07.03.2015 Aufrufe

( )n/1

( )n/1

( )n/1

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

Aufgabe 1:<br />

In der mechanischen Verfahrenstechnik werden häufig analytische Funktionen, wie die RRSB (Rosin-<br />

Rammler-Sperling-Bennett)- oder die GGS (Gates, Gaudin, Schuhmann)-Verteilung benutzt, um Partikelgrößenverteilungen<br />

zu beschreiben. Sind die entsprechenden Parameter dieser analytischen Funktion<br />

bekannt, können daraus direkt charakteristische Kennwerte der Partikelgrößenverteilung erhalten werden.<br />

Berechnen Sie ausgehend von der RRSB-Verteilung (Gl.1) und der GGS-Verteilung (Gl. 2) die entsprechenden<br />

mathematische Beziehungen für den Medianwert d 50,3 , den Modalwert d h,3 , den Erwartungswert<br />

(Mittelwert) d m,3 sowie den Sauter-Durchmesser d ST .<br />

n<br />

d <br />

Q <br />

3(<br />

d ) 1 exp <br />

(1)<br />

<br />

<br />

d63,3<br />

<br />

k<br />

d <br />

Q<br />

3( d ) 0,8 <br />

(2)<br />

d<br />

80,3 <br />

Lösung:<br />

Der Medianwert d 50,3 kann aus Q 3 (d) ermittelt werden, wobei Q3(<br />

d50,<br />

3<br />

) 0, 5 ist. Damit folgt<br />

für die RRSB-Gleichung:<br />

für die GGS-Gleichung:<br />

n<br />

d <br />

d <br />

50,3<br />

50,3<br />

1 exp<br />

0,5<br />

0,8 0, 5<br />

<br />

d<br />

63,3 <br />

<br />

<br />

d<br />

80,3<br />

<br />

<br />

k<br />

d<br />

exp<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

50,3<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

0,5<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

d<br />

50,3<br />

80,3<br />

k<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

5<br />

8<br />

d<br />

<br />

d<br />

50,3<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

n<br />

ln 0,5<br />

d<br />

50,3<br />

d<br />

80,3<br />

5 <br />

<br />

8 <br />

1/ k<br />

d<br />

<br />

d<br />

d<br />

50,3<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

n<br />

ln 2<br />

50,3<br />

d63,3<br />

ln 2<br />

<br />

1/ n


Der Modalwert d h,3 stellt das Maximum der Partikelgrößenverteilungsdichte q 3 (d) dar, wobei für q 3 (d)<br />

