Texte von Heinz Däpp

p. Adr. Andrea Lüthi
Maritzstrasse 48
3400 Burgdorf
Heinz Däpp an der Mitgliederversammlung der BKSE vom 16. Mai 2013
im Berner Gaskessel
Ds Wichtigschten i üsem Kanton Bärn isch d Verwautig. Dank dr Verwautig louft aus rund,
u we d Regierig nid gäng no würd derzwüsche funke, würd aus no ründer loufe. Aber d
Regierig meint, si mües gäng ds letschte Wort ha. D Regierig – das isch eis vo de Problem
für d Verwautig. Was d Regierig seit, isch gseit, da cha d Verwautig no lang säge. Was d
Regierig macht, isch gmacht, da cha d Verwautig no lang mache. Was d Regierig
verlaueret, isch verlaueret, da cha sech d Verwautig no lang ergere. Was d Regierig
verchachlet isch verchachlet, das cha d Verwautig o nümm flicke. Was d Regierig
verschlaat, isch verschlage, da cha d Verwautig nume no d Schärbe zämewüsche.
D Regierig isch ds einte Problem für d Verwautig, das Parlamänt ds angere. We d
Regierig meint, öppis sött gmacht sy, zum Byspiu es Gsamtprojekt ire dringlechen
Aaglägeheit, de seit si dr Verwautig, si söu so eis mache. U de macht d Verwautig e
Lagebeurteilig u drufaben e Standortbestimmig u drususen entsteit es Leitbild mit
Leitmotiv u Leitsätz. U us däm Leitbild entwicklet si es Aaforderigsprofiu u schrybt es
Strategiepapier. U nen Arbeitsgruppe macht e Modäuversuech un en Expertekommission
e Zwüschebricht mit eme Massnahmepaket. U scho het d Verwautig es Konzept u mues
nume no nen Aktionsplan ha, u dä isch de d Grundlag füre Gsamtprojektusschuss, wo das
Gsamtprojekt erarbeitet, u das cha d Regierig itz a Gross Rat wyterleite.
U im Grosse Rat säge si: Itz müesse mer äntlech, aber dr Boge nid überspanne. Itz sötte
mer de öppen, aber ds Fueder nid überlade. Itz chönnte mer de mau, aber nid wi ne Muni i
ne Chrishuufe. U de mache si ds Fäud-, Waud- u Wisegsetz, ds Gsetz gäge
Regierigswillkür u Parlamäntsläärlouf u no paar angeri Gsetz.
U im Jänner schneit‘s ne ds Wasserprediger- u Wytrinkergsetz ufe Tisch. Im Februar
hange d Yschzäpfen am Massnahmepaket, u we me se wägschlaat, schlaat men o grad
no d Massnahme wäg. Im März pfyfft e chaute Wind dür ds Leitbild u mi mues em
Häntschen aalege u wuligi Socke. Im April nähme si wäg em Nachtfroscht ds
Aaforderigsprofiu yne. Im Mai wird aues nöi un e nöji Expertekommission macht e nöie
Zwüschebricht. Im Juni verhaglet‘s dr Modäuversuech. Im Juli überchunnt dr
Zwüschebricht e Sunnestich. Im Ougschte donneret‘s ds Rycheschutz- u
Armeschröpfgsetz uf ds Rathuus abe. Im Septämber isch es sunnig u warm u dr
Aktionsplan wott verfliesse u mi mues nen uf ds Ysch lege. Im Oktober schüttet‘s i
Ströömen u d Bäch schryssen aus bachab, o ds Gsetz gäge Regierigswillkür u
Parlamäntsläärlouf. Im Novämber rägnet‘s gäng no u ds Gsamtprojekt versinkt im
Morascht.
Im Dezämber seit d Regierig, itz müesse mer haut no mau vo voren aafa u git dr
Verwautig dr Uftrag, es nöis Gsamtprojekt z machen u das macht si de oo, u scho cha d
Regierig das nöie Gsamtprojekt a Gross Rat wyterleite, u im Grosse Rat säge sy: Itz
müesse mer äntlech, aber dr Boge nid überspanne. Itz sötte mer de öppen, aber ds
Fueder nid überlade. Itz chönnte mer de mau, aber nid wi ne Muni i ne Chrishuufe.

