsto usiana sieć szlakówrowerowych. Stawy karpiowe to wymarzonemiejsce dla miłośników przyrody, gdyż stanowiąostoję dla wielu gatunków flory i fauny, w tymrównież gatunków zagrożonych w skali krajoweji europejskiej. Występuje tu największe w Polscelęgowisko ślepowrona, faunistycznego symboluDoliny. Na części obszaru utworzono dwie ostojeEuropejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.> <strong>Dolina</strong> <strong>Karpia</strong> to również obszar o wybitnychwalorach kulturowych. Wędrując po Dolinie <strong>Karpia</strong>nie można pominąć zabytków Szlaku ArchitekturyDrewnianej oraz Szlaku Zabytków ZiemiOświęcimskiej. Atrakcją regionu jest równieżZatorland – Park Ruchomych Dinozaurów, ParkMitologiczny, Park Owadów, a także Park Św. Mikołaja.Warto zwrócić uwagę na organizowaneplenery artystyczne. Ważnym wydarzeniem jestFestiwal Doliny <strong>Karpia</strong> (w tym Święto <strong>Karpia</strong> w Zatorze)– cykl letnich imprez plenerowych, podczasktórych można nabyć produkty lokalne, przedewszystkim znakomite dania rybne, przyrządzanew okolicy na więcej niż 150 sposobów! Turystówprzyciągają również stoiska z rękodziełem regionalnymi wiele atrakcji artystycznych.> <strong>Dolina</strong> <strong>Karpia</strong> to obszar o wybitnych walorachprzyrodniczych i kulturowych, stanowiący doskonałądestynację turystyczną. Każdy znajdzietu coś dla siebie – jest to idealne miejsce zarównodla miłośników przyrody, amatorów turystykiaktywnej, jak również dla osób szukających ciszyi odpoczynku.> Stawy Rybnew Dolinie <strong>Karpia</strong> Stawy karpiowe, charakterystyczne główniedla Europy środkowo-wschodniej, są środowiskiembardzo specyficznym, stworzonym i utrzymywanymprzez człowieka. Zbudowane w celuhodowli ryb są płytkie (około 1,5 m głębokości),ich dno jest wyrównane i lekko nachylone w kierunkumnicha spustowego, tak aby można z nichbyło grawitacyjnie spuścić wodę. Woda doprowadzanai odprowadzana jest ze stawów systememrowów. Rozległe powierzchnie wodne, obfitośćryb oraz ponad 700-letnie istnienie sprawiają,że jest to jedna z najważniejszych w skali krajuostoi ptaków i roślin. Kompleksy stawowe należądo najstarszych i jednych z największych w naszymkraju ośrodków hodowli karpia. Łączna powierzchniastawów wynosi około 2000 hektarów.Do najciekawszych kompleksów należą: Przeręb,Spytkowice, Bugaj oraz Rudze. Największymzbiornikiem, o powierzchni 78 ha, jest Pilawa znajdującasię w gospodarstwie rybackim Przeręb.Jest to jednak wyjątek, ponieważ powierzchnialustra wody zdecydowanej większości tutejszychstawów nie przekracza 40 ha. To właśnie z tegoterenu pochodzi słynny karp zatorski. Na terenieDoliny <strong>Karpia</strong> hodowla ryb od wieków prowadzonajest w sposób tradycyjny, jedynie drewnianewozy i konie zostały zastąpione przez ciągniki.> Fot. Piotr Rymarowicz Fot. Marcin Karetta „Natura 2000” Obszar ten obejmuje największe kompleksystawów na Ziemi Oświęcimsko-Zatorskiej:Spytkowice, Przeręb, Bugaj i Stawy Monowskieoraz dolinę rzeki Skawy. Początki hodowli karpiana tym terenie sięgają XIII i XIV wieku. Obecnieprowadzona jest tu intensywna hodowla ryb,ale wiele zbiorników jest mocno zarośniętychroślinnością wodną. W ostoi znajdują się żwirowniez wyspami, chętnie zasiedlanymi przezptaki. Występuje tutaj co najmniej 17 gatunkówptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, dla którychwyznacza się ostoje sieci Natura 2000 oraz7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt(PCKZ). Stawy te to jedno z nielicznych w Polscestanowisk lęgowych podgorzałki. Lęgną się tutajrównież inne gatunki zagrożone w Europie: mewaczarnogłowa, rybitwa białowąsa (PCKZ), rybitwarzeczna, bąk (PCKZ), bączek (PCKZ), kropiatka, zielonka(PCKZ), rybitwa czarna oraz podróżniczek.