gilt:<br />

dQ<br />

3( d )<br />

q3( d ) .<br />

d( d )<br />

Damit ist:<br />

für die RRSB-Gleichung:<br />

für die GGS-Gleichung:<br />

n<br />

k1<br />

n<br />

<br />

n1<br />

d<br />

d 1<br />

q <br />

<br />

3( d ) d exp<br />

q <br />

n<br />

d<br />

<br />

3( d ) 0,8<br />

<br />

63,3<br />

<br />

d<br />

k<br />

63,3 <br />

d80,3<br />

d80,3<br />

q ( d ) <br />

3<br />

n<br />

d<br />

63,3<br />

d<br />

<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

n1<br />

<br />

exp<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

q ( d ) <br />

3<br />

0,8 k <br />

<br />

d<br />

80,3 <br />

d<br />

d<br />

80,3<br />

<br />

<br />

<br />

k 1<br />

Für das Maximum gilt:<br />

d 3<br />

q ( d ) 0<br />

d( d )<br />

für die RRSB-Gleichung:<br />

dq3( d )<br />

<br />

d( d )<br />

n<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

1<br />

( n 1)<br />

<br />

d<br />

d<br />

exp<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

exp<br />

<br />

<br />

d<br />

n<br />

<br />

n<br />

<br />

(<br />

1)<br />

<br />

d<br />

<br />

n2<br />

n<br />

n1<br />

n1<br />

63,3<br />

63,3<br />

63,3<br />

63,3<br />

63,3<br />

d<br />

<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

dq3( d )<br />

<br />

d( d )<br />

n<br />

d<br />

63,3<br />

d<br />

exp<br />

<br />

<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

<br />

<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

n1<br />

<br />

1<br />

d<br />

<br />

d<br />

( n 1)<br />

n <br />

<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

n<br />

n1<br />

n<br />

für n > 1 ist<br />

n<br />

d d 1<br />

<br />

exp<br />

<br />

0 , somit muss<br />

d <br />

<br />

d63,3<br />

<br />

d<br />

63,3 d<br />

( n 1) n <br />

0 sein.<br />

63,3 d<br />

<br />

<br />

d<br />

63,3 <br />

<br />

<br />

d<br />

( n 1) n <br />

d<br />

h<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

<br />

0<br />

d<br />

<br />

d<br />

h<br />

63,3<br />

n<br />

n 1<br />

<br />

<br />

n<br />

d<br />

d<br />

h<br />

63,3<br />

n 1<br />

<br />

n <br />

1/ n<br />

d d<br />

h<br />

63,3<br />

n 1<br />

<br />

<br />

n <br />

1/ n


für die GGS-Gleichung:<br />

dq ( d )<br />

<br />

d( d )<br />

0,8 k d<br />

<br />

d<br />

80,3 d<br />

80,3<br />

<br />

<br />

<br />

k2<br />

1<br />

( k 1)<br />

<br />

d<br />

80,3<br />

0,8 k( k 1)<br />

d<br />

<br />

<br />

2<br />

d<br />

80,3 d<br />

80,3<br />

k2<br />

0,8 k( k 1)<br />

d<br />

<br />

<br />

2<br />

d<br />

d<br />

80,3<br />

k<br />

k ( k 1)<br />

<br />

2<br />

d<br />

3<br />

<br />

dq3( dh<br />

) k ( k 1)<br />

Q 3( d ) 0<br />

2<br />

d( d ) d<br />

h<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Q ( d )<br />

3<br />

für k > 1 wird<br />

k ( k 1)<br />

Q 3( d ) nur 0, wenn Q<br />

2<br />

3 (d) = 0 ist, d.h. d = d min<br />

d<br />

h<br />

Für den Erwartungswert d m,3 (Mittelwert) gilt:<br />

d<br />

m,3<br />

dmax<br />

d q3<br />

dmin<br />

( d ) d( d<br />

)<br />

Somit folgt für die RRSB-Verteilung:<br />

d<br />

n1<br />

n<br />

max<br />

n d d<br />

d<br />

d <br />

,3<br />

exp<br />

d( d )<br />

m<br />

