jahre kooperation wspóÅpracy wielkopolski i hesji ... - Instytut Zachodni
jahre kooperation wspóÅpracy wielkopolski i hesji ... - Instytut Zachodni
jahre kooperation wspóÅpracy wielkopolski i hesji ... - Instytut Zachodni
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
LAT JAHREWSPÓŁPRACY KOOPERATIONWIELKOPOLSKI I HESJIHESSEN UND WIELKOPOLSKAPARTNERZY W SERCU EUROPYPARTNER IM HERZEN EUROPAS
LAT JAHREWSPÓŁPRACY KOOPERATIONWIELKOPOLSKI I HESJIHESSEN UND WIELKOPOLSKAPARTNERZY W SERCU EUROPYPARTNER IM HERZEN EUROPAS
0.6 0.7Publikacja powstała dzi´ki finansowaniui merytorycznemu wsparciuDie Publikation wurde mithilfe einer Finanzierungund sachlicher Unterstützung erstelltSamorzàduWojewództwa WielkopolskiegoSelbstverwaltungder Woiwodschaft WielkopolskaRzàdu Kraju Zwiàzkowego HesjaHessische LandesregierungAutor publikacji<strong>Instytut</strong> <strong>Zachodni</strong> w PoznaniuAutor der PublikationWestinstitut in PosenInstytucje współpracujàce przy wydaniu publikacjiRzàd Kraju Zwiàzkowego HesjaUrzàd Marszałkowski Województwa WielkopolskiegoCentrum Współpracy Gospodarczej Hesja – PolskaDie bei der Erstellung der Publikation kooperierenden InstitutionenHessische LandesregierungMarschallamt der Woiwodschaft WielkopolskaKooperationszentrum Hessen – PolenPublikacja powstała dzi´ki materiałom oraz dokumentom udost´pnionym przezjednostki samorzàdu terytorialnego, instytucje oraz organizacje obszaru gospodarki,kultury, spraw społecznych, ochrony Êrodowiska oraz sportu i turystyki z terenuWojewództwa Wielkopolskiego, współpracujàce z partnerami z Hesji.Die Publikation wurde dank der Materialien und Dokumenten erstellt, diedurch mit hessischen Partnern kooperierende Einheiten der Selbstverwaltung,Institutionen und Organisationen aus Wielkopolska aus dem Bereich Wirtschaft,Kultur, Sozialpolitik, Umwelt, Sport und Tourismus zugänglich gemacht wurden.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
0.8 0.9PARTNERZY W SERCU EUROPYPARTNER IM HERZEN EUROPASLAT JAHREWSPÓŁPRACY KOOPERATIONWIELKOPOLSKI I HESJIHESSEN UND WIELKOPOLSKASPIS TREÂCI / INHALTSVERZEICHNIS0. PARTNERZY W SERCU EUROPYPARTNER IM HERZEN EUROPAS1. WIELKOPOLSKA I HESJA MAPA PODOBIE¡STW I RÓ˚NICWIELKOPOLSKA UND HESSEN UNTERSCHIEDEUND GEMEINSAMKEITEN1.13 WIELKOPOLSKA – PORTRET WOJEWÓDZTWAWIELKOPOLSKA – PORTRÄT DER WOIWODSCHAFT1.22 HESJA – PORTRET KRAJU ZWIÑZKOWEGOHESSEN – PORTRÄT DES BUNDESLANDES2. NA DOBRY POCZÑTEK...WIE ALLES BEGANN...2.31 STYCZNOÂCI, CZYLI SIŁA PRZYCIÑGANIABERÜHRUNGSPUNKTE ODER DIE KRAFT DER ANZIEHUNG2.33 DROGA DO PARTNERSTWADER WEG ZUR PARTNERSCHAFT2.36 WSPÓLNA DEKLARACJADIE GEMEINSAME ERKLÄRUNG2.39 USTALENIA ROBOCZEARBEITSBESCHLÜSSE3. WIELKOPOLSKA I HESJA PARTNERZY W DZIAŁANIUWIELKOPOLSKA UND HESSEN PARTNER IN AKTION3.41 RAZEM W EUROPIEGEMEINSAM IN EUROPA3.44 BIZNES ŁÑCZY LUDZIBUSINESS VERBINDET MENSCHEN3.48 USKRZYDLONA WSPÓŁPRACAZUSAMMENARBEIT IN DEN LÜFTEN3.50 W IMIENIU OBYWATELIIM NAMEN DER BÜRGER3.54 MI¢DZY NAMI URZ¢DNIKAMIUNTER UNS BEAMTEN3.57 POKAZAå SI¢ Z KA˚DEJ STRONYSICH VON DEN BESTEN SEITEN ZEIGEN3.59 DLA LUDZI – WÂRÓD LUDZIFÜR DIE MENSCHEN – MIT DEN MENSCHEN3.60 ˚Yå LOKALNIE – DZIAŁAå GLOBALNIELOKAL LEBEN – GLOBAL HANDELN3.68 PRZESTRZE¡ WARTOÂCI I EMOCJIRAUM FÜR WERTE UND EMOTIONEN3.73 WIEDZA PRZECIW STEREOTYPOMWISSEN GEGEN STEREOTYPE3.76 MŁODOÂå NIE ZNA GRANICJUGEND KENNT KEINE GRENZEN3.79 CZYSTA ENERGIA DLA NATURYSAUBERE ENERGIE DER NATUR ZULIEBE3.82 POZNAWANIE PRZEZ ZWIEDZANIEKENNENLERNEN DURCH BESICHTIGEN3.85 DOBRA FORMA – STYL FAIR PLAYGUT IN FORM UND MIT FAIR PLAY4. DZIESI¢å LAT MIN¢ŁO - PODSUMOWANIAI NOWE WYZWANIAZEHN JAHRE SIND VERGANGENBILANZEN UND NEUE HERAUSFORDERUNGEN4.89 WSPÓLNA DEKADAEIN GEMEINSAMES JAHRZEHNT4.91 PATRZÑC W PRZYSZŁOÂåAUSBLICK IN DIE ZUKUNFTDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
SZANOWNI PA¡STWO,kiedy 7 grudnia 2000 roku w Poznaniu ówczeÊni włodarze, PremierHesji Roland Koch oraz Marszałek Województwa WielkopolskiegoStefan Mikołajczak, podpisywali „Wspólnà deklaracj´o współpracy pomi´dzy województwem <strong>wielkopolski</strong>m a krajemSEHR GEEHRTE DAMEN UND HERREN,0.10 zwiàzkowym Hesja”, oba regiony współpracowały ze sobà ju˝0.11SZANOWNI PA¡STWO,od lat.als am 7. Dezember 2000 in Poznan die damaligen Regierungschefs MinisterpräsidentRoland Koch und Marschall Stefan Mikołajczak die Gemeinsameza nami 10 lat budowania przyjaznych relacji Wielkopolskii Hesji - regionów, które sà sobie bliskie nie tyl-rzemieÊlnicze z Kassel i Poznania zawierały umow´ o współ-PARTNERZYW 1979 roku „zimna wojna” trwała w najlepsze, gdy izbyErklärung über die Zusammenarbeit zwischen der Woiwodschaft Wielkopolskaund dem Land Hessen unterzeichneten, konnten beide Regionen bereitsko pod wzgl´dem poło˝enia w sercu Europy, ale przede W SERCU EUROPYpracy. Dla Polski było to, z politycznego punktu widzenia wydarzenieniezwykłe. Izba RzemieÊlnicza w Poznaniu nawiàzała,wszystkim pod wzgl´dem woli nawiàzywania i rozwijaniaauf einige Jahre der Zusammenarbeit zurückblicken.mi´dzyregionalnej współpracy w całej Europie. PARTNERzresztà jako pierwsza w Polsce, sformalizowanà współprac´Bereits 1979, noch mitten im "Kalten Krieg“, haben die Handwerkskammer inPartnerstwo Wielkopolski z Hesjà wpisuje si´ w procesz organizacjà pochodzàcà z kraju spoza ówczesnego blokuKassel und die Handwerkskammer in Poznan einen Kooperationsvertrag abgeschlossen.Für Polen war dies politisch ein außerordentliches Ereignis. Wareuropejskiej integracji. Hesja towarzyszyła naszemu regionowiw drodze do Unii Europejskiej w okresie przedpami´tamy o tamtych czasach.IM HERZEN EUROPASwschodniego. DziÊ, po trzydziestu dwóch latach, prawie ju˝ niedoch die Handwerkskammer in Poznan die erste polnische Kammer, die mitakcesjà i w latach transformacji. Obecnie współdziałamyna mocy wspólnej deklaracji o współpracy pomi´dzyniego zapoczàtkowały nowy etap w stosunkach mi´dzy HesjàZjednoczenie Niemiec w roku 1990 oraz upadek bloku wschod-einer solchen aus einem nicht den damaligen Ostblockstaaten angehörendenLand eine formell besiegelte Zusammenarbeit einging. Heute, zweiunddreißigJahre später, ist diese Zeit nahezu in Vergessenheit geraten.Województwem Wielkopolskim a Hesjà, a mieszkaƒcyi Wielkopolskà. Dzi´ki nawiàzanym wczeÊniej kontaktom,naszych krajów od lat mogà korzystaç z doradztwa biznesowegoCentrum Współpracy Gospodarczej Hesja – Polniena niwie gospodarczej, co doprowadziło do utworzeniaw latach 90. mo˝na było zauwa˝yç wzmo˝one zainteresowa-Mit der Wiedervereinigung Deutschlands im Jahr 1990 und dem Zusammenbruchdes Ostblocks begann eine neue Phase in den Beziehungen zwischenska. To przy przedstawicielstwie Hesji przy UE działa BiuroInformacyjne Województwa Wielkopolskiego – nasze Wielkopolska/Hessensania „Wspólnej deklaracji o współpracy” pomi´dzy obydwo-Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja - Polska i do podpi-Hessen und Wielkopolska. Aufbauend auf den bisherigen Kontakten vertieftesich in den 90er Jahren insbesondere das wirtschaftliche Interesse aneinander,was letztlich zu der Gründung des Kooperationsbüros Hessen – Polen„okno na Europ´”, które pozwala włàczyç Wielkopolsk´ma regionami.w nurt bie˝àcej polityki europejskiej.Na ten sam czas przypadło zło˝enie przez Polsk´ wnioskuund zum Abschluss der Gemeinsamen Erklärung über die ZusammenarbeitWielkopolska i Hesja razem znalazły si´ tak˝e na kartacho członkostwo w Unii Europejskiej. Oczywiste było, ˝ezwischen beiden Regionen führte.niniejszej publikacji, prezentujàcej portrety obu regionówIn diese Zeit fiel auch der Beitrittsantrag Polens zur Europäischen Union.SEHR GEEHRTE DAMEN UND HERREN,w zwiàzku z tym Hesja zaoferuje Wielkopolsce swoje wsparcie,oraz histori´ zacieÊniania ich współpracy. To wydawnictwopokazuje, jak wiele podobieƒstw – mi´dzy innymi ad-Für Hessen war es eine Selbstverständlichkeit, Wielkopolska hierbei zu unterstützen.Zahlreiche Projekte dieser spannenden und ereignisreichen Jahrehinter uns liegt ein Jahrzehnt freundschaftlicher Beziehungen zwischen Wielkopolska und Hessen, die sich nicht nurczego dobitnym dowodem sà liczne projekty, przeprowadzonehinsichtlich ihrer geographischen Lage im Herzen Europas nahe stehen, sondern vor allem auch in Bezug auf ihrew tym niezwykle ciekawym, obfitujàcym w wydarzenia okresie.ministracyjnych, komunikacyjnych i handlowych – łàczyZ momentem uzyskania przez Polsk´ członkostwa w Unii Europejskiejw roku 2004, zamkni´ty został jeden z najwa˝niejszychbelegen dies eindrucksvoll.Bereitschaft zur Aufnahme und Fortentwicklung der regionalen Zusammenarbeit in ganz Europa.Wielkopolsk´ i Hesj´. Przekładajà si´ one na współprac´Durch die Mitgliedschaft Polens in der Europäischen Union im Jahr 2004 istDie Partnerschaft von Wielkopolska und Hessen fügt sich nahtlos in den Prozess der europäischen Integration ein.w dziedzinie gospodarki, promocji regionu, transporturozdziałów w historii integracji europejskiej. Unia Europejskaeines der wichtigsten und bedeutendsten Kapitel der europäischen Integrationsgeschichtevollendet worden. Die Europäische Union hat diese histo-Hessen hat unsere Region auf dem Weg in die Europäische Union, vor dem Beitritt und in den Jahren der Transformationbegleitet. Die heutige Kooperation erfolgt auf Grundlage der Gemeinsamen Erklärung über die Zusammen-lotniczego, kultury i wymiany młodzie˝y. Uwypukleniewykorzystała owà historycznà szans´, aby trwale umocniçtych podobieƒstw b´dzie z pewnoÊcià przyczynkiem dopokój, wolnoÊç i bezpieczeƒstwo. Jestem gł´boko przekonanyrische Chance genutzt, Frieden, Freiheit und Sicherheit in ganz nachhaltigarbeit zwischen der Woiwodschaft Wielkopolska und Hessen, und die Einwohner beider Länder profitieren seit Jahrenvon der Wirtschaftsberatung des Kooperationszentrums Hessen-Polen. Das Informationsbüro der Woiwodschaftbudowania wspólnej wizji przyszłoÊci w Unii Europejskiej,a dzi´ki spostrze˝eniom zawartym w publikacjistosunki pomi´dzy naszymi regionami.o tym, ˝e przyczyniły si´ do tego – i czynià to nadal – bliskiezu stärken. Und es ist meine feste Überzeugung, dass die enge Verbindungunserer beider Regionen nachhaltig zu diesem Prozess beigetragen hat undWielkopolska, unser "Fenster zu Europa“, das uns bei der Einbindung von Wielkopolska in die aktuelle europäischeHesja i Wielkopolska b´dà mogły odnaleêç nowe formyOwo partnerstwo jest ewidentnym Êwiadectwem, ˝e Polakównoch immer beiträgt.Politik hilft, ist bei der hessischen EU-Vertretung angesiedelt.aktywnoÊci i pogł´biaç wi´zi ju˝ istniejàce.i Niemców wiele łàczy. Warto tu wspomnieç nie tylko o wielu rozmaitychwspólnych przedsi´wzi´ciach w sferze gospodarczej i kul-Diese Partnerschaft ist ein anschauliches Zeugnis für die vielen Gemeinsamkeitenzwischen Polen und Deutschen. Dabei sind nicht nur die vielfältigenWielkopolska und Hessen finden sich gemeinsam in der vorliegenden Publikation, die beide Regionen porträtiertNiniejsze wydawnictwo podsumowujàce 10-lecie współpracyWielkopolski z Hesjà słu˝y równie˝ temu, abyÊmyturalnej, ale te˝ o dobrej, przyjaznej atmosferze panujàcej mi´dzyund die Geschichte ihrer immer enger werdenden Zusammenarbeit vorstellt. Diese Veröffentlichung zeigt, wie vielewirtschaftlichen und kulturellen Kooperationen erwähnenswert, sondern geradeauch das gute und freundschaftliche Klima, das zwischen den MenschenGemeinsamkeiten, unter anderem in Verwaltung, Verkehr und Handel, Wielkopolska und Hessen verbinden. Dieselepiej poznali efekty naszej dotychczasowej współpracymieszkaƒcami Hesji i Wielkopolski. Wspólne projekty partnerskieschlagen sich in der Zusammenarbeit in Bereichen wie Wirtschaft, Werbung für die Regionen, Flugverkehr oderi dostrzegli, ˝e udało nam si´ zbudowaç solidny fundamentnaszego partnerstwa, oparty na wzajemnym za-a ich efektem jest zrozumienie i wzajemny szacunek.budzà ciekawoÊç, pomagajà rozwijaç obustronne zainteresowanie,aus Hessen und Wielkopolska besteht. Gemeinsame PartnerschaftsprojekteKultur und Jugendaustausch nieder. Die Gemeinsamkeiten zwischen Hessen und Wielkopolska helfen zweifelsohnewecken Neugier, fördern das gegenseitige Interesse und führen zu Verständnisund Respekt vor dem anderen.dabei, einen wesentlichen Beitrag beim Aufbau einer gemeinsamen Zukunftsvision in der Europäischen Union zuufaniu i wspólnocie interesów. Jestem przekonany, ˝eW minionych latach partnerstwo mi´dzy naszymi regionamiewoluowało z poziomu współpracy o charakterze głównieleisten; über die Anregungen, die die vorliegende Publikation bietet, werden die beiden Länder neue gemeinsamew nowà dekad´ partnerstwa wkroczymy bogatsi o dawneIn den zurückliegenden Jahren hat sich die Partnerschaft zwischen unserenProjekte finden und die bereits bestehenden Bindungen vertiefen können.doÊwiadczenia, otwarci na nowe i wcià˝ siebie ciekawi.gospodarczym we współdziałanie we wszystkich dziedzinachbeiden Regionen von einer überwiegend wirtschaftlich geprägten Zusammenarbeithin zu einer Kooperation entwickelt, die sich auf alle Lebensberei-Die vorliegende Publikation, die ein Jahrzehnt der Zusammenarbeit von Wielkopolska und Hessen Revue passieren˝ycia. Potwierdzajà to ró˝norodne projekty kulturalne, udziałlässt, dient auch dazu, dass wir die Ergebnisse unserer bisherigen Zusammenarbeit besser kennenlernen undWielkopolski w Dniu Hesji oraz intensywna wymiana młodzie˝y.che erstreckt. Vielfältige kulturelle Projekte, die Teilnahme von Wielkopolskaam Hessentag oder ein reger Jugendaustausch bestätigen dies. 10 Jahreerkennen, dass es uns gelungen ist, die Partnerschaft auf ein solides Fundament von gegenseitigem Vertrauen und10 lat partnerstwa z Województwem Wielkopolskim oznaczadekad´ Êcisłej i bliskiej współpracy, opartej na zaufaniu.gemeinsamen Interessen zu stellen. Ich bin davon überzeugt, dass wir das neue Jahrzehnt mit einem reichen Erfahrungsschatz,der Offenheit für Neues und gegenseitiger Neugierde beginnen werden.Partnerschaft mit der Woiwodschaft Wielkopolska bedeuten 10 Jahre enge,PowinniÊmy dalej kroczyç tà drogà!vertrauensvolle und lebendige Zusammenarbeit! Lassen Sie uns diesen WegMarek WoêniakMarszałek Województwa Wielkopolskiegoweitergehen!Marek WoêniakMarschall der Woiwodschaft WielkopolskaDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010Volker BouffierPremier HesjiVolker BouffierHessischer Ministerpräsident
WIELKOPOLSKA – PORTRET WOJEWÓDZTWAWIELKOPOLSKA – PORTRÄT DER WOIWODSCHAFTWielkopolska i Hesja - mapa podobieƒstw i ró˝nic / Hessen und Wielkopolska - Unterschiede und Gemeinsamkeiten1 / 12 - 29Wielkopolska i Hesjamapa podobieƒstw i ró˝nicHessen und WielkopolskaUnterschiede und GemeinsamkeitenPOŁO˚ENIE GEOGRAFICZNE,UKSZTAŁTOWANIE TERENUI ZASOBY NATURALNEWielkopolska to kraina historyczna i region (województwo)w Êrodkowo-zachodniej Polsce, na PojezierzuWielkopolskim. Le˝y w pasie wielkich dolin europejskichi jest cz´Êcià Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej.Krajobraz jest tutaj pochodzenia polodowcowego, nizinny,jedynie z lekkimi pofałdowaniami. Dwie trzecie regionuzajmujà obszary poło˝one na wysokoÊci nie przekraczajàcej100 m n. p. m., a najwy˝szym wzniesieniem Wielkopolski jestKobyla Góra (284 m) na terenie Wzgórz Ostrzeszowskich,w południowej cz´Êci regionu. Ponad 80 procent obszaruWielkopolski rozciàga si´ w dorzeczu Êrodkowej i dolnej Warty,gdzie płynà tak˝e najwi´ksze dopływy tej rzeki: Prosna,Wełna, Obra i Noteç. W regionie wyst´puje około 800 jezior,zwłaszcza w rejonie Gniezna, Wolsztyna i Mi´dzychodu,a najwi´kszym z nich jest Jezioro Powidzkie (1036 ha) na PojezierzuGnieênieƒskim. Nieco ponad 25 procent powierzchniWielkopolski zajmujà lasy, wÊród których przewa˝ajà bory25%powierzchni Wielkopolskizajmujà lasysosnowe z niewielkà domieszkà drzew liÊciastych. Na południeod Poznania rozciàga si´ obj´ty ochronà Wielkopolski ParkNarodowy. Do bogactw naturalnych regionu nale˝à: w´gielbrunatny, sól kamienna, gaz ziemny, torf, gips oraz piaski,˝wiry i gliny.GEOGRAFISCHE LAGE,BODENBESCHAFFENHEITUND NATURRESSOURCENWielkopolska ist ein historisches Land und eine Region(Woiwodschaft) im mittleren Westpolen, inmitten derWielkopolska Seenplatte. Es liegt in einem Bereich großereuropäischer Urstromtäler und ist Teil der Wielkopolska-KujawischenTiefebene. Die Landschaft ist hierpostglazialen Ursprungs, flach, mit nur leichten Falten.Zwei Drittel der Region sind Gebiete, die nur bis zu 100Metern über dem Meeresspiegel liegen, die höchste ErhebungWielkopolska ist Kobyla Góra (284 m) auf demHöhenrücken von Ostrzeszów im Süden der Region.Über 80 Prozent der Fläche von Wielkopolska erstrecktPark na D´binie w Poznaniu/ D´bina-Park in Posensich das Einzugsgebiet der mittleren und unteren Warthe,wo auch deren größte Nebenflüsse fließen: dieProsna, Wełna, Obra und Noteç (Netze). In der Regiongibt es ca. 800 Seen, besonders um Gniezno (Gnesen),Wolsztyn und Mi´dzychód, der größte von ihnen ist derPowidzkie-See (1036 ha) auf der Gnesener Seenplatte.Etwas über 25 Prozent der Fläche von Wielkopolskawerden von Wäldern eingenommen, unter denen Kiefernwäldermit geringenLaubwaldanteilen überwiegen.Südlich von Posen erstrecktsich der besondersgeschützte WielkopolskiNationalpark (WielkopolskiPark Narodowy). Zu den Bodenschätzen der Region gehörenBraunkohle, Steinsalz, Erdgas, Torf, Gips sowieSand, Kies und Lehm.25%der Fläche von Wielkopolskawerden von Wäldern eingenommen1.13Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
DZIEJE – KORZENIE HISTORYCZNEI PRZEMIANY POLITYCZNO-TERYTORIALNEWielkopolska obejmuje ziemie dawnego terytorium plemiennegoPolan, które w VIII-X wieku wyodr´bniło si´ spoÊród innychziem Słowiaƒszczyzny. Polanie odegrali głównà rol´ w tworzeniupaƒstwa polskiego, którego pierwsza stolica znajdowała si´w Gnieênie. Na przełomie XII i XIII pojawiło si´ po raz pierwszyłaciƒskie poj´cie Wielkopolski („Polonia Maior", czyli „Polskawi´ksza" – w znaczeniu: starsza, wa˝niejsza). W okresie rozbiciadzielnicowego na obszarze Wielkopolski wytworzyły si´dwie dzielnice: poznaƒska i gnieênieƒsko-kaliska. Podział ten,po zjednoczeniu ziem polskich na poczàtku XIV wieku, zostałutrwalony przez utworzenie województw poznaƒskiego i kaliskiegoi funkcjonował a˝ do rozbiorów. W ich wyniku Wielkopolska,w dwóch etapach (1772 i 1793), dostała si´ pod panowaniepruskie. W latach 1807-1815 region wchodził w skład Ksi´stwaWarszawskiego. Kongres wiedeƒski w roku 1815 podzielił Wielkopolsk´mi´dzy dwóch zaborców: cz´Êç zachodnia, jako WielkieKsi´stwo Poznaƒskie, weszła w skład paƒstwa pruskiego,a wschodnia dostała si´ pod zabór rosyjski jako element KrólestwaPolskiego. Po I wojnie Êwiatowej i powstaniu <strong>wielkopolski</strong>m,na mocy traktatu wersalskiego z 1919 roku, prawie całaWielkopolska znalazła si´ w odrodzonej Polsce. W 1939 roku,podczas II wojny Êwiatowej, region został włàczony do III RzeszyNiemieckiej jako tzw. Kraj Warty (Warthegau). W roku 1945Wielkopolska powróciła do Polski jako województwo poznaƒskie.Kiedy dołàczono do niego spore obszary Ziem Odzyskanych,stało si´ ono najwi´kszym regionem w kraju, ale w 1950 rokuz wi´kszoÊci nowych powiatów wykrojono województwo zielonogórskie.Poznaƒskie, uto˝samiane z Wielkopolskà, istniałodo czasu reformy administracyjnej w 1975 roku, która przyniosłapodział kraju na 49 małych województw, w tym 5 <strong>wielkopolski</strong>ch(kaliskie, koniƒskie, leszczyƒskie, pilskie, poznaƒskie). Obecnie(od 1999 roku) region ponownie mieÊci si´ w granicach administracyjnychzbli˝onych do historycznych.GESCHICHTE – HISTORISCHE WUR-ZELN UND POLITISCH-TERRITORIALEVERÄNDERUNGENWielkopolska umfasst das ehemalige Siedlungsgebiet derPolanen, das sich im 8.-10. Jahrhundert unter anderenslawischen Siedlungsgebieten herausbildete. Die Polanenspielten eine maßgebliche Rolle bei der Herausbildung despolnischen Staatswesens, dessen erste Hauptstadt sich inGniezno (Gnesen) befand. Ende des 12. - Anfang des 13.Jahrhunderts tauchte zum ersten Mal der lateinische Begrifffür Wielkopolska auf) "Polonia Maior" – in der Bedeutung:älter, wichtiger). Im Zuge des Zerfalls in Teilfürstentümerbildeten sich auf dem Gebiet von Wielkopolska die beidenFürstentümer Posen und Gniezno - Kalisz heraus. DieseEinteilung wurde, nach der Vereinigung der polnischen GebieteAnfang des 14. Jahrhunderts, durch die Bildung derWoiwodschaften Posen und Kalisz gefestigt und hatte Bestandbis zu den polnischen Teilungen. In deren Ergebnisgeriet Wielkopolska in zwei Etappen (1772 und 1793) unterpreußische Herrschaft. 1807-1815 war die Region Teil desGroßherzogtums Warschau. Der Wiener Kongress 1815 teilteWielkopolska zwischen zwei Teilungsmächten auf: der westlicheTeil wurde als Großherzogtum Posen Teil Preußens, deröstliche Teil geriet als Bestandteil des Königreiches Polenunter russische Herrschaft. Nach dem Ersten Weltkrieg unddem Aufstand von Wielkopolska kam gemäß den Beschlüssendes Versailler Vertrages von 1919 fast ganz Wielkopolskazum wiedererstandenen polnischen Staat. 1939 wurde dieRegion nach Ausbruch des Zweiten Weltkrieges als sogenannter"Warthegau“ dem Deutschen Reich einverleibt.1945 kehrte Wielkopolska als Woiwodschaft Posen zu Polenzurück. Erweitert um beträchtliche Teile der sogenannten"Wiedergewonnenen Gebiete“ wurde diese zur größten RegionPolens, bis 1950 aus der Mehrheit der neuen Kreisedie Woiwodschaft Zielona Góra (Grünberg) gebildet wurde.Die mit Wielkopolska fast identische Woiwodschaft Posenexistierte bis zur Verwaltungsreform von 1975, danach wurdePolen in 49 kleinere Woiwodschaften aufgeteilt, darunter5 in Wielkopolska (Kalisz, Konin, Leszno, Piła, Posen).Seit 1999 stimmen die administrativen Grenzen der Regionfast wieder mit den historischen Grenzen überein.SYMBOLE – HERB I FLAGAHerb Województwa Wielkopolskiego, zgodnie z uchwałàSejmiku Województwa Wielkopolskiego, stanowi w poluczerwonym orzeł srebrny, z przepaskà złotà na skrzydłach,złotym dziobem zwróconym w prawo, złotymi nogami i złotàprzewiàzkà na ogonie, w polu czerwonym umieszczonyna planie trójkàtnej gotyckiej tarczy herbowej. Jest to pozbawionykorony orzeł wzorowany na herbie z piecz´ci majestatycznejPrzemysła II.Kolory <strong>wielkopolski</strong>ej flagi to czerwony i biały. Na tle koloruczerwonego umieszczony jest wizerunek orła identyczny jakw herbie województwa.1.14 1.15Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy / Museum der ersten Piasten auf LednicaKatedra Gnieênieƒska / Dom zu GnesenSTATUS PRAWNO-ADMINISTRACYJNYI SYSTEM SPRAWOWANIA WŁADZYWojewództwo Wielkopolskie to jeden z 16 regionów RzeczpospolitejPolskiej. Utworzone zostało 1 stycznia 1999 rokuw wyniku reformy administracyjnej, z połàczenia województw:poznaƒskiego (w całoÊci), kaliskiego, koniƒskiego,leszczyƒskiego i pilskiego (w wi´kszoÊci) oraz niektórychgmin bydgoskiego, gorzowskiego i zielonogórskiego.Województwo Wielkopolskie stanowi samorzàdowà jednostk´administracyjnà na szczeblu regionu, a jego status– tak jak 16 pozostałych – reguluje Ustawa z dnia5 czerwca 1998 r. o samorzàdzie województwa. Organemstanowiàcym i kontrolnym samorzàdu województwa jestSejmik, który tworzy 39 radnych, wybieranych na 4-letniàkadencj´ w wyborach bezpoÊrednich. Organ wykonawczy tokolegialny, 5-osobowy Zarzàd Województwa z MarszałkiemWojewództwa (obecnie Marek Woêniak), którego wybieraSejmik. Na szczeblu krajowym Wielkopolsk´ reprezentuje40 posłów w 460-osobowym Sejmie i 9 senatoróww 100-osobowym Senacie.SYMBOLE – WAPPEN UND FLAGGEDas Wappen der Woiwodschaft Wielkopolska zeigt laut Beschluss des Sejmik, des Regionalparlaments derWoiwodschaft Wielkopolska, einen silbernen Adler im roten Feld, mit einer goldenen Binde an den Flügeln,einem nach rechts gewendeten goldenen Schnabel, goldenen Füßen und einer goldenen Bilde am Schwanz, vordem Hintergrund eines dreieckigen gotischen Wappenschildes. Der Adler ist nach dem Vorbild des königlichenWappens von Przemysł II. ungekrönt.Die Farben der Flagge sind rot und weiß. Vor rotem Hintergrund befindet sich ein mit dem im Wappen vonWielkopolska identischer Adler.RECHTLICH-ADMINISTRATIVER STATUS UND POLITISCHE ORDNUNGDie Woiwodschaft Wielkopolska ist eine von 16 Regionen der Republik Polen. Im Zuge der Verwaltungsreformwurde sie am 1. Januar 1999 aus dem Zusammenschluss der Woiwodschaften Posen (gesamt), Kalisz, Konin,Leszno und Piła (mehrheitlich) sowie einiger Kommunen der Woiwodschaften Bydgoszcz, Gorzów und ZielonaGóra gebildet. Die Woiwodschaft Wielkopolska ist eine regionale Selbstverwaltungseinheit, deren Status – wiebei den 15 übrigen Woiwodschaften auch – das Gesetz vom 5. Juni 1998 über die Selbstverwaltung der Woiwodschaftregelt. Gesetzgebendes und Kontrollorgan der Selbstverwaltung ist das Regionalparlament Sejmik,das zur Zeit aus 39 Abgeordneten besteht, die für eine vierjährige Legislaturperiode in direkten Wahlen gewähltwerden. Ausführendes Organ ist das aus 5 Personen bestehende Leitungsgremium der Woiwodschaft mit demMarschall (gegenwärtig Marek Woêniak), der vom Sejmik gewählt wird. Ins polnische Parlament, den aus 460Abgeordneten bestehenden Sejm, entsendet Wielkopolska 40 Abgeordnete,in den aus 100 Mitgliedern bestehenden polnischen Senat 9Senatoren.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY – STOLICA,MIASTA, POWIATY I GMINYWojewództwo Wielkopolskie nie pokrywa si´ ÊciÊle z historycznàWielkopolskà, bo nie nale˝à do niego takie miasta jak Mi´dzyrzecz,Wschowa, Mogilno czy ˚nin, za to sà w jego granicachTurek (ziemia sieradzka), K´pno (ziemia wieluƒska), Okonek(Pomorze Tylne). Administracyjnie województwo dzieli si´ na35 powiatów (31 ziemskich i 4 grodzkie) oraz 226 gmin.Stolicà regionu i zarazem najwi´kszym oÊrodkiem jest Poznaƒ,w którym mieszka 567.000 osób. Wielkopolska ma 109 miast,a do najwi´kszych nale˝à: Kalisz (107.000 mieszkaƒców), Konin(81.000), Piła (75.000), Ostrów Wielkopolski (73.000), Gniezno(71.000), Leszno (65.000). Wielkopolska graniczy z siedmiomawojewództwami: <strong>Zachodni</strong>opomorskim, Pomorskim, Kujawsko--Pomorskim, Łódzkim, Opolskim, DolnoÊlàskim i Lubuskim.ZIEMIA I LUDZIE –OBSZAR, MIESZKA¡CY,ZALUDNIENIEI ZATRUDNIENIEWojewództwo Wielkopolskie rozciàga si´na powierzchni 29.826 km 2 i pod wzgl´demwielkoÊci jest drugim – po województwieMazowieckim – regionem w Polsce. ObszarWielkopolski odpowiada obszarowi Belgii.Z liczbà ludnoÊci na poziomie 3,4 mln osóbWojewództwo Wielkopolskie zajmuje trzeciemiejsce w kraju – po województwach Âlàskimi Mazowieckim. G´stoÊç zaludnienia wynosi114 osób na km 2 – przy Êredniej dlaPolski 122 osoby na km 2 . Około 58 procentWielkopolan (1,93 mln osób) ˝yje w miastach,a 1,43 mln osób na wsi. Kobietystanowià 51,5 procent, a m´˝czyêni 48,5procent mieszkaƒców regionu. Prawie jednatrzecia Wielkopolan to ludzie młodzi w wieku18-39 lat. Liczba ludnoÊci w wieku produkcyjnymkształtuje si´ na poziomie 2,1 mln(około 60 procent ogółu).VERWALTUNGSAUFTEILUNG – HAUPTSTADT, STÄDTE, KREISEUND GEMEINDENDie Woiwodschaft Wielkopolska deckt sich nicht genau mit dem historischen Wielkopolska, zu dem auch Städtewie Mi´dzyrzecz, Wschowa, Mogilno und ˚nin gehörten, dafür befinden sich innerhalb seiner Grenzen Orte wieTurek (Sieradzer Land), K´pno (Wieluner Land) und Okonek (Hinterpommern). Verwaltungsmäßig ist die Woiwodschaftin 35 Kreise (31 Landkreise und 4 Landkreisfreie Städte) sowie 226 Gemeinden unterteilt. Hauptstadtund zugleich größtes Ballungszentrum der Region ist Posen (Poznaƒ) mit 567.000 Einwohnern. Wielkopolskahat 109 Städte, die größten sind: Kalisz (107.000 Einwohner), Konin (81.000), Piła (75.000), Ostrów Wielkopolski(73.000), Gniezno (71.000) und Leszno (65.000). Es grenzt an die sieben Woiwodschaften Westpommern,Pommern, Kujawien-Pommern, Lodz, Oppeln, Niederschlesien und Lebuser Land.LAND UND LEUTE – FLÄCHE, EINWOHNER, BEVÖLKERUNGSDICHTEUND BESCHÄFTIGUNGDie Woiwodschaft Wielkopolska erstreckt sich über eine Fläche von 29.826 km 2 und ist damit flächenmäßignach Masowien die zweitgrößte Region Polens und etwa so groß wie Belgien. Mit einer Bevölkerungszahl von3,4 Millionen Menschen belegt die Woiwodschaft in Polen den dritten Platz, hinter Schlesien und Masovien. DieBevölkerungsdichte beträgt 114 Personen pro km 2 – bei einer gesamtpolnischen Bevölkerungsdichte von 122Personen pro km 2 . Ca. 58 Prozent von Wielkopolska (1,93 Millionen Menschen) leben in Städten, 1,43 Millionenauf dem Land. Die Frauen stellen 51,5 Prozent der Bevölkerung, die Männer 48,5 Prozent. Fast jeder dritte Einwohnerin Wielkopolska ist jung, d.h. im Alter von 18–39 Jahren. Die Anzahl der Menschen im arbeitsfähigenAlter liegt bei 2,1 Millionen (ca. 60 Prozent der Gesamtbevölkerung in Wielkopolska).INFRASTRUKTURA – KOMUNIKACJADROGOWA, KOLEJOWA, LOTNICZAPanorama Poznania (Katedra Poznaƒska oraz most Âw. Rocha) / Stadtansicht Posen (Posener Dom und Sankt-Rochus-Brücke)w regionie jest obecnie budowa odcinka autostrady A2 z Nowego TomyÊla do granicyz Niemcami. Arteria ta docelowo połàczy zachodnià Europ´ z Rosjà. Wielkopolskama dobrze rozwini´tà sieç połàczeƒ kolejowych, a do najwa˝niejszych nale˝à w´zływ Poznaniu, Pile i Ostrowie Wlkp. Na zmodernizowanej trasie z Warszawy do Berlinakursujà pociàgi „EuroCity", którymi z Poznania do stolicy Niemiec mo˝na dojechaçw trzy godziny. Jest to pierwsza w Polsce linia kolejowa, która została przystosowanado europejskiego systemu szybkich przewozów. Port Lotniczy Poznaƒ-Ławica im.Henryka Wieniawskiego pełni funkcj´ lotniska krajowego i mi´dzynarodowego. Warunkitechniczne pasa startowego i urzàdzeƒ kontroli lotów umo˝liwiajà przyjmowaniew Poznaniu samolotów ka˝dego typu. Obecnie lotnisko poznaƒskie obsługuje ok. 1,3mln pasa˝erów rocznie.PRZEMYSŁ – PRODUKCJA, TECHNOLOGIE, INWESTYCJEGospodarka Wielkopolski opiera si´ głównie na małych i Êrednich przedsi´biorstwach,które dajà zatrudnienie jednej trzeciej ogółu pracujàcych Wielkopolan i zapewniajà ponad11 procent krajowej produkcji. Dominuje przetwórstwo rolno-spo˝ywcze opartena miejscowych surowcach (25 procent wartoÊci sprzeda˝y), ale w ostatnich latachw Poznaniu i okolicach bardzo rozwin´ła si´ produkcja samochodów osobowych i dostawczychoraz autobusów (Volkswagen, Skoda, MAN, Solaris), a tak˝e akcesoriówdo pojazdów. Du˝e znaczenie ma przemysł elektromaszynowy (obrabiarki, silnikisamolotowe i okr´towe), meblarski, sprz´tu oÊwietleniowego, farmaceutyczny, chemiczny,gumowy, tworzyw sztucznych, ceramiczny, szklany, włókienniczy, odzie˝owy.Wa˝nà gał´zià gospodarki jest przemysł wydobywczy. Odkrywkowe kopalnie w´glabrunatnego w rejonie Konina, Turku i Koła sà bazà dla Zespołu Elektrowni Pàtnów--Adamów-Konin, który produkuje 10 procent polskiej energii. Z kopalni w Kłodawiepochodzi 20 procent soli pozyskiwanej w Polsce, a w Wapnie eksploatuje si´ du˝epokłady gipsu. Z kolei w KoÊcianie działa najwi´ksza i najnowoczeÊniejsza w Polscekopalnia gazu ziemnego. W Wielkopolsce (głównie w subregionie poznaƒskim) działawielu zagranicznych inwestorów, głównie z Niemiec, Wielkiej Brytanii, USA, Holandii,Szwecji. SpoÊród Êwiatowych potentatów na <strong>wielkopolski</strong>m rynku, poza pot´gamimotoryzacyjnymi, działajà takie koncerny, jak: Alcatel, Beiersdorf, Bridgestone, Exide,Glaxo, Nestle, Philips, Samsung, Buderus, Kreisel, Lorenz-Bahlsen Snack World, Selgros,Viessmann, Wrigley. Powstało prawie 5000 przedsi´biorstw z udziałem kapitału zagranicznego,a podmiotów gospodarczych w regionie działa łàcznie około 360.000.INFRASTRUKTUR – VERKEHRSWEGE,EISENBAHN- UND FLUGVERBINDUNGENWojewództwo Wielkopolskie jest usytuowane na skrzy˝owaniuIn Wielkopolska kreuzen sich die europäischen Hauptverkehrswegegłównych europejskich szlaków komunikacyjnych, prowadzàcychvon Westen nach Osten und von Norden nach Süden, von Berlin überz zachodu na wschód i z północy na południe. Krzy˝ujà si´ tutaj drogi wiodàce z Berlina Posen und Konin nach Warschau und weiter nach Moskau, von Gdaƒsk über Posen und– przez Poznaƒ i Konin do Warszawy i dalej do Moskwy oraz z Gdaƒska – przez Poznaƒ Leszno nach Prag und weiter in den Süden Europas. Größtes Verkehrsinfrastrukturprojekt1.16i Leszno do Pragi i dalej na południe Europy. Najwi´kszà inwestycjà komunikacyjnàder Region ist gegenwärtig der Bau des Autobahnabschnitts der A2 von Nowy To-1.17myÊl bis zur deutschen Grenze. Diese Verkehrsader verbindet Westeuropa mit Russland.Wielkopolska verfügt über ein gut entwickeltes Eisenbahnnetz, zu den wichtigsten Knotenpunktengehören Posen, Piła und Ostrów Wlkp. Auf der modernisierten Strecke Warschau– Berlin verkehren "EuroCity“-Züge, mit denen man von Posen aus die deutscheHauptstadt in drei Stunden erreicht. Das ist die erste Eisenbahnverbindung in Polen, diean das europäische Schnellzugsystem angeschlossen wurde. Vom Henryk- Wieniawski-Flughafen Posen - Ławica werden nationale und internationale Ziele angeflogen. Dietechnischen Voraussetzungen von Startbahn und Flugkontrolle ermöglichen die Landungvon Flugzeugen jeden Typs in Posen. Gegenwärtig hat der Posener Flughafen einPassagieraufkommen von ca. 1,3 Millionen im Jahr.INDUSTRIE – PRODUKTION, TECHNOLOGIEN,INVESTITIONENDie Wirtschaft von Wielkopolska stützt sich hauptsächlich auf kleinere und mittlereUnternehmen, die einem Drittel aller Berufstätigen in Wielkopolska Arbeit geben undüber 11 Prozent der gesamtpolnischen Produktion ausmachen. Vorherrschend ist dieLebensmittelproduktion auf Basis heimischer Erzeugnisse (25 Prozent des Verkaufswertes),aber in den letzten Jahren hat sich in Posen und Umgebung auch die Autoindustrie(Personenwagen und Busse) stark entwickelt (Volkswagen, Skoda, MAN, Solaris),Zulieferer und Herstellung von Autoteilen eingeschlossen. Von großer Bedeutung sindauch die Elektromaschinen- (Werkzeugmaschinen, Flugzeug- und Schiffsmotoren),Möbel-, Beleuchtungs-, Pharmazeutische, Chemische, Gummi-, Kunststoff- Keramik-,Glas-, Textil- und Bekleidungsindustrie. Ein wichtiger Wirtschaftszweig ist die Bergbauindustrie.Der Braunkohlentagebau um Konin, Turek und Koło versorgt das KraftwerkPàtnów-Adamów-Konin, das 10 Prozent der polnischen Energie produziert. Aus derSalzgrube in Kłodawa stammen 20 Prozent des in Polen geförderten Salzes, in Wapnowerden große Gipsvorkommen ausgebeutet. In KoÊcian arbeitet wiederum die größteund modernste Erdgasförderanlage Polens. Viele ausländische Investoren, hauptsächlichaus Deutschland, Großbritannien, USA, den Niederlanden und Schweden, sind inWielkopolska (vor allem in der Subregion Posen) aktiv. Dazu gehören neben den großenAutokonzernen auch Weltkonzerne wie Alcatel, Beiersdorf, Bridgestone, Exide, Glaxo,Nestle, Philips, Samsung, Buderus, Kreisel, Lorenz-Bahlsen Snack World, Selgros, Viessmannund Wrigley. Es sind fast 5000 Unternehmen mit ausländischer Kapitalbeteiligungentstanden, bei einer Gesamtzahl von ca. 360.000 Unternehmen in der Region.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
USŁUGI – FINANSE I UBEZPIECZENIABiurowiec PGK Centrum II w Poznaniu / Bürogebäude PGK Centrum II in PosenSektor usług finansowych i ubezpieczeniowych w Wielkopolsce,a szczególnie w Poznaniu, jest bardzo dobrze rozwini´ty na tlekraju. W stolicy Wielkopolski swoje oddziały majà najwi´kszebanki i towarzystwa ubezpieczeniowe działajàce na polskimLANDWIRTSCHAFT – ACKERBAU UND VIEHZUCHTrynku, w tym instytucje zwiàzane z kapitałem niemieckim, jakDeutsche Bank, Commerzbank, czy Allianz. Szczególnà pozycj´Einer der wirtschaftlichen Trümpfe der Woiwodschaft Wielkopolska ist eine sehr gut entwickelteLandwirtschaft. Wielkopolska ist führend in der polnischen Lebensmittelproduktion.zajmuje Bank <strong>Zachodni</strong> WBK – jeden z trzech najwi´kszychbanków w Polsce, który powstał w wyniku połàczeniaIn der scherzhaft "Pyrlandia" genannten Region (von dem Posener Dialektwort "pyra" fürw 2001 roku Banku <strong>Zachodni</strong>ego SA i Wielkopolskiego BankuKartoffel) wird die Anbaufläche für Kartoffeln systematisch vermindert, die für GetreideKredytowego SA, majàcego głównà siedzib´ w Poznaniu.MESSENhingegen vergrößert. Auch Zuckerrüben und Raps werden angebaut. Die Anbaufläche fürSilna jest w regionie bankowoÊç spółdzielcza, która nawiàzujeUND AUSSTELLUNGENGemüse, darunter auch Spargel und Champignons, ist höher als im Landesdurchschnitt.1.18 do tradycji Zwiàzku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych1.19– jednego z pierwszych banków spółdzielczych na ziemiachpolskich. Od 1994 roku usługi finansowe Êwiadczy te˝Wielkopolska Spółdzielcza Kasa Oszcz´dnoÊciowo-Kredytowa(WSKOK), zrzeszajàca ponad 75.000 członków i utrzymujàca70 oddziałów w szeÊciu województwach.TARGI I WYSTAWYJednà z głównych wizytówek Wielkopolski sà Mi´dzynarodoweTargi Poznaƒskie (ponad 110.000 m 2 powierzchni w halach),z niemal 50-procentowym udziałem w rynku, sà liderempolskiego sektora targowego. Poznaƒ jako jedyny polskioÊrodek figuruje w Êwiatowym rankingu miast targowychAUMA (33 miejsce w 2009 roku). MTP to drugi organizatortargów w Europie Ârodkowo-Wschodniej. W roku 2010w 65 wydarzeniach organizowanych na terenie MTP brałoudział 11.185 wystawców, w tym 2244 firmy zagranicznez 64 krajów. Imprezy odwiedziło ponad 310.000 zwiedzajàcych,co czyni z MTP czołowy oÊrodek turystyki biznesowej w Polsce.Do najbardziej znanych poznaƒskich targów nale˝à: Budma(budownictwo), Drema (maszyny do obróbki drewna), ITM(innowacje, technologie, maszyny), Polagra Farm i Polagra Food(rolnictwo i przetwórstwo), Poleko (ekolgia), Salmed (ochronazdrowia), Securex (zabezpieczenia), Taropak (opakowania), TourSalon (turystyka), Meble (bran˝a meblarska).DIENSTLEISTUNGEN – FINANZENUND VERSICHERUNGENDer Sektor der Finanz- und Versicherungsdienstleistungenist in Wielkopolska im Vergleich zu Polen insgesamt sehrgut entwickelt, besonders in Posen. In der Hauptstadt vonWielkopolska haben die größten Banken und Versicherungsgesellschaften,die auf dem polnischen Markt aktivsind, ihre Niederlassungen, darunter auch deutsche Einrichtungenwie Deutsche Bank, Commerzbank und derAllianz-Konzern. Eine besondere Position nimmt die Bank<strong>Zachodni</strong> WBK ein, eine der drei größten Banken in Polen,entstanden 2001 durch den Zusammenschluss von Bank <strong>Zachodni</strong>SA und Wielkopolski Bank Kredytowy SA, die ihrenHauptsitz in Posen hatten. Stark sind in der Region auch dieGenossenschaftsbanken, die an die Tradition des Verbandesder Erwerbs- und Wirtschaftsgenossenschaften anknüpfen,eine der ersten Genossenschaftsbanken auf polnischemBoden. Finanzleistungen bietet seit 1994 auch die WielkopolskaGenossenschaftliche Spar- und Kreditkasse (WSKOK)an, die über 75.000 Mitglieder hat und 70 Filialen in sechsWoiwodschaften unterhält.Eines der wichtigsten Aushängeschilder vonWielkopolska ist die Internationale PosenerMesse (über 110.000 m 2 Ausstellungsfläche inden Hallen), die mit einem fast fünfzigprozentigenMarktanteil polnischer Marktführer imMessesektor ist. Posen taucht als einzige polnischeMetropole im AUMA-Ranking der internationalenMessestädte auf (33. Platz 2009).Die Internationale Posener Messe ist der zweitgrößteMesseplatz in Mittel- und Osteuropa.2010 nahmen an den 65 dort organisiertenVeranstaltungen 11.185 Aussteller teil, darunter2244 ausländische Firmen aus 64 Ländern.Über 310.000 Besucher wurden gezählt, wasdie Internationale Posener Messe zum führendenZentrum des Geschäftstourismus in Polenmacht. Zu den bekanntesten Posener Messenzählen Budma (Bauwesen), Drema (Holzindustrie),ITM (Innovationen, Technologien,Maschinen), Polagra Farm und Polagra Food(Landwirtschaft und Lebensmittelindustrie),Poleko (Umweltschutz), Salmed (Gesundheitsschutz),Securex (Sicherheitsbranche), Taropak(Verpackungen), Tour Salon (Tourismus) undMeble (Möbelbranche).ROLNICTWO – UPRAWY I HODOWLAJednym z gospodarczych atutów Województwa Wielkopolskiego jest bardzo dobrzerozwini´te rolnictwo. Wielkopolska to zdecydowany lider w produkcji ˝ywnoÊciw Polsce. W regionie nazywanym ˝artobliwie „Pyrlandià" (od gwarowego słowa„pyra" – ziemniak) zmniejsza si´ systematycznie powierzchnia upraw ziemniaków,roÊnie natomiast stale areał zbó˝. W Wielkopolsce uprawia si´ tak˝e buraki cukrowei rzepak. Wy˝szy ni˝ przeci´tnie w kraju jest obszar uprawy warzyw, w tym szparagówi pieczarek. U˝ytki rolne stanowià dwie trzecie powierzchni województwa, czyliprawie 1,9 mln ha. Przewa˝ajà niezbyt urodzajne gleby bielicowe i rdzawe (60 procentpowierzchni) oraz płowe i brunatne (20 procent), a reszta to tereny podmokłe. Mimotakich niesprzyjajàcych warunków glebowych oraz klimatycznych (mała iloÊç opadów),<strong>wielkopolski</strong>e rolnictwo ma opini´ najbardziej wydajnego w kraju, a znaczna cz´Êçgospodarstw – dzi´ki wysokiej kulturze rolnej – uzyskuje plony zbli˝one do osiàganychw krajach Europy <strong>Zachodni</strong>ej. Rolnicy wielkopolscy preferujà hodowl´ bydła oraz trzodychlewnej, której pogłowie stanowi niemal czwartà cz´Êç pogłowia krajowego.EDUKACJA I NAUKA – SZKOŁY, UCZELNIE, BADANIAW całej Wielkopolsce szybko rozwija si´ edukacja na poziomie wy˝szym, a głównymoÊrodkiem akademickim regionu (trzecim w Polsce) pozostaje Poznaƒ. Działa tutajnajwi´ksza i najstarsza uczelnia w regionie – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza,który powstał w 1919 roku. Obecnie na 49 kierunkach i 183 specjalnoÊciach naUAM wiedz´ zdobywa przeszło 47.000 studentów i ponad 1300 doktorantów.W stolicy województwa jest te˝ kilka innych, wa˝nych uczelni publicznych(Politechnika Poznaƒska, Uniwersytet Ekonomiczny, Uniwersytet Medyczny,Uniwersytet Przyrodniczy, Uniwersytet Artystyczny, Akademia Muzyczna, AkademiaWychowania Fizycznego) oraz wiele niepublicznych szkół wy˝szych. W sumie studiujew Województwie Wielkopolskim ponad 177.000 osób. Funkcjonuje tutaj tak˝e oddziałPolskiej Akademii Nauk z takimi placówkami, jak: <strong>Instytut</strong> Chemii Bioorganicznej,<strong>Instytut</strong> Fizyki Molekularnej, <strong>Instytut</strong> Genetyki RoÊlin czy <strong>Instytut</strong> Genetyki Człowieka.Istniejà równie˝ samodzielne jednostki, mi´dzy innymi <strong>Instytut</strong> Włókien Naturalnych,<strong>Instytut</strong> Ochrony RoÊlin, <strong>Instytut</strong> Przemysłu Zielarskiego, <strong>Instytut</strong> Technologii Drewna.Szczególnà pozycj´ zajmuje <strong>Instytut</strong> <strong>Zachodni</strong> w Poznaniu – jedyny w Polsce instytutbadawczy o profilu niemcoznawczym.Landwirtschaftliche Nutzflächen machen zwei Drittel der Gesamtfläche der Woiwodschaftaus, also fast 1,9 Millionen Hektar. Dabei überwiegen nicht besonders fruchtbare Bleicherde-und Rostböden (60 Prozent der Fläche) sowie Gelb- und Braunböden (20 Prozent),der Rest sind Feuchtgebiete. Trotz dieser widrigen Boden- und Klimabedingungen (wenigNiederschläge), gilt die Landwirtschaft in Wielkopolska als die ertragreichste Polens, undein beträchtlicher Anteil der Höfe erzielt dank der hohen Bodenkultur ähnlich gute Erträgewie in westeuropäischen Ländern. Die Landwirte in Wielkopolska bevorzugen Viehzuchtund Schweinehaltung, deren Bestand fast ein Viertel des gesamtpolnischen Bestandesausmacht.BILDUNG UND WISSENSCHAFT – SCHULEN,HOCHSCHULEN, FORSCHUNGIn ganz Wielkopolska entwickelt sich die Bildung schnell und auf hohem Niveau,der akademische Hauptstandort der Region (an dritter Stelle in Polen) bleibt Posen.Hier steht die größte und älteste Hochschule in der Region, die Adam-Mickiewicz--Universität (UAM), die 1919 entstand. Heute studieren an den 49 Fakultätenund 183 Fachrichtungen der UAM über 47.000 Studenten und über 1300 Doktoranden.In der Woiwodschaftshauptstadt gibt es auch einige andere wichtige öffentlicheHochschulen (Technische Universität Posen, Ökonomische Universität, MedizinischeUniversität, Naturwissenschaftliche Universität, Universität für Kunst, Musikakademieund Sportakademie) sowie viele private Hochschulen. Insgesamt studieren in derWoiwodschaft Wielkopolska über 177.000 Menschen. Es gibt hier auch eine Zweigstelleder Polnischen Akademie der Wissenschaften mit Einrichtungen wie den Institutenfür Bioorganische Chemie, Molekularphysik, Pflanzengenetik oder Humangenetik.Zu den unabhängigen Einrichtungen zählen die Institute für Naturfasern, Pflanzenschutz,Heilpflanzenforschung und Holztechnologie. Eine besondere Position nimmt dasWestinstitut in Posen ein – ist das einzige Forschungsinstitut in Polen mit dem ProfilDeutschlandforschung.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
