Convivenza – Zusammenleben ! - pro idioms
Convivenza – Zusammenleben ! - pro idioms
Convivenza – Zusammenleben ! - pro idioms
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
<strong>Convivenza</strong> <strong>–</strong> <strong>Zusammenleben</strong> !<br />
Das Memorandum<br />
Im Laufe des Frühjahres 2012 haben sich die Lia Rumantscha, Befürworter von Rumantsch<br />
Grischun als Alphabetisierungssprache und Vertreter der PRO IDIOMS nach vielen<br />
Gesprächen auf einen Kom<strong>pro</strong>miss geeinigt: das „Memorandum Rumantsch Grischun und<br />
Idiome in der Schule“.<br />
Die Ziele des Memorandums sind:<br />
1. den Sprachfrieden zu gewährleisten<br />
2. eine Lösung für die Festlegung der Schulsprache in den romanischen Schulen zu<br />
finden, die von allen Beteiligten akzeptiert werden kann<br />
Die Lösung sieht so aus:<br />
- Volksschulen, in denen Rumantsch Grischun die Alphabetisierungssprache ist,<br />
vermitteln den Schülerinnen und Schülern auch passive Kenntnisse im Lesen des in<br />
der Region ges<strong>pro</strong>chenen Idioms sowie im Lesen und Verstehen der andern<br />
romanischen Idiome.<br />
- Volksschulen, in denen das Idiom die Alphabetisierungssprache ist, vermitteln den<br />
Schülerinnen und Schülern auch passive Kenntnisse im Lesen und Verstehen von<br />
Rumantsch Grischun sowie der andern romanischen Idiome.<br />
Die Vorteile dieser Lösung:<br />
- Sie respektiert das Recht der Gemeinden, die Schulsprache festzulegen und nimmt<br />
damit Rücksicht auf das Wahl- und Freiwilligkeitsprinzip bei der Verwendung von<br />
Idiom und Rumantsch Grischun.<br />
- Sie ist mit dem Konzept der Bündner Regierung „rg in der Schule“ vereinbar. Dieses<br />
sieht vor, Rumantsch Grischun wie auch die Idiome zu fördern und so einen<br />
umfassenden Beitrag zur romanischen Identität zu leisten.<br />
- Sie leistet damit einen massgeblichen Beitrag zum Sprachfrieden.<br />
Die geplante Initiative<br />
In den letzten Wochen hat Bernard Cathomas, ehemaliger Generalsekretär der Lia<br />
Rumantscha, sich mit dem Gedanken befasst, eine kantonale Initiative zu lancieren. Ein<br />
erster Entwurf dazu liegt nun vor. Die wesentlichen Punkte:<br />
- Alle romanischen Schüler sollen in Rumantsch Grischun alphabetisiert werden<br />
- Unterrichtslehrmittel für die romanischen Schulen sollen nur noch in Rumantsch<br />
Grischun herausgegeben werden<br />
Die Absicht ist offensichtlich: Die deutsch- und italienischsprachige Mehrheit des Kantons<br />
Graubünden soll über die romanische Minderheit bestimmen. Rumantsch Grischun soll den<br />
Romanen gegen ihren Willen aufgezwungen werden.<br />
PRO IDIOMS stellt nun eine Liste von Persönlichkeiten aus Bildung, Politik, Kultur und<br />
Wirtschaft zusammen, die das Kom<strong>pro</strong>miss-Memorandum unterstützen und sich frühzeitig<br />
von einer Initiative distanzieren, die dem Kanton Graubünden ein sprach- und<br />
kulturpolitisches Fiasko bescheren würde.<br />
PRO IDIOMS, 15. Juni 2012
Renata Adank Samedan; Martin Aebli Pontresina; Annamari Agrippi Puntraschigna; Eric<br />