> <strong>Dolina</strong> Skawy, na odcinku od Graboszyc doujścia do Wisły, należy do jednych z najbardziejmalowniczych zakątków Ziemi Oświęcimsko-Zatorskiej.Mimo, że silnie przekształcona przez człowieka,zachowała w wielu miejscach układy zbliżonedo naturalnych, bogate w gatunki rzadkiei chronione. W zachowanych fragmentach lasówłęgowych w drzewostanie oprócz wierzb, topoliczarnej spotkać można również olchę szarą. W runiena wielu stanowiskach masowo występujechroniona paproć – pióropusznik strusi. Charakterystycznedla doliny Skawy są liczne małe zbiornikiwodne rozmieszczone wzdłuż biegu rzeki– pozostałość po często niekontrolowanym wydobyciużwiru. Obecnie stanowią one środowiskożycia płazów, a także bobrów. Samo koryto rzekizachowało w znacznej części naturalny charakter.Urwiste brzegi wykorzystywane są przez jaskółkibrzegówki, które gniazdują tutaj w licznych koloniach.Natomiast żwirowe plaże zasiedlają sieweczkirzeczne i piskliwce.PLH120084 Wiśliska> Obszar obejmuje system trzech starorzeczyrzeki Wisły (tzw. wiślisk). W skład systemuwchodzą wiślisko Miejsce, Oko i Krajskie. Zbiornikisą częściowo ze sobą połączone, a starorzeczeMiejsce jest połączone rowem z rzeką Wisłą.Wszystkie trzy starorzecza są typowo wykształconymi,dojrzałymi ekosystemami wodnymi.Najlepiej zachowane pod względem roślinnymjest wiślisko Miejsce, następnie Krajskie i Oko.W wiśliskach można wyróżnić strefowe pasy roślinnościw zależności od głębokości (odległościod brzegów). Dobrze wykształcone są zarównozbiorowiska roślin bagiennych (pasy szuwarów)jak również typowe zbiorowiska roślin wodnych(pływających i zanurzonych). Z ciekawszych gatunkówmożna wymienić Grzybienie białe, Grążelżółty, Rdestnica połyskująca, Rdestnica stępiona,Wywłócznik kłosowy. Obszar grupuje największei najlepiej zachowane starorzecza w województwiemałopolskim.> 5 Fot. Marcin Karetta < > Fot. Marcin Karetta
6 The Carp Valley The Carp Valley is an attractive area from boththe naturalist and touristic point of view. It is locatedin Małopolska in the districts of Oświęcimand Wadowice and consists of seven communes:Brzeźnica, Osiek, Polanka Wielka, Przeciszów,Spytkowice, Tomice and Zator. The Carp Valleycovers the historical fish-farming area spreadingfor hundreds of hectares along the valleys of theVistula and Skawa Rivers. It is well approachableas it is situated near the route connecting region’smost important cities among others Katowiceand Kraków (which are the voivodeships’ capitals)as well as common tourists destinations such asOświęcim, Wadowice, Kalwaria Zebrzydowskaand Lanckorona. The Carp Valley is an ideal placefor recreation. It is also well suited for active tourismas it has a large net of cycling trials. Carpponds are a dream place for nature lovers, providinghabitat for numerous fauna and flora species,many of which are endangered in the scale of thecountry. What is more, local Black-crowned NightHeron nesting site is the largest in Poland. That’swhy this bird is a fauna symbol of the Valley. In thepart of the area two sites of European EcologicalNet Natura 2000 have been established.> The Carp Valley is also an area of great culturalvalue. Visiting the Carp Valley you can’t miss historicalmonuments of the Wooden ArchitectureTrail and the Trail of Oświęcim Land Monuments.There are also another attractions: the Zatorland,which is a moving dinosaurs park, the MythologicalPark, the Insects Park and the Santa Claus Park.It is worth to pay attention to artistic plain-airsorganized in the area. The Carp Festival with theCarp Day is also an important event. The festivalis a series of open air events where you can buylocal products among which you can find deliciousfish dishes prepared in more than 150 ways!Tourists may also be attracted to stands withhandicraft and numerous tourist attractions.