KULTURA I SZTUKA – INSTYTUCJE ORAZWYDARZENIA ARTYSTYCZNETURYSTYKA I WYPOCZYNEK – ATRAKCJE,KURORTY, ZABYTKIWojewództwo Wielkopolskie zajmuje istotne miejsce na mapiekulturalnej Polski. Głównym oÊrodkiem kulturalnym regionujest Poznaƒ, gdzie działa 8 scen dramatycznych i muzycznych,np. Teatr Polski, Teatr Wielki, jedyny w kraju Polski Teatr Taƒca,a tak˝e Filharmonia Poznaƒska. Z Poznania pochodzà cieszàcesi´ Êwiatowà sławà trzy chóry chłopi´ce i m´skie: „PoznaƒskieSłowiki", „Poznaƒski Chór Chłopi´cy", Poznaƒski Chór Katedralny.Du˝à renomà cieszy si´ tak˝e Orkiestra Kameralna „Amadeus".Mi´dzynarodowe znaczenie i Êwiatowy rozgłos ma organizowanyw Poznaniu co pi´ç lat Mi´dzynarodowy Konkurs Skrzypcowyim. Henryka Wieniawskiego wraz z towarzyszàcym mu konkursemlutniczym. Dorocznym wydarzeniem jest tak˝e FestiwalTeatralny Malta, na który zje˝d˝ajà do Poznania artyÊci teatrówplenerowych oraz tysiàce widzów z Polski, Europy i Êwiata.Poznaƒ nie jest jednak jedynym oÊrodkiem kultury w WojewództwieWielkopolskim. Kalisz i Gniezno równie˝ majà swoje scenydramatyczne. Wiernà publicznoÊç majà festiwale chopinowskiew Antoninie. Do wa˝nych imprez nale˝àte˝ Mi´dzynarodowe Targi Inicjatyw Teatralnychw Pile oraz Dzieci´cy FestiwalPiosenki i Taƒca w Koninie. W Kaliszuorganizowane sà Kaliskie SpotkaniaTeatralne oraz Mi´dzynarodowy FestiwalPianistów Jazzowych. Wa˝nym elementemkulturalnego pejza˝u województwasà muzea, których w Poznaniu jest 33,a w regionie prawie 100.KUNST UND KULTUR – INSTITUTIONENUND VERANSTALTUNGENDie Woiwodschaft Wielkopolska nimmt einen wichtigen Platz in der Kulturlandschaft Polensein. Wichtigstes kulturelles Zentrum ist Posen mit 8 Theater- und Musikbühnen,z.B. dem Teatr Polski, dem Teatr Wielki, dem einzigen Tanztheater Polens sowie der PosenerPhilharmonie. Aus Posen stammen auch drei Knaben- und Männerchöre von Weltruhm: die"Posener Nachtigallen“, der "Posener Knabenchor“ und der "Posener Domchor“. Hohes Ansehengenießt das Kammerorchester "Amadeus“. Von internationaler Bedeutung und Weltrangist auch der alle fünf Jahre in Posen stattfindende Internationale Henryk-Wieniawski-Violinwettbewerbmit dem ihn begleitenden Geigenbauwettbewerb. Das Theaterfestival Malta inPosen lockt mit seinen Freilichtkünstlern alljährlich Tausende Zuschauern aus Polen, Europaund der ganzen Welt an. Posen ist jedoch nicht das einzige kulturelle Zentrum der Woiwodschaft.Kalisz und Gniezno haben ebenfalls ihre Theaterbühnen. Ein treues Publikum habenauch die Chopin-Festivals in Antonin. Weitere wichtige Veranstaltungen sind die InternationaleMesse der Theaterinitiativen in Piła und das Lieder- und Tanzfestival für Kinder in Konin.In Kalisz finden das Kalischer Theatertreffen und das Internationale Festival der Jazzpianistenstatt. Ein weiterer wichtiger Bestandteil der kulturellen Landschaft der Woiwodschaft sind dieMuseen, von denen es in Posen 33 und in der gesamten Region fast 100 gibt.Wielkopolska, kolebka paƒstwa polskiego, bywa nazywana„krainà magicznà", gdy˝ pełna jest zabytków z odległejprzeszłoÊci i malowniczych miejsc, gdzie mo˝na wypoczàç.W regionie oznakowano ponad 3000 km szlaków dlaturystyki pieszej, konnej, a tak˝e rowerowej. Dostrzegajàcrosnàcà popularnoÊç turystycznych odbiorników GPS,Departament Sportu i Turystyki Urz´du Marszałkowskiegow Poznaniu opracował – jako pierwszy w Polsce – systemÊladów GPS wszystkich tras rowerowych, nale˝àcych doWielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych – łàcznie ok.1500 km. System ten wyró˝niony został Certyfikatem PolskiejOrganizacji Turystycznej. Nizinny krajobraz Wielkopolskiurozmaicajà rzeki i naturalne jeziora polodowcowe, zwłaszczana pojezierzach: Mi´dzychodzko-Sierakowskim, Gnieênieƒskimi Leszczyƒskim oraz w okolicach Âlesina. Wsz´dzie tam istniejebaza dla miłoÊników kàpieli, sportów wodnych i w´dkarstwa,działa te˝ wiele gospodarstw agroturystycznych. Ozdobàwojewództwa sà lasy, w tym Puszcza Notecka, którastanowi drugi co do wielkoÊci kompleks leÊny w Polsce.W regionie rozciàga si´ Wielkopolski Park Narodowy(o powierzchni 7584 ha), a cz´Êciowo tak˝e Drawieƒski ParkNarodowy. Istnieje ponadto 12 parków krajobrazowych,96 rezerwatów przyrody, 48 obszarów Natura 2000,32 obszary chronionego krajobrazu oraz 3601 pomnikówprzyrody, w tym d´by rogaliƒskie – najwi´ksze w Europieskupisko pomnikowych d´bów, z trzema najsłynniejszymi(Lech, Czech i Rus), które majà po 700 lat. Magnesemjest Szlak Piastowski, który prowadzi przez miejscowoÊcizwiàzane z poczàtkami polskiej paƒstwowoÊci (w tymPoznaƒ, Pobiedziska, Moraczewo, Ostrów Lednicki, Gniezno,Trzemeszno) i odtwarza dzieje piastowskich władców i ichdworów. Uwag´ zwracajà pozostałoÊci po rezydencjach ksi´ciaMieszka I na poznaƒskim Ostrowie Tumskim oraz OstrowieLednickim. Najstarsze zabytki architektury w Wielkopolscepochodzà z II połowy X wieku i zwiàzane sà z przyj´ciem przezPolsk´ chrzeÊcijaƒstwa. WÊród nich perłami budownictwasakralnego sà katedry w Gnieênie i Poznaniu. W całymregionie zachowały si´ liczne zabytkowe koÊcioły, ratusze,pałace z parkami (np. w Kórniku, Rogalinie, Gołuchowie),dwory i wiatraki. Do atrakcji turystycznych nale˝à te˝: jedynaw Europie czynna parowozownia w Wolsztynie, rezerwatarcheologiczny w Gieczu, park etnograficzny na Lednicy,skansen pszczelarski w Swarz´dzu, dwa ogrody zoologicznew Poznaniu oraz wiele innych miejsc i obiektów. Magnesemdla turystów jest te˝ Stare Miasto w Poznaniu ze wspaniałymrenesansowym ratuszem.1.20 1.21Pałac w Kobylnikach / Schloss Kobylniki3000 kmszlaków dla turystyki pieszej,konnej, a tak˝e rowerowej3000 kmWege für Wander-, ReitundFahrradtourismus angelegtTOURISMUS UND ERHOLUNG – ATTRAKTIONEN, KURORTE,DENKMÄLERWielkopolska, die Wiege des polnischen Staates, wird auch als "magisches Land” bezeichnet, denn es ist vollerDenkmäler aus ferner Vergangenheit und malerischer Orte, an denen man sich erholen kann. In der Region wurdenüber 3000 km Wege für Wander-, Reit- und Fahrradtourismus angelegt. Um der wachsenden Popularitättouristischer GPS-Geräte Rechnung zu tragen, hat das Departement für Sport und Tourismus des Marschallamtesin Posen – als Erste in Polen – ein GPS-Koordinaten-System für alle Fahrradrouten des Radwegesystems inWielkopolska, in einer Länge von insgesamt ca. 1500 km, erstellt, was mit einem Preis der Polnischen Tourismusorganisationhonoriert wurde. Die Landschaft der Wielkopolska Tiefebene wird von reizvollen Flüssen undnatürlichen postglazialen Seen durchzogen, besonders im Gebiet der Seenplatten von Mi´dzychód-Sieraków,Gniezno und Leszno sowie in der Gegend um Âlesin. Überall dort gibt es auch eine Infrastruktur für Bade-,Wassersport- und Angelfreunde, auch Ferien auf dem Bauernhof werden verbreitet angeboten. Die Zierde derWoiwodschaft sind die Wälder, darunter die Puszcza Notecka (Netzebruch), die das zweitgrößte geschlosseneWaldgebiet Polens bildet. Über die Region erstrecken sich der Wielkopolski Nationalpark (Wielkopolski ParkNarodowy) mit einer Fläche von 7584 ha und teilweise auch der Drawa-Nationalpark (Drawieƒski Park Narodowy).Es gibt 12 Landschaftparks, 96 Naturreservate, 48 Natura-2000-Gebiete, 32 Landschaftsschutzgebietesowie 3601 Naturdenkmäler, darunter die Eichen von Rogalin – die größte Ansammlung unter Denkmalschutzstehender Eichen in Europa, mit den drei berühmtesten (Lech, Czech und Rus), die über 700 Jahre alt sind. EinAnziehungspunkt ist auch die Piasten-Route (Szlak Piastowski); sie führt durch Orte, die mit den Anfängendes polnischen Staatswesens verbunden sind (z.B. Posen, Pobiedziska, Moraczewo, Ostrów Lednicki, Gnieznound Trzemeszno) und die Geschichte der Piastenherrscher und ihrer Höfe wieder lebendig werden lässt.Erwähnenswert sind auch die Überreste der Fürstenresidenzen von Mieszko I. auf der Posener Dominsel (OstrówTumski) sowie die Insel Ostrów Lednicki. Die ältesten Architekturdenkmäler in Wielkopolska entstammen in derzweiten Hälfte des 10. Jahrhunderts und sind mit der Christianisierung Polens verbunden. Darunter sind Perlenunter den Sakralbauten, wie die Dome in Gniezno und Posen. In der gesamten Region sind zahlreiche denkmalgeschützteKirchen, Rathäuser, Schlösser mit Parkanlagen (z.B. in Kórnik, Rogalin und Gołuchów), Bauernhöfeund Windmühlen erhalten. Zu den touristischen Attraktionen zählen auch das einzige Dampflokmuseum Europasmit noch fahrenden Eisenbahnen in Wolsztyn, das Archäologische Reservat in Giecz, der EthnographischePark in Lednica, das Imkermuseum in Swarz´dz, zwei zoologische Gärten in Posen sowie viele andere Orte undObjekte. Ein Touristenmagnet ist auch die Posener Altstadt mit dem berühmten Renaissancerathaus.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
HESJA – PORTRET KRAJU ZWIÑZKOWEGOPOŁO˚ENIE GEOGRAFICZNE,UKSZTAŁTOWANIE TERENU I ZASOBYNATURALNEHesja (niem. Hessen) to kraina historyczna i zarazem krajzwiàzkowy (land) Republiki Federalnej Niemiec, który le˝yw Êrodkowo-zachodniej cz´Êci Niemiec, na ÊredniogórzuNiemieckim, w dorzeczu Renu i Menu, mi´dzy ÊrodkowymRenem a górnà Wezerà. Rzeêba terenu jest zró˝nicowana,wyst´pujà tutaj zarówno góry, jak i równiny. Tereny górzystetworzà Reƒskie Góry Łupkowe na zachodzie (pasma Taunus,Westerwald, Rothaar), góry Rhön (z najwy˝szym w regionieszczytem Wasserkuppe – 950 m) i Spessart na wschodzie orazgóry Odenwald na południu. Centralnà cz´Êç regionu kształtujeObni˝enie Heskie, b´dàce północno-wschodnim przedłu˝eniemNiziny Górnoreƒskiej. Główne rzeki Hesji to Ren, Men, Lahn,Fulda i Werra. Spotyka si´ tak˝e jeziora i tereny bagienne.Najwi´ksze równiny le˝à na obszarze doliny Renu oraz Menu.W Hesji wyst´pujà rozmaite formy roÊlinnoÊci – od wrzosowiskpo pierwotne obszary leÊne. Około 40 procent powierzchnilandu zajmujà lasy liÊciaste i mieszane (głównie d´bowe,bukowe i bukowo-jodłowe). Podstawowe bogactwa naturalneHesji to w´giel brunatny, gaz ziemny i sole potasowe.HESSEN – PORTRÄT DES BUNDESLANDESWielkopolska i Hesja - mapa podobieƒstw i ró˝nic / Hessen und Wielkopolska - Unterschiede und GemeinsamkeitenGEOGRAFISCHE LAGE, BODENBESCHAFFENHEITUND NATURRESSOURCENHessen ist ein historisches Land und zugleich Bundesland der Bundesrepublik Deutschland, das sich in derwestlichen Mitte Deutschlands, in den deutschen Mittelgebirgen, im Einzugsgebiet von Rhein und Main sowiezwischen Mittelrhein und Oberweser erstreckt. Die Bodenbeschaffenheit ist unterschiedlich, es gibt sowohlBergland als auch Ebenen. Zum Bergland gehören das Rheinische Schiefergebirge im Westen (Taunus, Westerwaldund Rothaargebirge), die Rhön (mit der Wasserkuppe als höchster Erhebung – 950 m), der Spessartim Osten sowie der Odenwald im Süden. Den zentralen Teil der Region bildet die Hessische Tiefebene alsnordöstliche Fortsetzung der Oberrheinischen Tiefebene. Die wichtigsten hessischen Flüsse sind Rhein, Main,Lahn, Fulda und Werra. Es gibt auch Seen und Sumpfgebiete. Die größten Ebenen liegen im Rhein- und imMaintal. Die vielfältige Fauna Hessens reicht von Heideland bis zu Urwäldern. Ca. 40 Prozent der Landflächewerden von Blatt- und Mischwäldern eingenommen (vor allem Eichen-, Buchen- und Tannen-Buchenwälder).Die Hauptbodenschätze Hessens sind Braunkohle, Erdgas und Kalisalze.DZIEJE – KORZENIE HISTORYCZNEI PRZEMIANY POLITYCZNO-TERYTORIALNEHesja w czasach staro˝ytnych stanowiła cz´Êç imperiumrzymskiego. Jej chrystianizacja nastàpiła w VIII wiekuIn der Antike war Hessen Teil des Römischen Reiches. Seinew wyniku misji Êw. Bonifacego. We wczesnym ÊredniowieczuChristianisierung erfolgte im 8. Jahrhundert durch die MissionHesja była najpierw pod władztwem ksià˝àt frankoƒskich,des Heiligen Bonifatius. Im frühen Mittelalter befanda potem landgrafów turyƒskich. Jako samodzielne paƒstwosich Hessen zunächst unter der Herrschaft der fränkischen(Landgrafschaft Hessen) zaistniała w roku 1264 po wojnieFürsten, später der thüringischen Landgrafen. Als eigenständigero sukcesj´ w Turyngii. W latach 1264-1567 wchodziłaStaat (Landgrafschaft Hessen) entstand es 1264w skład Êwi´tego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.nach dem Erbfolgekrieg in Thüringen. 1264-1567 gehörte es1.22Jej pierwszym władcà (landgrafem) został Henryk I Dzieckozum Heiligen Römischen Reich Deutscher Nation. Sein erster1.23Pomnik Germanii nad Renem (Wacht am Rhein) / Niederwalddenkmal (Wacht am Rhein)(Heinrich I das Kind). Po Êmierci ostatniego władcy FilipaI WspaniałomyÊlnego, w roku 1567 Hesja została podzielonami´dzy jego czterech synów. Z jednego paƒstwa powstałycztery nowe: Hesja-Kassel i Hesja-Darmstadt (dwie głównelinie) oraz Hesja-Rheinfels i Hesja-Marburg. Kiedy ksià˝´taHesja-Kassel w wojnie w 1866 roku stan´li po stronie Austrii,ich paƒstwo zostało wcielone do zwyci´skich Prus, tworzàc wrazz włàczonym w tym samym roku Ksi´stwem Nassau (Wiesbadeni okolice) pruskà prowincj´ Hessen-Nassau. W tym˝e rokuPrusy anektowały równie˝ Frankfurt nad Menem posiadajàcydotàd status Wolnego Miasta Rzeszy i atrybuty stołecznoÊci.W Êredniowieczu we Frankfurcie nad Menem znajdowała si´bowiem rezydencja cesarzy rzymsko-niemieckich, od 1562r.koronowano tu cesarzy, a w latach 1848-1849 obradowałwe Frankfurcie/M ogólnoniemiecki parlament (FrankfurterNationalversammlung) zwołany w celu zjednoczenia Niemiecw jedno paƒstwo. Tymczasem Hesja-Darmstadt istniała a˝ do1918 roku, przy czym w roku 1806 została podniesiona do rangiWielkiego Ksi´stwa Hesji (Grossherzogtum Hessen). Był to skutekwojen napoleoƒskich, które przyniosły likwidacj´ Êwi´tegoCesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.W 1867 roku północna cz´Êç Wielkiego Ksi´stwa, nazywanaGórnà Hesjà (Oberhessen), stała si´ cz´Êcià ZwiàzkuPółnocnoniemieckiego (Norddeutscher Bund), a druga połowa,czyli Starkenburg i Hesja Reƒska (Rheinhessen), le˝àce napołudnie od rzeki Men, pozostały poza tym zwiàzkiem.W 1871 roku Wielkie Ksi´stwo Hesji stało si´ cz´ÊciàCesarstwa Niemieckiego. Ostatni wielki ksià˝´ Ernest Ludwikzostał zmuszony do opuszczenia tronu pod koniec I wojnyÊwiatowej – ksi´stwo zmieniło wtedy nazw´ na LudowaRepublika Hesji (Volksstaat Hessen). Po II wojnie Êwiatowejz wi´kszoÊci terenów Wielkiego Ksi´stwa, wraz z Frankfurtemnad Menem i obszarem Waldeck, utworzono wspólnie z byłàpruskà prowincjà Hesja-Nassau dzisiejszy kraj zwiàzkowyo nazwie Hesja.GESCHICHTE – HISTORISCHEWURZELN UND POLITISCH--TERRITORIALE VERÄNDERUNGENHerrscher (Landgraf) wurde Heinrich I. das Kind. Nach demTode des letzten Landgrafen Philipps I. des Großmütigen1567 wurde Hessen zwischen dessen vier Söhnen aufgeteilt.So entstanden aus einem Staat vier neue: Hessen-Kassel undHessen-Darmstadt (die beiden Hauptlinien) sowie Hessen-Rheinfels und Hessen-Marburg. Als die Kurfürsten von Hessen-Kasselsich im Krieg von 1866 auf die Seite Österreichsstellten, wurde ihr Staat dem siegreichen Preußen einverleibtund bildete zusammen mit dem im selben Jahr angeschlossenenHerzogtum Nassau (Wiesbaden und Umgebung) diepreußische Provinz Hessen-Nassau. Im selben Jahr annektiertePreußen auch Frankfurt am Main, das bis dahin denStatus einer Freien Reichsstadt und Hauptstadtrechte innegehabthatte. Denn im Mittelalter war Frankfurt am Maindie Residenz der römisch-deutschen Kaiser gewesen, die ab1562 hier gekrönt wurden, 1848-1849 tagte in Frankfurt amMain das erste gesamtdeutsche Parlament, die FrankfurterNationalversammlung, die einberufen wurde, um Deutschlandin einem Staat zu vereinen. Das bis 1918 bestehendeHessen-Darmstadt wurde 1806 in den Rang eines GroßherzogtumsHessen erhoben, im Zuge der NapoleonischenKriege, die die Auflösung des Heiligen Römischen ReichesDeutscher Nation zur Folge hatten. 1867 wurde der nördlicheTeil des Großherzogtums, Oberhessen genannt, Teildes Norddeutschen Bundes, während die südlich des Mainsbefindliche andere Hälfte, d.h. Starkenburg und Rheinhessen,außerhalb des Norddeutschen Bundes blieb. 1871 wurdedas Großherzogtum Hessen Teil des Deutschen Reiches.Der letzte Großherzog Ernst Ludwig wurde Ende des ErstenWeltkrieges zur Abdankung gezwungen, und das Großherzogtumänderte seinen Namen in Volksstaat Hessen. Nachdem Zweiten Weltkrieg wurde aus dem überwiegenden Teilder Gebiete des Großherzogtums, zusammen mit Frankfurtam Main und Waldeck sowie der ehemaligen preußischenProvinz Hessen-Nassau das heutige Bundesland Hessen gegründet.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
SYMBOLE – HERB I FLAGAHerb współczesnej Hesji przedstawia na tarczy w polu bł´kitnymDas heutige hessische Landeswappen zeigt im blauen Schild einen aufgerichteten Löwen,Port lotniczy we Frankfurcie nad Menem / Frankfurt am Main – Flughafenwspi´tego lwa, przez którego w poziome przechodzà srebrnoczerwonepasy. Na tarczy u góry widnieje złota korona, b´dàcasymbolem lokalnego patriotyzmu i autonomii. W latach1808-1902 w herbie ksi´stwa Hesja-Darmstadt lew trzymałw łapie miecz. Obecny herb Hesji przyj´ty został 4 sierpnia 1948roku. Jest odniesieniem do historycznego herbu landgrafówTuryngii, którzy w latach 1130-1247 rzàdzili Hesjà. Nawiàzuje doXIII wiecznego herbu ksi´cia Konrada, zmarłego w 1234 roku.Barwy flagi Hesji, uchwalone 22 listopada 1949 roku, to czerwieƒder von silberroten Querstreifen geteilt wird. Oben auf dem Schild prangt eine goldeneKrone, Symbol von lokalem Patriotismus und Autonomie. 1808-1902 hielt der Löwe imWappen des Herzogtums Hessen-Darmstadt ein Schwert in der Pranke. Das heutige WappenHessens wurde am 4. August 1948 angenommen. Es nimmt Bezug auf das historischeWappen der Landgrafen von Thüringen, die 1130-1247 über Hessen herrschten, und knüpft an das Wappen desHerzogs Konrad aus dem 13. Jahrhundert an, der 1234 starb.Die Farben der hessischen Landesflagge, wie sie am 22. November 1949 beschlossen wurden, sind Rot undWeiß, also die umgekehrte Reihenfolge der polnischen Landesfarben. Diese Farben entstammen dem hessischenWappen, das die Amtsflagge Hessens schmückt. Die zivile Flagge hat kein Wappen im Blatt.Kraj zwiàzkowy Hesja zajmuje powierzchni´ 21.115 km 2 . Podwzgl´dem wielkoÊci obszaru jest to siódmy land RepublikiFederalnej Niemiec. LudnoÊç Hesji wynosi 6,1 mln mieszkaƒców,co w tej mierze daje temu krajowi zwiàzkowemu piàte miejscew RFN – po Nadrenii Północnej-Westfalii, Bawarii, Badenii--Wirtembergii i Dolnej Saksonii. G´stoÊç zaludnienia wynosi288 mieszkaƒców na km 2 i jest znacznie wi´ksza od Êredniej dlacałych Niemiec, która kształtuje si´ na poziomie 230 osób na km 2 .Prawie połowa ludnoÊci (2,9 mln) to osoby aktywne zawodowo,i biel, czyli odwrotnoÊç polskiej flagi. Barwy te pochodzà z heskiegoprzy stopie bezrobocia oscylujàcej w granicach 7-8 procent.herbu, który umieszczony jest na fladze urz´dowej Hesji. CywilnaRECHTLICH-ADMINISTRATIVER STATUS UND POLITISCHE ORDNUNGZ ogółu pracowników a˝ 71 procent zatrudnionych jest1.24 flaga nie ma herbu na płacie.1.25STATUS PRAWNO-ADMINISTRACYJNYI SYSTEM WŁADZY LOKALNEJHesja jest jednym z 16 niemieckich krajów zwiàzkowych RepublikiFederalnej Niemiec. Podstawà polityki landu jest konstytucjaheska z 1 grudnia 1946 roku, b´dàca najstarszym tego typuaktem w Niemczech. Zgodnie z jej postanowieniami, w Hesjiistnieje klasyczny trójpodział władzy. Władza ustawodawcza jestsprawowana przez Heski Parlament Krajowy (Hessischer Landtag),w którym zasiada 110 deputowanych wybieranych w wyborachbezpoÊrednich na 5-letnià kadencj´. Władza wykonawcza nale˝ydo Rzàdu Krajowego Hesji (Hessische Landesregierung), w składktórego wchodzi premier (od sierpnia 2010 roku funkcj´ t´ pełniVolker Bouffier z CDU) oraz ministrowie. Władz´ sàdowniczàsprawuje natomiast Heski Trybunał Krajowy oraz pozostałe sàdy.W 69-osobowej Radzie Federalnej Niemiec (Bundesrat), czyli izbieparlamentu b´dàcej przedstawicielstwem krajów zwiàzkowych,zasiada 5 posłów z Hesji.PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY – STOLICA,MIASTA, POWIATY I GMINYPod wzgl´dem administracyjnym Hesja dzieli si´ na 3 rejencje,czyli okr´gi administracyjne (Darmstadt, Kassel i Gießen),5 miast na prawach powiatu, 21 powiatów ziemskich i 426 gmin.Stolicà kraju zwiàzkowego jest Wiesbaden, które – majàc 287.000mieszkaƒców – jest drugim co do wielkoÊci miastem w landzie.Najwi´kszym heskim oÊrodkiem jest natomiast Frankfurt nadMenem, zamieszkany przez 655.000 osób. Inne du˝e miasta to:Kassel (199.450), Darmstadt (138.600), Offenbach nad Menem(119.000), Hanau (88.000), Marburg (78.000), Gießen (73.000),Fulda (64.000), Rüsselsheim (59.000), Wetzlar (53.000), BadHomburg vor der Höhe (52.000). Hesja graniczy z szeÊciomakrajami zwiàzkowymi: Badenià-Wirtembergià, Bawarià, Turyngià,Dolnà Saksonià, Północnà Nadrenià-Westfalià i Nadrenià--Palatynatem.Ratusz Römer we Frankfurcie nad MenemFrankfurt am Main – RömerSYMBOLE – WAPPEN UND FLAGGEHessen ist eines von 16 Bundesländern der Bundesrepublik Deutschland. Grundlage der Landespolitik ist diehessische Verfassung vom 1. Dezember 1946, die älteste Landesverfassung in Deutschland. Ihr gemäß gibt esin Hessen die klassische Dreiteilung der Macht. Die Legislative übt das Parlament, der Hessische Landtag, aus,in dem 110 Abgeordnete sitzen, die in direkten Wahlen für fünf Jahre gewählt werden. Die Exekutive hat dieHessische Landesregierung inne, die aus dem Ministerpräsidenten (seit August 2010 Volker Bouffier, CDU)und den Ministern besteht. Die Judikative übt der Hessische Staatsgerichtshof aus. In dem aus 69 Mitgliedernbestehenden Bundesrat, der Ländervertretung des Parlaments, sitzen fünf Abgeordnete aus Hessen.VERWALTUNGSAUFTEILUNG – HAUPTSTADT, STÄDTE, KREISE UNDGEMEINDENVerwaltungsmäßig ist Hessen in 3 Regierungsbezirke (Darmstadt, Kassel und Gießen), 5 kreisfreie Städte,21 Landkreise und 426 Kommunen aufgeteilt. Hauptstadt und mit 287.000 Einwohnern zugleich zweitgrößteStadt des Bundeslandes ist Wiesbaden. Größte hessische Stadt ist hingegen Frankfurt am Main mit 655.000Einwohnern. Andere große Städte sind: Kassel (199.450), Darmstadt (138.600), Offenbach am Main (119.000),Hanau (88.000), Marburg (78.000), Gießen (73.000), Fulda (64.000), Rüsselsheim (59.000), Wetzlar (53.000)und Bad Homburg vor der Höhe (52.000). Hessen grenzt an die sechs Bundesländer Baden-Württemberg, Bayern,Thüringen, Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen und Rheinland-Pfalz.ZIEMIA I LUDZIE – OBSZAR, MIESZKA¡CY,ZALUDNIENIE I ZATRUDNIENIEw sektorze usług. W Hesji mieszka i pracuje około 40.000obywateli Polski, z tego połowa w regionie le˝àcym w widłachrzek Ren i Men.INFRASTRUKTURA – KOMUNIKACJALOTNICZA, DROGOWA, KOLEJOWACentralne poło˝enie Hesji – zarówno w Niemczech, jak i Europie– sprawia, ˝e przecinajà si´ tutaj najwa˝niejsze szlaki komunikacyjnekontynentu, a land wykorzystuje ten atut. Pierwszoplanoweznaczenie ma port lotniczy we Frankfurcie nad Menem,najwi´kszy w Niemczech i jeden z 10 najwi´kszych na Êwiecie.W ciàgu roku obsługuje on około 54 mln pasa˝erów i uczestniczyw transporcie ponad 2,1 mln ton ładunków. 119 linii lotniczychzapewnia połàczenia z Frankfurtu do 300 miejsc docelowychw 110 krajach. Z portem lotniczym powiàzany jest w´zeł autostradowyFrankfurt, najbardziej ucz´szczany w Niemczech,który stanowi skrzy˝owanie najwa˝niejszych europejskich traskołowych oraz 2 dworce kolejowe: pociàgów regionalnychi pociàgów dalekobie˝nych wielkich pr´dkoÊci ICE. Wa˝ne dopełnieniew tym systemie stanowi główny dworzec kolejowywe Frankfurcie, najbardziej przepustowy w Europie, przez któryw ciàgu dnia przewija si´ około 350.000 podró˝nych. Tak˝einne heskie miasta, choç w mniejszej skali, majà bardzo dobrzerozwini´tà infrastruktur´ komunikacyjnà. Na głównych rzekachlandu rozwini´ta jest ˝egluga Êródlàdowa.119 linii lotniczychzapewnia połàczenia z Frankfurtudo 300 miejsc docelowychw 110 krajachLAND UND LEUTE – FLÄCHE, EINWOHNER, BEVÖLKERUNGSDICHTEUND BESCHÄFTIGUNGDas Bundesland Hessen hat eine Fläche von 21.115 km 2 und ist damit flächenmäßig das siebtgrößte Landder Bundesrepublik Deutschland. Mit seinen 6,1 Millionen Einwohnern nimmt es nach Nordrhein-Westfalen,Bayern, Baden-Württemberg und Niedersachsen den fünften Platz in der BRD ein. Die Bevölkerungsdichtebeträgt 288 Einwohner pro km 2 und ist wesentlich höher als der deutsche Durchschnitt von 230 Einwohnernpro km 2 . Fast die Hälfte der Bevölkerung (2,9 Millionen) ist berufstätig, die Arbeitslosenquote bewegt sich bei7-8 Prozent. 71 Prozent aller Berufstätigen sind im Dienstleistungssektor beschäftigt. In Hessen leben undarbeiten ca. 40.000 polnische Staatsbürger, die Hälfte davon im Rhein-Main-Gebiet.INFRASTRUKTUR – VERKEHRSWEGE, EISENBAHN-UND FLUGVERBINDUNGEN119 Flugliniensorgen für die Verbindungen vonFrankfurt an 300 Zielorte in 110LändernAufgrund der zentralen Lage Hessens – sowohl innerhalb Deutschlands als auch in Europa – kreuzen sichhier die wichtigsten Verkehrsverbindungen des Kontinents, und diesen Vorteil nutzt das Land. Von höchsterBedeutung ist der Flughafen in Frankfurt am Main, der größte in Deutschland und einer der größten weltweit.Jährlich werden hier 54 Millionen Passagiere und über 2,1 Millionen Tonnen Luftfracht abgefertigt.119 Fluglinien sorgen für die Verbindungen von Frankfurt an 300 Zielorte in 110 Ländern. Anbindung anden Flughafen hat das Autobahnkreuz Frankfurt, das meistbefahrene in Deutschland, an dem sich auch diewichtigsten europäischen Eisenbahnverbindungen und zwei Bahnhöfe für Regionalzüge und ICE kreuzen.Eine wichtige Ergänzung in diesem System bildet der Frankfurter Hauptbahnhof, der meistfrequentierte inEuropa, an dem jeden Tag ca. 350.000 Reisende ein- oder umsteigen. Andere hessische Städte verfügenebenfalls über eine gute Verkehrsinfrastruktur. Gut ausgebaut ist auch die Binnenschifffahrt auf den wichtigstenFlüssen des Landes.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
PRZEMYSŁ – PRODUKCJA, TECHNOLOGIE,INWESTYCJEHesja to najsilniejszy gospodarczo kraj zwiàzkowy w Niemczech,a jej południowa cz´Êç to jeden z najbardziej uprzemysłowionychregionów w Niemczech i Europie. Pod wzgl´dem wielkoÊciprodukcji przemysłowej land ust´puje jedynie PółnocnejNadrenii-Westfalii, w której le˝y Zagł´bie Ruhry. Rozwini´tyjest przemysł samochodowy (np. centrala Opla w Rüsselsheim),maszynowy, metalowy, chemiczny, farmaceutyczny,energetyczny, elektrotechniczny, elektroniczny, precyzyjny,włókienniczy, odzie˝owy, skórzano-obuwniczy. Struktur´produkcji mo˝na scharakteryzowaç w układzie terytorialnym:na północy przewa˝a bran˝a logistyczna, budowa pojazdówi technologie energetyczne, w centrum – optyka, biotechnologiai technika medyczna, a na południu motoryzacja, chemiaoraz technologie informatyczne. W Hesji działa najwi´kszyw Niemczech zespół dwóch elektrowni atomowych (Biblis).Wskaênik eksportu przemysłu przetwórczego w Hesji wynosi45 procent (samochodowego nawet 55 procent), co znacznieprzewy˝sza Êrednià w Niemczech. Tak˝e produkt krajowybrutto na głow´ mieszkaƒca o około 15 procent przekraczaniemieckà Êrednià i tylko wydzielone miasta-landy (Hamburg,Berlin, Brema) wyprzedzajà pod tym wzgl´dem Hesj´. Landzdołał przyciàgnàç 17 procent ogółu zagranicznych inwestycjiw Niemczech. Najwi´ksi pracodawcy w Hesji to: Lufthansa,REWE, Deutsche Bahn AG, Adam Opel AG, Deutsche Bank.USŁUGI – FINANSE I UBEZPIECZENIAUsługi w zakresie bankowoÊci i ubezpieczeƒ to jeden z filarówheskiego biznesu. We Frankfurcie nad Menem siedzib´ lubfili´ ma około 300 banków komercyjnych z ponad 50 paƒstw,w tym najwi´ksze w Niemczech (Deutsche Bank, Commerzbank),a tak˝e Niemiecki Bank Federalny i Europejski BankCentralny. Działajà tutaj tak˝e najwi´ksze w kraju koncernyubezpieczeniowe: DBV Winterthur, Sparkassen Versicherung,Delta Lloyd Gruppe. We Frankfurcie nad Menem funkcjonujeponadto Niemiecka Giełda Papierów WartoÊciowych (DeutscheBörse), stanowiàca centrum inwestycyjno-finansowego rynkuw Niemczech i b´dàca jednym z głównych oÊrodków giełdowychna Êwiecie, z powszechnie znanym indeksem kursu akcji DAX(Deutscher Aktienindex). Siatka firm Êwiadczàcych usługifinansowe oplata cały region Men-Ren.TARGI I WYSTAWYHessen ist das wirtschaftlich stärkste deutsche Bundesland,sein südlicher Teil eine der am stärksten industrialisiertenRegionen Deutschlands und Europas. Bei der Industrieproduktionwird das Land nur von Nordrhein-Westfalen mit demRuhrgebiet übertroffen. Stark vertreten sind Autoindustrie(z.B. die Opel-Zentrale in Rüsselsheim), Maschinenbau-, Metall-,Chemie-, Pharma-, Energie- und Elektrotechnik- undPräzisionsgeräteindustrie sowie die Textil-, BekleidungsundLederbranche. Die Struktur der Produktion ist unterschiedlichWizytówkà heskiego handlu sà Targi Frankfurckie, trzecie codo wielkoÊci na Êwiecie, zajmujàce powierzchni´ 578.000 m 2 .Organizujà one w ciàgu roku około 100 imprez wystawienniczych,w tym kilkanaÊcie mi´dzynarodowych, które odwiedza około2,6 mln osób. Do najbardziej znanych nale˝à: Mi´dzynarodowySalon Samochodowy IAA, Frankfurckie Targi Ksià˝ki, Ambiente(towary konsumpcyjne), Achema (chemia), Automechanika(cz´Êci zamienne), ISH (woda i energia), Heimtextil (tekstylia),Paperworld (wyposa˝enie biur). Główne imprezy koncentrujàsi´ na dobrach konsumpcyjnych oraz Êrodkach transportuDas Aushängeschild des hessischen Handels ist die Frankfurter Messe, die drittgrößte Messe der Welt, die eineFläche von 578.000 m 2 einnimmt. Sie organisiert im Jahr ca. 100 Ausstellungen, darunter einige Dutzendinternationaler Messen, die von ca. 2,6 Millionen Menschen besucht werden. Zu den bekanntesten von ihnenzählen die Internationale Automobilausstellung IAA, die Frankfurter Buchmesse, die KonsumartikelmesseAmbiente, Achema (Chemie), Automechanika (Ersatzteile), ISH (Wasser und Energie), Heimtextil (Textilien)und Paperworld (Büroausstattung). Die wichtigsten Veranstaltungen konzentrieren sich auf Konsumgüter undVerkehrs- und Transportmittel. Seit 1987 hat die Frankfurter Messe begonnen, ein Netz ausländischer Vertretungenaufzubauen, von denen sie gegenwärtig über 64 in 103 Ländern verfügt. Außerdem hat sie 6 eigenständigeTochtergesellschaften in Tokio, Atlanta, Hongkong, Singapur, Sao Paulo und New Delhi.verteilt: im Norden überwiegen Logistikbranche,i komunikacji. Od 1987 roku Targi Frankfurckie zacz´ły budowaçFahrzeugbau und Energietechnologien, in der Mitte diesieç zagranicznych przedstawicielstw i majà ich obecnieLANDWIRTSCHAFT – ACKERBAU UND VIEHZUCHT1.26 64 w 103 krajach. Działa tak˝e 6 samodzielnych spółek-córek1.27w Tokio, Atlancie, Hongkongu, Singapurze, Sao Paulo i New Delhi.300 bankówkomercyjnych z ponad 50 paƒstwINDUSTRIE – PRODUKTION,TECHNOLOGIEN, INVESTITIONENOptische Industrie, Biotechnologie und Medizintechnik, imSüden Autoindustrie, Chemie und Informationstechnologien.Im hessischen Biblis arbeitet das mit zweiMeilern größte Atomkraftwerk Deutschlands.Der Exportanteil der verarbeitenden Industriein Hessen beträgt 45 Prozent (bei der Autoindustriesogar 55 Prozent), was den Durchschnittin Deutschland beträchtlich hebt. Auchdas Bruttoinlandsprodukt pro Einwohner übersteigtden deutschen Durchschnittswert umca. 15 Prozent, nur die Stadtstaaten Hamburg,Berlin und Bremen übertreffen Hessen in dieserHinsicht. 17 Prozent der gesamten Auslandsinvestitionenin Deutschland werden von Hessenangezogen. Größte hessische Arbeitgeber sindLufthansa, REWE, Deutsche Bahn AG, AdamOpel AG und Deutsche Bank.300 GeschäftsbankenDIENSTLEISTUNGEN – FINANZENUND VERSICHERUNGENDie Dienstleistungen im Bereich des Banken- und Versicherungswesenssind eine der Säulen der hessischen Wirtschaft.Ca. 300 Geschäftsbanken haben in Frankfurt am Main ihrenSitz oder eine Filiale, darunter die größten in Deutschland(Deutsche Bank, Commerzbank), sowie die DeutscheBundesbank und die Europäische Zentralbank. Hier sitzenauch die größten Versicherungskonzerne in Deutschland:DBV Winterthur, SparkassenVersicherung und Delta LloydGruppe. Frankfurt am Main ist zudem Sitz der DeutschenBörse, dem Zentrum des Investitions- und Finanzmarktes inDeutschland und mit dem allgemein bekannten DeutschenAktienindex DAX einer der größten Börsenplätze der Welt.Ein Netz von Finanzdienstleistern durchzieht das gesamteRhein-Main-Gebiet.Frankfurt nad Menem – centrum finansowe / Frankfurt am Main – SkylineROLNICTWO – UPRAWY I HODOWLAPrawie jednà trzecià obszaru Hesji zajmujà u˝ytki rolne.Tradycyjne rolnictwo w Hesji to głównie uprawy pszenicy,j´czmienia, ziemniaków, buraków cukrowych i warzyw. Mocnàpozycj´ ma równie˝ sadownictwo, w którym przewa˝ajàplantacje wiÊni i czereÊni. Hodowla, głównie bydła i trzodychlewnej, w Hesji znacznie skurczyła si´ w ostatnich latachi obecnie koncentruje si´ w zaledwie kilku du˝ychgospodarstwach zlokalizowanych na północy i wschodzieregionu. Istotnà rol´ odgrywa natomiast gospodarka leÊna. Lasypokrywajà ponad 42% obszaru Hesji, co stanowi najwy˝szywskaênik wÊród wszystkich landów niemieckich. W ostatnichlatach roÊnie w Hesji znaczenie biomasy w produkcji energiielektrycznej. Odnawialne êródła energii sà wa˝nym bogactwemnaturalnym Hesji. Ich wykorzystanie i wzrost bioenergii w bilansieenergetycznym jest jednym z priorytetów w rozwoju regionu.Najwi´kszym heskim zagł´biem winiarskim jest Rheingau– obszar poło˝ony na opadajàcych ku rzece Ren zboczach górTaunus w pobli˝u Wiesbaden. Pod wzgl´dem wielkoÊci uprawregion ten zajmuje w Niemczech dopiero 7 miejsce (z winnicRheingau pochodzi 2,5% niemieckich zbiorów), jednak wyró˝niasi´ bardzo wysokà jakoÊcià produkowanego wina. Rocznieprodukuje si´ tu ponad 27 milionów litrów wina, z czego 85%to wino białe. WÊród odmian - niekwestionowanym liderem jestRiesling (80% upraw).MESSEN UND AUSSTELLUNGENFast ein Drittel der Fläche Hessens wird von landwirtschaftlichen Nutzflächen eingenommen. Traditionellwerden in Hessen Weizen, Gerste, Kartoffeln, Zuckerrüben und Gemüse angebaut. Eine starke Position hatauch der Obstbau, bei dem Apfel- und Kirschbaumplantagen vorherrschen. Die Viehzucht, hauptsächlich vonRindern und Schweinen, ist den letzten Jahren in Hessen stark geschrumpft und konzentriert sich gegenwärtigauf wenige Großbetriebe im Norden und Osten der Region. Eine sehr wichtige Rolle spielt die Forstwirtschaft.Wälder bedecken über 42% der Fläche Hessens, womit das Land den größten Waldanteil aller deutschen Bundesländerzu verzeichnen hat. In den letzten Jahren wächst in Hessen die Bedeutung von Biomasse bei derEnergieproduktion. Erneuerbare Energiequellen sind ein wichtiger Naturreichtum Hessens. Ihre Nutzung unddie Steigerung des Bioenergieanteils an der Energiebilanz ist eines der vorrangigen Ziele bei der Entwicklungder Region. Das größte hessische Weinbaugebiet ist das Rheingau, ein Gebiet an den Rheinhängen des Taunusin der Nähe von Wiesbaden. Beim Weinbau belegt das Rheingau nur den 7. Platz in Deutschland (2,5%der deutschen Bestände), doch sticht es durch die sehr hohe Weinqualität hervor. Jährlich werden hier über27 Millionen Liter Wein produziert, davon 85% Weißweine. Unangefochtene Marktführer unter den Sorten istder Riesling (80% des Anbaus).Winobranie / WeinleseDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
EDUKACJA I NAUKA – SZKOŁY, UCZELNIE,BADANIAHesja to wa˝ny oÊrodek edukacji i badaƒ naukowycho bogatych tradycjach w tej dziedzinie. Dwa najstarsze instytutybadawcze w strefie j´zyka niemieckiego – Fundacja WolneNiemieckie Arcybiskupstwo (zał. 1859) i Zakład Badawczyw Geisenheim – działajà właÊnie Hesji. Trzech naukowcówz Hesji zostało dotychczas laureatami Nagrody Nobla(dwóch fizyków, jeden bakteriolog). Obecnie na terenie landufunkcjonuje 18 szkół wy˝szych, 5 <strong>Instytut</strong>ów Maxa Plancka,32 parki technologiczne, klastry i inkubatory przedsi´biorczoÊcioraz ponad 100 oÊrodków naukowo-badawczych. W ciàgu rokuna heskich uczelniach edukacj´ rozpoczyna ponad 150.000studentów, w tym około 20.000 z zagranicy. Do najwa˝niejszychi najch´tniej wybieranych uczelni nale˝à: Uniwersytet JohannaWolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem (najwi´kszyw Hesji), Uniwersytet Justusa Liebiga w Gießen (druga co dowielkoÊci uczelnia w landzie), Uniwersytet Philippa w Marburgu,Uniwersytet w Kassel i Uniwersytet Techniczny w Darmstadt.KULTURA I SZTUKA – INSTYTUCJEORAZ WYDARZENIA ARTYSTYCZNE˚ycie kulturalne Hesji toczy si´ w licznych instytucjach:teatrach, orkiestrach, salach koncertowych, galeriachi bibliotekach rozsianych po całym kraju zwiàzkowym.W heskich miastach działa tak˝e około 400 muzeów, skansenówi archiwów. Land znany jest z cyklicznych, presti˝owychimprez o charakterze mi´dzynarodowym, wÊród których donajwa˝niejszych nale˝à: organizowana w Kassel co pi´ç latDocumenta, czyli wystawa sztuki współczesnej uchodzàca zanajwa˝niejszà na Êwiecie, Festiwal Muzyczny Rheingau ze 150koncertami, przyciàgajàcy nawet 120.000 słuchaczy, czy majàcyrównie licznà widowni´ Mi´dzynarodowy Festiwal Teatralny,który odbywa si´ w Bad Hersfeld. Hesja znana jest tak˝ez Niemieckiego Festiwalu Jazzowego, najstarszegoi najbardziej renomowanego w paƒstwie, Festiwalu Wybrze˝aMuzeów we Frankfurcie nad Menem, Koncertów Zamkowychw Weilburgu. Wydarzeniem miary europejskiej jest równie˝ka˝dorazowe przyznanie Nagrody im. Georga Büchneraw Darmstadt i Pokojowej Nagrody Ksi´garzy Niemieckich weFrankfurcie nad Menem.BILDUNG UND WISSENSCHAFT – SCHULEN, HOCHSCHULEN,FORSCHUNGHessen ist ein wichtiger und traditionsreicher Bildungs- und Forschungsstandort. Die beiden ältesten Forschungseinrichtungenim Bereich der deutschen Sprache – das Freie Deutsche Hochstift (gegründet 1859)und die Forschungsanstalt Geisenheim – sind hier aktiv. Drei hessische Wissenschaftler wurden bisher mitdem Nobelpreis ausgezeichnet (zwei Physiker, ein Bakteriologe). Gegenwärtig gibt es in dem Bundesland18 Hochschulen, 5 Max-Planck-Institute, 32 Technologieparks, Cluster und Existenzgründerzentren sowie über100 wissenschaftliche Forschungseinrichtungen. Jedes Jahr beginnen an den hessischen Universitäten über150.000 Studenten mit ihrem Studium, darunter ca. 20.000 aus dem Ausland. Zu den wichtigsten und begehrtestenHochschulen zählen die Johann-Wolfgang-Goethe-Universität in Frankfurt am Main (die größtein Hessen), die Justus- Liebig-Universität in Gießen (die zweitgrößte), die Philipp-Universität in Marburg, dieUniversität Kassel sowie die Technische Universität Darmstadt.KUNST UND KULTUR – INSTITUTIONEN UND VERANSTALTUNGENDas kulturelle Leben Hessens spielt sich an zahlreichen Einrichtungen ab, an Theatern, in Orchestern, Konzertsälen,Galerien und Bibliotheken, die über das gesamte Bundesland verstreut liegen. In den hessischenStädten gibt es auch ca. 400 Museen, Freilichtmuseen und Archive. Das Land ist bekannt für seine regelmäßigstattfindenden renommierten Veranstaltungen von internationalem Rang, wie etwa der alle fünf Jahre in Kasselstattfindenden Ausstellung für zeitgenössische Kunst Documenta, die weltweit als wichtigste ihrer Art gilt, dasMusikfestival Rheingau mit 150 Konzerten, das 120.000 Zuhörer anlockt oder das ebenfalls immer sehr gutbesuchte Internationale Theaterfestival in Bad Hersfeld. Hessen ist auch bekannt für das Deutsche Jazzfestival,das älteste und renommierteste in Deutschland das Museumsuferfest in Frankfurt am Main und die WeilburgerSchlosskonzerte. Ein Ereignis europäischer Dimension sind auch die jährliche Verleihung des Georg-Büchner-Preises in Darmstadt und des Friedenspreises des Deutschen Buchhandels in Frankfurt am Main.Hesja to atrakcyjny region turystyczny. Znajduje si´ tu30 uzdrowisk, dzi´ki którym land ten stał si´ Êwiatowymekspertem w dziedzinie zdrowia i fitnessu. Tradycje zabiegówpiel´gnacyjnych i wypoczynku sà tu najstarsze i najsilniejrozwini´te wÊród wszystkich niemieckich landów. Ju˝ staro˝ytniRzymianie wysoko cenili moc êródeł leczniczych np. w BadVilbel czy Wiesbaden. Obecnie w regionie znajduje si´ 26 łaênitermalnych z wodà o temperaturze do 67°C, zawierajàcà sódi chlor. W landzie wytyczono 40.000 km pieszych szlaków,2200 km Êcie˝ek rowerowych oraz trasy dla uprawiajàcychkolarstwo górskie. Zachowały si´ tutaj pozostałoÊci z czasówrzymskich, germaƒskich i Êredniowiecznych, a Saalburg jestjedynym na Êwiecie odtworzonym fortem Rzymian. MiłoÊnicystarych legend i budowli (takich jak 850-letni zamekBreuberg) odwiedzajà góry Odenwald. Âredniogórze przyciàgawzniesieniami i dolinami, gdzie poło˝one sà miasteczkaz domkami szachulcowymi. Uwag´ zwraca skansen Hessenparki Droga Êw. Jakuba, czyli odcinek szlaku historycznego ViaRegia. Atrakcjà jest te˝ Wilhelmshöhe – najwi´kszy park górskiw Europie. PopularnoÊcià cieszà si´ równie˝ wycieczki statkiempo Renie z widokami na zamki, pałace i winnice. Rheingau toregion winiarski, który wchodzi w skład Górnej Doliny ÊrodkowegoRenu, wpisanej na List´ Êwiatowego Dziedzictwa LudzkoÊciUNESCO. Sà na tej liÊcie tak˝e: kopalnia Messel z naturalnàkolekcjà skamielin, klasztor Lorsch z czasów Karolingóworaz limes górnogermaƒsko-retycki, czyli fragment systemurzymskich umocnieƒ granicznych. Do rejestru UNESCO „Pami´çÊwiata" wpisano r´kopisy baÊni braci Grimm, przechowywanew muzeum w Kassel i uwa˝ane za drugà najbardziej znanà ksià˝k´w niemieckiej historii po Biblii Martina Lutra. Atrakcjà sà tak˝ezabytki architektury: od Êredniowiecznych twierdz po obiektypostmodernistyczne, a w tej liczbie 900-letni klasztor Eberbach,niemal 800-letnia katedra w Limburgu, okazałe koÊcioły i katedraw Fuldzie, secesyjne Wzgórze Matyldy w Darmstadt, a tak˝eliczne przykłady architektury baroku w Kassel i Fuldzie, rokokow Darmstadt i Bad Nauheim oraz historyzmu w Wiesbaden.TOURISMUS UND ERHOLUNG – ATTRAKTIONEN, KURORTE,DENKMÄLERHessen ist eine attraktive Tourismusregion. Hier befinden sich 30 Kurorte, durch die das Land zu einem weltweitanerkannten Experten im Bereich Gesundheit und Fitness geworden ist. Es verfügt über die ältesten undreichsten Traditionen an Erholungs- und Pflegebehandlungen von allen deutschen Bundesländern. Schon die400alten Römer schätzten die Kraft der Heilquellen, z.B. in Bad Vilbel oder Wiesbaden. Gegenwärtig gibt es in derMuseen, FreilichtmuseenTURYSTYKA I WYPOCZYNEK – ATRAKCJE, Region 26 Thermalbäder mit bis zu 67°C warmem Wasser, das Natrium und Chlor enthält. Angelegt wurden40.000 km Wanderwege und 2200 km Fahrradwege, einschließlich einer Strecke für Mountainbike-Freunde.KURORTY, ZABYTKIund ArchiveIn Hessen haben sich Überreste aus römischer und germanischer Zeit sowie aus dem Mittelalter erhalten, unddie Saalburg ist die einzige wieder aufgebaute römische Festung weltweit. Liebhaber alter Sagen und Bauwerke(wie etwa der 850 Jahre alten Burg Breuberg) besuchen den Odenwald. Dieses Mittelgebirge lockt mitseinen Hügeln und Tälern, in denen kleine Städte mit Fachwerkhäusern liegen. Attraktionen sind auch dasFreilichtmuseum Hessenpark und der Jakobsweg, d.h. ein Abschnitt des historischen Pilgerpfades Via Regia.1.28 1.29400muzeów, skansenówi archiwówKassel – wystawa sztuki współczesnej Documenta / Kassel – Documenta26 ∏aêni termalnychz wodà o temperaturzedo 67°CDer größte Bergpark Europas, die Kasseler Wilhelmshöhe, lockt ebenfalls viele Besucher an. Großer Popularitäterfreuen sich auch die Schiffstouren auf dem Rhein mit Blick auf Burgen, Schlösser und Weinberge. DieWeinbauregion Rheingau, die zum Oberen Mittelrheintal gehört, steht auf der UNESCO-Welterbeliste, ebensowie die Grube Messel mit ihrer Fossiliensammlung,das Kloster Lorsch aus der Karolingerzeitund der obergermanisch-rätische Limes, ein Teilder altrömischen Grenzbefestigungen. Zum Weltdokumentenerbeder UNESCO wurden die handschriftlichenEinträge der Brüder Grimm erhoben,die im Museum in Kassel aufbewahrt werden undnach der Bibelübersetzung Martin Luthers alsberühmtestes Buch in der deutschen Geschichtegelten. Touristenmagneten sind auch die Architekturdenkmäler,von mittelalterlichen Festungenbis zu postmodernen Bauten, etwa das 900 Jahrealte Kloster Eberbach, der beinahe 800 Jahre alteDom in Limburg, stattliche Kirchen und der Domin Fulda, die im Jugendstil erbaute Mathildenhöhein Darmstadt sowie zahlreiche Beispiele für dieArchitektur des Barock in Kassel und Fulda, desRokoko in Darmstadt und Bad Nauheim oder desHistorismus in Wiesbaden.26 Thermalbädermit bis zu67°Cwarmem WasserKlasztor Eberbach / Kloster EberbachDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
STYCZNOÂCI, CZYLI SIŁA PRZYCIÑGANIANa dobry poczàtek... / Wie alles begann...BERÜHRUNGSPUNKTE ODER DIE KRAFT DER ANZIEHUNG2 / 30 - 39Na dobry poczàtek...Wie alles begann...CO ZBLI˚A WIELKOPOLSK¢ I HESJ¢?Wystarczy spojrzeç na map´ Europy, by uzmysłowiç sobie,˝e bliska współpraca Wielkopolski i Hesji to wybór wr´cznaturalny. Oba regiony znajdujà si´ w sercu naszegokontynentu i dzieli je relatywnie niedu˝a odległoÊç– dystans drogowy z Poznania do Wiesbaden wynosi 816 km,a w linii prostej zaledwie 659 km. Zarówno Wielkopolska,jak i Hesja sà niemal identycznie umiejscowione w obr´bieswoich paƒstw, czyli w zachodnio-Êrodkowej cz´Êci Polski(Wielkopolska) i Niemiec (Hesja).Obydwa regiony nie charakteryzujà si´ wprawdzie ani bardzozbli˝onym obszarem (przewaga Wielkopolski o jednà trzecià),ani identycznà liczbà ludnoÊci (niemal dwukrotna przewagaHesji), ale – b´dàc rozciàgni´te w układzie południkowym – sàdo siebie niemal bliêniaczo podobne pod wzgl´dem kształtuswoich granic na mapie administracyjnej.Tak˝e w sferze regionalnych symboli – herbów i flag – istniejemi´dzy nimi spora zbie˝noÊç, gdy˝ w obu przypadkach dominujew nich czerwieƒ i biel.Naturalnym argumentem przemawiajàcym za bliskàwspółpracà jest tak˝e podobna struktura obu gospodarek.I chocia˝ Hesja, niemiecki land Êredniej wielkoÊci, ale bardzorozwini´ty i zamo˝ny, w przybli˝eniu wytwarza rocznie tyletowarów i usług, co cała Polska, to tak˝e w sferze ekonomicznejoba regiony mogà znaleêç wiele punktów stycznych.Wielkopolska i Hesja to bowiem wa˝ne centra finansowe (banki)i handlowe (targi), a tak˝e strategiczne w´zły komunikacyjne,które swoim znaczeniem daleko wykraczajà poza granicemacierzystych paƒstw.Wspólnà cechà obu regionów jest tak˝e otwartoÊç nakontakty ze Êwiatem i wola wszechstronnej kooperacjiz sàsiadami. DoÊç powiedzieç, ˝e pomi´dzy <strong>wielkopolski</strong>mii heskimi miastami, gminami oraz powiatami ukształtowało si´ponad 10 partnerstw o ró˝nej formie i poziomie aktywnoÊci.Partnerstwo Wielkopolski i Hesji, trwajàce od 10 lat, mana tym tle charakter szczególny, gdy˝ łàczy poprzez ró˝nepłaszczyzny i formy współpracy całe regiony, czyli dwa du˝ei silne organizmy administracyjne, zamieszkane w sumie przezprawie 10 mln ludzi.Dodatkowà okolicznoÊcià sprzyjajàcà stało si´ – w maju 2004roku – przyj´cie Polski do Unii Europejskiej, które pozwoliłozintensyfikowaç kooperacj´, w tym wymian´ handlowà.PRAWIE10 MLN LUDZI10 MILLIONENMENSCHENWAS VERBINDET WIELKOPOLSKA UND HESSEN?Ein Blick auf die europäische Landkarte genügt, um zu sehen, dass eine enge Zusammenarbeitzwischen Wielkopolska und Hessen in der Natur der Sache liegt. Beide Regionenbefinden sich im Herzen des Kontinents und dies in relativ geringer Entfernung voneinander– von Posen nach Wiesbaden fährt man 816 km, die Entfernung in Luftlinie beträgtsogar nur 659 km. Sowohl Wielkopolska als auch Hessen liegen auf dem Territorium ihrerStaaten in fast identischer Position, nämlich jeweils in der westlichen Mitte.Zwar unterscheiden sich beide Regionen sowohl von ihrer flächenmäßigen Größe (Wielkopolskaist um ein Drittel größer) als auch von der Einwohnerzahl (Hessen zählt fast dasDoppelte), aber in ihrer räumlichen Ausdehnung und von den Umrissen ihrer Grenzen hergleichen sie sich auf der Verwaltungskarte fast wie Zwillinge.Auch was die regionalen Symbole – Wappen und Flaggen – angeht, gibt es Gemeinsamkeiten,denn in beiden Fällen dominieren Rot und Weiß.Ein natürliches Argument für eine enge Zusammenarbeit ist auch die ähnliche Wirtschaftsstrukturbeider Regionen. Obwohl Hessen, ein deutsches Bundesland mittlererGröße, aber hoch entwickelt und wohlhabend, im Jahr annähernd so viele Waren undDienstleistungen generiert wie ganz Polen, können beide Regionen im wirtschaftlichenBereich viele Berührungspunkte finden. Denn Wielkopolska und Hessen sind bedeutendeFinanz- (Banken) und Handelszentren (Messen) und strategisch wichtige Verkehrsknoten,die in ihrer Bedeutung weit über die Grenzen ihrer jeweiligen Staatenhinausreichen.Beiden Regionen gemeinsam sind auch die Weltoffenheit und der Wunsch nach einerumfassenden Kooperation mit den Nachbarn. So haben sich zwischen den Städten,Kommunen und Kreisen aus beiden Regionen bereits mehr als zehn Partnerschaftenverschiedenster Art und Ausprägung gebildet. Die Partnerschaft zwischen Wielkopolskaund Hessen, die seit 10 Jahren Bestand hat, ist vor diesem Hintergrund etwas ganzBesonderes, denn sie verbindet über verschiedene Ebenen und Formen der Zusammenarbeitzwei große und starke Verwaltungsgebilde, in denen insgesamt fast 10 MillionenMenschen leben.2.31Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