d d<br />

d<br />

dmin<br />

63,3 63,3<br />

63,3 <br />

<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

m,3<br />

<br />

<br />

<br />

0<br />

<br />

n <br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

exp<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

d( d )<br />

<br />

<br />

hier ist eine Substitution nötig:<br />

n<br />

n1<br />

d <br />

<br />

t , d.h.<br />

d n<br />

d dt <br />

d( d )<br />

63,3 <br />

d<br />

63,3 d63,3<br />

bzw.<br />

d<br />

d( d ) <br />

n<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

1n<br />

d t<br />

weiterhin folgt aus<br />

n<br />

d <br />

<br />

t die Beziehung<br />

d <br />

1/ n<br />

<br />

d t<br />

63,3 <br />

d<br />

63,3 <br />

so dass<br />

d<br />

m,3<br />

d<br />

<br />

<br />

63,3<br />

0<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

n<br />

<br />

exp<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

n<br />

<br />

<br />

d t d<br />

<br />

<br />

<br />

1/ n<br />

63,3 t<br />

0<br />

<br />

exp t<br />

dt<br />

Wie man noch aus der Mathematikvorlesung weiß, gilt<br />

<br />

1x<br />

( x ) exp ( t<br />

) t dt wobei ( x )<br />

0<br />

die Gamma-Funktion ist. Weiterhin kann man schreiben


0<br />

1n'<br />

( n' ) exp ( t<br />

) t dt mit<br />

(1<br />

<br />

1<br />

n<br />

) <br />

<br />

<br />

0<br />

exp ( t<br />

) t<br />

1/ n<br />

Somit haben wir die Lösung:<br />

dt<br />

n'<br />

1 <br />

1<br />

n<br />

, damit ist<br />

dm,3<br />

63, 3<br />

d (1 <br />

1<br />

n<br />

)<br />

für die GGS-Verteilung:<br />

d<br />

m,3<br />

dmax<br />

d q3<br />

dmin<br />

( d ) d( d<br />

)<br />

d<br />

m,3<br />

<br />

dmax<br />

<br />

dmin<br />

0,8 k <br />

d <br />

d<br />

80,3 <br />

d<br />

d<br />

80,3<br />

<br />

<br />

<br />

k 1<br />

d( d<br />

0,8 k<br />

) <br />

d<br />

k<br />

80,3<br />

dmax<br />

k<br />

<br />

dmin<br />

d d( d ) <br />

d<br />

0,8 k<br />

d<br />

( k 1)<br />

k<br />

80,3<br />

k 1<br />

dmax<br />

dmin<br />

<br />

( k<br />

k <br />

0,8 <br />

1)<br />

<br />

d<br />

d<br />

80,3<br />

k<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

dmax<br />

dmin<br />

d<br />

m,3<br />

k <br />

0,8 <br />

( k 1)<br />

<br />

d<br />

d<br />

80,3<br />

k<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

dmax<br />

dmin<br />

<br />

( k<br />

k<br />

Q<br />

3(<br />

d ) d<br />

1)<br />

dmax<br />

dmin<br />

d<br />

m,3<br />

k<br />

d<br />

( k 1)<br />

max<br />

Wenn d max unbekannt ist, so folgt aus<br />

Q ( d<br />

k<br />

d <br />

max<br />

) 0,8 <br />

1 die Beziehung<br />

d<br />

80,3 <br />

3 max<br />

<br />

d<br />

<br />

d<br />

max<br />

80,3<br />

k<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

5<br />

4<br />

1 / k<br />

bzw. 5 <br />

dmax<br />

d80,<br />

3<br />

4 <br />

. Somit ist<br />

d<br />

m,3<br />

k 5 <br />

<br />

( k 1) 4 <br />

1 / k<br />

d<br />

80,3<br />

Wenn Sie noch nicht müde sind, könnten wir noch den Sauter-Durchmesser d ST ausrechnen:<br />

d<br />

ST<br />

<br />

dmax<br />

<br />

dmin<br />

1<br />

q3(<br />

d )<br />

d<br />

d( d<br />

)<br />

für die RRSB-Verteilung:


max<br />

min<br />

d<br />

d<br />

n<br />

63,3<br />

1<br />

n<br />

63,3<br />

63,3<br />

ST<br />

)<br />

d<br />

d(<br />

d<br />

d<br />

exp<br />

d<br />

d<br />

d<br />

n<br />

d<br />

1<br />

1<br />

d<br />

hier ist wieder eine Substitution nötig:<br />

n<br />

d 63,3<br />

d<br />

t<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

, d.h. )<br />

d( d<br />

d<br />

n<br />

d<br />

d<br />

dt<br />

63,3<br />

1<br />

n<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

bzw.<br />

dt<br />

d<br />

1<br />

n<br />

d<br />

d<br />

d<br />

d<br />

)<br />

d<br />

(<br />

d 3<br />

63,<br />

1 )<br />

n<br />

(<br />

63,3<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

max<br />

min<br />

d<br />

d<br />

n<br />

63,3<br />

1<br />

63,3<br />

63,3<br />

ST<br />

t<br />

d<br />

d<br />

d<br />

exp<br />

d<br />

d<br />

d<br />

d<br />

, aus n<br />

1/<br />

63,3<br />

t<br />

d<br />

d<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

folgt die Gleichung<br />

n<br />

1/<br />

1<br />

63,3<br />

t<br />

d<br />

d<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

, so dass<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

max<br />

min<br />

d<br />

d<br />

n<br />

1/<br />

63,3<br />

ST<br />

t<br />

d<br />

t<br />

exp<br />

t<br />

d<br />

d<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

0<br />

n'<br />

1<br />

dt<br />

t<br />

)<br />

t<br />

exp (<br />

)<br />

( n'<br />

mit<br />

n<br />

1<br />

1<br />

'<br />

n<br />

<br />

bzw.<br />

n<br />

1<br />

n'<br />

1 <br />

<br />

<br />

. Damit ist<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

0<br />

n<br />

1/<br />

dt<br />

t<br />

)<br />

t<br />

exp (<br />

)<br />

n<br />

1<br />

(1<br />

<br />

Somit haben wir die Lösung:<br />

)<br />

n<br />

1<br />

(1<br />

d<br />

d<br />

63,3<br />

ST<br />

<br />

<br />

<br />

für die GGS-Verteilung:<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

max<br />

min<br />

max<br />

min<br />

max<br />

min<br />

d<br />

d<br />

2<br />

k<br />

k<br />

80,3<br />

d<br />

d<br />

2<br />

k<br />

80,3<br />

d<br />

d<br />

1<br />

k<br />

80,3<br />

80,3<br />

ST<br />

)<br />

d( d<br />

d<br />

d<br />

k<br />

0,8<br />

1<br />

)<br />

d<br />

d(<br />

d<br />

k<br />

d<br />

d<br />

0,8<br />

1<br />

)<br />

d<br />

d(<br />

d<br />

1<br />

d<br />

d<br />

d<br />

k<br />

0,8<br />

1<br />

d<br />

max<br />

max<br />

d<br />

d<br />

3<br />

d<br />

d<br />

k<br />

80,3<br />

d<br />

d<br />

1<br />

k<br />

k<br />

80,3<br />

ST<br />

d<br />

k<br />

1<br />

k<br />

d<br />

1<br />

k<br />

k<br />

1<br />

)<br />

d<br />

Q (<br />

1<br />

k<br />

k<br />

1<br />

d<br />

1<br />

d<br />

d<br />

0,8<br />

1<br />

k<br />

k<br />

1<br />

d<br />

1)<br />

k<br />

(<br />

d<br />

k<br />

0,8<br />

1<br />

d<br />

max<br />

min<br />

max<br />

min<br />

max<br />

min<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

80,3<br />

k<br />

1/<br />

ST<br />

d<br />

4<br />

5<br />

k<br />

1<br />

1<br />

d


Aufgabe 2:<br />

Gegeben ist ein Pulver von quaderförmigen Kristallen. Diese lassen sich durch eine Kantenlänge d der<br />

quadratischen Querschnittsfläche charakterisieren. Die Länge der Kristalle beträgt 2d.<br />

d<br />

2 d<br />

Die Größenverteilung lässt sich durch folgende Anzahldichteverteilung q 0 (d) beschreiben:<br />

<br />

d (<br />

d dmax<br />

)<br />

<br />

mit 0 d dmax<br />

q<br />

0(<br />

d ) a<br />

(3)<br />

<br />

0<br />

mit d dmax<br />

Lösung:<br />

a) Bestimmen Sie den Parameter a in Abhängigkeit von der maximalen Partikelgröße d max .<br />

d max<br />

q<br />

Normierung: ( d ) d( d ) 1<br />

<br />

0<br />

0<br />

<br />

dmax<br />

<br />

0<br />

2<br />

dmax<br />

max<br />

max<br />

d d<br />

d<br />

<br />

<br />

a a<br />

3 2<br />

d d d<br />

d( d ) <br />

3a 2a<br />

0<br />

3<br />

d<br />

<br />

3a<br />

max<br />

3<br />

d<br />

<br />

2a<br />

max<br />

3<br />

d<br />

<br />

6a<br />

max<br />

1<br />

Somit:<br />

1 3<br />

a d max<br />

6<br />

b) Wie lauten die Partikelgrößenverteilung Q 3 (d) und die Partikelgrößenverteilungsdichte q 3 (d).<br />

