Język sąsiada w przedszkolach i szkołach w Słubicach i we ...

Język sąsiada w przedszkolach i szkołach w Słubicach i we Frankfurcie nad Odrą 

Nachbarsprache in Kitas und an Schulen in Frankfurt (Oder) und Słubice 

Język sąsiada 

w przedszkolach i szkołach 

w Słubicach i we Frankfurcie (O) 

Stan: Grudzień 2011 

z uwzględnieniem wyników spotkania 

z dnia 28.09.2011 

na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą 

Stand: Dezember 2011 

unter Einbeziehung der Ergebnisse aus der Veranstaltung 

am 28.09.2011 

an der Europa-Universität Viadrina, Frankfurt (Oder) 

Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum 

Słubicko-Frankfurckie Centrum Kooperacji 

Holzmarkt 7 • D-15230 Frankfurt (Oder) 

Tel.: +49 335 606985-11 

mail@frankfurt-slubice.eu 

Nachbarsprache 

in Kitas und an Schulen 

in Frankfurt (Oder) und Słubice 

1

Treść 



1. Wprowadzenie 

2. Język sąsiada w przedszkolach 

3. Język sąsiada w szkołach 

4. Metody i jakość nauki języka sąsiada 

5. Programy edukacyjne i wymiany 

6. Podsumowanie i wyzwania 

7. Liczba uczniów uczących się języka niemieckiego/polskiego 

w Słubicach i we Frankfurcie 

(O) 

8. Program spotkania 28.09.2011 

9. Lista uczestników 

1. Wprowadzenie 

Na Słubicko-Frankfurckiej Konferencji 

Przyszłości 2020, która odbyła się w czerwcu 

2009 r. przy udziale ponad 200 obywateli z obu 

miast, powstała wizja dla Słubic i Frankfurtu do 

2020 roku. 

Wyniki Konferencji Przyszłości wypracowano 

w ciągu dwóch spotkań Słubicko-Frankfurckiej 

Grupy Sterującej pod kierownictwem byłych 

burmistrzów dr Ryszarda Bodziackiego i 

Martina Patzelta. W dniu 29 kwietnia 2010 r. 

Słubicko-Frankfurcki Plan Działania 2010- 

2020 - wytyczna wspólnego rozwoju miast - 

został uchwalony przez obie Rady Miejskie. 

W ramach Planu zostały sformułowane m.in. 

następujące cele: 

Dwumiasto wielojęzyczne 

1. Posługiwanie się językiem sąsiada jako naturalna 

umiejętność już od wczesnego wieku. 

2. Umiejętność porozumiewania się ze swoimi 

rówieśnikami zza Odry w ich języku po 6 klasie 

szkoły podstawowej. 

3. Wyposażenie nauczycieli przedszkolnych 

i szkolnych w kompetencje językowe oraz 

międzykulturowe. 

Aby spełnić cele wymienione w Planie 

Działania, 28 września 2011 r., w budynku 

Uniwersytetu Europejskiego Viadrina 

odbyło się spotkanie połączone z warsztatami 

„Język sąsiada w przed-szkolach i szkołach w 

Słubicach i we Frankfurcie nad Odrą“, na które 

zaproszono wszystkie przedszkola i szkoły ze 

Słubic i Frankfurtu nad Odrą oraz innych przedstawicieli 

z dziedziny oświaty. 

Inhalt 



1. Einführung 

2. Nachbarsprache in den Kindertagesstätten 

3. Nachbarsprache an den Schulen 

4. Methoden und Qualität des Fremdsprachenunterrichts 

5. Bildungs- und Austauschprogramme 

6. Zusammenfassung u. Herausforderungen 

7. Anzahl der Polnisch-/Deutschlerner in Frankfurt 

(Oder) bzw. Słubice 

8. Programm der Veranstaltung 28.09.2011 

9. Teilnehmerliste 

1. Einführung 

Auf der Frankfurt-Słubicer Zukunftskonferenz, 

die im Juni 2009 mit Beteiligung von über 200 

Bürgerinnen und Bürgern beider Städte stattfand, 

entstand eine Vision für Frankfurt & Słubice 

2020. Die Ergebnisse wurden in zwei Sitzungen 

der Frankfurt-Słubicer Steuerungsgruppe unter 

der Leitung der damaligen Stadtoberhäupter 

Martin Patzelt und Dr. Ryszard Bodziacki weiter 

ausgearbeitet und schließlich am 29. April 2010 

als Frankfurt-Słubicer Handlungsplan 2010-2020 

von beiden Stadtverordnetenversammlungen als 

Richtlinie der gemeinsamen Stadtentwicklung 

beschlossen. Hier werden u.a. als Ziele formuliert: 

Mehrsprachige Doppelstadt 

1. Der Umgang mit der Nachbarsprache ist bereits 

ab dem frühen Kindesalter eine Selbstverständlichkeit. 

2. Nach der 6. Klasse der Grundschule können 

sich Schüler mit Gleichaltrigen auf der anderen 

Seite der Oder in der Nachbarsprache verständigen. 

3. ErzieherInnen und LehrerInnen besitzen 

fremdsprachliche und interkulturelle Kompetenz. 

Um die Ziele des Handlungsplans schrittweise 

umzusetzen, fand am 28.09.2011 die Veranstaltung 

„Nachbarsprache in Kitas und an Schulen 

in Frankfurt (Oder) und Słubice“ in den Räumlichkeiten 

der Europa-Universität Viadrina statt, 

zu der alle Kindertagesstätten und Schulen aus 

beiden Städten sowie weitere Bildungsvertreter 

eingeladen waren. 

2



W tym czasie rozpoczęła się również kampania 

„Uczę się języka sąsiada, ponieważ...“, która 

ma na celu zachęcenie jeszcze większej ilości 

mieszkańców do nauki języka sąsiada. Jako 

pierwszy opisał swoją drogę do języka niemieckiego 

Tomasz Pilarski, dyrektor Słubickiego 

Miejskiego Ośrodka Kultury. Samodzielnie napisane 

teksty mieszkańców regionu publikowane są 

na stronie internetowej Słubicko-Frankfurckiego 

Centrum Kooperacji oraz w mediach lokalnych 

(Gazeta Lubuska, Märkische Oderzeitung). 

Niniejszy raport/sprawozdanie opisuje aktualną 

sytuację (stan: październik/listopad 2011) oferty 

języka sąsiada w obu miastach uwzględniając 

wyniki z wykładów i warsztatów spotkania z dnia 

28 września 2011 r. 

2. Język sąsiada w przedszkolach 

Od kilku lat dzieci mają możliwość wzięcia udziału 

w różnorodnych projektach, które wprowadzają 

je w świat dwujęzyczności, np. „Wczesny start 

w język sąsiada“ organizowany przez Sprachenzentrum 

Uniwersytetu Europejskiego Viadrina, 

„Langar - Language Garden“ organizowany przez 

DAA-Frankfurt (Oder) oraz „Siedem mostów, które 

łączą“ prowadzony przez Volkshochschule 

Frankfurt (Oder). 

Partnerstwa między przedszkolami 1 

• Przedszkole nr 1 „Jarzębinka“– Kita Bambi (od 

2003 r.) 

• Przedszkole nr 2 „Pinokio“ – Eurokita oraz Kita 

Kinderland am Park (oba od 2009 r.) 



Zeitgleich startete auch die Kampagne „Ich lerne 

die Nachbarsprache, weil...“ mit dem Ziel, noch 

mehr Bürger zum Erlernen der Nachbarsprache 

zu motivieren. Den Beginn machte Tomasz Pilarski, 

Leiter des Słubicer Kulturzentrums SMOK, 

der seinen Weg zur Nachbarsprache Deutsch 

schilderte. Die selbst verfassten Beiträge von 

Bürgern aus der Region werden auf der Internetseite 

des Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrums 

sowie in den lokalen Medien (Märkische 

Oderzeitung, Gazeta Lubuska) abgedruckt. 

Der vorliegende Bericht beschreibt die aktuelle 

Situation (Stand: Oktober/November 2011) des 

Nachbarsprachenangebots in beiden Städten 

unter Einbeziehung der Ergebnisse aus den Vorträgen 

und Workshops vom 28.09.2011. 