2.32Oba regiony stanowià dziÊ dla siebie atrakcyjne rynki zbytu, cojeszcze bardziej sprzyja wzajemnym kontaktom.Mieszkaƒcy Wielkopolski i Hesji nie tylko na co dzieƒ współpracujàw ró˝nych dziedzinach, ale tak˝e pogł´biajà wiedz´ o sobienawzajem. Temu słu˝y mi´dzy innymi działalnoÊç Niemieckiego<strong>Instytut</strong>u Polskiego w Darmstadt oraz <strong>Instytut</strong>u <strong>Zachodni</strong>egow Poznaniu. Młodzi Polacy, w tym Wielkopolanie, sà czwartàgrupà narodowà wÊród studentów-obcokrajowców uczàcych si´na heskich uczelniach. Wielu z nich po studiach karier´ zawodowàpodejmuje właÊnie w Hesji.Warto wreszcie zauwa˝yç, ˝e w zjednoczonej Europie wymiarzgoła symboliczny ma fakt, i˝ przedstawicielstwa Wielkopolskii Hesji, wraz z regionami Emilia Romania (Włochy) i Akwitania(Francja), działajà w Brukseli pod jednym dachem.Wszystkie te podobieƒstwa i punkty styczne pokazujà, ˝e dekadaowocnej, partnerskiej współpracy to nie dzieło przypadku, lecznast´pstwo logicznego wyboru oraz màdrego wykorzystywaniawspólnych celów i szans.Post´p i skal´ wspólnych dokonaƒ pokazujà zresztà bilansepartnerstwa dokonywane z okazji jubileuszy. W 2005 roku odbyłysi´ obchody 5-lecia podpisania porozumienia o partnerskiejwspółpracy Wielkopolski i Hesji, które jednoczeÊnie promowałydialog polsko-niemiecki i inicjatyw´ rzàdów RP i RFN podnazwà Rok Polsko-Niemiecki 2005-2006. Podczas uroczystoÊci18 listopada 2005 roku w Wiesbaden przedstawiciele obu stronmówili z dumà o osiàgni´ciach, ale wskazywali te˝ na potrzeb´szukania nowych płaszczyzn porozumienia i współpracy. Teraz,przy okazji 10-lecia wielkopolsko-heskiego partnerstwa, widaçwyraênie, ˝e oba regiony potrafiły znaleêç nowe punkty stycznei nowe pola kooperacji, takie jak innowacje technologiczne,odnawialne êródła energii, czy mi´dzyregionalne projekty unijne.Im dłu˝ej trwa wielokierunkowa współpraca, tym lepiej widaçwspólnot´ interesów i dobrodziejstwa integracji Wielkopolskii Hesji – partnerów w sercu Europy.Ein weiterer günstiger Umstand war im Mai 2004 die AufnahmePolens in die EU, durch die die Kooperation abermalsintensiviert wurde, auch der gegenseitige Handel. Beide Regionensind heute attraktive Absatzmärkte füreinander, wasdie gegenseitigen Kontakte noch stärker fördert.Die Einwohner von Wielkopolska und Hessen arbeiten nichtnur im Alltag in unterschiedlichen Bereichen, sondern vertiefenauch ihr jeweiliges Wissen übereinander. Diesem Zieldienen unter anderem die Tätigkeit des Deutschen Polen-Instituts in Darmstadt sowie des West-Instituts in Posen.Junge Polen, darunter auch aus Wielkopolska, stellen dieviertgrößte ausländische Studentengruppe an hessischenHochschulen. Viele von ihnen werden nach ihrem Studiumihre berufliche Laufbahn in Hessen starten.Schließlich ist es im vereinigten Europa von hoher Symbolik,dass die Vertretungen von Wielkopolska und Hessen mit denRegionen Emilia-Romagna (Italien) und Aquitanien (Frankreich)in Brüssel zusammen unter einem Dach arbeiten.Alle diese Ähnlichkeiten und Berührungspunkte zeigen,dass das Jahrzehnt einer fruchtbaren und partnerschaftlichenZusammenarbeit kein Werk des Zufalls ist, sondern auseiner logischen Entscheidung und der klugen Verfolgunggemeinsamer Ziele und Chance herrührt.Den Fortschritt und die Dimension des gemeinsam Erreichtenzeigen auch die Bilanzen der Partnerschaft, die anlässlichdes Jubiläums gezogen wurden. 2005 fanden dieFeierlichkeiten zum fünften Jahrestag der Unterzeichnungder Vereinbarung über die partnerschaftliche Zusammenarbeitzwischen Wielkopolska und Hessen statt, die dendeutsch-polnischen Dialog und das von der deutschen undder polnischen Regierung initiierte Deutsch-Polnische Jahr2005/2006 voranbrachten. Bei der Feier am 18. November2005 in Wiesbaden sprachen Vertreter beider Seiten stolzvon den erbrachten Leistungen, wiesen aber auch auf dieNotwendigkeit hin, neue Ebenen der Verständigung undZusammenarbeit zu suchen. Jetzt, anlässlich des zehnjährigenBestehens der Partnerschaft, ist deutlich zu sehen, dassbeide Regionen es geschafft haben, neue Verbindungenund Kooperationsfelder zu erschließen, wie etwa im Bereichtechnologischer Innovationen, erneuerbarer Energien odertransregionaler EU-Projekte. Je länger die vielseitige Zusammenarbeitdauert, desto deutlicher wird die Interessengemeinschaftund die segensreiche Integration vonWielkopolska und Hessen – zweier Partner im Herzen Europas.DROGA DO PARTNERSTWAWSPÓŁPRACA WIELKOPOLSKI I HESJI PRZEDUMOWÑ Z 2000 ROKUOficjalna i bardzo o˝ywiona współpraca partnerskaWojewództwa Wielkopolskiego i Kraju Zwiàzkowego Hesja trwaod grudnia 2000 roku, kiedy obie strony podpisały w tej kwestiiformalne porozumienie, ale pierwsze formy kooperacji zaistniaływ poprzednich dekadach. Ju˝ w paêdzierniku 1979 rokuWielkopolska Izba RzemieÊlnicza w Poznaniu zawarła umow´o współpracy z Izbà RzemieÊlniczà w Kassel. Stanowiło to wr´czpolityczny ewenement, gdy˝ Izba w Poznaniu była pierwszà izbàw PRL, która nawiàzała bliskie kontakty z organizacjà rzemieÊlniczàspoza ówczesnego bloku socjalistycznego. Nawet w trudnychlatach politycznego podziału Europy na dwa przeciwstawne blokiobie strony organizowały wspólnie imprezy wystawiennicze,spotkania kooperacyjne drobnych przedsi´biorców, szkoleniaz udziałem niemieckich ekspertów oraz sta˝e pracownicze.Nowy impuls współpracy Wielkopolski i Hesji nadałatransformacja ustrojowa zapoczàtkowana w Polsce w 1989 rokuoraz zjednoczenie Niemiec dokonane w roku 1990. Od poczàtku lat90. Heska Agencja Promocji Gospodarczej (WirtschaftsförderungHessen Investitionsbank AG – HLT) w ró˝nych miastach Polski,w tym tak˝e w Poznaniu, organizowała seminaria i inne imprezymajàce na celu doprowadzenie do współpracy pomi´dzy heskimii polskimi firmami, co doprowadziło do powstania kooperacyjnegobanku danych o mo˝liwoÊciach współpracy ekonomicznej.Poczàwszy od roku 1991 małe i Êrednie heskie przedsi´biorstwazainteresowane współpracà z polskimi firmami mogły liczyç naszerokie wsparcie ze strony władz landu.AktywnoÊç i pr´˝noÊç <strong>wielkopolski</strong>ch firm, sukcesyw post´pujàcej transformacji gospodarczej, istnienie w Poznaniuprzedstawicielstw innych regionów europejskich stanowiłydla goÊci z Hesji wa˝ne przesłanki do podj´cia decyzji o stałejobecnoÊci w Wielkopolsce.DER WEG ZUR PARTNERSCHAFTNa dobry poczàtek... / Wie alles begann...DIE ZUSAMMENARBEIT ZWISCHENWIELKOPOLSKA UND HESSEN VORDEM VERTRAG VON 2000Die offizielle und sehr rege Zusammenarbeit im Rahmen derPartnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen bestehtseit Dezember 2000, als beide Seiten eine diesbezüglicheformelle Vereinbarung unterzeichneten, doch erste Formender Kooperation gab es schon in den vorangegangenen Jahrzehnten.Bereits im Oktober 1979 schloss die WielkopolskaHandwerkskammer in Posen einen Kooperationsvertrag mitder Handwerkskammer in Kassel ab. Das war ein politischesUnikum, denn die Posener Handwerkskammer war die ersteim kommunistischen Polen, die nähere Kontakte mit einerPartnerorganisation außerhalb des Ostblocks knüpfte. Selbstin den schwierigen Jahren der politischen Teilung Europasin zwei gegnerische Blöcke organisierten beide Seiten gemeinsameAusstellungen, Kooperationstreffen von Kleinunternehmern,Fortbildungen unter Beteiligung deutscherExperten sowie Arbeitspraktika.Die politische Wende in Polen 1989 und die WiedervereinigungDeutschlands 1990 gaben der Zusammenarbeit zwischenWielkopolska und Hessen seit Beginn der neunzigerJahre neue Impulse. Die damalige HLT WirtschaftsförderungHessen Investitionsbank AG organisierte in verschiedenenpolnischen Städten, auch in Posen, Seminare und andereVeranstaltungen, um die Zusammenarbeit zwischen hessischenund polnischen Firmen zu fördern, was zur Einrichtungeiner gemeinsamen Datenbank zu möglichen Wirtschafts<strong>kooperation</strong>enführte. Ab 1991 konnten kleine undmittlere hessische Unternehmen, die an einer solchen Zusammenarbeitmit polnischen Firmen interessiert waren, aufbreite Unterstützung durch die hessischen Behörden zählen.Die Aktivität und Dynamik der Firmen aus Wielkopolska, dieErfolge bei der fortschreitenden wirtschaftlichen Transformationund die Präsenz der Vertretungen anderer europäischerRegionen in Posen waren für die Gäste aus Hessenwichtige Voraussetzungen, um die Entscheidung für ihreständige Präsenz in Wielkopolska zu treffen.Entsprechend unterzeichneten am 18. Juni 1996 dasWoiwodschaftsamt Posen und das Hessische Ministerium fürWirtschaft, Verkehr und Landesentwicklung eine Absichtserklärungüber die wirtschaftliche Zusammenarbeit zwischender (damaligen) Woiwodschaft Posen und dem BundeslandHessen. Unterzeichner waren der damalige Posener Woiwo-DR JAROSŁAW FRÑCKOWIAKCentrum Współpracy GospodarczejHesja – Polska w PoznaniuZarówno w Hesji jak i w Wielkopolsce małe i średnieprzedsiębiorstwa tworzą podstawę działalnościgospodarczej. Z myślą o fachowcach, osobachzakładających firmy, a także osobach prowadzącychjuż małe lub średnie przedsiębiorstwa HeskieMinisterstwo Gospodarki utworzyło portale internetowehesja-polska.pl i hessen-polen.de.Na stronach polskojęzycznych zainteresowani znajdąinformacje o sytuacji gospodarczej i szansachrozwoju w Hesji, natomiast strony niemieckojęzyczneinformują przedsiębiorców z Hesji o możliwościach,jakie daje Wielkopolska. Oprócz informacji o regioniepartnerskim na stronach tych znaleźć możnainternetowy bank ofert firm polskich i niemieckich.Od momentu uruchomienia banku ofert w 2004r.,zgromadzono ponad 800 ofert firm polskichi niemieckich oraz udzielono ponad 2600 odpowiedzina zapytania ofertowe, czyli skojarzono ponad5200 potencjalnych partnerów gospodarczych.Portale hesja-polska.pl i hessen-polen.de są ważnyminstrumentem wspierania kontaktów gospodarczychpomiędzy firmami z obu partnerskich regionów.Kooperationszentrum Hessen – Polen in PosenSowohl in Hessen als auch in Wielkopolska bildendie kleinen und mittelständigen Unternehmendie Basis der wirtschaftlichen Tätigkeit. Im Hinblickauf die Fachleute, Firmengründer oder Leiterkleiner und mittelständigen Unternehmen hat dasHessische Wirtschaftsministerium die Webportalshesja-polska.pl und hessen-polen.de errichtet. Aufden polnischsprachigen Seiten können die InteressiertenInformationen über die Wirtschaftslage undEntwicklungsperspektiven in Hessen finden, und diedeutschsprachigen Seiten informieren die Unternehmeraus Hessen über die Möglichkeiten, die sichin Wielkopolska bieten. Außer Informationen überdie Partnerregion befindet sich auf den Seiten eineOnline-Datenbank mit Angeboten polnischer unddeutscher Firmen. Seit der Einrichtung der Datenbankim Jahre 2004 wurden dort über 800 Angebotevon Firmen aus Polen und Deutschland gesammeltund über 2600 Antworten auf Anfragen erteilt.Also über 5200 potentielle Geschäftspartnerwurden gepaart. Die Portals hesja-polska.pl undhessen-polen.de sind ein wichtiges Instrument zurFörderung der Geschäftskontakte zwischen Firmenaus beiden Partnerregionen.2.33Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
2.34W efekcie 18 czerwca 1996 roku Urzàd Wojewódzki w Poznaniui Heskie Ministerstwo Gospodarki, Transportu i RozwojuRegionalnego podpisały list intencyjny w sprawie współpracygospodarczej pomi´dzy (ówczesnym) WojewództwemPoznaƒskim a Krajem Zwiàzkowym Hesja. Podpisy podtym dokumentem zło˝yli: ówczeÊni Wojewoda PoznaƒskiWłodzimierz Ł´cki oraz Sekretarz Stanu w Heskim MinisterstwieGospodarki, Transportu i Rozwoju Regionalnego MatthiasKurth. Obie strony stwierdziły, ˝e współpraca gospodarcza„jest niezb´dnym czynnikiem rozwoju szerokich, dwustronnychstosunków opartych na stabilnej i trwałej podstawie", a tak˝esłu˝y zmniejszaniu ró˝nic rozwojowych oraz umacnia obustronnezaufanie. Województwo Poznaƒskie i Hesja realizacj´ celówwymienionych w preambule „Listu intencyjnego" powierzyłyutworzonemu tego samego dnia w Poznaniu CentrumWspółpracy Gospodarczej Hesja – Polska, którego głównymizadaniami stało si´: informowanie o mo˝liwoÊciach dwustronnejwspółpracy ekonomicznej, poÊredniczenie w nawiàzywaniukontaktów gospodarczych mi´dzy firmami polskimi i heskimi,zwłaszcza w zakresie produkcji, handlu i marketingu, ułatwianiekooperacji małych i Êrednich firm z obu paƒstw, w tymdziałalnoÊci inwestycyjnej, opracowywanie ofert współpracygospodarczej, sprawowanie opieki nad misjami gospodarczymi,przygotowywanie imprez gospodarczo-promocyjnych, a tak˝ewspieranie kontaktów mi´dzy instytucjami ˝ycia gospodarczegoi kr´gami opiniotwórczymi. Jego dyrektorem został JarosławFràckowiak.Poznaƒskie Centrum stało si´ elementem programu„PoÊrednictwo współpracy gospodarczej Hesja – Polska", prowadzonegoprzez Heskà Agencj´ Promocji Gospodarczej HLTna zlecenie Heskiego Ministerstwa Gospodarki, Transportui Rozwoju Regionalnego. Z banku danych na temat podmiotówgospodarczych w Hesji mogli i nadal mogà korzystaç bezpłatniepolscy przedsi´biorcy. Pod koniec 1996 roku bank informacjiw Wiesbaden miał w dyspozycji ponad 2000 polskich ofert,z których skorzystało około 600 firm niemieckich.Wraz z powstaniem Centrum Współpracy GospodarczejHesja – Polska narodziła si´ idea stworzenia Koła GospodarczegoHesja – Polska, które szybko, bo ju˝ w roku 1997stało si´ faktem. Koło nie jest stowarzyszeniem ani grupàzinstytucjonalizowanà. Sà to bran˝owe spotkania w sprawachgospodarczych firm heskich zainteresowanych kontaktamiz Polskà, nawiàzaniem kontaktów handlowych, uzyskanieminformacji o aktualnym stanie prawnym w Polsce. Spotkaniaodbywajà si´ najcz´Êciej w Wiesbaden, zwykle 2-4 razy doroku, a uczestniczy w nich od 40 do nawet 100 firm.de Włodzimierz Ł´cki und der Staatssekretär im HessischenMinisterium für Wirtschaft, Verkehr und LandesentwicklungMatthias Kurth. Beide Seiten stellten fest, dass die wirtschaftlicheZusammenarbeit "ein unverzichtbarer Faktor fürdie Entwicklung breiter bilateraler Beziehungen auf einerstabilen und dauerhaften Grundlage ist“, der Verminderungvon Entwicklungsunterschieden dient und das gegenseitigeVertrauen stärkt. Sie übertrugen die Realisierung der in derPräambel der "Absichtserklärung” genannten Ziele dem amselben Tag in Posen gegründeten Kooperationszentrum Hessen– Polen, dessen Hauptaufgaben waren: die Informationüber Möglichkeiten der bilateralen wirtschaftlichen Zusammenarbeit,Vermittlung von Wirtschaftskontakten zwischenpolnischen und hessischen Firmen, besonders in den BereichenProduktion, Handel und Marketing, die Erleichterungder Kooperation von kleinen und mittleren Unternehmenaus beiden Staaten, darunter auch von Investitionstätigkeiten,die Erstellung von Angeboten für eine wirtschaftlicheZusammenarbeit, die Aufsicht über Wirtschaftsmissionen,die Vorbereitung von wirtschaftlichen Werbeveranstaltungensowie die Förderung von Kontakten zwischen Wirtschaftsinstitutionenund meinungsbildenden Einrichtungen. Direktordes Zentrums wurde Jarosław Fràckowiak.Das Kooperationszentrum in Posen wurde Teil des Programms"Vermittlung wirtschaftlicher Kooperationen Hessen-Polen“,das von der HLT Wirtschaftsförderung im Auftrag des HessischenMinisteriums für Wirtschaft, Verkehr und Landesentwicklungaufgelegt wurde. Polnische Unternehmer konnten und könnenweiterhin kostenlos eine Datenbank für Wirtschaftsunternehmenin Hessen nutzen. Ende 1996 verfügte diese inWiesbaden über mehr als 2000 polnische Angebote, die vonetwa 600 deutschen Firmen genutzt wurden.Mit der Entstehung des Kooperationszentrums Hessen – Polenwurde auch die Idee geboren, einen Wirtschaftskreis Hessen-Polen zu gründen, der auch bald darauf, nämlich bereits1997, ins Leben gerufen wurde. Dieser Kreis ist weder einVerein noch eine institutionalisierte Gruppe. Er organisiertBranchentreffen hessischer Firmen, die an Wirtschaftskontaktenzu Polen interessiert sind, knüpft Handelskontakte undsammelt Informationen über die aktuelle Rechtslage in Polen.Die Treffen finden 2-4-mal jährlich meist in Wiesbaden statt,zwischen 40 und 100 Firmen nehmen an ihnen teil.1997 begannen Vertreter beider Regionen ausverschiedenen wirtschaftlichen und gesellschaftlichenBereichen, systematische Treffen abzuhalten, die Rahmenund Grundsätze einer wirtschaftlichen Zusammenarbeitzwischen Hessen und Wielkopolska zum Thema hatten.1998 wurde in Wiesbaden damit begonnen, Seminare fürUnternehmer zu organisieren. In Kassel und Posen wurdenKooperationsbörsen für Handwerksbetriebe aus Hessen undWielkopolska veranstaltet. Die erste stand unter dem Motto"Zusammenarbeit macht stark“.Od 1997 roku przedstawiciele obu regionów z ró˝nych Êrodowisk biznesowych i społecznychzacz´li systematycznie odbywaç spotkania dotyczàce ram i zasad współpracy gospodarczejHesji i Wielkopolski. W 1998 roku w Wiesbaden zapoczàtkowano organizowanie seminariów dlaprzedsi´biorców. Zorganizowano giełdy kooperacyjne w Kassel i Poznaniu dla firm rzemieÊlniczychz Hesji i Wielkopolski. Pierwsza odbyła si´ pod hasłem „Współpraca czyni mocnym".Widocznym przejawem bliskich kontaktów obu regionów jest stała obecnoÊç Hesji na Mi´dzynarodowychTargach Poznaƒskich, najpierw ze wspólnym stoiskiem heskich firm na czerwcowych targach przemysłowotechnologicznych,a póêniej tak˝e na innych, specjalistycznych imprezach wystawienniczych, takich jakPoleko w dziedzinie ochrony Êrodowiska. Corocznie od roku 1999 na poznaƒskich targach turystycznychTour Salon wspólne stoisko prezentujà lotniska z obu regionów, czyli Fraport AG z Frankfurtu nadMenem i Lotnisko Poznaƒ – Ławica Sp. z o.o., które sà zwiàzane od listopada 2000 roku umowào bliskiej współpracy. Z kolei firmy z Wielkopolski w 1998 roku pokazały si´ ze swojà ofertà w ramachprzedsi´wzi´cia kooperacyjnego Interprise, zorganizowanego w Darmstadt.W paêdzierniku 1999 roku z okazji 20-lecia współpracy Wielkopolskiej Izby RzemieÊlniczej z IzbàRzemieÊlniczà w Kassel zorganizowano w Hesji spotkanie rzemieÊlników i działaczy cechowych obustron. W Kassel otwarta została wystawa polskiego rzemiosła artystycznego.Kamieniem milowym na drodze do formalnej współpracy obu regionów stało si´ zaproszenie,w paêdzierniku 1999 roku - przez Heskà Kancelari´ Stanu, Departament Spraw Europejskich - urz´dnikaUrz´du Marszałkowskiego w Poznaniu na miesi´czny sta˝ w administracji heskiej w ramach programuZgromadzenia Regionów Europy CENTURIO. Sta˝, którego celem było zdobywanie wiedzy i doÊwiadczeƒpraktycznych w regionalnej administracji Europy <strong>Zachodni</strong>ej, doprowadził faktycznie do zbli˝eniaadministracji regionalnych obu partnerów, a w efekcie do rozpocz´cia rozmów przez polityków Hesjii Wielkopolski na temat uj´cia tej współpracy w formalne ramy.Wszystkie te udane przedsi´wzi´cia stały si´ dla obu stron zach´tà oraz solidnà podstawà do zacieÊnieniai intensyfikacji współpracy pomi´dzy Wielkopolskà i Hesjà, co znalazło formalny wyraz we wspomnianejju˝ umowie o partnerstwie, zawartej w grudniu 2000 roku.Sichtbarer Ausdruck der engen Kontakte zwischen beiden Regionen ist dieständige Präsenz Hessens auf der Internationalen Messe in Posen, zuerstan einem gemeinsamen Stand hessischer Firmen auf der Industrie- undTechnologiemesse im Juni, später auch auf anderen spezielleren Ausstellungen,wie der Umweltmesse "Poleko“. Seit 1999 präsentieren sich alljährlich auf derPosener Tourismusmesse "Tour Salon“ die Flughäfen aus beiden Regionen,die Fraport AG aus Frankfurt am Main und die Flughafen Posen-ŁawicaGmbH, die seit November 2000 durch einen Kooperationsvertrag verbundensind, an einem gemeinsamen Stand. Firmen aus Wielkopolska präsentiertensich wiederum 1998 mit ihrem Angebot im Rahmen des Kooperationsprojekts"Interprise“ in Darmstadt.Im Oktober 1999 wurde anlässlich der 20-jährigen Zusammenarbeit zwischender Wielkopolska Handwerkskammer und der Handwerkskammer in Kassel einTreffen von Handwerkern und Innungsfunktionären beider Seiten in Hessenorganisiert. In Kassel wurde eine Ausstellung über polnisches Kunsthandwerkeröffnet.Ein Meilenstein auf dem Weg zu einer formellen Zusammenarbeit beiderRegionen war im Oktober 1999 die Einladung eines Mitarbeiters desMarschallamtes in Posen durch die Hessische Staatskanzlei, Abteilung fürEuropaangelegenheiten, zu einem einmonatigen Praktikum in der hessischenVerwaltung im Rahmen des CENTURIO-Programms zur Annäherungeuropäischer Regionen. Dieses Praktikum, dessen Ziel es war, Wissen undpraktische Erfahrungen in einer westeuropäischen Regionalverwaltung zusammeln, führte zu einer Annäherung der Regionalverwaltungen beiderPartner und in der Folge zum Beginn von Gesprächen zwischen Politikernaus Hessen und Wielkopolska über eine formelle Verstetigung dieserZusammenarbeit.Alle diese erfolgreichen Projekte wurden für beide Seiten zum Ansporn undzu einer soliden Grundlage, die beiderseitige Zusammenarbeit noch weiter zuintensivieren, was seinen formalen Ausdruck in dem erwähnten, im Jahr 2000abgeschlossenen Partnerschaftsvertrag fand.2.35Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
2.36WSPÓLNA DEKLARACJAWSPÓLNA DEKLARACJAO WSPÓŁPRACY MI¢DZYWOJEWÓDZTWEMWIELKOPOLSKIMW RZECZYPOSPOLITEJPOLSKIEJ A KRAJEMZWIÑZKOWYM HESJAW REPUBLICEFEDERALNEJ NIEMIECUMOWA O WSPÓŁPRACY MI¢DZYWIELKOPOLSKÑ I HESJÑZ 7 GRUDNIA 2000 ROKUDIE GEMEINSAME ERKLÄRUNGDla obu stron – Wielkopolski i Hesji – było oczywiste, ˝ekonsekwencjà i logicznym nast´pstwem bardzo dobrzeukładajàcej si´ współpracy na ró˝nych polach powinno byçpodpisanie formalnej umowy mi´dzy województwem i landem,która umocni wzajemne kontakty, nada im trwały charakter oraznowà dynamik´. Koniec roku 2000, zamykajàcego tysiàcleciei symbolizujàcego przełomowy moment w dziejach Êwiata, byłdoskonałym czasem na zawarcie takiego porozumienia. Tymbardziej, ˝e dla wielkopolsko-heskiej deklaracji o współpracyistniały ju˝ mocne podstawy polityczne i prawne – w postacitraktatu o dobrym sàsiedztwie i przyjaznej współpracy mi´dzy RPi RFN (z 17 czerwca 1991 r.) oraz brukselskiej rezolucji KomitetuRegionów (z 17 listopada 1999 r.) w sprawie trwajàcegoprocesu rozszerzania Unii Europejskiej. I właÊnie na te dwaakty prawne powołały si´ obie strony, podpisujàc w Poznaniu7 grudnia 2000 roku „Wspólnà Deklaracj´ o współpracy mi´dzyWojewództwem Wielkopolskim w Rzeczypospolitej Polskieja Krajem Zwiàzkowym Hesja w Republice Federalnej Niemiec”.Tego dnia do stolicy Wielkopolski przybył ówczesny PremierHesji Roland Koch, który podpis pod „Wspólnà Deklaracjà"zło˝ył wraz z ówczesnym Marszałkiem WojewództwaWielkopolskiego Stefanem Mikołajczakiem.Władze Wielkopolski i Hesji, zatwierdzajàc dokumento wzajemnym partnerstwie, wpisały si´ w ogólnopaƒstwowyproces polsko-niemieckiego pojednania i integracji europejskiej,ale zarazem podkreÊliły, ˝e dla pomyÊlnej przyszłoÊciintegrujàcej si´ Europy „szczególne znaczenie ma rozwójwspółpracy regionalnej", b´dàcej „niezb´dnym czynnikiemwzbogacania kulturalnego, społecznego i gospodarczego oburegionów". Obie strony w oparciu o istniejàce dotychczaskontakty postanowiły „rozwinàç wzajemnà współprac´ i jàzintensyfikowaç, nadajàc jej trwały partnerski charakter".Na dobry poczàtek... / Wie alles begann...DER VERTRAG ÜBERDIE ZUSAMMENARBEITZWISCHEN WIELKOPOLSKAUND HESSEN VOM7. DEZEMBER 2000Für beide Seiten war klar, dass die Konsequenz und logischeFolge aus der sich sehr gut entwickelnden Zusammenarbeitauf den verschiedenen Feldern die Unterzeichnung einesformellen Vertrages zwischen Wielkopolska und Hessen seinsollte, der die gegenseitigen Kontakte festigen und ihnenNachhaltigkeit und neue Dynamik verleihen würde. Das Endedes Jahres 2000, das ein Jahrtausend abschloss und einenweltgeschichtlichen Wendepunkt symbolisierte, war ein hervorragenderZeitpunkt für den Abschluss einer solchen Vereinbarung.Zumal für die zwischenregionale Erklärung überdie Zusammenarbeit bereits starke politische und rechtlicheGrundlagen existierten, nämlich der Vertrag zwischen derBundesrepublik Deutschland und der Republik Polen übergute Nachbarschaft und freundschaftliche Zusammenarbeit(vom 17. Juni 1991) sowie die Brüsseler Resolution des Ausschussesder Regionen (vom 17. November 1999) über denandauernden Erweiterungsprozess der Europäischen Union.Auf diese beiden Rechtsakte beriefen sich beide Seiten, alssie in Posen am 7. Dezember 2000 die "Gemeinsame Erklärungüber die Zusammenarbeit zwischen der WoiwodschaftWielkopolska in der Republik Polen und dem BundeslandHessen in der Bundesrepublik Deutschland” unterzeichneten.An diesem Tag kam der damalige hessische MinisterpräsidentRoland Koch in die Hauptstadt von Wielkopolska und setztezusammen mit dem damaligen Marschall der WoiwodschaftWielkopolska Stefan Mikołajczak seine Unterschrift unter die"Gemeinsame Erklärung“.Die Regierungen von Wielkopolska und Hessen leisteten mitder Bestätigung des Partnerschaftsvertrages ihren Beitrag zumGesamtprozess der deutsch-polnischen Versöhnung und dereuropäischen Integration, zugleich betonten sie, dass "vonbesonderer Bedeutung" für eine gute Zukunft des zusammenwachsendenEuropa "die Entwicklung der regionalenZusammenarbeit“ sei, die ein "unerlässlicher Faktor für diekulturelle, gesellschaftliche und wirtschaftliche Bereicherungbeider Regionen“ sei. Beide Seiten beschlossen, auf der Basisder bisherigen Kontakte "die gegenseitige Zusammenarbeit zuentwickeln und sie zu intensivieren, indem man sie zu einerdauerhaften Partnerschaft macht“.GEMEINSAME ERKLÄRUNG ÜBERDIE ZUSAMMENARBEIT ZWISCHENDER WOIWODSCHAFT WIELKOPOLSKAIN DER REPUBLIK POLENUND DEM BUNDESLAND HESSENIN DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLANDTe wst´pne postanowienia „WspólnejDeklaracji" zostały w dalszej cz´Êcidokumentu skonkretyzowane, poprzezwyliczenie obszarów ˝ycia, w którychma si´ odbywaç intensywna współpraca.W szczególnoÊci zwrócono uwag´na takie dziedziny, jak: gospodarkai wymiana handlowa, rozwój regionalnyi promocja regionów, integracjaeuropejska, transport lotniczy, kulturai sztuka, wymiana młodzie˝y, sporti turystyka, współpraca obu lokalnychparlamentów, edukacja oraz ochronaÊrodowiska.Obie strony zapowiedziały, ˝edoceniajàc pozytywnà rol´ CentrumWspółpracy Gospodarczej Hesja – Polskaw Poznaniu, nadal b´dà wspieraç jegofunkcjonowanie. Wielkopolska i Hesjazobowiàzały si´ tak˝e, ˝e wesprà wszelkieinicjatywy, które mogà przyczyniç si´do zbli˝enia mi´dzy społecznoÊciamiobu regionów, a ponadto b´dà dà˝yçdo wzajemnie uzgodnionego udziałuw programach Unii Europejskieji – w miar´ potrzeb – włàczaç dowspólnych projektów inne regionypartnerskie.W koƒcowej cz´Êci dokumentusygnatariusze „Wspólnej Deklaracji"oÊwiadczyli, ˝e zamierzajà okresowoinformowaç si´ o stanie realizacjiwspólnych projektów, a tak˝e dokonywaçregularnej oceny współpracy.Diese Eingangsbeschlüsse der "GemeinsamenErklärung" wurden im weiterenVerlauf des Dokumentes, durch eine Auflistungder Bereiche konkretisiert, in deneneine intensive Zusammenarbeit stattfindensollte. Dabei ging es insbesondereum Wirtschaft und Handelsaustausch,Regionalentwicklung und -förderung,europäische Integration, Flugverkehr,Kunst und Kultur, Jugendaustausch,Sport und Tourismus, Zusammenarbeitder beiden Regionalparlamente, Bildungund Umweltschutz.Beide Seiten kündigten an, in Anerkennungder positiven Rolle des KooperationszentrumsHessen-Polen in Posendessen Arbeit weiterhin zu unterstützen.Außerdem verpflichteten sie sich, alleInitiativen zu fördern, die zu zwischenmenschlichenBegegnungen in beidenRegionen beitragen, die gemeinsameTeilnahme an EU-Programmen anzustrebenund – soweit erforderlich – auchandere Partnerregionen in diese Projekteeinzubeziehen. Im Schlussteil des Dokumentserklärten die Unterzeichner der"Gemeinsamen Erklärung“ ihre Absicht,sich von Zeit zu Zeit über den Stand derUmsetzung der gemeinsamen Projekte zuinformieren und eine regelmäßige Bewertungder Zusammenarbeit vorzunehmen.STEFAN MIKOŁAJCZAKMarszałek Województwa Wielkopolskiego w latach 1999-2005,radny wojewódzkiWspółpraca z zagranicą to jedno z ważnych zadań województw samorządowych, które powstaływ Polsce w 1999 roku. W Wielkopolsce wyszliśmy z założenia, że należy pielęgnować kontakty,które zostały nawiązane wcześniej przez wojewodę, czyli organ administracji rządowej. Z Hesją,zaliczaną do najsilniejszych gospodarczo i najbogatszych landów w Niemczech, ówczesnewojewództwo poznańskie nawiązało pierwsze kontakty już w roku 1996 i my nie mieliśmy wątpliwości,że należy tę współpracę podtrzymać i rozwijać. Znaleźliśmy bowiem w Hesji bardzodobrych partnerów – zarówno w kwestiach gospodarczych, jak i społecznych, kulturalnych,a także w działaniach związanych z przemianami ustrojowymi w Polsce oraz naszą akcesją doUE. Strona heska wykazała ogromne zaangażowanie i staranność w kontaktach, a Pan PremierRoland Koch wręcz postawił na współpracę z Wielkopolską.Bardzo istotne okazało się wsparcie ze strony heskiej Fundacji „Hertie", która bardzo wspierałanas w przygotowywaniu samorządowej kadry administracyjnej do funkcjonowania w ramachUE. Staże w Niemczech pozwoliły <strong>wielkopolski</strong>m urzędnikom nie tylko nabyć nowe umiejętnościi kompetencje, ale także przyczyniły się do wzajemnego poznania się obu społeczeństw.Bardzo cenna okazała się pomoc Hesji w zorganizowaniu przedstawicielstwa Wielkopolskiw Brukseli. Uzyskaliśmy gościnę w doskonale położonym przedstawicielstwie heskim i wsparciew działaniach na forum unijnym. Ważnym przejawem współpracy jest coroczny udział przedstawicieliWielkopolski w Dniach Hesji i – z drugiej strony – obecność heskich partneróww imprezach i targach w naszym regionie, bo sprzyja to kontaktom w dziedzinie gospodarki,technologii, turystyki. Krokiem milowym w naszej współpracy okazało się natomiast porozumieniezawarte pomiędzy portami lotniczymi i uruchomienie połączenia pomiędzy Poznaniemi Frankfurtem nad Menem. To był silny impuls do rozwoju współpracy wielkopolsko-heskiej,która z mojego punktu widzenia ma szerokie perspektywy i warta jest wszechstronnej kontynuacji.Marschall der Woiwodschaft Wielkopolska 1999-2005Abgeordneter des SejmikGrenzüberschreitende Kooperationen gehören zu den bedeutsamen Aufgaben der 1999 inPolen eingerichteten selbstverwalteten Woiwodschaften. Von vornherein war es für uns inWielkopolska selbstverständlich, dass die bereits durch den Woiwoden geknüpften Kontakteweiter gepflegt werden müssen. Mit Hessen, einem der wirtschaftlich stärksten und reichstenBundesländer in Deutschland, waren die ersten Kontakte bereits 1996 von der damaligenWoiwodschaft Poznań aufgenommen worden, und wir zweifelten nicht einen Moment daran,dass es sinnvoll sei, diese Zusammenarbeit aufrechtzuerhalten und fortzuentwickeln. Dennwir hatten in Hessen sehr gute Partner gefunden, in wirtschaftlichen, sozialen und kulturellenFragen sowie bei den Maßnahmen, die mit dem Systemwechsel in Polen und dem Beitrittunseres Landes zur Europäischen Union verbunden waren. Hessen zeigte in den Beziehungenstarkes Engagement und große Sorgfalt, der Herr Ministerpräsident Koch stand voll hinter derZusammenarbeit mit Wielkopolska.Als überaus wichtig erwies sich die Unterstützung der hessischen Hertie-Stiftung, die wesentlichdazu beitrug, die Mitarbeiter unserer Selbstverwaltung auf die Bewältigung ihrer Arbeitim Rahmen der Europäischen Union vorzubereiten. Praktikumsaufenthalte in Deutschlandermöglichten es den Verwaltungsbediensteten, nicht nur neue Fertigkeiten und Kompetenzenzu erwerben, sondern trugen auch zum gegenseitigen Kennenlernen der Bevölkerung beiderRegionen bei. Von unschätzbarem Wert war die hessische Unterstützung beim Aufbau derVertretung von Wielkopolska in Brüssel. Wir erhielten Gastrecht im ausgezeichnet gelegenenhessischen Landesvertretung und Hilfestellung bei unseren Aktivitäten auf europäischerEbene. Ebenfalls ein wichtiger Baustein der Zusammenarbeit ist die alljährliche Teilnahme vonVertretern aus Wielkopolska am Hessentag und umgekehrt, die Präsenz unserer hessischenPartner bei Veranstaltungen und Messen in unserer Region, denn dadurch werden Kontakte inden Bereichen Wirtschaft, Technologie und Tourismus gefördert. Einen Meilenstein stellt auchdie Kooperationsvereinbarung zwischen den Flughäfen Poznań und Frankfurt am Main sowiedie Einrichtung einer Direktverbindung zwischen den beiden Städten dar. Dies war ein maßgeblicherImpuls für die Entwicklung der Zusammenarbeit, die meiner Meinung nach großePerspektiven eröffnet und unbedingt fortgesetzt werden sollte.2.37Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
2.38ROLAND KOCHKomentarz byłego Premiera Hesji, Pana Rolanda Kocha,z okazji jubileuszu 10-lecia współpracy z WojewództwemWielkopolskimHesja i Wielkopolska spojrzeć mogą na 10-letnie, intensywne orazowocne partnerstwo, którego powstanie i przebieg było mi daneobserwować przez niemal 10 lat.Oba Narody, Niemcy oraz Polacy, wiążą ze słowem „Przyjaźń”wiarygodność, stabilność oraz trwałość. Przyjaźnie należypielęgnować i rozwijać. Dowodem na to są stosunki z Wielkopolską.Kontakty, powstałe na gruncie współpracy gospodarczej z połowylat 90., bardzo szybko rozwinęły się w kierunku współpracy,obejmującej wszystkie obszary życia społecznego. Naszeregionalne partnerstwo postrzegam zatem jako ważny wkład dlaumocnienia przyjaźni polsko-niemieckiej.Pamiętam bardzo dobrze uroczystości w Poznaniu, kiedy 7 grudnia2000 roku podpisana została wspólna deklaracja o współpracypomiędzy Województwem Wielkopolskim a Krajem ZwiązkowymHesja. Pamiętam ten wzruszający moment, kiedy wspólniez ówczesnym Marszałkiem Mikołajczakiem podpisywaliśmyumowę. Po epoce przemocy i nienawiści pomiędzy naszymikrajami oraz po trwającym dziesiątki lat podziale żelazną kurtyną,wyczuwalne były przełom i wspólnota.Od tego czasu zrealizowane zostały różnorodne projekty.Jednym z najważniejszych był bez wątpienia program podnoszeniakwalifikacji pracowników administracji naszego regionupartnerskiego, zainicjowany we współpracy z Fundacją Hertiew 2001 roku. W ten sposób mogliśmy w sposób praktycznyi konkretny wesprzeć sektor samorządowy Wielkopolski w procesiewstępowania do Unii Europejskiej.Osobiście z wielkim zadowoleniem widzę, iż również Jubileusz10-lecia naszej współpracy obchodzony będzie uroczyście.Pokazuje to witalność naszego partnerstwa oraz przywiązanieregionów, również po upływie dekady współpracy. Decydująceznaczenie w zacieśnieniu współpracy miało bez wątpienia osobistezaangażowanie Marszałka Woźniaka, od samego początku objęciastanowiska, oraz jego poprzednika Marszałka Mikołajczaka.Panu Marszałkowi Woźniakowi oraz mojemu następcy, PanuPremierowi Bouffier, życzę wielu pomysłów, nowych impulsóworaz szczęścia w kontynuowaniu sukcesu naszych stosunków.ROLAND KOCHKommentar von Herrn Ministerpräsidenten a. D. Roland Kochanlässlich des 10jährigen Partnerschaftsjubiläums mit derWoiwodschaft WielkopolskaHessen und Wielkopolska können auf eine 10jährige, intensiveund fruchtbare Partnerschaft zurückblicken, deren Entstehungund Fortgang mir zu begleiten nahezu 10 Jahre vergönnt war.Beide Völker, Deutsche und Polen, verbinden mit dem WortFreundschaft Verlässlichkeit, Stabilität und Dauerhaftigkeit.Freundschaften muss man aufbauen und pflegen. Dass diesgelungen ist, zeigen die Beziehungen zu Wielkopolska.Entstanden zunächst aus einer Mitte der 1990er Jahrebeginnenden Wirtschafts<strong>kooperation</strong> haben sich dieBeziehungen zwischen beiden Regionen sehr schnell hin zu eineralle gesellschaftlichen Bereiche umfassenden Zusammenarbeitentwickelt. Unsere Regionalpartnerschaft sehe ich daher alswichtigen Beitrag zur Verfestigung der deutsch-polnischenFreundschaft.Ich erinnere mich noch gut an die Feierlichkeiten in Poznan,als am 7. Dezember 2000 die Gemeinsame Erklärung über dieZusammenarbeit zwischen der Woiwodschaft Wielkopolska unddem Land Hessen unterzeichnet wurde. An den bewegendenMoment, als der damalige Marschall Mikołajczak und ich dasVertragswerk unterzeichneten. Nach einer Epoche der Gewaltund des Hasses zwischen unseren Ländern und nach derjahrzehntelangen Trennung durch den Eisernen Vorhang war eingemeinsamer Aufbruch, ein Miteinander, spürbar.Vielfältige Projekte sind seit dieser Zeit durchgeführt worden.Eines der wichtigsten war dabei sicher das 2001 gemeinsammit der Hertie-Stiftung aufgelegte Qualifizierungsprogrammfür Verwaltungsbedienstete aus unserer Partnerregion. Damitkonnten wir auf ganz praktische und konkrete Art und Weisedie regionale Ebene in Wielkopolska im Beitrittsprozess zurEuropäischen Union unterstützen.Persönlich ist es mir eine große Freude zu sehen, dass auch das10jährige Jubiläum wieder feierlich begangen werden soll. Dieszeigt die Lebendigkeit der Partnerschaft und die Verbundenheitunserer beider Regionen auch nach einem Jahrzehnt derZusammenarbeit. Hieran haben Herr Marschall Woźniak, mitdem sich seit seinem Amtsantritt sehr eng und freundschaftlichzusammengearbeitet habe, wie auch sein Amtsvorgänger,Herr Marschall Mikołajczak, einen ganz entscheidenden Anteil.Herrn Marschall Woźniak und meinem Amtsnachfolger, HerrnMinisterpräsidenten Bouffier, wünsche ich viele Ideen, neueImpulse und ein gutes Geschick für die Fortführung unserererfolgreichen Beziehungen.USTALENIA ROBOCZERAMY KOOPERACJI OBU REGIONÓW I PIERWSZE PLANYWSPÓLNYCH PRZEDSI¢WZI¢åKa˝dà ogólnà deklaracj´ o współpracy partnerskiej – majàcà charakter politycznychintencji oraz zapowiedzi i wskazaƒ – trzeba wypełniç konkretniejszà treÊcià. Takiezadanie spełnił dokument „Ustalenia robocze wynikajàce z rozmów mi´dzy Wielkopolskàa Hesjà w dniu 7 grudnia 2000", sporzàdzony w dniu podpisania „Wspólnej Deklaracji".Podpisy pod nim zło˝yli: Eugeniusz Grabowski, ówczesny dyrektor DepartamentuStrategii Rozwoju i Promocji Województwa Urz´du Marszałkowskiego WojewództwaWielkopolskiego i Johannes Beerman, ówczesny Sekretarz Stanu do Spraw Federalnychi Europejskich w Heskiej Kancelarii Stanu.Strony zapowiedziały realizacj´ umowy twinningowej (od angielskiego twin – bliêniak)majàcej przygotowaç wielkopolskà administracj´ do uczestnictwa w funduszachprzedakcesyjnych i strukturalnych Unii Europejskiej. Twinning to nazwa podstawowegoinstrumentu Programu Rozwoju Instytucjonalnego w ramach programu Phare 2000,realizowanego od 1998 roku w celu stworzenia nowoczesnej i skutecznej administracjikraju kandydujàcego, zdolnej przyjàç dorobek prawny Wspólnot.Niezale˝nie od umowy w tej sprawie, Wielkopolska i Hesja zapowiedziały przygotowaniewspólnych, wzajemnie korzystnych programów dotyczàcych przede wszystkim:współpracy gospodarczej, edukacji, nauki i kultury. Uzgodniono, ˝e programy w tychsferach powinny byç rozwijane głównie poprzez partnerstwa pomi´dzy samorzàdami(gminami i powiatami) oraz takimi organizacjami gospodarczymi, jak izby rzemieÊlniczeczy izby przemysłowo-handlowe. Do realizacji wspomnianych programów postanowionowyznaczyç z obu stron kilkuosobowe zespoły robocze, majàce wspólnie opracowaçtreÊç i procedury działaƒ.W ustaleniach roboczych przedstawiono wst´pny spis zaplanowanych, konkretnychprzedsi´wzi´ç, wÊród których znalazło si´ mi´dzy innymi: przygotowanie listy instytucjisamorzàdowych i gospodarczych z Wielkopolski i Hesji zainteresowanych współpracà,zorganizowanie spotkaƒ izb gospodarczych i organizacji pozarzàdowych, zainicjowanieprac nad przygotowaniem misji gospodarczych i listy ofert kooperacyjnych, rozpocz´ciewymiany młodzie˝y, pomoc w zało˝eniu Centrum Szkolenia Zawodowego w Pileprzez Izb´ RzemieÊlniczà w Kassel, nawiàzanie współpracy mi´dzy uniwersytetami,oddelegowanie reprezentanta Wielkopolski do przedstawicielstwa Hesji w Brukseli orazkilka innych przedsi´wzi´ç.Ju˝ wtedy było jasne, ˝e wraz z upływem lat lista wspólnych programów i projektówb´dzie rosnàç, a zakres partnerskiej współpracy Wielkopolski i Hesji poszerzy si´i obejmie niemal wszystkie sfery ˝ycia istotne nie tylko z punktu widzenia władz oburegionów, ale przede wszystkim mieszkaƒców województwa i landu.ARBEITSBESCHLÜSSENa dobry poczàtek... / Wie alles begann...DER RAHMEN FÜR DIE KOOPERATION DER BEIDENREGIONEN UND ERSTE PLÄNE FÜR GEMEINSAMEPROJEKTEJede allgemeine Erklärung über eine partnerschaftliche Zusammenarbeit, die aus politischenAbsichtserklärungen, Ankündigungen und Hinweisen besteht, muss mit konkretenInhalten gefüllt werden. Entsprechend wurde am Tag der Unterzeichnung der"Gemeinsamen Erklärung“ das Dokument "Arbeitsbeschlüsse aufgrund der Gesprächezwischen Wielkopolska und Hessen am 7. Dezember 2000“ erstellt. Unterzeichner warenEugeniusz Grabowski, damaliger Direktor der Abteilung Entwicklungs- und Förderungsstrategiendes Marschallamtes der Woiwodschaft Wielkopolska und JohannesBeerman, damaliger Staatssekretär für Bundes- und Europaangelegenheiten in derHessischen Staatskanzlei.Beide Seiten kündigten die Umsetzung des Twinning-Vertrages (aus dem Englischen:twin – Zwilling) an, der die Verwaltung in Wielkopolska auf die Teilnahme an denVorbeitritts- und Strukturfonds der Europäischen Union vorbereiten sollte. Twinningist der Name eines grundlegenden Instruments des Programms für den Aufbau vonInstitutionen im Rahmen des "Phare 2000“-Programms, das seit 1998 umgesetzt wurde,um eine moderne und effektive Verwaltung in den Ländern der Beitrittskandidatenzu schaffen, die imstande war, den gemeinschaftlichen Besitzstand der EU zu übernehmen.Unabhängig davon kündigten Wielkopolska und Hessen auch die Entwicklung gemeinsamerProgramme zum beiderseitigen Nutzen an, vor allem eine Zusammenarbeit inWirtschaft, Bildung, Forschung und Kultur. Es wurde vereinbart, dass die Programmein diesen Bereichen vor allem durch Partnerschaften zwischen den Selbstverwaltungen(Kommunen und Kreisen) sowie Wirtschaftsorganisationen wie Handwerks- undIndustrie- und Handelskammern realisiert werden sollten. Zur Ausarbeitung entsprechenderInhalte und Verfahren wurde beschlossen, gemeinsame Arbeitsgruppen beiderSeiten einzusetzen.In den Arbeitsvereinbarungen wurde eine erste Liste konkreter Projekte vorgestellt, dieu.a. Folgendes umfasste: Erstellung einer Liste von Institutionen der Selbstverwaltungund Wirtschaftsorganisationen in Wielkopolska und Hessen, die an einer Zusammenarbeitinteressiert waren, Organisation von Treffen zwischen Wirtschaftskammern undfreien Trägern, Vorbereitung von Wirtschaftsmissionen und Vorbereitung einer Listemit Kooperationsangeboten, Beginn des Jugendaustausches, Unterstützung bei derGründung eines Zentrums für berufliche Weiterbildung in Piła durch die Handwerkskammerin Kassel, Aufnahme der Zusammenarbeit zwischen den Universitäten undEntsendung eines Vertreters von Wielkopolska in die Vertretung Hessens in Brüssel.Schon damals war klar, dass die Liste der gemeinsamen Programme und Projekte mitden Jahren wachsen, der Bereich der partnerschaftlichen Zusammenarbeit zwischenWielkopolska und Hessen sich erweitern und beinahe alle Sphären des Lebens erfassenwürde, die nicht nur aus Perspektive der Behörden, sondern vor allem auch der Einwohnerbeider Regionen wichtig waren.2.39Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
GEMEINSAM IN EUROPARAZEM W EUROPIEWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in Aktion3 / 40 - 87Wielkopolska i Hesjapartnerzy w działaniuHessen und WielkopolskaPartner in AktionPARTNERSKIE REGIONY W PROCESIEROZSZERZENIA UNII EUROPEJSKIEJNiespełna rok po podpisaniu w Poznaniu „WspólnejDeklaracji" o współpracy pomi´dzy Wielkopolskà i Hesjà,11 wrzeÊnia 2001 roku w Wiesbaden obie strony zatwierdziłydokument, który okreÊlił kierunki realizacji umowy partnerskiejw cz´Êci dotyczàcej procesów przedakcesyjnych zwiàzanychz przystàpieniem Polski do Unii Europejskiej. Ze stronyWielkopolski podpis pod tym dokumentem zło˝ył ówczesnyWicemarszałek Województwa Wielkopolskiego AndrzejNowakowski, a ze strony Hesji – ówczesny Premier KrajuZwiàzkowego Roland Koch. Okazjà do tego stała si´ oficjalnainauguracja heskiego Programu Podnoszenia Kwalifikacjipracowników administracji samorzàdowej WojewództwaWielkopolskiego, w formie porozumienia zawartego pomi´dzyRzàdem Hesji a Fundacjà U˝ytecznoÊci Publicznej Hertie. Dzi´kifinansowaniu programu przez Fundacj´ Hertie przeszkolenizostali nie tylko pracownicy administracji regionalnejWielkopolski, ale tak˝e samorzàdów lokalnych i instytucjiwspółpracujàcych.Sformułowanie i zatwierdzenie „Kierunków realizacji" w sprawieintegracji europejskiej ju˝ na trzy lata przed spodziewanymrozszerzeniem UE o 10 nowych paƒstw z Europy Ârodkoweji Wschodniej, w tym Polsk´, było posuni´ciem dalekowzrocznym.Obie strony zadeklarowały zamiar umacniania i rozszerzaniadwustronnej współpracy w kwestiach dotyczàcych przyszłegoprzyj´cia Polski do UE, w tym otwarcia Biura InformacyjnegoWielkopolski w Brukseli. Zgodzono si´, ˝e warunkiem pomyÊlnegoprzebiegu integracji europejskiej jest szerokie włàczeniemieszkaƒców Wielkopolski i Hesji w proces przedakcesyjny.W „Kierunkach realizacji" podkreÊlono, ˝e – dà˝àc dozrównowa˝onej współpracy – obie strony skupià si´ napodnoszeniu kwalifikacji urz´dników WojewództwaWielkopolskiego, intensyfikacji kontaktów Wielkopolskiz przedstawicielstwem Hesji w Brukseli, realizacji umowytwinningowej, podejmowaniu i promowaniu wspólnegouczestnictwa w programach UE, inicjowaniu lokalnych(gminnych) umów partnerskich, a tak˝e rozwijaniu wymianymłodzie˝y z Wielkopolski i Hesji w ramach kontaktówszkolnych i pozaszkolnych oraz wspólnych działaƒ na poziomieuniwersytetów.Warunkiem sprawnego przebiegu procesu przedakcesyjnegow Wielkopolsce było przygotowanie tutejszych strukturPARTNERREGIONEN IM ERWEITERUNGSPROZESSDER EUROPÄISCHEN UNIONKaum ein Jahr nach Unterzeichnung der "Gemeinsamen Erklärung” in Posen bestätigten beideSeiten am 11. September 2001 in Wiesbaden ein Dokument, in dem es um die "Richtungender Realisierung“ des Partnerschaftsvertrages bezüglich der Vorbereitung des polnischenEU-Beitritts ging. Für Wielkopolska unterschrieb der damalige Vizemarschall der WoiwodschaftAndrzej Nowakowski das Dokument, für Hessen der damalige Ministerpräsident Roland Koch.Die Gelegenheit dazu bot der offizielle Start des hessischen Weiterbildungsprogramms für Mitarbeiterder Selbstverwaltung der Woiwodschaft Wielkopolska in Form einer Vereinbarung zwischender hessischen Regierung und der Hertie School of Governance. Dank der Finanzierungdes Programms durch die Hertie-Stiftung wurden nicht nur Mitarbeiter der Regionalverwaltungvon Wielkopolska, sondern auch der lokalen Selbstverwaltungen sowie anderer Einrichtungengeschult, die mit diesen zusammenarbeiteten.Die Formulierung und Annahme der "Richtungen der Realisierung“ bezüglich der europäischenIntegration bereits drei Jahre vor der geplanten EU-Erweiterung um 10 neue Staaten MittelundOsteuropas, darunter auch Polen, war ein weitsichtiger Schritt. Beide Seiten erklärten ihreAbsicht, die bilaterale Zusammenarbeit in Fragen der zukünftigen Aufnahme Polens in die EUzu verstärken, wozu auch die Eröffnung eines Informationsbüros für Wielkopolska in Brüsselgehörte. Man stimmte darin überein, dass die Voraussetzung einer erfolgreichen europäischenIntegration die umfangreiche Einbeziehung der Einwohner von Wielkopolska und Hes-Podpisanie porozumienia nt. Programu Podnoszenia Kwalifikacji pracowników administracji samorzàdowej WojewództwaWielkopolskiego (od lewej: Andrzej Nowakowski – ówczesny Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego, Roland Koch– ówczesny Premier Hesji oraz dr Michael Endres - Prezes Zarzàdu Fundacji Hertie), Poznaƒ, 11 wrzeÊnia 2001 r.Unterzeichnung der Vereinbarung über das Weiterbildungsprogramm für Mitarbeiter der Selbstverwaltung derWoiwodschaft Wielkopolska (von links: Andrzej Nowakowski – damaliger Marschall der Woiwodschaft Wielkopolska,Roland Koch – damaliger Hessischer Ministerpräsident und Dr. Michael Endres – Geschäftsführer Hertie-Stiftung), Posen,11. September 20013.41Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
