WOCHENBLATT.pl - Zeitung der Deutschen in Polen Zaufajcie Niemcom! Warto! (Vorschau)

www.wochenblatt.pl 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 


8056 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 8060 

Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Nr 46 (1180), ISSN 2082-8195, nr indeksu 368202 14 – 20 XI 2014, cena 2,40 zł (VAT 5%) 

WOCHENBLATT.pl 



Zeitung der Deutschen in Polen 

Nanu? 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie 

Zaufajcie 

do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Bahn-al 

untersagt. 

Angesichts Niemcom! 



Warto! 




man Kunden nicht quälen… 


Z Ryszardem Gallą, posłem 

na Sejm RP z ramienia mniejszości 

niemieckiej, o zbliżających się 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do wyborach czytania. Powielanie samorządowych w jakikolwiek i ich 

sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. znaczeniu dla Jegliche lokalnej Vervielfältigung społeczności 

ist strengstens untersagt. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w Czytaj jakikolwiek na str. sposób 11 

zabronione. 

Foto: Agnieszka Szotka 


Poseł mniejszości niemieckiej w Sejmie RP 

Ryszard Galla 

Poszukujemy 

pracowników fizycznych ze znajomością 

języka niemieckiego do prac: 

• magazynowych 

• recyclingowych 

• na produkcji 

oraz specjalistów z j. niemieckim: 

elektryków, spawaczy, kierowców 

C+E, ślusarzy, operatorów koparek 

i ładowarek 

Nowy punkt: 

Zakład Kamieniarski PPHU Sati 

46-073 Wrzoski, ul. Wrocławska 24 

tel. kom. 880 370 130, 784 518 593 

Bernard Czok 

Oddział 

Ekspozycja nagrobków 

46-020 Krzanowice, Stara Droga 6 i 8 

tel. kom. (+48) 666 523 384 

oraz związanych z nimi nadziejach 

i obawach rozmawia Krzysztof Świerc 

Nagrobki 

Płytki granitowe 

warsztat 

• mechanika pojazdowa 

LARES: Niniejszy tel. (+48) 77 546 22 materiał 78 

służy tel. (+48) 77 wyłącznie 546 21 84 


biuro@tanienagrobki.com.pl 

biuro@tanienagrobki.com.pl 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. 

od 1499 zł 

Jegliche 

od 76 zł/m² 

Vervielfältigung 

od 280 zł/m² od 320 ist 

zł/m² 

strengstens 

od 280 zł/m² 

untersagt. 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

untersagt. 

Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Schody 

Blaty 

des Bahnstreiks in 

Deutschland bin ich vergangenen 

Donnerstag zum Oppelner 

Bahnhof gegangen, um meine Fahrkarte 

für das Wochenende für den 

Eurocity nach Berlin zurückzugeben. 

Laut Online-Kommunikat sollte eine 

Erstattung auch ohne Zusatzkosten 

möglich sein. Die Schalterangestellte 

verweigerte jedoch die Auszahlung, 

da die Fahrkarte mit EC-Karte 

gekauft wurde und auch nur so und 

nicht per Barzahlung erstattet werden 

könne. Da ich in Kandrzin-Cosel 

wohne musste ich für diese Frechheit 

der Bahn noch einmal nach Oppeln 

fahren, nun mit der EC-Karte meiner 

Frau. Schon mal was von einer banalen 

„internen Umbuchung“ gehört? 

Ganz ehrlich: Unverschämter kann 

Kominki 

I S S N 2 0 8 2 - 8 1 9 5 

Till Scholtz-Knobloch 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w • części jakikolwiek używane 


• lakiernictwo 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung • blacharstwo 


Oferujemy: 

• wynajem samochodów 

• atrakcyjne wynagrodzenie 

• zakwaterowanie na terenie 

46-022 Kępa k. Opola, ul. Wróblińska 17b 

tel./fax: 77 456 86 58 

Niemiec 

CENTRUM 

kom. 602 369 462 (A4) 

• opiekę polskiego biura 

661 333 777 

7963 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie POMOCY 

do czytania. Powielanie w 

604 jakikolwiek 

963 702 


Zainteresowanych prosimy o wysyłanie CV 

DROGOWEJ 

LARES: na e-mail: Diese export@dako.org.pl Materialien lub sind Tel. lediglich 32 279 96 80 

zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung www.autoczok.pl 


7877 

8062 

Foto: Agnieszka Szotka 

8037 

Tarasy 

od 76 zł/m² 

7706




2 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind Politik lediglich und zum Gesellschaft Lesen bereitgestellt. Polityka Jegliche i społeczeństwo 


Śląsku, ojczyzno moja! 

14. – 20. November 2014 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. magazyn polityczny Powielanie „Focus”, 

komentując wyniki hanower- 

w jakikolwiek sposób zabronione. 

skiego kongresu poświęconego polityce 


Das Politmagazin Focus hatte kürzlich 

bezüglich eines wohnungspolitischen 

Kongresses in Hannover den Direktor 

seien, sei der ökonomisierte Drang in die zdaniem, taki „kontrolowany odwrót” to 

LARES: Niniejszy Städte materiał quasi vorgezeichnet. służy Dies wyłącznie führe jedno z do możliwych czytania. następstw Powielanie zmniejszania 

się liczby ludności. 


gleichzeitig aber auch zu „einer kompletten 

sind Entfremdung“. lediglich Am extremsten zum Lesen Jak bereitgestellt. wiadomo, spadek liczby ludności Jegliche za Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

des Berlin-Instituts für Bevölkerung und 

Entwicklung, Reiner Klingholz zu Wort 

kommen lassen. Aufgrund der demographischen 

Krise schlug Klingholz eine 

„Abwrackprämie“ für aussterbende Dörfer 

vor. Seiner Ansicht nach sei der „kontrollierte 

Rückzug“ eine mögliche Konsequenz 

aus dem Bevölkerungsrückgang. 

Bekanntlich ist der Bevölkerungsrückgang 

durch anhaltende Abwanderung 

LARES: Niniejszy 

Alte Fritz 

materiał 

be trieben haben.“ 

służy 

Siedler 

wyłącznie 

ließen całego do społeczeństwa. czytania. Nadejdą Powielanie dni, w w jakikolwiek sposób zabronione. 

sich damals durch besondere Rechte in die których będzie się mówiło o tym, że w 

Provinz ködern, etwa durch Religions- pierwszych dwudziestu latach obecnego 


się wykrwawiają, coraz więcej obszarów 

wielkomiejskich się łączy, tworząc wspól- 

politischer Trumpf werden. Wer sonst 

promujące się aglomeracje. gdzie wnuki chłopów uprawiających ryż 

LARES: Niniejszy als die materiał Minderheit entwickelt służy wyłącznie die Provinz 

infrastrukturell so gut wie wir? Die nal Geographic Deutschland” Klingholz też nie napływają na prowincję, lecz do 

W wywiadzie do czytania. dla magazynu Powielanie „Natio- 

budują w megamiasta. jakikolwiek Ponieważ sposób imigranci zabronione. 