2. Nachbarsprache 

in den Kindertagesstätten 

Seit mehreren Jahren gibt es diverse grenzüberschreitende 

Projekte, die Kinder in die Zweisprachigkeit 

einführen, z.B. „Frühstart in die 

Nachbarsprache“ - Sprachenzentrum der Europa-Universität 

Viadrina, „Langar - Language 

Garden“ - DAA-Frankfurt (Oder), „Sieben Brücken, 

die verbinden“ - Volkshochschule Frankfurt 

(Oder) 

Bestehende Partnerschaften 1 

• Kindergarten Nr. 1 „Jarzębinka“– Kita Bambi 

(seit 2003) 

• Kindergarten Nr. 2 „Pinokio“ – Eurokita sowie 

Kita Kinderland am Park (beide seit 2009) 

• Kindergarten Nr. 3 „Miś Uszatek“ - sucht derzeit 

einen Partner in Frankfurt (Oder) 

• Kindergarten Nr. 4 „Krasnal Hałabała“– Kita Regenbogen 

(seit 2005) 

Frankfurter Kitas mit zweisprachigem 

deutsch-polnischen Profil 2 : 

• Eurokita 

• ev. Kindergarten Gertraud-Marien 

• Kita Regenbogen (Fröbel Frankfurt (O) gGmbH) 

• Kita Oderknirpse (Fröbel Frankfurt (O) gGmbH) 

• Kita Bambi (pewobe gGmbH) 

Nach dem Motto „Die Nachbarsprache je früher, 

desto besser“ wachsen die Kinder der Eurokita 

Frankfurt (Oder) 3 zweisprachig auf. Die Kita 

besuchen 20 Słubicer und 34 Frankfurter Kinder. 

Die polnischen Erzieher begleiten alle Kinder in 

3



• Przedszkole nr 3 „Miś Uszatek“ - poszukuje 

obecnie partnera po stronie Frankfurtu 

• Przedszkole nr 4 „Krasnal Hałabała“– Kita Regenbogen 

(od 2005 r.) 

Frankfurckie przedszkola o dwujęzycznym, 

polsko-niemieckim profilu 2 : 

• Eurokita 

• ev. Kindergarten Gertraud-Marien 

• Kita Regenbogen (Fröbel Frankfurt (O) gGmbH) 

• Kita Oderknirpse (Fröbel Frankfurt (O) gGmbH) 

• Kita Bambi (pewobe gGmbH) 

Zgodnie z hasłem „Język sąsiada im wcześniej, 

tym lepiej” wszystkie dzieci w przedszkolu 

Eurokita Frankfurt (Oder) 3 wychowują się 

dwujęzycznie. Do przedszkola uczęszcza 20 

dzieci ze Słubic i 34 z Frankfurtu. Polscy wychowawcy 

porozumiewają się ze wszystkimi dziećmi 

w języku polskim. Przedszkolaki poznają na co 

dzień tradycje i kulturę sąsiada. Przedszkole 

do zajęć fakultatywnych zalicza grupę taneczną 

„Krakowiaki“. 

To przedszkole prowadzi współpracę partnerską 

z dwoma przedszkolami - ze Słubic i z Zielonej 

Góry. W ramach współpracy z polskimi partnerami 

odbywają się wzajemne odwiedziny, wspólne 

wycieczki i święta. Na przyszłość zaplanowane 

jest pogłębienie współpracy z partnerami 

i stwo-rzenie polsko-niemieckiej szkoły muzycznej 

i grupy teatralnej, polsko-niemieckich warsztatów 

dla wychowawców i zrealizowanie projektu 

„Seemanns(garn)kiste” i polsko-niemieckiej grupy 

małych naukowców. 

Przedszkole Samorządowe nr 1 „Jarzębinka“ 4 

w Słubicach współpracuje z przedszkolem Kita 

Bambi od 1992 roku, a od 2003 roku istnieje między 

tymi przedszkolami porozumienie o partnerstwie. 

Przedszkola organizują wspólne zajęcia, święta, 

wycieczki i projekty, m.in. wspólna próba bicia rekordu 

Guinnessa (plecenie długiego łańcucha z 

włóczki – „łańcucha przyjaźni“). 

W słubickich przedszkolach nie ma możliwości 

nauki języka niemieckiego, stąd też kontakt z 

językiem jest możliwy jedynie poprzez projekty i 

spotkania przedszkolaków. Spotkania odbywają 

się pod hasłem: „nauka przez zabawę“. 

W Ewangelickim Przedszkolu Gertraud-Marien 

we Frankfurcie (O) 5 jest coraz więcej dzieci 

z rodzin polsko-niemieckich. Z inicjatywy rod- 



der polnischen Sprache. Im Alltag lernen die Kinder 

Tradition und Kultur des Nachbarn kennen. 

Zu den offenen Angeboten zählt u.a. die Tanzgruppe 

„Krakowiaki“. 

Die Eurokita hat neben dem Słubicer Kindergarten 

Nr. 2 noch einen Partner-Kindergarten in 

Zielona Góra. Mit den polnischen Partner-Kitas 

werden gegenseitige Besuche, gemeinsame 

Ausflüge und Feierlichkeiten durchgeführt. In Zukunft 

soll die Zusammenarbeit mit den Partner- 

Kitas vertieft und eine deutsch-polnische Musikschule 

und Theatergruppe, deutsch-polnische 

Workshops für die Pädagogen, „Seemanns(garn) 

kiste“ und deutsch-polnische Kleine Forscher angeboten 

werden. 

Der Słubicer Kindergarten Nr. 1 „Jarzębinka“ 4 

arbeitet mit der Frankfurter Kita Bambi seit 1992 

zusammen, seit 2003 gibt es eine Partnerschaftsvereinbarung. 

Organisiert werden gemeinsame 

Beschäftigung, Ausflüge, Feiern und Projekte. 

Auch gab es den Versuch, gemeinsam einen 

Guinness-Rekord aufzustellen, indem eine lange 

Kette aus Wolle geflochten wurde. 

In den Słubicer Kindergärten gibt es keinen regulären 

Deutschunterricht, daher ist der Kontakt mit 

der Sprache nur im Rahmen von Projekten und 

Begegnungen möglich. Dabei wird Deutsch beim 

Spielen gelernt. 

Im ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt 

(Oder) 5 gibt es immer mehr Kinder aus deutschpolnischen 

Familien. Aus einer Elterninitiative heraus 

ist daher ein Projekt in Zusammenarbeit mit 

dem Sprachenzentrum der Europa-Universität 

Viadrina entstanden. Täglich ist mehrere Stunden 

eine polnische Erzieherin anwesend, die mit 

allen Kindern nur Polnisch spricht. Gleichzeitig 

nehmen die deutschen Erzieher an Weiterbildungen 

teil und lernen Polnisch. Das Projekt wird aus 

4



ziców powstał projekt we współpracy z Centrum 

Językowym (Sprachenzentrum) Europejskiego 

Uniwersytetu Viadrina. W projekcie biorą udział 

wszystkie dzieci z przedszkola. Każdego dnia w 

przedszkolu obecna jest polska wychowawczyni, 

która rozmawia z dziećmi wyłącznie po polsku. 

Równocześnie także sami wychowawcy biorą 

udział w seminariach i uczą się języka polskiego. 

Część projektu finansowana jest ze środków 

Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, część 

finansuje samo przedszkole. Obecnie projekt 

rozpisany jest na 3 lata, ale w przyszłości powinna 

tu powstać dwujęzyczna instytucja na stałe. 

W ramach projektu „Edukacja bez granic - polsko-niemiecki 

system edukacji przedszkolnej wraz 

z infrastrukturą“ powstanie Polsko-Niemieckie 

Przedszkole Integracyjne 6 : Utworzone zostanie 

przedszkole w Słubicach, dodatkowo zaadaptowane 

do celów edukacyjnych zostanie poddasze 

EuroKity. Poza tym odbędzie się specjalne 

kształcenie wychowawców, przygotowujące do 

pracy w grupach polsko-niemieckich. Planowanych 

jest stworzenie 175 miejsc dla dzieci, w tym 

ok. 20 miejsc dla dzieci niemieckich w pierwszym 

roku działalności przedszkola oraz rozszerzenie 

tej oferty w przypadku większej ilości chętnych 

po stronie niemieckiej. Frankfurccy rodzice sami 

zgłosili zapotrzebowanie na tego typu ofertę. 

Koszt pobytu dziecka w przedszkolu będzie 

wynosił ok. 300 PLN. 

Ponadto, do roku 2013 powinnien powstać plan 

sieci przedszkoli miast Słubice i Frankfurt (O). 

3. Język sąsiada w szkołach 

Partnerstwa między szkołami 

• Szkoła Podstawowa nr 1 w Słubicach – Szkoła 

Podstawowa „Mitte“ we Frankfurcie (O) 

• Szkoła Podstawowa nr 2 w Słubicach – Szkoła 

Podstawowa „Am Botanischen Garten“ we 

Frankfurcie (O) 

• Szkoła Podst. nr 3 w Słubicach– Zack Zirkus w 

Berlinie 

• Gimnazjum nr 1 w Słubicach – Sportmuseum 

we Frankfurcie (O) 

• Gimnazjum nr 2 w Słubicach – Karl-Liebknecht- 

Gymnasium we Frankfurcie (O) 

• Liceum im. Zbigniewa Herberta w Słubicach – 

Karl-Liebknecht-Gymnasium we Frankfurcie (O) 

• Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w 

Słubicach - Szkoła Waldorfska we Frankfurcie 

(O) 



Mitteln der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit 

gefördert, ein Teil wird durch die Kita 

bzw. die Kirchengemeinde getragen. Die Projektdauer 

beträgt drei Jahre. Langfristig soll eine 

zweisprachige Einrichtung geschaffen werden. 