Agrippi Schlarigna/Puntraschigna; Gian Marco Albertini Ramosch; Sabina Albertini Ramosch;<br />
Battesta Albin Puntraschigna; Claudio Andry Ramosch; Jachen Andry Scuol; Konrad Angerer<br />
Müstair; Manuela Angerer-Zen Müstair; Jachen Curdin Arquint Ardez; Romedi Arquint<br />
Cinuos-chel; Daniel Badilatti Zuoz; Laurence Badilatti Zuoz; Graziano Baracchi Schlarigna;<br />
Cati Barblan Vnà; Giacomin Barbüda Ardez; Vreni Barbüda Ardez; Christian Barinius Illnau;<br />
Toni Bass Surrein; Elisabeth Bass-Cathomas Surrein; Claudia Bauer Schlarigna; Daniel Bauer<br />
Schlarigna; Armon Bearth Sumvitg; Marcus Bearth Sedrun; sur Martin Bearth Mustér;<br />
Marcus Beer Danis; Otto Beer Rabius; Lea Beer-Pally Danis; Margaritta Bernegger Scuol;<br />
Johann-Luzi Bernhard Malans; Benedict Berther Schluein; Bruno Berther Rueras; Heinrich<br />
Berther Mustér; Norbert Berther Camischolas/Zarcuns; Pancrazi Berther Rueras; Placi<br />
Berther Sedrun; Carola Bezzola Puntraschigna/Schlarigna; Claudia Bezzola Zernez; Jachen<br />
Bezzola Zernez; Peider Bezzola Puntraschigna; Peter Biedermann Pischigna; Gabriella<br />
Binkert Sta. Maria; Maja Bischoff Sent; Anita Borelli Samedan; Sandra Borelli Gottschalk<br />
Strada; Annamaria Bott Uitikon; Chasper Bott Vnà; Giachem Bott Zuoz; Jon Bott Tschierv;<br />
Maclaina Bott Vnà; Margrit Bott Zuoz; Renata Bott Tschierv; Heinz Brand Klosters; Renate<br />
Braunschweiler Zernez; Romina Braunschweiler Strada; Stefan Braunschweiler Zernez;<br />
Brigitte Brunies S-chanf; Anna Chatrina Brunold Ardez; Curdin Brunold Ardez; Jachen Curdin<br />
Brunold Ardez; Ursus Brunold Cuera/Zezras; Claudia Buchli Versam; Cilgia Bulfoni Scuol;<br />
Simon Bundi Zignau; Gion Martin Cabalzar Lumbrein; Ursula Cadalbert Sedrun; Risch<br />
Cadonau Cuera; Carin Cadruvi Ruschein; Rilana Cadruvi Schluein; Rita Cadruvi Rueun;<br />
Conradin Caduff Cumbel; Robert Cajacob Muster; Florentina Camartin Breil; Iso Camartin<br />
Turitg; Oana Camartin Mustér; Simon Camartin Mustér; Aita Camastral Puntraschigna;<br />
Domenic Camastral Puntraschigna; Irena Camastral Puntraschigna; Arno Camenisch<br />
Tavanasa/Biel; Juli Camenisch Falera; Barbara Camichel Zuoz; Reto Camichel Samedan;<br />
Erwin Caminada Mustér; Urs Camozzi Urs Schlarigna; Daniel Candinas Berna; Marguerite<br />
Candinas Surrein; Martin Candinas Rabius; Meinrad Candinas Rabius; Pia Candinas Rabius;<br />
Theo Candinas Surrein; Toni Candinas Surrein; Maria Candinas-Frezza Surrein; Maurus<br />
Candreja Turitg; Tresa Candreja Glion; Edy Candrian Laax; Jon Candrian Zernez; Peider<br />
Cantieni Samedan; Robert Cantieni Samedan; Roman Cantieni Glion; Claudia Cantieni Käser<br />
Samedan; Leo Capaul Ruschein; Norbert Capeder Vella; sora Amalia Caplazi Glion; Gian<br />
Rudolf Caprez Zuoz; Uorschla Natalia Caprez Brühlhart Cuera; Not Carl<br />
Samignun/Scuol/Oselina; Marina Casanova Pigniu; Nicole Casaulta-Battaglia Lumbrein;<br />
Luregn Caspescha Schnaus; Armin Casutt Falera; Benno Casutt Glion/Hong Kong; Paula<br />