LARES: Diese Materialien Selbstverwaltungswahlen sind lediglich werden zum eine Lesen podkreślił, bereitgestellt. że do roku 2050 w Niemczech Jegliche miast, Vervielfältigung to w zasadzie należałoby ist zacząć strengstens untersagt. 

in den Westen sowie die dramatische 

Geburtenrate gerade im ländlichen 

Oberschlesien für die deutsche Minderheit 

im Grunde die Herausforderung der 

Zukunft. Mehr noch, als dies ohnehin 

schon für die gesamte Gesellschaft gilt. 

Es werden Tage kommen, in denen man 

davon sprechen wird, dass damals – in 

den ersten 20 Jahren dieses Jahrhunderts 

– in der Provinz noch ausgebildete 

Arbeitskräfte zu bekommen waren und 

die Alten noch im Schoß ihrer Familie 

aufgefangen wurden. Während die Dörfer 

zunehmend ausbluten, vereinen sich 

immer mehr großstädtische Ballungsgebiete 

zu sich gemeinsam vermarktenden 

Agglomerationen. 

Gegenüber dem Magazin „National 

Geographic Deutschland“ betonte Kling- 

Chance sein, genau diese Stärke „innerer 

Kolonisation“ zu zeigen. Und da es diese 

Leistung im Dienste aller nicht zum Nulltarif 

geben kann, ist es auch an der Zeit, 

die entsprechenden Gegenleistungen bei 

der staatlichen Kultur- und Bildungspo- 


litik vehement 

materiał 

einzufordern. 

służy 

Wir 

wyłącznie 

schaffen 

eine „Win-Win-Situation“, in der die nych wystąpi zjawisko pędu do miast, co zanim wszyscy ulegniemy pełnej alie- 

przesądzone, do czytania. że z przyczyn Powielanie ekonomicz- 

Może w jakikolwiek zabrzmi to nazbyt śmiało, sposób ale zabronione. 

Minderheit dauerhaft der Motor einer 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen 

będzie 

bereitgestellt. 

jednak równocześnie prowadziło 

Jegliche 

nacji 


w ośrodkach miejskich, taka 

ist 

we- 

strengstens untersagt. 

holz, bis 2050 sei in Deutschland trotz 

Zuwanderung ein Bevölkerungsrückgang 

„um zwölf bis 14 Millionen zu erwarten 

– zu Lasten der peripheren Räume.“ Und 

Motor der Region 

da in der Stadt „Bildungsstand, Wertschöpfung 

und Gesund heitsstand höher“ 

in Asien, wo die Enkel von Reisbauern 

Megastädte aus dem Boden stampfen. Da 

auch Zuwanderer nicht in die Provinz, 

sondern in die Städte drängen, bräuchte 

man im Grunde eine „Peuplierungspolitik, 

wie sie Katharina die Große und der 

oder Steuerfreiheiten. 

Es mag heute etwas verwegen erscheinen: 

Doch bevor wir alle in den städtischen 

Zentren komplett entfremdet 

werden, könnte die innere Kolonisation 

für die Minderheit zunehmend auch ein 

der wenigen funktionierenden ländlichen 

Räume der Zukunft sein könnte. 

Motor regionu 

N 

iedawno 

mieszkaniowej, udzielił swych łamów 

dyrektorowi berlińskiego Instytutu Demografii 

i Rozwoju, Reinerowi Klingholzowi, 

który nawiązując do trwającego kryzysu 

demograficznego, zaproponował „premię 

za złomowanie” wymierających wsi. Jego 

sprawą jej odpływu za Zachód, a także 

dramatycznie niski wskaźnik urodzeń 

zwłaszcza na terenach wiejskich Górnego 

Śląska będzie w przyszłości bodaj 

największym wyzwaniem dla mniejszości 

niemieckiej, jeszcze większym niż w skali 

stulecia na prowincji można było jeszcze 

znaleźć wyszkolonych pracowników, a 

starzy ludzie mieli ciepły kąt na łonie 

rodziny. Podczas gdy wsie coraz bardziej 

pomimo imigracji należy spodziewać się 

spadku liczby ludności „o 12–14 milionów, 

co odbije się ujemnie na obszarach 

peryferyjnych”. A ponieważ w mieście jest 

„wyższy poziom kształcenia, tworzenia 

wartości oraz zdrowotny”, to jest niejako 

do „całkowitej alienacji”. Najbardziej 

skrajnie zjawisko to występuje w Azji, 

stosować „politykę zaludniania, jaką 

prowadziła Katarzyna Wielka czy Fryderyk 

Wielki”. Ludzi zachęcano wówczas 

do osiedlania się na prowincji obietnicą 

przyznania im specjalnych praw, na przykład 

swobód religijnych czy podatkowych. 

wnętrzna kolonizacja mogłaby stać się 

dla mniejszości niemieckiej coraz większym 

atutem politycznym. Bo kto rozwija 

infrastrukturę prowincji tak dobrze jak 

my? Wybory samorządowe będą szansą, 

aby uwydatnić tę właśnie mocną stronę 

„wewnętrznej kolonizacji”. A ponieważ 

tej usługi służącej wszystkim nie można 

świadczyć za darmo, to nadszedł czas, by 

zdecydowanie zażądać odwzajemnienia 

się władz państwa, jeśli chodzi o politykę 

kulturalno-oświatową. My tworzymy sytuację 

„win-win”, w której mniejszość na 

dłuższą metę mogłaby stać się motorem 

rozwoju jednego z nielicznych w przyszłości 

prosperujących obszarów wiejskich. 

Till Scholtz-Knobloch 

Versöhnung: 25 Jahre danach 

Die Gedanken LARES: Niniejszy sind frei materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Appell an die Wähler 

Das größte Fest der Demokratie 

sind die Wahlen und es ist eine 

Pflicht von jedem von uns daran teil- 

Zweimal Kreisau 

auch einen Oppelner Stadtpräsidentenkandidaten. 

materiał Oppeln służy und Ratibor wyłącznie men. Schließlich do czytania. haben wir Powielanie auch da- 


oder Veranstaltungen mitzubestim- 


sind interessanterweise die beiden historischen 

sind Hauptstädte lediglich Oberschlesiens. zum Lesen unserer bereitgestellt. Kinder, die Förderung der Jegliche für Vervielfältigung ist strengstens 

durch mehr Einfluss, auf die Bildung 

LARES: Diese Materialien untersagt. 

zunehmen. 

Die deutsche Minderheit hat seit 

dem Fall des Eisernen Vorhangs aktiv 

am gesellschaftlichen Leben teilgenommen. 

Wir waren immer engagiert, 

ob es die Selbstverwaltungswahlen 

oder die Wahlen zum Parlament waren. 

Auch bei den Selbstverwaltungswahlen 

an diesem Sonntag stellen wir 

Wir glauben es sind gute Kandidaten, 

die einen positiven Einfluss auf die 

regionale Entwicklung haben werden. 