BIZNES ŁÑCZY LUDZIBUSINESS VERBINDET MENSCHENWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionTHOMAS BAXPrezes BAX Baumaschinen GmbH z siedzibąw Borken (Hesja) i PoznaniuDoświadczenie i know-how z Hesji okazują siębardzo cenne za granicą, zwłaszcza w naszejpoznańskiej siedzibie. Powiązania międzyPolską i Hesją na pewno są bardzo pomocnew prowadzeniu biznesu w obu tych krajach.Wiedza techniczna i rzemiosło, które wypracowaliśmyw ciągu 30 lat prowadzenia rodzinnejfirmy średniej wielkości w Borken, są najlepszymkapitałem startowym w walceo rynki Europy Wschodniej.Geschäftsführer BAX Baumaschinen GmbHmit Sitz in Borken und Posen (Polen)WSPÓŁPRACA W DZIEDZINIE GOSPODARKII INNOWACJI TECHNOLOGICZNYCHPierwsze kontakty Wielkopolski i Hesji, jeszcze na poczàtkulat 90. ubiegłego wieku, dotyczyły gospodarki i do dzisiaj tasfera jest jednym z głównych pól kooperacji województwai kraju zwiàzkowego. Ma w tym wydatny udział otwartew Poznaniu w 1996 roku Centrum Współpracy GospodarczejHesja – Polska, które od poczàtku prowadzi Jarosław Fràckowiak.Silnym katalizatorem rozwoju współpracy ekonomicznej,otwierajàcym nowe mo˝liwoÊci, stało si´ podpisaniew 2000 roku „Wspólnej Deklaracji" o partnerstwie hesko<strong>wielkopolski</strong>m.DziÊ nie ma prawie dziedziny gospodarki,w której nie byłoby wzajemnych kontaktów obu regionów.Lista wspólnych przedsi´wzi´ç gospodarczych na poziomieregionów, powiatów, gmin, a zwłaszcza poszczególnych firm,jest zbyt obszerna, by jà tutaj przytoczyç w całoÊci. Mo˝najednak pokusiç si´ o wymienienie tych najwa˝niejszych czynajbardziej spektakularnych.3.44W 2001 roku dzi´ki wsparciu Izby RzemieÊlniczej w Kassel auf einer Messe in dieser Stadt vorführen. Zum Anfang kam3.45wielkopolscy rzemieÊlnicy mogli prezentowaç swoje eine Gruppe von mehreren Tischlern aus Swarz´dz bei Posen.wyroby na targach w tym mieÊcie. Na poczàtek pojechałakilkuosobowa grupa stolarzy z podpoznaƒskiego Swarz´dza.Wyjazdy na rzemieÊlnicze targi w Kassel stały si´ ju˝ tradycjà,podobnie jak sta˝e dla <strong>wielkopolski</strong>ch uczniów rzemiosłaInzwischen sind die Fahrten zur Handwerksmesse in Kasselzur Tradition geworden, wie auch die Praktika für Handwerkerlehrlingeaus Wielkopolska in Hessen, die bereits seit 1998ununterbrochen angeboten werden.w Hesji, które trwajà nieprzerwanie od roku 1998.Erfahrung und Know-how aus Hessen sindim Ausland und insbesondere an unserempolnischen Firmensitz in Posen sehr gefragt.Dazu beigetragen haben sicher auch dieguten Verbindungen Hessens nach Polen. Dastechnische Wissen und die handwerklichenFähigkeiten, die wir uns als mittelständischerFamilienbetrieb in über 30 Jahren am StandortBorken angeeignet haben, ist die beste Ausgangslagefür einen erfolgreichen Einstieg indie Märkte Osteuropas.Na przełomie lat 2002/2003 zostały stworzone bliêniaczeportale internetowe www.hessen-polen.de oraz www.hesja--polska.pl. Zainteresowane osoby i podmioty w j´zyku polskimmogà znaleêç informacje o sytuacji gospodarczej w Hesjii warunkach współpracy, a na stronie niemieckoj´zycznej– o mo˝liwoÊciach, jakie daje Wielkopolska. Na portalachprowadzony jest równie˝ bank ofert współpracy gospodarczejdla firm.Poznaƒ był 11 listopada 2002 roku gospodarzem Forum Informacyjno-Kooperacyjnegodla przedsi´biorców i rzemieÊlników,które odbyło si´ na terenie Mi´dzynarodowych TargówPoznaƒskich. Była to kontynuacja forum z Kassel, któreZUSAMMENARBEIT IN WIRTSCHAFTUND NEUEN TECHNOLOGIENDie ersten Kontakte zwischen Wielkopolska und Hessen nochzu Beginn der neunziger Jahre des vergangenen Jahrhundertsbetrafen die Wirtschaft, und bis heute ist dieser Bereich einesder wichtigsten Kooperationsfelder zwischen beiden Seiten.Einen wichtigen Anteil daran hat das 1996 in Posen eröffneteKooperationszentrum Hessen-Polen, das von Beginn an vonJarosław Fràckowiak geführt wird. Zu einem starken Katalysatorfür die Entwicklung der ökonomischen Zusammenarbeitwurde auch die Unterzeichnung der "Gemeinsamen Erklärung“im Jahr 2000. Heute gibt es fast keinen Wirtschaftsbereichmehr, in dem es keine gegenseitigen Kontakte gibt.Die Liste der gemeinsamen Wirtschaftsunternehmen auf derEbene von Regionen, Kreisen und Kommunen insbesondereauch zwischen einzelnen Firmen, ist zu umfangreich, umsie hier ausführlich auflisten zu können. Die wichtigsten oderspektakulärsten von ihnen sollte man jedoch erwähnen.2001 konnten dank der Unterstützung der HandwerkskammerKassel die Handwerker aus Wielkopolska ihre ProdukteWystawa heskiego wzornictwa przemysłowego „Designlandschaft Hessen.Making quality visable”, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, 2003 r.Ausstellung von hessischem Industriedesign "Designlandschaft Hessen.Making quality visable”, Kulturzentrum Schloss Posen, 2003Wizualizacja tramwaju „Hesja – partner Wielkopolski w Niemczech”Straßenbahnwerbung "Hessen – Partner von Wielkopolska in Deutschland”zorganizowano 9 paêdziernika 2000 roku w miejscowym CentrumKształcenia przy Izbie RzemieÊlniczej. Podobne spotkania dlarzemiosła i drobnego biznesu organizowano co dwa lata.W czerwcu 2003 roku pod patronatem Heskiego MinisterstwaGospodarki, Transportu i Rozwoju Regionalnego, w CentrumKultury Zamek w Poznaniu odbyła si´ wystawa heskiegowzornictwa przemysłowego pod hasłem „DesignlandschaftHessen. Making quality visable", pokazujàca zale˝noÊçpomi´dzy szeroko rozumianym wzornictwem a to˝samoÊciàprzedsi´biorstw. Na przykładzie 18 firm z Hesji i ich produktówzaprezentowano nowoczesny sposób rozumienia terminu„design", uwypuklono jego znaczenie w odbiorze konsumenckimoraz wpływ na pozycj´ i wydajnoÊç przedsi´biorstwa. Wystaw´przygotowało Design Centrum Hessen z Darmstadt przywspółudziale Urz´du Marszałkowskiego i Centrum WspółpracyGospodarczej Hesja – Polska, a otworzył jà Herbert Hirschler– Sekretarz Stanu w Heskim Ministerstwie Gospodarki.Wystawie towarzyszyła refleksja na temat filozofiikształtowania marki podj´ta przez uczestników seminarium„Europejski Dialog Design" i dyskusji panelowej „To˝samoÊçprzedsi´biorstw a wzornictwo przemysłowe".W nawiàzaniu do wczeÊniejszych prezentacji Wielkopolskii Poznania w Berlinie, Hamburgu, Wiedniu i Brukseli,w dniach 20-23 wrzeÊnia 2003 roku odbyła si´ „GospodarczaPrezentacja Wielkopolski" w Hesji, w jej dwóch najwi´kszychmiastach – Frankfurcie nad Menem i Wiesbaden. Była towspólna inicjatywa Marszałka Województwa Wielkopolskiego,Wielkopolskiej Izby Przemysłowo Handlowej, WojewodyWielkopolskiego i Prezydenta Poznania. Województwoprzedstawiło swój potencjał gospodarczy i atrakcyjnoÊçinwestycyjnà, a w programie imprezy, połàczonej z misjàZur Jahreswende 2002/2003 wurden im Internet die Zwillingsportale www.hessen-polen.de und www.hesja-polska.plgeöffnet. Interessierte Personen und Einrichtungen können in polnischer Sprache dort Informationen über diewirtschaftliche Situation in Hessen und Bedingungen für eine Zusammenarbeit finden, während man sich auf derdeutschsprachigen Seite über die Möglichkeiten in Wielkopolska informieren kann. Auf den genannten Portalen gibtes auch einen Angebotspool zur wirtschaftlichen Zusammenarbeit zwischen interessierten Firmen.Posen war am 11. November 2002 Gastgeber des Informations- und Kooperationsforums für Unternehmer undHandwerker auf dem Internationalen Messegelände. Diese Veranstaltung war die Fortsetzung eines Forums inKassel, das am 9. Oktober 2000 im dortigen Bildungszentrum der Handwerkskammer stattfand. Ähnliche Treffenfür Handwerker und Kleinunternehmer werden alle zwei Jahre organisiert.Im Juni 2003 fand unter der Schirmherrschaft des Hessischen Ministeriums für Wirtschaft, Verkehr undLandesentwicklung im Posener Kulturzentrum "Zamek“ eine Ausstellung über hessisches Industriedesign unterdem Motto "Designlandschaft Hessen. Making quality visable" statt, die die Zusammenhänge zwischen Designim weiteren Sinne und dem Image von Unternehmen aufzeigte. Am Beispiel von 18 Firmen aus Hessen und ihrenProdukten wurde ein modernes Verständnis des Begriffes "Design" präsentiert, deutlich wurde seine Bedeutungfür die Akzeptanz durch den Kunden und sein Einfluss auf Position und Produktivität eines Unternehmens. DieAusstellung wurde vom Design Zentrum Hessen in Darmstadt unter Mitwirkung des Marschallamtes und desKooperationszentrums Hessen-Polen erstellt, eröffnet wurde sie von Herbert Hirschler, Staatssekretär im HessischenWirtschaftsministerium. Begleitend fand ein Meinungsaustausch über die Philosophie der Markenbildung statt,durch Teilnehmer des Seminars "Europäischer Dialog Design" und der Podiumsdiskussion "Die Corporate Identityvon Unternehmen und das Industriedesign".Anknüpfend an vorherige Präsentationen von Wielkopolska und Posen in Berlin, Hamburg, Wien und Brüsselfand vom 20. - 23. September 2003 die "Wirtschaftspräsentation Wielkopolska“ in den beiden größtenhessischen Städten Frankfurt am Main und Wiesbaden statt. Dabei handelte es sich um eine gemeinsameInitiative des Marschalls der Woiwodschaft Wielkopolska, der Industrie- und Handelskammer, des Wojewodenvon Wielkopolska und des Stadtpräsidenten von Posen. Die Woiwodschaft stellte ihr wirtschaftliches Potentialund ihre Attraktivität für Investoren vor, zum Programm der Veranstaltung gehörte auch ein Wirtschaftsseminarfür deutsche Unternehmen und Einrichtungen aus Politik und Selbstverwaltung.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
<strong>wielkopolski</strong>ch przedsi´biorców, znalazło si´ seminariumgospodarcze przeznaczone dla niemieckiego biznesu orazÊrodowisk politycznych i samorzàdowych.W czerwcu 2004r. w Poznaniu w czasie trwania targów ITMInnowacje-Technologie-Maszyny zorganizowano „GospodarczàPrezentacj´ Hesji w Wielkopolsce". Land, przy organizacyjnejpomocy Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja – Polska orazWielkopolskiej Izby Przemysłowo Handlowej, pokazał przykładyzaawansowanych innowacji, zwłaszcza w informatyce, ochronieÊrodowiska, chemii i biotechnologii. Z okazji prezentacji oficjalnàwizyt´ w Województwie Wielkopolskim zło˝ył (15-16 czerwca2004) Bernd Abeln, Sekretarz Stanu w Heskim MinisterstwieGospodarki, Transportu i Rozwoju Regionalnego. Widowiskowymelementem przedsi´wzi´cia był specjalnie pomalowany tramwajz napisem "Hesja – partner Wielkopolski w Niemczech". któryw ramach akcji promocyjnej landu jeêdził po Poznaniu (główniena linii nr 8) przez 2 lata.Podczas Targów Mebli, Akcesoriów i Wyposa˝enia Wn´trz Meble2005 w Poznaniu (31 maja - 3 czerwca) w przedsi´wzi´ciu podhasłem "transFORM" uczestniczyła, zajmujàca si´ mi´dzy innymidesignem, poznaƒska Grupa Inspira oraz specjaliÊci w tej bran˝yz Hesji. Omawiano nowe mo˝liwoÊci we wzornictwie. HolgerBurckhardt, dyrektor Design Zentrums Hessen, mówił na przykłado zarzàdzaniu projektowaniem w firmie, a prof. Justus Theinertz Wy˝szej Szkoły Projektowania i Wzornictwa w Darmstadt,o wzornictwie wizerunkowym i marketowym.Pomysłem na zintensyfikowanie współpracy obu regionów byłudział w projektach europejskich. Przykładami sà projekty ArcaNova i Global Cluster słu˝àce firmom z regionów partnerskichw nawiàzywaniu kontaktów biznesowych. Projekty te realizowaływ latach 2005-2008 Agencja Rozwoju Landu Hesja (HA HessenAgentur) z Wiesbaden, Polska Izba Gospodarcza Importerów,Eksporterów i Kooperacji z Poznania oraz Fundacja KaliskiInkubator Przedsi´biorczoÊci z Kalisza. Inny projekt europejskiTCAS, wspierajàcy współprac´ w bran˝y motoryzacyjnej,realizowały w latach 2007-2008 HA Hessen Agentur i WARP(Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsi´biorczoÊci).Im Juni 2004 fand in Posen während der Messe Innovation-Technologie-Maschinen (ITM) die "WirtschaftspräsentationHessens in Wielkopolska“ statt. Das Bundesland zeigte mit organisatorischer Hilfe des KooperationszentrumsHessen-Polen und der Wielkopolska Industrie- und Handelskammer Beispiele für Innovationen,insbesondere in Informatik, Umweltschutz, Chemie und Biotechnologie. Anlässlich dieser Präsentation absolvierteBernd Abeln, Staatssekretär im Hessischen Ministerium für Wirtschaft, Verkehr und Landesentwicklung,einen offiziellen Besuch in der Woiwodschaft Wielkopolska (15./16. Juni 2004). Ein spektakulärer Bestandteildes Projektes war eine extra bemalte Straßenbahn mit der Aufschrift "Hessen – Partner von Wielkopolska inDeutschland“, die im Rahmen einer Werbeaktion des Bundeslandes zwei Jahre lang durch Posen fuhr (hauptsächlichauf der Linie 8).Auf der Fachmesse "Meble 2005“ für Möbel und Inneneinrichtung in Posen (31. Mai – 3. Juni) nahm an demProjekt "transFORM“ die Posener Gruppe "Inspira” teil, die sich unter anderem mit Design beschäftigt, sowiehessische Experten aus dieser Branche. Neue Möglichkeiten des Designs wurden diskutiert. Holger Burckhardt,Direktor des Design Zentrums Hessen, redete zum Beispiel über Projektmanagement im Unternehmen undProf. Justus Theinert vom Fachbereich Gestaltung und Design der Hochschule Darmstadt über Image- undMarketingdesign.Eine Gelegenheit zum Resümee aber auch zur Formulierung neuer Ziele in der wirtschaftlichen Zusammenarbeitboten im November 2005 Begegnungen anlässlich der Feiern zum fünfjährigen Bestehen der beiderseitigenPartnerschaft. Im Rahmen des Wirtschaftskreises Hessen-Polen auf dem Schloss in Bad Homburg fand einWirtschaftsseminar statt, bei dem potentielle Wettbewerber und Investoren aus Deutschland mit Kooperationsmöglichkeitenin Polen und Förderprogrammen für Unternehmen bekannt gemacht wurden.Sprawy gospodarcze omawiane sà w czasie roboczych spotkaƒ przedstawicieli obuzaprzyjaênionych regionów. Tak było równie˝ przy okazji wizyty (31 lipca 2008)heskiego Ministra Spraw Federalnych i Europejskich Volkera Hoffa, kiedy obie stronyuznały in˝ynieri´ finansowà za nowy obszar mo˝liwej współpracy i zapowiedziałyrozwijanie kontaktów w dziedzinie designu.W warunkach narastajàcego kryzysu gospodarczego (29 wrzeÊnia - 1 paêdziernika 2008)we Frankfurcie i Hannau odbyło si´ mi´dzynarodowe seminarium, które miało pomócw ustaleniu przyczyn upadania znacznej cz´Êci nowo powstajàcych przedsi´biorstww ciàgu roku od ich zało˝enia. Organizator, niemiecka Fundacja Hertie, zaprosiłprzedstawicieli regionów z 10 paƒstw europejskich, a w tej liczbie tak˝e teoretykówi praktyków gospodarki z Wielkopolski.Wspieranym przez oba regiony innowacjom w gospodarce były poÊwi´coneSeminar "Polnischer Wirtschaftstag – 10 Jahre Partnerschaft der Regionen Hessen und Wielkopolska” (von links:warsztaty dotyczàce parków technologicznych, które odbyły si´ 7 lipca 2009 roku we Małgorzata Wejtko – Leiterin der Abteilung für Handel und Investitionen im Generalkonsulat der Republik Polen inEine Idee für die Intensivierung der Zusammenarbeit beider Regionen war die Teilnahme an europäischenKöln, Marek Woêniak – Marschall der Woiwodschaft Wielkopolska, Klaus Sturmfels – Ehrenkonsul der Republik PolenFrankfurcie nad Menem. W seminarium pod hasłem „Strategiczne ukierunkowanie in Frankfurt am Main, Bernd Kistner – Hessisches Ministerium für Wirtschaft, Verkehr und Landesentwicklung, JarosławProjekten. Beispiele sind die Projekte "Arca Nova” und "Global Cluster”, die Firmen aus den Partnerregionenparków technologicznych na biotechnologi´" wzi´li udział przedstawiciele Urz´du Fràckowiak – Kooperationszentrum Hessen-Polen Posen), Wiesbaden, 27. Mai 2010beim Knüpfen von Geschäftskontakten behilflich sind. Diese Projekte realisierten in den Jahren 2005-2008 dieMarszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz poznaƒskiej firmy NickelWirtschaftsförderungsgesellschaft HA Hessen Agentur aus Wiesbaden, die Polnische Wirtschaftskammer fürTechnology Park. Celem spotkania było zapoznanie si´ z doÊwiadczeniami heskiegoImporteure, Exporteure und Kooperationen aus Posen sowie das Gründerzentrum Kalisz. Ein weiteres Projekt, dasFIZ (Frankfurter Innovatioszentrum Biotechnologie), które mogà byç bardzo cenne 2010 kam die Zeit für die Bilanz eines Jahrzehnt der Zusammenarbeit beider Regionen imEU-Projekt TCAS zur Förderung der Zusammenarbeit in der Fahrzeugbranche, realisierten in den Jahren 2007-2008w działaniach zmierzajàcych do wzmocnienia innowacyjnoÊci <strong>wielkopolski</strong>ej gospodarki. Wirtschaftsbereich. Während des Hessentages (27. Mai 2010) fand daher ein Seminar zum3.46Okazjà do podsumowaƒ, ale i wytyczenia nowych celów we die HA Hessen Agentur und die Wielkopolska Agentur für Unternehmensentwicklung (WARP).Thema "Polnischer Wirtschaftstag – 10 Jahre Partnerschaft der Regionen Hessen und Wielkopolska"statt, auf dem der Marschall der Woiwodschaft Wielkopolska Marek Woêniak współpracy ekonomicznej były w listopadzie 2005 roku spotkania3.47przy okazji obchodów 5-lecia partnerstwa obu regionów.W ramach Koła Gospodarczego Hesja – Polska na zamkuw Bad Homburg odbyło si´ seminarium gospodarcze, na którympotencjalnych kontrahentów i inwestorów z Niemiec zapoznanoz mo˝liwoÊciami kooperacji w Polsce i programami wsparcia dlaprzedsi´biorców.Wirtschaftsfragen werden bei Arbeitstreffen zwischen Vertretern der beiden befreundeten Regionenbesprochen. So war es auch anlässlich des Besuchs (31. Juli 2008) des hessischen Ministers für Bundes- undEuropaangelegenheiten Volker Hoff, als beide Seiten das Financial Engineering als neues Feld einer möglichenZusammenarbeit erkannten und den Ausbau der Kontakte im Bereich Design ankündigten.als Ehrengast einen Vortrag hielt. Ziel des Seminars war die Präsentation von Wielkopolskaals Region mit einer starken und stabilen Wirtschaft, gut ausgebildeten Arbeitskräftenund einem starken wissenschaftlichen Hinterland, die offen für Investoren aus allen Wirtschaftszweigenist. Die Woiwodschaft ist ein wichtiger Kooperationspartner des Bundeslandes,das zu den reichsten und wirtschaftlich dynamischsten Regionen in Deutschlandzählt. Zehn Jahre Partnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen haben gezeigt, dass diewirtschaftliche Zusammenarbeit beider Regionen glänzende Zukunftsperspektiven besitzt.Unter den Bedingungen der wachsenden Wirtschaftskrise (29. September – 1. Oktober 2008) fand in Frankfurtund Hanau ein internationales Seminar statt, das den Ursachen für den Zusammenbruch eines großen Teilsder neugegründeten Unternehmen im ersten Jahr nach ihrer Gründung nachgehen sollte. Der Veranstalter,die deutsche Hertie Stiftung, lud Vertreter von Regionen aus zehn europäischen Staaten ein, darunter auchWirtschaftswissenschaftler und Unternehmer aus Wielkopolska.Den durch beide Regionen geförderten Innovationen in der Wirtschaft waren Workshops zu Technologieparksgewidmet, die am 7. Juli 2009 in Frankfurt am Main stattfanden. An einem Seminar unter der Überschrift"Die strategische Ausrichtung von Technologieparks auf die Biotechnologie" nahmen Vertreter desMarschallamtes der Woiwodschaft Wielkopolska sowie der Posener Firma Nickel Technology Park teil. Zieldes Treffens war es, von den Erfahrungen des hessischen FIZ (Frankfurter Innovatioszentrum Biotechnologie)zu profitieren, die bei Maßnahmen zur Stärkung der Innovationskraft der Wirtschaft in Wielkopolskasehr nützlich sein können.„Polski Dzieƒ Gospodarczy– 10 lat partnerstwa regionówHesja i Wielkopolska”W 2010 roku przyszedł czas na podsumowanie dekady współpracy obu regionóww sferze ekonomii. Podczas Dni Hesji (27 maja 2010) odbyło si´ seminarium pod hasłem„Polski Dzieƒ Gospodarczy – 10 lat partnerstwa regionów Hesja i Wielkopolska", naktórym z prelekcjà wystàpił goÊç honorowy spotkania Marszałek WojewództwaWielkopolskiego Marek Woêniak. Celem seminarium było przedstawienie Wielkopolskijako regionu z silnà i stabilnà gospodarkà, wykształconà kadrà pracowniczà i silnymzapleczem naukowym, która jest otwarta na inwestorów z wszystkich gał´zi biznesu.Województwo jest istotnym kooperantem landu zaliczanego do najbogatszychi ekonomicznie najpr´˝niejszych w Niemczech. Dziesi´ç lat partnerstwa Wielkopolskii Hesji pokazało, ˝e współpraca gospodarcza obu regionów ma przed sobà jasnei szerokie perspektywy.Seminarium „Polski Dzieƒ Gospodarczy – 10 lat partnerstwa regionów Hesja i Wielkopolska” (od lewej: MałgorzataWejtko – Konsul ds. Gospodarczych RP w Kolonii, Marek Woêniak – Marszałek Województwa Wielkopolskiego, KlausSturmfels – Konsul Honorowy RP we Frankfurcie nad Menem, Bernd Kistner – Heskie Ministerstwo GospodarkiTransportu i Rozwoju Regionalnego, Jarosław Fràckowiak – Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja-Polskaw Poznaniu), Wiesbaden, 27 maja 2010 r."Polnischer Wirtschaftstag– 10 Jahre Partnerschaft der RegionenHessen und Wielkopolska”Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
USKRZYDLONA WSPÓŁPRACAPARTNERSTWO PORTÓW LOTNICZYCHPOZNA¡-ŁAWICA I FRANKFURTNAD MENEMJednym z warunków powodzenia partnerskiej współpracyeuropejskich regionów, szczególnie w sferze biznesu, jestszybka i dogodna komunikacja, zwłaszcza lotnicza. Pierwszyliniowy samolot pasa˝erski Polskich Linii Lotniczych LOTz Poznania do Frankfurtu nad Menem odleciał 27 paêdziernika2002 roku. Uruchomienie tego bardzo wa˝nego połàczenia lotniczegobyło nast´pstwem zainicjowanej w 1997r. przez CentrumWspółpracy Gospodarczej Hesja – Polska współpracy pomi´dzyportem lotniczym Frankfurt nad Menem a portem lotniczymPoznaƒ-Ławica i podpisania22 listopada 2000 roku – „Porozumieniao partnerstwie".Obie strony w preambule doumowy podkreÊliły wówczas, ˝e„w okresie globalizacji rynkówo rozwoju ekonomicznymnarodów decydujà systemytransportowe, a zapewnienie3.48 odpowiedniej infrastruktury dlavon Posen nach Frankfurt die Intensivierung3.49ruchu powietrznego stanowipodstaw´ dalszego wzrostu gospodarczego”.Informationsaustausch, gemeinsames Marketing einschließlich einer gemeinsamenTeilnahme an internationalen Messen, ein gemeinsamer Flugplan und die gemeinsameOba porty lot-Erstellung von Marktanalysen und Luftverkehrsprognosen vereinbart, außerdem einUczestnicy pierwszego lotu z Poznania do Frankfurtu nad Menemnicze, Frankfurt nad MenemGastaustausch von Mitarbeitern, mit dem Recht der Einsichtnahme in diese interessierendeVerfahrensabläufe.(od prawej: Wojciech Jankowiak – Wicemarszałek WojewództwaWielkopolskiego, ówczesny Wicewojewoda Wielkopolski, Tomaszi Poznaƒ, okreÊlane w kodachKayser – Zast´pca Prezydenta Poznania, Marceli Jakubowski –Urzàd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego), Poznaƒ, 27 Mi´dzynarodowego Zrzesze-paêdziernika 2002 r.nia Przewoêników Powietrznych(IATA) symbolami FRAi POZ, ustanowiły „pełne wzajemnegozaufania partnerstwo",którego strategicznymcelem było uruchomienie stałegoi bezpoÊredniego połàczenia Frankfurt-Poznaƒ. Stronyzadeklarowały wspólne działania na rzecz wzmocnieniaswojej pozycji rynkowej, a tak˝e wzajemne wspieranie rozwojuoraz współpracy z innymi towarzystwami lotniczymi.W „Porozumieniu o partnerstwie" przewidziano wymian´doÊwiadczeƒ i informacji, wzajemny marketing, w tym wspólnyudział w targach mi´dzynarodowych, wspólny rozkład lotówi wspólne tworzenie analiz rynku i prognoz dla transportulotniczego, a ponadto goÊcinnà wymian´ pracowników,z prawem wglàdu w interesujàce ich procedury.Fluggäste des ersten Flugs von Poznaƒ nach Frankfurt amMain (von rechts: Wojciech Jankowiak – Vizemarschall derWoiwodschaft Wielkopolska, damaliger Stellvertreter desWoiwoden, Tomasz Kayser – stellvertretender Bürgermeister vonPosen, Marceli Jakubowski – Marschallamt der WoiwodschaftWielkopolska), Posen, 27. Oktober 2002ZUSAMMENARBEIT IN DEN LÜFTENWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionDIE PARTNERSCHAFT ZWISCHEN DEN FLUGHÄFENPOSEN-ŁAWICA UND FRANKFURT AM MAINEine der Bedingungen für den Erfolg der partnerschaftlichen Zusammenarbeiteuropäischer Regionen, besonders im Bereich der Wirtschaft, sind gute und schnelleVerkehrsverbindungen, insbesondere im Bereich des Flugverkehrs. Der erste Linienflugder polnischen Fluggesellschaft LOT von Posen nach Frankfurt am Main fand am27. Oktober 2002 statt. Die Inbetriebnahme dieser sehr wichtigen Flugverbindung warFolge der 1997 vom Kooperationszentrum Hessen-Polen initiierten Zusammenarbeitzwischen den Flughäfen Frankfurt am Main und Posen-Ławica und der Unterzeichnungder "Partnerschaftsvereinbarung“ am 22. November 2000. Beide Seiten betontendamals in der Präambel des Vertrages, dass "im Zeitalter der Globalisierung der MärkteTransportsysteme über die ökonomische Entwicklung der Völker entscheiden und dieGewährleistung einer entsprechenden Infrastruktur für den Luftverkehr die Grundlagefür weiteres Wirtschaftswachstum darstellt”.Beide Flughäfen, Frankfurt am Main und Posen, die gemäß der Codes der InternationalAir Transport Association (IATA) mit den Symbolen FRA und POZ bezeichnetwerden, gingen eine "vertrauensvolle Partnerschaft" miteinander ein, deren strategischesZiel die Inbetriebnahme einer ständigen Direktverbindung Frankfurt-Posen war.Beide Seiten kündigten gemeinsame Aktivitäten zur Stärkung ihrer Marktposition, diegegenseitige Förderung der Entwicklung sowie die Zusammenarbeit mit anderen Fluggesellschaftenan. In der "Partnerschaftsvereinbarung“ wurden ein Erfahrungs- undDer Partnerschaftsvertrag von FRA und POZ war von besonderer Bedeutung, denn erwurde kaum zwei Wochen vor Unterzeichnung der "Gemeinsamen Erklärung” über dieZusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska abgeschlossen.Die spätere Inbetriebnahme der Flugverbindung Posen-Frankfurt füllte den Vertragzwischen den beiden Regionen mit einem konkreten Inhalt und setzte einenstarken Impuls für die gegenseitige Zusammenarbeit auf verschiedenen Ebenen. DieMöglichkeit, innerhalb von nicht einmal zwei Stunden von Wielkopolska nach Hessenzu gelangen, stellte geradezu einen Durchbruch in den beiderseitigen Beziehungen dar.Die Direktverbindung von Posen nach Frankfurt am Main "beflügelte“ buchstäblichund im übertragenen Sinne die partnerschaftliche Zusammenarbeit zwischenWielkopolska und Hessen.DR PETER PFRAGNERFraport AG, Frankfurt/MDla lotniska Poznań – Ławica i jednocześnie dlacałej Wielkopolski i Poznania port lotniczy weFrankfurcie nad Menem jest oknem na świat.Dzięki trzem dziennie połączeniom lotniczympomiędzy Poznaniem i Frankfurtem zarównoosoby podróżujące w celach biznesowych jaki turyści mają zapewniony wygodny dostęp doświatowej siatki połączeń oferowanych przezfrankfurcki port lotniczy. Loty pomiędzy Poznaniemi Frankfurtem pomagają intensyfikowaćkontakty biznesowe pomiędzy przedsiębiorcamiz Wielkopolski i Hesji. Przyczyniają sięrównież do utrzymywania kontaktów prywatnychi do wymiany kulturowej i naukowej orazrozwoju turystyki. Natomiast dla lotniska weFrankfurcie loty te są rozszerzeniem ofertypołączeń do Europy Środkowej. Partnerskawspółpraca pomiędzy lotniskami Poznań– Ławica oraz Frankfurt jest dla obu stronbardzo owocna, a dla przedstawicieli tych stron– również niezwykle sympatyczna. (Oby trwałajak najdłużej!)Fraport AG, Frankfurt/MFür den Flughafen Posen-Ławica und damitWielkopolska und Posen ist der Frankfurter Flughafenquasi ein "Tor zur Welt“. Mit den heutedrei täglichen Flugverbindungen zwischen Posenund Frankfurt erhalten sowohl Geschäftsalsauch Freizeitreisende einen schnellen undbequemen Zugang zum weltweiten Netz anFlugverbindungen, die der Frankfurter Flughafenbietet. Darüber hinaus fördern die Flügeder Geschäftsbeziehungen zwischen Unternehmenin Wielkopolska und Hessen. Natürlichtragen sie auch zur Pflege privater Kontakteund dem Austausch etwa in den Bereichen Kultur,Wissenschaften und Tourismus bei. Für denFrankfurter Flughafen stellen die Flüge eineBereicherung des Angebots an Verbindungennach Zentraleuropa dar. Die partnerschaftlicheZusammenarbeit zwischen den beidenFlughäfen Posen-Ławica und Frankfurt ist einefür beide Seiten gleichermaßen nutzbringendeund erfolgreiche, für die Vertreter beider Seiteneine freundschaftliche und damit schöne.(Möge sie lange währen.)Port lotniczy we Frankfurcie nad Menem – panorama / Frankfurt am Main – FlughafenansichtPartnerska umowa FRA i POZ miała szczególne znaczenie,gdy˝ została sfinalizowana zaledwie dwa tygodnie przedpodpisaniem „Wspólnej Deklaracji" o współpracy pomi´dzyWielkopolskà i Hesjà.Póêniejsze uruchomienie połàczenia lotniczego Poznaƒ--Frankfurt wypełniło umow´ mi´dzy obydwoma regionamikonkretnà treÊcià i dało silny impuls wzajemnej współpracy naró˝nych płaszczyznach. Mo˝liwoÊç dotarcia w ciàgu niespełnadwóch godzin z Wielkopolski do Hesji stanowiła wr´cz przełomwe wzajemnych relacjach. BezpoÊrednia łàcznoÊç powietrznaPoznania z Frankfurtem nad Menem dosłownie i w przenoÊni„uskrzydliła" partnerskà współprac´ Wielkopolski i Hesji.Lini´ Poznaƒ-Frankfurt nad Menem obsługujà obecnie narodowiprzewoênicy Polski i Niemiec, czyli Polskie Linie Lotnicze LOT(od paêdziernika 2002) i Deutsche Lufthansa (od marca 2009roku). W rozkładzie figurujà obecnie trzy powrotne loty dziennie.Dziesi´ciolecie współpracy obu portów lotniczych 11 czerwca2010 roku podsumowała uroczysta gala zorganizowana wrazz Wielkopolskim Klubem Kapitału oraz wspólna konferencjadla mediów na targach Tour Salon (21 paêdziernika 2010).GoÊciem honorowym obu jubileuszowych przedsi´wzi´ç byłPeter Pfragner, który z ramienia Portu Lotniczego we Frankfurciez du˝ym zaanga˝owaniem od poczàtku opiekuje si´ współpracàz portem na poznaƒskiej Ławicy.Die Flugverbindung Posen-Frankfurt am Main bedienengegenwärtig die nationalen Fluggesellschaften Polens undDeutschlands, d.h. die polnische Fluggesellschaft LOT (seitOktober 2002) und die Deutsche Lufthansa (seit März 2009).Momentan gibt es drei Hin- und Rückflüge täglich.Die zehnjährige Zusammenarbeit der beiden Flughäfen wurdeam 11. Juni 2010 von einer feierlichen Gala gekrönt, diezusammen mit dem Wielkopolski Kapitalklub organisiertwurde sowie eine gemeinsame Pressekonferenz auf der MesseTour Salon (21. Oktober 2010). Ehrengast beider Jubiläumsveranstaltungenwar Peter Pfragner, der sich im Namendes Flughafens Frankfurt von Anfang an mit großem Engagementder Zusammenarbeit mit dem Flughafen Posen-Ławica widmet.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
W IMIENIU OBYWATELILECH DYMARSKIPrzewodniczący Sejmiku Województwa Wielkopolskiego,dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowychw Poznaniu:IM NAMEN DER BÜRGERWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionLECH DYMARSKIPARTNERSKIE KONTAKTY SEJMIKU WOJEWÓDZTWAWIELKOPOLSKIEGO Z LANDTAGIEM HESJISystem przedstawicielski jest istotà demokracji w Polsce i Niemczech, dlatego te˝w partnerstwie Wielkopolski i Hesji bardzo wa˝ny element stanowià kontaktyregionalnych parlamentów – Sejmiku Województwa Wielkopolskiego i LandtaguKraju Zwiàzkowego Hesja. W sensie ustrojowym oba gremia znacznie si´ wprawdzieró˝nià, ale nie stanowi to ˝adnej przeszkody we współpracy nakierowanej na kwesti´zasadniczà, jakà jest budowa przyjaznych relacji mi´dzy regionami i ich mieszkaƒcami.Bliskie kontakty zacz´ły si´ ju˝ w roku 2000 od symbolicznego wydarzenia, którym byławystawa Muzeum Poczàtków Paƒstwa Polskiego z Gniezna w siedzibie Landtagu Hesji.Ekspozycja, której ozdob´ stanowiła kopia słynnych drzwi z katedry gnieênieƒskiej,nawiàzywała do obchodów 1000-lecia Zjazdu Gnieênieƒskiego, w tym spotkaniacesarza Êwi´tego Cesarstwa Rzymskiego Ottona III z polskim ksi´ciem BolesławemChrobrym.W 2001 roku trwały ju˝ spotkania robocze. Wyjazdowe posiedzenie w Wiesbadenodbyła sejmikowa Komisja Współpracy Regionalnej i Zagranicznej, która zapoznałasi´ z zasadami funkcjonowania Parlamentu Krajowego Hesji, a w WielkopolscegoÊcili przedstawiciele dwóch komisji Landtagu: Spraw Europejskich oraz Ârodowiska,Rolnictwa i LeÊnictwa. Przy pomocy brukselskiego Przedstawicielstwa Hesji w marcu2002 roku doszło z kolei do wyjazdowego posiedzenia w Brukseli trzech komisjiSejmiku: Współpracy Regionalnej i Zagranicznej, Rolnictwa i Obszarów Wiejskichoraz Strategii i Rozwoju Województwa. Europejski wymiar miało tak˝e spotkaniereprezentantów regionalnych parlamentów Hesji, Wielkopolski, Emilii-Romanii(Włochy) i Akwitanii (Francja), do którego doszło w Wiesbaden w dniach 13-15 maja2003 roku. Była to okazja do nawiàzania współpracy z nowo wybranym ParlamentemHesji, czemu słu˝yło spotkanie przewodniczàcego Landtagu Norberta Kartmannaz ówczesnym Przewodniczàcym Sejmiku Pawłem Arndtem.Kopia drzwi z Katedry Gnieênieƒskiej w ramach wystawy Muzeum Poczàtków Paƒstwa Polskiego,Wiesbaden, 2000 r.Kopie der Tür des Doms zu Gniezno, ausgestellt im Rahmen einer Ausstellung des Museums der Anfängedes polnischen Staates, Wiesbaden, 2000PARTNERSCHAFTSKONTAKTE ZWISCHEN DEM SEJMIKDER WOIWODSCHAFT WIELKOPOLSKA UNDDEM HESSISCHEN LANDTAGDas repräsentative System gehört zum Wesen der Demokratie in Polen und Deutschland,daher sind die Kontakte zwischen den Regionalparlamenten, dem Sejmik der WoiwodschaftWielkopolska und dem Hessischen Landtag, ebenfalls ein sehr wichtiger Bestandteil derPartnerschaft. Zwar unterscheiden sich die beiden Parlamente von ihrem Aufbau her beträchtlich,doch stellt dies kein Hindernis bei der Zusammenarbeit dar, die prinzipiell auf dieHerstellung freundschaftlicher Beziehungen zwischen den Regionen und ihren Einwohnernausgerichtet ist.Współpraca Wielkopolski z Hesją obejmuje różne dziedziny życia, ale dlamnie szczególnym doświadczeniem okazały się – w 2008 roku – obchodypolskiego Święta Niepodległości w Wiesbaden. Była to inicjatywa stronyVorsitzender des Sejmik der Woiwodschaft Wielkopolska,Die engen Kontakte begannen bereits 2000 mit einem symbolischen Ereignis, nämlich einerniemieckiej. W czasie spotkania w heskim parlamencie dałem wyrazDirektor des Museums der Unabhängigkeitskämpfe inAusstellung des Museums der Anfänge des polnischen Staates aus Gniezno im Gebäudeswojemu wzruszeniu faktem, że 90. rocznica odzyskania przez PolskęPoznań:niepodległości jest świętowana właśnie w Niemczech. Powiedziałem wtedydes Hessischen Landtags. Die Ausstellung, deren Schmuckstück eine Kopie der berühmtenzebranym, że do Wiesbaden przyjechałem prosto ze spotkania z naszymiDie Zusammenarbeit zwischen Wielkopolska und HessenTür des Gnesener Doms darstellte, knüpfte an die Tausendjahrfeier des Gnesener Treffenskombatantami II wojny światowej, z których jeden – zapominając o bolesnejumfasst verschiedene Bereiche des Lebens, aber eine besondereErfahrung waren für mich 2008 die Feiern des polnischenzwischen dem Kaiser des Heiligen Römischen Reiches Otto III. und dem polnischen Fürstenprzeszłości – poprosił mnie, abym wszystkich w Hesji pozdrowił. Niemcyz przejęciem przyjęli te słowa, bo pokazały one, jak wielkie zaszły zmianyUnabhängigkeitstages in Wiesbaden. Dies war eine Initiative derBolesław Chrobry an.w relacjach między naszymi narodami i jak konkretnego wymiaru nabrałodeutschen Seite. Bei einer Begegnung im hessischen Parlamentpojednanie polsko-niemieckie.drückte ich meine Bewegung darüber aus, dass der 90. JahrestagPrzy okazji poinformowałem, że jako dyrektor muzeum historycznego,der Wiedererlangung der polnischen Unabhängigkeit geradeparę dni przed przyjazdem do Hesji otworzyłem w Poznaniu wystawęin Deutschland begangen wird. Ich sagte damals vor den Versammelten,poświęconą obaleniu muru berlińskiego. Złożyły się na nią mojedass ich direkt von einem Treffen mit Veteranen desniepublikowane wcześniej zdjęcia, które wykonałem w 1989 roku, będącZweiten Weltkrieges nach Wiesbaden gekommen bin, von denennaocznym świadkiem burzenia muru. Gospodarze byli wzruszeni kiedy imeiner – die schmerzhafte Vergangenheit vergessend – mich bat,wyjawiłem, że choć nie mój naród się wtedy jednoczył, to świętowałem toalle in Hessen zu grüßen. Die Deutschen nahmen diese Worte mitwydarzenie. Potem rozdałem foldery z wystawy pt. „Die Mauer ist kaputt!”,Bewegung auf, denn diese Worte zeigten, welche großen Veränderungenktóre spotkały się z bardzo dużym zainteresowaniem. Okazało się, żein den Beziehungen zwischen unseren Völkern vor sichhistoria potrafi Polaków i Niemców także łączyć.gegangen sind und welche konkrete Dimension die deutsch-polnischeWielkopolska utrzymuje partnerstwo z regionami w różnych krajach, ale dlaVersöhnung angenommen hat.3.50 mnie bardzo ważną kwestią jest to, że to Niemcy wiedzą o nas najwięcej.Bei dieser Gelegenheit teilte ich mit, dass ich als Direktor eines3.51W czasie wizyty w Wielkopolsce okazało się, że szef heskiego Landtagu,Norbert Kartmann, zapalony kibic, nie tylko wie, że Lech Poznań zdobyłmistrzostwo Polski, ale nawet lepiej ode mnie zna drużyny naszejEkstraklasy. To rzecz pozornie błaha, ale pokazująca, że Niemcy widząw nas ważnego partnera. Wpływ na to ma nie tylko nasze sąsiedztwo, aletakże fakt, że strona heska – na zasadzie wzajemności – jest po prostuautentycznie zainteresowana współpracą z Wielkopolską. To każez optymizmem widzieć przyszłość naszej kooperacji.Geschichtsmuseums ein paar Tage vor meiner Fahrt nach Hessenin Poznań eine Ausstellung über den Fall der Berliner Mauereröffnet habe. Teil davon waren auch bisher nicht gezeigteAufnahmen, die ich selbst 1989 als Augenzeuge des Mauerfallsgemacht hatte. Die Gastgeber waren gerührt, als ich ihnenerklärte, dass ich dieses Ereignis damals mitgefeiert hatte, obwohles nicht mein Volk war, das sich vereinigte. Dann verteilte ichProspekte von der Ausstellung unter dem Titel "Die Mauer istkaputt!”, die auf großes Interesse stießen. Es hat sich gezeigt, dassdie Geschichte Polen und Deutsche auch verbinden kann.Wielkopolska unterhält Partnerschaften mit Regionen in verschiedenenLändern, aber mir ist die Tatsache sehr wichtig, dass es dieDeutschen sind, die über uns am meisten wissen. Während seinesBesuchs in Wielkopolska stellte ich heraus, dass der hessischeLandtagspräsident Norbert Kartmann, ein glühender Fußballfan,nicht nur weiß, dass Lech Poznań polnischer Meister gewordenist, sondern sogar besser als ich über die Teams unserer oberstenSpielklasse Bescheid wusste. Das ist scheinbar nebensächlich,zeigt aber, dass die Deutschen uns als wichtigen Partner ansehen.Grund dafür ist nicht nur unsere Nachbarschaft, sondern auchdie Tatsache, dass die hessische Seite – nach dem Prinzip derGegenseitigkeit – einfach ehrlich an der Zusammenarbeit mitWielkopolska interessiert ist. Das lässt uns optimistisch in dieZukunft unserer Kooperation schauen.Bereits 2001 gab es Arbeitstreffen. Der Ausschuss für regionale und internationale Zusammenarbeitabsolvierte eine Gastsitzung in Wiesbaden, um die Arbeitsweise des hessischenLandesparlaments kennenzulernen, und in Wielkopolska wurden Vertreter zweier hessischerLandtagsausschüsse, nämlich des Europaausschusses und des Ausschusses für Umwelt,Landwirtschaft und Forsten, begrüßt. Mit Hilfe der Brüsseler Vertretung Hessens kam es imMärz 2002 wiederum zu einer auswärtigen Sitzung dreier Sejmik-Ausschüsse in Brüssel, derfür regionale und internationale Zusammenarbeit, für Landwirtschaft und Ländliche Gebietesowie für Strategie und Entwicklung der Woiwodschaft. Von europäischem Rang warauch das Treffen von Vertretern der Regionalparlamente aus Hessen, Wielkopolska, Emilia--Romagna (Italien) und Aquitanien (Frankreich), das vom 13.-15. Mai 2003 in Wiesbadenstattfand. Dies bot Gelegenheit, eine Zusammenarbeit mit dem neugewählten hessischenParlament aufzunehmen, so unter anderem durch das Treffen zwischen LandtagspräsidentenNorbert Kartmann und dem damaligen Sejmik-Präsidenten Paweł Arndt.Der Gegenbesuch erfolgte vom 20.-24. März 2005, als der Europaausschuss des HessischenLandtages zusammen mit dem hessischen Landtagspräsidenten zu Gesprächen mit Vertreterndes Sejmik nach Posen kam. Thema waren die gegenseitigen politischen Kontakte, aberauch konkret messbare Projekte wie die hessische Unterstützung in Höhe von 25.000 Eurofür das Marytärmuseum in Luboƒ-˚abikowo. An der dortigen "Todeswand” verneigtensich die Gäste aus Hessen und legten Blumengebinde nieder. Die hessischen Abgeordnetennahmen an der 32. Sitzung des Sejmik in Wielkopolska teil. Gespräche gab es nicht nur mitdem Sejmik-Präsidenten, den Chefs der Ausschüsse sowie Abgeordneten, sondern auch mitSejmabgeordneten und Senatoren aus Wielkopolska. Bei einem Besuch in Gniezno kam es zueinem Treffen mit dem damaligen Metropoliten, dem Gnesener Erzbischof Henryk Muszyƒski.Die hessische Delegation nahm auch an einer Vorlesung des Leiters der Germanistischen Fakultätan der Adam-Mickiewicz-Universität Posen, Prof. Czesław Karolak über den Deutschunterrichtund Orte deutscher Literatur in der polnischen Kultur teil.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
Rewizyta nastàpiła w dniach 20-24 marca 2005 roku, kiedy KomisjaSpraw Europejskich Landtagu Hesji wraz z PrzewodniczàcymHeskiego Parlamentu przybyła do Poznania na rozmowyz przedstawicielami Sejmiku. Omówiono wzajemne kontaktypolityczne, ale te˝ bardzo wymierne przedsi´wzi´cia, jak heskiewsparcie dla Muzeum Martyrologicznego w Luboniu-˚abikowie,które wyniosło 25.000 euro. W tej placówce przy pomniku „ÊcianaÊmierci" goÊcie z Hesji zło˝yli pokłon i wiàzanki kwiatów. Hescydeputowani wzi´li udział w XXXII sesji Sejmiku WojewództwaWielkopolskiego. Rozmowy odbyli nie tylko z PrzewodniczàcymSejmiku oraz szefami komisji i radnymi, lecz tak˝e <strong>wielkopolski</strong>miposłami i senatorami. Podczas wizyty w Gnieênie doszło dospotkania z ówczesnym metropolità gnieênieƒskim arcybiskupemHenrykiem Muszyƒskim. Delegacja heska uczestniczyła tak˝ew wykładzie dyrektora <strong>Instytut</strong>u Filologii GermaƒskiejUniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. CzesławaKarolaka, na temat nauczania j´zyka niemieckiego i miejscaliteratury niemieckiej w polskiej kulturze.Umocnieniu współpracy parlamentów obu regionów i wymianiedoÊwiadczeƒ w planowaniu inwestycji dla regionu słu˝ył pobytw Hesji Komisji Strategii Rozwoju i Współpracy ZagranicznejSejmiku Województwa Wielkopolskiego w dniach 6-9 czerwca2006 roku. GoÊcie z Wielkopolski odwiedzili Heski Krajowy UrzàdDrogownictwa i Komunikacji w Wiesbaden, gdzie wysłuchaliwykładu na temat planowania, finansowania, zarzàdzaniai eksploatacji autostrad. Walor poznawczy miała tak˝e wizytaw firmie Adam Opel AG w Rüsselsheim i jej oÊrodku rozwojowymoraz w koncernie Braun Melsungen AG. W heskim Landtaguwielkopolska delegacja przeprowadziła szereg rozmów na tematperspektyw współpracy obu regionów.Złotego Hipolita przyznanej przez Towarzystwo im. HipolitaCegielskiego, a tak˝e godnoÊci Przyjaciela Polski. Wyró˝nieniawr´czyli: Wicemarszałek Leszek Wojtasiak i Prezydent THCMarian Król.Sejmik i Landtag, jako gremia polityczne, zajmujà si´ sprawamitak˝e tak delikatnej natury, jak historia najnowsza. Mimotrudnych doÊwiadczeƒ polsko-niemieckich w XX wieku,partnerzy z Wielkopolski i Hesji potrafià znaleêç punkty styczne.W Wiesbaden 11 listopada 2009 roku w gmachu parlamentuodbyły si´ uroczyste obchody Narodowego Êwi´ta NiepodległoÊciPolski, przygotowane wspólnie przez Landtag Hesji i KonsulatGeneralny RP w Kolonii. UroczystoÊci nawiàzywały do nieodległejw kalendarzu daty 9 listopada, gdy˝ w 1989 roku tego dniaupadł Mur Berliƒski. Obie strony mogły wi´c wspólnie Êwi´towaçtriumf wolnoÊci, swobód obywatelskich i demokracji. GoÊciemPrzewodniczàcego Parlamentu Hesji Norberta Kartmanna byłw Wiesbaden w dniach 10-12 listopada 2009 roku PrzewodniczàcySejmiku Województwa Wielkopolskiego Lech Dymarski. Podczasobchodów w gmachu szef Landtagu nawiàzał do polskich dà˝eƒdo niepodległoÊci podczas I i II wojny Êwiatowej oraz roli, jakàodegrała polska „SolidarnoÊç" w obaleniu komunizmu w Europie,a w tym tak˝e Muru Berliƒskiego.Przewodniczàcy Lech Dymarski mówił z kolei o nowej jakoÊcipolitycznej, historycznej i mentalnej, która sprawia, ˝e polskieNarodowe Âwi´to NiepodległoÊci jest obchodzone równie˝w niemieckim partnerskim kraju zwiàzkowym. UroczystoÊcizwiàzane z przeszłoÊcià były okazjà do rozmów tak˝edes Sejmik Lech Dymarski. In seiner Rede auf der Feier nahm der Landtagspräsident Bezug auf den polnischenUnabhängigkeitskampf im Ersten und Zweiten Weltkrieg sowie auf die Rolle, die die polnische "SolidarnoÊç" beider Überwindung des Kommunismus in Europa sowie am Fall der Berliner Mauer gespielt hatte.o przyszłoÊci. W czasie spotkaƒ Przewodniczàcego Sejmikuz prezydium Landtagu i szefami frakcji politycznych mówiono Sejmik-Präsident Lech Dymarski sprach wiederum über die neue politische, historische und mentale Qualität,3.52Die Auszeichnungen wurden überreicht von VizemarschallLeszek Wojtasiak und dem Präsidentenoraz poszerzeniu partnerskich zwiàzków mi´dzy gminami Diese mit der Vergangenheit verbundene Feier bot auch Gelegenheit für Gespräche über die Zukunft. Bei Tref-o mo˝liwoÊci zacieÊnienia współpracy na polu parlamentarnym aufgrund derer es möglich sei, den polnischen Unabhängigkeitstag auch im deutschen Partnerland zu feiern.3.53der Hipolit-Cegielski-Gesellschaft Marian Król.i miastami z obu regionów.fen zwischen Sejmik-Präsidenten und Landtagspräsidium sowie den Chefs der Parteifraktionen wurden Möglichkeitenerörtert, die Zusammenarbeit auf parlamentarischer Ebene zu vertiefen und die Partnerbeziehungenzwischen den Städten und Gemeinden beider Regionen zu erweitern.Od 2 do 4 wrzeÊnia 2008 roku w Wiesbaden goÊcili członkowiesejmikowej Komisji Bud˝etowej, z jej ówczesnym przewodniczàcymZbigniewem Czerwiƒskim, zaproszeni przez Komisj´ Bud˝etowàLandtagu Hesji pod przewodnictwem Ulrike Gottschalck.Wielkopolscy radni poznali metody pracy nad heskim bud˝etem,który dysponuje po stronie wydatków imponujàcà kwotà27 mld euro. Radni Sejmiku szczególnie interesowalisi´ sposobami planowania i oceny nowych inwestycjiinfrastrukturalnych w Hesji. W landzie, obok ceny budowyobiektu, analizuje si´ korzyÊci społeczne i gospodarcze inwestycjioraz bud˝etowe koszty póêniejszej eksploatacji. Interesujàcymrozwiàzaniem jest specjalne biuro, które nie tylko pomagaczłonkom Landtagu zapoznaç si´ z bud˝etem liczàcym ponad5300 stron, ale tak˝e pełni rol´ niezale˝nego od rzàdu Hesjikonsultanta w sprawie poprawek do bud˝etu. Wielkopolscyradni zostali oprowadzeni po siedzibie heskiego Parlamentuprzez jego Wiceprezydenta Hermanna Schusa, a na uroczystejkolacji przyjàł ich Przewodniczàcy Landtagu Hesji NorbertKartmann i Minister do Spraw Federalnych i Europejskich VolkerHoff. Komisja Sejmiku uczestniczyła w uroczystoÊci wr´czeniaPremierowi Hesji Rolandowi Kochowi statuetki HonorowegoDer Stärkung der Zusammenarbeit zwischen beiden Regionalparlamenten und dem Erfahrungsaustauschbei der Investitionsplanung für die Region diente auch der Aufenthalt derKommission für Regionalentwicklungsstrategie und internationale Zusammenarbeit des Sejmikin Hessen vom 6.-9. Juni 2006. Die Gäste aus Wielkopolska besuchten das HessischeLandesamt für Straßen- und Verkehrswesen in Wiesbaden, wo sie einen Vortrag über diePlanung, Finanzierung, das Management und die Nutzung von Autobahnen hörten. Erkenntnisgewinnbrachte auch der Besuch bei der Adam Opel AG in Rüsselsheim und ihremEntwicklungszentrum sowie dem Konzern Braun Melsungen AG. Im hessischen Landtagführte die Delegation eine Reihe von Gesprächen über die Perspektiven der Zusammenarbeitzwischen beiden Regionen.Vom 2.-4. September 2008 weilten Mitglieder des Haushaltsausschusses des Sejmik mit ihremdamaligen Vorsitzenden Zbigniew Czerwiƒski auf Einladung des Haushaltsausschussesdes hessischen Landtages unter ihrer Vorsitzenden Ulrike Gottschalck in Wiesbaden. DieAbgeordneten aus Wielkopolska lernten, wie man einen Haushalt aufstellt, der im Fall Hessensauf der Ausgabenseite die imponierende Summe von 27 Milliarden Euro vorwies Besondersinteressierten sie sich für die Planung und Einschätzung neuer Infrastrukturinvestitionenin Hessen. In dem Bundesland werden neben dem Preis eines Bauvorhabens auchder gesellschaftliche Nutzen sowie die anfallenden Haushaltskosten für die spätere Nutzunguntersucht. Eine interessante Lösung ist ein besonderes Büro, das nicht nur den Landtagsmitgliedernhilft, sich in dem über 5300 Seiten umfassenden Haushaltsplan zurechtzufinden,sondern bei Verbesserungsvorschlägen für den Haushalt auch die Rolle eines von derhessischen Landesregierung unabhängigen Beraters spielt. Die Abgeordneten wurden vonLandtagsvizepräsidenten Hermann Schaus durch das hessische Parlament geführt, an einemfestlichen Dinner nahmen Landtagspräsident Norbert Kartmann und der Hessische Ministerfür Bundes- und Europangelegenheiten VolkerHoff teil. Der Sejmik-Ausschuss nahm auch an derfeierlichen Verleihung des von der Hipolit-Cegielski-Gesellschaft verliehenen "Goldenen Ehrenhipolits“sowie des Ehrentitels eines Freundes Polens an denhessischen Ministerpräsidenten Roland Koch teil.Sejmik und Landtag beschäftigen sich als politischeGremien auch mit heikleren Angelegenheiten wie derjüngeren Geschichte. Trotz der deutsch-polnischenKonflikte im 20. Jahrhundert finden die Partneraus Wielkopolska und Hessen Berührungspunkte. InWiesbaden fand am 11. November 2009 im Landtagsgebäudeeine Feier zum UnabhängigkeitstagPolens statt, gemeinsam vorbereitet vom hessischenLandtag und dem polnischen Generalkonsulat inKöln. Diese Feier knüpfte an das nicht weit zurückliegendeDatum des 9. Novembers an, denn an diesemTag fiel 1989 die Berliner Mauer. So konnten beideSeiten gemeinsam den Triumph von Freiheit, Bürgerrechtenund Demokratie feiern. Gast des hessischenLandtagspräsidenten Norbert Kartmann war vom10.-12. November 2009 in Wiesbaden der PräsidentSpotkanie Lecha Dymarskiego, Przewodniczàcego Sejmiku WojewództwaWielkopolskiego, (pierwszy od prawej) z Norbertem Kartmannem,Przewodniczàcym Heskiego Parlamentu Krajowego (pierwszy od lewej),Wiesbaden, listopad 2009 r.Treffen zwischen Lech Dymarski, Vorsitzender des Sejmik derWoiwodschaft Wielkopolska, (erster von rechts) und Norbert Kartmann,Hessischer Landtagspräsident (erster von links), Wiesbaden, November 2009Okazjà do podsumowania 10-letniej współpracy mi´dzygremiami uchwałodawczymi obu regionów była wizyta, któràw dniach 27-28 maja 2010 roku zło˝ył w Hesji MarszałekWojewództwa Wielkopolskiego Marek Woêniak. Doszło dojego spotkania z Wiceprzewodniczàcym Landtagu FrankiemLortzem oraz Przewodniczàcym Komisji ds. Europejskich AloisemLentzem, podczas którego rozmówcy pozytywnie ocenili dekad´partnerskich kontaktów Landtagu Hesji i Sejmiku WojewództwaWielkopolskiego. Zgodnie przyznali, ˝e to bardzo dobry kapitał nakolejne lata współpracy.Wizyta Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woêniaka w Hesji (od prawej: Aloys Lentz – Przewodniczàcy Komisji ds. Europejskich, FrankLortz – Wiceprzewodniczàcy Heskiego Parlamentu Krajowego, Marek Woêniak – Marszałek Województwa Wielkopolskiego), Wiesbaden, 27 maja 2010 r.Besuch des Marschalls Marek Woêniak in Hessen (von rechts: Aloys Lenz – Vorsitzender des Europaausschusses, Frank Lortz – Vizepräsident desHessischen Landtages, Marek Woêniak – Marschall der Woiwodschaft Wielkopolska), Wiesbaden, 27. Mai 2010Gelegenheit zu einem Resümee der zehnjährigen Zusammenarbeit zwischen den gesetzgebenden Gremienbeider Regionen bot der Besuch von Woiwodschaftsmarschall Marek Woêniak am 27./28. Mai 2010 in Hessen.Dabei kam es zu Begegnungen mit Landtagsvizepräsidenten Frank Lortz und dem Vorsitzenden des EuropaausschussesAloys Lenz, bei denen die Gesprächpartner das Jahrzehnt der Partnerschaftskontakte zwischendem hessischen Landtag und dem Sejmik der Woiwodschaft Wielkopolska positiv bewerteten. Übereinstimmenderklärten sie, dies sei eine sehr gute Basis für die kommenden Jahre der Zusammenarbeit.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