Im Rahmen des Projekts „Bildung ohne Grenzen. 

Schaffung eines deutsch-polnischen Vorschulbildungssystems 

samt Infrastruktur“ wird 

ein Deutsch-Polnischer Integrationskindergarten 

6 eingerichtet: Der Kindergarten in Słubice 

wird neu gebaut und das Dachgeschosses der 

Frankfurter Eurokita für Bildungszwecke umgebaut. 

Daneben werden die Erzieher/innen auf die 

Arbeit in deutsch-polnischen Gruppen vorbereitet. 

Geplant sind 175 Plätze, im ersten Jahr davon 

ca. 20 für Frankfurter Kinder, später bei Bedarf 

mehr. Von Frankfurter Eltern gab es bereits 

Interessenbekundungen. Die Kosten für einen 

Kindergartenplatz werden rund 300 PLN betragen. 

Bis 2013 soll es außerdem eine gemeinsame Kitanetzplanung 

für Frankfurt (Oder) und Słubice 

geben. 

3. Nachbarsprache an den Schulen 

Bestehende Partnerschaften 

• Grundschule Nr. 1 Słubice – Grundschule Mitte 

Frankfurt (Oder) 

• Grundschule Nr. 2 Słubice – Grundschule Am 

Botanischen Garten Frankfurt (Oder) 

5



• Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w 

Słubicach - Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum 

(Oddział nr 5: Ekonomia i Administracja) 

we Frankfurcie (O) 

Język niemiecki oferowany jest we wszystkich 

trzech słubickich szkołach podstawowych 

w formie dobrowolnych zajęć pozalekcyjnych 

(język angielski jako przedmiot obowiązkowy od 

klasy pierwszej); w szkołach podstawowych w 

Golicach i Kunowicach w ramach pierwszego 

języka obcego naucza się języka niemieckiego. 

Od poziomu gimnazjum obowiązkowo naucza 

się dwóch języków obcych - angielskiego i niemieckiego. 

Na poziomie szkół średnich, szczególny nacisk 

na naukę języków kładzie Liceum im. Zbigniewa 

Herberta, oferując naukę na dwóch poziomach, w 

małych grupach, oraz współpracując z Karl-Liebknecht-Gymnasium 

we Frankfurcie nad Odrą. 

Każdego roku słubiccy uczniowie z gminy i powiatu 

biorą udział w projekcie EuroCamp. 7 

Szkoła Podst. nr 1 im. M. Kopernika w 

Słubicach współpracuje ze Szkołą Podstawowa 

Mitte we Frankfurcie (O) od roku 1994, a 

współpraca ta rozpoczęła się w ramach projektu 

„Spotkanie heißt Begegnung“. W ciągu ostatnich 

lat przeprowadzone zostały liczne wspólne 

projekty (publikacje, filmy), spotkania oraz tygodniowa 

wymiana nauczycieli. Obecnie nadal 

odbywają się wspólne spotkania (np. wspólne 

święta, czy Dzień Sąsiada). W słubickiej Szkole 

Podstawowej nr 1 język niemiecki od roku szkolnego 

2011/12 oferowany jest jedynie w formie 

zajęć pozalekcyjnych, pierwszym językiem obcym 

jest język angielski. Obowiązkowa nauka 

języka niemieckiego rozpoczyna się dopiero na 

poziomie gimnazjum. 

Spora ilość dzieci ze szkoły podstawowej Grundschule 

Mitte uczęszczała wcześniej do przedszkola 

Eurokita, więc miała już kontakt z językiem 

polskim. W Grundschule Mitte, już w pierwszej 

klasie uczniowie oraz ich rodzice decydują o 

tym, czy oprócz języka angielskiego chcieliby 

się uczyć także języka polskiego. Obecnie już 

ponad 40% uczniów uczy się języka polskiego z 

wzrastającą tendencją. Uczniowie klas 1 i 2 mają 

jedną lekcję polskiego, w klasach 3 i 4 trzy lekcje, 

a w klasach 5 i 6 cztery lekcje języka polskiego. 

Koncepcję nauczania języka polskiego należy 

złożyć jako wniosek w Schulamt (kuratorium) we 

Frankfurcie (O), istnieje ramowy plan nauczania. 



• Grundschule Nr. 3 Słubice – Zack Zirkus Berlin 

• Gimnazjum Nr. 1 Słubice – Sportmuseum 

Frankfurt (Oder) 

• Gimnazjum Nr. 2 Słubice – Karl-Liebknecht- 

Gymnasium Frankfurt (Oder) 

• Zbigniew-Herbert-Liceum – Karl-Liebknecht- 

Gymnasium Frankfurt (Oder) 

• Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice 

- Waldorfschule Frankfurt (Oder) 

• Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice 

- Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum (Abteilung 

Nr. 5: Wirtschaft und Verwaltung) Frankfurt 

(Oder) 

Deutsch wird an den drei Słubicer Grundschulen 

als freiwillige AG im Nachmittagsbereich angeboten 

(Englisch als Unterrichtsfach ab Klasse 

1); an den Grundschulen Golice und Kunowice 

wird Deutsch als erste Fremdsprache unterrichtet. 

Ab Klassenstufe 7 (Gimnazjum) sind zwei 

Fremdsprachen - Englisch und Deutsch - obligatorisch. 

Von den weiterführenden Schulen legt das Zbigniew-Herbert-Liceum 

besonderen Wert auf die 

Sprachvermittlung, bietet u.a. zwei verschiedene 

Lernniveaus in kleinen Gruppen an und kooperiert 

mit dem Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt 

(Oder). 

Jährlich nehmen Słubicer Schüler aus der Gemeinde 

und dem Landkreis am internationalen 

Projekt Eurocamp teil. 7 

Zwischen der Grundschule Mitte Frankfurt 

(Oder) und der Grundschule Nr. 1 Słubice 

besteht seit 1994 eine Zusammenarbeit, die im 

Rahmen des Projekts „Spotkanie heißt Begegnung“ 

begonnen wurde. Zahlreiche gemeinsame 

Projekte (Publikationen, Filme), Begegnungen, 

ein wöchentlicher Lehreraustausch wurden in 

den letzten Jahren durchgeführt. Heute finden 

noch regelmäßige Begegungen (z.B. gemeinsame 

Feiern, Tag des Nachbarn) statt. 

In der Słubicer Grundschule Nr. 1 wird Deutsch 

seit dem Schuljahr 2011/12 ausschließlich in 

Form von AG´s angeboten, Englisch ist die erste 

Fremdsprache. Deutsch erlernen alle Schüler ab 

Klasse 7 am Gimnazjum. 

Zahlreiche Kinder in der Grundschule Mitte haben 

vorher die Eurokita besucht und daher bereits 

schon Kontakt mit der polnischen Sprache 

gehabt. In der Grundschule Mitte entscheiden 

sich die Eltern und Schüler in der ersten Klas- 

6



Duży problem stanowił dotychczas brak odpowiednich 

materiałów do nauki, w międzyczasie 

jednak powstaje coraz więcej podręczników, 

także dla poziomu szkół podstawowych. Przy 

planowaniu godzin lekcyjnych zwraca się uwagę 

na to, żeby język polski nie był oferowany jedynie 

podczas końcowych godzin lekcyjnych. 8 

Szkoła podstawowa Mitte jest jedyną szkoła 

podstawową we Frankfurcie, która oferuje uczniom 

możliwość nauki języka polskiego jako 

przedmiot nauczania. W trzech innych szkołach 

podstawowych („Lenné-Schule“, „Am Mühlenfließ“, 

„Erich Kästner“) języka polskiego można 

się uczyć w ramach dobrowolnych zajęć pozalekcyjnych. 

W Karl-Liebknecht-Gymnasium 9 we Frankfurcie 

nad Odrą język polski nauczany jest od 

1958 roku. Od roku szkolnego 2011/12 istnieje 

możliwość nauki języka polskiego od klasy 7 na 

dwóch poziomach (podstawowym i rozszerzonym). 

W ramach projektu „Latarnia” uczniowie 

z klas 8 i 9 razem z uczniami słubickiego Gimnazjum 

nr 2 mają wspólne zajęcia po niemiecku 

lub po polsku. Od klasy 10 polscy uczniowie mają 

możliwość nauki w Karl-Liebknecht-Gymnasium 

aż do samej matury. Uczniowie niemieccy tej 

szkoły mogą zdawać egzamin maturalny również 

z języka polskiego. 

W Szkole Waldorfskiej we Frankfurcie (O) 

język polski może być wybierany jako przedmiot 

nauczania od klasy 7. W Zespole Szkół Ekonomiczno-Rolniczych 

w Słubicach (oferującym 

różnorodne profile kształcenia zawodowego) 

naucza się języka niemieckiego. W ostatnich 

latach zrealizowane zostały liczne wspólne projekty: 

warsztaty bożonarodzeniowe, zawieranie 

przyjaźni listownych, warsztaty językowoartystyczne, 

Andrzejki, eTwinning (współpraca 

internetowa) oraz projekt teatralny „W labiryncie“. 