q ( d )<br />

3<br />

3<br />

dmax<br />

d q0(<br />

d )<br />

3<br />

mit M<br />

3,0<br />

d q0(<br />

d ) d( d )<br />

M<br />

<br />

3,0<br />

dmin<br />

M<br />

3,0<br />

d<br />

max<br />

1<br />

( d<br />

a<br />

<br />

dmin<br />

5<br />

d<br />

4<br />

d<br />

max<br />

) d( d<br />

1 d<br />

) <br />

a<br />

<br />

6<br />

6<br />

d<br />

<br />

5<br />

d<br />

5<br />

max<br />

<br />

<br />

<br />

dmax<br />

0<br />

<br />

3<br />

d<br />

5<br />

max


6 d ( d d<br />

<br />

3<br />

q<br />

0( d ) dmax<br />

<br />

0<br />

max<br />

)<br />

mit<br />

mit<br />

0 d d<br />

d d<br />

max<br />

max<br />

30 d<br />

q ( d ) <br />

3<br />

4<br />

( d d<br />

d<br />

6<br />

max<br />

max<br />

)<br />

q ( d ) <br />

3<br />

30<br />

d<br />

max<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

5<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

4<br />

<br />

<br />

<br />

Q ( d ) <br />

3<br />

d<br />

<br />

q ( d<br />

3<br />

dmin<br />

) d( d<br />

)<br />

d<br />

Q<br />

3(<br />

d ) <br />

dmin<br />

30<br />

d<br />

max<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

<br />

<br />

<br />

5<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

4<br />

<br />

<br />

<br />

3<br />

d( d<br />

1 <br />

) 30 <br />

6<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

6<br />

<br />

<br />

<br />

1 <br />

<br />

5<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

d<br />

5<br />

<br />

<br />

<br />

dmin<br />

<br />

Q<br />

3(<br />

d ) 5<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

6<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

6<br />

<br />

<br />

d<br />

d<br />

max<br />

5<br />

<br />

<br />

<br />

c) Welche Oberfläche besitzt die Masse m eines solchen Pulvers mit der Feststoffdichte ρ S .<br />

spezifische Oberfläche des Quaders Q:<br />

A<br />

S ,m,Q<br />

<br />

A<br />

S V,<br />

<br />

S<br />

,Q<br />

AS ,G<br />

<br />

V<br />

S<br />

G<br />

N AQ<br />

<br />

N V<br />

S<br />

Q<br />

A<br />

2<br />

2<br />

2 3 3<br />

Q<br />

2 d 2 d d 4 10 d VQ<br />

2 d d 2 d d<br />

A<br />

S ,m,Q<br />

<br />

N <br />

S<br />

dmax<br />

<br />

N <br />

10 d<br />

dmin<br />

0<br />

dmax<br />

<br />

dmin<br />

2<br />

2 d<br />

q<br />

3<br />

0<br />

q<br />

( d ) d( d<br />

0<br />

)<br />

( d ) d( d<br />

)<br />

5<br />

<br />

<br />

S<br />

M<br />

M<br />

2,0<br />

3,0<br />

dmax<br />

2<br />

M<br />

2,0<br />

d q<br />

dmin<br />

0<br />

( d ) d( d<br />

)<br />

M<br />

2,0<br />

dmax<br />

6 d<br />

<br />

dmin<br />

3<br />

( d d<br />

d<br />

3<br />

max<br />

max<br />

)<br />

d( d<br />

6<br />

) <br />

d<br />

3<br />

max<br />

<br />

<br />

<br />

5<br />

d<br />

5<br />

d<br />

max<br />

4<br />

d <br />

<br />

4 <br />

dmax<br />

dmin<br />

3 2<br />

M<br />

2,0<br />

d sowie<br />

max<br />

10<br />

M<br />

3,0<br />

<br />

3<br />

d<br />

5<br />

max<br />

A<br />

S ,m,Q<br />

15<br />

<br />

2 <br />

S<br />

1<br />

d<br />

max<br />

15 m 1<br />

A <br />

2 <br />

S<br />

d max


d) Eine Probe des Pulvers wird nun in eine Flüssigkeit eingebracht, in der sich die Kristalle nicht<br />

auflösen und somit eine stark verdünnte Suspension ergeben. Diese Suspension wird dann mittels<br />

einer Sedimentationsapparatur untersucht, dessen Detektor einzelne Partikeln zählt und für<br />

jede Partikel ein Spannungssignal U aufnimmt, welches proportional zum Volumen der Partikel<br />

ist, d.h.: U = k · d 3 .<br />

Berechnen Sie die mit diesem Gerät gemessene Partikelgrößenverteilungsdichte q 0 (U).<br />

3<br />

Signal: U k d<br />

3<br />

0<br />

U0 k d max<br />

3<br />

dmax<br />

d U<br />

2<br />

Anstieg des Signals: 3 k d<br />

d( d )<br />

q ( d ) d( d ) q0(U ) d(U )<br />

U<br />

3<br />

k d k d<br />

0<br />

q0( d ) d( d ) q0(U ) d(U )<br />

q (U )<br />

0<br />

q0(<br />

d )<br />

<br />

d U /<br />

d( d<br />

6 d ( d d<br />

<br />

) d<br />

3<br />

max<br />

max<br />

) 1<br />

<br />

3 k d<br />

2<br />

U0<br />

<br />

<br />

U<br />

2<br />

<br />

U<br />

1/ 3<br />

0<br />

1<br />

U<br />

<br />

Q<br />

<br />

<br />

0(U ) q0(U ) d(U ) 2<br />

0<br />

<br />

<br />

U<br />

U<br />

0<br />

<br />

<br />

<br />

2 / 3<br />

<br />

2<br />

3<br />

<br />

U<br />

U<br />

0<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Q0<br />

(U ) 3<br />

<br />

<br />

U<br />

U<br />

0<br />

<br />

<br />

<br />

2 / 3<br />

2<br />

U<br />

U<br />

0<br />

e) Im folgenden wird ein Pulver betrachtet, dessen maximale Partikelgröße d max 6 mm beträgt.<br />