Casutt Falera; Andrietta Casy Zuoz; Adrian Cathomas Sedrun; Ervin Cathomas Rueras; sur<br />
Giusep Cathomas Rabius; Nadia Cathomas-Sgier Sedrun; Bistgaun Cathomen Dardin; Claudia<br />
Cathomen Dardin; Nicolina Cathomen-Giossi Rueras; Gian Caviezel Sent; Roman Caviezel<br />
Cuera; Urezza Caviezel Strada; Richard Cavigelli Cuera; Valentin Chasper Puntraschigna;<br />
Annetta Claglüna Annetta Ardez; Ottavio Clavuot Zernez; Linus Collenberg Sevgein;<br />
Marianne Collenberg Sevgein; Dumeni Columberg Mustér; Barbla Conrad Scuol; Benno<br />
Conrad Puntraschigna; Renata Coray Turitg; Sep Antoni Curschellas Glion; Nina Dazzi Andry<br />
Zuoz; Giovanni De Giorgi Vella; Alexi Decurtins Cuera; Gion-Andri Decurtins Turitg; Giusep<br />
Decurtins-Deplazes Trun; Renata Decurtins-Deplazes Trun; Nina Defila S-chanf; Andriu<br />
Deflorin Ennetbaden; Claudio Deflorin Untersiggental AG; Francisca Deflorin-Coray<br />
Untersiggental AG; Clau Defuns Cuera; Gioni Defuns Trun; Roswitha Defuns Trun; Ursin<br />
Defuns Mustér; Erwin Degonda Trun; Paul Duri Degonda Cuera; Werner Degonda<br />
Cumpadials; Leticia Demonti Zuoz; Anna Denoth Ramosch; Silvia Denoth Puntraschigna; Ueli<br />
Denuder Silvaplana; Diego Deplazes Rabius; Tresa Deplazes Schnaus; Walter Deplazes<br />
Surrein; Gabriel Derungs Danis; Corina Derungs Corina Samedan; Peter Dettling<br />
Sedrun/Canmore; Claudio Duschletta S-chanf; Peter Egloff Sumvitg; René Epp Sedrun; Leo<br />
Fallet Müstair; Madlaina Fallet S-chanf; Petra Fallet-Scandella Müstair; Riet Felix Zernez;<br />
Carolina Ferrari Schlarigna; Ido Ferrari Schlarigna; Roman Ferrari Schlarigna; Silvia Ferrari
Schlarigna; Fadri Feuerstein Samedan; Jon Fimian Samedan; Cecilia Flepp-Walder Mustér;<br />
Mengia Fliri Strada; Rudolf Fliri Strada; Ursina Fliri Strada; Selina Fluor Samedan; sur Marcus<br />
Flury Vella; Francestg Friberg Danis; Ivo Fry Vella; Pascal Fuchser Fuldera; Ursina Fuchser<br />
Fuldera; Gianmarco Furer San Vittore; Jean-Jacques Furer San Vittore; Stefan Gabriel Breil;<br />
Martina Gadient Walenstadt; Pascal Gamboni Serun/Berna; Madlaina Ganzoni Zuoz;<br />
Annetta Ganzoni Pitsch Berna; Vitus Gartmann Sevgein; Steivan Gaudenz Zernez; Evi<br />
Giacomelli Valchava; Patrick Giacomelli Valchava; Evelina Giger Curaglia; Retus Giger<br />
Surrein; Andrea Gilli Zuoz; Franco Giustiniani Castrisch; Anna Glantz Flem; Anita Gordon<br />
Silvaplana; Fadri Gottschalk Strada; Uorschla Gottschalk Zernez; Andri Gritti Sent; Gianna<br />
Bettina Gritti Gianna Sent; Matthias Grünert Turich; Ladina Guler Sent; Philipp Gunzinger<br />
Scuol; Theo Haas-Vicente Domat; Sibylle Häberli Schlarigna; Maria Häfner Strada; Rita<br />
Häfner Strada; Pieder Antoni Halter Vella; Christian Hartmann Champfèr; Mirta Hartmann<br />
Silvaplana; Andri Hendry Mustér; Beni Hendry Sedrun; Esther Hendry Mustér; Kai Hinrichsen<br />
Mustér; Isabella Hohenegger Müstair; René Hohenegger Müstair; René Hohenegger Zernez;<br />
Savina Hohenegger Fuldera; Sonja Hohenegger Fuldera; Valentin Hohenegger Fuldera;<br />
Christine Holliger Cuera; Adrean Hosang Curaglia; Sonja Hossmann Castrisch; Peter Inauen<br />