MI¢DZY NAMI URZ¢DNIKAMIUNTER UNS BEAMTENWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionRADOSŁAW KRAWCZYKOWSKIDyrektor Departamentu Wdrażania ProgramuRegionalnego w Urzędzie MarszałkowskimWojewództwa Wielkopolskiego w PoznaniuWSPÓŁPRACA W DOSKONALENIUADMINISTRACJI I JEJ KADRPartnerstwo Wielkopolski i Hesji zakłada wzajemnoÊç i równowag´we wszystkich sferach współpracy, choç polska strona nie ukrywa, ˝ew dziedzinie administracji ch´tnie czerpie z bogatszych doÊwiadczeƒheskich i europejskich. Republika Federalna Niemiec od chwili jej utworzenia7 wrzeÊnia 1949 roku jest demokratycznym paƒstwem prawa, a od 25 marca1957 roku tak˝e członkiem Unii Europejskiej (wtedy Europejskiej WspólnotyGospodarczej), dzi´ki czemu zdołała wypracowaç stabilny model administracjipublicznej i sprawny system doskonalenia jej kadr. Polska, która na drog´przemian demokratycznych weszła póêniej, w latach 1989-1990, nadrabiajeszcze dystans w tej dziedzinie, korzystajàc z merytorycznego wsparcia UE,w tym Niemiec i regionów partnerskich.Die Partnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen basiert auf Gegenseitigkeit undGleichberechtigung in allen Bereichen der Zusammenarbeit, obwohl die polnische Seitenicht verhehlt, dass sie im Verwaltungsbereich gern von den reicheren hessischenund europäischen Erfahrungen profitiert. Die Bundesrepublik Deutschland ist seit ihrerGründung am 7. September 1949 ein demokratischer Rechtsstaat und seit dem25. März 1957 auch Mitglied der Europäischen Union (damals Europäische Wirtschaftsgemeinschaft),weswegen sie eine stabile öffentliche Verwaltung und ein effektivesWeiterbildungssystem für deren Mitarbeiter aufbauen konnte. Polen, das erstspäter, nämlich 1989-1990 auf den Weg der Demokratie gelangte, ist noch dabei, dieRückstände in diesem Bereich aufzuholen und genießt dabei die Unterstützung derEU, darunter auch Deutschlands und der Partnerregionen.Beispiel für eine solche Kooperation ist das "Weiterbildungsprogramm für Mitarbeiterder Woiwodschaft Wielkopolska", finanziert aus Mitteln der GemeinnützigenHertie-Stiftung. Gestartet wurde es am 11. September 2001 mit einem ersten Durchlauf,der bis zum 31. Oktober 2003 dauerte, geschult wurden 17 Beamte, in ihrerMehrheit (9) aus dem Marschallamt, aber auch aus anderen Einrichtungen wieetwa dem Arbeitsamt der Woiwodschaft, dem Regionalzentrum für Sozialpolitik oderdem Lehrerweiterbildungszentrum. Bis Ende 2004 durchliefen weitere 18 Beamtedie behördlichen Schulungen, was ihre Gesamtzahl auf 35 erhöhte. Sie absolviertenmehrwöchige Berufspraktika, hauptsächlich in hessischen Behörden sowie Bildungs-reisen zu EU-Einrichtungen, außerdem wurden einigeMitarbeiter in Brüssel in der hessischen Landesvertretunggeschult. Alle Berufspraktikanten wurdenvon der hessischen Seite sehr gut benotet, und mitjeder Gruppe traf sich der damalige hessische Ministerfür Bundes- und Europaangelegenheiten JochenRiebel. Die Beamten aus Wielkopolska äußerten sichsehr positiv über ihre Praktika, die freundliche Behandlungdurch die hessischen Behördenmitarbeiterund über das an sie weitergegebene Wissen und diegewonnenen Erfahrungen. Ähnlich positiv bewertetwurde der dritte Durchlauf des Programms, bei dem33 Mitarbeiter aus Einrichtungen und Behörden vonSelbstverwaltung und Regierung in Posen, aber auchin Gniezno, Piła, Wàgrowiec und WrzeÊnia weitergebildetwurden. Auch 2005 und 2006 wurden diePraktika fortgeführt.W odniesieniu do Wielkopolski i Hesji przykładem takiej kooperacjiPodczas Kongresu IT we Frankfurcie nad Menem,jest „Program podnoszenia kwalifikacji pracowników Województwa Uczestnicy Programu Podnoszenia Kwalifikacji pracowników administracji samorzàdowej Województwaktóry odbył si´ w dniach 29 listopada-1 grudnia 2006Wielkopolskiego, Poznaƒ, 2004 r.Wielkopolskiego", finansowany ze êródeł Fundacji U˝ytecznoÊci Publicznejroku, strona heska wyraziła zainteresowanie realizacjàTeilnehmer am Weiterbildungsprogramm für Mitarbeiter der Selbstverwaltung der Woiwodschaft Wielkopolska,Hertie. Zapoczàtkowany został 11 wrzeÊnia 2001 roku i ju˝ w pierwszej Posen, 2004z Wielkopolskà wspólnych projektów w dziedzinie mapyedycji, która trwała do 31 paêdziernika 2003 roku, przeszkolonych zostałoDirektor der Abteilung Umsetzungcyfrowej, telemedycyny, e-learningu. Reprezentujàcy17 urz´dników z Wielkopolski, w wi´kszoÊci (9) z Urz´du Marszałkowskiego,des Regionalprogramms beim MarschallamtUrzàd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiegoale tak˝e z innych instytucji, takich jak Wojewódzki Urzàd Pracy, RegionalnyZUSAMMENARBEIT BEI DER OPTIMIERUNGder Woiwodschaft Wielkopolska in Poznańówczesny dyrektor Adam Minkowski pozytywnieOÊrodek Polityki Społecznej czy OÊrodek Doskonalenia Nauczycieli. Do koƒca DER VERWALTUNG UND IHRES PERSONALS3.54 odpowiedział na te propozycje. Zaplanowano organizacj´3.552004 roku urz´dnicze szkolenia przeszło kolejnych 18 Wielkopolan, czyliw sumie było ich 35. Odbywali kilkutygodniowe sta˝e przewa˝nie w urz´dachHesji, z wyjazdami studyjnymi do instytucji unijnych, a kilka osób szkoliło si´w Brukseli w Przedstawicielstwie Kraju Zwiàzkowego Hesja. Wszyscy sta˝yÊcizostali bardzo wysoko ocenieni przez stron´ heskà, a z ka˝dà grupà spotykałsi´ ówczesny heski Minister ds. Federalnych i Europejskich Jochen Riebel.Wielkopolscy urz´dnicy bardzo pozytywnie wypowiadali si´ na temat warunkówsta˝u, przyjaznego nastawienia heskich urz´dników, a tak˝e przekazanej imwiedzy i uzyskanego doÊwiadczenia. Podobne oceny dotyczyły trzeciej edycjiprogramu, w której przeszkolone zostały 33 osoby z instytucji i urz´dówadministracji samorzàdowej i rzàdowej w Poznaniu, ale tak˝e w Gnieênie, Pile,Wàgrowcu i WrzeÊni. Sta˝e kontynuowano tak˝e w latach 2005 i 2006.Miałem okazję uczestniczyć w kilku przedsięwzięciachwpisanych we współpracę Wielkopolski i Hesji i oceniamje wszystkie bardzo pozytywnie. Niezwykle pożytecznybył cykl szkoleń i praktyk w ramach twinningu, czyliunijnych procedur dostosowujących naszą administracjędo struktur i działań stosowanych w UE. Przeprowadzonoje przed wejściem Polski do Unii, a Hesja była naszympartnerem, ze strony którego otrzymaliśmy cennewsparcie. Eksperci z Niemiec przyjeżdżali do nas, wielkopolscyurzędnicy jeździli z kolei na staże do heskichinstytucji. Te szkolenia bardzo dobrze przygotowały pracownikówUMWW do skutecznego zarządzania środkamiwspólnotowymi. Sam uczestniczyłem w Brukseliw bardzo udanym stażu dotyczącym polityki regionalnej,który mogłem odbyć dzięki wsparciu heskiejFundacji „Hertie”. Współuczestniczyłem także wprzedsięwzięciach związanych z promowaniem środkówstrukturalnych oraz możliwością ich pozyskiwaniaw Hesji. Na podstawie tych doświadczeń mogę stwierdzić,że współpraca Wielkopolski z Hesją układa siębardzo dobrze, zarówno w sferze merytorycznej,jak i organizacyjnej. Partnerstwo wielkopolsko-heskiebez wątpienia warto nadal prowadzić i rozwijaćwe wszystkich możliwych dziedzinach.Ich hatte Gelegenheit, an einigen Unternehmungen imRahmen der Zusammenarbeit zwischen Wielkopolskaund Hessen teilzunehmen und bewerte diese alleals sehr positiv. Sehr nützlich war eine Reihe vonFortbildungen und Praktika im Rahmen des Twinnings,also der EU-Verfahren, die unsere Verwaltung andie in der EU praktizierten Strukturen und Abläufeanpassen sollten. Sie wurden vor dem EU-BeitrittPolens durchgeführt, und Hessen war unser Partner,von dem wir wertvolle Unterstützung erhielten.Experten aus Deutschland kamen zu uns, Beamteaus Wielkopolska fuhren wiederum zum Praktikum inhessische Einrichtungen. Diese Fortbildungen haben dieMitarbeiter des Marschallamtes unserer Woiwodschaftsehr gut auf eine erfolgreiche Handhabung der EU-Maßnahmen vorbereitet. Ich selbst habe in Brüssel aneinem sehr erfolgreichen Praktikum zur Regionalpolitikteilgenommen, das ich dank der Unterstützung derhessischen Hertie-Stiftung absolvieren konnte. Ichhabe auch an Projekten teilgenommen, die mit derFörderung von Strukturmitteln und der Möglichkeitihrer Einwerbung in Hessen zu tun hatten. Aufgrunddieser Erfahrungen kann ich feststellen, dass dieZusammenarbeit zwischen Wielkopolska und Hessensich sehr gut entwickelt, sowohl inhaltlich als auchorganisatorisch. Die Partnerschaft sollte unbedingt inallen möglichen Bereichen weitergeführt und entwickeltwerden.Dla administracji publicznej nowym wyzwaniem jestrozwój e-administracji, czyli stworzenie i wdro˝eniew ˝ycie standardów funkcjonowania, w tym obsługiinteresantów, z u˝yciem najnowszych technologiiinformatycznych. Hesja ma w tej mierze sporeosiàgni´cia, ale i Wielkopolska odnotowuje sukcesy.W latach 2004-2006, wraz z Hesjà i innymi regionamieuropejskimi, zrealizowano projekt „Understand"w dziedzinie e-government i systemów informatycznych.Jego głównym celem było porównanie i ocena rozwojuspołeczeƒstwa informacyjnego poprzez zastosowaniewspólnych e-wskaêników dotyczàcych wykorzystaniainternetu. Badania dotyczyły nie tylko administracjipublicznej i gospodarki regionów, ale tak˝e gospodarstwdomowych.wspólnej konferencji poÊwi´conej e-administracjii e-regionowi. PodkreÊlono w rozmowach, ˝e jednymz wa˝niejszych obszarów współpracy Hesji z Wielkopolskàpowinno byç wdra˝anie wysokiej technologii w usługachna rzecz mieszkaƒców województwa i landu.Wyrazem współpracy obu regionów w dziedziniee-administracji było seminarium Urz´duMarszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego orazHA Agencji Rozwoju Kraju Zwiàzkowego Hesja pod hasłem"Pomysły, najlepsze praktyki i infrastruktura dla rozwojue-administracji". Zorganizowano je 12 czerwca 2007roku na terenie Mi´dzynarodowych Targów Poznaƒskich,we współpracy z Poznaƒskim CentrumSuperkomputerowo-Sieciowym, Centrum WspółpracyGospodarczej Hesja – Polska w Poznaniu oraz firmàInfosystem – Informatyka dla Przemysłu i Administracji.Spotkanie otworzył Członek Zarzàdu WojewództwaWielkopolskiego Wojciech Jankowiak, w obecnoÊci DieteraKreuzigera, prezesa HA Hessen Agentur – Agencji RozwojuKraju Zwiàzkowego Hesja.Eine neue Herausforderung für die öffentliche Verwaltungist die Entwicklung der E-Verwaltung, dasheißt die Entwicklung und Einführung von Funktionsstandards,einschließlich Kundenabfertigung, unterNutzung der neuesten Informationstechnologien.Hessen hat in diesem Bereich bereits einige Errungenschaftenvorzuweisen, aber auch Wielkopolskaverzeichnet Erfolge. In den Jahren 2004-2006 wurdegemeinsam mit Hessen und anderen Regionen dasProjekt "Understand" im Bereich E-Government undInformationssysteme realisiert. Sein Hauptziel warenVergleich und Bewertung der Entwicklung der Informationsgesellschaftdurch die Anwendung gemeinsamerE-Indikatoren zur Nutzung des Internets. DieForschungen betrafen nicht nur die öffentliche Verwaltungund die Wirtschaft der Regionen, sondernauch die privaten Haushalte.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
Spotkanie Wojciecha Jankowiaka, Wicemarszałka Województwa Wielkopolskiego (trzeci od lewej) z Volkerem Hoffem – ówczesnym Ministrem Hesjids. Europejskich (drugi od prawej), Hannover, 2008 r.Treffen zwischen Wojciech Jankowiak, Vizemarschall der Woiwodschaft Wielkopolska (dritter von links) mit Volker Hoff, damaliger Hessischer Ministerfür Europaangelegenheiten (zweiter von rechts), Hannover, 2008Seminarium poÊwi´cono nowoczesnym technologiom, którewdro˝ono lub mo˝na wdro˝yç w administracji, aby podnieÊçjej standard i uczyniç jà bardziej dost´pnà dla obywateli.Przedstawiono najnowsze rozwiàzania (w Wielkopolsce i Hesji)w zakresie szerokopasmowego internetu, transferu technologii,telemedycyny, cyfryzacji. Odbyła si´ mi´dzy innymi prezentacjaWielkopolskiej Mapy Cyfrowej, która umo˝liwia gromadzeniei analiz´ danych przestrzennych, a całe seminarium byłoKatarzyna Schmidt-Przewoêna, artysta-plastyk,pracownik poznaƒskiego <strong>Instytut</strong>u WłókienNaturalnych – malowanie na jedwabiu, Weilburg,Dni Hesji 2005Katarzyna Schmidt-Przewoêna, bildendeKünstlerin, Mitarbeiterin des Posener Institutsfür Naturfasern – Seidenmalerei, Weilburg,PROMOCJA REGIONÓW I WSPÓLNESTOISKA INFORMACYJNEPartnerstwo regionów zakłada coraz bli˝sze,wzajemne poznawanie si´, a temu najlepiejsłu˝à prezentacje w formie stoisk, wystaw,pokazów, festynów, koncertów.Odr´bnà i bardzo widowiskowà formàwspółpracy Wielkopolski i Hesji jest imprezaintegracyjno-promocyjna pod nazwà DniHesji, organizowana co roku w jednymz heskich miast i uznawana za najwi´ksze„festynowe" przedsi´wzi´cie regionalnew Niemczech. Po raz pierwszy Dzieƒ Hesji(Hessentag) został zorganizowany w 1961roku przez ówczesnego Premiera GeorgaAugusta Zinna. Ideà tego przedsi´wzi´ciabyła integracja rdzennych oraz stalenapływajàcych nowych mieszkaƒców Hesji.Z czasem jednodniowa impreza nabrałarozmachu, przerodziła si´ w trwajàce dłu˝ejfaktyczne Dni Hesji, zacz´ła przyciàgaç setkiAusdruck der Zusammenarbeit beider Regionen im Bereichder E-Verwaltung war ein Seminar des Marschallamtes sowieder HA Hessen Agentur unter dem Motto "Ideen, Best-Practice und Infrastruktur für die Entwicklung der E-Verwaltung".Es fand am 12. Juni 2007 auf dem Gelände derInternationalen Messe in Posen statt, in Zusammenarbeit mit dem Posener Supercomputer-Netz-Zentrumdem Kooperationszentrum Hessen-Polen in Posen sowie derFirma "Infosystem – Informatik für Industrie und Verwaltung“. Eröffnet wurde es vomMitglied des Woiwodschaftsvorstands Wojciech Jankowiak, in Anwesenheit von DieterKreuziger, dem Geschäftsführer der HA Hessen Agentur.In dem Seminar ging es um die modernen Technologien, die in der Verwaltung bereitseingeführt wurden oder die man dort einführen könnte, um diese zu verbessern undbürgerfreundlicher zu machen. Vorgestellt wurden neueste Lösungen (in Wielkopols-3.56transmitowane w internecie w czasie rzeczywistym.Współpracy w zakresie e-administracji poÊwi´cone byłytak˝e spotkania na targach CeBIT w Hanowerze: w 2008r.– spotkanie Wicemarszałka Wojciecha Jankowiaka z MinistremVolkerem Hoffem i Sekretarzem Stanu Haraldem Lemke,a w 2010r. – spotkanie przedstawicieli Poznaƒskiego CentrumSuperkomputerowo-Sieciowego z przedstawicielami HA HessenAgentur i przedstawicielami Heskiego Ministerstwa SprawWewn´trznych realizujàcymi projekty z zakresu e-administracji.ka und Hessen) im Bereich von Breitband-Internet, Technologietransfer, Telemedizinund Digitalisierung. Es gab unter anderem eine Präsentation des "Digitalen Luftbildkamerasystemsvon Wielkopolska“, das eine Sammlung und Analyse von Datenzur Raumordnung ermöglicht, dabei wurde das gesamte Seminar über Livestream imInternet übertragen.Der Zusammenarbeit im Bereich der E-Verwaltung dienten auch Treffen auf der Ce-BIT-Messe in Hannover 2008 zwischen Vizemarschall Wojciech Jankowiak und MinisterVolker Hoff sowie Staatssekretär Harald Lemke, und 2010 zwischen Vertreterndes Posener Supercomputer-Netz-Zentrums und Vertretern der HA Hessen Agentursowie des Hessischen Ministeriums des Innern und für Sport, die Projekte im Bereichtysi´cy osób i przede wszystkim zyskałacharakter europejski poprzez integracyjne uczestnictwo goÊciz partnerskich regionów, w tym z Wielkopolski. Co roku ten swoistyfestiwal muzyki, kultury i mi´dzyludzkiej przyjaêni, jest okazjà dozademonstrowania dorobku i potencjału Kraju ZwiàzkowegoHesja, ale przy okazji tak˝e Województwa Wielkopolskiego, któretradycyjnie wystawia swoje stoisko. Nie sposób przedstawiç tutajwszystkich dotychczasowych imprez, prezentacji, koncertów,spotkaƒ i rozmów. Pewien obraz daje jednak przeglàd wybranychDni Hesji z minionej dekady.Zum ersten Mal präsentierte sich Wielkopolska auf den Hessentagen 2002 in Idstein, vom14.-23. Juni. Interessierte bekamen Informationsmaterial über Wirtschaft und Kultur vonWielkopolska und seine touristischen Vorzüge. Die Region wurde vom damaligen Mitglieddes Woiwodschaftsvorstandes Bogdan Zastawny vertreten, der seinen Besuch in Hessenfür Gespräche mit den hessischen Partnern über die geplante Flugverbindung Frankfurt-Posen sowie einen Arbeitsbesuch beim Regionalen Verkehrsverbund in Hessen nutzte. Ertraf sich auch mit dem hessischen Ministerpräsidenten Roland Koch.3.57E-Administration umsetzten.Z uwagi na gwałtowny rozwój technologii informatycznychw Êwiecie, e-administracja to dziÊ jedna z najwa˝niejszychi najbardziej perspektywicznych dziedzin we współpracyWielkopolski i Hesji.Bei dem IT-Kongress in Frankfurt am Main, der am 29. November– 1. Dezember 2006 stattfand, zeigte sich die hessischeSeite an der Realisierung gemeinsamer Projekte mitWielkopolska im Bereich digitales Luftbildkamerasystem,Telemedizin und E-Learning interessiert. Der Vertreter desMarschallamtes der Woiwodschaft Wielkopolska, der damaligeDirektor Adam Minkowski, reagierte positiv auf dieseVorschläge. Eine gemeinsame Konferenz über das ThemaE-Administration und E-Region wurde geplant. In den Gesprächenwurde betont, dass einer der wichtigsten Bereicheder Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska dieEinführung von hochmodernen Dienstleistungstechnologienfür die Einwohner der Woiwodschaft und des Bundeslandessein sollte.Wegen der rasanten weltweiten Entwicklung der Informationstechnologien ist dieE-Administration heute eine der wichtigsten und zukunftsträchtigsten Bereiche in derZusammenarbeit zwischen Wielkopolska und Hessen.Hessentag 2005POKAZAå SI¢ Z KA˚DEJ STRONYWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionPo raz pierwszy Wielkopolska przedstawiła si´ podczas DniHesji 2002, które zostały zorganizowane w Idstein, w dniach14-23 czerwca. Osoby zainteresowane otrzymywały materiałyinformacyjne na temat potencjału gospodarczego i kulturalnegoWielkopolski oraz jej walorów turystycznych. Region reprezentowałówczesny Członek Zarzàdu Województwa Bogdan Zastawny, którywizyt´ w Hesji wykorzystał na rozmowy z heskimi partneramina temat planowanego połàczenia lotniczego Frankfurt-Poznaƒoraz zasad funkcjonowania w landzie Regionalnego ZwiàzkuKomunikacyjnego. Spotkał si´ tak˝e z Premierem Hesji RolandemKochem.SICH VON DEN BESTEN SEITEN ZEIGENWERBUNG FÜR DIE REGIONEN UND GEMEINSAMEINFORMATIONSSTÄNDEEine Partnerschaft zwischen verschiedenen Regionen bedeutet ein immer engeres gegenseitigesKennenlernen, und dabei helfen am besten Präsentationen in Form von Ständen,Ausstellungen, Schauen, Festveranstaltungen und Konzerten.Eine besondere und sehr spektakuläre Form der Zusammenarbeit zwischen Wielkopolskaund Hessen sind die Hessentage, eine Integrations- und Werbeveranstaltung, die jedesJahr in einer hessischen Stadt veranstaltet wird und als größtes regionales Fest Deutschlandsgilt. Der erste Hessentag wurde 1961 durch den damaligen MinisterpräsidentenGeorg August Zinn organisiert. Grundidee war die Förderung der Integration zwischenalteingesessenen und neu zugewanderten Einwohnern Hessens. Im Laufe der Zeit gewanndie eintägige Veranstaltung an Schwung, verwandelte sich in die mehrtägigen Hessentage,begann Hunderttausende Besucher anzuziehen und nahm durch die Teilnahme der Gästeaus den Partnerregionen, darunter auch aus Wielkopolska, einen europäischen Charakteran. Jedes Jahr bietet dieses besondere Festival der Musik, Kultur und zwischenmenschlichenBegegnung dem Bundesland Hessen Gelegenheit, seine Erfolge und sein Potential zupräsentieren, und bei dieser Gelegenheit stellt sich auch Wielkopolska vor, das dort traditionellseinen Stand aufbaut. Unmöglich, hier alle bisherigen Veranstaltungen, Präsentationen,Konzerte, Begegnungen und Gespräche aufzuführen. Einen Eindruck kann jedoch diefolgende Übersicht ausgewählter Hessentage aus dem vergangenen Jahrzehnt vermitteln.2005 betonte Wielkopolska im Rahmen seiner Präsentation bei dem Hessentag in Weilburg(17.-26. Juni) die Modernität seiner Wirtschaft sowie die Pflege von Kultur und Tradition,stellte aber auch seine landschaftlichen Schönheiten heraus. Auf der Hauptbühne führteder Moderator kleine Gespräche über Polen und Wielkopolska. Neben dem Stand, derfür die touristischen Attraktionen von Wielkopolska warb, wurde eine Ausstellung desPosener Instituts für Naturfasern eröffnet, die über die Verwendung von Leinen und Hanfin der Kosmetik-, Lebensmittel-, Bekleidungs- und Autoindustrie informierte. Eine wissenschaftlicheMitarbeiterin des Instituts, die Bildhauerin Katarzyna Schmidt-Przewoêna,demonstrierte die Kunst der Seidenmalerei. Großen Anklang fanden die Spezialitäten derregionalen Küche und kulinarische Präsentationen unter Teilnahme des hessischen MinisterpräsidentenRoland Koch, der... polnische Piroggen (Maultaschen) zubereitete. Die Delegationaus Wielkopolska wurde angeführt vom damaligen Marschall Stefan Mikołajczak.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
W 2005 roku na Dniach Hesji w Weilburgu (17-26 czerwca) Wielkopolska w swejprezentacji poło˝yła nacisk na nowoczesnoÊç swej gospodarki, ale jednoczeÊnie podkreÊliładbałoÊç o kultur´, tradycj´, a tak˝e przedstawiła walory krajobrazowe regionu. Na głównejscenie niemiecki konferansjer prowadził pogadanki na temat Polski i Wielkopolski. Obokstoiska promujàcego atrakcje turystyczne Wielkopolski otwarto wystaw´ poznaƒskiego<strong>Instytut</strong>u Włókien Naturalnych, obrazujàcà mo˝liwoÊç wykorzystania lnu i konopiw przemyÊle kosmetycznym, spo˝ywczym, odzie˝owym i samochodowym. Pracowniknaukowy <strong>Instytut</strong>u, artystaplastykKatarzyna Schmidt-Przewoêna, demonstrowałasztuk´ malowania na jedwabiu.Du˝à popularnoÊcià cieszyłysi´ specjały regionalnej kuchnioraz pokazy sztuki kulinarnej,z udziałem Premiera Hesji RolandaKocha, który... przyrzàdzał polskiepierogi. Wielkopolskiej delegacjiprzewodniczył ówczesny MarszałekStefan Mikołajczak.Roland Koch – ówczesny Premier Hesji (pierwszy od prawej),podczas przyrzàdzania pierogów, Weilburg, Dni Hesji 2005Roland Koch, damaliger hessischer Ministerpräsident (erster vonrechts), bei der Zubereitung von Piroggen, Weilburg, Hessentag 2005Dni Hesji 2007 (1-10 czerwca) odbyły si´ w Butzbach. Uczestniczyła w nich rekordowaliczba 1,1 mln osób, a prezentacj´ rzàdu krajowego Hesji – w ramach której pokazywała si´Wielkopolska – odwiedziło około 600 tysi´cy zwiedzajàcych. Województwo Wielkopolskieprzedstawiło si´ jako region nowoczesny i innowacyjny. <strong>Instytut</strong> Informatyki PolitechnikiPoznaƒskiej zademonstrował projekt „Intelli Forest" umo˝liwiajàcy bie˝àcy monitoringi analiz´ danych o sytuacji w lasach, a Poznaƒskie Centrum Superkomputerowo-Siecioweprzedstawiło projekt „Pionier – Polski Internet Optyczny". W Dniach Hesji w Butzbach wzi´łaudział oficjalna delegacja Wielkopolski z Wicemarszałkiem Wojciechem Jankowiakiem.Gospodarzem Dni Hesji w 2009 roku (5-14 czerwca) było miasto Langenselbold niedalekoFrankfurtu nad Menem, które na 9 dni stało si´ nieoficjalnà stolicà landu. Wielkopolskamiała stoisko informacyjno-promocyjne w hali wystawienniczej rzàdu Hesji, gdzieprezentowały si´ wszystkie ministerstwa, Landtag, frakcje parlamentarne, organizacjepo˝ytku publicznego, fundacje i stowarzyszenia zajmujàce si´ rozwojem demokracjiobywatelskiej. Hal´ odwiedziło 500 tysi´cy osób, a w całych Dniach Hesji wzi´ło udział1.015.000 goÊci. Stoisko Wielkopolski odwiedzili mi´dzy innymi ówczeÊni: Premier HesjiRoland Koch, Minister Obrony RFN Franz Josef Jung, heski Minister Finansów KarheinzWeimar, były Minister ds. Europejskich Volker Hoff oraz Sekretarz Stanu ds. EuropejskichNicola Beer.Szczególny charakter miały Dni Hesji, które rozpocz´ły si´ w miejscowoÊci Stadtallendorf28 maja 2010 roku – w roku obchodów dziesi´ciolecia partnerskiej współpracy obu regionów.Z tej okazji do Hesji z dwudniowà wizytà przybył Marszałek Województwa WielkopolskiegoMarek Woêniak. Stoisko informacyjno-promocyjne Wielkopolski, tak jak w poprzednimroku, zostało wystawione w hali wystawienniczej rzàdu Hesji. Aran˝acja <strong>wielkopolski</strong>egostoiska nawiàzywała do jubileuszu 10-lecia współpracy obydwu regionów oraz motywuprzewodniego Dni Hesji 2010, którym było jedno, ale wymowne słowo: „Integracja".Hessentag 2007 (1.-10. Juni) fand in Butzbach statt. An ihn nahm die Rekordzahlvon 1,1 Millionen Besuchern teil, während die Präsentation der hessischen Landesregierung– in deren Rahmen sich auch Wielkopolska darstellte – von ca. 600.000Menschen besucht wurde. Die Woiwodschaft Wielkopolska präsentierte sich als moderneund innovative Region. Das Institut für Informatik an der Technische UniversitätPosen führte das Projekt "Intelli Forest" vor, das ein laufendes Monitoring undeine laufende Analyse der Daten über die Situation in den Wäldern ermöglichte, unddas Posener Supercomputer-Netz-Zentrums präsentierte das Projekt "Pionier – DasPolnische Optische Internet“. An dem Hessentag in Butzbach nahm eine offizielleDelegation aus Wielkopolska mit Vizemarschall Wojciech Jankowiak teil.Gastgeber des Hessentages 2009 (5.-14. Juni) war die Stadt Langenselbold bei Frankfurtam Main, die für 9 Tage zur inoffiziellen Landeshauptstadt wurde. Wielkopolskahatte einen Informations- und Werbestand in der Ausstellungshalle der hessischenLandesregierung aufgebaut, wo sich alle Ministerien, der Landtag, die Landtagsfraktionensowie gemeinnützige Organisationen, Stiftungen und Vereine präsentierten, diedie Entwicklung der Zivilgesellschaft repräsentieren. 500.000 Menschen besuchten dieHalle, die Gesamtzahl der Besucher der Hessentage betrug 1.015.000. Den Stand vonWielkopolska besuchten unter anderem der Hessische Ministerpräsident Roland Koch,Bundesverteidigungsminister Franz Josef Jung, der Hessische Finanzminister KarlheinzWeimar, der ehemalige Minister für Europaangelegenheiten Volker Hoff sowiedie Staatssekretärin für Europaangelegenheiten Nicola Beer.Einen besonderen Charakter hatte der Hessentag, der am 28. Mai 2010 in Stadtallendorfbegann – in demselben Jahr, in dem auch die zehnjährige Partnerschaft zwischenden beiden Regionen gefeiert wurde. Zu dieser Gelegenheit kam der Marschallder Woiwodschaft Wielkopolska Marek Woêniak zu einem zweitägigen Besuch nachHessen. Wie auch schon im vorherigen Jahr wurde in der Ausstellungshalle der hessischenRegierung ein Informations- und Werbestand für Wielkopolska aufgestellt. DieAusstattung des Standes knüpfte an das Jubiläum der zehnjährigen Zusammenarbeitzwischen beiden Regionen sowie an das Leitmotiv des Hessentages 2010 an, das auseinem einzigen, aber sehr aussagekräftigen Wort bestand: "Integration".DLA LUDZI – WÂRÓD LUDZIWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionSPRAWY SPOŁECZNE I DZIAŁALNOÂå ORGANIZACJIPOZARZÑDOWYCHWspółpraca Wielkopolski i Hesji została podj´ta przede wszystkim z myÊlà o zbli˝aniumieszkaƒców obu regionów, a to sprawia, ˝e w centrum uwagi partnerów pozostajàniezmiennie sprawy społeczne, dotyczàce codziennego ˝ycia ludzi, a tak˝e działalnoÊçorganizacji pozarzàdowych, w których przejawiajà aktywnoÊç obywatele.Zapoznaniu si´ mi´dzy innymi z systemem słu˝by zdrowia i opieki społecznej w Polscei Wielkopolsce słu˝yła wizyta ówczesnej Minister Spraw Społecznych Hesji, SilkeLautenschläger, do której doszło w dniach 23-26 sierpnia 2004 roku. Szefowa heskiegoresortu interesowała si´ tak˝e polskim rynkiem pracy, działaniami na rzecz ograniczeniabezrobocia, wspieraniem przedsi´biorczoÊci, pracà z młodzie˝à oraz sprawami równegostatusu kobiet i m´˝czyzn.Regionalny OÊrodek Polityki Społecznej w Poznaniu (ROPS) podjàł współprac´z Internationaler Bund-Behindertenhilfe Hessen – jednà z najwi´kszychw Niemczech organizacji pozarzàdowych, która zajmuje si´ głównie pracà z dzieçmii młodzie˝à niepełnosprawnà. Jej przedstawiciele podczas wizyty w Wielkopolsce (1-4wrzeÊnia 2004) odwiedzili placówki opieki społecznej w województwie, wymieniajàcdoÊwiadczenia w zakresie pomocy dziennej, usług stacjonarnych i ambulatoryjnych,wsparcia dla rodzin, mieszkaƒ socjalnych, prowadzenia wspólnot mieszkaniowych.OkreÊlono dalsze formy kooperacji, koncentrujàc si´ na współdziałaniu w poprawiejakoÊci usług Êwiadczonych na rzecz osób zagro˝onych marginalizacjà społecznà,w tym niepełnosprawnych oraz dzieci i młodzie˝y z rodzin dysfunkcyjnych. Od lipca2004 ROPS uczestniczył w projekcie „Niebo jest granicà" (The Sky is The Limit),realizowanym przez Internationaler Bund-Behindertenhilfe Hessen w ramach unijnegoprogramu doskonalenia umiej´tnoÊci opiekunów młodzie˝y.Okazjà do konsultacji i wymiany doÊwiadczeƒ była robocza wizyta w Hesji (11-14 maja2005) delegacji z Wielkopolski (przedstawiciele Zarzàdu Województwa, DepartamentuZdrowia, ROPS, Wojewódzkiego Urz´du Pracy oraz lokalnych instytucji opieki społecznej).Wielkopolanie zapoznali si´ mi´dzy innymi z funkcjonowaniem Zwiàzku ds. WspieraniaIntegracyjnych Przedszkoli w Neu Aspach, oÊrodka dla osób niepełnosprawnychw Oberursel, Centrum Pracy Powiatu Hochtaunus, Domu Opieki Osób StarszychClemenshaus i Klinikà Heskà działajàcà w Systemie Zwiàzków Szpitali Komunalnych.Wizytowano tak˝e szpital Północno-<strong>Zachodni</strong> we Frankfurcie nad Menem, najwi´kszàw landzie klinik´ ze specjalnym programem leczenia onkologicznego.Przedstawiciele Internationaler Bund-Behindertenhilfe Hessen w dniach 27-30 wrzeÊnia2005 roku przyjechali do Wielkopolski z kolejnà wizytà studyjnà, której towarzyszyłykonferencje i seminaria na temat systemu wspierania osób niepełnosprawnychi wykluczonych społecznie, a tak˝e zarzàdzania organizacjami typu non-profit.Współpracujà tak˝e <strong>wielkopolski</strong>e i heskie Êrodowiska kobiece. Jednà z form takiejkooperacji była wizyta w Wielkopolsce 40-osobowej delegacji z Hesji. Panie z Niemiecspotkały si´ z polskimi przedstawicielkami organizacji biznesowych, charytatywnych,społecznych i politycznych, a tak˝e edukacji, sportu, Êwiata mody. Rozmowy dotyczyłysytuacji kobiet w Polsce i Niemczech w okresie integracji europejskiej oraz sposobówprzezwyci´˝ania szkodliwych stereotypów w postrzeganiu roli kobiety.FÜR DIE MENSCHEN – MIT DEN MENSCHENSOZIALE ANGELEGENHEITEN UND DIE TÄTIGKEIT VONVERBÄNDEN UND NICHTREGIERUNGSORGANISATIONENDie Zusammenarbeit zwischen Wielkopolska und Hessen wurde vor allem mit dem Ziel einerAnnäherung der Menschen beider Regionen aufgenommen, und daher stehen im Zentrumder Aufmerksamkeit beider Partner unverändert die Dinge, die den Alltag der Menschenbetreffen sowie die Tätigkeit der Sozialverbände und freien Träger, in denen sich Bürgerengagieren.Dem Kennenlernen unter anderem des Gesundheits- und Sozialsystems in Polen und Wielkopolskadiente der Besuch der damaligen hessischen Sozialministerin Silke Lautenschlägervom 23.-26. August 2004. Die Ressortchefin interessierte sich auch für den polnischenArbeitsmarkt, Maßnahmen zur Bekämpfung der Arbeitslosigkeit, Unternehmensförderung,Jugendarbeit und die Gleichstellung von Mann und Frau.Das Regionalzentrum für Sozialpolitik (ROPS) in Posen nahm eine Kooperation auf mitdem Internationalen Bund-Behindertenhilfe Hessen, einem der größten Sozialverbände inDeutschland, der sich hauptsächlich der Arbeit mit behinderten Kindern und Jugendlichenwidmet. Dessen Vertreter besichtigten bei ihrem Besuch in Wielkopolska (1.-4. April 2004)soziale Einrichtungen in der Woiwodschaft, tauschten Erfahrungen im Bereich der Tageshilfe,stationärer und ambulanter Leistungen, der Hilfe für Familie, von Sozialwohnungen undWohngemeinschaften aus. In Aussicht gestellt wurden auch weitere Formen der Zusammenarbeit,etwa bei der Verbesserung der Leistungen für von gesellschaftlicher MarginalisierungBedrohte, darunter für behinderte Kinder und Jugendliche aus Problemfamilien. Seit Juli2004 nahm die ROPS an dem Projekt "Der Himmel ist die Grenze" (The Sky is The Limit) teil,das vom Internationalen Bund-Behindertenhilfe Hessen im Rahmen eines EU-Programmsfür die Fortbildung von Jugendbetreuern durchgeführt wurde.Gelegenheit zu Konsultation und Erfahrungsaustausch bot der Arbeitsbesuch einer Delegationaus Wielkopolska (Vertreter des Woiwodschaftsvorstandes, des Gesundheitswesens,der ROPS, des Woiwodschaftsamtes für Arbeit und lokaler Sozialeinrichtungen) in Hessen(11.-14. Mai 2005). Die Gäste aus Wielkopolska lernten unter anderem den Verband zurFörderung von Integrationskindergärten in Neu Anspach, eine Behinderteneinrichtung inOberursel, das Arbeitszentrum des Hochtaunuskreises, das Altenpflegeheim Clemenshausund den Hessenklinik im Interessenverband kommunaler Krankenhäuser kennen. Besuchtwurde außerdem das Krankenhaus Nordwest in Frankfurt am Main, der größten Landesklinikmit ihrem speziellen Programm zur Krebstherapie.Vertreter des Internationalen Bundes - Behindertenhilfe Hessen kamen vom 27.-30.September 2005 nach Wielkopolska zu einem erneuten Studienbesuch, der von Konferenzenund Seminaren über die Förderung Behinderter und Ausgegrenzter begleitet wurde sowieüber das Management ehrenamtlicher Non-profit-Organisationen.Auch Frauenorganisationen aus beiden Regionen arbeiten zusammen. Ausdruck einer solchenKooperation war der Besuch einer 40-köpfigen Delegation aus Hessen in Wielkopolska.Die Frauen aus Deutschland trafen sich mit polnischen Vertreterinnen aus Wirtschaftsverbänden,karitativen, sozialen und politischen Organisationen sowie aus dem Bildungs-,Sport- und Modesektor. Die Gespräche drehten sich um die Situation der Frauen in Polenund Deutschland in der Phase der europäischen Integration sowie Wege zur Überwindungschädlicher Stereotype bezüglich der Rolle der Frau.3.58 3.59Marszałek Marek Woêniak oraz Sekretarz Stanu ds. Europejskich Nicola Beer podczas Dni Hesji 2010 w StadtallendorfMarschall Marek Woêniak und die Staatssekretärin für Europaangelegenheiten Nicola Beer beim Hessentag 2010in StadtallendorfDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
˚Yå LOKALNIE – DZIAŁAå GLOBALNIEPARTNERSTWA POWIATÓW I GMIN1.Szamotuły i Gross-Gerau – dwustronnawspółpraca z Europà w tlePartnerska współpraca Wielkopolski i Hesji nie ogranicza si´jedynie do kontaktów i przedsi´wzi´ç na poziomie regionów, lecz„schodzi" w dół i rozwija si´ w powiatach i gminach.Przykład tego, jak mo˝na udanie kooperowaç w skali lokalnejdajà Szamotuły i Gross-Gerau – miasta i gminy, które pierwszekontakty nawiàzały ju˝ pod koniec lat 80.Wzajemne relacje w 1987 roku zapoczàtkowały wyst´py w Gross--Gerau regionalnego zespołu folklorystycznego „Szamotuły".Wkrótce rozwin´ły si´ dalsze kontakty na poziomie oficjalnym,których ukoronowaniem w 1989 roku stało si´ podpisanie umowyo współpracy partnerskiej pomi´dzy Szamotułami i Gross-Gerau. Poczàtkowo porozumienie zawarto tylko na cztery latai ustalono, ˝e współpraca obejmie głównie kultur´, szkolnictwooraz sport i turystyk´. Szybko jednak, poza wymienionymidziedzinami, doszły kolejne: kontakty społecznoÊci i rodzin,wymiana organizacji społecznych, gospodarka komunalna,pomoc materialna, opieka społeczna, ekologia i ochronaÊrodowiska, rozwój społeczeƒstwa informacyjnego, wspieranieprzedsi´biorczoÊci, promocja miast i gmin, a tak˝e wykorzystanieLOKAL LEBEN – GLOBAL HANDELNWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionKREIS - UND GEMEINDEPARTNER-SCHAFTEN1.Szamotuły und Groß-Gerau –bilaterale Zusammenarbeit miteuropäischem HintergrundDie partnerschaftliche Zusammenarbeit zwischen Wielkopolskaund Hessen beschränkt sich keineswegs auf regionaleKontakte und Aktionen, sie umfasst auch die Basis und findetin Kreisen und Gemeinden statt.Wie erfolgreich eine Kooperation auf lokaler Ebene seinkann, zeigt das Beispiel der Stadtgemeinden Szamotuły undGroß-Gerau, die ihre ersten Kontakte bereits Ende der achtzigerJahre knüpften.Die gegenseitigen Beziehungen begannen 1989 mit einemAuftritt des Folkloreensembles "Szamotuły“ in Groß-Gerau.Binnen kurzer Zeit entwickelten sich daraus Kontakte aufoffizieller Ebene, die noch 1989 zur Unterzeichnung einesPartnerschaftsvertrages zwischen Szamotuły und Groß-Gerauführten. Anfangs wurde eine vierjährige Zusammenarbeitvereinbart, die vor allem Kultur, Schulwesen, Sport undTourismus umfassen sollte. Zu den genannten Bereichenkamen jedoch schnell weitere hinzu: gemeinschaftliche undfamiliäre Kontakte, Austausch zwischen gesellschaftlichenGruppen, Kommunalwirtschaft, materielle Hilfen,Sozialfürsorge, Ökologie und Umweltschutz, Entwicklungder Informationsgesellschaft, Unternehmensförderung,Städte- und Gemeindewerbung sowie die Verwendungvon EU-Mitteln. Enge Kontakte verbinden auch dieBibliotheken beider Städte. Im Rahmen der Zusammenarbeitzwischen Szamotuły und Groß-Gerau finden regelmäßig"Europa-Tage“ statt, werden Jugendcamp organisiertund Bürgermeisterkonferenzen veranstaltet, die eine guteGelegenheit bieten, Bilanz zu ziehen und neue Richtungender Zusammenarbeit festzulegen.Die Zusammenarbeit entwickelte sich derart erfolgreich, dassim Jahr 2000, das den Durchbruch brachte, beschlossenwurde, die Phase der regelmäßigen Verlängerung vonPartnerschaftsverträgen zu beenden. Beide Parteien kamenüberein, dass es nun an der Zeit sei, einen unbefristetenVertrag über die Zusammenarbeit abzuschließen.Êrodków finansowych z Unii Europejskiej. Bliskie kontaktynawiàzały równie˝ biblioteki z obu miast. W ramach współpracypomi´dzy Szamotułami i Gross-Gerau regularnie odbywajà si´ DniEuropy, organizowane sà obozy młodzie˝owe oraz konferencjeburmistrzów, które sà doskonałà okazjà do podsumowaƒ orazokreÊlenia nowych kierunków współpracy.Współpraca przebiegała na tyle udanie, ˝e w przełomowym 2000roku postanowiono zamknàç cykl okresowego odnawiania umówpartnerskich. Obie strony uznały, ˝e warto i nale˝y podpisaçbezterminowà umow´ o współpracy. Najpierw (14 maja 2000)uroczystoÊç zawarcia stałej umowy odbyła si´ w Gross-Gerau,a nast´pnie (27 maja 2000) w Szamotułach.Oba miasta w ostatnich latach podj´ły szereg nowych inicjatywi form współpracy, wÊród których do najwa˝niejszych nale˝à:wymiana pomi´dzy klubami rowerowymi z Szamotuł i Gross-Gerau, prezentacja w Hesji kolekcji ikon szamotulskiego MuzeumZamek Górków, wymiana doÊwiadczeƒ w zakresie ochronyÊrodowiska, składowania odpadów, a tak˝e funkcjonowaniajednostek administracyjnych, w tym takich zagadnieƒ, jakstruktura organizacyjna urz´dów czy kształtowanie gminnychbud˝etów. Nowà jakoÊç zyskujà praktykowane ju˝ wczeÊniejplenery i wystawy z udziałem artystów z obu miast, wymianapomi´dzy stra˝akami, dzi´ki której Szamotuły otrzymały w darzewozy stra˝ackie wycofywane z u˝ytkowania w Gross-Gerau orazkontakty bractw kurkowych.Wa˝ne jest to, ˝e we współprac´ partnerskà anga˝ujà si´nie tylko władze, urz´dy i agendy samorzàdowe, lecz tak˝eoddolnie mieszkaƒcy obu miast. Wyrazem ich aktywnoÊcisà stowarzyszenia powołane dla wspierania wzajemnychkontaktów oraz podejmowania nowych inicjatyw. W Gross-Gerau funkcjonuje organizacja „Europäischer Freundeskreis”,a w Szamotułach Stowarzyszenie „Europa bez Granic”. I takiejest właÊnie zało˝enie partnerstwa obu miast: budowanieprzyjaêni bez ograniczeƒ i barier.2.Pleszew i Spangenberg – wi´zi mi´dzytradycjà a nowoczesnoÊciàPoczàwszy od drugiej połowy lat 90. kontakty z partneramiz Hesji zacz´ły nawiàzywaç kolejne <strong>wielkopolski</strong>e miasta i gminy.Wola współpracy, wynikajàca zarówno z pewnych podobieƒstww sferze społecznej, gospodarczej i kulturalnej, jak i wspólnotyinteresów w tych dziedzinach, zbli˝yły Pleszew i Spangenberg.Umowa o współpracy partnerskiej podpisana została12 paêdziernika 1996 roku w Pleszewie.Na co dzieƒ współpraca Pleszewa i Spanenbergu odbywa si´na ró˝nych płaszczyznach ˝ycia społecznego i gospodarczego,a przejawia si´ w kontaktach mi´dzy instytucjami, Êrodowiskamizawodowymi, rodzinami, a nawet poszczególnymi osobamiprywatnymi. Nie brakuje przyjacielskich gestów: OchotniczaStra˝ Po˝arna w Pleszewie od swoich kolegów ze Spangenberguotrzymała ju˝ trzy samochody stra˝ackie. Kontynuuje tak˝eDie feierlichen Vertragsunterzeichnungen fanden zunächst inGroß-Gerau (14. Mai 2000) und anschließend in Szamotuły(27. Mai 2000) statt.In den letzten Jahren leiteten die beiden Städte eine ganzeReihe neuer Initiativen und neue Formen der Zusammenarbeitein. Zu den wichtigsten zählen: Austausch zwischen denFahrradclubs von Szamotuły und Groß-Gerau, Ausstellungder Ikonensammlung des Schloss-Museums Górków in Hessen,Erfahrungsaustausch bei Umweltschutz, Abfalllagerungsowie der Arbeit der Verwaltung, unter Berücksichtigung derbehördlichen Organisationsstruktur und der Aufstellung vonkommunalen Haushalten. Bereits früher begonnene Initiativenerreichen eine neue Qualität, beispielsweise Malworkshopsin der Natur und Ausstellungen unter Beteiligung vonKünstlern aus beiden Städten, der Austausch zwischen denFeuerwehren, der dazu führte, dass Szamotuły die in Groß-Gerau ausgemusterten Feuerwehrfahrzeuge überlassen wurden,sowie die Kontakte zwischen den Schützengilden.Wichtig ist dabei, dass sich an der partnerschaftlichen Zusammenarbeitnicht nur Behörden, Ämter und Selbstverwaltungenbeteiligen, sondern auf zwischenmenschlicher Ebeneauch die Einwohner beider Städte. Dies drückt sich darin aus,dass Vereine zur Unterstützung der Kontakte und neue Initiativenins Leben gerufen werden. In Groß-Gerau ist der "EuropäischeFreundeskreis“ tätig, in Szamotuły der Verein "Europabez Granic“ (Europa ohne Grenzen). Und genau das istder Grundsatz der Partnerschaft beider Städte: der Aufbaueiner Freundschaft ohne Einschränkungen und Barrieren.2.Pleszew und Spangenberg – Traditionund Modernität verbinden3.60 3.61Wizyta delegacji samorzàdowej Szamotuł w partnerskim mieÊcie Gross-GerauBesuch einer Selbstverwaltungsdelegation aus Szamotuły in der Partnerstadt Gross-GerauVon der zweiten Hälfte der neunziger Jahre an begannenweitere Städte und Gemeinden aus beiden Regionen Kontaktezu knüpfen. Der Wille zur Zusammenarbeit, sowohlaufgrund einer gewissen Ähnlichkeit, als auch durch gleicheInteressen in gesellschaftlichen, wirtschaftlichen und kulturellenBelangen, brachte Pleszew und Spangenberg einandernäher. Am 12. Oktober 1996 in Pleszew wurde der Partnerschaftsvertragunterzeichnet.Im Alltag erfolgt die Zusammenarbeit zwischen Pleszewund Spangenberg auf verschiedenen Ebenen des sozialenund wirtschaftlichen Lebens und drückt sich in Kontaktenzwischen Einrichtungen, Berufsgruppen, Familien und Privatpersonenaus. Es mangelt nicht an freundschaftlichenGesten: Die Freiwillige Feuerwehr in Pleszew erhielt bereitsdrei Feuerwehrfahrzeuge von den Kollegen aus Spangenberg.Mit gemeinsamen Treffen und Übungen wird die Zusammenarbeitder beiden Feuerwehren fortgesetzt. Einenständigen Erfahrungsaustausch mit häufigen gegenseitigenPLESZEWSPANGENBERGDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