D Verwautig verwautet üse Kanton speditiv u kreativ. D Verwautig verwautet üse Kanton
sparsam u wachsam. D Verwautig verwautet üse Kanton guet. I wett itz a paarne konkrete
Byspiu ufzeige, wi ir bärnische Staatsverwautig gschaffet wird, derby aber o Problem, wo
derby chöi entstah, nid verschwyge.
Bürgerneechi – das isch ds Gheimnis vore guete Verwautig. D Verwautigslüt müesse
wüsse, dass dr Bürger, dass d Bürgere vor Verwautig Reschpäkt darf erwarte, sogar denn,
we di Bürger nid ganz pflegeliecht sy. Bir Stüürverwautig zum Byspiu macht me das ganz
guet.
Dr Toni Mühsam, wo fuchstüüfuswiud isch wäg ere Stüürrächnig, chunnt wi ne Furie yne –
u d Lina Liebi am Schauter 1 dänkt, achtung, da chunnt wider eine, wo chli müesam isch.
Si schänkt däm wiude Maa e sanfte Blick, wünscht em e guete Tag, fragt ne, wi ner heissi
u wi si nem chönn behiuflech sy. Si Name syg Mühsam, seit dr Mühsam, aber sövu Stüüre
zal er nid, öb si nümm ganz bi Troscht sygen, e Flick wäg heige, en Eggen ab, es Redli z
viu, es Gnusch im Fadechörbli oder nümm aui Tassen im Schrank. Öb si düre syge bi Rot,
nid ganz bbachen oder vo aune guete Geischter verlaa. Öb’s nen usghänkt heig, e
Sicherig putzt oder i Weize gschneit. Öb se ds Güegi gstoche hei oder öb si eifach nume
wöuen use finge, was es a Uverschämtheit bi de Stüüre no mög verlyde.
Nüüt vo au däm, seit d Lina Liebi, öb er es Gaffee wöu oder lieber en Öpfu u da heig er
afe mau es Schöggeli, un e höchi Stüürrächnig syg doch gäng no weniger schlimm aus es
bbrochnigs Bei, u wenn er di Rächnig zaut heig, heig er es Zytli Rueh u ergeri sech ersch
wider, we di nächschti chömm. Stüüre zale syg nid luschtig, ämu nid im Kanton Bärn, u
wenn er weniger wöu zale, de mües er haut i d Kantön Schwyz, Zug oder Obwaude ga
wohne, aber öb’s de dört so gmüetlech wär wi hie, um dä Ospel ume u au di angeren
abtaklete Manager, wo i de Beizen i ds Eländ yne ihri Boni versuufi, das waag si z
bezwyfle.
U de luegt d Lina Liebi dr Toni Mühsam aa wi ne Tierärztin, wo grad ame ne touwütige
Hung dr Schuum vo dr Schnouze wüscht, u seit, är söu sech doch fröie, dass so schöns
Wätter syg u am Aaben e Schuttmätsch im Fernseh u scho gly wider Wienachte, un är
heig e schöne Pullover anne, so eine wett si o, u überhoupt fing si, är syg e ganz e flotte
Bursch, e richtige Gentelmen, höchaaständig u vermuetlech blitzgschyd. U itz isch dä Toni
Mühsam chli verunsicheret u fragt zimlech schüüch, warum er äch sövu Stüüre mües zale,
u d Lina Liebi seit, für dass me Gäud heig für Strassen u Schulen u Spitäler. Strasse
bruuch er nid, seit dr Mühsam, är heig es Mounten-Bike u bruuch nume Fäudwäge,
Schuele bruuch er o keni meh, es läng em, dass er zwöimal gfloge syg, un är heig o nid im
Sinn, chrank z wärde. Aber i eim heig si rächt: Blitzgschyd syg er. U zum Dank für di
kompetänti Beratig schänke eren itz sy Pullover.