Flond; Meia Inauen-Dolf Flond; Margot Inglin Samedan; Toja Isenring-Maissen Laax; Barbara<br />
Jacomet Rabius; Leci Jacomet Rabius; Cla Duri Janett Tschlin; Duri Janett Samedan; Marina<br />
Janett Puntraschigna; Schimun Janett Samedan; Sidonia Janett-Melcher Samedan; Angela<br />
Jann Schlarigna; Antonietta Kägi Zuoz; Martina Kaiser La Punt; Markus Keller Puntraschigna;<br />
Seraina Keller Puntraschigna; Notta Kirchen Chaflur; Sidonia Klainguti Samedan; Conradin<br />
Klaiss Schluein; Heidi Klalüna Segl; Andreas Kohler Puntraschigna; Elisa Lansel Bazzell<br />
Silvaplana; Adriano Laudonia-Walther Valchava; Natalia Laudonia-Walther Valchava;<br />
Cornelia Leder Puntraschigna; Dimitri Loringett Ligiaun; Leila Lüthi Puntraschigna; Gian Carl<br />
Lutz Puntraschigna; Michael Lutz Strada; Ruth Lutz Puntraschigna; Georg Luzzi Ramosch;<br />
Tina Luzzi-Näff Ramosch; Adrian Maissen Schluein; Agnes Maissen Glion; Alexander Maissen<br />
Glion; Anna Pia Maissen Turitg/Trun; Clau Maissen Trun; Curdin Maissen Trun; Flurin<br />
Maissen Trun; Gregori Maissen Mustér; Rita Maissen Schluein; Tarcisi Maissen Trun; Ursi<br />
Maissen Rabius; Zita Maissen-Tuor Trun; Jon Manatschal Samedan; Silvio Margadant<br />
Haldenstein; Linard Martinelli Lavin; Jon Mathieu Burg; Markus Mayer Ardez; Ursina Mayer-<br />
Barbüda Ardez; Claudio Melcher Sent; Annina Mengiardi Ardez; Reto Mengiardi Cuoira;<br />
Ladina Meyer-Ratti Bever; Andrea Mittner Puntraschigna; Daniel Monn Turitg; Giohen<br />
Monn Cumpadials; Carl Mosca Sent; Constanza Mosca Sent; Fadri Mosca Scuol; Victoria<br />
Mosca S-chanf; Leta Mosca-Gaudenz Sent; Emil Müller Susch; Francesca Murtas Schlarigna;<br />
Giorgio Murtas Schlarigna; Natalia Murtas Schlarigna; Karin Näf Karin Samedan; Bettina Näff<br />
San Murezzan; Christian Näff Ramosch; Corsin Näff Ramosch; Dora Näff Ramosch; Dumeng<br />
Näff Ramosch; Flurina Näff Ramosch/Zernez; Gian Andrea Näff Ramosch; Jon Andri Näff<br />
Ramosch; Ladina Näff Ramosch; Laura Näff Ramosch; Christoffel Nay Trun; Donat Nay<br />
Zignau; sur Reto Nay Sedrun; Anna Ursula Nef Ramosch; Linard Neuhäusler Zernez; Sara<br />
Nicca Schlarigna; Annina Nicolay Samedan; Gian Nicolay Schlarigna; Linard Nicolay Rueun;<br />
Jacqueline Nicolay-Gobert Schlarigna; Marco Niggli Samedan; Annigna Nogler Bever; Tina<br />
Nuotclà La Punt; Tina Nuotclà Zuoz; Charlotte Obrist Schlarigna; Carmen Oswald Müstair;<br />
Carmen Oswald Müstair; Reto Oswald Müstair; Alberto Palaia Glion; sur Ignazi Pally<br />
Ruschein; Beno Pardeller Strada; Maria Pardeller Strada; Armon Parolini Scuol; Guido<br />
Parolini Ftan; Jon Domenic Parolini Scuol; Jessica Pasti-Mottini Silvaplana; Ida Pedroncelli<br />
Schlarigna; Jürg Pedrun Schlarigna; Nieves Pedrun San Murezzan; Simone Pedrun Gutgsell<br />
Samedan; Oscar Peer Cuoira; Victor Peer Ramosch; Patrizia Pelazzi Schlarigna; Morena<br />
Peloni Schlarigna; Sandra Pilatti Schlarigna; Barbla Pinggera Sent; Constantin Pitsch Berna;<br />
Pio Pitsch Müstair; Riet Planta La Punt-Chamues-ch; Elviva Pünchera S-chanf; Jachen<br />