10 

W szkole zawodowej Konrad Wachsmann 

Oberstufenzentrum Frankfurt (Oder) język polski 

jest obowiązkowy dla uczniów uczących się 

w zawodzie handlu detalicznego. Od bieżącego 

roku istnieje współpraca pomiędzy tą szkołą, a 

Zespołem Szkół Ekonomiczno-Rolniczych, w ramach 

której uczniowie mają możliwość wymiany 

i wspólnej nauki języka. 



se, ob sie neben Englisch auch Polnisch als 

erste Fremdsprache lernen wollen. Mittlerweile 

lernen mehr als 40 % der Schüler Polnisch, mit 

steigender Tendenz. Die Schüler lernen in Klassenstufe 

1+2 je eine Unterrichtsstunde Polnisch, 

in Klassenstufe 3+4 werden jeweils drei Unterrichtsstunden 

und in der 5.+6. Klassenstufe je 

vier Unterrichtsstunden Polnisch. Das Konzept 

muss beim Schulamt Frankfurt (Oder) beantragt 

werden, es gibt einen Rahmenlehrplan. Ein Problem 

stellte lange fehlendes Unterrichtsmaterial 

dar, mittlerweile gibt es jedoch immer mehr Lehrwerke 

auch für den Grundschulbereich. Bei der 

Unterrichtsplanung wird sich darum bemüht, den 

Polnischunterricht nicht nur in den Randstunden 

anzubieten. 8 

Die Grundschule Mitte ist die einzige Frankfurter 

Grundschule, die den Schülern Polnisch als 

Unterrichtsfach anbietet. An drei anderen Grundschulen 

(Lenné-Schule, Grundschule Am Mühlenfließ, 

Erich-Kästner-Grundschule) gibt es im 

laufenden Schuljahr Polnisch-AG´s als freiwilliges 

Angebot im Nachmittagsbereich. 

Am Karl-Liebknecht-Gymnasium 9 wird seit 

1958 Polnisch als Fremdsprache unterrichtet. 

Seit dem Schuljahr 2011/12 gibt es in Jahrgangsstufe 

7 zwei Niveaustufen für Polnisch (Anfänger 

+ Fortgeschrittene). Im Projekt „Latarnia“ haben 

Schüler der 8./9. Jahrgangsstufe mit Schülern 

des Słubicer Gimnazjums Nr. 2 auf Polnisch 

bzw. Deutsch wöchentlich gemeinsam Unterricht. 

Ab Jahrgangsstufe 10 besuchen polnische Schüler/innen 

das Karl-Liebknecht-Gymnasium bis 

zum Abitur. Es können auch Schüler im Fach Polnisch 

die Abiturprüfung ablegen. 

An der Waldorfschule Frankfurt (Oder) kann 

Polnisch ab Klasse 7 als Unterrichtsfach gewählt 

werden. An der Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft 

in Słubice (mit unterschiedlichen beruflichen 

Profilen) wird Deutsch unterrichtet. In 

den letzten Jahren wurden zahlreiche gemeinsame 

Projekte realisiert: Weihnachtsworkshops, 

Brieffreundschaft, Sprach- und Kunstworkshops, 

Andrzejki, eTwinning (Internet-Kooperationen), 

Theaterprojekt „Im Labyrint“. 10 

Am Konrad Wachsmann Oberstufenzentrum 

Frankfurt (Oder) ist Polnischunterricht obligatorisch 

für Auszubildende im Einzelhandel. Hier 

gibt es seit dem laufenden Schuljahr eine Koope- 

7



4. Metody i jakóść nauczania języków 

obcych 

O uczestnictwie i motywacji uczniów, szczególnie 

podczas zajęć pozalekcyjnych, decyduje w dużej 

mierze jakość nauczania języka obcego. 

Czy istnieje recepta na dobre nauczanie 

języków obcych? 

dr Rosemarie Beck, Instytut Szkół i Mediów Berlina 

i Brandenburgii 

Dobra lekcja języka obcego 

• współgra z innymi przedmiotami; 

• przekazuje wiedzę o tym, co w innych kulturach 

jest „normalne“ i oczywiste; 

• umożliwia pośredniczenie między językami/kulturami; 

• zajmuje się m.in. aspektem wielojęzyczności, 

rolą danego języka obcego w Europie, ewentualnie 

w porównaniu do języka angielskiego...; 

• w dużym stopniu włącza do nauki zdobyte poza 

szkołą umiejętności językowe. 

Więcej informacji: 

www.lisum.berlin-brandenburg.de 

Wczesna nauka języków – nowe pomysły i 

materiały Instytutu Goethego z Warszawy 

Michael Falz, Goethe-Institut w Warszawie 

Język niemiecki jest zaraz po języku angielskim 

najczęściej wybieranym przez polskich uczniów 

językiem obcym. Instytut Goethego promuje 

naukę języka niemieckiego w Polsce, opracowuje 

materiały dydaktyczne do nauki w przedszkolach 

i szkołach, przeprowadza projekty jak np. 

„Deutsch-Wagen-Tour” w Polsce. Poza tym organizuje 

także kursy dokształcające dla nauczycieli 

języka niemieckiego. 

Więcej informacji: 

www.goethe.de/warschau 

5. Programy edukacji i wymiany dla 

przedszkoli i szkół 

Szkolna współpraca międzynarodowa w obszarze 

edukacji europejskiej 

Radosław Wróblewski, Kuratorium Oświaty w 

Gorzowie Wlkp. 

Program Comenius - Edukacyjny program UE 

„Uczenie się przez całe życie“ 

Grupy docelowe: Program jest skierowany do 

uczniów korzystających z edukacji szkolnej do 



ration mit Schülern der Słubicer Schule für Wirtschaft 

und Landwirtschaft mit regelmäßigem 

Austausch und gemeinsamem Sprachenlernen. 

4. Methoden und Qualität des Fremdsprachenunterrichts 

Über Teilnahme und Motivation der Schüler, 

besonders auch bei freiwilligen Arbeitsgemeinschaften, 

entscheidet die Qualität des Fremdsprachenunterrichts. 

Gibt es Rezepte/Empfehlungen für einen guten 

Fremdsprachenunterricht? 

Dr. Rosemarie Beck, Landesinstitut für Schule 

und Medien Berlin-Brandenburg 

Guter Fremdsprachenunterricht 

• kooperiert mit anderen Fächern; 

• vermittelt Wissen darüber, was in anderen Kulturen 

als „normal“ und selbstverständlich gilt; 

• befähigt zum Vermitteln zwischen den Sprachen/Kulturen; 

• thematisiert u.a. Mehrsprachigkeit, die Rolle der 

jeweils anderen Sprache in Europa ggf. im Vergleich 

mit Englisch ...; 

• bezieht außerschulisch erworbene Sprachkenntnisse 

in besonderem Maße ein. 

Weitere Informationen: 

www.lisum.berlin-brandenburg.de 

Frühes Fremdsprachenlernen - neue Ideen 

und Materialien des Goethe-Instituts Warschau 

Michael Falz, Goethe Institut Warschau 

Deutsch ist nach Englisch die am meisten an polnischen 

Schulen gelernte Sprache. Das Goethe- 

Institut setzt sich für die Verbreitung der deutschen 

Sprache in Polen ein, stellt didaktische 

Materialien für Kitas und Schulen zur Verfügung, 

führt Projekte, u.a. die „Deutsch-Wagen-Tour“ in 

Polen, durch. Darüber hinaus werden Kurse und 

Weiterbildungen für Deutschlehrer/innen angeboten. 

Weitere Informationen: 

www.goethe.de/warschau 

5. Bildungs- und Austauschprogramme 

für Kitas und Schulen 

Europäische Bildungsprogramme zur schuli- 

8



końca szkoły średniej oraz do instytucji i organów 

administracyjnych szkół i kształcenia nauczycieli. 

Działania wspierane w ramach Programu: 

• dwustronne oraz wielostronne wymiany uczniów 

i kadry oraz mobilność uczniów; 

• regionalne oraz gminne partnerstwa w obszarze 

szkolnym; 

• wizyty przygotowawcze oraz seminaria poznawcze; 

• staże w zagranicznych szkołach dla studentów 

kierunków nauczycielskich; 

• zagraniczne szkolenia dla nauczycieli; 

Do centralnie zarządzanych działań w ramach 

programu COMENIUS zaliczają się: 

• projekty współpracy instytucji kształcących i 

dokształcających nauczycieli 

• tematyczne sieci instytucji oświatowych 

Więcej informacji: www.comenius.org.pl 

Wymiana dzieci i młodzieży w regionie przygranicznym 

- Polsko-Niemiecka Wymiana 

Młodzieży 

Dorota Bastos, PNWM 

Celem projektu są spotkania między dziećmi i 

młodzieżą z Polski i Niemiec. Tematy spotkań 

można wybierać dowolnie, PNWM jest otwarta 

na innowacyjne projekty. 