Dr Dokter Stefan Stöckli vor Fachsteu Staatsräson im Staatsarchiv sorget derfür, dass im
Staat Bärn dr Bärnergeischt erhaute blybt.
„Dr Staat Bärn“, seit er, „isch es Gschänk vo üsen Vorfahre. Vo de vo Steiger, vo de vo
Fellebärg, vo de vo Fischer, vo de von Erlach, vo de vo Haller, vo de vo Jenner, vo de vo
2

Wattewyl, vo de vo Wurstebärger, vo de vo Grafferied, vo de vo Tscharner… u we dr
Napoleon nid gsi wär, dä Luuscheib, wo 1798 aus zungerobsi gmacht het i üsem Staat
Bärn, we dr Näpu nid gsi wär, di Chriegsgurgle, de würde gäng no üsi Vorfahre regiere,
wiu aber dr Näpu gsi isch, dä Heilandsdonner, müessen miir itz luege, dass aus bim aute
blybt u nid plötzlech dr Mei süsch e rot-grüenen Ugeischt aues nöi macht.“
„Was mer scho gäng so gmacht hei“, seit dr Dokter Stöckli, „das mache mer wyter so. Was
mer no nie so gmacht hei, das mache mer o itz nid so. So mache mer, dass aus glych
blybt, wo scho guet isch, u dass aus guet chunnt, wo no nid guet isch.
Mi sött müglechscht nüüt ändere. Gäng we men öppis gänderet het, het me nach eme
Zytli gmerkt, dass es schlechter worden isch. Drum sött me müglechscht nüüt änderen
oder nume das, wo schlechter worden isch, wiu me’s gänderet het. Das dörft me de aber
äbe nume so ändere, dass es wider isch wi vorhär. Aus Fuuschtregu sött me sech merke,
dass öppis, wo men änderet, nid unbedingt besser wird, dass aber öppis, wo me nid
änderet, sicher nid schlechter wird.
Mi sött luege, dass dr Bärnergeischt erhalte blybt. Mi sött dr Zytgeischt nid z naach a
Bärnergeischt härelaa. Mi sött lose, was dr Bärnergeischt seit. Bevor's z spät isch. Bevor
nume no dr Zytgeischt umegeischteret.“
Dr Dokter Stöckli isch übrigens Presidänt vor Sekzion Hingerwaudwyu vore
staatstragende politische Partei.
Es chunnt i jedere Verwautig, o ir bärnische, vor, dass sech Lüt i wichtigen Ämter z wichtig
nähme, dr Würmli zum Byspiu. Dr Willi Würmli isch Leiter vor Abteilig Makulatur im Amt für
Formular u Merkbletter. Är het nie glachet, wiu ihm vor luter Ehrfurcht vor sym wichtigen
Amt u vor dr eigete Wichtigkeit ds Lache vergangen isch.
Mi het em Witze verzeut, aber är het nume no meh vor sech häre gsürmlet. Mi het ne
gkutzelet, aber är isch nume no verbissener worde. Mit het’s mit ere Lachsauve probiert,
mit Lachgas, mit ere Lachsforäue – aus für nüüt. Mi het ihm es Ross i ds Büro gsteut, u
das Ross het glachet u d Ohre hein ihm gwaggelet vor Lache, aber dr Würmli het ke
Miene verzoge. Mi het sech gfragt, öb me ne söu operiere, aber är het o das nid luschtig
gfunde. Mi isch ratlos worde u het säuber nümm möge lache.
Bis öpper seit: Wenn eine nie lachet, cha me ne doch nid ärnscht näh. Dä mues men
absetze, wägwähle oder näbenuse befördere. So het me’s de o gmacht u dr Würmli
näbenusen beförderet, aus Adjunkt i ds Amt für Nüütnutz.
U itz het dr Willy Würmli glachet u glachet u o denn no glachet, we’s lengschtens nümm z
lache gä het. Da gseht me wider emau: Di wichtigen Ämter machen us dene, wo sech z
wichtig nähmen, amtlechi Wichte.
