Erzählungen des Mittelalters in deutscher Ãbersetzung und ...
Erzählungen des Mittelalters in deutscher Ãbersetzung und ... Erzählungen des Mittelalters in deutscher Ãbersetzung und ...
288asini steterunt et simul montem descendunt, et cum descensusesset lubricus, sacci tarnen non sunt lapsi [iSi^a] ab asinis.70.De sancta Maria et oracione bona.[iSi'a] Quidam clericus fuit habitu secularis, sed moribus5 reb'giosus, multum diligenter honorans beatam Virginem. Quicum quadam die equitans et propter ymbrem ac pluuiarummultitudinem intraret uestibulum, uidit ymaginem beate nostredomine pre uetustate vermibus consumptam. Ipsi condolensprocidit in terram dicens Aue Maria et querit: Quare sie iaces,10 pieclara domina mea? Moxque Scolaris fibulam argenteamsoluens de loco pectoris inposuit digito eius loco annuli. Etait: Suscipe hoc munusculum de mea manu, beatissima dominamea, quia aliud presens non habeo, cum quo te possum honorare,et ponens eam in loco eminenciori et abyt. Veniens autem15 ad aliam ecclesiam [imaginem] nostre domine pulcherrimam habentemin sinu ymaginem saluatoris [portantem] et procidensadorauit et dixit: Aue Maria etc. Et statim ymago ostendit sibifibulam in digito, quam alteri dederat ymagini, et hortata esteum, ut reciperet. Qui cum recusaret, [surrjexit beata virgo20 dicens illi: Tu honoras me sicut scis, et bene. Ego autem tedocebo aliam salutacionem, in qua multum eciam delector:Gaude, virgo gloriosa, uerbum uerbo concepisti.Gaude, tellus fructuosa, fructum vite protulisti.Gaude, rosa speciosa, [iSi^'^J Christo vernans resurgente.25 Gaude, mater gloriosa, Jhesu celos ascendente.Gaude, fruens delicys, nunc iuncta rosa lylio,Emunda nos a vicys ac iunge tuo filio. Amen.Vgl. Nr. 84; Cat. of Rom. II 659, Nr. 26. Gedruckt ist dasGaude bei Mone, Lat. Hymnen des Mittelalters, Freihurg i. ß. 1854,II 169; Chevalier, Repert. hymnol. Nr. 7006; es ist zuerst im14. Jhdt. nachweisbar.De ewkaristia et apibus.[MJulier quedam, cum apes multas haberet et (illi) non30 proficerent ipsi multum, ymmo morerentur, dictum est sibi,quod, si corpus dominicum inter illas collocaret, lues, id est
289mors, cessaret. Quod et fecit, Ecce, et apes dominum suumcognoscentes miro ipsum applausu suscipiunt concorditer inprocessione due et due ad ipsum introitum intrantes. Etipse tamquam creature racionabilessuo creatori obsequium exhibuerunt,iunioribus emissis apibus pro alimentis et seniores circa 5corpus dominicum tamquam maturiores medio tempore seruiendolaudantes,ceream capellam edificantes secundum disposicionem.templi materialis subtili habitu preparant, intus tubosis uocibushincinde per aera cytharizantes sollempniter cantu, uoce etgestu (ofterunt) ei laudem sicud omnium creatori dulciter, quem 10laudant omnes creature, persoluunt. Itaque apes fecerunt inilla capella cerea altare, super quod posuerunt corpus domini,et benedixit dominus illis. VA cum femina uasculum aperuisset,uidit hoc factum miraculosum et doluit. Accessit ad sacerdotem,confitebatur ipsi omnia. Qiii assumptis suis parrochia- 15libus uenerunt [i8i ^*] ad uasculum inuenientes capellam cumparietibus et fenestris, cum tecto, campanile cum foraminibuset hostio ammirantes et corpus dominicum inde recipientescum gloria et magno honore ad ecclesiam reportantes.