Der bisherige Beitrag der deutschen 

Minderheit in der Woiwodschaft Oppeln 

zeigt, wie wichtig es ist, Verant- 

LARES: Niniejszy wortung materiał zu übernehmen służy und wyłącznie auf das zen. Glaubt do czytania. den Erfolg, Powielanie der auch w jakikolwiek sposób zabronione. 

Schicksal der Gemeinden, Kreise und unser Anteil sein kann. Alles für das 

LARES: Diese Materialien ganz Oberschlesien sind lediglich Einfluss zum haben. Lesen Wohlergehen bereitgestellt. unserer oberschlesischen Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

über 800 Kandidaten auf den Ebenen 

des Sejmik, der Landkreise und der 

Gemeinden der Woiwodschaft Oppeln 

auf. Zum ersten Mal stellt auch 

die deutsche Minderheit in der Woiwodschaft 

Schlesien Kandidaten zum 

Gemeinderat der Gemeinde Broslawitz 

auf sowie Kandidaten für den Stadtrat 

von Ratibor und mit Anna Ronin für 

das Amt des Ratiborer Stadtpräsidenten. 

Mit Dr. Norbert Honka stellen wir 

Dank der Teilnahme in der Selbstverwaltung 

können wir Einfluss haben 

auf viele Aspekte des Lebens in unserer 

Region. Wir können die kulturelle, 

gesellschaftliche, wirtschaftliche 

sowie Bildungspolitik in der Region 

beeinflussen. Wir haben damit auch 

die Möglichkeit, wichtige Initiativen 

die regionale Entwicklung so wichtigen 

Fremdsprachenkenntnisse und auch 

darauf wie unsere Heimat funktioniert. 

Wir laden alle Schlesier und alle Bewohner 

der oberschlesischen Regionen 

ein, unsere Kandidaten zu unterstüt- 

Region! 

Bernard Gaida 

Wersja polska na blogu 

Bernarda Gaidy na www.vdg.pl 

aus Oberschlesien nicht fehlen, die wie 

damals mit einem Bus von Oppeln aus 

nach Kreisau gefahren sind (mehr dazu 

in der nächsten Ausgabe des Wochen- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie 

ehemaligen 

w jakikolwiek 

Gut der Familie 

sposób 

Moltke 

zabronione. 

in Kreisau. Am 20. November treffen blattes). 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche sich Vervielfältigung dort wieder die amtierenden 

Z innych gazet 


Demokracja emerytów 

Coraz więcej seniorów z Niemiec 

znajduje nowy dom w Polsce – pisze 

w „Die Welt”, wydaniu z 26 października, 

felietonista Alan Posener. 

Vor 25 Jahren war Kreisau (Krzyżowa) 

Schauplatz eines historischen 

„Z historyczno-światowego punktu 

widzenia uznać można za godny podkreślenia 

zarówno fakt, że dziś Niemcy 

z demencją powracają na Górny Śląsk, 

który kiedyś utracili w wyniku zbio- 

często próżno szukać w niemieckich sty, smutny komentarz do wypowiedzi Durchbruchs in den deutsch-polnischen 


domach 

materiał 

opieki. Opieka 

służy 

nad seniorem 

wyłącznie 

byłego 

do 

prezydenta 

czytania. 

Niemiec 

Powielanie 

Romana Beziehungen. 

w jakikolwiek 

Beide damaligen 

sposób 

Regierungschefs, 

Kohl und Mazowiecki, hat- 

zabronione. 

w Polsce jest atrakcyjna jednak przede Herzoga o rodzeniu się w Niemczech 


ten symbolisch zu einer Versöhnung 

aufgerufen und diese im mittlerweile 

legendären Friedensgruß während der 

Messe vorgemacht. Die Versöhnungsmesse 

war aber auch für die sich damals 

organisierende deutsche Minderheit in 

„demokracji emerytów”. Bo cóż to za 

demokracja seniorów, w której oni sami 

nie są na tyle władni, by zapobiec swojej 

przymusowej wyprowadzce z Niemiec. 

Mało tego, jawi im się ona jeszcze jako 

najbardziej pod względem ekonomicz- 

którzy w poszukiwaniu tanich rozwiązań 

budują materiał domy starców służy w Polsce, wyłącznie ani Polska do i Węgry, czytania. jutro Bułgaria Powielanie i Ru- 

Volksgruppe w jakikolwiek zu präsentieren, sposób was die zabronione. 

nym korzystne rozwiązanie. „Dzisiaj Oberschlesien eine Gelegenheit, sich als 


rodzinom, które tam swoich seniorów munia, a pojutrze może Filipiny albo zahlreich nach Kreisau gekommenen nicht eingegangen. 


rowej demencji, jak i okoliczność, iż 

akurat Polacy troszczą się o członków 

narodu, który kiedyś halucynował o 

byciu rasą panów” – pisze dalej Posener. 

A czynią to – podkreśla felietonista „Die 

Welt” – w Zabełkowie i innych podobnych 

placówkach z oddaniem, którego 

wszystkim ze względu na cenę: pokój 

z całodobową opieką kosztuje 1300 

euro miesięcznie. Takiej konkurencji 

nie wytrzyma żaden niemiecki dom 

opieki. Posener podkreśla przy tym, że 

nie czyni wyrzutu ani przedsiębiorcom, 

oddają. „Gdybym był na ich miejscu, 

kto wie, czy sam nie zająbym się organizowaniem 

swojej przeprowadzki 

na wschód” – pisze Posener. Zjawisko 

to stanowi jednak, zdaniem felietoni- 

Kongo. Demokracja emerytów może 

jeszcze zostać mistrzem świata w eksporcie 

babć” – kontestuje Posener. 

Anna Durecka 

Das Jubiläum der Versöhnungsmesse 

ließ dabei hoffen, dass auch die jetzigen 

Regierungschefinnen den Weg 

nach Kreisau finden. Dies soll am 20. 

November auch tatsächlich geschehen, 

wie die Pressesprecherin von Premierministerin 

Kopacz bestätigte. Bei dem 

Treffen sollen Merkel und Kopacz u.a. 

die Dauerausstellung in Kreisau besichtigen, 

mehr zum Programm ist bislang 

jedoch nicht bekannt. Ein Treffen mit 

Vertretern der deutschen Minderheit 

ist dabei eher auszuschließen, denn wie 

uns Bernard Gaida, Chef des VdG bestätigte, 

plädierte er in der deutschen 

Botschaft in Warschau für ein solches 

Treffen. Doch er erhielt bislang keine 

Antwort und auch eine Einladung sei 

Menschen auch eindrücklich bewiesen. 

Nun, 25 Jahre später, feierte Kreisau 

am 12. und 13. November mit einer 

ökumenischen Andacht, einer internationalen 

Fachtagung und der Eröffnung 

der ersten Dauerausstellung über den 

schweren Weg Polens und Deutsch- 

Gdy kupujecie LARES: ferrari, Niniejszy płacicie materiał za silnik. Resztę służy daję wyłącznie za darmo. do czytania. Powielanie lands w zur jakikolwiek Versöhnung und sposób Partnerschaft 

das historische Ereignis. Und war. 

zabronione. 