Dr Isidor Niggli isch Generausekretär ir Diräkzion für Sparmassnahme. Är het 25
Papierbearbeiterinne u -bearbeiter unger sech u di schryben u schrybe, u we si öppis
3

gschribe hei, de schrybe si öppis angers, u we si nümm wüsse, was si söue schrybe, de
schrybe si o das no, wiu dr Chef verlangt, dass gschribe wird.
U we de d Chöpf rouchne u's us em Computer useschmürzelet, de mache si Pouse. U
nach dr Pouse schrybe si wyter u schryben u schrybe, u d Wörtli wärde läng wi Rägewürm
u d Sätz läng wi Bandwürm u i di Sätz schlyche sech Näbesätz y wi Blindschlyche u vo Zyt
zu Zyt zünglet es Frömdwort wi ne Vipere us der Buechstabegröuhaude. D Jurischtinne
schrybe juristisch u d Ökonomen ökonomisch u d Soziologinne chinesisch. Nume d
Politologe schrybe Chuderwäutsch, wi's eigetlech müesst sy. U dass si o mau e Punkt
chönnte mache, chunnt nen ersch i Sinn, we si Fyrabe hei.
U am nächschte Tag schrybe si wyter u schryben u schrybe, u d Adjektiv lege sech uf d
Substantiv wi dr Mäutou uf d Räbe, u d Adverb schlinge sech um d Verben ume wi ds
Brombeerigschtrüpp ume Figeboum, u d Attribut schiessen i ds Chrut wi d Chrutstile. U we
de wider Fyraben isch, de gheie si das, was si gschribe hei, i d Papirchörb vor Diräkzion
für Sparmassnahme.
U am nächschte Tag hei si Rapport u dr Niggli seit, wichtig isch, dass dihr schrybet.
Wichtig isch aber o, dass dihr das, was dr schrybet, so schrybet, dass me's nid versteit u
drum o nid mues läse. Für das es gläse würd, bruuchti mer Lüt, u di hei mer nid wäg em
Pärsonaustopp u drum müesse die, wo schrybe, so schrybe, dass me's nid versteit u o nid
mues läsen u’s diräkt i Papirchorb cha gheie. D Verwaltig mues effiziänter wärde.
Im Spitauamt hei si di nöji Spitauplaanig abgschlosse, u was dr Verwautig i müesamer
Chlyarbeit glungen isch, git dr Gsundheitsdiräkter Perrenoud are Mediekonferänz bekannt.
Mir gseh o hie wider: D Verwautig macht d Büez, d Regierig ärntet d Lorbeere.
"Mit üsere nöie Spitauplanig", erklärt dr Perrenoud, "mache mer nume no ds Notwendige u
nid o no ds Wünschbare. Abstehendi Ohren u bbrocheni Härze behandle mer nümm,
Bierbüüch, Seeleschmätter u Wäutschmärz o nümm. Für ds Notwändige git's no zwöi
Spitäler, eis z Münsigen u eis z Bäup. Die rächts vor Aare göh i das z Münsige, die linggs
vor Aare i das z Bäup.
Luege mer das z Münsige chli genauer aa. Gleitet wird's vo zwone Chrankeschwöschtere,
dr Schwöschter Annekäthi u dr Schwöschter Annerösi. D Schwöschter Annekäthi isch
zueständig für aus vom Buuchnabu aa ufwärts, d Schwöschter Annerösi für aus vom
Buuchnabu aa abwärts. D Schwöschter Annekäthi schaffet vor auem mit Lindeblüetetee, d
Schwöschter Annerösi mit Rizinusöu. Derzue bruuche si de no je es guet gschliffnigs
Sackmässer für d Mandlen u d Blinddärm.“
"Die, wo mer ds Münsigen oder z Bäup nid wider uf d Bei bringe", brichtet dr Perrenoud
wyter, "di tüe mer nach Bärn i d Insu. Dört hei mer en internationali Kapazität aus Diräkter
chönne gwinne, dr Dokter Dracula us Transsylvanie, en usgwisene Spezialischt für
Bluettransfusione. Spitzemedizin biete mer de o ihr Chirurgie, mit em Habegger, em
Hämmerli u em Hungerbühler. Dr Habegger isch Sanitär-Installateur u zueständig für
Ohre, Nase, Haus. Dr Hämmerli isch Schlosser u behandlet d Wadebei-, d Schlüssubei- u
4

d Schienbeibrüüch. Dr Hungerbühler isch Metzger u macht mit den Innereie. De hei mer
no eine für d Narkose, dr Hürzeler. Dä isch Profiboxer."