Dla regionu przygranicznego obowiązują specjalne 

kryteria wsparcia: 

• Spotkania krótkoczasowe podlegają możliwości 

wsparcia, np. spotkania popołudniowe lub 

jednodniowe, maksymalnie 24 dni (wyjątek 

stanowią praktyki) 

• Wiek uczestników spotkania w przedziale od 

przedszkolaków do 26 roku życia 

Również osoby prywatne mogą złożyć wniosek o 

dofinansowanie, warunkiem jest posiadanie partnera 

w kraju sąsiedzkim. Odnośnie kosztów programu 

ustalane są kwoty stałe. 

Projekty warte szczególnej uwagi: 

• projekty dla dzieci w rejonie przygranicznym 

• programy wspierające naukę języka sąsiada 

• projekty wymiany zawodowej 

Indywidualne praktyki dla młodzieży z kraju 

sąsiedzkiego (od 1 do 3 miesięcy przy 

comiesięcznym wsparciu) 

Projekt modelowy 4x1 jest łatwiejszy! 

– dotuje w sposób uproszczony mniejsze projekty, 

które nie będąc spotkaniem, nie mogły dotąd 



schen Zusammenarbeit“ 

Radosław Wróblewski, Bildungskuratorium 

Gorzów Wlkp. 

Programm Comenius 

– EU-Bildungsprogramm 

für lebenslanges 

Lernen 

Zielgruppen: 

COMENIUS richtet 

sich an vorschulische 

Einrichtungen 

und Schulen bis zum 

Ende des Sekundarbereichs 

II sowie an 

Einrichtungen und 

Organisationen der 

Schulverwaltung und 

der Lehreraus- und 

-fortbildung. 

Geförderte Aktivitäten: 

• multilaterale und bilateraleSchulpartnerschaften 

und die Mobilität von Schülern; 

• Regio-Partnerschaften im schulischen Bereich 

zwischen Regionen und Gemeinden; 

• Vorbereitende Besuche und Kontaktseminare 

• Assistenzzeiten von Studierenden der Lehramtsfächer 

an Schulen im Ausland; 

• Fortbildungskurse für Lehrkräfte im Ausland. 

Zu den zentral verwalteten Maßnahmen unter 

COMENIUS zählen: 

• Projekte für die Zusammenarbeit von Einrichtungen 

der Lehreraus- und -fortbildung 

• thematische Netzwerke von Bildungseinrichtungen 

Weitere Informationen: www.kmk-pad.org 

Kinder- und Jugendaustausch im grenznahen 

Raum - Deutsch-Polnisches Jugendwerk 

Dorota Bastos, DPJW 

Im Vordergrund steht der Begegnungscharakter 

zwischen Kindern und Jugendlichen aus Deutschland 

und Polen. Die Themen können frei gewählt 

werden, innovative Projekte sind willkommen. 

Auch Privatpersonen können einen Förderantrag 

stellen, es muss einen Projektpartner im Nachbarland 

geben. Für Programmkosten sind Festbeträge 

festgelegt. 

Für den grenznahen Raum gelten besondere 

Förderkriterien: 

9



otrzymać dotacji według stawek ryczałtowych 

PNWM. Są to np. publikacje, wystawy, koncerty 

oraz inne imprezy otwarte. Maksymalna kwota 

dofinansowania: 1000 euro lub 3000 zł 

• min. 10% wkładu własnego 

• Wniosek: bez specjalnego formularza (opis projektu 

oraz plan kosztów i finansowania). 

• Rozliczenie: sprawozdanie, liczbowe zestawienie 

wydatków i źródeł finansowania 

• oraz ewentualne przykładowe egzemplarze 

Więcej informacji: www.pnwm.org 

6. Podsumowanie i cele 

Polsko-niemieckie działania oraz współpraca 

są widoczne w Słubicach i we Frankfurcie. Na 

przyszłość pojawiają się trzy wyzwania dot. oferty 

języka sąsiada. 

Wyzwanie nr 1: 

Stworzenie szerokiej oferty nauki języka 

sąsiada o wysokiej jakości 

Podczas gdy w Słubicach wszyscy uczniowie, 

najpóźniej od 1 klasy gimnazjum uczą się języka 

niemieckiego, nauka języka polskiego we Frankfurcie 

jest możliwa jedynie w pojedyńczych 

szkołach lub przedszkolach. Na poziomie szkół 

podstawowych, wraz z zakończeniem projektu 

„Spotkanie znaczy Begegnung“ (1994-2009) 

przestała istnieć współpraca z polskimi szkołami, 

zajęcia pozalekcyjne zostały wstrzymane z 

powodu braku zasobów personalnych i finansowych. 

Celem jest stworzenie szerokiej oferty nauki 

języka polskiego o wysokiej jakości w jeszcze 

większej ilości szkół w przedziale od szkół podstawowych 

do samej matury. 

W związku z rosnącą liczbą powiązań w dziedzinach 

gospodarki, polityki i administracji oraz 



•Kurzzeitprojekte sind förderfähig, z.B. Nachmittags-/Tagesbegegnungen 

bis max. 24 Tage 

(Ausnahme: Praktika) 

•Alter der Teilnehmer: Kindergartenalter bis 26 

Jahre 

Projekte von besonderer Aufmerksamkeit: 

• Projekte für Kinder im grenznahen Raum 

• Projekte, die das Sprachlernen des Nachbarn 

förden 

• Austauschprojekte in der Berufsausbildung 

Individuelle Praktika für Jugendliche aus dem 

Nachbarland (1-3 Monat bei monatlicher Förderung) 

Modellprojekt 4x1 ist einfacher! 

– fördert vereinfacht kleinere Projekte, die nicht 

wie ein Begegnungsprojekt im bisherigen Festbetragsverfahren 

beantragt werden können, z.B. 

Publikationen, Ausstellungen, Konzerte, andere 

offene Veranstaltungen mit einer maximalen Fördersumme 

von 1.000 EUR bzw. 3.000 PLN 

• mindestens 10% Eigenmittel 

• Antrag: formlos (Projektbeschreibung & Kosten- 

und Finanzierungsplan) 

• Abrechnung: Sachbericht, zahlenmäßige Aufstellung 

der Ausgaben und Einnahmen und ggf. 

Belegexemplare 

Weitere Informationen: www.dpjw.org 

6. Zusammenfassung und Zielsetzungen 

Deutsch-polnische Kontakte und Kooperationen 

sind in Frankfurt (Oder) und Słubice sichtbar. Für 

die Zukunft stellen sich folgende Herausforderungen 

in Bezug auf das Nachbarsprachenangebot: 

Herausforderung 1: 

Schaffung eines breiten und hochwertigen 

Angebots der Nachbarsprache 

Während in Słubice alle Schüler spätestens ab 

Klasse 7 Deutsch lernen, ist der Polnischunterricht 

bzw. der Umgang mit der Sprache in Frankfurt 

(Oder) nur an wenigen Schulen bzw. Kitas 

möglich. Im Grundschulbereich wurden mit Beendigung 

des Projekts „Spotkanie heißt Begegnung“ 

(1994-2009, RAA Brandenburg) zahlreiche 

Kooperationen mit polnischen Schulen und AG´s 

wieder eingestellt. Es fehlen personelle wie auch 

finanzielle Ressourcen. 

Erreicht werden soll ein breites und qualitativ 

hochwertiges Angebot an Polnischunterricht an 

10



wspólnym rynkiem pracy znajomość języka 

sąsiada coraz częściej okazuje się być nie tylko 

atutem w życiu zawodowym, lecz już oczywistym 

wymogiem. 


Stworzenie systematycznej i zróżnicowanej 

oferty języka sąsiada 

Ciągłość oferty nauki języka sąsiada (szczególnie 

jeśli chodzi o język polski) na wszystkich 

stopniach edukacji od przedszkoli aż do 

szkół średnich oraz zawodowych jest obecnie 

niewystarczająca. W sprawie nauki języka polskiego 

wybór pomiędzy szkołami we Frankfurcie 

praktycznie nie istnieje. W obecnym roku szkolnym 

(2011/12), w Karl-Liebknecht-Gymnasium 

wprowadzono nauczenie pasmowe języka polskiego 

na poziomie podstawowym oraz rozszerzonym. 

W obydwu szkołach Oberschulen (kl. 7-10) 

nie ma oferty języka polskiego w ogóle (do wyboru 

jest język rosyjski i francuski). 

W Słubicach, od 1 klasy gimnazjum nauka języka 

niemieckiego jest obowiązkowa oraz kontynuowana 

w liceum lub technikum. 


Zapewnienie wsparcia finansowego oraz politycznego 

Znajomość języka sąsiada jest nie tylko szansą, 

ale przede wszystkim koniecznością w regionie 

przygranicznym. Znaczenie języka sąsiada powinno 

zostać, szczególnie po stronie frankfurckiej, 

uwidocznione i podkreślone. 

Wraz z językiem poznaje się również kulturę, zwyczaje 

i struktury kraju sąsiedzkiego - dla rozwoju 

regionu taka znajomość jest nieodzowna. 