obustronnà współprac´ w ramach wzajemnych spotkaƒ i çwiczeƒ. Stałà wymian´doÊwiadczeƒ z heskim odpowiednikiem prowadzi NadleÊnictwo Taczanów podczas cz´stych,wzajemnych wizyt. Systematycznie organizowane sà równie˝ praktyki rolników z Pleszewaw gospodarstwach rolniczych gminy Spangenberg.Wymiernym rezultatem partnerstwa jest uzyskana w 1997 roku – dzi´ki referencjomSpangenbergu – dotacja dla Miasta i Gminy Pleszew ze Êrodków Fundacji WspółpracyPolsko-Niemieckiej w Warszawie w kwocie 500.000 złotych. Przedmiotem dotacji był projektpolegajàcy na budowie łàcznika szkolnego w ramach rozbudowy Szkoły Podstawowej nr 1w Pleszewie. W roku 1999 miasto ponownie otrzymało dofinansowanie na dokoƒczenie tejinwestycjiz wymienionej wy˝ej fundacji.Bardzo dobrze rozwija si´ współpraca w sferze edukacji i wymiany młodzie˝owej. Zespół SzkółPublicznych nr 1 w Pleszewie podpisał umow´ o współpracy ze szkołà w Spangenbergu, coumo˝liwia integracj´ młodzie˝y polskiej i niemieckiej. Wykorzystujàc dobre relacje mi´dzyszkołami, ju˝ wielokrotnie organizowano mi´dzynarodowe wymiany młodzie˝y w obumiastach. To za ka˝dym razem Êwietna okazja do doskonalona znajomoÊci j´zyka polskiegoi niemieckiego.Mieszkaƒcy Spangenbergu i Pleszewa aktywnie uczestniczà w ró˝norodnych, obustronnychspotkaniach partnerskich. Co roku w obu miastach odbywajà si´ imprezy o charakterzemasowym, które weszły ju˝ do standardu wzajemnych kontaktów. Sà to: czerwcowe DniPleszewa oraz listopadowy Jarmark Adwentowy w Spangenbergu.Obie strony podczas spotkaƒ i wspólnych przedsi´wzi´ç zgodnie podkreÊlajà, ˝e partnerstwosprzyja mi´dzynarodowej promocji miast i gmin, ale nadrz´dnym celem i nieocenionàwartoÊcià współpracy jest konsekwentne budowanie szacunku, tolerancji i przyjaêni.Besuchen betreibt das Forstamt Taczanów mit seinem hessischen Pendant. Regelmäßigwerden in landwirtschaftlichen Betrieben der Gemeinde Spangenberg Praktika fürLandwirte aus Pleszew organisiert.Ein zählbares Ergebnis der Partnerschaft war die Finanzhilfe in Höhe von 500.000PLN, die die Stadt und Gemeinde Pleszew 1997 – dank einer Empfehlung von Spangenberg– aus den Mitteln der Stiftung für Deutsch-Polnische Zusammenarbeit erhielt.Durch diese Unterstützung wurde der Bau eines Verbindungsgebäudes im Rahmen desAusbaus der Grundschule Nr. 1 in Pleszew gefördert. Im Jahr 1999 erhielt die Stadtvon der genannten Stiftung erneut eine Zuwendung für den Abschluss des Projektes.Erfolgreich gestaltet sich auch die Zusammenarbeit im Bereich von Bildung und Jugendaustausch.Die Unterzeichnung eines Vertrages über die Zusammenarbeit zwischendem Öffentlichen Schulzentrum Nr. 1 in Pleszew und einer Schule in Spangenberg ermöglichtBegegnungen zwischen polnischen und deutschen Jugendlichen. Durch diefreundschaftlichen Beziehungen zwischen den beiden Schulen wurden bereits mehrfachinternationale Austauschbesuche in beiden Städten organisiert. Dabei bieten sich vieleGelegenheiten, die Kenntnisse der polnischen und deutschen Sprache zu vertiefen.Partnerstwo obu gmin koncentruje si´ w głównej mierze na obustronnych oficjalnychwizytach przedstawicieli władz – w tym równie˝ członków Towarzystwa MiłoÊnikówZiemi Połanieckiej oraz Zwiàzku Piel´gnacji Stosunków Mi´dzynarodowych w Allendorf,spotkaniach młodzie˝y w ramach współpracy szkół, współorganizacji wydarzeƒkulturalnych oraz udziału młodzie˝y w mi´dzynarodowych zawodach sportowych.4.Powiat Pilski i Powiat Schwalm-Eder – partnerstwow wielu odsłonachdes 600-jährigen Bestehens der Stadt. Walter Deissmann, Initiator der Zusammenarbeit,Bürgermeister von Allendorf von 1972 bis 1983 und Vorsitzender des Vereins zur Pflegeinternationaler Beziehungen, wurde die Ehrenbürgerschaft der Stadt Gołaƒcz verliehen.Die deutschen Gäste überreichten der Stadtverwaltung eine Steintafel mit der Aufschrift:"Partnerschaft Allendorf – Gołaƒcz 1998-1999", die jetzt vor dem Gebäude des Stadt- undGemeindeamtes aufgestellt ist.Die Partnerschaft der beiden Gemeinden besteht vor allem in gegenseitigen offiziellen Besuchenvon Verwaltungsvertretern sowie Mitgliedern des Połaniecer Heimatvereins und desVereins zur Pflege internationaler Beziehungen in Allendorf, in Jugendbegegnungen imRahmen der Zusammenarbeit von Schulen, in gemeinsamer Organisation von kulturellenVeranstaltungen und der Beteiligung der Jugend an internationalen Sportwettkämpfen.Przykładem udanego współdziałania wielkopolsko-heskiego na szczeblu powiatów jestwieloletnia kooperacja powiatu pilskiego z powiatem Schwalm-Eder. Samorzàdy obu4.stron 18 wrzeÊnia 2000 roku – a wi´c niemal trzy miesiàce przed formalnym zawarciemumowy o współpracy przez Wielkopolsk´ i Hesj´ – w Hombergu (Efze), stolicyLandkreis Piła und der Schwalm-Eder-Kreisheskiego powiatu, podpisały „Akt Partnerski". Porozumienie to przewiduje, ˝e obydwa – Partnerschaft in mehreren Aktenpowiaty b´dà wspieraç i piel´gnowaç bezpoÊrednie kontakty pomi´dzy mieszkaƒcamiDie Einwohner von Spangenberg und Pleszew nehmen an verschiedenen bilateralenswoich regionów, szczególnie dbajàc o współprac´ szkół i wymian´ młodzie˝y Ein Beispiel für eine gelungene Zusammenarbeit auf Kreisebene ist die langjährige KooperationPartnerschaftstreffen aktiv teil. Jedes Jahr finden in beiden Städten gut besuchte Veranstaltungenoraz organizowanie wzajemnych praktyk samorzàdowych. Partnerzy zapowiedzielizwischen dem Landkreis Piła und dem Schwalm-Eder-Kreis. Am 18. Septemberstatt, die inzwischen zum Standard der gegenseitigen Kontakte gehören,rozwijanie Êcisłej kooperacji w dziedzinie ekonomii, kultury, sportu i turystyki. W sferze 2000, das heißt fast drei Monate vor dem offiziellen Abschluss des Vertrages über diein Pleszew das Stadtfest im Juni, in Spangenberg der Adventsmarkt im November.ich wspólnych zainteresowaƒ jest równie˝ ochrona Êrodowiska, w tym gospodarka Zusammenarbeit zwischen Wielkopolska und Hessen, unterzeichneten die SelbstverwaltungenBei Treffen und gemeinsamen Aktionen betonen beide Seiten übereinstimmend, dassodpadami i wykorzystywanie alternatywnych êródeł energii.beider Seiten einen "Partnerschaftsakt“ in Homberg (Efze), der Hauptstadt desdie Partnerschaft förderlich für die internationale Städte- und Gemeindewerbung sei,Postanowienia „Aktu Partnerskiego" sà konsekwentnie realizowane przez oba powiaty. Schwalm-Eder-Kreises. Die Vereinbarung sieht vor, dass beide Landkreise direkte Kontaktedas übergeordnete Ziel und der unschätzbare Wert der Partnerschaft jedoch im stetigenTradycjà stały si´ ju˝ coroczne, oficjalne spotkania władz, w czasie których podsumowuje zwischen ihren Einwohnern fördern und pflegen, wobei ein besonderes Augenmerk aufAufbau von Respekt, Toleranz und Freundschaft liege.si´ wspólne dokonania i okreÊla program działaƒ na najbli˝szy rok. Współpraca die Zusammenarbeit von Schulen, den Jugendaustausch und gegenseitige Praktika in den3.przejawia si´ tak˝e w organizowaniu zawodów sportowych, głównie lekkoatletycznych Selbstverwaltungen gelegt werden soll. Die beiden Partner kündigten die EntwicklungGołaƒcz i Allendorf/ Lumda – piel´gnowanie dobrychw Pile, Melsungen i Felsbergu. Przedstawiciele obu powiatów uczestniczà w lokalnych einer engen Zusammenarbeit in den Bereichen Wirtschaft, Kultur, Sport und Tourismuskontaktówtargach i wystawach gospodarczych (Piła, Borken, Schwalmstadt) oraz targach an. Ihr gemeinsames Interesse gilt auch dem Umweltschutz, vor allem der Abfallwirtschaft3.turystycznych ITB w Berlinie, gdzie wspólnie prezentujà walory i atrakcje swoich stron. und der Nutzung alternativer Energiequellen.Współpraca wielkopolsko-heska udaje si´ tak˝e na szczeblu mniejszych miast i gmin,Gołaƒcz und Allendorf/ LumdaW sferze współpracy kulturalnej du˝à popularnoÊcià cieszà si´ wystawy dzieł pilskich Die Beschlüsse des "Partnerschaftsaktes“ werden von beiden Landkreisen konsequent umgesetzt.Offizielle jährliche Treffen der Verwaltungen, bei denen eine Bilanz gemeinsamerw których nie ma du˝ego przemysłu i zag´szczonej urbanizacji, ale rozwija si´ drobny biznes – gute Kontakte pflegenartystów w powiecie Schwalm-Eder i odwrotnie – ekspozycje prac twórców z heskiego3.62 i rolnictwo, a mieszkaƒcom zale˝y na budowaniu przyjaznych, europejskich kontaktów.powiatu w Pile. Wspólnym przedsi´wzi´ciem sà tak˝e coroczne plenery malarskie dla Aktionen gezogen und ein Programm für das nächste Jahr festgelegt wird, haben inzwischen3.63Przykładem sà w tej mierze partnerskie relacje pomi´dzy miastem i gminà Gołaƒczw powiecie wàgrowieckim a heskim miastem i gminà Allendorf/ Lumda w powiecie Gießen.Oba miasta sà zbli˝one pod wzgl´dem liczby mieszkaƒców – w Gołaƒczy ˝yje około 3500osób, a w Allendorf – 4100.Do oficjalnego nawiàzania współpracy mi´dzy miastami i gminami doszło w 1997 roku,za sprawà zaproszenia ze strony Zwiàzku Piel´gnacji Stosunków Mi´dzynarodowychw Allendorf. W latach 1997-1998 z udziałem delegacji z obu gmin zorganizowano szeregwzajemnych wizyt w Wielkopolsce oraz Hesji. Odwiedzajàcy mieli okazj´ zapoznaç si´z funkcjonowaniem administracji samorzàdowej, odbywały si´ tak˝e bezpoÊrednie rozmowyz mieszkaƒcami, przedsi´biorcami, przedstawicielami organizacji społecznych, szkół orazstra˝y po˝arnych.Punktem kulminacyjnym wizyty gołanieckich samorzàdowców w lipcu 1998 roku byłopodpisanie umowy o współpracy i partnerstwie. Podpisy zło˝yli burmistrz miasta i gminyGołaƒcz Aleksander Ostojski oraz Walter Deissmann. Odnowienia umowy dokonano w dniu19 czerwca 1999 roku podczas uroczystej sesji Rady Miasta i Gminy w Gołaƒczy z okazji600-lecia miasta. Inicjator współpracy, Walter Deissmann, burmistrz Allendorfu w latach1972-1983 i zarazem przewodniczàcy Zwiàzku Piel´gnacji Stosunków Mi´dzynarodowych,wyró˝niony został tytułem Honorowego Obywatela Miasta Gołaƒcz. Niemieccy goÊcieprzekazali władzom miasta kamiennà tablic´ z napisem „Partnerstwo Allendorf – Gołaƒcz1998-1999", która obecnie jest umieszczona przed budynkiem Urz´du Miasta i Gminy.Die Zusammenarbeit zwischen Wielkopolska und Hessen gelingt auch zwischen kleinerenStädten und Gemeinden, in denen zwar keine Großindustrie und dichte Besiedlungvorhanden sind, sich aber Kleinunternehmertum und Landwirtschaft entwickelnund den Einwohnern daran gelegen ist, freundschaftliche europäische Kontakte aufzubauen.Ein Beispiel dafür sind die Partnerschaftsbeziehungen zwischen der Stadtund Gemeinde Gołaƒcz im Landkreis Wàgrowiec und der hessischen Stadt und GemeindeAllendorf/Lumda im Landkreis Gießen. Die beiden Städte ähneln sich in ihrerEinwohnerzahl – in Gołaƒcz leben ca. 3500 Personen, in Allendorf 4100.Eine offizielle Aufnahme der Zusammenarbeit erfolgte 1997 auf eine Einladungdes Vereins zur Pflege internationaler Beziehungen in Allendorf hin. In den Jahren1997-1998 wurde eine Reihe gegenseitiger Besuche von Delegationen aus beidenGemeinden in Wielkopolska und Hessen organisiert. Die Besucher hatten Gelegenheit,die Arbeitsweise der Selbstverwaltungen kennenzulernen, es fanden Gespräche mitEinwohnern, Unternehmern, Vertretern von gesellschaftlichen Gruppen, Schulen undFeuerwehren statt.Die Unterzeichnung des Partnerschaftsvertrages bildete den Höhepunkt des Besuchesvon Mitgliedern der Selbstverwaltung aus Gołaƒcz im Juli 1998. Der Vertrag wurdeunterzeichnet vom Bürgermeister der Stadt und Gemeinde Gołaƒcz Aleksander Ostojskiund von Walter Deissmann. Eine Erneuerung des Vertrages erfolgte am 19. Juni1999 bei der feierlichen Sitzung des Stadt- und Gemeinderates in Gołaƒcz anlässlichartystów z obu zaprzyjaênionych regionów, które odbywajà si´ w Luchowie, w gminieŁob˝enica.Wspólna prezentacja Powiatu Pilskiego oraz Powiatu Schwalm-Eder przez Tomasza Bugajskiego – ówczesnegoStarosty Pilskiego (trzeci od lewej) oraz Franka-Martina Neupärtl (pierwszy od prawej)Tradition. Die Zusammenarbeit kommt ebenfalls in der Veranstaltung sportlicherWettkämpfe, vor allem in der Leichtathletik, in Piła, Melsungen und Felsberg zum Ausdruck.Vertreter beider Landkreise nehmen an lokalen Messen und Ausstellungen (Piła,Borken, Schwalmstadt) sowie an der Tourismusmesse ITB in Berlin teil, wo sie gemeinsamtouristische Attraktionen ihrer Regionen präsentieren.Auf dem Gebiet der Kultur erfreuen sich Ausstellungen von Künstlern aus dem LandkreisPiła im Schwalm-Eder-Kreis sowie hessischer Künstler in Piła großer Beliebtheit. Eine gemeinsameAktivität sind auch die jährlichen Malworkshops in der Natur für Künstler ausden Partnerregionen, die in Luchów in der Gemeinde Łob˝enica stattfinden.Mit dem Jahr 2010 wurde mit einer touristischen Idee, Neuland betreten, die bis in dieeinzelnen Familien reicht. In einem Wettbewerb wird eine Familie aus dem Landkreis Piłaausgewählt, die dann einen zweiwöchigen Urlaub in Hessen verbringt, während eine Familieaus dem Schwalm-Eder-Kreis für die Sommerferien in die Nähe von Piła reist. DieseAktion bringt die Einwohner der Partnerregionen einander näher und trägt zugleich wesentlichzur Steigerung des Bekanntheitsgrades der beiden Kreise, ihrer Kultur, Sehenswürdigkeitenund Attraktionen sowie ihres Tourismus- und Freizeitangebotes bei. Die Aktion"Urlaub gegen Urlaub“ wird in den nächsten Jahren erweitert, damit noch mehr Familienihren Urlaub in der jeweiligen Partnerregion verbringen können. Beide Partner haben eineIntensivierung der Zusammenarbeit in den folgenden Bereichen angekündigt: Praktika fürBeamte des Schwalm-Eder-Kreises beim Kreislandratsamt in Piła und umgekehrt, TreffenGemeinsame Vorstellung des Landkreises Piła und des Schwalm-Eder-Kreises durch Tomasz Bugajski,damaliger Landrat von Piła (dritter von links) und Frank-Martin Neupärtl (erster von rechts)Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
Od 2010 roku współpraca w dziedzinie turystyki zyskała nowà jakoÊç, schodzàc ju˝ nie tylkona poziom bardzo lokalnych społecznoÊci, ale wr´cz rodzin. W wyniku konkursu wyłaniana jestjedna rodzina z powiatu pilskiego, która sp´dza 2-tygodniowy urlop w Hesji, a jedna rodzinaz powiatu Schwalm-Eder przyje˝d˝a na wakacje w okolice Piły. Jest to przedsi´wzi´cie,które bardzo zbli˝a mieszkaƒców partnerskich regionów, a zarazem skutecznie promujeobydwa powiaty, ich kultur´, zabytki i atrakcje oraz baz´ turystyczno-rekreacyjnà. Akcja„urlop za urlop" w kolejnych latach b´dzie rozwijana – tak, aby wakacje w zaprzyjaênionychpowiatach mogło sp´dzaç znacznie wi´cej rodzin z obu stron. Partnerzy zapowiadajà tak˝eintensyfikacj´ współpracy w takich dziedzinach, jak: praktyki w Starostwie Powiatowymw Pile dla urz´dników z powiatu Schwalm-Eder i odwrotnie, spotkania radnych orazkontakty i wspólne projekty organizacji pozarzàdowych.Udana współpraca na poziomie powiatów sprawiła, ˝e oficjalne porozumienia partnerskiepodpisały tak˝e gminy wchodzàce w skład zaprzyjaênionych jednostek terytorialnych: Wysokaz Jesberg oraz Kaczory z Wabern. W czasie jednej z ostatnich wizyt władz powiatu pilskiegow Niemczech uzgodniono, ˝e do bezpoÊredniej współpracy partnerskiej włàczy si´ tak˝egmina BiałoÊliwie, która jest zainteresowana mi´dzy innymi organizowaniem – na zasadziewzajemnoÊci – praktyk dla młodzie˝y ze szkoły rolniczej w gospodarstwach i zakładachrolnych w powiecie Schwalm-Eder.Partnerstwo pomi´dzy miastami (i gminami) Jarocin i Schlüchtern jest przykładem tego, jakwspółpraca nawiàzana najpierw na szczeblu regionów (Wielkopolski i Hesji) promieniujeszeroko, schodzi „na dół" i rozwija si´ w lokalnych społecznoÊciach, tak˝e bezpoÊredniomi´dzy mieszkaƒcami, rodzinami, grupami zawodowymi.Ju˝ niespełna rok po podpisaniu wielkopolsko-heskiej umowy o partnerstwie, radniw Schlüchtern (20 sierpnia 2001 roku) jednogłoÊnie zdecydowali, ˝e w jednoczàcejsi´ Europie warto i nale˝y podjàç kooperacj´ z miastem zza wschodniej granicy Niemiec.Naturalne było zwrócenie si´ w kierunku zaprzyjaênionej z Hesjà Wielkopolski – i wkrótcewspólny j´zyk znalazły Jarocin i Schlüchtern. Odbyły si´ pierwsze rozmowy, w efekcie którychjarociƒskie gremia samorzàdowe 28 maja 2003 roku zadecydowały o rozpocz´ciu stałejwspółpracy z heskimi partnerami, a 16 czerwca 2003 roku podobnà deklaracj´ w sprawiekooperacji z Jarocinem podj´li radni w Schlüchtern. Od tego był ju˝ tylko krok do uroczystegopodpisania oficjalnej umowy o partnerstwie przez władze Jarocina i Schlüchtern, conastàpiło 24 paêdziernika 2003 roku w jarociƒskim Ratuszu. Ten dokument został nast´pniekontrasygnowany przez burmistrzów obu miast w auli klasztoru w Schlüchtern. Na tymnie koniec – w obu oÊrodkach rychło zostały utworzone bliêniacze organizacje społecznestawiajàce sobie za cel wspomaganie partnerstwa: Stowarzyszenie Jarocin-Schlüchtern popolskiej stronie i Förderverein Jarocin-Schlüchtern po stronie niemieckiej. Członkowie tychstowarzyszeƒ zaanga˝owali si´ mocno w rozwijanie kontaktów mi´dzy mieszkaƒcami obumiast i wypracowywanie nowych form współpracy.Sukcesem okazało si´ tak˝e współdziałanie na płaszczyênie historycznej, które sprawiło,˝e wielu osobom udało si´ odnaleêç miejsca i osoby zwiàzane z ich dzieciƒstwem lub historiàrodziny. Pr´˝nie rozwija si´ partnerstwo w dziedzinie kultury, mi´dzy innymi za sprawàbliskich kontaktów Stowarzyszenia Jarocin XXI z heskim partnerem Werkstatt-Theatherw Schlüchtern (od roku 2010: Kulturwerk Bergwinkel e.V.). Obie grupy zrealizowały ju˝wiele wspólnych projektów scenicznych, zawsze zwiàzanych z historià Polski i Niemiec.Od 2004 roku co roku w Jarocinie lub Schlüchtern odbywajà si´ warsztaty teatralne,które tradycyjnie koƒczy spektakl powarsztatowy.von Ratsmitgliedern sowie Kontakte und gemeinsame Projekte von Sozialverbändenund freien Trägern.Inspiriert von der erfolgreichen Zusammenarbeit auf Kreisebene unterzeichneten aucheinige der zugehörigen Gemeinden offizielle Partnerschaftsvereinbarungen: Wysokaund Jesberg sowie Kaczory und Wabern. Bei einem der letzten Besuche der Verwaltungdes Landkreises Piła in Deutschland wurde vereinbart, dass auch die GemeindeBiałośliwie sich an direkten Kooperationen beteiligen wird. Hier besteht der Wunsch,nach dem Gegenseitigkeitsprinzip Praktika für Schüler der Landwirtschaftschule aufBauernhöfe und in Landwirtschaftsbetriebe des Schwalm-Eder-Kreises zu vermittelnund selbst Praktika anzubieten.5.Jarocin und Schlüchtern – der gesellschaftliche Aspektder Städte- und GemeindezusammenarbeitZupełnie innà w charakterze, ale istotnà cz´Êcià partnerstwa obu miast i gminjest współpraca jednostek stra˝y po˝arnej. Dzi´ki wzajemnym wizytom, stra˝acywymieniajà si´ doÊwiadczeniami, poznajà odr´bne modele funkcjonowania,zasady i procedury działaƒ, a stałym i emocjonujàcym punktem tej współpracy sàcoroczne polsko-niemieckie zawody stra˝ackie. Obie strony przywiàzujà du˝à wag´do kooperacji w sferze edukacji oraz rozwijania kontaktów młodzie˝y z obu miasti gmin. M.in. w roku 2009 uczniowie z gimnazjum społecznego byli z 6-dniowà wizytàu rodzin niemieckich. Mieli mo˝liwoÊç zapoznania si´ z oÊwiatà niemieckà, wspólnegouczenia si´ z kolegami niemieckimi oraz doskonalenia j´zyka niemieckiego.Mieszkanie u rodzin daje nieocenionà szans´ bezpoÊredniego poznawania realiów˝ycia w Niemczech i w Polsce. W spotkaniach polsko-niemieckich wzi´ło dotychczasudział około 300 uczniów i 15 nauczycieli. Szkoły majà ju˝ plany kooperacji nakolejne lata. Ch´ç współpracy z partnerami ze Schlüchtern zgłosiły kolejne jarociƒskieorganizacje, co ka˝e mieç pewnoÊç, ˝e partnerstwo obu miast i gmin nadal b´dzie si´pr´˝nie rozwijaç.6.Kórnik i Königstein im Taunus – współpraca gmin zbli˝amieszkaƒcówDie Partnerschaft zwischen den Städten (und Gemeinden) Jarocin und Schlüchternist ein Beispiel dafür, wie eine auf Regionalebene (Wielkopolska und Hessen)geknüpfte Zusammenarbeit ausstrahlen, die Basis einbeziehen und sich in den lokalenGemeinschaften entwickeln kann, auch direkt zwischen Einwohnern, Familien und5.Berufsgruppen.Ein weiteres Beispiel für eine gelungene Kooperation auf lokaler Ebene ist die Partnerschaftzwischen den Gemeinden (und Städten) Kórnik und Königstein im Taunus, dieJarocin i Schlüchtern – społeczny wymiar współpracy miast i gminKnapp ein Jahr nach der Unterzeichnung des Partnerschaftsvertrages zwischenJeszcze innym przykładem udanej, oddolnej kooperacji na poziomie samorzàdówWielkopolska und Hessen fanden die Mitglieder des Stadtrates in Schlüchtern (20. Augusti społecznoÊci lokalnych jest partnerstwo pomi´dzy gminami (i miastami) Kórnik bereits seit 2004 besteht. Die Idee der Zusammenarbeit ging von einer Gruppe von Einwohnern2001), es sei nun an der Zeit, im zusammenwachsenden Europa eine Kooperation mitoraz Königstein im Taunus, które trwa od 2004 roku. Z ideà współpracy wyszła grupaaus dem hessischen Königstein aus, die angesichts der erfolgreichen Partner-einer Stadt jenseits der östlichen Grenze einzugehen. Die Freundschaft zwischen Hessenmieszkaƒców heskiego Königstein, którzy uznali, ˝e skoro owocne partnerstwo łàczy schaft zwischen Wielkopolska und Hessen auch gern Kontakte mit einer Kommune inund Wielkopolska gab dabei selbstverständlich die Richtung vor – und bald fanden sichWielkopolsk´ i Hesj´, to warto nawiàzaç kontakty z któràÊ z <strong>wielkopolski</strong>ch gmin. Wielkopolska knüpfen wollten. Die Wahl fiel nicht von ungefähr auf Kórnik, denn beidein Jarocin und Schlüchtern gleichgesinnte Partner.Wybór padł na Kórnik, co nie było dziełem przypadku, gdy˝ oba miasta majà szczególnà Städte haben aufgrund ihres historischen Erbes und ihrer touristischen Vorzüge eine besondereErste Gespräche fanden statt, in deren Folge die Jarociner Selbstverwaltungsgremienaur´, zwiàzanà z dziedzictwem historycznym oraz walorami turystycznymi.Atmosphäre.am 28. Mai 2003 beschlossen, eine regelmäßige Zusammenarbeit mit den hessischenPartnern aufzunehmen. Ebenso sprach sich am 16. Juni 2003 der Rat von SchlüchternPrzełomowym momentem dla partnerstwa Kórnika i Königstein było utworzenie Ein Markstein in der Partnerschaft zwischen Kórnik und Königstein war die Gründung eines3.64für eine Kooperation mit Jarocin aus. Von da an war es nur ein kleiner Schritt bisw heskiej gminie – w sierpniu 2004 roku – stowarzyszenia stawiajàcego sobie z cel Vereins in der hessischen Kommune im August 2004, der sich eine enge, freundschaftlichebliskà, przyjacielskà współprac´ z wielkopolskà gminà. Ogromne znaczenie miało Zusammenarbeit mit der Gemeinde in Wielkopolska zum Ziel gesetzt hat. Von entscheidender3.65wsparcie ze strony konsul generalnej RP w Niemczech, El˝biety Sobótki, która najpierwBedeutung war dabei die Unterstützung durch die Generalkonsulin der Republik Polen inpomogła w nawiàzaniu pierwszych kontaktów, a potem otoczyła opiekà partnerstwo Deutschland, Frau El˝bieta Sobótka, die nicht nur die Kontaktaufnahme vermittelte, sondernobu miast.hinterher die Partnerschaft der beiden Städte unter ihre Obhut nahm.zur feierlichen Unterzeichnung der Partnerschaftsverträge durch die Vertreter derStadtverwaltung von Jarocin und Schlüchtern. Diese fand am 24. Oktober 2003im Jarociner Rathaus statt. Das Vertragsdokument wurde anschließend von denBürgermeistern beider Städte in der Aula des Klosters in Schlüchtern gegengezeichnet.Dies war jedoch lediglich der Anfang. In beiden Städten wurden binnen kurzer ZeitOrganisationen gegründet, die sich zum Ziel setzten, die Partnerschaft zu fördern: aufpolnischer Seite der Verein Jarocin-Schlüchtern (Stowarzyszenie Jarocin-Schlüchtern),auf deutscher Seite der Förderverein Schlüchtern-Jarocin. Die Vereinsmitglieder setzensich intensiv für die Entwicklung von Kontakten zwischen den Einwohnern der beidenStädte und neue Formen der Zusammenarbeit ein.Als Erfolg erwies sich auch die Kooperation in Bezug auf die Bewältigung der Vergangenheit,die vielen Menschen dazu verhalf, Orte und Personen ausfindig zu machen,welche mit ihrer Kindheit oder ihrer Familiengeschichte verbunden sind. Hervorragendentwickelt sich die Partnerschaft im Bereich der Kultur, unter anderem durch enge Kontaktedes Vereins "Jarocin XXI“ mit seinem hessischen Partner, der Werkstatt-TheaterSchlüchtern (seit 2010: Kulturwerk Bergwinkel e.V.). Beide Gruppen führten bereits vielegemeinsame Bühnenprojekte durch, die immer die deutsche und polnische Geschichtethematisierten. Seit 2004 findet jedes Jahr in Jarocin oder in Schlüchtern ein Theater-Workshop statt, der traditionell mit einer Aufführung endet.Ein anderer wichtiger Baustein der Zusammenarbeit der beiden Städte und Gemeindenist die Kooperation der Feuerwehren. Durch gegenseitige Besuche tauschen dieDobry klimat pierwszych kontaktów sprawił, ˝e 6 paêdziernika 2005 roku – w pi´knejscenerii wn´trz kórnickiego zamku – została podpisana formalna umowa o partnerstwiepomi´dzy gminami Kórnik i Königstein. Potem, w dniach 1-5 grudnia 2005 roku,kórnicka delegacja przebywała w heskiej gminie, gdzie (na zasadzie wzajemnoÊci)doszło do powtórnego, równie uroczystego podpisania umowy o bliskiej współpracy. Od2005 roku partnerstwo obu miast i gmin jest stale rozwijane, czemu słu˝à regularne,wzajemne odwiedziny delegacji z obu stron. Do spotkaƒ dochodzi przynajmniej kilkarazy w roku, przy ró˝nych okazjach, ale szczególnie barwny charakter majà wizytyzwiàzane z historycznymi tradycjami Kórnika i Königstein.Od 2005 roku, dzi´ki zaanga˝owaniu stowarzyszenia Königstein-Kórnik, dochodzido systematycznej wymiany młodzie˝y, w tym odwiedzin w szkołach, a tak˝e dowzajemnych wyst´pów chórów i innych zespołów artystycznych z obu gmin. Poza ucztàdla ducha wa˝ne znaczenie majà te˝ przedsi´wzi´cia „dla ciała", czyli mi´dzy innymikiermasze z prezentacjà i degustacjà lokalnych przysmaków. Od pi´ciu lat, zawsze napoczàtku grudnia, delegacja z Kórnika wyje˝d˝a do Königstein na Êwiàteczny jarmarkFeuerwehrleute Erfahrungen aus, lernen verschiedene Arbeitsabläufe und -verfahren kennen.Ein fester Bestandteil der Zusammenarbeit, der großen Anklang findet, ist der jährlichstattfindende deutsch-polnische Feuerwehrwettbewerb. Beide Partner legen großenWert auf die Kooperation im Bildungsbereich und den Aufbau von Kontakten zwischenJugendlichen aus den beiden Städten und Gemeinden. Im Jahr 2009 waren polnischeGymnasiasten sechs Tage bei deutschen Familien zu Besuch. Sie hatten Gelegenheit, dasdeutsche Schulsystem kennenzulernen, mit ihren deutschen Mitschülern gemeinsam zulernen und ihre Sprachkenntnisse zu verbessern. Die Unterbringung in Familien bieteteine gute Möglichkeit, den Alltag in Deutschland und in Polen direkt kennenzulernen. Anden deutsch-polnischen Treffen beteiligten sich bisher ca. 300 Schüler und 15 Lehrer. DieSchulen haben bereits ein Kooperationsprogramm für die kommenden Jahre aufgestellt.Weitere Organisationen aus Jarocin haben ihren Willen zur Zusammenarbeit mit Partnernin Schlüchtern angekündigt, wodurch gesichert ist, dass sich die Partnerschaft zwischenden beiden Städten und Gemeinden auch weiterhin dynamisch entwickeln wird.6.Kórnik und Königstein im Taunus – die Zusammenarbeitder Gemeinden bringt die Einwohner einander näherDas gute Klima der ersten Kontakte trug dazu bei, dass am 6. Oktober 2005 vor der malerischenKulisse des Kórniker Schlosses ein offizieller Partnerschaftsvertrag zwischen Kórnikund Königstein unterzeichnet wurde. Vom 1. bis 5. Dezember 2005 reiste wiederum eineKórniker Delegation in die hessische Gemeinde, wo eine ebenso feierliche Unterzeichnungdes Vertrages über die enge Zusammenarbeit stattfand. Seit 2005 wird diese Partnerschaftdurch regelmäßige Besuche von Delegationen beider Seiten systematisch entwickelt. GemeinsameTreffen finden mehrmals im Jahr zu unterschiedlichen Anlässen statt, besondersbunt und fröhlich sind Besuche mit Bezug auf die historischen Traditionen von Kórnikund Königstein.Dank des Engagements des Vereins Königstein-Kórnik findet seit 2005 auch ein regelmäßigerJugendaustausch statt, etwa durch gegenseitige Besuche der Schulen sowiegemeinsame Auftritte von Chören und anderen Künstlergruppen aus beiden Gemeinden.Neben geistigen Anregungen spielen auch Angebote "für den Körper“ eine wichtige Rolle,unter anderem Jahrmärkte, auf denen kulinarische Spezialitäten präsentiert werden. Seitfünf Jahren fährt immer Anfang Dezember eine Delegation aus Kórnik nach Königstein zumDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
nazywany „Weihnachtsmarkt", na którym obaj partnerzy wystawiajà wspólny stragan.Polska kiełbasa, bigos i ciasta cieszà si´ coraz wi´kszym uznaniem Niemców. Sprawdza si´w tym przypadku polskie przysłowie „przez ˝ołàdek do serca".W grudniu 2009 roku, podczas uroczystoÊci z okazji 5-lecia kooperacji obu gmin, którazostała zorganizowana w budynku Centrum Katolickiego w Königstein (gdzie w 2004 rokupodpisano umow´ partnerskà), wszyscy byli zgodni, ˝e decyzja o bliskiej współpracy Kórnikai Königstein była słusznym wyborem. I wszyscy podkreÊlali, ˝e stwarza ona jeszcze wieleperspektyw i mo˝liwoÊci.7.Siła Wspólnoty - współpraca Stowarzyszenia Gmin i PowiatówWielkopolski z partnerami z HesjiW zacieÊnianiu kontaktów pomi´dzy Wielkopolskà i Hesjà ogromne znaczenie ma rozwijaniewspółpracy na poziomie gmin, miast i powiatów, gdy˝ głównie tam toczy si´ codzienne ˝yciemieszkaƒców i – jak pokazuje doÊwiadczenie – właÊnie tam najłatwiej o bliskie wi´zimi´dzyludzkie, które wpływajà na efektywnoÊç działaƒ podejmowanym przez władze,organizacje oraz Êrodowiska społeczne i zawodowe.Współpraca m.in. Powiatu Pilskiego z Powiatem Schwalm-Eder, Jarocina ze Schlüchtern,czy Kórnika z Königstein im Taunus to przykłady obrazujàce, jak wiele mo˝na zdziałaçw ramach wielkopolsko-heskiego partnerstwa, ale tak˝e wskazujàce, jak ogromne sàjeszcze mo˝liwoÊci kooperacyjne i jak wiele wspólnych przedsi´wzi´ç czeka wcià˝ narealizacj´.Potrzeb´ stałego rozszerzania i dynamizowania współpracy Wielkopolski i HesjipodkreÊla Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski (SGiPW) – jedna z najwi´kszychregionalnych organizacji jednostek samorzàdu terytorialnego w Polsce. Działa onaod 1991 roku i obecnie skupia 112 gmin i 14 powiatów z terenu Wielkopolski. CzłonkamiStowarzyszenia sà z jednej strony najwi´ksze oÊrodki miejskie w regionie (Poznaƒ,Kalisz, Konin, Piła, Leszno i Ostrów Wielkopolski), a z drugiej strony – kilkadziesiàtniedu˝ych gmin wiejskich.Jednà z aktywnoÊci SGiPW jest prowadzenie współpracy zagranicznej z podobnymiorganizacjami, mi´dzy innymi poprzez nawiàzywanie, wspieranie i rozwijaniewszechstronnych kontaktów bilateralnych. Do strategicznych partnerów zagranicznychSGiPW nale˝à pokrewne stowarzyszenia z Hesji, czyli: Heski Zwiàzek Powiatów, HeskiZwiàzek Miast oraz Heskie Stowarzyszenie Miast i Gmin.Oficjalnà współprac´ zapoczàtkował – w dniach 21-25 wrzeÊnia 2008 roku – pobytdelegacji Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski w Hesji. Celem tej roboczejwizyty było nawiàzanie kontaktów z organizacjami reprezentujàcymi samorzàdlokalny w Hesji i stworzenie planów współpracy. W siedzibie zwiàzków komunalnychw Wiesbaden odbyło si´ spotkanie, na którym przedstawione zostały propozycjewspółpracy, zapoznano si´ z oczekiwaniami stowarzyszeƒ reprezentujàcych samorzàdylokalne i ustalono ramy współdziałania. Obie strony były zgodne, ˝e wzajemne kontaktysamorzàdów to jeden z filarów, na którym mo˝e i powinno si´ wspieraç partnerstwoWielkopolski i Hesji. Dlatego ustalono, ˝e powołana zostanie stała grupa robocza,która b´dzie odpowiedzialna za gromadzenie i wymian´ informacji o samorzàdachzainteresowanych wielkopolsko-heskim i – szerzej – mi´dzynarodowym partnerstwem.Podczas rewizyty w dniach 27-29 lipca 2009 roku do Wielkopolski przybyliprzedstawiciele Heskiego Zwiàzku Powiatów, Heskiego Zwiàzku Miast oraz HeskiegoStowarzyszenia Miast i Gmin. Partnerzy przedstawili projekty wspólnych przedsi´wzi´ç– na tle niemal 10-letniej współpracy Wielkopolski i Hesji.Weihnachtsmarkt, wo beide Partnereinen gemeinsamen Standbetreiben. Polnische Wurst, Bigosund Kuchen erfreuen sich bei denDeutschen immer größerer Beliebtheit.Hier bewahrheitet sich daspolnische Sprichwort: "Durch denMagen ins Herz“, zu Deutsch: "Liebegeht durch den Magen.“Im Dezember 2009, bei einer Feierzum 5-jährigen Bestehen derKooperation zwischen den beidenKommunen im Katholischen GemeindezentrumKönigstein (demSchauplatz für die Unterzeichnungdes Partnerschaftsvertrages von2004), waren sich alle einig, dassdie Entscheidung für eine engeZusammenarbeit zwischen Kórnikund Königstein goldrichtig war.Alle betonten auch, dass die Kooperationnoch viele weitere Perspektivenund Möglichkeiten biete.Podpisanie umowy o partnerstwie pomi´dzy gminami Kórniki Königstein im Taurus, Zamek Kórnicki, 6 paêdziernika 2005 r.Unterzeichnung des Partnerschaftsvertrages zwischen denGemeinden Kórnik und Königstein im Taunus, KórnikerSchloss, 6. Oktober 20057.Gemeinsam sind wir stark – die Zusammenarbeit desGemeinde- und Kreisverbandes Wielkopolska (SGiPW)mit den hessischen PartnernPobyt niemieckiej delegacji był tak˝e okazjà do kontaktów, wymiany doÊwiadczeƒi ustaleƒ o charakterze bardziej szczegółowym, bran˝owym i Êrodowiskowym. Zakresrozmów był bardzo szeroki – od zasad funkcjonowania samorzàdu i administracjirzàdowej w Wielkopolsce, poprzez zagadnienia dotyczàce ekologii, ochrony przyrody,gospodarki wodnej i zagospodarowywania odpadów, po dane dotyczàce wymianyhandlowej i inwestycji oraz kwestie zwiàzane z bilateralnymi kontaktami jednosteksamorzàdu terytorialnego.Przedstawiciele Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski reprezentowani sàtak˝e na targach Dni Hesji. W 2009 roku uczestniczyli w 49. Dniach Hesji, którew dniach 5-14 czerwca odbyły si´ w Langenselbold koło Frankfurtu nad Menem.Podobnie w dniach 28 maja- 6 czerwca 2010 roku w miejscowoÊci Stadtallendorf,gdzie odbywały si´ kolejne, doroczne Dni Hesji. Wielkopolskie stoisko promocyjne,prowadzone jak poprzednio przez UMWW i SGiPW, miało tym razem charakterszczególny, gdy˝ zostało wystawione w roku jubileuszu 10-lecia oficjalnej współpracyWielkopolski i Hesji. W ceremonii otwarcia Dni Hesji uczestniczył MarszałekWojewództwa Wielkopolskiego Marek Woêniak, a <strong>wielkopolski</strong>e stoisko parokrotnieodwiedzał Premier Hesji Roland Koch.Takie jest te˝ strategiczne zało˝enie Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski,które kooperacj´ z heskimi organizacjami samorzàdowymi oraz poszukiwanie partnerówdla <strong>wielkopolski</strong>ch samorzàdów lokalnych traktuje jako bardzo istotny element swojejwspółpracy zagranicznej. Dzi´ki wsparciu Stowarzyszenia nawiàna zostałà współpracapomi´dzy Powiatem Złotowskim a Powiatem Odenwald, W obu regionach powstaniezatem kolejna płaszczyzna współpracy lokalnej.3.66Bei der Intensivierung der Kontakte zwischen Wielkopolska und Hessen ist die Entwicklungder Zusammenarbeit auf der Ebene von Kreisen, Gemeinden und Städtenvon außerordentlicher Bedeutung, denn dort spielt sich das Leben der Einwohnerab, und dort kommen, wie die Erfahrung zeigt, enge zwischenmenschliche Beziehungenam schnellsten zustande, die auch einen positiven Einfluss auf die Arbeitvon Behörden, Organisationen, Berufsverbänden und anderen gesellschaftlichen Organisationenhaben.Juni), ebenso vom 28. Mai bis 6. Juni 2010 in Stadtallendorf, wo der folgende Hessentagstattfand. Der Werbestand von Wielkopolska, der wie im Vorjahr vom Marschallamt derWoiwodschaft Wielkopolska (UMWW) und dem SGiPW verantwortet wurde, war diesmalwegen des zehnjährigen Jubiläums der offiziellen Zusammenarbeit zwischen Wielkopolskaund Hessen besonders aufgemacht. Bei der feierlichen Eröffnung des Hessentages war derMarschall der Woiwodschaft Wielkopolska, Marek Woêniak, zugegen. Der Stand wurdemehrmals vom hessischen Ministerpräsidenten Roland Koch besucht.3.67Die Kooperationen zwischen dem Landkreis Piła und dem Schwalm-Eder-Kreis, zwischenJarocin und Schlüchtern oder Kórnik und Königstein im Taunus zeigen, wasim Rahmen der Partnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen alles möglich ist,aber auch, wie groß das Potential für die Zusammenarbeit ist und wie viele gemeinsameVorhaben noch auf ihre Umsetzung warten.Wie wichtig die ständige Erweiterung und Intensivierung der Zusammenarbeit zwischenWielkopolska und Hessen ist, betont auch der Gemeinde- und Kreisverband Wielkopolska(SGiPW), eine der größten regionalen Selbstverwaltungsorganisationen in Polen.Dem seit 1991 aktiven Verband gehören derzeit 112 Gemeinden und 14 Landkreiseaus Wielkopolska an. Mitglieder sind sowohl die größten Städte der Region (Posen,Kalisz, Konin, Piła, Leszno und Ostrów Wielkopolski), als auch mehrere Dutzend kleinerLandgemeinden.Spotkanie Michała Chojary, Przewodniczàcego Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski (w Êrodku) orazMarka Woêniaka, Marszałka Województwa Wielkopolskiego (pierwszy od prawej), z przedstawicielami heskichzwiàzków samorzàdowych, Pniewy, lipiec 2009 r.Treffen zwischen Michał Chojara, Vorsitzender des Gemeinde- und Kreisverbandes von Wielkopolska (Mitte),Marek Woêniak, Marschall der Woiwodschaft Wielkopolska (erster von rechts) und Vertretern HessischerKommunalverbände, Pniewy, Juli 2009Eine der Aktivitäten des SGiPW besteht in der internationalen Zusammenarbeit mit vergleichbarenOrganisationen, unter anderem durch Aufnahme, Förderung und Entwicklungumfassender bilateraler Kontakte. Zu den strategischen Partnern des SGiPW im Auslandgehören die entsprechenden Verbände in Hessen: der Hessische Landkreistag, der HessischeStädtetag sowie der Hessische Städte- und Gemeindebund.Den Beginn der offiziellen Zusammenarbeit markierte der Aufenthalt einer SGiPW-Delegationin Hessen vom 21. bis 25. September 2008. Ziel dieses Arbeitsbesuches war die Kontaktaufnahmemit den hessischen Selbstverwaltungsorganisationen zwecks Anbahnungeiner Zusammenarbeit. Am Sitz der kommunalen Verbände in Wiesbaden fand ein Treffenstatt, bei dem entsprechende Vorschläge vorgestellt, die Erwartungen der Verbände formuliertund ein Kooperationsrahmen festgelegt wurde. Beide Seiten waren sich einig, dassdiese Kontakte zwischen den Selbstverwaltungsorganisationen eine der Grundlagen derPartnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen darstellen. Daher wurde die Gründungeiner ständigen Arbeitsgruppe für die Sammlung und den Austausch von Informationenüber diejenigen Einrichtungen vereinbart, die an der Partnerschaft zwischen Wielkopolskaund Hessen sowie darüber hinaus an internationalen Partnerschaften teilhaben wollen.Beim Gegenbesuch in Wielkopolska von 27. bis 29. Juli 2009 waren der Hessische Landkreistag,der Hessische Städtetag sowie der Hessische Städte- und Gemeindebund vertreten.Die Partner präsentierten vor dem Hintergrund der beinahe zehnjährigen Zusammenarbeitzwischen Wielkopolska und Hessen Projekte für gemeinsame Vorhaben.Der Besuch der deutschen Delegation bot auch Gelegenheit für Kontakte, Erfahrungsaustauschund Vereinbarungen zu spezifischen Branchen und Verbänden. Das Themenspektrumwar breit, es reichte von Fragen zu Arbeitsabläufen in Selbstverwaltung undstaatlicher Administration in Wielkopolska, über Umwelt- und Naturschutz, Wasser- undAbfallwirtschaft bis hin zu Warenaustausch und bilateralen Kontakten zwischen den beidenVerwaltungen.Der SGiPW ist auch auf dem Hessentag vertreten. Im Jahr 2009 nahmen Vertreter desVerbandes am 49. Hessentag in Langenselbold bei Frankfurt am Main teil (5. bis 14.Das ist das strategische Ziel des SGiPW, der die Kooperation mit den hessischen Selbstverwaltungsorganisationenund die Suche nach geeigneten Partnern für Kommunen ausWielkopolska als wesentliches Element der internationalen Zusammenarbeit ansieht. Dankder Unterstützung des Verbandes wurde etwa eine Kooperation zwischen dem LandkreisZłotów und dem Odenwald-Kreis begründet. So entsteht in beiden Regionen eine weitereEbene der lokalen Zusammenarbeit.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
Jerzego Satanowskiego i choreografià Emila Wesołowskiego,pod tytułem „Arka Noego. Nowy koniec Europy". Re˝ysertak tłumaczył ide´ swojego spektaklu: „My wszyscy, aktorzyz ro˝nych krajów, b´dziemy nie tylko grali „Ark´", ale te˝ niejakob´dziemy Arkà, bo budujàc spektakl, zbudujemy go ze Êwi´tychsłów, które w >>strasznych dniach, kiedy umierajà wartoÊci
Êrodowisk twórczych sà w stałej łàcznoÊci ze wspomnianymwczeÊniej Niemieckim <strong>Instytut</strong>em Polskim w Darmstadt.Placówka ta powstała 11 marca 1980 roku z inicjatywy KarlaDedeciusa w celu polepszenia wzajemnych stosunków mi´dzyobu narodami. Inicjator, człowiek-instytucja, autor genialnychprzekładów, dzi´ki którym Niemcy od połowy XX wieku poznawalinajnowsza polskà literatur´, był pierwszym dyrektorem <strong>Instytut</strong>u.Obecnie funkcj´ t´ pełni prof. Dieter Bingen.Głównym celem <strong>Instytut</strong>u, wspieranym aktywnie przezWielkopolsk´, jest pełnienie roli łàcznika pomi´dzy obydwomakrajami, popularyzacja polskoÊci w Niemczech, wzajemnepogł´bianie znajomoÊci ˝ycia kulturalnego i duchowego Polakówi Niemców. Odbywa si´ to poprzez tłumaczenia, debaty, wykłady,odczyty, wystawy, koncerty, pokazy filmowe, projekty badawcze,wymian´ naukowà, koordynacj´ sieci kontaktów polskoniemieckichoraz własne publikacje. Od 1980 roku <strong>Instytut</strong>wydał w j´zyku niemieckim ponad 100 ksià˝ek: głównie polskàliteratur´ pi´knà, ale tak˝e prace z dziedziny nauk społecznych,monografie historyczno-polityczne, biografie, artykuły naukowei podr´czniki szkolne do nauki j´zyka polskiego. <strong>Instytut</strong> posiadabibliotek´, której ksi´gozbiór obejmuje 57.000 pozycji i roczniepowi´ksza si´ o 1500 wolumenów.UroczystoÊç 25-lecia Niemieckiego <strong>Instytut</strong>u Polskiegow Darmstadt – przypadajàca w Roku Polsko-Niemieckimogłoszonym przez rzàdy RP i RFN – odbyła si´ 22 czerwca2005 roku w obecnoÊci ówczesnych prezydentów Polskii Niemiec, Aleksandra KwaÊniewskiego i Horsta Köhlera. UdziałWojewództwa Wielkopolskiego polegał na zorganizowaniuprezentacji kulturalnej, której punktem kulminacyjnym byłwyst´p Polskiego Teatru Taƒca – Baletu Poznaƒskiego EwyWycichowskiej. Polscy tancerze na scenie Staatstheaterw Darmstadt zaprezentowali sztuk´ baletowà „Barocco",spotykajàc si´ z ogromnym uznaniem publicznoÊci.W 2010 roku Niemiecki <strong>Instytut</strong> Polski w Darmstadt wszedłw wiek dojrzały – skoƒczył 30 lat. Jubileuszowa uroczystoÊç odbyłasi´ 17 listopada w Teatrze Miejskim w Darmstadt z udziałemprezydenta RFN Christiana Wulffa i prezydenta RP BronisławaKomorowskiego. W obchodach uczestniczyli Premier Hesji orazMinister Finansów Nadrenii-Palatynatu, którzy wspomagajàfinansowo <strong>Instytut</strong>. WÊród goÊci byli tak˝e przedstawiciele władzi Êrodowisk twórczych Wielkopolski. Cz´Êç artystycznà uÊwietniłkoncert wspomnianego ju˝ pianisty z Poznania, Jacka Kortusa,laureata wyró˝nienia na XV Mi´dzynarodowym KonkursiePianistycznym im. Fryderyka Chopina, który zagrał utworynajwi´kszego polskiego kompozytora.genialer Übersetzungen, die es den Deutschen seit Mitte des 20. Jahrhunderts ermöglichen,die zeitgenössische polnische Literatur kennenzulernen, war zugleich der ersteDirektor des Instituts. Derzeit hat Prof. Dieter Bingen diese Funktion inne.Die vorrangigen Ziele des Instituts, das von Wielkopolska aktiv unterstützt wird, bestehendarin, Bindeglied zwischen den beiden Ländern zu sein, in Deutschland für Polenzu werben sowie zum gegenseitigen Kennenlernen des kulturellen und intellektuellenLebens beizutragen. Dies geschieht durch Übersetzungen, Diskussionen, Vorträge,Lesungen, Ausstellungen, Konzerte, Filmvorführungen, Forschungsprojekte, wissenschaftlichenAustausch, Koordinierung von deutsch-polnischen Kontakten sowie durcheigene Publikationen. Seit 1980 hat das Institut über 100 Bücher in deutscher Spracheherausgegeben: vor allem polnische Belletristik, aber auch Werke auf Gebieten wie denSozial- und Geschichtswissenschaften und Politik sowie Biografien, wissenschaftlicheArtikel und Schulbücher für den Polnischunterricht. Die Bibliothek des Instituts umfasst57.000 Werke und wird jedes Jahr um 1500 zusätzliche Titel erweitert.Am 22. Juni 2005, in dem von der deutschen und polnischen Regierung proklamiertenDeutsch-Polnischen Jahr, fand im Beisein der damaligen Präsidenten beider Länder,Aleksander KwaÊniewski und Horst Köhler, eine Feier zum 25-jährigen Bestehen desDeutschen Polen-Instituts Darmstadt statt. Der Woiwodschaft Wielkopolska oblag dabeidie Organisation des Kulturprogramms, dessen Höhepunkt ein Auftritt des PolnischenTanztheaters, des Poznaner Balletts von Ewa Wycichowska war. Die polnischen Tänzerpräsentierten auf der Bühne des Staatstheaters Darmstadt unter großem Beifall dasBallettstück "Barocco“.Im Jahr 2010 erreichte das Deutsche Polen-Institut Darmstadt ein reifes Alter – eswurde 30 Jahre alt. Eine Jubiläumsfeier fand am 17. November im StaatstheaterDarmstadt im Beisein von Bundespräsidenten Christian Wulff und dem polnischenStaatspräsidenten Bronisław Komorowski statt. An den Feierlichkeiten nahmen auchder Hessische Ministerpräsident und der Finanzminister von Rheinland-Pfalz teil, diean der Finanzierung des Instituts beteiligt sind. Unter den Gästen waren Behördenvertreterund Künstler aus Wielkopolska. Höhepunkt des künstlerischen Teils der Veranstaltungwar ein Konzert des bereits erwähnten Posener Pianisten Jacek Kortus,Preisträger des 15. Internationalen Frédéric-Chopin-Klavierwettbewerbs, mit Werkendes größten polnischen Komponisten.WIEDZA PRZECIW STEREOTYPOMEDUKACJA I NAUKADLA PARTNERSTWA REGIONÓWWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionW ramach partnerstwa Wielkopolski i Hesji w dziedzinie edukacji i nauki odbywasi´ wiele przedsi´wzi´ç: konferencji, seminariów, wymian młodzie˝y szkolnej orazakademickiej, sta˝y, szkoleƒ, wyjazdów studyjnych, a tak˝e spotkaƒ i rozmów naszczeblu politycznym.Wa˝nym wydarzeniem była oficjalna wizyta ówczesnego Premiera Kraju ZwiàzkowegoHesja, Rolanda Kocha z mał˝onkà i towarzyszàcà mu delegacjà (8-9 wrzeÊnia2004), w efekcie której przyj´to „Protokół ustaleƒ" dotyczàcy współpracy uczelniz obu regionów oraz inicjatywy utworzenia Centrum Wymiany Informacji NaukowejHesja – Wielkopolska, majàcego byç bazà danych dla wszystkich szkół wy˝szych w oburegionach. Przy okazji spotkania Premiera Hesji z rektorami <strong>wielkopolski</strong>ch uczelni orazprzedstawicielami Êwiata gospodarki, w tym inwestorami z Niemiec, odbyła si´ debatanad mo˝liwoÊciami stymulowania wzrostu gospodarczego poprzez rozwój nauki.Wielkopolsk´ odwiedziła tak˝e delegacja przedstawicieli Towarzystwa KształceniaEuropejskiego z Gladenbach. Wynikiem tej wizyty było zorganizowanie w Poznaniu, w dniach23-26 marca 2006 roku, konferencji oÊwiatowej na temat zintensyfikowania i pogł´bieniawspółpracy pomi´dzy szkołami z Województwa Wielkopolskiego i Kraju ZwiàzkowegoHesja. W spotkaniu uczestniczyli dyrektorzy i nauczyciele z placówek oÊwiatowychw obu regionach, którzy uzgodnili kierunki i zasady nawiàzywania partnerstwa pomi´dzy<strong>wielkopolski</strong>mi i heskimi szkołami. Obie strony zobowiàzały si´ do wymiany informacji natemat systemów edukacji w województwie i landzie oraz wspierania wszelkich inicjatywsłu˝àcych pogł´bieniu mi´dzyszkolnej współpracy.Okazjà do zweryfikowania zamierzeƒ oraz ustalenia dalszych wspólnych działaƒ w sferzeedukacji i nauki była kolejna wizyta w Wielkopolsce (24-25 stycznia 2007) Premiera HesjiRolanda Kocha wraz z delegacjà. Szef heskiego rzàdu odbył spotkanie z młodzie˝à podhasłem „Od edukacji do innowacji", podczas którego wr´czono certyfikaty stypendystomFundacji Hertie. <strong>Instytut</strong> Informatyki Politechniki Poznaƒskiej przedstawił goÊciomz Hesji swoje osiàgni´cia i innowacyjne projekty mo˝liwe do zastosowania w biznesiei administracji. Premier Roland Koch uczestniczył tak˝e w konferencji podsumowujàcejwielkopolsko-heski projekt badawczy „Dostosowanie do wymogów UE. Przykład Polskize szczególnym uwzgl´dnieniem Wielkopolski", prowadzony od 2005 roku wspólnieprzez <strong>Instytut</strong> <strong>Zachodni</strong> w Poznaniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Akademi´Ekonomicznà, Uniwersytet Marburski, <strong>Instytut</strong> Herdera w Marburgu oraz Wy˝szà Szkoł´Zawodowà w Pforzheim. Projekt ten sfinansowany ze Êrodków Heskiego MinisterstwaGospodarki, Transportu i Rozwoju Regionalnego zainaugurowano w marcu 2005 r.w trakcie wizyty w Instytucie <strong>Zachodni</strong>m Heskiego Ministra Gospodarki Aloisa Rhiela.Istotnym przedsi´wzi´ciem w wielkopolsko-heskiej współpracy w dziedzinie edukacjijest doroczna Nagroda Młodzie˝owa, przyznawana zwyci´zcom uczniowskiegokonkursu na pisemne prace i projekty badawcze z zakresu ochrony Êrodowiska orazWISSEN GEGEN STEREOTYPEprof. ANDRZEJ SAKSONDyrektor <strong>Instytut</strong>u <strong>Zachodni</strong>ego w Poznaniu w latach 2004-2011<strong>Instytut</strong> <strong>Zachodni</strong> od wielu lat współpracuje z placówkami naukowymiz Hesji. W ramach różnorodnej kooperacji z Herder <strong>Instytut</strong> w Marburguzrealizowano projekty badawcze dotyczące m.in. niemieckiego dziedzictwakulturowego na Ziemiach <strong>Zachodni</strong>ch i Północnych Polski po 1945 r.oraz dostosowania Polski do wymogów Unii Europejskiej. Najnowszymwspólnym projektem było zorganizowanie w Instytucie <strong>Zachodni</strong>mwraz ze Stowarzyszeniem Niemców Bałtyckich (Deutsch-BaltischeGesellschaft), które swą siedzibę ma w heskim Darmstadzie, wspólnejkonferencji w 2009 r. na temat wypędzeń Polaków i przesiedleń NiemcówBałtyckich w Wielkopolsce (Kraju Warty) w czasie II wojny światowej.Direktor des Westinstituts Poznań 2004-2011Das Westinstitut arbeitet seit vielen Jahren mit wissenschaftlichenEinrichtungen in Hessen zusammen. Im Rahmen verschiedenerKooperationen mit dem Herder-Institut Marburg wurdenForschungsprojekte u. a. zum Umgang mit dem deutschen Kulturerbein den West- und Nordgebieten Polens nach 1945 sowie zur AnpassungPolens an die Anforderungen der Europäischen Union durchgeführt. Dasjüngste gemeinsame Projekt war 2009 eine in Zusammenarbeit mit derDeutsch-Baltischen Gesellschaft Darmstadt im Westinstitut veranstaltete3.72 Konferenz zum Thema der Vertreibung von Polen und der Umsiedlung3.73von Baltendeutschen in Wielkopolska (Warthegau) im Zweiten Weltkrieg.BILDUNG UND WISSENSCHAFTFÜR DIE PARTNERSCHAFTIm Rahmen der zwischenregionalen Partnerschaft im Bereich vonBildung und Wissenschaft finden zahlreiche Veranstaltungen statt:Konferenzen, Seminare, Schüler- und Studentenaustausch, Praktika,Schulungen, Studienaufenthalte sowie Treffen und Gespräche aufpolitischer Ebene.Ein wichtiges Ereignis war der offizielle Besuch des damaligen HessischenMinisterpräsidenten Roland Koch mit seiner Ehefrau und einerDelegation in Wielkopolska (8.-9. September 2004), in dessen Folge ein"Vereinbarungsprotokoll“ über die Zusammenarbeit der Hochschulenbeider Regionen aufgenommen wurde sowie über die Initiative zurGründung eines wissenschaftlichen Austauschzentrums Hessen-Wielkopolska, das als Datenbank für alle Hochschulen in beiden Regionenfungieren sollte. Bei einem Treffen des Hessischen MinisterpräsidentenDziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