Enzo Ferrari (1898–1988), kierowca wyścigowy, założyciel stajni rajdowej 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche auch Vervielfältigung diesmal durften die Deutschen ist strengstens untersagt. 

Rys. Andrzej Sznejweis 

Angela Merkel und Ewa Kopacz werden am 20. November Kreisau besuchen. 

In diesen Tagen gedenkt man der 

historischen Versöhnungsmesse im 

Regierungschefinnen von Deutschland 

und Polen. 

Foto: Michael Thaidigsmann 

Damit wird es in absehbarer Zeit 

wohl auch nicht zu einem Treffen der 

Regierungschefs auf dem St. Annaberg 

kommen, der vor 25 Jahren von der 

deutschen Seite zunächst als Ort der 

Versöhnungsmesse vorgesehen war und 

Polen aus Angst vor einer Massenmanifestation 

jedoch (noch) nicht erwünscht 

Rudolf Urban 

Foto: Saeima/Wikipedia



Budapest Hotel”, jest obecnie w trakcie gdyż „to osłabiłoby poczucie bezpieczeństwa 

zarówno do czytania. Polaków, jak Powielanie i wszystkich Region w am jakikolwiek wenigsten an den sposób Wahlen zabronione. 

„Lass dich überraschen…“ 

allem sie führen dazu, dass die Oppelner 

LARES: Niniejszy modernizacji, materiał którą prowadzi służy inwestor wyłącznie 

Winfried Stöcker, a który tak oto opi- 

Europejczyków”. 

S-K interessiert scheint. 



LARES: Diese Materialien sind Politik lediglich und zum Gesellschaft 

Lesen bereitgestellt. Polityka Jegliche i społeczeństwo 


Z Vaterlandu 

Selbstverwaltungswahlen: Polen sind Wahlmuffel 


o 31 – 

materiał 

do liczby 233. 

służy 

Rekordzistą 

wyłącznie 

pod suje swoją 

do czytania. 

motywację: „Chcę 

Powielanie 

sprawić, 


względem liczby lokali opatrzonych aby ludność żyjąca po obu stronach 


Nr. 46/1180 Wochenblatt.pl 3 

Mniej pieniędzy z podatków 

W 2015 roku władzom państwa, krajów 

związkowych oraz samorządom 

będzie musiała wystarczyć kwota wpływów 

podatkowych o 6,4 miliardy euro 

mniejsza niż dotychczas prognozowano. 

Poinformowało o tym Federalne Ministerstwo 

Finansów po konsultacjach 

asesorów podatkowych oraz w oparciu 

mianowicie Barreis i Schwarzwaldstube. spełniająca wymogi konserwatora zabytków 

ma do zostać czytania. zakończona w Powielanie 2016 roku. und w entscheiden jakikolwiek an der Urne sposób über zabronione. 


Rehabilitacja mniejszości ma priorytet Wspomniany dom towarowy powstał die Kommunalpolitik der nächsten 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen na przełomie bereitgestellt. lat 1912/13 na wzór Jegliche domu Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Überraschungen bieten. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie konsumentów do czytania. w Niemczech Powielanie znów wzrosła. 

Według informacji zamieszonych viel wichtiger seien als zum Parlament 

meisten w auch jakikolwiek an, dass eben diese sposób Wahlen zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen w „Atlasie bereitgestellt. dłużników” wydawanym Jegliche und Vervielfältigung zum Staatspräsidenten. Eine ist solche strengstens untersagt. 

o dane dotyczące słabnięcia wzrostu 

gospodarczego. Do 2018 roku należy 

oczekiwać spadku wpływów podatkowych 

rzędu aż 21 mld euro. W obliczu 

słabnącej koniunktury rząd federalny 

zamierza znacznie zwiększyć skalę inwestycji. 

Minister finansów Schäuble 

podkreślił jednak, że na związane z 

nimi cele nie będą zaciągane dodatkowe 

długi. 

Nowy most w Dolnych Łużycach 

Po raz pierwszy od zakończenia II 

wojny światowej brandenburskie miejscowości 

Coschen i Sythewin (Żytowań) 

znów połączy most na rzece Nysie. W 

miniony poniedziałek odbyła się uroczystość 

oficjalnego oddania do użytku tej 

około 100-metrowej konstrukcji. 

282 razy gastronomia z wyższej półki 

Przewodnik po restauracjach „Guide 

Michelin” w wydaniu na 2015 rok przyznał 

swoje renomowane gwiazdki większej 

liczbie restauracji niż kiedykolwiek 

wcześniej – obecnie istnieją ogółem 

282 tego typu placówki gastronomiczne 

legitymujące się co najmniej jedną 

Nowy szef Związku Wypędzonych, 

Bernd Fabritius, zapowiedział, że niebawem 

odbędzie podróż do Polski, aby w 

kraju sąsiada rozpocząć dialog na temat 

otwartych kwestii. Nie chodzi mu jed- 


nak w 

materiał 

głównej mierze 

służy 

o „rekompensaty 

wyłącznie 

W ubiegłym 

do czytania. 

tygodniu minister 

Powielanie 

obrony nige, 

w 

in der 

jakikolwiek 

die meisten Arbeitsmigranten 

gemeldet sind, die ja nicht an jedem 


materialne”, lecz o „zrehabilitowanie narodowej RP Tomasz Siemoniak spotkał 

się w Berlinie ze swoją niemiecką Wochenende nach Hause kommen und 

ludzi, którzy zostali stamtąd wypędzeni”. 


gwiazdką. „Niemieccy kucharze są po 

prostu coraz lepsi” – wyjaśnił redaktor 

naczelny niemieckiego wydania „Guide 

Michelin”, Ralf Flinkenflügel. Co prawda 

w czołówce nie pojawili się żadni nowicjusze, 

niemniej dysponując jedenastoma 

restauracjami trzygwiazdkowymi, 

Niemcy zachowują drugie miejsce w 

Europie za Francją. Natomiast liczba 

restauracji dwugwiazdkowych wzrosła 

o trzy – do 38, zaś jednogwiazdkowych 

Werbung / Reklama 

gwiazdkami jest Berlin, gdzie funkcjonuje 

pięć restauracji dwugwiazdkowych 

i dziesięć jednogwiazdkowych. Jednakże 

mekką niemieckich smakoszy pozostaje 

Baiersbronn w Schwarzwaldzie, gdzie aż 

dwie (!) restauracje mają trzy gwiazdki, 

wybiera się niebawem z wizytą do Polski. 

Dwujęzyczna obsługa 

Bodaj najpiękniejszy architektonicznie 

niemiecki dom towarowy, mieszczący 

się w Görlitz, który w 2013 roku posłużył 

za kulisy filmu kinowego „Grand 

Foto: www.berndfabritius.de 

Nysy znów mogła tu robić zakupy na 

poziomie i była dwujęzycznie obsługiwana”. 