„Dwumiasto wielojęzyczne“, czyli jeden z celów 

Słubicko-Frankfurckiego Planu Działania, oznacza 

ogromny potencjał dla miasta, a przede 

wszystkim dla ludzi. Do realizacji celu potrzebne 

jest jednak większe wsparcie, zarówno finansowe, 

jak i polityczne. 



noch mehr Schulen in der Primar- und Sekundarstufe. 

In Hinsicht auf zunehmende Verflechtungen in 

Wirtschaft, Politik und Verwaltung sowie den gemeinsamen 

Arbeitsmarkt sind Kenntnisse der 

Nachbarsprache nicht mehr nur ein Pluspunkt im 

späteren Berufsleben, sondern mittlerweile immer 

häufiger Bedingung. 

Herausforderung 2: 

Schaffung eines kontinuierlichen und differenzierten 

Angebots der Nachbarsprache 

Die Kontinuität des Nachbarsprachenangebots 

in den unterschiedlichen Lernphasen (Kindertagesstätte 

– Grundschule – weiterführende 

Schule – berufliche Bildung) ist momentan nur 

unzureichend gegeben. Hinsichtlich des Polnischunterrichts 

in Frankfurt (Oder) gibt es kaum 

Wahlmöglichkeiten zwischen den Schulen. Im 

laufenden Schuljahr (2011/12) wurde durch das 

K.-Liebknecht-Gymnasium eine Differenzierung 

nach Anfänger- und Fortgeschrittenen-Niveau 

eingeführt. An den Oberschulen gibt es kein 

Polnischangebot (im Wahlpflichtbereich werden 

Französisch und Russisch angeboten). 

In Słubice ist Deutsch ab dem Gimnazjum (Kl. 7) 

als zweite Fremdsprache für alle Schüler obligatorisch 

und wird am Liceum bzw. am Technikum 

fortgeführt. 

Herausforderung 3: Sicherung finanzieller 

und politischer Unterstützung 

Die Kenntnis der Nachbarsprache ist nicht nur 

eine Chance, sondern vor allem auch ein Erfordernis 

in der Grenzregion. Die Bedeutung der 

Nachbarsprache muss, v.a. auf Frankfurter Seite, 

verdeutlicht und anerkannt werden. Mit der Sprache 

lernt man auch die Kultur, Sitten und Strukturen 

im Nachbarland kennen - für die Entwicklung 

der Region sind diese Kenntnisse unabdingbar. 

Hierfür bedarf es verstärkt finanzieller und politischer 

Unterstützung. Denn eine „mehrsprachige 

Doppelstadt“, wie sie im Frankfurt-Słubicer Handlungsplan 

als Ziel gefordert wird, bietet ein bedeutendes 

Potenzial für die Stadt und vor allem 

ihre Bürger. 

Dieses Projekt wird aus Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung (EFRE) im Rahmen des Operationellen Programms der 

grenzübergreifenden Zusammenarbeit Polen (Wojewodschaft Lubuskie) – Brandenburg 2007-2013 gefördert. Grenzen überwinden durch 

gemeinsame Investition in die Zukunft 

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu 

Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia 2007-2013. 

Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość 

11



7. Polnischlerner/innen an Frankfurter Kitas 11 (Stand: 11/2011) 

Liczba przedszkolaków uczących się jęz. polskiego we Frankfurcie 11 (stan: 

11/2011) 

Kita Przedszkole Anzahl Polnischlerner 

Liczba uczących się jęz. 

polskiego 

Eurokita 34 insgesamt, davon 9 

Vorschulkinder w sumie 

34 dzieci, w tym 9 dzieci w 

zerówce 

ev. Kindergarten Gertraud-Marien 45 Kinder, davon 12 Vorschulkinder 

45 dzieci, w 

tym 12 dzieci w zerówce 

Kita Regenbogen 27 Kinder + 18 Vorschulkinder 

27 dzieci, w tym 18 

dzieci w zerówce 

Kita Oderknirpse 64, davon 12 Vorschulkinder 

64 dzieci, w tym 12 

dzieci w zerówce 



Bemerkung uwagi 

Alle 34 Frankfurter Kinder lernen Polnisch, 20 

Slubicer Kinder lernen Deutsch. Wszystkie 

34 frankfurckie dzieci uczą się j.polskiego, 20 

słubickich dzieci uczy się j.niemieckiego. 

Alle Kinder haben Kontakt zu der polnischen 

Betreuungsperson. Wszystkie dzieci mają 

kontakt z polskojęzyczną opiekunką. 

Zwei polnischsprachige Erzieherinnen betreuen 

27 Kinder (1-3 Jahre), haben aber 

auch zu anderen Kindern Kontakt. Dwie 

polskojęzyczne wychowawczynie opiekują 

się 27 dziećmi (w wieku od 1-3), a także mają 

kontakt z dziećmi z innych grup. 

Zwei polnische Erzieherinnen haben Kontakt 

zu allen Kindern. Dwie polskie wychowawczynie 

mają kontakt z wszystkimi dziećmi. 

Kita Bambi 13 Seit zwei Jahren gibt es eine Gruppe (derzeit 

4-Jährige) mit bilingualer Erzieherbesetzung. 

Od dwóch lat jest grupa (w tej chwili 

w wieku 4 lat) z dwujęzycznym zespołem 

opiekuńczym. 

Polnischlerner/innen an Frankfurter Schulen (Stand: 11/2011) 

Liczba uczniów uczących się jęz. polskiego we Frankfurcie (stan: 11/2011) 

Schule Szkoła Anzahl Polnischlerner/ 

Gesamt-Schülerzahl 


polskiego/suma uczniów 


Astrid-Lindgren-Grundschule 0 / 359 Interesse, AG einzurichten 

chęć, aby wprowadzić zajęcia pozalekcyjne 

Friedensgrundschule 0 / 251 keine AG mehr nie ma już zajęć pozalekcyjnych 

Grundschule Am Botanischen 

Garten 

0 / 305 momentan keine AG, Interesse zur Wiedereinrichtung 

und Wiederbelebung des Kontakts 

mit Słubicer Partnerschule obecnie nie 

ma zajęć pozalekcyjnych, ale istnieje chęć 

wprowadzenia ich ponownie oraz ożywienia 

kontaktów ze słubicką szkołą partnerską 

Grundschule Erich Kästner ca. 10 / 338 (3 %) Arbeitsgemeinschaft (Kl. 1-6) 

zajęcia pozalekcyjne dla klas 1-6 

Grundschule „Am Mühlenfließ“ ca. 15 / 166 (9 %) Arbeitsgemeinschaft (2 Gruppen für Kl. 1-4); 

Interesse, weitere AG für Kl. 5+6 einzurichten 

zajęcia pozalekcyjne (2 grupy dla klas 1-4), 

chęć wprowadzenia zajęć pozalekcyjnych dla 

klas 5+6 

12



Schule Szkoła Anzahl Polnischlerner/ 

Gesamt-Schülerzahl 


polskiego 


Grundschule Mitte 189 / 422 (45 %) Unterrichtsfach (Kl. 1-6) zajęcia dla klas 1-6 

Hansaschule - sonderpäd. Förderschwerpunkt 

geistige Entwicklung 

Lenné-Schule - Grundschule mit 

angegliederten Förderklassen, 

sonderpäd. Förderbedarf Sprache 

Lessingschule I - sonderpäd. 

Förderschwerpunkt Lernen 

0 / 72 Beratung über Einführung einer Polnisch-AG 

pomysł wprowadzenia zajęć pozalekcyjnych 

ca. 10 / 325 (3 %) Arbeitsgemeinschaft (Kl. 1-6) zajęcia pozalekcyjne 

dla klas 1-6 

0 / 180 

Evangelische Grundschule 0 / 203 derzeit keine AG, Interesse, einen polnischen 

Projekttag durchzuführen obecnie nie 

ma zajęć pozalekcyjnych, ale jest chęć, aby 

zorganizować i przeprowadzić „polski dzień“ 

Freie Waldorfschule 60 / 249 (24 %) Unterrichtsfach in Jahrgangsstufen 7-12 

zajęcia w klasach 7-12 

Oberschule „Ulrich von Hutten“ 0 / 384 Interesse, Polnisch-AG einzurichten chęć, aby 

wprowadzić zajęcia pozalekcyjne 

Oberschule „Heinrich v. Kleist“ 0 / 273 Interesse, Polnisch-AG einzurichten oder Polnisch 

als 2. Fremdsprache anzubieten chęć, 

aby wprowadzić zajęcia pozalekcyjne lub 

wprowadzić j. polski jako drugi język obcy 

Sportschule Frankfurt (Oder) - 

Gesamtschule mit gymnasialer 

Oberstufe 

0 / 550 

Städtisches Gymnasium I Europaschule 

Karl-Liebknecht 

Städtisches Gymnasium IV Carl 

Friedrich Gauß 

Konrad Wachsmann Oberstufenzentrum 

Gesamt Razem ca. 664 / 8070 (ca. 8,2 %) 