> The Carp Valley is an area of great natural andcultural values making it an excellent tourist destination.Everyone can find here something forthemselves – it’s an ideal place for both naturelovers and active tourists as well as for those whoenjoy peace and quiet.> Fot. Marcin Karetta Fish Pondsin the Carp Valley Carp ponds, characteristic mainly for the Central-EasternEurope, provide highly specific environmentas they have been created and maintainedby humans. Established for fish breeding,they are shallow (ca. 1.5 m), their bottoms areleveled and a little leaning so as to make gravitationalwater removal possible. Water is deliveredand removed by systems of ditches. Broad waterareas, fish abundance and over 700 years longexistence make them one of the most importantbird and plant habitats. The pond complexes areamong the oldest carp farming centers in Polandand their total area is ca. 2000 hectares. The mostinteresting complexes are Przeręb, Spytkowice,Bugaj and Rudze. The largest water reservoir is Pilawawith surface of 78 ha, located in fish breedingfarm Przeręb. However, Pilawa is an exceptionas water lever surface of the majority of pondsdoes not exceed 40 ha. In the Carp Valley fishfarming has been run for ages in traditional ways,the only thing that has changed is that horses andwooden carts have been replaced by tractors.> ”Natura 2000” The area covers the largest complexes of fishingponds of the Oświęcim – Zator Region, namely:Spytkowice, Przeręb, Bugaj and Manowskie Pondsas well as the Skawa River Valley. Fish farming hasbeen run here since 13 th and 14 th centuries. Althoughcurrently it is run on a large scale, manyponds are thickly grown with water plants. Thewhole sanctuary is spotted with innumerablegravel-pits with bird-inhabited isles. Attachment1 of the Bird Directive lists bird species which requirethe establishment of bird sanctuaries withinthe frames of the Natura 2000 project, of which asmany as seventeen nest in the region. Additionally,seven species nesting in the valley are listedin the so-called Polish Red Data Book of Animals(PRDBA). The ponds make one of the few Polishnesting sites of Erroginous Duck, the speciesconsidered endangered all over the world. Otherbird species, endangered in Europe, also nesthere, among them: Night Heron, MediterraneanGull, Whiskered Tern (PRDBA, the most numeroussite in Poland), Bittern and Little Bittern (PRDBA),Black-necked Grebe, Purple Heron, Spotted Crake,Little Crake (PRDBA),Red-crested Pochard, BlacktailedGodwit, Black Tern, Common Tern and Bluethroat.PLH120084 Wiśliska> The Skawa Valley in the stretch between Graboszyceand where it joins the Vistula River is oneof the most scenic parts of the Oświęcim – ZatorArea. Despite extensive man-made changes, thevalley has maintained its nearly natural characterat many sites and it is abundant with rare and protectedspecies. In the tree stands in the preservedfragments of riparian forests you can find not onlywillows and black poplars but also Gray Alder. Numeroussmall water bodies located along the river,which are often remains of uncontrolled graveloutput, are a characteristic elements of the valley.Now they are the habitat of amphibians andbeavers. The river bed has generally maintainedits original character. Steep river banks are inhabitedby Sand-Martins, which nest here in quite> Fot. Marcin Karetta 7 Fot. Marcin Karetta Fot. Marcin Karetta