Puorger Sent/Scuol; Tina Puorger Sent; Mevina Puorger Pestalozzi Turich/Ramosch; Mevi<br />
Puorger-Vonmoos Ramosch/Cuoira; Martin Quinter Mustér; Glibert Räber Gilbert Samedan;<br />
Andreetta Räss-Bott Schaffhausen; Cla Rauch Sent; Mario Rauch Scuol; Uorschla Rauch
Scuol; Clà Riatsch Berna; Berni Riedi Scuol; Jürg Roffler Puntraschigna; Vanessa Roost-<br />
Monatsberger Zuoz; Ramona Roussette Sta. Maria; Reto Roussette Sta. Maria/Val Müstair;<br />
Giuseppina Rüegg Ruschein; Tresa Rüthers-Seeli Bottighofen; Bettina Salvett Sta. Maria;<br />
Remo Salvett Sta. Maria; Constant Sarott Samedan; Sämi Schäffi Puntraschigna; Armanda<br />
Schär Schlarigna; Daniela Schär Schlarigna; Pascal Schär Schlarigna; Sina Schär Schlarigna;<br />
Urs Schär Schlarigna; Carli Scherrer Trun; Clau Scherrer Schluein; Judith Scherrer Wangen;<br />
Sabina Scherrer Trun; Rosvita Scherrer-Barinius Illnau; Eva Schleich Fuldera; Magnus<br />
Schleich Fuldera; Madlaina Schloeth Scuol; Gian Reto Schmid Samedan; Toni Schmid Danis;<br />
Lisa Schmidt-Candinas Mustér; Marianne Schmied Scuol; Florentin Schnoz Cuera; Angelina<br />
Schnoz-Candinas Cuera; Martina Schroff Schlarigna; Lucian Schucan Zuoz; Ramun Schudel<br />
Scuol; Christiana Schuhmacher-Maissen Parapan; Berta Schwarz Scuol; Leta Semadeni<br />
Lavin; Romana Semadeni-Thom Wilen; Brida Sgier Gartmann Sevgein; Claudia Simonelli<br />
Schlarigna; Ladina Simonelli Samedan; Eveline Soliva Sedrun; Albert Spescha Cuera; Arnold<br />
Spescha Cuera; Ursula Stech Zuoz; Corsin Stecher La Punt; Leta Steck-Rauch Strada; Silvana<br />
Steiner Silvaplana; Jakob Stieger La Punt-Chamues-ch; Flurina Strimer Ardez; Elisa Stuppan<br />
Sent; Arno Sulser Zuoz; Anita Suter Schlarigna; Armon Taisch Schlarigna; Luis Tambornino<br />
Trun; Alfredo Tanoli Schlarigna; Duri Thom Susch; Gian Andrea Thom Susch; Irene Thom<br />
Susch; Rudolf Toggenburg Laax; Sandro Tomaschett Sedrun; Domenic Toutsch Zernez;<br />
Claudia Trepp Puntraschigna; Carmela Triulzi Schlarigna; Claudia Troncana Silvaplana; Esther<br />
Troxler La Punt; Gion Tscharner Zernez; Anna Mengia Tschenett Müstair; Fadri Tschenett<br />
Müstair; Susanne Tschenett S-chanf; Roland Tschuor Rabius; Aldo Tuor Mustér; Corsin Tuor<br />
Sempach; Doris Tuor Turitg; Iso Tuor Glion; Leo Tuor Sumvitg; Roger Tuor Mustér; Jovita<br />
Tuor-Valier Sempach; Andrea Urech Samedan; Curdin Urech Zuoz; Chatrina Urech-Clavuot<br />
Samedan; Inge Venzin-Flury Trin; Emmy Villinger-Hürlimann Trin; Adelina Vincenz Trun;<br />
Claudio Vincenz Trun; Fabian Vincenz Glion; Roman Vincenz Hirzel; Daniela Vincenz-Cavelti<br />
Trun; Jon Duri Vital Ardez; Tina Vital Janett Tschlin; Aldo Romano Walther Valchava; Lucia<br />
Walther Ardez; Angela Walther-Carisch Valchava; Gabi Weidmann-Fedi Schlarigna; Sandra<br />
Werro Zernez; Flurin Wieser Zuoz; Isidor Winzap Falera; Carmen Zanini Schlarigna; Elena<br />
Zanini Schlarigna; Fredi Zanini Schlarigna; Thomas Zinsli Riein; Karl-Peter Zipperlin<br />
Winterthur; Ruth Zipperlin Winterthur; Fabia Zöllig Puntraschigna;<br />
12-08-2012