240 / 876 (27 %) Jahrgangsstufen 7-13, seit Schuljahr 2011/12 

in Kl. 7 Polnisch für Anfänger und Fortgeschrittene 

w klasach 7-13, od roku 2011/12 j. 

polski dla początkujących i zaawansowanych 

0 / 538 

140 / 2579 (5 %) Auszubildende Verkäufer + Einzelhandelskaufleute, 

alle Jahrgänge uczniowie w zawodach 

handlu detalicznego, wszystkie klasy 



13



Deutschlerner/innen an Słubicer Schulen 12 (Stand: 10/2011) 

Liczba uczniów uczących się jęz. niemieckiego w Słubicach 12 (stan: 10/2011) 

Schule Szkoła Anzahl Polnischlerner 

(Anteil an Gesamt-Schülerzahl) 

Liczba uczniów 

uczących się języka 

niemieckiego/ procent 

(w stosunku do liczby 

uczniów w szkole) 


Szkoła Podstawowa nr 1 w 

Słubicach 

101 (32%) Arbeitsgemeinschaft Zajęcia pozalekcyjne 







Szkoła Podstawowa w Kunowicach 

50 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot 

Szkoła Podstawowa w Golicach 50 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot 

Gimnazjum nr 1 w Słubicach 359 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot 

Gimnazjum nr 2 w Słubicach 216 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot 

Zespół Szkół Licealnych 

335 (100%) Allgemeinbildendes Liceum für Jugendliche, 

im. Zbigniewa Herberta 

Allgemeinbildendes Liceum für Erwachsene 

liceum ogólnokształcące dla młodzieży, liceum 

ogólnokształcące dla dorosłych 

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych 

346 (100%) Technikum technikum 

Zespół Szkół Technicznych 407 (100%) Technikum, grundlegende Berufsschule, Gim- 

im. inż. 

nazjum für Erwachsene 

Tadeusza Tańskiego 

technikum, zasadnicza szkoła zawodowa, 

gimnazjum dla dorosłych 

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wy- 65 (100%) Fördergrundschule, Förder-Gimnazjum, 

chowawczy 

Förder-Berufsschule 

w Słubicach 

specjalna szkoła podstawowa, specjalne 

gimnazjum, specjalna zasadnicza szkoła 

zawodowa 



14



1 Informacja: Jolanta Skręty, Zespół Administracyjny 

Oświaty w Słubicach 

2 wg wykazu przedszkoli z lipca 2011 

3 Informacja: Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, 

Eurokita Frankfurt (Oder) 

4 Informacja: Jadwiga Grabowska, Przedszkole 

Samorządowe nr 1 „Jarzębinka“ 

5 Informacja: Daniel Werner/Dorota Gic, Ewang. 

Przedszkole Gertraud-Marien 

6 Informacja: Przemysław Karg, Urząd Miejski w 



Oświaty w Słubicach/Urszula Zakowicz, 

Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w 


8 Informacja: Petra Stiller, Szkoła Podstawowa 

Mitte we Frankfurcie (O)/Jerzy Grabowski, Szkoła 

Podstawowa nr 1 w Słubicach 

9 Informacja: Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht- 

Gymnasium we Frankfurcie (O) 

10 Informacja: Anna Makosch, Szkoła Waldorfska 

we Frankfurcie (O) i Zespół Szkół Ekonomiczno- 

Rolniczych w Słubicach/Agata Prokop, Zespół 

Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach 

11 Liczby uczących się języka polskiego pochodzą 

z przedszkoli oraz szkół, sumy uczniów pojedynczych 

szkół są przedstawione na serwerze ds. 

edukacji „Bildungsserver Berlin-Brandenburg“ 

(http://bildungsserver.berlin-brandenburg.de) Instytutu 

Szkół i Mediów Berlina i Brandenburgii. 

Rozróżnienie według dzieci wychowujących się 

dwujęzycznie już w domu rodziców nie zostało 

przeprowadzone. 


Oświaty w Słubicach/Urszula Zakowicz, 

Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w 




1 Information: Jolanta Skręty, Bildungsverwaltung 

ZAO Słubice 

2 lt. Kitabetreuungswegweiser Frankfurt (Oder), 

Juli 2011 

3 Information: Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, 

Eurokita Frankfurt (Oder) 

4 Information: Jadwiga Grabowska, Kindergarten 

Nr. 1 „Jarzębinka“ Słubice 

5 Information: Daniel Werner/Dorota Gic, ev. Kindergarten 

Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) 

6 Information: Przemysław Karg, Stadtverwaltung 

Słubice 


ZAO Słubice/Urszula Zakowicz, Schulverwaltung 

ZEAS Słubice 

8 Information: Petra Stiller, Grundschule Mitte 

Frankfurt (Oder)/Jerzy Grabowski, Grundschule 

Nr. 1 Słubice 

9 Information: Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht- 

Gymasium Frankfurt (Oder) 

10 Information: Anna Makosch, Waldorfschule 

Frankfurt (Oder) und Schule für Wirtschaft und 

Landwirtschaft Słubice/Agata Prokop, Schule für 

Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice 

11 Die Zahlen der Polnischlerner wurden direkt 

in den Kindertagesstätten bzw. Schulen erhoben, 

die Gesamt-Schülerzahlen sind auf dem 

„Bildungsserver Berlin-Brandenburg“ (http:// 

bildungsserver.berlin-brandenburg.de) des 

Landesinstituts für Schule und Medien Berlin- 

Brandenburg aufgeführt. 

Eine Differenzierung nach Kindern, die bereits 

im Elternhaus zweisprachig aufwachsen, wurde 

nicht vorgenommen. 


ZAO Słubice/Urszula Zakowicz, Schulverwaltung 

ZEAS Słubice 

15

10.30 Przyjazd uczestników i rejestracja 

11.20 Wystąpienie dzieci z przedszkola Eurokita we Frankfurcie nad Odrą 

11.30 Powitanie 

Sören Bollmann, Słubicko-Frankfurckie Centrum Kooperacji 

11.40 Szanse, jakie daje znajomość języka sąsiada 

Tomasz Pilarski, Słubicki Miejski Ośrodek Kultury SMOK 

Oferta nauki języka niemieckiego w Słubicach 

12.00 Jolanta Skręty, Zespół Administracyjny Oświaty w Słubicach: Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja 

12.15 Urszula Zakowicz, Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Słubicach: Szkoły ponadgimnazjalne 

Oferta nauki języka polskiego we Frankfurcie nad Odrą 



8. Programm der Veranstaltung (28.09.2011) Program spotkania (28.09.2011) 

Holzmarkt 7 • D-15230 Frankfurt (Oder) 

Kontakt: 

Katrin Becker 

tel.: +49 335 606985-11 

e-mail: katrin.becker@frankfurt-slubice.eu 

12:30 Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt (O)/doradca ds. jęz. polskiego: Język polski w szkołach ponadpodstawowych 

12.45 Współpraca międzynarodowa w obszarze edukacji w jednoczącej się Europie 

Radosław Wróblewski, Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp. 

Warsztat nr 2 (sala 03): Język sąsiada w szkołach 

Oferta języka sąsiada, formy kontaktu, kontynuacja, pomysły i cele 

Jerzy Grabowski, Szkoła Podstawowa nr 1 im. M. Kopernika w Słubicach 

Anna Makosch/Agata Prokop, Szkoła Waldorfska we Frankfurcie (O)/Zespół 

Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach 

Petra Stiller, Szkoła Podstawowa Mitte we Frankfurcie (O) 

Moderacja: Katrin Becker, Słubicko-Frankfurckie Centrum Kooperacji 

Podział na warsztaty (sala 03 / 104) 

13.00-14.15 

Warsztat nr 1 (sala 104): Język sąsiada w przedszkolach 

Formy kontaktu z jęz. sąsiada, realizacja projektów, kontynuacja, pomysły i cele 

Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, Eurokita we Frankfurcie (O) 

Jadwiga Grabowska, Przedszkole Samorządowe nr 1 „Jarzębinka“ w Słubicach 

Daniel Werner, Ewang. Przedszkole Gertraud-Marien we Frankfurcie (O) 

Przemysław Karg, Urząd Miejski w Słubicach 

Moderacja: Sören Bollmann, Słubicko-Frankfurckie Centrum Kooperacji 

14.15-14.45 Przerwa z poczęstunkiem 

Warsztat nr 4 (sala 03): 

Możliwości kooperacji pomiędzy Słubicami a Frankfurtem nad Odrą 

Wymiana dzieci i młodzieży w regionie przygranicznym 

Dorota Bastos, Polsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży 

14.45-15.45 

Warsztat nr 3 (sala 104): 

Metody i jakóść nauki języków obcych 

Czy jest recepta na naukę języków obcych? 

dr Rosemarie Beck, Instytut szkół i mediów Berlina i Brandenburgii 



Moderacja: Sahra Damus, Uniwersytet Europejski Viadrina/Towarzystwo 

Polsko-Niemieckie w Brandenburgii 

Wczesna nauka języków – nowe pomysły i materiały Goethe-Institut 

Michael Falz, Goethe-Institut w Warszawie 

Moderacja: dr Przemysław Chojnowski, Collegium Polonicum w Słubicach 

15.45-16.00 Podsumowanie 

Kawa & ciasto 

JęZyK SąSiADA W PRZEDSZKOLACH i SZKOłACH 

W SłUBiCACH i WE FRAnKFURCiE nAD ODRą 

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju 

Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej 

Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia 2007-2013. 

Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość 

28.09.2011, godz. 10.30-16.45 

Uniwersytet Europejski Viadrina, Audimax Sala 03, Logenstr. 2, Frankfurt (O) 

16

Holzmarkt 7 • 15230 Frankfurt (Oder) 

Kontakt: 

Katrin Becker 

Tel.: +49 335 606985-11 

E-Mail: katrin.becker@frankfurt-slubice.eu 

10.30 Eintreffen/Registrierung 

11.20 Auftritt der Kinder der Eurokita Frankfurt (Oder) 

11.30 Begrüßung 

Sören Bollmann, Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum 

11.40 Chancen durch die Nachbarsprache 

Tomasz Pilarski, Leiter des Słubicer Kulturzentrums SMOK 

Deutschangebot in Słubice 

12.00 Jolanta Skręty, Bildungsverwaltung ZAO Słubice: Kitas, Grundschulen, Gymnasium 

12.15 Urszula Zakowicz, Schulverwaltung ZEAS Słubice: Weiterführende Schulen 

Polnischangebot in Frankfurt (Oder) 



12:30 Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt (Oder)/Fachberaterin Polnisch: Polnisch an weiterführenden Schulen 

12.45 Europäische Bildungsprogramme zur schulischen Zusammenarbeit 

Radosław Wróblewski, Bildungskuratorium Gorzów Wlkp. 

Workshop 2 (Raum 03): Nachbarsprache an den Schulen 

Fremdsprachenangebot, Kontaktformen, Kontinuität, Ideen & Ziele 

Jerzy Grabowski, Grundschule Nr. 1 Słubice 

Anna Makosch/Agata Prokop, Waldorfschule Frankfurt (Oder)/Schule für Wirtschaft 

und Landwirtschaft in Słubice 

Petra Stiller, Grundschule Mitte Frankfurt (Oder) 

Moderation: Katrin Becker, Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum 

Aufteilung in Workshops (Raum 03 / 104) 

13.00-14.15 

Workshop 1 (Raum 104): Nachbarsprache in den Kitas 

Projektumsetzung, Umgang mit der Nachbarsprache, Kontinuität, Ideen &Ziele 

Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, Eurokita Frankfurt (Oder) 

Jadwiga Grabowska, Kindergarten Nr. 1 in Slubice „Jarzębinka“ 

Daniel Werner, ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) 

Przemysław Karg, Stadtverwaltung Słubice 

Moderation: Sören Bollmann, Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum 

14.15-14.45 Pause mit Imbiss 

Workshop 4 (Raum 03): 

Kooperationsmöglichkeiten zwischen Frankfurt (Oder) und Słubice 

14.45-15.45 

Workshop 3 (Raum 104): 

Methoden und Qualität des Fremdsprachenunterrichts 

Gibt es Rezepte für einen guten Fremdsprachenunterricht? 

Dr. Rosemarie Beck, Landesinstitut für Schule und Medien Berlin-Brandenburg 



Kinder- und Jugendaustausch im grenznahen Raum 

Dorota Bastos, Deutsch-Polnisches Jugendwerk 

Moderation: Sahra Damus, Europa-Universität Viadrina/Deutsch-Polnische 

Gesellschaft Brandenburg 

Frühes Fremdsprachenlernen – neue Ideen und Materialien des Goethe-Instituts 

Michael Falz, Goethe Institut Warschau 

Moderation: Dr. Przemysław Chojnowski, Collegium Polonicum Słubice 

15.45-16.00 Abschlussplenum 

anschließend: Kaffee & Kuchen 

NACHBARSPRACHE IN KITAS UND AN SCHULEN 

IN FRANKFURT (ODER) UND SŁUBICE 

Dieses Projekt wird aus Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung 

(EFRE) im Rahmen des Operationellen Programms der grenzübergreifenden 

Zusammenarbeit Polen (Wojewodschaft Lubuskie) – Brandenburg 2007-2013 

gefördert. Grenzen überwinden durch gemeinsame Investition in die Zukunft 

28.09.2011, 10.30-16.45 Uhr 

Europa-Universität Viadrina, Audimax Raum 03, Logenstr. 2, Frankfurt (Oder) 

17



9. Teilnehmerliste (28.09.2011) Lista uczestników (28.09.2011) 

Nr. Einrichtung / Instytucja Name / Nazwisko, Imię 

1 Stadt Frankfurt (Oder) Baldauf, Klaus 

2 Deutsch-Polnisches Jugendwerk Bastos, Dorota 

3 Landesinstitut für Schule und Medien Berlin-Brandenburg Beck, Rosemarie Dr. 

4 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Becker, Katrin 

5 Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum Benkert, Astrid 

6 Frauen für Frankfurt Böhm-Spohn, Rosemarie 

7 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Bollmann, Sören 

8 IHK Ostbrandenburg Braun, Pedro 

9 Dolmetscher Bucholska, Natalia 

10 Dolmetscher Bucholski, Paweł 

11 Zespół Szkół Licealnych im. Zbigniewa Herberta w Słubicach Chojnowska, Joanna 

12 Collegium Polonicum Chojnowski, Przemysław 

13 Europa-Universität Viadrina / DPG Brandenburg Damus, Sahra 

14 Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół ZEAS Słubice Drzewiecki, Jarosław 

15 Goethe Institut Warschau Falz, Michael 

16 ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) Gic, Dorota 

17 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Ginter, Anna 

18 Przedszkole nr 1 w Słubicach „Jarzębinka“ Grabowska, Jadwiga 

19 Szkoła Podstawowa nr 1 w Słubicach Grabowski, Jerzy 

20 Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt (Oder) Grelka, Krzysztofa 

21 Europa-Universität Viadrina, Studentin Grzywacz, Zuzanna 

22 Eurokita Frankfurt (Oder) Hendel, Marina 

23 Stadt Frankfurt (Oder) Horn, Bettina 

24 Kita "Finkenhäuschen" Jedamzik, Monika 

25 Stiftung SPI Hort "Nordlicht" Jur, Heike 

26 Administracja Miejska w Słubicach Karg, Przemysław 

27 Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum Kriwalski, Kordula Dr. 

28 DAA Kuczmanska, Katharina 

29 Wohnungswirtschaft Frankfurt (Oder) GmbH Lange, Anja 

30 Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych Lisik, Bożena 

31 Fundacja na rzecz Collegium Polonicum Majchrzak, Natalia 

32 Waldorfschule Frankfurt (Oder) Makosch, Anna 

33 Kinderhaus am Südring Melchert, Katrin 

34 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Mermer, Kaja 

35 Pewobe gGmbH Kita Bambi Frankfurt (Oder) Metz, Katarzyna 

36 DAF-Lehrer Michael, C. 

37 Zespół Szkół Licealnych im. Zbigniewa Herberta w Słubicach Orłowska, Barbara 

38 Sport- und Schulverwaltungsamt Frankfurt (Oder) Otto, Ellen 

39 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Pawelczyk, Ariel 

40 Słubicki Miejski Ośrodek Kultury (SMOK) Pilarski, Tomasz 

41 Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych Prokop, Agata 

42 Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum Purps, Barbara 

43 Urząd Miejski w Słubicach Pyrgiel, Joanna 

44 Europa-Universität Viadrina / Lektorat Polnisch Rajewicz, Tomasz Dr. 

45 Lebenshilfe Frankfurt (Oder) e.V. Reimann, Jolanta 

46 Stiftung SPI Hort "Nordlicht" Riske, Bärbel 

47 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Rutka, Hanna 

48 Stadt Frankfurt (Oder), Amt für Jugend und Soziales Schulz, Karola 

49 Pewobe gGmbH Kita Bambi Frankfurt (Oder) Schulz, Ute 

50 Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych Skalniak, Maria 

51 Zespół Administracyjny Oświaty ZAO Słubice Skręty, Jolanta 

52 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Stanieczek, Agnieszka 

53 Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum Staven, Astrid 

54 Grundschule Mitte Frankfurt (Oder) Stiller, Petra 

55 Rodzic Szurka, Daniel 

56 Eurokita Frankfurt (Oder) Wagner-Krawczyk, Julia 

57 Oberschule U. v. Hutten Weiß, Angelika 

58 ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) Werner, Daniel 

59 Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp. Wróblewski, Radosław 

60 Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Słubicach Zakowicz, Urszula 



18

Język sąsiada w przedszkolach i szkołach w Słubicach i we ...

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Template löschen?

Als Template speichern?