Jego zdaniem każdy mieszkaniec 

Görlitz/Zgorzelca pragnie móc znów 

robić sprawunki we wnętrzach tej perły 

architektury. Rozpoczęta modernizacja 

towarowego Wertheim mieszczącego się 

przy Leipziger Platz w Berlinie. 

Bremerhaven stolicą dłużników 

W ciągu minionych dwunastu miesięcy 

liczba nadmiernie zadłużonych 

przez agencję informacji gospodarczych 

„Creditreform”, 1 października 

o 90 000 osób więcej było dotkniętych 

problemem nadmiernego zadłużenia 

aniżeli rok wcześniej. Ogółem zadłużonych 

było 6,7 miliona osób w wieku 

ich ponoć 20,41%. Natomiast najmniej 

przypadków nadmiernego zadłużenia, 

bo tylko 3,67%, zanotowano w Eichstätt 

w Bawarii. 

Siemoniak w Berlinie 

odpowiedniczką Ursulą von der Leyen. 

W trakcie rozmowy Siemoniak wyraził 

życzenie, aby Niemcy więcej inwestowały 

w swoje siły zbrojne, podkreślając, że ani 

NATO, ani Unia Europejska nie mogą 

sobie pozwolić na słabą Bundeswehrę, 

Wahlen nach Zahlen 

Am 16. November werden in Polen 

Bürgermeister, Stadtpräsidenten 

und Räte aller kommunaler Ebenen 

gewählt. Doch es stellt sich die Frage, 

wie viele nehmen ihr Recht wahr 

vier Jahre. 

Bei einer Umfrage des Institutes CBOS 

vom Oktober diesen Jahres kam heraus, 

dass 70% der Befragten an den 

kommenden Selbstverwaltungswahlen 

teilnehmen wollen, gleichzeitig gaben die 

Umfrage vor den Wahlen könnte also optimistisch 

stimmen. Doch die Wahrheit 

ist eher düster: die Polen sind Wahlmuffel. 

Das bestätigen die Zahlen der letzten 

Selbstverwaltungswahlen. Im Jahr 2010 

lag die Beteiligung bei 47,32% und vier 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie powyżej do 18 czytania. lat. Według danych Powielanie agencji, 

miastem o najwyższym wskaźniku lag bei gerade einmal 39,56%. 

Jahre w früher jakikolwiek war sie noch geringer sposób und zabronione. 

Nowy szef Związku Wypędzonych, Bernd Fabritius, 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen dłużników bereitgestellt. jest Bremerhaven, gdzie Jegliche jest Dabei Vervielfältigung schnitt auch die Oppelner ist Re- 


gion bei beiden Wahlen am schlechtesten 

ab (jeweils 40,99 % im Jahr 2010 

und nur 33% im Jahr 2006), wobei dies 

zumindest indirekt mit der deutschen 

Minderheit zu tun haben kann. Denn 

einerseits ist die Oppelner Region dieje- 

somit die Wahlbeteiligung senken. Zum 

anderen ist es die Region, aus der viele 

Deutschstämmige vor 1989 ausgereist 

oder gar geflohen sind, in den Melderegistern 

der Gemeinde aber immer 

noch stehen. Auch oder vielleicht vor 

Die Wahlbeteiligung am 16. November wird wohl keine 

Foto: Radomil 

Doch zurück zu den allgemeinpolnischen 

Zahlen. Die Befragten sagten 

ja aus, die Selbstverwaltungswahlen 

seien wichtiger als alle anderen, doch 

ist das wohl eher Wunschdenken der 

Befragten selbst. Die Zahlen sagen da 

nämlich etwas anderes. Bei den letzten 

beiden Parlamentswahlen lag die Beteiligung 

bei 48,92% im Jahr 2011 und 

gar bei 53,88% vier Jahre früher. Noch 

besser sehen die Zahlen bei den Präsidentschaftswahlen 

aus. An ihnen haben 

im Jahr 2010 55,31% der Wähler teilgenommen 

und 2005 waren es 50,99%. 

Schlimmer sieht es nur bei den Wahlen 

zum Europaparlament aus. Auch wenn 

die meisten Polen froh über die Mitgliedschaft 

in der EU sind, so sind sie 

an den Wahlen ihrer Vertreter in das 

Europaparlament weniger interessiert. 

In diesem Jahr ging nur knapp 24% der 

Wahlberechtigten an die Urne und 2009 

waren es nicht einmal 25%. 

Wie wird es am 16.November aussehen? 

Die Zahlen lassen für ganz Polen 

keine großen Hoffnungen aufkommen. 

Doch wer weiß? Schon Rudi Carell sang 

Rudolf Urban 



MASZ 

15-30 LAT 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w Proponujemy jakikolwiek sposób staż/praktykę 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung w Niemczech ist w strengstens zawodach: untersagt. 

NIE MASZ PRACY 

JESTEŚ MIESZKAŃCEM OPOLSZCZYZNY 

Bist Du zwischen 15 

und 30 Jahre alt 

Hast Du keinen Job 

Bist Du Einwohner der Oppelner Region 

LARES: Niniejszy materiał 

Zdobądź nowe 

służy 

doświadczenie 

wyłącznie 

wyjeżdżając 

do czytania. 

na staż/praktykę 

Powielanie w 

samochodowy, 

jakikolwiek 

mechatronik 

sposób 

samochodowy, 

zabronione. 

elektryk sam., 

do Niemiec i uzyskaj certyfikat. 

elektrotechnik sam. (obsługa pojazdów hybrydowych), blacharz 

LARES: Diese Materialien sind lediglich Nie musisz znać zum biegle Lesen języka bereitgestellt. niemieckiego!!! Jegliche Vervielfältigung sam., lakiernik sam. ist strengstens untersagt. 

Złóż dokumenty rekrutacyjne do 28. listopada 2014 r. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w monter jakikolwiek sprzętu elektronicznego sposób zabronione. 

(monter tzw. inteligentnych 

Weź udział w Projekcie 

systemów), monter systemów radiowo-telewizyjnych, monter 


Wsparcie 

kompetencji 

na starcie 

„Wsparcie kompetencji na starcie” 

realizowanym przez Wojewódzki Urząd Pracy 

w Opolu w partnerstwie z Handwerkskammer 

Mannheim Rheim-Neckar-Odenwald. 

Szczegóły dostępne są w Biurze Projektu 

lub na stronie 

LARES: Niniejszy materiał służy www.kompetencje.wup.opole.pl 

wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung W ramach projektu ist strengstens zapewniamy: untersagt. 

BIURO PROJEKTU: 45-231 Opole 

ul. Oleska 127 IIp. 

tel. 77 44 231 44 

www.kompetencje.wup.opole.pl 

Projekt jest 

realizowany w okresie: 

Unterstützung 

der Kompetenzen 

am Start 

Branża budowlana: murarz, kafelkarz (glazurnik), sztukator, 

zbrojarz, malarz, tapeciarz, hydraulik i monter instalacji sanitarnych, 

monter instalacji klimatyzacyjnych i grzewczych. 