Älteste Version wohl bei Petrus Venerabilis (gest. 1156), DeMiraculis lib. I c. i (Migne, Series lat. CLXXXIX, 851); dann beiGiraldus Cambrensis (gest. 1223), Gemma Ecclesiastica dist. I c. 11(Opera, ed. Rolls II 42); Cat. of Rom. III 23 No. 191 aus Jacquesde Vitry, doch nicht in Granes Ausgabe; Et. de Bourbon p. 266Nr. 317; Scala Celi , Ulm[Hain 9406] Bl. 63 V; Thomas Cantipratanuslib. II c. 40, i ; Liber Exemplorum (ed. A. G. Little, Brit.Sog. of Franciscan Studies 1908) p. 9; Promptuar. Exempl. desJoh. Herolt (Discipulus) de E 36; dazu in der IIs. Paris, Bibl. nat.nouv. fonds lat 14958 (13 Jhdt.; früher zu S, Victor, Paris gehörig,Schreiber frater Brito) Bl. 161 r«. De rustico qui posuit corpusdomini cum apibus ut augmentarentur ;das Stück entsprichtwörtlich dem Exempel der Hs. nouv. fonds lat. 14703 (Anf. 14. Jhdt.,ebenfalls aus S. Victor) Bl. 203 vb: Legitur esse in Auernie territorioquendam rusticum examen apum habentem in aluearys. Alser sein Verbrechen bereut, tötet er die Bienen mit Wasser, findetein schönes neugebornes Kind an der Stelle der Hostie ,trägt esin die Kirche , um es wie ein totes Kind zu begraben. Da verschwindetes in seinen Händen. Der Bauer bekennt es dem Priester,dieser 'berichtet es dem claromontensi episcopo. Nach kurzer Zeitwird jener Ort zur Strafe verwüstet. Über das Fortleben der Sagevgl. Grass e, Sagenbuch des preußischen Staates I Nr. 7: DieBienenkapelle zu Altenberg; entnommen aus Montanus, die Vorzeitder Länder Cleve-Mark ,jUlich-Berg und Westfalen ,SolingenKlapper, Erzählungen des Mittelalters 19
- Seite 250 und 251: 238die aus Erfurt stammt, wo der Ri
- Seite 252 und 253: 240totus fluuius fluxit in os vnins
- Seite 254 und 255: 242monitus per quendam virum spirit
- Seite 256 und 257: 244Et mater cum fletu ait: O mi fil
- Seite 258 und 259: 246Ähnlich bei Jacques de Vitry (e
- Seite 260 und 261: 248Et statim extracto mucrone, id e
- Seite 262 und 263: 250Quelle sind die Vitae patrum, Mi
- Seite 264 und 265: 252nobis portam regni celestis aper
- Seite 266 und 267: 254pulchritudine illico ipsam decip
- Seite 268 und 269: 256mee et omnium meorum restituo et
- Seite 270 und 271: 258curatori, ut nulli aliquid daret
- Seite 272 und 273: 260humilias. Me aiitem scias angelu
- Seite 274 und 275: 262cominendans et dicens: Qui das i
- Seite 276 und 277: 264senüret, dixit abbas: Timeo, qu
- Seite 278 und 279: 26643-Dg perseueranica in penitenic
- Seite 280 und 281: 268inclita facta est et sanctam se
- Seite 282 und 283: 270fluentis pietatis copia emanasse
- Seite 284 und 285: 272anno? Qua respondente: Vellem, f
- Seite 286 und 287: 274ihrer Schönheit. Auf die Frage
- Seite 288 und 289: 27655.De Julianeapostata.[JJvlianus
- Seite 290 und 291: 278post tempus aliquod in oracione
- Seite 292 und 293: 280studuit deseruire. Quadam vice i
- Seite 294 und 295: 282autem milite et viso miraculo da
- Seite 296 und 297: 284citissime dedit intersignum ad s
- Seite 298 und 299: 286sequtus est eum in suam spelunca
- Seite 302 und 303: 290u. Gummersbach 1837 II S. 191. W
- Seite 304 und 305: 29274-Subuenit sancta Maria sue deu
- Seite 306 und 307: 294rere causam cecitatis eorum et p
- Seite 308 und 309: 296Ve michi, ({uod vnqiiam natus su
- Seite 310 und 311: 298profundum maris dicens: Cum hec
- Seite 312 und 313: 300Die, quomodo seruasti sacramentu
- Seite 314 und 315: 30284.De Septem gaudys sancte Marie
- Seite 316 und 317: 304cui diu seruierant, ut eos a tal
- Seite 318 und 319: 30689.Maria seruit paupercule in ex
- Seite 320 und 321: 30892.Super: Lauamini, mundi estote
- Seite 322 und 323: 31020minus peritus et indoctus ait:
- Seite 324 und 325: 312Vgl. Jacobus a Voragine, Lcgenda
- Seite 326 und 327: 314bus preuaricacionibus malis. Pec
- Seite 328 und 329: 316oporteret, et promiserunt fratre
- Seite 330 und 331: 318Aue Maria literis aureis, ex eiu
- Seite 332 und 333: 320Geschichte der Verehrung Marias
- Seite 334 und 335: 322uoluntatem, quam quod opus perfi
- Seite 336 und 337: 324114.Super: Verbum caro factum es
- Seite 338 und 339: 326hoc seorsum secedens corpus domi