Spotkanie w Instytucie <strong>Zachodni</strong>m w Poznaniu w ramach wizyty w Wielkopolsce Rolanda Kocha – ówczesnego Premiera Hesji(w Êrodku), wrzesieƒ 2004 r.Treffen im Westinstitut Posen im Rahmen des Besuches von Roland Koch, damaliger Hessischer Ministerpräsident (Mitte),in Wielkopolska, September 2004rozwoju otoczenia, w tym najbli˝szej, lokalnej przestrzeni ˝ycia.Prowadzeniem konkursu i przyznawaniem nagrody zajmuje si´Fundacja Nagrody Młodzie˝owej zało˝ona w 1991 roku przezHeskà Akademi´ Badaƒ i Rozwoju Obszarów Wiejskich w celuzach´cenia młodych ludzi do aktywnego działania na rzeczÊrodowiska, kultury i turystyki w swoim otoczeniu, regioniei Europie. Nagroda Młodzie˝owa jest przyznawana od roku 1992i – poza Hesjà – obejmuje historycznie z nià zwiàzany powiatSchmalkalden-Meiningen (Turyngia). W konkursie biorà udziałrównie˝ pozostałe regiony partnerskie Hesji: Emilia Romania (Włochy)i Akwitania (Francja). Wielkopolska dołàczyła do tego gronaw roku 2006. Patronat nad tym przedsi´wzi´ciem sprawuje coroku Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woêniak.Hescy organizatorzy konkursu o Nagrod´ Młodzie˝owà dbajà, abyjego coroczne hasło niosło wa˝ne, integracyjne przesłanie. I takna przykład w roku 2007 temat brzmiał „Turystyka na terenachwiejskich", potem „˚ycie na wsi w 2030 roku" (2008), póêniej„Sport, zabawa i zdrowie" (2009), nast´pnie – "Integracja naobszarach wiejskich" (2010), a na rok 2011 hasło przewodniekonkursu (z finałem organizowanym tym razem w Wielkopolsce)to: „Ochrona Êrodowiska z perspektywy ludzi młodychw sàsiedztwie, regionie, Europie". Nagroda Młodzie˝owa, którà jakogłówni zwyci´zcy zdobywajà tak˝e przedstawiciele Wielkopolski(Ewa Juszczak z III LO w Kaliszu w roku 2007 i Alicja Szczap z I LOw Pile w 2008) jest sposobnoÊcià do prezentacji opinii i dyskusji natemat roli edukacji i nauki w umacnianiu partnerstwa regionów.W Poznaniu w dniu 4 lutego 2010 roku odbyło si´ podsumowaniekonkursu o Nagrod´ Młodzie˝owà w Wielkopolsce w latach2006-2009 (z udziałem laureatów i ich opiekunów), w którymuczestniczyli goÊcie z Hesji: przewodniczàcy Fundacji NagrodyMłodzie˝owej prof. Heinrich Klose i jej wiceprzewodniczàcymit den Rektoren der Hochschulen und Wirtschaftsvertretern ausWielkopolska sowie Investoren aus Deutschland, fand eine Diskussiondarüber statt, wie das Wirtschaftswachstum durch die Entwicklung derWissenschaft angekurbelt werden kann.Friedhelm Flug. Szef fundacji podtrzymał propozycj´, by finał był organizowanyi wr´czenie Nagrody Młodzie˝owej w 2011 roku odbyło si´ w Wielkopolsce, a kolejneedycje w regionach Emilia Romania i Akwitania.Auch eine Delegation der Gesellschaft für europäische Bildung aus Gladenbachbesuchte Wielkopolska. Als Ergebnis dieses Besuches wurdevom 23. bis 26. März 2006 in Posen eine Bildungskonferenz veranstaltet,die die Intensivierung und Vertiefung der Zusammenarbeit zwischenden Schulen in Wielkopolska und Hessen zum Thema hatte. An diesemTreffen nahmen Direktoren und Lehrer von Bildungseinrichtungenbeider Regionen teil, die die Grundlagen für die Aufnahme einer Partnerschaftzwischen den Schulen aus beiden Regionen festlegten. BeideSeiten verpflichteten sich zum Austausch von Informationen über dasjeweilige Bildungssystem und zur Unterstützung jeglicher Initiativen zurIntensivierung der Zusammenarbeit zwischen Schulen.Eine Gelegenheit, die begonnen Vorhaben zu prüfen und neue gemeinsameMaßnahmen auf dem Gebiet von Bildung und Wissenschaft zu beschließen,bot ein weiterer Besuch des Hessischen Ministerpräsidenten Roland Kochsamt Delegation in Wielkopolska (24.-25. Januar 2007). Der hessische Regierungschefnahm an einem Treffen mit Jugendlichen unter dem Motto "Von der Bildung zurInnovation“ teil, bei dem Stipendiaten der Hertie-Stiftung ihre Zertifikate überreichtbekamen. Das Institut für Informatik der Technischen Hochschule Posen präsentierteden Gästen aus Hessen seine Leistungen und innovative Projekte, die in Wirtschaft undVerwaltung zur Anwendung kommen können. Ministerpräsident Roland Koch nahmauch an der Abschlusskonferenz des bilateralen Forschungsprojektes "Anpassung andie EU-Anforderungen. Das Beispiel Polens unter besonderer Berücksichtigung Wie-3.74 3.75lkopolska“ teil, das seit 2005 vom Westinstitut Posen, der Adam-Mickiewicz-Universität,der Wirtschaftshochschule Posen, der Universität Marburg, dem Herder-InstitutOkazjà do ocen i wymiany doÊwiadczeƒ były obchody 20-lecia heskiej Akademii Badaƒi Rozwoju Obszarów Wiejskich. Podczas uroczystej gali odczytany, a nast´pnie wr´czonyMarburg und der Fachhochschule Pforzheim gemeinsam durchgeführt wird. Das mitzostał gospodarzom list gratulacyjny podpisany przez <strong>wielkopolski</strong>ego Marszałka MarkaMitteln des Hessischen Ministeriums für Wirtschaft, Verkehr und LandesentwicklungWoêniaka. W spotkaniu wzi´ły równie˝ udział delegacje z zaprzyjaênionych regionówfinanzierte Projekt wurde im März 2005 während des Besuches des hessischen WirtschaftsministersAlois Rhiel beim Westinstitut,Emilii-Romanii (Włochy) i Akwitanii (Francja).gestartet.Ein wichtiges Vorhaben im Rahmen der Zusammenarbeit im Bereich der Bildungstellt der alljährliche Jugendpreis dar, der den Gewinnern des Schülerwettbewerbs fürschriftliche Arbeiten und Forschungsprojekte auf dem Gebiet von Umweltschutz und-entwicklung, unter besonderer Berücksichtigung des lokalen Lebensraumes, verliehenwird. Für die Durchführung des Wettbewerbes und die Verleihung des Preises ist dieJugendpreisstiftung zuständig, die 1991 durch die Hessische Akademie der Forschungund Planung im ländlichen Raum ins Leben gerufen wurde, um junge Menschen zumaktiven Handeln zugunsten von Umwelt, Kultur und Tourismus in ihrem Umfeld,ihrer Region und in Europa anzuregen. Der Jugendpreis wird seit 1992 vergeben undumfasst neben Hessen den mit diesem Bundesland historisch verbundenen LandkreisSchmalkalden-Meiningen (Thüringen). An dem Wettbewerb nimmt auch hessischerPartnerregion Emilia-Romagna teil. Wielkopolska stieß 2006 dazu. Das Projekt stehtjedes Jahr unter der Schirmherrschaft des Marschalls Marek Woêniak.ALICJA SZCZAPPolski Ambasador Nagrody MłodzieżowejMoim zdaniem konkurs Nagrody Młodzieżowej ma ogromne znaczenie zarównow rozwoju osobistym młodzieży jak i rozwoju społeczeństwa. Młodzi ludzie przezswój aktywny udział w konkursie mają szansę na zaprezentowanie własnych inicjatywodnośnie istotnych współczesnych problemów. Jest to jedyny konkurs i fundacja,które doceniają potencjał młodzieży i wspierają ją, a także pielęgnują przyjaźńpolsko-niemiecko-włoską. Zdobycie przeze mnie Narody Młodzieżowej 2008 orazotrzymanie tytułu polskiego ambasadora Nagrody Młodzieżowej nie było tylkouznaniem i nagrodzeniem mojej ciężkiej pracy. Ten sukces był dopiero początkiem,a Nagroda Młodzieżowa otworzyła mi „furtkę” do dalszej kariery i jeszcze intensywniejszegorozwoju. Oprócz tego, sam pobyt w Wiesbaden pozwolił mi poznać wieluwyjątkowych ludzi i zawrzeć nowe znajomości.Die polnische Botschafterin des JugendpreisesMeiner Ansicht nach hat der Wettbewerb des Jugendpreises eine enorme Bedeutungsowohl für die persönliche Entwicklung der Jugendlichen als auch für die Entwicklungder Gesellschaft. Die jungen Menschen haben durch ihre aktive Teilnahme amWettbewerb die Chance, ihre eigenen Initiativen zu wichtigen Problemen von heutezu präsentieren. Das ist der einzige Wettbewerb und die einzige Stiftung, die dasPotential der Jugend zu schätzen wissen und sie fördern, so wie sie auch die deutschpolnisch-italienischeFreundschaft pflegen. Dass ich 2008 den Preis der Jugend sowieden Titel einer polnischen Botschafterin des Jugendpreises erhalten habe, war nichtnur Anerkennung und Belohnung meiner schweren Arbeit. Dieser Erfolg war nurder Anfang, und der Jugendpreis hat mir eine "Pforte” für meine weitere Laufbahnund eine noch intensivere Entwicklung geöffnet. Abgesehen davon habe ich durchmeinen Aufenthalt in Wiesbaden viele außergewöhnliche Menschen kennengelerntund neue Bekanntschaften geknüpft.Wyrazem współpracy naukowej regionów i zarazem wsparcia ze strony rzàdu Hesji jestrównie˝ – prowadzona od poczàtku partnerstwa – przyjazna polityka stypendialna. Ju˝w 2000 roku pracownik <strong>Instytut</strong>u <strong>Zachodni</strong>ego w Poznaniu otrzymał stypendiumnaukowe w Instytucie Herdera w Marburgu. Coroczne stypendia przekazywane sàstudentom poznaƒskich uczelni, którzy uczestniczà w zaj´ciach Mi´dzynarodowegoUniwersytetu Letniego w Marburgu. Program stypendialny, obejmujàcy studentówi młodych pracowników nauki z Wielkopolski, prowadzi tak˝e wspomnianaju˝ wczeÊniej Fundacja Hertie z siedzibà we Frankfurcie nad Menem – jednaz najwi´kszych prywatnych fundacji działajàcych w Niemczech. PrzewodniczàcymKuratorium Fundacji jest były prezydent RFN Roman Herzog, co dodaje tej instytucjisplendoru i politycznego znaczenia.Die hessischen Organisatoren des Jugendpreiswettbewerbes achten darauf, dass das Mottojedes Jahr eine wichtige Integrationsbotschaft beinhaltet. 2007 lautete das Thema beispielsweise"Tourismus im ländlichen Raum“, im folgenden Jahr "Das Leben auf demLand im Jahre 2030“ (2008), ein Jahr später "Sport, Spielen und Gesundheit“ (2009),dann "Integration in ländlichen Gebieten“ (2010), und 2011 lautet das Leitmotto desWettbewerbes (dessen Finale diesmal in Wielkopolska veranstaltet wird) "Was denkst DUüber Umweltschutz in der Nachbarschaft, in der Region, in Europa?“. Der Jugendpreis,der auch an Jugendliche aus Wielkopolska verliehen wurde (Ewa Juszczak, Schülerin desIII. Allgemeinbildenden Lyzeums in Kalisz 2007 und Alicja Szczap, Schülerin des I. AllgemeinbildendenLyzeums in Piła 2008), bietet eine Gelegenheit zur Meinungsäußerungund zu Gesprächen über die Rolle von Bildung und Wissenschaft bei der Festigung derPartnerschaft zwischen den Regionen.Am 4. Februar 2010 fand in Posen eine Rückschau über die Jugendpreiswettbewerbe inWielkopolska 2006-2009 (unter Beteiligung der Preisträger und ihrer Betreuer) statt, ander als Gäste aus Hessen der Vorsitzende der Jugendpreisstiftung Prof. Heinrich Klose undsein Stellvertreter Friedhelm Flug teilnahmen. Der Stiftungsvorsitzende bekräftigte denVorschlag, das Finale und die Preisverleihung 2011 in Wielkopolska und die folgendenDurchläufe in der Emilia-Romagna und Aquitanien zu veranstalten.Eine Gelegenheit für Bilanz und Erfahrungsaustausch boten die Feierlichkeiten zum20-jährigen Bestehen der Hessischen Akademie der Forschung und Planung im ländlichenRaum. Während eines Galaempfangs wurde ein vom Marschall Marek Woêniak unterzeichnetesGratulationsschreiben verlesen und anschließend den Veranstaltern überreicht.An dem Treffen nahmen ebenfalls Delegationen aus den befreundeten Regionen Emilia-Romagna und Aquitanien teil.Ausdruck der wissenschaftlichen Zusammenarbeit der Regionen und zugleich der Unterstützungdurch die hessische Regierung ist auch die seit Beginn der Partnerschaft betriebeneStipendienförderung. Bereits im Jahr 2000 erhielt ein Mitarbeiter des WestinstitutesPosen ein wissenschaftliches Stipendium am Herder-Institut in Marburg. Jedes Jahr werdenStipendien an Studierende der Posener Hochschulen vergeben, die dann die Veranstaltungender Internationalen Sommeruniversität in Marburg besuchen. Ein Stipendienprogramm,das sich an Studierende und junge wissenschaftliche Mitarbeiter aus Wielkopolskarichtet, bietet auch die bereits erwähnte Hertie-Stiftung mit Sitz in Frankfurt am Main an,eine der größten privaten Stiftungen in Deutschland. Den Vorsitz des Stiftungskuratoriumsführt der ehemalige Bundespräsident Roman Herzog, was dieser Institution zusätzlichenGlanz und politische Bedeutung verleiht.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
MŁODOÂå NIE ZNA GRANICWSPÓŁPRACA MŁODZIE˚Y– KLUCZ DO PRZYSZŁOÂCIWspółdziałanie w kr´gu młodzie˝y nale˝y do priorytetów partnerstwaWielkopolski i Hesji, gdy˝ – zdaniem obu stron – wzajemnepoznawanie si´ młodych ludzi jest fundamentem w budowieprzyjaêni mi´dzy narodami i zarazem najlepszà inwestycjàw przyszłoÊç. Wielkopolska i Hesja, współdziałajàc na tym polu,odwołujà si´ do polsko-niemieckiej „Umowy o wymianie młodzie˝y"z 10 listopada 1989 roku oraz „Umowy o polsko-niemieckiejwspółpracy młodzie˝y" z 17 czerwca 1991 roku.Przedsi´wzi´ç w tym zakresie w obu regionach jest bardzo du˝o– prowadzà je liczne szkoły, uczelnie, stowarzyszenia, fundacjei inne organizacje pozarzàdowe. Obecnie kontakty, spotkania,akcje, obozy i inne wspólne przedsi´wzi´cia mo˝na ju˝ liczyçw setkach. W 2001 roku 9-osobowa grupy młodzie˝yz <strong>wielkopolski</strong>ch szkół i klubów europejskich uczestniczyław I Europejskim Forum Młodzie˝y w Wiesbaden, zorganizowanymprzez Młodzie˝owy Parlament Europy i heskie władze.Oba regiony sprzyjajà oryginalnym formom współpracy młodzie˝y,w tym takim projektom, jak „Muzyka młodzie˝y Wielkopolskii Hesji", którego plonem było nagranie płyty CD. W 2002roku wsparcie i oficjalny patronat Marszałka WojewództwaWielkopolskiego otrzymał projekt „Europejska Firma Junior".Jego celem było symulacyjne stworzenie przez młodzie˝ firmyi jej produktu (lub usługi), który mo˝na by oferowaç narynku przy zachowaniu reguł ze Êwiata „dorosłej" ekonomii.„Uruchomienie" firmy, jej wprowadzenie na rynek i utrzymanieodbywało si´ w Internecie, a w tym oryginalnym projekcieuczestniczyli uczniowie z trzech szkół: Zespołu Szkół Komunikacjiim. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, heskiej Szkoły ZawodowejHerwig-Blankertz-Berufsschule z Hofgeismar Kassel orazSzkoły Zawodowej Serra w Cesena z włoskiego regionu EmiliaRomania. Podmiotami współprowadzàcymi były: StowarzyszenieForum Kultur w Poznaniu (organizacja pozarzàdowa) orazReferat ds. Młodzie˝y w Ministerstwie Spraw Socjalnych KrajuZwiàzkowego Hesja. Przedsi´wzi´cie „Europejska Firma Junior"uzyskało dofinansowanie ze strony Urz´du MarszałkowskiegoWojewództwa Wielkopolskiego, Kancelarii Stanu Hesji, PowiatuKassel i organizacji Niemiecko-Polska Wymiana Młodzie˝y(Deutsch-Polnisches Jugendwerk) jako projekt realizowany napodstawie „Wspólnej Deklaracji" z 2000 roku o partnerstwiemi´dzy Wielkopolskà i Hesjà.JUGEND KENNT KEINE GRENZENWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionJUGENDKOOPERATION ALS SCHLÜSSELZUR ZUKUNFTDie Zusammenarbeit unter Jugendlichen gehört zu den Prioritäten der Partnerschaft,weil nach Meinung beider Seiten das gegenseitige Kennenlernen von jungen MenschenGrundlage für den Aufbau der Freundschaft zwischen den Nationen und diebeste Investition in die Zukunft ist. Bei der Zusammenarbeit auf diesem Gebiet beziehensich Wielkopolska und Hessen auf das "Abkommen über Jugendaustausch“ vom10. November 1989 sowie das "Abkommen über das Deutsch-Polnische Jugendwerk“vom 17. Juni 1991.Auf diesem Gebiet gibt es in beiden Regionen zahlreiche Vorhaben, die von vielenSchulen, Hochschulen, Verbänden, Stiftungen und anderen Institutionen durchgeführtwerden. Heute erreicht die Zahl der Kontakte, Treffen, Aktionen, Feriencampsund sonstigen gemeinsamen Projekte bereits mehrere Hundert. 2001 nahm eine neunköpfigeGruppe von Jugendlichen aus Schulen in Wielkopolska und europäischenVereinen am Ersten Europäischen Jugendforum in Wiesbaden teil, das vom EuropäischenJugendparlament und hessischen Behörden organisiert wurde.Beide Regionen fördern originelle Formen der Jugendzusammenarbeit, wie etwa dasProjekt "Musik der Jugend aus Wielkopolska und Hessen”, das von der Aufnahmeeiner gemeinsamen CD gekrönt wurde. 2002 wurde das Projekt "Europejska FirmaJunior“ ("Europäische Jugendfirma“) vom Marschall unterstützt, der auch die offizielleSchirmherrschaft übernahm. Ziel dieses Projektes war es, eine fiktive Firmaund ein Produkt (oder eine Dienstleistung) zu kreieren, das auf dem Markt unterEinhaltung der Wirtschaftsregeln der "Erwachsenen“ angeboten werden könnte. Die"Inbetriebnahme“ der Firma, ihre Markteinführung und -behauptung fanden im Internetstatt. An dem originellen Projekt nahmen Schüler dreier Schulen teil, nämlichdes Hipolit-Cegielski-Kommunikationsschulzentrums Posen, der Herwig-Blankertz-Berufsschule Hofgeismar/Kassel und der Serra-Berufsschule Cesena in der italienischenEmilia-Romagna. Mitverantwortlich für die Durchführung des Projektes warender nichtstaatliche Verband Forum der Kulturen in Posen sowie das Jugend-Referatdes Hessischen Sozialministeriums. Das Projekt "Europäische Jugendfirma“ wurde ausMitteln des Marschallamtes, der Hessischen Staatskanzlei, des Landkreises Kassel unddes Deutsch-Polnischen Jugendwerkes gefördert, auf Grundlage der "GemeinsamenErklärung“ über die Zusammenarbeit zwischen Wielkopolska und Hessen von 2000.W 2004 roku zrealizowanych zostało ju˝ około 30 wielkopolsko--heskich projektów młodzie˝owych. Urzàd Marszałkowskidofinansował projekt „Za pi´ç dwunasta – Polacy i Niemcyw drodze do nowej Unii", realizowany przez Mi´dzynarodowy DomSpotkaƒ Młodzie˝y Mikuszewo we współpracy z Haus am Maibergw Heppenheim w Hesji. Ta ostatnia instytucja, wspólnie z DomemMłodzie˝y Heskiej w Oberursel, zorganizowała konferencjepod hasłem „Praca z młodzie˝à w regionach partnerskich",w których brali udział przedstawiciele Wielkopolski. Animatorzyz Hesji, zajmujàcy si´ sprawami młodzie˝owymi i socjalnymi,odbyli podró˝ studyjnà do Wielkopolski (24 czerwca - 1 lipca2004), podczas której poznali tutejsze instytucje i formy pracyz młodzie˝à, zwłaszcza w Êrodowisku lokalnym i na rynkupracy. Poznawczy charakter miał tak˝e pobyt w WojewództwieWielkopolskim studentów i wykładowców z Wy˝szej SzkołyZawodowej Administracji w Kassel. Heska delegacja zaznajomiłasi´ z funkcjonowaniem Urz´du Marszałkowskiego i samorzàdugminy Tarnowo Podgórne oraz Wy˝szej Szkoły Biznesu w Pile.Kolejnym etapem współpracy w sprawach młodzie˝y byłudział 10 <strong>wielkopolski</strong>ch stowarzyszeƒ i innych organizacjipozarzàdowych w Forum Młodzie˝y Polsko-Niemieckiej, któreodbyło si´ w heskim Arnoldshain w dniach 1-3 marca 2006roku. Forum zorganizowało współpracujàce z WielkopolskàHeskie Koło Młodzie˝y – organizacja zrzeszajàca najwa˝niejszestowarzyszenia młodzie˝owe w landzie.W 2007 roku (29 listopada - 7 grudnia) we Frankfurcienad Menem odbyły si´ Mi´dzynarodowe Targi WymianyMłodzie˝y „Hessen total International", w których wzi´łaudział 6-osobowa grupa młodych Wielkopolan. Podczastargów zorganizowano prezentacj´ projektów wymianymłodzie˝y (mi´dzynarodowe obozy wakacyjne, programytematyczne: integracja, tolerancja, gra fair play) oraz warsztatydla młodych ludzi chcàcych uczestniczyç w projektach tegorodzaju i nawiàzywaç kontakty z regionami partnerskimi Hesji.Wielkopolska młodzie˝ przedstawiła tak˝e turystyczne i sportowewalory swojego regionu.Unikalnà, w skali europejskiej, jest wypracowana dzi´kiwspólnym wysiłkom Wielkopolski i Hesji współpraca w ramach„Memorandum dot. współpracy mi´dzynarodowej w zakresiepolityki ds. młodzie˝y”. Od 26 marca 2007 roku, daty podpisaniaI. Memorandum, w realizacji jego postanowieƒ uczestniczàrównie˝ Akwitania (Francja), Aragonia (Hiszpania), Kraj Loary(Francja), Emilia Romania (Włochy), Hesja (Niemcy), Walia,Walencja (Hiszpania), Västra Götland (Szwecja) oraz DolnyÂlàsk. Inicjatywa dotyczy wspólnych inicjatyw i projektówds. młodzie˝y, umo˝liwiajàcych młodym ludziom współprac´ponadregionalnà w ró˝nych dziedzinach (np. gospodarka,kultura). W dniu 5 paêdziernika 2010 w Brukseli podpisanezostało nowe Memorandum na lata 2010-2013. Efektamiwspółpracy w ramach Memorandum sà m.in. organizowaneIm Jahr 2004 wurden bereits ca. 30 bilaterale Jugendprojekte durchgeführt. Das Marschallamtbeteiligte sich an der Finanzierung des Projektes "Fünf vor zwölf – Polenund Deutsche auf dem Weg in die neue Europäische Union“, das durch die InternationaleJugendbegegnungsstätte Mikuszewo in Zusammenarbeit mit dem Haus amMaiberg im hessischen Heppenheim realisiert wurde. Die letztere Einrichtung organisiertegemeinsam mit dem Haus der Jugend in Oberursel Konferenzen unter demMotto "Jugendarbeit in den Partnerregionen“, an denen auch Vertreter aus Wielkopolskateilnahmen. Teamer aus Hessen, die in Jugendarbeit und sozialen Angelegenheitenengagiert sind, reisten nach Wielkopolska (24. Juni - 1. Juni 2004), wo sie die dortigenEinrichtungen und Formen der Jugendarbeit kennenlernten, insbesondere in lokalen Einrichtungenund in der Arbeitsförderung. Einen informativen Charakter hatte auch derBesuch von Studierenden und Hochschullehrern der Verwaltungsfachhochschule Kasselin Wielkopolska. Die hessische Delegation gewann einen Einblick in die Arbeitsweise desMarschallamtes, der Selbstverwaltung der Gemeinde Tarnowo Podgórne sowie der Hochschulefür Ökonomie in Piła.Eine weitere Etappe der Jugendzusammenarbeit war die Teilnahme von zehn Verbändenaus Wielkopolska und anderen freien Trägern am Deutsch-Polnischen Jugendforum, dasvom 1. bis 3. März 2005 im hessischen Arnoldshain stattfand. Das Forum wurde vomHessischen Jugendring, dem Zusammenschluss der wichtigsten Jugendverbände des Bundeslandes,den eine Kooperation mit Wielkopolska verbindet, organisiert.Im Jahr 2007 (vom 29. November bis 7. Dezember) fand in Frankfurt am Main die Infobörsefür internationale Jugendbegegnungen "Hessen total International“ statt, an der einesechsköpfige Gruppe junger Menschen aus Wielkopolska teilnahm. Auf der Messe wurdenJugendaustauschprojekte präsentiert (internationale Feriencamps, thematische Programme:Integration, Toleranz, Fairplay im Spiel) sowie Workshops für junge Menschen, diean solchen Projekten teilnehmen und Kontakte zu hessischen Partnerregionen knüpfenwollten. Die Jugend aus Wielkopolska stellte auch die touristischen und sportlichen Attraktionenihrer Region vor.Im europäischen Maßstab einzigartig ist die dank der gemeinsamen Anstrengungen Hessensund Wielkopolska im Rahmen des "Memorandums zur internationalen Zusammenarbeitauf dem Gebiet der Jugendpolitik” entwickelte Kooperation. Seit dem 26. März 2007,dem Tag der Unterzeichnung des Ersten Memorandums, nehmen Aquitaine (Frankreich),Aragonien (Spanien), das Departement Loire (Frankreich), die Emilia-Romagna (Italien),Hessen, Wales, Valencia (Spanien), Västergötland (Schweden) und Niederschlesien (Polen)an der Umsetzung der Beschlüsse teil. Die Initiative betrifft gemeinsame Jugendvorhabenund -projekte, die jungen Menschen eine überregionale Zusammenarbeit auf verschiede-3.76 3.77Wizyta przedstawicieli Województwa Wielkopolskiego podczas Mi´dzynarodowychTargów wymiany Młodzie˝y „Hessen total International”, Frankfurt nad Menem,listopad/grudzieƒ 2007 r.Besuch von Vertretern der Woiwodschaft Wielkopolska bei der Infobörse "Hessen totalinternational”, Frankfurt am Main, November/Dezember 2007Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
corocznie Europejskie Spotkania Młodzie˝y, projekt utworzenia Europejskiej OrkiestryMłodzie˝owej oraz powołanie sieci „ERY NETWORK – European regions for youth”, b´dàcejforum wymiany doÊwiadczeƒ i opracowywania nowych idei i promocji pomysłów młodzie˝yw Europie.Po 10 latach partnerstwa Wielkopolski i Hesji wizj´ przyszłoÊci w odniesieniu do młodegopokolenia przedstawili Premier Hesji Roland Koch i Marszałek Województwa WielkopolskiegoMarek Woêniak w czasie ich spotkania, do którego doszło 27 maja 2010 roku podczas DniHesji. Obaj zgodnie zaznaczyli, ˝e przyszła kooperacja we wszelkich mo˝liwych sferachpowinna opieraç si´ na współpracy młodzie˝y, czyli na ludziach, którzy za jakiÊ czas b´dàmieç decydujàcy wpływ na kształt stosunków w Wielkopolsce, Hesji i całej Europie.Praktycznà realizacjà tak nakreÊlonych celów strategicznych stał si´ rychło udział<strong>wielkopolski</strong>ej delegacji w Targach Hessen total International 2010, które odbyły si´we Frankfurcie nad Menem w dniach 25-28 listopada 2010 roku. Ta doroczna imprezaodbywała si´ pod wymownym hasłem „Razem odkryjmy Êwiat", które bardzo dobrze oddajeistot´ współpracy obu regionów w odniesieniu do młodego pokolenia.ObecnoÊç w składzie delegacji przedstawicieli Departamentu Sportu i Turystyki Urz´duMarszałkowskiego umo˝liwiła w czasie spotkaƒ ze stronà heskà całoÊciowe podsumowaniedotychczasowej współpracy w zakresie wymiany młodzie˝y oraz nakreÊlenie planów naprzyszłoÊç. Temu ostatniemu celowi sprzyjały warsztaty dotyczàce mi´dzynarodowejwymiany młodzie˝y w roku 2011, w których – poza stronà niemieckà i polskà – uczestniczylitak˝e przedstawiciele włoskiego regionu Emilia Romania. Uczestnicy omówili takie kwestiei programy tematyczne, jak obozy młodzie˝owe, działania integracyjne, propagowanietolerancji i gry fair play. Odbyły si´ tak˝e spotkania z władzami landu i liderami heskichorganizacji młodzie˝owych.Podczas Targów Hessen total International 2010 – „Razem odkryjmy Êwiat" odbyła si´prezentacja projektów wymiany młodzie˝y oraz warsztaty majàce zach´ciç młodych ludzido udziału w tych integracyjnych przedsi´wzi´ciach. Na specjalnie przygotowanym stoiskuzostały zaprezentowane walory Wielkopolski i organizowanych w regionie obozów letnich.Efektem wizyty <strong>wielkopolski</strong>ej delegacji we Frankfurcie nad Menem było ustaleniekonkretnych terminów obozów mi´dzynarodowych w 2011 roku (30 czerwca-8 lipcaw <strong>wielkopolski</strong>ch Ł´˝eczkach oraz 10-22 lipca w Hesji). Młodzie˝owe dru˝yny piłkarskiez Hesji otrzymały zaproszenie do udziału w Turnieju Orlika o Puchar Marszałka WojewództwaWielkopolskiego w 2011 roku. Uczestnicy spotkaƒ i rozmów podczas Targów Hessen totalInternational 2010 byli zgodni, ˝e współpraca Wielkopolski i Hesji, dotyczàca młodegopokolenia, ma przed sobà bardzo szerokie perspektywy.nen Gebieten (z. B. Wirtschaft und Kultur) ermöglichen. Am 5. Oktober 2010 wurde inBrüssel ein neues Memorandum für den Zeitraum 2010-2013 unterzeichnet. Inhalteder Kooperation im Rahmen des Memorandums sind u. a. die jährlich veranstaltetenEuropäischen Jugendtreffen, das Projekt zur Gründung eines Europäischen Jugendorchesterssowie die Errichtung des Netzwerkes "ERY NETWORK – European regionsfor youth”, das als Forum für Erfahrungsaustausch, Konzeptentwicklung und die Verbreitungder Ideen von Jugendlichen in Europa gedacht ist.Nach zehn Jahren Partnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen stellten der HessischeMinisterpräsident Roland Koch und der Marschall Marek Woêniak bei ihrem Treffenam 27. Mai 2010 ihre Zukunftsvisionen bezüglich der jungen Generation vor. Beidebetonten einvernehmlich, dass die künftige Zusammenarbeit auf der Grundlage derKooperation der Jugend erfolgen solle, also der Menschen, die in absehbarer Zeit dieBeziehungen in Wielkopolska, Hessen und ganz Europa gestalten werden.Eine praktische Umsetzung der gesetzten strategischen Ziele stellte die Teilnahmeeiner Delegation aus Wielkopolska an der Messe "Hessen total international 2010“ dar,die vom 25. bis 28. November 2010 in Frankfurt am Main stattfand. Diese alljährlicheVeranstaltung stand unter dem vielsagenden Motto "Gemeinsam die Welt entdecken“,das den Charakter der Zusammenarbeit zwischen beiden Regionen in Bezug auf diejunge Generation sehr gut wiedergibt.Da der Delegation auch Vertreter des Departements für Sport und Tourismus des Marschallamtesangehörten, konnten bei den Treffen mit den hessischen Partnern ein Resümeeüber die bisherige Zusammenarbeit beim Jugendaustausch gezogen und Plänefür die Zukunft umrissen werden. Dazu trugen auch Workshops zum internationalenJugendaustausch im Jahr 2011 bei, an denen neben der deutschen und polnischenSeite auch Vertreter der italienischen Emilia-Romagna teilnahmen. Die Teilnehmer beschäftigtensich u. a. mit folgenden Themen: Jugendcamps, Integrationsmaßnahmensowie Förderung von Toleranz und Fairness. Es fanden auch Treffen mit Vertreterndes Bundeslandes und den Vorsitzenden der hessischen Jugendverbände statt.Bei der Infobörse "Hessen total international 2010 – Gemeinsam die Welt entdecken“wurden Jugendaustauschprojekte präsentiert und Workshops veranstaltet, die jungeMenschen zur Teilnahme an Integrationsvorhaben anregen sollten. An einem eigensdafür vorgesehenen Stand wurden die Attraktionen Wielkopolska und der dort organisiertenFeriencamps dargestellt.Beim Besuch der Delegation in Frankfurt am Main wurden auch Termine für dieinternationalen Feriencamps 2011 (30. Juni-8. Juli in Ł´˝eczki, in Wielkopolska, und10.-22. Juli in Hessen) festgelegt. Die Jugend-Fußballmannschaften aus Hessen wurdenzur Teilnahme am Pokalwettbewerb des Marschalls der Woiwodschaft Wielkopolska2011 eingeladen. Unter den Teilnehmern an den Treffen und Gesprächen währendder Infobörse herrschte Einigkeit darüber, dass die Zusammenarbeit zwischen Wielkopolskaund Hessen in Bezug auf die junge Generation ausgezeichnete Perspektivenin sich birgt.CZYSTA ENERGIA DLA NATURYWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionKOOPERACJA W DZIEDZINIE OCHRONYÂRODOWISKA, ROLNICTWA I LEÊNICTWA.Dla Wielkopolski i Hesji, regionów mogàcych pochwaliçsi´ bogactwem Êrodowiska naturalnego i zarazem wysokorozwini´tym rolnictwem, wa˝nà sferà współpracy jestgospodarka rolna i ÊciÊle z nià zwiàzana ekologia. UniwersytetPrzyrodniczy w Poznaniu (dawniej Akademia Rolnicza),w zwiàzku z realizacjà <strong>wielkopolski</strong>ej Strategii Rozwoju Rolnictwai Obszarów Wiejskich oraz Programu Rolnictwa Ekologicznego,utrzymuje stałe, merytoryczne kontakty z uniwersytetamiw Kassel i Witzenhausen. Przejawem współdziałaniaregionów jest tak˝e cykl wzajemnych wizyt studyjnych, którezostały zainaugurowane 24-26 czerwca 2004 roku, gdyprzedstawiciele sektora rolniczego i Urz´du Marszałkowskiegoz Wielkopolski zapoznali si´ w Hesji z metodami wdra˝aniarolnictwa ekologicznego. Jeszcze w tym samym roku goÊçmiw Wielkopolsce byli członkowie OgólnoniemieckiegoTowarzystwa Rolniczego w siedzibà w Hesji.Ze wzgl´du na wa˝nà pozycj´ gospodarki leÊnej w obu regionach(lasy to jedna czwarta obszaru Wielkopolski i a˝ 40 procentpowierzchni Hesji), 6 paêdziernika 2005 roku Regionalna DyrekcjaLasów Paƒstwowych (RDLP) w Poznaniu podpisała umow´o współpracy ze swoim odpowiednikiem (Landesbetrieb HessenForst) w Kassel. W porozumieniu tym przewidziano takie formykooperacji, jak wymiana leÊników, organizacja szkoleƒ i sta˝yzawodowych, doradztwo w dziedzinie edukacji i bezpieczeƒstwapracy. Zapowiedziano tak˝e stałà wymian´ doÊwiadczeƒw dziedzinie zalesiania, przebudowy drzewostanów,piel´gnowania i ochrony lasu, pozyskiwania drewna, łowiectwaoraz w innych sferach gospodarki leÊnej.Umowa jest konsekwentnie realizowana, ze szczególnymnaciskiem na kwestie szkoleniowe i edukacyjne. Co rokuw nadleÊnictwach obu regionów wyłaniani sà leÊnicy, którzyudajà si´ na szkolenia. Termin praktyk bywa ró˝ny (od majado paêdziernika) - z reguły od 3 do 6 tygodni. W ramachsta˝y pracownicy nadleÊnictw poznajà warunki i zasady pracyw jednostkach i instytucjach, tworzàcych struktur´ administracjilasów. Sta˝e, zorganizowane przy współudziale Fundacji „Hertie",zostały pomyÊlane tak, aby ich uczestnicy mieli zapewniony jaknajszerszy przeglàd zagadnieƒ zwiàzanych z gospodarkà leÊnàw Hesji i Wielkopolsce. Sta˝yÊci majà szans´ poznaç szeregkwestii szczegółowych, takich jak: bezpieczeƒstwo, ergonomiaSAUBERE ENERGIE DER NATUR ZULIEBEKOOPERATIONEN IN UMWELTSCHUTZ,LAND- UND FORSTWIRTSCHAFTFür Wielkopolska und Hessen, die sich des Reichtums ihrer Naturressourcen und einerhochentwickelten Landwirtschaft rühmen können, stellen die Agrarwirtschaft und der engdamit verbundene Umweltschutz wichtige Bereiche ihrer Zusammenarbeit dar. Die NaturwissenschaftlicheUniversität Posen (ehemals Hochschule für Landwirtschaft) unterhältständige Kontakte mit der Universität Kassel und Witzenhausen in Bezug auf die Umsetzungder Strategie für die Entwicklung der Landwirtschaft und des ländlichen Raumesin Wielkopolska sowie des Programms der ökologischen Landwirtschaft. Im Rahmen derregionalen Kooperation fanden ebenfalls eine Reihe gegenseitiger Studienbesuche statt,nachdem Vertreter des landwirtschaftlichen Sektors und des Marschallamtes sich vom24. bis 26. Juni 2004 in Hessen mit Methoden zur Einführung der ökologischen Landwirtschaftvertraut gemacht hatten. Noch im selben Jahr besuchten Mitglieder des DeutschenBauernverbandes mit Sitz in Hessen Wielkopolska.Aufgrund der wichtigen Stellung der Forstwirtschaft in beiden Regionen (Wälder machenein Viertel der Fläche Wielkopolska und 40 Prozent der Fläche Hessens aus) unterzeichnetedie Regionaldirektion der Staatsforsten Posen (RDLP) am 6. Oktober 2005 einen Kooperationsvertragmit ihrem hessischen Pendant (Landesbetrieb Hessen-Forst) in Kassel. DieVereinbarung sieht folgende Formen der Zusammenarbeit vor: Austausch von Forstwirten,Organisation von Schulungen und Berufspraktika sowie Beratung im Bereich von Bildungund Arbeitssicherheit. Angekündigt wurde ferner ein Erfahrungsaustausch zu Aufforstung,3.78 3.79"RAZEMODKRYJMYÂWIAT""Gemeinsamdie Welt entdecken“Umbau der Waldbestände, Waldpflege und -schutz, Holzgewinnung, Jagdwesen und anderenBereichen der Forstwirtschaft.Die Vereinbarung wird konsequent umgesetzt, wobei ein besonderes Augenmerk aufSchulungen und Weiterbildung gelegt wird. Jedes Jahr werden aus Forstämtern beiderRegionen Forstwirte zu Schulungen entsandt. Praktika finden zu verschiedenen Terminenstatt (von Mai bis Oktober) und dauern in der Regel 3 bis 6 Wochen. Im Rahmen ihrerPraktika lernen die Mitarbeiter der Forstämter die Arbeitsbedingungen und Arbeitsweisender Einrichtungen der Forstverwaltung kennen. Die von der Hertie-Stiftung mit organisiertenSchulungen sind so angelegt, dass die Teilnehmer Einblick in ein möglichst breitesSpektrum forstwirtschaftlicher Themen in Hessen und Wielkopolska erhalten. Die Praktikantenhaben Gelegenheit, sich über eine Reihe von Themen ausführlich zu informieren,dazu zählen: Arbeitssicherheit, -ergonomie und -hygiene, Fälltechniken, Gewinnungsmethoden,Bearbeitung, Transport und Lagerung von Holz, Bewirtschaftung des Baumbestandes,Aufforstung und Walderneuerung, Betreiben von Baumschulen, Pflegemaßnahmen,Beseitigung von Schäden infolge von Windeinwirkung, Bedienung von Maschinenund Geräten, Ausbesserung von Forstwegen, Qualitätssicherung, öffentliche Bildung undDidaktik in Forstschulen sowie Fragen zu Jagdwirtschaft, Annahme- und Verkaufsstellenvon Walderzeugnissen.Die Teilnehmer dieser Praktika schätzen deren hohen Wert für die berufliche Aus- undWeiterbildung, ebenso wie die zwischenmenschlichen Kontakte zwischen den Einwohnernvon Wielkopolska und Hessen.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
3.80i higiena pracy, techniki Êcinki, metody pozyskiwania, obróbki, transportu i składowania drewna,gospodarowanie drzewostanem, zadrzewianie i odnawianie lasu, prowadzenie szkółek leÊnych,zabiegi piel´gnacyjne, likwidowanie szkód wywołanych przez wiatry, obsługa maszyni urzàdzeƒ, remontowanie dróg leÊnych, kontrola jakoÊci, oÊwiata publiczna i dydaktykaw szkolnictwie leÊnym, a tak˝e oraz sprawy dotyczàce gospodarki łowieckiej, punktów skupui handlu artykułami pochodzàcymi z lasu.Uczestnicy tych i podobnych praktyk podkreÊlajà ich znaczne walory zawodowe, poznawczei edukacyjne, ale tak˝e społeczne korzyÊci wynikajàce z kontaktów mi´dzyludzkich pomi´dzymieszkaƒcami Wielkopolski i Hesji.Szczególne znaczenie we współpracy obu regionów majà zagadnienia zwiàzanez odnawialnymi êródłami energii. Warunki Êrodowiskowo-przyrodnicze i ekonomiczne krajuzwiàzkowego i województwa (du˝e obszary u˝ytków rolnych, silne rolnictwo) sprawiajà,˝e właÊnie ten kierunek działaƒ w obu regionach ma priorytet w przedsi´wzi´ciach narzecz ochrony Êrodowiska. Hesja postawiła sobie za cel zwi´kszenie do 2015 roku udziałubioenergii w ogólnym zasobie energetycznym landu a˝ do 15 procent. Szczególnà rol´w uzyskiwaniu energii odnawialnych ma odegraç biomasa. Dla osiàgni´cia tego celu w 2004 rokuz inicjatywy kraju zwiàzkowego powstało stowarzyszenie Centrum Kompetencyjne GospodarkiSurowcami (HeRo e.V.), z siedzibà w Witzenhausen, które działa na rzecz zwi´kszenia produkcjii wykorzystania energetycznych surowców odnawialnych, mi´dzy innymi poprzez koordynacj´i promocj´ prac badawczo-rozwojowych. Wspiera równie˝ rozwój terenów rolniczychi kreuje długofalowà polityk´ energetycznà landu. Instytucja ta skupia około 50 podmiotów,w tym Heskie Ministerstwo Ochrony Ârodowiska, Energii, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów,Dyrekcj´ Lasów Heskich, Heski Zwiàzek Rolników, jednostki naukowo-badawcze (jak <strong>Instytut</strong>Energii Słonecznej) oraz firmy zajmujàce si´ „zielonà energià". JednoczeÊnie HeRo utrzymujebliskà współprac´ z Departamentem Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urz´du MarszałkowskiegoWojewództwa Wielkopolskiego w Poznaniu.W marcu 2005 roku, przy okazji wizyty w Poznaniu ówczesnego Ministra GospodarkiHesji Aloisa Rhiela, odbyła si´ prezentacja <strong>wielkopolski</strong>ch projektów infrastrukturalnychw zakresie ochrony Êrodowiska. Organizowane co roku w Poznaniu Mi´dzynarodoweTargi Ochrony Êrodowiska Poleko dały mo˝liwoÊç zaprezentowania w ramach partnerstwanajnowszych technologii, a impreza wystawiennicza stała si´ okazjà do wymiany poglàdówi doÊwiadczeƒ. W listopadzie 2005 roku z takà intencjà goÊciem na Poleko był ówczesny heskiMinister Ochrony Êrodowiska i Gospodarki Wilhelm Dietzel. W dniu 16 listopada 2005 roku,w ramach Polsko-Niemieckiego Dnia odbyło si´ seminarium poÊwi´cone zagospodarowaniubioodpadów. Konferencj´ zorganizowały wspólnie Urzàd Marszałkowski w Poznaniu orazheskie Ministerstwa Ochrony Êrodowiska i Gospodarki przy udziale Centrum WspółpracyGospodarczej Hesja – Polska.W ramach wielkopolsko-heskiego partnerstwa odbywajà si´ spotkania przedstawicieli oburegionów poÊwi´cone wymianie wiedzy i doÊwiadczeƒ w dziedzinie ekologii, a szczególnieprodukcji biomasy i wykorzystywania biogazu w bilansie energetycznym. Wzajemnekonsultacje dotyczà mi´dzy innymi unijnych grantów na projekty dotyczàce tej bran˝y,a tak˝e mo˝liwoÊci stałej wymiany sta˝ystów pomi´dzy instytucjami zajmujàcymi si´ „zielonà"energià. Partnerstwo w sferze ochrony Êrodowiska to tak˝e wizyty studyjne organizowanedla przedstawicieli samorzàdów, rolników oraz innych osób i instytucji z obu regionów.GoÊcie z Hesji podczas pobytów w Województwie Wielkopolskim odwiedzajà gospodarstwarolne, obiekty turystyki wiejskiej, zakłady przetwórstwa rolno-spo˝ywczego. Zwiedzajà tak˝ebran˝owe ekspozycje na Mi´dzynarodowych Targach Poznaƒskich. Przykładem takiej wizytybyła delegacja w trakcie M.T.POLAGRA we wrzeÊniu 2007 r. kierowana przez SekretarzaStanu w Ministerstwie Ochrony Êrodowiska i Rolnictwa Karla-Winfrieda Seifa.Besondere Bedeutung für die Zusammenarbeit beider Regionen haben Themen mitBezug auf erneuerbare Energien. Aufgrund der naturräumlichen und wirtschaftlichenVoraussetzungen des Bundeslandes und der Woiwodschaft (große landwirtschaftlicheNutzflächen, starke Landwirtschaft) wird diesem Bereich in beiden Regionen Prioritäteingeräumt. Hessen hat sich zum Ziel gesetzt, bis 2015 den Anteil an erneuerbarenEnergien bei der Energiegewinnung auf ehrgeizige 15 Prozent zu erhöhen, wobei derBiomasse eine besondere Rolle zukommt. Um dieses Ziel zu erreichen, wurde 2004auf Initiative des Bundeslandes das Kompetenzzentrum HessenRohstoffe (HeRo e.V.)mit Sitz in Witzenhausen gegründet, welches sich für die Steigerung von Produktionund Nutzung erneuerbarer Rohstoffe einsetzt, unter anderem durch die Koordinationund Förderung von Forschung und Entwicklung. Ebenfalls fördert es die Entwicklunglandwirtschaftlicher Flächen und setzt die nachhaltige Energiepolitik des Bundeslandesum. Das Zentrum bündelt ca. 50 Institutionen, darunter das Hessische Ministeriumfür Umwelt, Energie, Landwirtschaft und Verbraucherschutz, die HessischeForstdirektion, den Hessischen Bauernverband, Einrichtungen aus Wissenschaft undForschung (z. B. das Institut für Sonnenenergie) sowie Firmen, die im Bereich der"grüner Energie“ tätig sind. Gleichzeitig betreibt HeRo eine enge Zusammenarbeitmit dem Departament für Landwirtschaft und Entwicklung des ländlichen Raumesdes Marschallamtes der Woiwodschaft Wielkopolska in Posen.Im März 2005, anlässlich des Besuches des damaligen hessischen WirtschaftsministersAlois Rhiel in Posen, wurden Infrastrukturprojekte zum Umweltschutz in Wielkopolskavorgestellt. Auf der jährlich in Posen veranstalteten Internationalen Umweltfachmesse"Poleko“ wurden im Rahmen der Partnerschaft die neuesten Technologien präsentiertund die Gelegenheit zum Meinungs- und Erfahrungsaustausch genutzt. Zu diesemZweck besuchte der damalige hessische Minister für Umwelt, Landwirtschaft undForsten Wilhelm Dietzel im November 2005 die Messe. Am 16. November 2005 fandim Rahmen des Deutsch-Polnischen Tages ein Seminar zur Bioabfallverwertung statt.Die Konferenz wurde gemeinsam vom Marschallamt in Posen und den hessischenMinisterien für Umweltschutz und Wirtschaft unter Beteiligung des KooperationszentrumsHessen-Polen veranstaltet.Im Rahmen der Partnerschaft finden regelmäßige Treffen von Vertretern beiderRegionen statt, mit dem Ziel eines Wissens- und Erfahrungsaustausches auf demGebiet der Ökologie, insbesondere über die Herstellung von Biomasse und die Nutzungvon Biogas. Die gegenseitigen Konsultationen drehen sich unter anderem umEU-Zuschüsse für einschlägige Projekte sowie den regelmäßigen Austausch vonPraktikanten zwischen Institutionen, die sich mit "grüner Energie“ beschäftigen.Die Umweltschutzpartnerschaft spiegelt sich ebenfalls wider in Studienbesuchen vonSelbstverwaltungsvertretern, Landwirten und anderen Personen und Institutionen ausbeiden Regionen. Bei Besuchen in Wielkopolska besichtigen die Gäste aus HessenLandwirtschaftsbetriebe, agrotouristische Einrichtungen und Verarbeitungsbetriebefür landwirtschaftliche Erzeugnisse. Ein häufiges Ziel sind auch die Fachausstellungenauf der Internationalen Messe in Posen. Als Beispiel sei der Besuch einer vomStaatssekretär beim Hessischen Ministerium für Umweltschutz und LandwirtschaftKarl-Winfried Seif geleiteten Delegation im September 2007 bei der InternationalenMesse für Lebensmittel und Gastronomie POLAGRA angeführt.Das Hauptinteresse bei den Studienbesuchen der Vertreter Wielkopolska in Hessenist es, die Ziele und Umsetzungsmethoden der regionalen Energiepolitik des Bundeslandeskennenzulernen. Mit dieser Absicht kamen Vertreter der Selbstverwaltung inWielkopolska vom 13. bis 15. April 2008 nach Hessen. Der von Arkadiusz Błochowiak,dem damaligen Mitglied des Woiwodschaftsvorstandes, geleiteten DelegationZ kolei głównym celem wizyt studyjnych przedstawicieli Wielkopolski jest zapoznawaniesi´ z zało˝eniami i sposobami realizacji regionalnej polityki energetycznej landu.Z takà właÊnie intencjà samorzàdowcy z Wielkopolski przebywali w Hesji w dniach13-15 kwietnia 2008 roku. Uczestnikami delegacji, na czele której stał ArkadiuszBłochowiak, ówczesny Członek Zarzàdu Województwa Wielkopolskiego, byli głównieprzedstawiciele samorzàdów powiatowych wspierajàcych inicjatyw´ powołaniaWielkopolskiej Agencji Zarzàdzania Energià. Gospodarze ze stowarzyszenia HeRow Witzenhausen przedstawili Wielkopolanom nie tylko przykłady wytwarzaniai wykorzystywania czystej energii z biomasy, lecz równie˝ rozwiàzania prawneregulujàce tego typu inwestycje oraz sposoby wsparcia finansowego udzielanegoproducentom tej energii przez władze kraju zwiàzkowego.Podczas kolejnej edycji targów Poleko (28 paêdziernika 2008), na stoisku kolektywnymKrajów Zwiàzkowych Hesji i Dolnej Saksonii zorganizowano sympozjum „Biomasa dlaochrony Êrodowiska" („Umwelt schützen – Biomasse nutzen"). Przedstawiono wykładyspecjalistyczne dla przedstawicieli gospodarki rolnej i leÊnej, administracji, politykii mediów. Referat pod hasłem „Sieç skupiajàca podmioty zajmujàce si´ biomasà w Hesji– misja i zadania Centrum Kompetencyjnego Gospodarki Odpadami HessenRohstoffe(HeRo) e.V. Witzenhausen" przedstawił Klaus Wagner, prezes HeRo. Natomiast ThomasTurk, prezes Ingenieurgemeinschaft Witzenhausen (IGW), omówił „Regionalne koncepcjewykorzystania biomasy na przykładzie Hesji".W maju 2009 roku Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja – Polska w Poznaniu byłowspółorganizatorem dwóch seminariów poÊwi´conych energetycznemu wykorzystaniuodpadów. W siedzibie Urz´du Marszałkowskiego w Poznaniu Stowarzyszenie Gmini Powiatów Wielkopolski przeprowadziło (14 maja 2009) konferencj´ pod hasłem„Gospodarowanie odpadami w Wielkopolsce – odpowiedzialnoÊç administracyjnajednostek samorzàdu terytorialnego i przykłady rozwiàzaƒ". Nast´pnego dnia (15 maja2009) w Sypniewie k. Chodzie˝y odbyło si´ Wielkopolskie Seminarium Energetycznezorganizowane przez Urzàd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego i StarostwoPowiatowe w Chodzie˝y.Jednym z najnowszych przejawów współpracy Wielkopolski i Hesji w sferze ochronyÊrodowiska była wizyta (23 czerwca 2010) delegacji Województwa Wielkopolskiego(pod przewodnictwem Wicemarszałka Leszka Wojtasiaka) w gminie Alheimw Hesji, znanej z działaƒ proekologicznych. GoÊcie z Wielkopolski zapoznali si´z heskimi doÊwiadczeniami dotyczàcymi wykorzystania odnawialnych êródeł energii,w szczególnoÊci energii słonecznej i biomasy. Burmistrz Alheim, Georg Lüdtke, zostałzaproszony do Poznania na Êwiatowe Dni Innowacji, które odbywały si´ w dniach20-24 wrzeÊnia 2010 roku. W dniu poÊwi´conym energii odnawialnej wystàpił jakoprelegent z referatem „Alheim – pełne energii".W 2009 roku została powołana Wielkopolska Agencja Zarzàdzania Energià (WAZE Sp.z o.o.), która przej´ła rol´ partnera we współpracy z HeRo e.V. w zakresie odnawialnychêródeł energii. Przy tworzeniu jej struktur i programu działania zostały wykorzystanebogate doÊwiadczenia heskiego stowarzyszenia. Współprac´ pomi´dzy HeRo i WAZEsilnie wspiera Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja – Polska. W wyniku szeregudziałaƒ podj´tych m.in. przez Centrum, 24 listopada 2010 r. w trakcie targów Polekow Poznaniu obie partnerskie organizacje: HeRo i WAZE podpisały porozumienie ramoweo intensyfikacji współpracy w zakresie odnawialnych êródeł energii.Wielkopolska i Hesja zgodne sà co do tego, ˝e „zielona energia" jest przyszłoÊcià dlaEuropy i Êwiata, a współpraca województwa i landu w tym zakresie – jednym z głównychwyznaczników partnerstwa.gehörten vor allem Vertreter der Selbstverwaltungen auf Kreisebene an, die die Initiativezur Errichtung einer Agentur für Energiemanagement in Wielkopolska unterstützten. DieGastgeber vom Verein HeRo in Witzenhausen präsentierten den Besuchern nicht nur Beispielefür Erzeugung und Nutzung sauberer Energie aus Biomasse, sondern gaben ihnenauch einen Überblick über die rechtlichen Instrumente im Zusammenhang mit derartigenInvestitionen sowie möglichen Finanzierungshilfen.Bei der folgenden Umweltmesse Poleko (28. Oktober 2008) wurde am gemeinsamen Standder Bundesländer Hessen und Niedersachsen das Symposium "Umwelt schützen – Biomassenutzen" veranstaltet. Dabei wurden Fachvorträge für Vertreter von Land- und Forstwirtschaft,Verwaltung, Politik und Medien gehalten. Ein Referat mit dem Titel "Biomasse-NetzwerkHessen – Auftrag und Aufgaben des Kompetenzzentrums HessenRohstoffe(HeRo) e.V., Witzenhausen“ präsentierte Klaus Wagner, Geschäftsführer von HeRo. ThomasTurk, Geschäftsführer der Ingenieurgemeinschaft Witzenhausen (IGW) stellte "RegionaleKonzepte zur Biomassenutzung am Beispiel Hessen“ vor.Im Mai 2009 war das Kooperationszentrum Hessen-Polen in Posen Mitveranstalter zweierSeminare zur energetischen Abfallnutzung. Der Gemeinde- und Kreisverband Wielkopolskaführte am Sitz des Marschallamtes in Posen (14. Mai 2009) eine Konferenz unter demMotto "Abfallwirtschaft in Wielkopolska – administrative Verantwortung der kommunalenSelbstverwaltungen und Beispiellösungen“ durch. Am Folgetag (15. Mai 2009) fand inSypniewo bei Chodzie˝ ein "Energieseminar Wielkopolska“ statt, das vom Marschallamtder Woiwodschaft Wielkopolska und vom Kreislandratsamt Chodzie˝ veranstaltet wurde.Am 23. Juni 2010 besuchte eine Delegation aus Wielkopolska (unter Leitung des VizemarschallsLeszek Wojtasiak) die hessische Kommune Alheim, die für ihr Umweltschutzengagementbekannt ist. Die Gäste aus Wielkopolska machten sich mit den Erfahrungen ihrerhessischen Partner in Bezug auf die Nutzung erneuerbarer Energien, insbesondere vonSolarenergie und Biomasse, vertraut. Der Bürgermeister von Alheim, Georg Lüdtke, erhielteine Einladung nach Posen zu den Welt-Innovationstagen, die vom 20. bis 24. September2010 stattfanden. Am Tag der erneuerbaren Energien trat er als Referent mit seinem Vortrag"Alheim – voller Energie“ auf.Im Jahr 2009 wurde die Agentur für Energiemanagement in Wielkopolska (WAZE) insLeben gerufen, die die Rolle eines Partners in der Zusammenarbeit mit HeRo e.V. aufdem Gebiet erneuerbarer Energien übernahm. Bei ihrem strukturellen und programmatischenAufbau wurde auf die weitreichenden Erfahrungen des hessischen Verbandes zurückgegriffen.Die Kooperation zwischen HeRo und WAZE wird vom KooperationszentrumHessen-Polen tatkräftig unterstützt. Auf seine Initiative hin unterzeichneten die beidenPartnerorganisationen am 24. November 2010 während der Umweltmesse "Poleko" inPosen eine Rahmenvereinbarung über die Intensivierung der Zusammenarbeit auf demGebiet erneuerbarer Energien.Wielkopolska und Hessen sind sich darüber einig, dass die "grüne Energie” die ZukunftEuropas und der Welt bedeutet, und dass die Kooperation zwischen der Woiwodschaft unddem Bundesland in diesem Bereich einer der Maßstäbe ihrer Partnerschaft ist.3.81Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