Dieses Pulver wird einer Siebanalyse untersucht. Dabei soll es sich um eine ideale Siebung handeln,<br />

d.h. jeweils alle Partikeln mit d < w (w Maschenweite des Siebbodens) sind durch das jeweilige<br />

Sieb gefallen. Daraus ergeben sich folgende Werte:<br />

Tab. 1: Siebanalyse des Partikelkollektives.<br />

Nummer des Siebes 1 2 3 4 5 6 7<br />

Maschenweite des Siebbodens<br />

6 5 4 3 2 1 0<br />

w in mm<br />

Masse der Partikelfraktion 0,0 2,632 3,856 2,418 0,915 0,172 0,007<br />

in g<br />

Partikelgrößenverteilung<br />

Q 3 (d) in %<br />

100,0 73,68 35,12 10,94 1,79 0,07 0<br />

Berechnen Sie die Partikelgrößenverteilung Q 3 (d).


d<br />

<br />

<br />

Q ( d ) q ( d ) d( d ) <br />

3<br />

3<br />

dmin<br />

n<br />

i1<br />

3,i<br />

<br />

m<br />

i<br />

3,i<br />

n<br />

mi<br />

i1<br />

Ihr Vorgesetzter in der Firma verlangt nun von Ihnen, daß Sie aus diesen Daten (Tab. 1) die<br />

Partikelgrößenverteilungsdichte q 0 (d) bestimmen sollen. Obwohl Sie wissen, daß dies mit signifikanten<br />

Fehlern verbunden sein kann, folgen Sie der Anordnung:<br />

Berechnen Sie q 0 (d) der Siebanalyse und tragen Sie die jeweiligen Werte in die untenstehende<br />

Tabelle 2 ein. Stellen Sie das Ergebnis als Balkendiagramm graphisch dar. Vergleichen Sie das<br />

Ergebnis der Siebanalyse mit der „wahren“ Partikelgrößenverteilungsdichte, die durch q 0 (U) gegeben<br />

ist. Begründen Sie die erhaltenen Abweichungen.<br />

Tab. 2: Berechnungen zur Partikelgrößenverteilungsdichte q 0 (d) der Siebanalyse<br />

Partikeldurchmesser d i in mm 0 1 2 3 4 5 6<br />

q 3 (d) in mm -1 0,0007 0,0172 0,915 0,2418 0,3856 0,2632<br />

d m,i in mm 0,5 1,5 2,5 3,5 4,5 5,5<br />

q 0 (d) in mm -1 0,1999 0,1819 0,2091 0,2013 0,1510 0,0564<br />

q ( d d<br />

3<br />

i<br />

i1<br />

Q<br />

3( di<br />

) Q<br />

3( d<br />

) <br />

d d<br />

i<br />

i1<br />

i1<br />

)<br />

q ( d )<br />

0<br />

3<br />

d<br />

<br />

dmax<br />

q3(<br />

d )<br />

3<br />

mit M<br />

3,3<br />

d q3( d ) d( d )<br />

M<br />

<br />

3,3<br />

dmin<br />

q ( d<br />

0<br />

d<br />

q ( d d<br />

)<br />

3<br />

N<br />

m,i 3 i i1<br />

3<br />

i<br />

di1<br />

) <br />

M<br />

3 ,3<br />

dm,i<br />

q3(<br />

di<br />

di1<br />

)<br />

M<br />

3,3<br />

i1<br />

d<br />

d<br />

i 1<br />

m,i<br />

<br />

di<br />

2<br />

Partikelgrößenverteilungsdichte q 0 (d) in mm -1<br />

0.3<br />

0.2<br />

0.1<br />

q 0 (U) mit Hilfe der Sedimentationapparatur<br />

q 0 (d) mit Hilfe der Siebung<br />

0.0<br />

0 1 2 3 4 5 6<br />

Partikeldurchmesser d in mm<br />

Abb.: Darstellung der Partikelgrößenverteilungsdichten q 0 (d) bzw. q 0 (U), ermittelt aus der<br />