Im Soziauamt het en innovativi Arbeitsgruppe unger dr Leitig vor Susi Witzig es Konzept
erarbeitet füre materiell Usglych zwüsche de Rychen u den Arme.
"Dene, wo nüüt hei", seit d Susi Witzig, "näh mer o das no u gäbe's dene, wo aus hei.
Dene, wo aus hei, näh mer aus u gäbe's dene, wo nüüt hei. De hei die, wo aus gha hei,
nümm, u die, wo nüüt gha hei, aus. U itz wüsse die, wo aus gha hei u itz nümm hei, wüsse
die, wi das isch, we me nüüt het. U die, wo nüüt gha hei u itz aus hei, wüsse, wi das isch,
we men aus het. U itz gäbe die, wo nüüt gha hei u itz aus hei, dene, wo aus gha hei u itz
nümm hei, itz gäbe die dene d Häufti vo auem. U itz het niemer meh aus u niemer meh
nüüt, u aui hei gnue."
"De hei mer no die, wo zwenig hei, u die, wo zviu hei", seit d Susi Witzig. "Dene, wo zviu
hei, näh mer das, wo si zviu hei, u gäbe's dene, wo zwenig hei. U itz het niemer meh zviu
u niemer meh z wenig, u aui hei gnue."
"We itz aber die, wo aus hei, u die, wo zviu hei, nid wei, das me dene, wo nüüt hei, u dene,
wo zwenig hei, das git, was si bruuche - was de?", wott öpper wüsse. "De säge mer dene,
wo aus hei, u dene, wo zviu hei", seit d Susi Witzig, "de säge mer dene, si syge
hummutruurige Gyzgnäpper u sötte sech schäme. U we das nüüt nützt, de mues me haut
warte.
U de chunnt de scho mau d Zyt, wo die, wo nüüt hei, 's vo dene nähme, wo aus hei, u die,
wo zwenig hei, nähme's vo dene, wo zviu hei. U mir i üsem Amt müesse de nume no
luege, dass die, wo nüüt hei, dene, wo aus hei, nid grad aus nähme, u dass die, wo
zwenig hei, dene, wo zviu hei, nid zviu nähme."
Wichtig i jeder Diräkzion, i jedem Amt isch di interni Kommunikazion. U we dihr hie no chli
weit zuelege, de empfilen i nech dr Röbi Gröbeli vo Take it easy Communication, e
begnadete Kommunikationsberater, wo im Waudhotel Sunneschyn uf em Monte
Schnurioso mit nech Kommunikationstraining macht, so dass dr nächhär wüsst, was das
heisst, Wärtschöpfig dür interni Kommunikation.
„Entscheidend isch“, seit dr Gröbeli, „entscheidend isch, dass dr i öijem Amt offe
kommunizieret: Nid uf ds Muu hocke, aber wüsse, wär wäm was darf säge. Nid aui dörfen
aunen aues säge, süsch verwandlet sech öije Lade i ne Chriegsschouplatz.“
"Darf en Oberen amenen Ungere sägen, är syg e Pinsu, o wenn er ke Pinsu isch", fragt dr
Gröbeli u git de d Antwort grad säuber: "Säubverständlech, di Obere dörfen aus. Darf en
Ungeren amenen Obere säge, är syg e Pinsu, wenn er e Pinsu isch? Im Prinzip nei, aber
wenn er scho nen angeri Steu het, de darf er. Darf es Chaub are Chueh säge, si syg e
Chueh? Es Chuehchaub darf, es Munichaub sött nid, süsch heit dihr plötzlech es Problem
mit sexueller Beläschtigung am Arbeitsplatz. Darf e Bundesrat am enen angere Bundesrat
sägen, är syg numen e haube Bundesrat? Ja, bir SVP gäute für di interni Kommunikation
5

sungeri Regle, u dä Bundesrat, wo däm angere Bundesrat gseit het, är syg numen e
haube Bundesrat, isch gly drufaben überhoupt ke Bundesrat meh gsi, u dr haub het me
mittlerwyle dür nen angerhaubfachen ersetzt.