POZNAWANIE PRZEZ ZWIEDZANIEGABRIELE DOEHRINGUDZIAŁ TURYSTYKI W ZBLI˚ANIUREGIONÓW I ICH MIESZKA¡CÓWDysponujàc wieloma atutami turystycznymi,Wielkopolska i Hesja w naturalny sposób rozwin´łyszerokà współprac´ na tej płaszczyênie. Ze stronypolskiego regionu zajmuje si´ nià głównie WielkopolskaOrganizacja Turystyczna (WOT), stowarzyszenie,którego Województwo Wielkopolskie jest członkiemi najwi´kszym składkodawcà, a z ramienia niemieckiegoKraju Zwiàzkowego – HA Hessen Agentur GmbH.W 2006 roku obie te instytucje zawarły umow´o współdziałaniu we wzajemnej promocji swoichwalorów i atrakcji turystycznych. Porozumienie zostałopodpisane najpierw w Idstein (13 wrzeÊnia 2006),a nast´pnie w Poznaniu (27 paêdziernika 2006).Obie strony zobowiàzały si´, ˝e b´dà dà˝yç doupowszechniania wiedzy o atrakcjach turystycznychWielkopolski i Hesji, a tak˝e sprzyjaç wymianiedoÊwiadczeƒ w dziedzinie turystyki, traktujàc jà jakojednà z wa˝niejszych sfer w rozwoju przyjaêni.Partnerzy zapowiedzieli wzajemne organizowaniewizyt studyjnych dziennikarzy oraz spotkaƒi seminariów dla specjalistów w bran˝y turystycznej,w tym touroperatorów i sprzedawców z biur podró˝y– w celu poszerzania wiedzy o walorach turystycznychobu regionów i oferowanych usługach w tej bran˝y.Przewidziano ponadto obopólne zapraszaniepraktykantów w celu wymiany doÊwiadczeƒ na tematfunkcjonowania takich instytucji, jak centra informacjiturystycznej, hotele, czy zwiàzki turystyczne,a tak˝e wspieranie współpracy stowarzyszeƒ pilotówwycieczek i przewodników. W umowie znalazł si´równie˝ zapis przewidujàcy wzajemne wspieranie si´przy organizacji stoisk promocyjnych na imprezachorganizowanych w województwie i landzie orazzobowiàzanie do współpracy w zakresie marketinguturystycznego. Te zało˝enia sà konsekwentnierealizowane od dnia podpisania umowy.Ju˝ podczas poznaƒskich Targów Regionówi Produktów Turystycznych Tour Salon (25-28paêdziernika 2006) udost´pniono powierzchni´wystawienniczà Hessen Agentur, a miesiàc póêniejna Mi´dzynarodowych Targach Touristik&Caravaningw Lipsku doszło do rozmów przedstawicieli WOT i HA.KENNENLERNEN DURCH BESICHTIGENWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionDER BEITRAG DES TOURISMUSZUR ANNÄHERUNG DERREGIONEN UND IHREREINWOHNERDa Wielkopolska und Hessen über eine VielzahlDziennikarka Hessischer Rundfunkvon touristischen Attraktionen verfügen, entwickeltsich auf diesem Gebiet auf natürliche WeiseOdwiedzających Wielkopolskę witają zielone pola i łąki. Małewioski przycupnęły w cieniu sosen i świerków. Drewnianeeine weitestgehende Zusammenarbeit. Auf polnischerSeite ist für diesen Bereich vor allem diekościoły zamieniają się w muzea. Takie jest też WielkopolskieMuzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach. NiesamowitymIm Juni 2007 warb Wielkopolska während des Hessentages in Butzbach für seine touristischenAttraktionen, von denen sich Journalisten aus Hessen anschließend bei einemprzeżyciem jest przejażdżka historycznym parowozemWielkopolska Tourismusorganisation (WOT) zuständig,deren Mitglied und größter Beitragszah-z Wolsztyna. I w końcu stolica województwa, Poznań,niegdyś potężna twierdza. Kolorowe domy mieszczańskievom WOT veranstalteten Studienbesuch in Wielkopolska (21.-23. September 2007),ler die Woiwodschaft Wielkopolska ist, auf deutscherSeite ist dies die HA Hessen Agentur GmbH.okalają ratusz, jeden z największych polskich budynek epokiselbst überzeugen konnten. Die Gäste besichtigten Sehenswürdigkeiten in Posen, Leszno,renesansu. Na uliczkach starówki pulsuje życie, głównieWolsztyn, Nowy TomyÊl, Rakoniewice sowie das Schloss Witosław. Ihre Reise fand ihrendzięki studentom sześciu poznańskich uniwersytetów.Im Jahr 2006 schlossen die beiden Organisationeneinen Kooperationsvertrag für die gegen-Wśród nich znajdują się międzynarodowi goście, odwiedzającyPoznań jako ważny ośrodek przemysłowy i targowy.Wizyta studyjna heskich dziennikarzy w Wielkopolsce, Poznaƒ, czerwiec 2007 r.(z. B. Hessischer Rundfunk 4 und Hit Radio FFH Wiesbaden), in denen die wichtigsten tou-Niederschlag in einer Reihe von Artikeln und Radiosendungen in den hessischen MedienPo tej niezwykłej podróży po Wielkopolsce po roku znówseitige Tourismuswerbung. Diese VereinbarungStudienbesuch hessischer Journalisten in Wielkopolska, Posen, Juni 2007ristischen Attraktionen Wielkopolska und seiner Hauptstadt vorgestellt wurden. Kurz darauf(24.-27. Oktober 2007) präsentierte sich Hessen auf der Tourismusmesse Tour Salonodwiedziłam Polskę. Ten kraj przyciąga…wurde zunächst in Idstein (13. September 2006)und anschließend in Posen (27. Oktober 2006)in Posen, ein Jahr später kamen Vertreter von Medien aus Wielkopolska zum GegenbesuchReporterin, Hessischer Rundfunkunterzeichnet.in die Partnerregion.Beide Seiten verpflichteten sich zur Werbung fürWeite grüne Felder und Wiesen empfangen den Besucher.Kleine Dörfer ducken sich im Schatten von Kiefern undEine weitere Gelegenheit, für die Vorzüge Wielkopolska zu werben, bot die Messe T&C indie touristischen Attraktionen des jeweils anderen3.82 3.83Eichen. Holzkirchen verwandeln sich in Museen, so das Wielkopolska-Feuerwehrmuseumin Rakoniewice. Wunderbarauch die Zugfahrt mit einer historischen Dampflok ausWolsztyn. Dann die Hauptstadt Posen, von einer mächtigenFestung bewacht. Bunte Patrizierhäuser umrunden dasRathaus, Polens größtes Renaissancegebäude. In den Straßender Altstadt pulsiert ein quirliges Leben, bestimmt durchStudenten der sechs Posener Universitäten. Dazwischeninternationale Gäste, die Posen als wichtigen Industrie- undMessestandort besuchen.Nach der schönen Wielkopolskareise bin ich ein Jahr späterwieder nach Polen gefahren. Dieses Land lockt...und zur Förderung des Erfahrungsaustauschesüber den Tourismus als einen der wichtigsten Bereichebei der Vertiefung der Freundschaft.Die Partner kündigten die gegenseitige Veranstaltungvon Studienbesuchen für Journalistensowie von Treffen und Seminaren für Fachleuteder Tourismusbranche, darunter Reiseveranstalterund Reisekaufleute, an, um die Kenntnisse überdie touristischen Attraktionen beider Regionenund das Dienstleistungsangebot in diesem Bereichzu erweitern. Ferner wurden Besuche von Praktikantenzwecks Erfahrungsaustausches über dieArbeitsweise von Fremdenverkehrsbüros, Hotelsoder Tourismusverbänden sowie Förderung vonKooperationen zwischen Reiseleiter- und Fremdenführerverbändenvereinbart. Der Vertrag enthältdarüber hinaus eine Klausel über die gegenseitigeUnterstützung bei der Organisation vonWerbeständen bei auf beiden Seiten stattfindendenVeranstaltungen sowie eine Verpflichtung zurZusammenarbeit im Tourismusmarketing. DieseVereinbarungen werden seitdem konsequent umgesetzt.Obie strony spotkały si´ ponownie podczas targów Reisen w Hamburgu (7-11 luty 2007),gdzie omówiono plany współpracy na cały rok. W drodze rewan˝u Wielkopolska otrzymaławówczas miejsce do eksponowania swoich materiałów turystycznych na stoisku Hesji.Kolejnym bodêcem do rozwijania współpracy stała si´ Mi´dzynarodowa GiełdaTurystyczna ITB w Berlinie, podczas której (8 marca 2007) odbyło si´ spotkanie MarszałkaWojewództwa Wielkopolskiego Marka Woêniaka z Volkerem Hoffem, Ministrem doSpraw Europejskich w rzàdzie Hesji. Nast´pnego dnia dyrektor Departamentu Sportui Turystyki UMWW przeprowadził rozmowy z prezesem Hessen Agentur i dyrektoremTaunus Touristik Service w sprawie tworzenia systemu informacji turystycznej.W czerwcu 2007 roku Wielkopolska promowała swoje walory turystyczne w czasieDni Hesji w Butzbach, a hescy dziennikarze mogli si´ z nimi zapoznaç podczaszorganizowanej przez WOT wizyty studyjnej w Województwie Wielkopolskim(21-23 wrzeÊnia 2007). GoÊcie zwiedzili zabytki Poznania, Leszna, Wolsztyna,Nowego TomyÊla, Rakoniewic oraz pałac Witosław. Plonem ich eskapady był cyklartykułów i audycji radiowych w heskich mediach (np. Hessischer Rundfunk 4 i HitRadio FFH Wiesbaden), w których przedstawiono najwi´ksze atrakcje turystyczneWielkopolski i jej stolicy. Krótko potem (24-27 paêdziernika 2007) w Poznaniu natargach Tour Salon zaprezentowała si´ Hesja. A rok póêniej ze studyjnà rewizytàw partnerskim landzie pojawili si´ przedstawiciele <strong>wielkopolski</strong>ch mediów.Kolejnà sposobnoÊcià do promocji walorów Wielkopolski były targi T&C w Stuttgarcie(13-21 stycznia 2008), gdzie polski region korzystał ze stoiska Hesji.W czasie dorocznych targów ITB w Berlinie (5 marca 2008) odbyła si´ naradaprzedstawicieli szkół wy˝szych z Wielkopolski i Hesji kształcàcych kadry dla turystyki.W spotkaniu zainicjowanym przez WOT i Departament Sportu i Turystyki UMWW,Bereits während der Tourismusmesse Tour Salon (25.-28. Oktober 2006) in Posen wurdeder HA Hessen Agentur eine Ausstellungsfläche zur Verfügung gestellt, einen Monat späterfanden auf der Touristik & Caravaning International in Leipzig Gespräche zwischenVertretern der WOT und der HA Hessen Agentur statt. Beide Seiten trafen sich erneut beider Messe "Reisen Hamburg“ (7.-11. Februar 2007), wo Kooperationspläne für ein ganzesJahr besprochen wurden. Als Gegenleistung wurde Wielkopolska eine Fläche für die Präsentationseiner Werbematerialien am hessischen Stand überlassen.Ein weiterer Ansporn, die Zusammenarbeit zu entwickeln war die Internationale TourismusbörseITB in Berlin, bei der (8. März 2007) ein Treffen zwischen dem Marschall MarekWoêniak und dem Hessischen Minister für Europaangelegenheiten Volker Hoff stattfand.Am darauf folgenden Tag führte der Leiter des Departements für Sport und Tourismusdes Marschallamtes Gespräche mit den Geschäftsführern der Hessen Agentur und desTaunus Touristik Services bzgl. der Schaffung eines Systems für Tourismusinformationen.Stuttgart (13.-21. Januar 2008), wo die polnische Region sich am hessischen Stand präsentierte.Während der alljährlich stattfindenden Internationalen Tourismusbörse in Berlin(5. März 2008) fand eine Besprechung zwischen Vertretern von Hochschulen aus beidenRegionen statt, die Fachpersonal für die Tourismusbranche ausbilden. An dem Treffen, dasauf Initiative der WOT und des Departements für Sport und Tourismus des Marschallamteszustande kam, nahmen auf polnischer Seite Vertreter von vier Hochschulen teil: aus Posenvon der Sporthochschule, der Wirtschaftsuniversität und der Hochschule für Handel undDienstleistungen, aus Konin von der dortigen Fachhochschule. Die Diskussionsteilnehmersteckten Bereiche für eine mögliche Zusammenarbeit ab und sprachen sich für denAustausch von Lehrern und Studierenden, die Veranstaltung von Gastvorträgen und dieDurchführung gemeinsamer Forschungsarbeiten aus.Auch auf der folgenden Tourismusmesse in Leipzig (November 2008) und der ITB Berlin(März 2009) konnten die beiden Partner die Vorzüge ihrer Regionen präsentieren undihren Informations- und Erfahrungsaustausch vertiefen.Großes Interesse fand der Stand der Woiwodschaft Wielkopolska auf dem Hessentag imJuni 2009 in Langenselbold. Die Einwohner Hessens und Besucher von außerhalb interessiertensich besonders für Flyer und Broschüren über Spezialgebiete des Tourismuswie Fahrradtourismus, Bahntourismus, Tourismus in Naturschutzgebieten sowie Ferien aufdem Bauernhof in Wielkopolska.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
z polskiej strony wzi´li udział reprezentanci czterech uczelni: Akademii WychowaniaFizycznego, Uniwersytetu Ekonomicznego, Wy˝szej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu orazWy˝szej Szkoły Zawodowej w Koninie. Uczestnicy dyskusji, okreÊlajàc obszary mo˝liwejwspółpracy, opowiedzieli si´ za wymianà kadry i studentów, organizacjà goÊcinnych wykładówi prowadzeniem wspólnych prac badawczych.DOBRA FORMA – STYL FAIR PLAYWielkopolska i Hesja partnerzy w działaniu / Hessen und Wielkopolska Partner in AktionGUT IN FORM UND MIT FAIR PLAY3.84Rozwojowi współpracy Wielkopolski i Hesji w dziedzinie turystyki słu˝yły kolejne targiturystyczne w Lipsku (listopad 2008), podobnie jak kolejna edycja berliƒskiej giełdy ITB(marzec 2009), gdzie partnerzy prezentowali atuty swoich regionów, wymieniali informacjei doÊwiadczenia.Bardzo du˝ym zainteresowaniem cieszyło si´ stoisko Województwa Wielkopolskiegow czasie Dni Hesji zorganizowanych w czerwcu 2009 roku w Langenselbold. Mieszkaƒcylandu i goÊcie w szczególnoÊci si´gali po foldery i broszury na temat turystyki kwalifikowanej:rowerowej, kolejowej, szlakami po obszarach chronionych, a tak˝e wypoczynkuw <strong>wielkopolski</strong>ch gospodarstwach agroturystycznych.Wa˝nym przedsi´wzi´ciem budujàcym partnerstwo obu regionów była wizyta(15-18 czerwca 2009) siedmiu członków Sejmiku Województwa Wielkopolskiego (z KomisjiKultury Fizycznej i Turystyki) w Hesji, poÊwi´cona turystyce kolejowej. Uczestnicy wyjazdu,wÊród których byli tak˝e szef WOT i dyrektor Departamentu Sportu i Turystyki UMWW orazBurmistrz Miasta i Gminy Krzywiƒ, zapoznali si´ z zasadami finansowania i promowaniausług turystycznych w niemieckim landzie oraz mo˝liwoÊciami rozszerzenia współpracy.W Limburgu goÊci z Wielkopolski przyjàł Reinhold Hasselbächer, dyrektor generalnyFerienland Westerwald-Lahn-Taunus e.V. – stowarzyszenia, które działa na pograniczu Hesjii Nadrenii-Palatynatu i promuje walory turystyczne tego regionu, w tym reaktywowanà kolejdrezynowà łàczàcà Limburg z Rückershausen. Wielkpolska delegacja odbyła przeja˝d˝k´ tàkolejkà, a gospodarze objaÊnili programowe i finansowe zasady jej funkcjonowania. Inneatuty turystyczne Limburga samorzàdowcom z Wielkopolski przedstawiła Babette Täpper,pierwszy zast´pca przewodniczàcego miejscowej Rady Miasta. Radni poznali równie˝atrakcje i produkty turystyczne Wiesbaden oraz przylegajàcego do stolicy landu regionuRheingau Taunus.SposobnoÊcià do kolejnych spotkaƒ stały si´ targi Tour Salon w Poznaniu (paêdziernik2009) oraz targi ITB w Berlinie w marcu 2010 roku. Podczas poznaƒskiego Tour Salon(22 paêdziernika 2010) z inicjatywy Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja – Polskaprzedstawiciele WOT – Tomasz Wiktor i Ewa Przydro˝ny nawiàzali kontakty z PrezesemRüdesheim Tourist AG – Rolfem Wölfertem. Rozmówcy wyra˝ali zgodnà opini´, ˝e turystykato dziedzina, w której współpraca Wielkopolski i Hesji – mimo wielu osiàgni´ç w pierwszejdekadzie partnerstwa – wcià˝ ma ogromny potencjał rozwoju.Spotkanie w ramach Tour Salon 2010 (od prawej: Rolf Wölfert - Prezes Rüdesheim Tourist AG, Ewa Przydro˝ny –Dyrektor Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej, Tomasz Wiktor – Prezes Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej,Peter Pfragner – Port Lotniczy Frankfurt nad Menem Fraport AG, Jarosław Fràckowiak – Centrum WspółpracyGospodarczej Hesja-Polska w Poznaniu), Poznaƒ, 22 paêdziernika 2010 r.Treffen im Rahmen der Tour Salon 2010 (von rechts: Rolf Wölfert – Geschäftsführer der Rüdesheim Tourist AG,Ewa Przydro˝ny – Leiterin der Wielkopolska Tourismusorganisation, Tomasz Wiktor – Vorstand der WielkopolskaTourismusorganisation, Peter Pfragner – Fraport AG, Jarosław Fràckowiak – Kooperationszentrum Hessen-Polen),Posen, 22. Oktober 2010Wichtig war auch der Besuch (15.-18. Juni 2009) von sieben Mitgliedern des Sejmik(vom Ausschuss für Sport und Tourismus) in Hessen zum Thema Bahntourismus. DieBesucher, unter anderem der Geschäftsführer der WOT, der Leiter des Departementsfür Sport und Tourismus des Marschallamtes und der Bürgermeister von Krzywiƒ,machten sich mit den Grundsätzen der Finanzierung und Werbung für touristischeDienstleistungen in Hessen vertraut und besprachen Möglichkeiten der Intensivierungihrer Zusammenarbeit. In Limburg wurden die Gäste aus Wielkopolska von ReinholdHasselbächer, dem Geschäftsführer von Ferienland Westerwald-Lahn-Taunus e.V.empfangen, einem Verein, der im Grenzgebiet zwischen Hessen und Rheinland-Pfalztätig ist und für touristische Attraktionen dieser Region wirbt, unter anderem für diereaktivierte Draisinenbahn zwischen Limburg und Rückershausen. Die polnische Delegationmachte eine Draisinenfahrt und ließ sich von den Gastgebern Programm undFinanzierung dieses Projekts erläutern. Weitere touristische Vorzüge Limburgs wurdenden Verwaltungsvertretern aus Wielkopolska von Babette Täpper, der ersten stellvertretendenStadtratsvorsitzenden, präsentiert. Die Abgeordneten lernten ebenfalls dietouristischen Produkte und Attraktionen der Landeshauptstadt Wiesbaden sowie derangrenzenden Region Rheingau-Taunus kennen.Gelegenheit für weitere Treffen boten die Messen Tour Salon in Posen (Oktober 2009)und ITB in Berlin im März 2010. Bei der Tour Salon (22. Oktober 2010) knüpften dieVertreter der WOT Tomasz Wiktor und Ewa Przydro˝ny, auf Initiative des KooperationszentrumsHessen-Polen, Kontakte mit dem Vorstandsvorsitzenden der RüdesheimTourist AG Rolf Wölfert. Die Gesprächspartner stimmten überein, dass der Tourismusfür beide Partner, trotz zahlreicher Erfolge im ersten Jahrzehnt der Partnerschaft,immer noch ein enormes Entwicklungspotential birgt.SPORT I REKREACJA W BUDOWIEPARTNERSKICH WI¢ZIZe swej natury sport jest domenà ludzi młodych, dlatego te˝podstawà współpracy Wielkopolski i Hesji w dziedzinie kulturyfizycznej sà kontakty Departamentu Sportu i Turystyki Urz´duMarszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego ze ZwiàzkiemMłodzie˝y Sportowej Hesji (Sportjugend Hessen).Wspólne działania w roku 2002 zacz´ły si´ od udziału (nazaproszenie strony heskiej) 9-osobowej grupy młodzie˝yz Województwa Wielkopolskiego w obozie sportowo-rekreacyjnym,w którym – oprócz Niemców i Polaków – uczestniczyli tak˝eich rówieÊnicy z Francji, Hiszpanii, Włoch, Rosji i Ukrainy.Mi´dzynarodowe spotkania młodych sportowców w Hesji stałysi´ tradycjà, poszerzonà w 2004 roku o obozy organizowanew Wielkopolsce dla młodzie˝y z regionów zaprzyjaênionychz województwem. Odbywajà si´ one co roku w OÊrodku Sportowo--Wypoczynkowym w Ł´˝eczkach przy współpracy z KlubemSportowym „Posnania". Wyjàtkiem był obóz w 2008 roku, któryzorganizowano w OÊrodku Wypoczynkowym w Straduniu kołoTrzcianki.W czasie pobytów na mi´dzynarodowych obozach młodzie˝ nietylko poprawia sprawnoÊç i t´˝yzn´ fizycznà, ale te˝ uczy si´szlachetnej rywalizacji, poszerza swoje horyzonty i otwiera si´ nawielokulturowoÊç. Przykładem (jednym z wielu) edukacyjnej rolitakich spotkaƒ był obóz, który odbył si´ w Edersee i Frankfurcienad Menem (w dniach 25 lipca-4 sierpnia 2007 roku) z udziałem11-osobowej reprezentacji Wielkopolski.Wyraênie sprofilowany co do idei był obóz zorganizowanyw lipcu 2009 roku w Ł´˝eczkach przez Urzàd Marszałkowskii Klub Sportowy „Posnania" pod hasłem: „Fair play in sport andin everyday life". Zdrowe i uczciwe zasady funkcjonowaniaw sporcie i ˝yciu propagowała młodzie˝ wielkopolska i heska,a tak˝e dolnosaksoƒska oraz włoska i hiszpaƒska – z regionówVeneto i Navarra. W obozie, który zorganizowano w 2010roku, uczestniczyła dodatkowo młodzie˝ ze wschodniej Europy– z dwóch obwodów rosyjskich (Samara i Nowgorod) orazukraiƒskiego (Tarnopol). Przy takiej ró˝norodnoÊci kulturowej,SPORT UND FREIZEIT IN DENPARTNERSCHAFTSBEZIEHUNGENNaturgemäß ist der Sport eine Domäne der jungen Menschen, entsprechend bilden auchdie Kontakte zwischen dem Departement für Sport und Tourismus des Marschallamtes derWoiwodschaft Wielkopolska mit der Sportjugend Hessen die Basis der Zusammenarbeitzwischen Wielkopolska und Hessen im sportlichen Bereich.Die gemeinsamen Aktivitäten begannen 2002 mit der Teilnahme (auf Einladung der hessischenSeite) einer neunköpfigen Jugendgruppe aus der Woiwodschaft Wielkopolska aneinem Sport- und Freizeitcamp, an dem – neben Deutschen und Polen – auch Altersgenossenaus Frankreich, Spanien, Italien, Russland und der Ukraine teilnahmen. Die internationalenTreffen der jungen Sportler aus Hessen sind zu einer Tradition geworden,die 2004 um ein Camp in Wielkopolska für Jugendliche aus den mit der Woiwodschaftbefreundeten Regionen erweitert wurde. Diese finden jedes Jahr im Sport- und Erholungszentrumin Ł´˝eczki in Zusammenarbeit dem Sportklub "Posnania“ statt. Eine Ausnahmebildete das Camp 2008, das im Freizeitzentrum in Straduƒ bei Trzcianka stattfand.Durch die Aufenthalte in den internationalen Camps verbessern die Jugendlichen nichtnur ihre Fitness und körperliche Leistungsfähigkeit, sondern lernen auch den fairen Wettkampf,erweitern ihren Horizont und öffnen sich für andere Kulturen. Beispiel (eines vonvielen) für die pädagogische Funktion dieser Treffen war das Camp am Edersee und inFrankfurt am Main (25. Juli – 4. August 2007), an dem eine elfköpfige Gruppe aus Wielkopolskateilnahm.Ein klares Profil hatte das Camp, das im Juli 2009 Ł´˝eczki vom Marschallamt und demSportklub "Posnania“ unter dem Motto "Fair play in sport and in everyday life“ organisiertwurde. Für Gesundheit und Fairness in Sport und Leben warben Jugendliche aus Hessen,Wielkopolska und Niedersachsen aber auch italienische und spanische Jugendliche ausden Regionen Veneto und Navarra. An dem Camp, das 2010 veranstaltet wurde, nahmenauch Jugendliche aus Osteuropa teil – aus zwei russischen Regionen (Samara undNowgorod) sowie aus dem ukrainischen Tarnopol. Angesichts dieser kulturellen Vielfaltund der internationalen Zusammensetzunghatte das Hauptthema des Treffens "EuropeanSports Cocktail“ besondere Aktualität.Noch heterogener in Bezug auf dieethnische und geografische Herkunft derTeilnehmer wird das von dem Departementfür Sport und Tourismus des Marschallamtesder Woiwodschaft Wielkopolska für denSommer 2011 geplante Jugendcamp. SeinLeitmotto soll lauten: "European SportsTIC-TAC-TOE”.Spotkanie Marka Woêniaka – Marszałka WojewództwaWielkopolskiego, z uczestnikami obozu młodzie˝owegow Ł´˝eczkach, 2009 r.Treffen des Marschalls der Woiwodschaft WielkopolskaMarek Woêniak mit Jugendcampteilnehmern, Ł´˝eczki, 20093.85Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
3.86w tak mi´dzynarodowym towarzystwie, szczególne uzasadnieniemiał główny temat spotkania: „European Sports Cocktail".Jeszcze bardziej zró˝nicowany pod wzgl´dem etnicznegoi geograficznego pochodzenia uczestników b´dzie obózmłodzie˝owy zaplanowany przez Departament Sportu i TurystykiUMWW na lato 2011 roku. Jego hasło przewodnie ma brzmieç:„European Sports TIC-TAC-TOE".Mi´dzynarodowy, edukacyjny i wychowawczy charakter miałtak˝e, zainaugurowany w 2002 roku, projekt na rzecz integracjii tolerancji na stadionach – „Ballance 2006". Głównà ideàtego przedsi´wzi´cia, w którym uczestniczyła młodzie˝ z Hesjii Wielkopolski oraz regionów Nottinghamshire (Wielka Brytania),Emilia Romania (Włochy) i Akwitania (Francja), było uzyskaniepoprawy zachowaƒ kibiców podczas Mistrzostw Êwiataw Piłce No˝nej 2006, rozgrywanych w Niemczech. W ramachprojektu „Ballance 2006" odbywały si´ imprezy integracyjnew całej Europie propagujàce tolerancj´ i zachowania fair playmundialowych kibiców. Województwo <strong>wielkopolski</strong>e byłopierwszym zagranicznym partnerem tego projektu, a jegowdra˝aniem zajàł si´ Urzàd Marszałkowski w Poznaniu wewspółpracy z Polskim Zwiàzkiem Piłki No˝nej. Zorganizowanow regionie cykl imprez, mi´dzy innymi edukacyjne obozysportowe oraz Mi´dzynarodowy Turniej Piłkarski „Orliki"o PucharMarszałka Województwa Wielkopolskiego. Zwieƒczeniemprogramu był udział jego młodych animatorów w finale mundialuw Niemczech.DoÊwiadczenia zdobyte podczas realizacji projektu „Ballance2006" stały si´ dla Departamentu Sportu i Turystyki UMWWpodstawà nowego projektu, odwołujàcego si´ do nadchodzàcychMistrzostw Europy w Piłce No˝nej EURO 2012, których arenàb´dzie mi´dzy innymi Poznaƒ. Przesłanie jest identyczne:upowszechnienie kulturalnych i tolerancyjnych zachowaƒna stadionach. W program „Fair Play 4 Students 2012"zaanga˝owała si´ grupa młodych ludzi, która zarejestrowałastowarzyszenie stawiajàce sobie za cel przygotowanie młodzie˝ydo udziału w meczach i innych wydarzeniach EURO 2012.Projekt przewiduje współprac´ ze szkołami i klubami piłkarskimiw Wielkopolsce i regionach partnerskich przy organizacjirozmaitych turniejów, zabaw i spotkaƒ. Sport ma byç Êrodkiemupowszechniania zasad fair play i tolerancji nie tylko w Êwieciekultury fizycznej. Na koniec, w czasie trwania EURO 2012,uczestnicy tego edukacyjnego programu zorganizujà pokazyi happeningi w miejscach rozgrywek. We wrzeÊniu 2009 rokuw <strong>wielkopolski</strong>ej miejscowoÊci Ł´˝eczki odbyła si´ konferencja,podczas której młodzi reprezentanci trzech regionów – Hesji,Dolnej Saksonii i Yorkshire (Wielka Brytania) – zadeklarowaliprzystàpienie do programu zaproponowanego przez ich<strong>wielkopolski</strong>ch rówieÊników.Wizualizacja programu „Ballance 2006” / Ankündigung des Programms "Ballance 2006”Einen internationalen Charakter mit Bildungs- und Erziehungsauftrag hatte auch das2002 gestartete Projekt für Integration und Toleranz in den Sportstadien "Ballance2006“. Die Hauptidee dieses Projekts, an dem Jugendliche aus Hessen, Wielkopolskasowie den Regionen Nottinghamshire (Großbritannien), Emilia-Romagna (Italien)und Aquitaine (Frankreich) teilnahmen, war die Absicht, das Verhalten der Fußballfansbei der Fußballweltmeisterschaft 2006 in Deutschland zu verbessern. Im Rahmenvon "Ballance 2006” fanden Integrationsveranstaltungen in ganz Europa statt,die sich für Toleranz und Fairplay der Fans bei der Weltmeisterschaft einsetzten. DieWoiwodschaft Wielkopolska war der erste ausländische Partner dieses Projekts, undmit seiner Umsetzung befasste sich das Marschallamt in Posen in Zusammenarbeitmit dem Polnischen Fußballverband. In der Region fand eine Reihe von Veranstaltungenstatt, unter anderem Sport- und Bildungscamp und das Internationale Fußballturnier"Orliki“ um den Pokal des Marschalls der Woiwodschaft Wielkopolska.Die Krönung des Programms war die Teilnahme der jungen Amateurfußballer amFinale der WM in Deutschland.Die bei der Realisierung des Projekts "Ballance 2006” gesammelten Erfahrungenwurden für das Departement für Sport und Tourismus des Marschallamtes derWoiwodschaft Wielkopolska zur Basis eines neuen Projekts bezüglich der nächstenFußball-Europameisterschaft EURO 2012 bezog, die unter anderem in Posenstattfinden wird. Die Aufgabe ist identisch: die Verbreitung von zivilisiertenVerhaltensweisen und Toleranz in den Stadien. Für das Programm "Fair Play4 Students 2012“ engagierte sich eine Gruppe junger Leute, die einen Vereingründete, der sich zum Ziel setzte, Jugendliche auf die Teilnahme an den Spielenund den anderen Ereignissen der EURO 2012 vorzubereiten. Dieses Projekt siehtdie Zusammenarbeit mit Schulen und Fußballvereinen in Wielkopolska und denKooperacja Wielkopolski i Hesji w dziedzinie sportu odbywa si´tak˝e na innych płaszczyznach. Nawiàzana została na przykładwspółpraca Wielkopolan z partnerami ze Sportjugend Hessenw zakresie pedagogiki sportowej. Odbywajà si´ tak˝e seminariadla regionów partnerskich Hesji, w których uczestniczàprzedstawiciele Departamentu Sportu i Turystyki UMWW.Przykładowo, 3-7 lipca 2008 roku w Pamplonie, stolicy regionuNavarra, Hiszpaƒska Narodowa Agencja oraz regionalny rzàdzorganizowały konferencj´ w ramach programu „Młodzie˝w działaniu", która była poÊwi´conà propagowaniu zdrowegotrybu ˝ycia wÊród młodzie˝y poprzez aktywnoÊç fizycznài sport wyczynowy. Podobny charakter miało seminarium, którew dniach 10-13 wrzeÊnia 2010 roku odbyło si´ we włoskimLignano Sabbiadoro w ramach Festiwalu Sportowego „VerdeAzzuro". Pracownicy Departamentu Sportu i Turystyki UMWWw Poznaniu oraz przedstawiciele innych regionów partnerskichHesji uczestniczyli w nim na wniosek Sportjugend Hessen.Uczestnicy tej konferencji, zorganizowanej przez AssociazioneItaliana Cultura Sport wymieniali poglàdy na tematmerytorycznych i finansowych uwarunkowaƒ w działaniachzwiàzanych z kulturà fizycznà wÊród młodzie˝y. Partnerzysà zgodni, ˝e ka˝de z takich mi´dzynarodowych spotkaƒ jestdoskonałà okazjà do wymiany doÊwiadczeƒ, zacieÊnianiawspółpracy i nawiàzywania nowych kontaktów.Partnerregionen bei der Organisation verschiedenerTurniere, Spiele und Begegnungen vor. Der Sport sollals Mittel dienen, um die Grundsätze von Fairplay undder Toleranz nicht nur im Sport zu verbreiten. Am Endewerden die Teilnehmer dieses Bildungsprogramms währendder EURO 2012 Präsentationen und Happenings an denSpielstätten organisieren. Im September 2009 fand indem Ort Ł´˝eczki eine Konferenz statt, bei der jungeRepräsentanten der drei Regionen Hessen, Niedersachsenund Yorkshire (Großbritannien) ihre Teilnahme an demProgramm verkündeten, das ihnen die Wielkopolskavorgeschlagen hatten.Die Kooperation zwischen Wielkopolska und Hessen imSportbereich findet auch auf anderen Ebenen statt. Sowurde zum Beispiel eine Zusammenarbeit mit der SportjugendHessen im Bereich der Sportpädagogik vereinbart.Es finden Seminare für die Partnerregionen Hessens statt,an denen auch Vertreter des Departements für Sport undTourismus des Marschallamtes der Woiwodschaft Wielkopolskateilnehmen. Beispielsweise veranstalteten die SpanischeNationalagentur und die Regionalregierung vom 3.– 7. Juli 2008 in Pamplona, der Hauptstadt der spanischenRegion Navarra, eine Konferenz im Rahmen des Programms"Jugend in Aktion”, die der Verbreitung eines gesundenLebensstils unter der Jugend durch körperliche Aktivitätund Freizeitsport gewidmet war. Einen ähnlichen Charakterhatte ein Seminar, das vom 10. – 13. September 2010 imitalienischen Lignano Sabbiadoro im Rahmen des Sportfestivals"Verde Azzuro“. Mitarbeiter des Departementsfür Sport und Tourismus des Marschallamtes der WoiwodschaftWielkopolska in Posen sowie Vertreter anderer hessischerPartnerregionen nahmen auf Antrag der SportjugendHessen an ihm teil. Teilnehmer dieser Konferenz, die vonder Associazione Italiana Cultura Sport organisiert wordenwar, tauschten ihre Meinungen über die inhaltlichen undfinanziellen Bedingungen des Jugendsports aus. Die Partnerstimmen darin überein, dass jedes dieser internationalenTreffen eine hervorragende Gelegenheit zum Erfahrungsaustausch,zur Vertiefung der Zusammenarbeit undzum Aufbau neuer Kontakte bietet.3.87Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
WSPÓLNA DEKADADziesi´ç lat min´ło – podsumowania i nowe wyzwania / Zehn Jahre sind vergangen Bilanzen und neue HerausforderungenEIN GEMEINSAMES JAHRZEHNT4 / 88 - 92Dziesi´ç lat min´łopodsumowania i nowe wyzwaniaZehn Jahre sind vergangenBilanzen und neue HerausforderungenUDANA PRÓBA CZASU PARTNERSTWAWIELKOPOLSKI I HESJIWielkopolska i Hesja sà partnerami od dziesi´ciu lat.Dokładnie 7 grudnia 2010 roku min´ła 10. rocznica podpisaniaw Poznaniu „Wspólnej Deklaracji o współpracy mi´dzyWojewództwem Wielkopolskim w Rzeczypospolitej Polskieja Krajem Zwiàzkowym Hesja w Republice Federalnej Niemiec".Upływ dekady to dobry czas na przeprowadzenie szerszychpodsumowaƒ oraz całoÊciowych ocen wspólnych działaƒi dokonaƒ w ramach partnerstwa obu regionów.Ju˝ ogólne spojrzenie na zagadnienie pozwala stwierdziç, ˝ebilans dziesi´cioletniej współpracy jest jednoznacznie korzystny,a pozytywne oceny stajà si´ jeszcze bardziej wyraziste, gdy bierzesi´ pod uwag´ poszczególne projekty, przedsi´wzi´cia, imprezy,akcje – podejmowane zarówno na poziomie regionalnym, jaki powiatowym, gminnym, czy Êrodowiskowym. Dzi´ki podpisaniuw 2000 roku „Wspólnej Deklaracji" pomi´dzy Wielkopolskài Hesjà, kooperacja obydwu regionów – zainicjowana ju˝w 1996 roku podpisaniem listu intencyjnego o współpracygospodarczej i utworzeniem Centrum Współpracy GospodarczejHesja – Polska – zyskała nie tylko nowy, silny impuls, aletak˝e nabrała znacznie szerszego wymiaru, równie˝ w sensieczasowym. Działania podejmowane w ramach partnerstwa majàbowiem charakter perspektywiczny i długofalowy. Zainicjowaneprojekty i przedsi´wzi´cia, poza doraênymi korzyÊciami, b´dàprzynosiç efekty tak˝e w kolejnych latach.Wielkopolsko-heskie relacje majà wprawdzie wymiar regionalny,ale trzeba na nie patrzeç w szerszym kontekÊcie – nie tylkoekonomicznym, społecznym i politycznym, ale tak˝e europejskim,geopolitycznym, historycznym, a nawet cywilizacyjnym.Partnerstwo Wielkopolski i Hesji wpisało si´ bowiem w procespolsko-niemieckiego pojednania i integracji europejskiej, b´dàcjednym z katalizatorów tych przełomowych zjawisk, decyzjii zdarzeƒ we współczesnej Europie. Nie mogłoby byç poczuciawspólnoty na kontynencie bez przełamania stereotypów i barierw myÊleniu o sobie nawzajem, a bliskie kontakty Wielkopolskii Hesji sprzyjajà właÊnie odrzucaniu uprzedzeƒ i prowadzà dozbli˝enia obu społeczeƒstw, zwłaszcza w sensie społecznym,edukacyjnym, kulturalnym, historycznym. Na tym polu ogromneznaczenie majà kontakty <strong>wielkopolski</strong>ej i heskiej młodzie˝y,wymiany pomi´dzy szkołami, obozy sportowe i wakacyjnedla młodej generacji, która – mimo ró˝nic j´zykowych czykulturowych – ma coraz silniejsze poczucie wspólnoty,zamieszkiwania we wspólnej Europie.ERFOLGREICHE BESTANDSAUFNAHMEDER PARTNERSCHAFT ZWISCHEN HESSENUND WIELKOPOLSKAWielkopolska und Hessen sind seit zehn Jahren Partner. Am 7. Dezember 2010 jährte sichdie Unterzeichnung der "Gemeinsamen Erklärung über die Zusammenarbeit zwischen derWoiwodschaft Wielkopolska in der Republik Polen und dem Bundesland Hessen in derBundesrepublik Deutschland” zum zehnten Mal. Heute, nach einem Jahrzehnt, ist einguter Zeitpunkt gekommen, die gemeinsamen Aktivitäten und Erfolge im Rahmen derPartnerschaft beider Regionen umfassend zu bewerten und Bilanz zu ziehen.Schon bei flüchtiger Betrachtung fällt die Bilanz der zehnjährigen Zusammenarbeit eindeutigpositiv aus, bei der Begutachtung einzelner Projekte, Vorhaben, Veranstaltungen undAktionen, sowohl auf regionaler Ebene als auch in den Kreisen, Gemeinden und lokalenGemeinschaften, wird die positive Bewertung noch deutlicher. Durch die Unterzeichnungder "Gemeinsamen Erklärung“ zwischen Wielkopolska und Hessen im Jahr 2000 erfuhr diebereits 1996 mit der Absichtserklärung über die wirtschaftliche Zusammenarbeit und mit derGründung des Kooperationszentrums Hessen-Polen initiierte Kooperation nicht nur einenneuen Impuls, sondern sie erweiterte sich, auch in zeitlicher Hinsicht. Da die im Rahmender Partnerschaft durchgeführten Aktivitäten langfristig und auf die Zukunft gerichtet sind,werden die begonnenen Projekte und Vorhaben, neben dem sofortigen Nutzen, auch in denfolgenden Jahren Ergebnisse bringen.Die Beziehungen zwischen Wielkopolska und Hessen haben zwar eine regionale Dimension,müssen aber in einem weiteren Kontext betrachtet werden – nicht nur im wirtschaftlichen,sozialen und politischen, sondern auch im europäischen, geopolitischen, historischenund sogar zivilisatorischen. Denn die Partnerschaft fügt sich ein in den Prozess derdeutsch-polnischen Versöhnung und der europäischen Integration als Katalysator diesergeschichtsträchtigen Phänomene, Entscheidungen und Ereignisse im heutigen Europa.Ohne Überwindung von Stereotypen und Barrieren in der gegenseitigen Wahrnehmungkann es kein Gemeinschaftsgefühl auf dem Kontinent geben. Die engen Kontakte zwischenWielkopolska und Hessen tragen zur Überwindung von Vorurteilen und zur Annäherung beiderGesellschaften bei, besonders aus zwischenmenschlicher, bildungspolitischer, kulturellerund historischer Sicht. Hier sind vor allem die Kontakte der Jugend, Schüleraustausch,Sport- und Feriencamps für junge Menschen von übergeordneter Bedeutung, die trotz ihrersprachlichen und kulturellen Unterschiede ein immer stärkeres Gefühl der Gemeinschaft undder Zusammengehörigkeit im gemeinsamen Europa entwickeln.Zu betonen ist, dass die Absichtserklärung über die wirtschaftliche Zusammenarbeit und diespätere "Gemeinsame Erklärung“ zur Partnerschaft viele Jahre vor der offiziellen Erweiterungder Europäischen Union unterzeichnet wurden. Die Partnerschaft zwischen Wielkopolskaund Hessen war also ein wichtiges Signal, ein Vorbote der gemeinsamen Präsenz von Polenund Deutschland in der Europäischen Union. Für die polnische Seite bedeutete sie eineEinführung in die europäische Realität und Politik, der deutschen Seite erlaubte sie, dieRealitäten und Gegebenheiten Mittel- und Osteuropas besser kennenzulernen, das, trotz dergeographischen Nähe, in den letzten Jahrzehnten in Westeuropa wenig bekannt war.4.89
4.92wcià˝ jeszcze dzieli Wielkopolsk´ i Hesj´. Stopniowe zacieranie dysproporcji w rozwojugospodarczym obu regionów sprawi, ˝e priorytetem stanie si´ współpraca we wspomnianych,najbardziej perspektywicznych dziedzinach, ju˝ dziÊ mocno rozwini´tych w Hesji. Sprzyjaçtemu b´dzie wspólny udział w kolejnych Êwiatowych Dniach Innowacji, mi´dzynarodowychimprezach targowych oraz współpraca w ramach programów wspólnotowych.Rozwojowi gospodarczemu musi towarzyszyç stała troska o ochron´ Êrodowiska, a wewspółpracy w tej dziedzinie Wielkopolska i Hesja majà ju˝ spore doÊwiadczenie. W kolejnychlatach województwo i land b´dà ÊciÊle współdziałaç w walce z nast´pstwami zmianklimatycznych (przeciwdziałanie suszy, ochrona regionalnych zasobów wodnych). Niezwyklewa˝na b´dzie szeroko zakrojona współpraca na polu wykorzystywania odnawialnychêródeł energii, zwłaszcza biomasy i biogazu. Równolegle oba regiony zajmà si´ wspólniepoprawà efektywnoÊci u˝ytkowania energii, stosowaniem energooszcz´dnych technologii,wdra˝aniem „czystego transportu", redukcjà emisji do atmosfery szkodliwych substancji,a tak˝e promocjà proekologicznych technologii i rozwijaniem ÊwiadomoÊci ekologicznejspołeczeƒstw.Katalizatorem dla o˝ywienia dwustronnej współpracy w obszarze sportu i turystykiw najbli˝szych latach b´dà du˝e imprezy sportowe, przede wszystkim Mistrzostwa Europyw piłce no˝nej Euro 2012 i zwiàzana z tym wymiana doÊwiadczeƒ w zakresie ich organizacji.DoÊç wspomnieç, ˝e Frankfurt nad Menem, jako jeden z gospodarzy Mistrzostw Âwiataw piłce no˝nej w 2006 roku, mo˝e słu˝yç radà Poznaniowi, przed którym stoi zadaniezorganizowania spotkaƒ jednej z grup w trakcie Mistrzostw w 2012 roku.Sport nieodłàcznie wià˝e si´ ze sprawami młodego pokolenia, a tak˝e w tej dziedziniewspółpraca obu regionów ma du˝y potencjał rozwojowy. Poza kontynuacjà takichprzedsi´wzi´ç, jak Nagroda Młodzie˝owa, Europejskie Spotkania Młodzie˝y, wymianyszkolne, obozy sportowe i wakacyjne Eurocamp, wzajemne kontakty nauczycieli i placówekedukacyjnych – podejmowane b´dà nowe inicjatywy, zmierzajàce do lepszego poznawaniasi´ młodzie˝y z Wielkopolski i Hesji.Podobne znaczenie społeczne i mi´dzyludzkie ma współpraca w dziedzinie kultury, któraw kolejnych latach tak˝e przybierze nowe formy. Ju˝ planowane jest podj´cie stałejwspółpracy pomi´dzy Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy i Hessenpark (Neu-Anspach/Taunus), mi´dzy innymi w ramach AEOM (Association of European Open Air Museums).W sferze muzyki wspólnie organizowane b´dà Mi´dzynarodowe Warsztaty Jazzowe.Wymienione przedsi´wzi´cia w ró˝nych dziedzinach ˝ycia to jedynie zarys planowanychi spodziewanych form współpracy Wielkopolski i Hesji w nowej dekadzie. Wszystkiez nich b´dà mocno osadzone w kontekÊcie europejskim. Integracja w skali kontynentusprzyja bowiem współpracy i przyjaêni na szczeblu regionów. Unia Europejska wytyczyławspomnianà ju˝ wczeÊniej Strategi´ EU 2020, która okreÊla główne kierunki polityki UE orazpriorytety działaƒ. Celem jest „inteligentny i zrównowa˝ony rozwój sprzyjajàcy włàczeniuspołecznemu". Po dziesi´ciu latach owocnego partnerstwa Wielkopolski i Hesji właÊniew takiej perspektywie nale˝y widzieç dalszà współprac´ obu regionów.Die Entwicklung der Wirtschaft muss mit stetigen Bemühungen um den Umweltschutzeinhergehen, einem Kooperationsfeld, bei dem Wielkopolska und Hessen bereitsbeträchtliche Erfahrungen sammeln konnten. In den kommenden Jahren werden beideRegionen gemeinsam gegen die Folgen des Klimawandels vorgehen (Bekämpfungvon Trockenheit, Schutz regionaler Gewässer). Von großer Bedeutung wird auchdie weitestgehende Zusammenarbeit bei der Nutzung regenerativer Energien sein,besonders von Biomasse und Biogas. Gleichzeitig werden sich beide Partner mit derSteigerung der Energieeffizienz, der Anwendung energiesparender Technologien,der Einführung von "sauberem Transport“, der Reduktion der Emission schädlicherSubstanzen sowie der Verbreitung umweltschonender Technologien und derFörderung des Umweltbewusstseins in den Gesellschaften befassen.Katalysator für die Belebung der bilateralen Zusammenarbeit im Bereich von Sportund Tourismus werden in den kommenden Jahren große Sportveranstaltungen sein,allen voran die Fußballeuropameisterschaft EURO 2012 und der damit verbundeneErfahrungsaustausch bei der Organisation der Veranstaltung. Nicht zuletzt kannFrankfurt am Main als einer der Ausrichter der Fußballweltmeisterschaft 2006 dieStadt Posen mit Rat und Tat unterstützen, in der ebenfalls Gruppenspiele während derEuropameisterschaft 2012 stattfinden werden.Sport und Jugend gehören untrennbar zusammen, deshalb bietet der Jugendbereichfür die Zusammenarbeit beider Regionen ein großes Entwicklungspotential. Nebender Fortsetzung von Vorhaben wie Jugendpreis, Europäische Jugendbegegnungen,Schüleraustausch, Sport- und Eurocamps, gegenseitige Kontakte von Lehrern undBildungseinrichtungen werden weitere Initiativen ergriffen, die das gegenseitigeKennenlernen von Jugendlichen unterstützen sollen.Eine vergleichbar große Bedeutung für das Soziale und Zwischenmenschliche kommtauch der Zusammenarbeit im Kulturbereich zu, die in den nächsten Jahren ebenfallsneue Formen annehmen wird. Bereits geplant ist eine Kooperation zwischen demMuseum der ersten Piasten auf Lednica und dem Hessenpark (Neu-Anspach/Taunus),unter anderem im Rahmen der AEOM (Association of European Open Air Museums).Im Bereich der Musik wird der Internationale Jazzworkshop gemeinsam ausgereichtet.Die genannten Projekte in den verschiedenen Lebensbereichen stellen lediglicheinen Ausschnitt aus der Gesamtheit der geplanten und angestrebten Formen derZusammenarbeit im neuen Jahrzehnt dar. Sie alle werden fest in den europäischenKontext eingefügt sein. Denn die Integration im europäischen Maßstab fördert dieZusammenarbeit und Freundschaft auf regionaler Ebene. Von der Europäischen Unionwurde die bereits erwähnte Strategie EU 2020 erarbeitet, in der die wesentlichenRichtungen der EU-Politik und die Prioritäten der geplanten Aktivitäten festgelegt sind.Ziel ist ein "intelligentes, nachhaltiges und integratives Wachstum”. Nach zehn Jahrender erfolgreichen Partnerschaft zwischen Wielkopolska und Hessen sollte die weitereZusammenarbeit beider Regionen mit genau diesem Ansatz fortgeführt werden.Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
Dziesi´ç lat współpracy Wielkopolski i Hesji 2000-2010 / Zehn Jahre Zusammenarbeit zwischen Hessen und Wielkopolska 2000-2010
www.umww.plwww.hessen.de
Change language