Siebanalyse und aus den Sedimentationsuntersuchungen


Begründung der Abweichung:<br />

Alle Partikel einer Klasse werden einem Intervall zugeordnet (d i-1 … d i ) bei der Siebanalyse, auf<br />

Grund der starken Nichtlinearität (dritte Potenz) zwischen q 3 (d) und q 0 (d) stellt dies auch innerhalb<br />

eines Intervalls eine starke Vereinfachung dar, insbesondere weil eine recht grobe Intervallteilung<br />

vorgenommen wurde.<br />

Feine Partikel tragen auch bei sehr geringer Masse oft einen großen Anteil zur Partikelanzahl bei.<br />

Daher wirken sich kleine Rundungsfehler bzw. Messungenauigkeiten der Wägung stark auf das<br />

Ergebnis aus.<br />

Aufgabe 3:<br />

Das am Lehrstuhl für Mechanische Verfahrenstechnik verfügbare Laserbeugungsspektrometer nutzt die<br />

Intensitätsverteilung der Fraunhofer-Beugung, um die Partikelgrößenverteilungsdichte q 0 (d) eines Partikelkollektives<br />

zu bestimmen. Die Intensitätsverteilung I(N, D, d) lässt sich für N Partikel mit dem<br />

Durchmesser d durch folgende Gleichung beschreiben,<br />

I( N ,D,d<br />

) N<br />

dmax<br />

<br />

q<br />

0<br />

dmin<br />

( d )I( D,d )d( d<br />

)<br />

Die obige Gleichung stellt eine Fredholmsche Integralgleichung dar, die hinsichtlich q 0 (d) zu lösen ist.<br />

Für die Intensität I(D, d) gelten die nachfolgenden Gleichungen<br />

I( D,d )<br />

I<br />

0<br />

2<br />

d<br />

<br />

<br />

4 f<br />

2<br />

2J1(<br />

) <br />

<br />

<br />

2<br />

d D<br />

<br />

f<br />

Hierbei stellen J 1 (ξ) eine Bessel-Funktion erster Art und erster Ordnung, D den Abstand des jeweiligen<br />

Beugungspunktes vom Mittelpunkt des radialen Detektors, λ die Wellenlänge des Lichtes und f die<br />

Brennweite der Fourier-Linse dar.<br />

Diskutieren Sie die Lösungsmöglichkeiten der Fredholmsche Integralgleichung!<br />

Beginnen wir mit einem mathematischen Einschub:


a<br />

Eine Gleichung der Form<br />

K ( x,z ) f ( z ) dz g( x ) bezeichnet man als Fredholmsche Integralgleichung<br />

erster Art, wobei f(z) die gesuchte Funktion, K(x,z) der sogenannte Kern der Integralgleichung<br />

und g(x) die gemessene (bekannte) Funktion ist. Die obige Gleichung zur Auswertung der Fraunhoferdmax<br />

Beugung entspricht eben gerade dieser Form,<br />

N I( D,d ) q0( d ) d( d ) I( N,D,d ) .<br />

dmin<br />

Betrachten wir das Detektorsystem eines Laserbeugungsgerätes zur Messung des Fraunhofer-<br />

Beugungsmusters (radiale Hell-Dunkel-Verteilung, radiale Maxima-Minima-Verteilung), so besteht<br />

dieses aus j verschiedenen Detektor-Kreisringen der Brennebene mit den Radien D j bis D j+1 , wobei jeder<br />

die Lichtleistung L(ΔD j ). (Lichtleistung ist die differentielle Energiemenge, Strahlungsenergie, die pro<br />

Zeiteinheit mittels elektromagnetischer Wellen transportiert wird).<br />

Die in einen Kreisring einfallende Lichtleistung kann durch Integration der lokalen Intensitäten über die<br />