Aber mir rede hie nid vor SVP, mir rede hie vom Normaufau. Darf dr eint Löu am angere
Löu sägen, är syg e Löu? Ja, we dr anger Löu am einte Löu o scho gseit het, är syg e Löu.
U we dr anger Löu am einte Löu no nid gseit het, är syg e Löu? O denn darf dr eint Löu
am angere Löu sägen, är syg e Löu“, seit dr Gröbeli, „eine mues ja schliesslech aafaa mit
dr interne Kommunikation.“
Bi de Chinds- u Erwachseneschutzbehörden im Kanton Bern louft d Kommunikazion u
louft o aus angere rund. U zwar drum, wiu sech d Mitarbeiterinnen u d Mitarbeiter i der
Behörde gäng a di sibe goudige KESB-Regle haute. Di erschti: Mache, was me mues, u
nid nume säge, was me sött. Di zwöiti: Wüsse, was me wott u nid nume lose, was si wei.
Di dritti: Gschyder mau ganz lätz aus gäng chli dernäbe. Di vierti: Nume nid gsprängt, aber
gäng chli hüscht u hott. Di füfti: We me’s aune rächt macht, macht men öppis fautsch. Di
sächsti: D Pfuuscht glych no lieber im Sack aus uf em Oug. U schliesslech no di sibeti:
Chinds- u Erwachseneschutz isch d Kunscht vom Mügleche, heiterebimbam.
D KESB isch e Feus ir Brandig, e Lüchtturm im Sturm, e Komet ir fischtere Nacht. E
Kompass ir Wüeschti, e Wägwyser im Näbu, en Alphütten im Gwitter. Ziiusicher wi ne
Flädermuus, beharrlech wi ne Lawineverbouig imene stränge Winter, unböigsam – we’s
ume Chinds- u Erwachseneschutz geit – unböigsam wi nen aute Rheumatiker.
Sy mer froh, dass es no so Lüt git wi d Mitabeiterinnen u d Mitarbeiter im bärnische
Chinds- u Erwachseneschutz, hüttzutags, wo d Lüt gäng dümmer wärden u viiu Lüt scho
so dumm sy wi gwüssi Politiker – weli sägen i nid, i wott nid no Krach mit Mörgeli, Amstutz
u Konsorte – wi gwüssi Politiker, wo meine, hinger em Gurte gäb’s kener Mönsche meh,
höchschtens no Mönschenaffe, u Europa syg hinger em Mond u Afrika gäb's gar nid u dr
Mars syg es Caramel mit Schoggi drum u dr Gross Bär di grossi Beiz bir Station
Ostermundige u d Milchstrass dr Wäg i d Chäserei. U dr Orlando di Lasso syg e Cowboy
imene Spaghetti-Western u dr Adalbert Stifter e Stift im zwöite Lehrjahr u dr Frank Martin
dr chlyner Brüetsch vom Rémy Martin.
U Vasella syg e Brotufstrich u dr Nutella dr Boss vo Novartis. U dr Josef Eptinger syg dr
pensioniert Papscht u Ratzinger es Minerauwasser us em Basubiet. Un es Minarett syg es
Kanonerohr un es schwarzes Schaaf e Drogedealer us em Kosovo oder eifach numen e
Neger, es chönn aber o nen Assistänzarzt us Lörrach sy. Un es wysses Schaf, säge di
Politiker, syge Lüt wi sy. Sy mer froh, dass es no anger Lüt git – Lüt wi d Mitarbeiterinnen
u d Mitarbeiter vom bärnische Chinds- u Erwachseneschutz.
Mit ausdrücklicher Genehmigung von Heinz Däpp
www.heinzdäpp.ch
heinz.daepp@bluewin.ch
6