Branża mechaniki pojazdowej i serwisu pojazdów: mechanik 

Branża przemysł drzewny i meblarstwo: stolarz, cieśla, lakiernik 

drzewny. 

Branża obróbka metali i spawalnictwo: tokarz, frezer, ślusarz, 

spawacz, szlifierz metali, lakiernik, operator CNC, pneumatyk. 

Branża elektryczna i elektroniczna: elektryk, monter elektronik, 

i serwisant urządzeń elektronicznych. 

Branża administracja i zarządzanie: pracownik obsługi biurowej. 

Branża piekarniczo-cukiernicza: piekarz, cukiernik, sprzedawca. 

Branża fryzjerstwo i kosmetologia: fryzjer, kosmetyczka, 

manikiurzystka. 

• stypendium stażowe oraz stypendium szkoleniowe 

• zwrot kosztów dojazdu na spotkanie z doradcą zawodowym, 

psychologiem, pośrednikiem pracy oraz warsztat aktywnego 

poszukiwania pracy 

• ubezpieczenie na wypadek leczenia i NNW 

• transport, noclegi, wyżywienie na stażu/praktyce w Niemczech 

e-mail: kompetencje@wup.opole.pl 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie marzec do czytania. 2013 – czerwiec Powielanie 2015 w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind Projekt lediglich współfinansowany zum Lesen przez Unię bereitgestellt. Europejską w ramach Jegliche Europejskiego Vervielfältigung Funduszu Społecznego ist strengstens untersagt. 

8063




4 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Aus zum den Lesen Regionen bereitgestellt. Z regionów 

Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Ermland-Masuren: Oberlandkanal soll 2015 wieder öffnen 

Notizen 

QQFilmfestival LARES: Bromberg: Niniejszy Das materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

internationale Camerimage-Festival in 


Bromberg (Bydgoszcz) wartet vom 15. bis 

22. November mit prominenter Besetzung 

aus Deutschland auf. Im Studentenfilmwettbewerb 

sitzt der Regisseur Andreas 

Dresen in der Jury. Dresens Film „Halt 

auf halber Strecke“ über einen sterbenden, 

krebskranken Familienvater wurde 

14. – 20. November 2014 

Die Schiffe wandern wieder 

Am Oberlandkanal (Ostródzko- 

Elbląski) wandern Schiffe über Land. 

Sie werden auf Teilstrecken über 

Schienen gezogen. Wegen Sanie- 

LARES: Niniejszy rungsarbeiten materiał war służy dies mehr wyłącznie als do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

zwei Jahre nicht möglich. Doch im 


mehrfach ausgezeichnet. Der Studentenwettbewerb 

um die Goldene Kaulquappe 

ist einer von vielen in verschiedenen 

Kategorien des Camerimage-Festivals, 

bei dem die Arbeiten der besten Kameraleute 

der Welt prämiert werden. Neben 

Filmvorführungen gibt es Workshops und 

Seminare. Seit 2010 findet es in Bromberg 

statt. Mehr Informationen unter www. 

pluscamerimage.pl. 

Q Danzig und Solidarność: In der 

Mannheimer Abendakademie wird am 

11. November um 19 Uhr die Ausstellung 

„Das Phänomen der Solidarność“ 

eröffnet. Vorher wird der Dokumentarfilm 

„Pakete der Solidarität“ gezeigt. Bis 

zum 15. November wird es Vorträge und 

Podiumsdiskussionen zu diesem Thema 

geben. Mehr Infos unter: abendakademie-mannheim.de 

QQAusstellung: Es sind schöne Landschaftsbilder 

mit einer unsichtbarer 

Grausamkeit. Der Leipziger Fotograf Eric 


größten 

materiał 

Teil der fast 

służy 

100 Meter 

wyłącznie 

hohen 

do czytania. Powielanie 

Oberlandkanal 

w jakikolwiek 

seit 1912 genutzt, 

sposób 

als eine 

zabronione. 

Höhenunterschiede im Verlauf der Wasserstraße 

aus. Die Schiffe werden dort von wo dann Schiffe die Güter Richtung Transportweg zunehmend Konkurrenz 

neue Eisenbahnstrecke dem Kanal als 


Pawlitzky bereiste im Jahr 2013 Orte in 

Polen, wo im Ersten Weltkrieg Schlachten 

tobten. Die Ausstellung zu diesem Projekt 

ist vom 23. November 2014 bis 6. Januar 

2015 im Regionalmuseum Brzeziny in 

der Woiwodschaft Lodsch zu sehen. 

Q Ausgrabungs-Pause: Über die 

Danzig: Ausstellung über Belagerung 

Durch Schießpulverschwaden 

Q LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


kalten Monate werden die Ausgrabungen 

vor dem Hohen Tor (Wysoka Brama), dem 

Towarzystwo Kulturalne Ludności 

Niemieckiej „Ojczyzna” w Kwidzynie 

dba ostatnio o integrację mniejszości. 

Stąd m.in. wyjazd na spotkanie 

integracyjne do Gdańska oraz spo- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie tkanie w u jakikolwiek siebie: na terenach sposób rekreacyjno-wypoczynkowych 

„Miłosna” 

zabronione. 


Foto: kk 

w Kwidzynie. 

spotkaniu integracyjnym mniejszości 

niemieckiej w Gdańsku 

W 

uczestniczyły organizacje z całego regionu. 

– Aktywnie uczestniczyli w nim 

nasi członkowie oraz nasze dwa zespoły: 

sich zum 280. Male. Aus diesem Anlass zeigte das Historische Museum in 

Danzig bis vor kurzem eine besondere Ausstellung. 

In Zusammenarbeit mit der Botschaft 

Frankreichs wurde die Ausstellung er- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Powiślanki w jakikolwiek i Hoffband. Dzięki sposób zespołom zabronione. 

i Hoffband. 

mocno wyróżnialiśmy się w spotkaniu. 

LARES: Diese Materialien Die Belagerung sind lediglich von Danzig zum durch Lesen die russisch-sächsische bereitgestellt. Armee Jegliche jährte Oba 


zespoły w większości wykonywa- 

ist strengstens – Nasze untersagt. 

spotkania 

ły utwory w języku niemieckim. Była 

to prezentacja dorobku kulturalnego 

poszczególnych organizacji i tego, co 

robią dla podtrzymania tradycji i kultury 

niemieckiej, a także integracji – mówi 

Monika Łęgowska z TKLN. W spotka- 

arbeitet, die König Stanisław Leszczynski 

niu brali udział również przedstawiciele 


und seine 

materiał 

Beziehungen 

służy 

zu Danzig 

wyłącznie 

vor 

do sich czytania. auf dem Powielanie 

samorządów, 

w jakikolwiek 

niektórzy po raz 

sposób 

pierwszy 

zabronione. 

dem Hintergrund der historischen Ereignisse 

Europa zeigte. 