Fläche des Kreisringes berechnet werden:<br />

2<br />

D<br />

L(<br />

D<br />

) N q0(<br />

d ) I(<br />

j<br />

<br />

0<br />

j1<br />

dmax<br />

D j<br />

<br />

dmin<br />

D,d ) d( d ) D d( D )<br />

d<br />

Hierbei wurden die kartesischen Koordinaten durch Polarkoordinaten ersetzt:<br />

x D cos bzw.<br />

y D sin , so das dx D cos . Bei der Integration werden keine kleinen Flächenelemente dx dy<br />

als Rechtecke oder Quadrate integriert, sondern Ringteilflächen D d( D ) d<br />

!<br />

Die Integration im allgemeinen Fall ergibt:<br />

L(<br />

dmax<br />

D<br />

j<br />

) <br />

dmin<br />

N q ( d ) L( D<br />

0<br />

j<br />

,d<br />

) d( d<br />

)<br />

, wobei<br />

d D<br />

j d D<br />

j d D<br />

j1<br />

d D <br />

2 2<br />

0<br />

2<br />

0<br />

j1<br />

L( D ,d ) I d J<br />

<br />

J<br />

<br />

J<br />

<br />

J<br />

<br />

<br />

ist.<br />

j<br />

0<br />

0<br />

1<br />

0<br />

1<br />

2 f f f f <br />

Die Integration zur Berechnung von L(ΔD j ,d) erfolgte für φ von 0 bis 2π und für D von D j bis D j+1 , wobei<br />

für die Integration der Bessel-Funktion gilt:<br />

D j 1<br />

2<br />

J1<br />

( x ) 1<br />

2<br />

dx <br />

0<br />

1<br />

x 2<br />

D j<br />

2<br />

J ( x ) J (<br />

x ) <br />

J 1 (x) ist die Bessel-Funktion erster Ordnung, J 0 (x) die Bessel-Funktion nullter Ordnung. Die numerischen<br />

Werte sind tabelliert und stellen die Lösung der Besselschen Differentialgleichung dar.


d<br />

dmin<br />

max<br />

Die Gleichung L(<br />

D<br />

j<br />

) N q0(<br />

d ) L( D<br />

j<br />

,d ) d( d ) ist im allgemeinen Fall für q 0 (d) nicht analytisch<br />

lösen, so dass das Integral durch eine Summation über M Teilschritte ersetzt werden muss. Damit<br />

folgt<br />

L( D<br />

L( D<br />

M<br />

di<br />

1<br />

j<br />

) N q0(<br />

d ) L( D<br />

j<br />

,d ) d( d )<br />

i 1 di<br />

M<br />

di<br />

1<br />

j<br />

) N q0( di<br />

) L( D<br />

j<br />

,d ) d( d )<br />

i 1<br />

di<br />

Wenn<br />

d D<br />

2 2<br />

j<br />

L( D<br />

,d ) I d J<br />

<br />

j<br />

0<br />

0<br />

2 f<br />

so gilt:<br />

M<br />

L(<br />

D ) N q ( d ) L( D<br />

,d ) d<br />

j<br />

<br />

i 1<br />

0<br />

i<br />

j<br />

und<br />

<br />

J<br />

<br />

0<br />

1<br />

d D<br />

<br />

f<br />

j<br />

<br />

J<br />

<br />

2<br />

0<br />

d D<br />

<br />

f<br />

j1<br />

<br />

J<br />

<br />

0<br />

1<br />

d D<br />

<br />

f<br />

j1<br />

<br />

konstant ist,<br />

<br />

Damit wurde die Fredholmsche Integralgleichung auf ein lineares Gleichungssystem zurückgeführt, das<br />

mit den klassischen mathematischen Ansätzen gelöst werden kann. Allerdings können kleinste Schwankungen<br />

der gemessenen Beugungsintensitäten große numerische Probleme bereiten. Eine Verbesserung<br />

des Lösungsverhaltens ist möglich durch Verwendung bekannter analytischer Partikelgrößenverteilungen,<br />

wie GGS-, RRSB- oder LNVT, oder durch iterative (Provencher) bzw. glättende Methoden (Philips,<br />

Twomey).<br />

Wenn Sie mehr wissen wollen:<br />

M. Heuer: Verfahren zur Berechnung der Partikelgrößenverteilungen aus Beugungsspektren, Vortrag,<br />

Fachtagung „Granulometrie“, 15.12.1983, Dresden<br />

S. Röthele, H. Naumann, M. Heuer: Die Anwendung der Fraunhofer-Beugung unter 1 μm zur Partikelgrößenanalyse<br />

von 0,1μm bis 2000 μm, 4. Europäisches Symposium Partikelmesstechnik, 19.-<br />

21.04.1989, Nürnberg

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!