- Seite 340 und 341: 328propter dignitatem sacerdocy me
- Seite 342 und 343: 330124.De virtitute vere contricion
- Seite 344 und 345: 332miter et pacienter propter deum
- Seite 346 und 347: 334ligare in loco delectabili et pu
- Seite 348 und 349: 336133-De iusticia et virtute grati
289mors, cessaret. Quod et fecit, Ecce, et apes dom<strong>in</strong>um suumcognoscentes miro ipsum applausu suscipiunt concorditer <strong>in</strong>processione due et due ad ipsum <strong>in</strong>troitum <strong>in</strong>trantes. Etipse tamquam creature racionabilessuo creatori obsequium exhibuerunt,iunioribus emissis apibus pro alimentis et seniores circa 5corpus dom<strong>in</strong>icum tamquam maturiores medio tempore seruiendolaudantes,ceream capellam edificantes sec<strong>und</strong>um disposicionem.templi materialis subtili habitu preparant, <strong>in</strong>tus tubosis uocibush<strong>in</strong>c<strong>in</strong>de per aera cytharizantes sollempniter cantu, uoce etgestu (ofterunt) ei laudem sicud omnium creatori dulciter, quem 10laudant omnes creature, persoluunt. Itaque apes fecerunt <strong>in</strong>illa capella cerea altare, super quod posuerunt corpus dom<strong>in</strong>i,et benedixit dom<strong>in</strong>us illis. VA cum fem<strong>in</strong>a uasculum aperuisset,uidit hoc factum miraculosum et doluit. Accessit ad sacerdotem,confitebatur ipsi omnia. Qiii assumptis suis parrochia- 15libus uenerunt [i8i ^*] ad uasculum <strong>in</strong>uenientes capellam cumparietibus et fenestris, cum tecto, campanile cum foram<strong>in</strong>ibuset hostio ammirantes et corpus dom<strong>in</strong>icum <strong>in</strong>de recipientescum gloria et magno honore ad ecclesiam reportantes.Älteste Version wohl bei Petrus Venerabilis (gest. 1156), DeMiraculis lib. I c. i (Migne, Series lat. CLXXXIX, 851); dann beiGiraldus Cambrensis (gest. 1223), Gemma Ecclesiastica dist. I c. 11(Opera, ed. Rolls II 42); Cat. of Rom. III 23 No. 191 aus Jacquesde Vitry, doch nicht <strong>in</strong> Granes Ausgabe; Et. de Bourbon p. 266Nr. 317; Scala Celi , Ulm[Ha<strong>in</strong> 9406] Bl. 63 V; Thomas Cantipratanuslib. II c. 40, i ; Liber Exemplorum (ed. A. G. Little, Brit.Sog. of Franciscan Studies 1908) p. 9; Promptuar. Exempl. <strong>des</strong>Joh. Herolt (Discipulus) de E 36; dazu <strong>in</strong> der IIs. Paris, Bibl. nat.nouv. fonds lat 14958 (13 Jhdt.; früher zu S, Victor, Paris gehörig,Schreiber frater Brito) Bl. 161 r«. De rustico qui posuit corpusdom<strong>in</strong>i cum apibus ut augmentarentur ;das Stück entsprichtwörtlich dem Exempel der Hs. nouv. fonds lat. 14703 (Anf. 14. Jhdt.,ebenfalls aus S. Victor) Bl. 203 vb: Legitur esse <strong>in</strong> Auernie territorioquendam rusticum examen apum habentem <strong>in</strong> aluearys. Alser se<strong>in</strong> Verbrechen bereut, tötet er die Bienen mit Wasser, f<strong>in</strong>dete<strong>in</strong> schönes neugebornes K<strong>in</strong>d an der Stelle der Hostie ,trägt es<strong>in</strong> die Kirche , um es wie e<strong>in</strong> totes K<strong>in</strong>d zu begraben. Da verschw<strong>in</strong>detes <strong>in</strong> se<strong>in</strong>en Händen. Der Bauer bekennt es dem Priester,dieser 'berichtet es dem claromontensi episcopo. Nach kurzer Zeitwird jener Ort zur Strafe verwüstet. Über das Fortleben der Sagevgl. Grass e, Sagenbuch <strong>des</strong> preußischen Staates I Nr. 7: DieBienenkapelle zu Altenberg; entnommen aus Montanus, die Vorzeitder Länder Cleve-Mark ,jUlich-Berg <strong>und</strong> Westfalen ,Sol<strong>in</strong>genKlapper, Erzählungen <strong>des</strong> <strong>Mittelalters</strong> 19