Jegliche na żywo. Vervielfältigung Spotkały się one z bardzo ist po- 


widzieli występy zespołów mniejszości 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Schlachtfeld, hörten 

spotkaniu, mogą 

jp 

Q 

Zugang zur Altstadt von Allenstein (Olsztyn), 

unterbrochen und mit Zaun und 

einer Abdeckung gesichert. Das berichtet 

das Ermland-Masuren Journal. 2012 

wurden vor dem Hohen Tor Fragmente 

der alten Stadt-Verteidigungsanlage und 

Säulen der mittelalterlichen Brücke entdeckt. 

Noch ist nicht klar, wie die Ergebnisse 

der Ausgrabungen in das Altstadt- 

Bild einbezogen werden. 

Q Mistrz kaszubskiego: Aż 196 

śmiałków zmierzyło się w miniony 

weekend z pisownią języka kaszubskiego, 

biorąc udział w 13. już Dyktandzie Języka 

Die Ausstellung präzisierte, dass die 

Belagerung von Danzig durch die russischen 

und sächsischen Truppen und 

die nicht wirksame Entlastung durch 

französische Kräfte, der so genannte 

zytywnym odbiorem. 

Następne spotkanie integracyjne odbyło 

się na terenach rekreacyjno-wypoczynkowych 

„Miłosna” w Kwidzynie, 

zorganizowało je tutejsze Towarzystwo 

die Grundlage für die erneute Wahl von 

Stanisław Leszczynski zum König war. 

Die Besucher der Ausstellung bewegten 

sich auf dem Schlachtfeld, hörten die 

Schüsse und rochen das Schießpulver. 

In den einzelnen Räumen erfuhren 

sie viel über die politische Situation zu 

Die Besucher der 

Ausstellung bewegten 

die Schüsse und rochen 

das Schießpulver. In 

den einzelnen Räumen 

erfuhren sie viel über 

die politische Situation 

die sozialen Folgen der militärischen 

Belagerung von Danzig 1734. 

Der letzte Teil der Ausstellung war der 

Person des Königs von seiner Jugend 

Kwidzyn: Mniejszość niemiecka się integruje 

Najważniejszy jest kontakt 

Spotkania uświetniły występy zespołów Powiślanki 

Źródło: TKLN „Ojczyzna” z Kwidzyna 

odgrywają dużą rolę 

integracyjną, ponieważ 

nasi członkowie 

są rozproszeni, 

a biorąc udział w takim 

wzajemnie się poznać – 

mówi Manfred Ortman. 

oraz mieć bezpośredni kontakt z władzami 

samorządowymi i nauczycielami 

języka niemieckiego – mówi Manfred 

Ortman, przewodniczący TKLN „Ojczyzna” 

w Kwidzynie. 

Projekty zostały sfinansowane ze 

środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych 

Republiki Federalnej Niemiec, 

Fundacji Rozwoju Śląska oraz Wspierania 

Inicjatyw Lokalnych w Opolu oraz 

„Danziger Konflikt“ („gdańskiego konfliktu”), 

materiał einen wesentlichen służy Teil wyłącznie des Pol- 

do czytania. Powielanie czyzna”. w Ogółem jakikolwiek wzięło w nim sposób udział 80 zabronione. 

Kulturalne Ludności Niemieckiej „Oj- 


nischen Thronfolgekrieges bildeten, der 

zu dieser Zeit. 

osób, m.in. przedstawiciele władz samo- 


rządowych, dyrektorzy szkół współpracujących 

z organizacją. Przygotowano 

specjalny program artystyczny. Spotkanie 

zostało uświetnione specjalnym 

programem muzycznym w wykonaniu 

zespołów Powiślanki i Hoffband. – Nasze 

spotkania odgrywają dużą rolę in- 

LARES: Niniejszy dieser materiał Zeit, sowohl in służy Polen als wyłącznie auch in über die do Zeit czytania. der Doppelherrschaft Powielanie bis tegracyjną, w jakikolwiek ponieważ nasi członkowie sposób zabronione. 

adur Europa, die Hintergründe der Wahl zum zum Besitz des Herzogtums Lothringen są rozproszeni, a biorąc udział w takim stracji i Cyfryzacji. 

LARES: Diese Materialien König, sind die historischen lediglich Aspekte zum sowie Lesen gewidmet. bereitgestellt. Jegliche kk/S-K spotkaniu, Vervielfältigung mogą wzajemnie się ist poznać strengstens untersagt. 

Kaszubskiego. Uczestnicy rywalizowali w 

pięciu kategoriach: szkoły podstawowe, 

gimnazja, szkoły średnie i dorośli amatorzy 

i profesjonaliści. Młodsi musieli poradzić 

sobie z tekstami Alojzego Nagla, zaś 

znajomość poprawnej kaszubszczyzny 

starszych uczestników, sprawdzano za 

pomocą tekstów Stanisława Jankego. 

Wśród najmłodszych triumfowała Karolina 

Tobias, najlepsza wśród dorosłych 

była Marta Miszczak. 

Foto: Culm (Chełmno) Foto: Eric Pawlitzky 

Foto: Wikipedia 

kommenden Frühjahr soll der mehr 

als 150 Jahre alte Kanal zwischen 

Ostróda (Osterode) wieder für den 

Schiffsverkehr freigegeben werden. 

Erst kürzlich wurden die Arbeiten 

LARES: Niniejszy an materiał den Schleusen służy bei Liebemühl wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

(Miłomłyn) abgeschlossen. Dort wurden 

LARES: Diese Materialien unter anderem sind lediglich die Wände der zum Schleu- 

Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Q 

senkammern verstärkt. Die Schleusentore 

können jetzt auch elektronisch 

geöffnet werden. Zwei weitere Schleusen 

waren bereits im vergangenen Frühjahr 

erneuert worden, außerdem wurden 

Teile der Wasserstraße restauriert. Nach 

LARES: Niniejszy Angaben materiał der zuständigen służy Wasserbehörde 

sollen die restlichen Arbeiten bis Mai der Gesellschaft 

Metern, Hirschfeld (Jelenie) mit 22,5 

wyłącznie do czytania. Powielanie 18 Metern, w jakikolwiek Schönfeld (Oleśnica) sposób mit 24,5 zabronione. 

LARES: Diese Materialien 2015 abgeschlossen sind lediglich werden. Alle zum techni- 

Lesen bereitgestellt. Żegluga Ostródzko-Jegliche Metern Vervielfältigung und mit 13 Metern die ist nied- 


schen Komponenten mussten erneuert 

werden, doch die fast 150 Jahre alten 

technischen Systeme blieben erhalten. 

Wichtigstes Teilprojekt ist die Erneuerung 

der geneigten Ebenen im unteren 

Abschnitt des Kanals. Sie gleichen den 

auf Schienen über Rampen gezogen. 

Diese Anlagen sind das Herzstück des 

Oberlandkanals, der von dem Königsberger 

Ingenieur Georg Steenke vor 

mehr als 150 Jahren entwickelt wurde. 

Bis der gewiefte Ingenieur diese Idee 

hatte, mussten allen Waren und vor allem 

viel materiał Holz mühsam służy auf dem Landweg wyłącznie beiten. do Im czytania. Jahr 1860 wurde Powielanie der Kanal te, wurde w jakikolwiek die Schifffahrt zu sposób Zeiten des zabronione. 

im Oktober 1844 begannen die Bauar- 

Ersten Weltkrieg eine Hochzeit erleb- 


aus dem Oberland bei Osterode (Ostró- 

eröffnet. Insgesamt fünf Rampen gibt Zweiten Weltkrieges eingestellt und erst UNESCO-Welterbes kommen. 


da) nach Elbing transportiert werden, 

Seit 150 Jahren diesselbe Technik auf dem Oberlandkanal. 

Infos über die Angebote 

Elbląska gibt es 

im Internet unter 

www.zegluga.com.pl 

Ostsee brachten. 

Die bis dahin gängigen Hebewerke 

hätten nicht ausgereicht, die 100 Höhenmeter 

zu überwinden. Nur Schleusen 

wären zu teuer gewesen. Und es dauerte 

bis Steenke die zündende Idee kam. Erst 

es bis heute: Buchwalde (Buczyniec) mit 

Foto: kk 

Foto: Polnisches Fremdenverkehrsamt 

21,5 Meter werden die Schiffe bei Buchwalde (Buczyniec) den Berg hinauf gezogen. 

21,5 Metern Höhe, Kanthen (Kąty) mit Vor der Schließung des Kanals vor 

über zwei Jahren beförderte die Gesellschaft 

Żegluga Ostródzko-Elbląska 

jährlich etwa 40.000 Passagiere auf ihren 

rigste in Kussfeld (Całuny). Jede dieser Ausflugsschiffen. Zunehmend waren 

Rampen, auch Rollberg genannt, ist mit auch private Freizeitkapitäne mit ihren 

einer Seilbahn ausgerüstet, welche die 

Hausbooten und Jachten auf dem 

Schiffe mit Hilfe von Schienenwagen Kanal unterwegs. Verschiedene Charterunternehmen 

zum nächsten Kanalabschnitt zieht. 

wie u.a. Kuhnle-Tours 

Professionell touristisch wird der bieten Touren im benachbarten Weich- 

machte. Die Reederei Adolf Tetzlaff aus 

Osterrode schipperte Ausflügler zuerst 

über den Kanal. Immer mehr Individualreisende 

kamen hinzu, und an den 

Ufern schossen Gästehäuser aus dem 

Boden. Nachdem der Kanal nach dem 

1948 wieder aufgenommen. 

selwerder an und hoffen darauf, dass im 

kommenden Jahr wieder Fahrten auf 

der mehr als 80 km langen Strecke des 

Oberlandkanals möglich sein werden. 

Die gesamten Arbeiten zur Revitalisierung 

des mehr als 150 Jahre alten 

Kanals kosten rund 28 Millionen Euro. 

Der Oberlandkanal gilt als eines der 

wichtigsten technischen Denkmäler 

Polens und soll nach dem Willen der 

Anliegergemeinden auf die Liste des 

Polnisches Fremdenverkehrsamt/jp 

dzięki wsparciu Ministerstwa Admini- 

adur/MŁ 

Foto: Wikipedia




Nr. 46/1180 LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Wochenblatt.pl 5 

Neisse: Würdigung des Ur-Vaters des deutschen Tourismus 

Unternehmer 


mit 

do czytania. 

Hang 

Powielanie 

zum 

w jakikolwiek 

Lyrischen 



„Ich habe mich mit der Stangenfamilie anderer Aufgaben wegen nicht 

wirklich befassen können, bis mich ein Brief aus Oberschlesien erreichte“, 

leitete Carl Ernst Stangen, der Ur-Ur-Großneffe Carl Stangens die Grußworte 

zur Eröffnung der Stangen-Ausstellung in der Neisser Hochschule ein. 

Den Brief bekam Stangen von Dr. 

Alina Dittmann, die seit Jahren 

über den großen Ziegenhalser „Stangen schuf 

forschte. „Ich komme aus Ziegenhals Gebrauchsliteratur, 

(Głuchołazy) und wir haben zwar eine 

keine hohe Dichtung. 

lange Tradition als Kurort und es ist eine 

mittelalterliche Stadt, aber eine Persönlichkeit 

die ein Wahrzeichen der 

Trotzdem – eine 

Stadt 


LARES: Diese Materialien 

Wojciech 

sind lediglich 

Kunicki: 

zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 


Leistung für einen 

LARES: Diese Materialien Amateurschriftsteller.“ 

sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

„Der junge Carl, der früh seine Mutter 

verlor, wurde von seinem Vater im 

Alter von zehn Jahren in die Militärer- 

LARES: Niniejszy ziehungsanstalt materiał Annaburg służy in der wyłącznie Provinz 

Sachsen geschickt, kehrte jedoch 

existiert nicht mehr. 


LARES: Diese Materialien als militärisch sind untauglich lediglich eingestuft zum nach Lesen Herausgeber: bereitgestellt. Er gründete 1884 in Jegliche Berlin des Vervielfältigung 19. Jahrhunderts Reisen nach ist Wien, strengstens untersagt. 

sein könnte, hatten wir bis dato nicht. 

So fing ich an zu forschen und stieß auf 

Carl Stangen“, erinnert sich die Dozentin 

für Deutsch an der Neisser Hochschule. 

„Carl Stangen, der bis zu seinem 35. 

Lebensjahr in Schlesien lebte, ist eine 

Ikone des internationalen Tourismus. 

Er war schon zu Lebzeiten, um die 

Jahrhundertwende, sehr bekannt. Sein 

Nachlass ging verloren. Die wenigen Sachen, 

die wir in der Ausstellung zeigen, 

ist alles, was wir innerhalb der letzten 

drei Jahre finden konnten. Umso wichtiger 

erschien es mir, die Erinnerung an 

ihn vor allem in seiner Heimat zu wach 

zu halten“, so Dittmann. Als beste Möglichkeit 

zur Popularisierung des großen 

Ziegenhalsers erschien Alina Dittmann 

ihre Hochschule in Neisse, wo Germanistikstudenten 

Deutsch als Sprache der 

Minderheit studieren. „Für mich bilden 

die deutsche Sprache und Heimatkunde 

ein untrennbares Ganzes“, unterstrich 

Dittmann in der Eröffnungsrede. 

Obwohl der Name Carl Stangen 

(1833-1911) eng mit dem Aufstieg von 

Unternehmen wie der Hapag-Lloyd oder 

der Deutschen Lufthansa AG verbunden 

ist, ist seine Person sogar in Berlin, wo 

er das erste Reisebüro Deutschland eröffnete, 

nahezu vollkommen vergessen. 

beachtliche 

Schlesien zurück. Er schlug zunächst 

eine Laufbahn bei der Post ein und 

verwaltete das Postamt in Tannhausen 

(Jedlinka) bei Waldenburg (Wałbrzych). 

In seiner Freizeit schrieb er kleine Novellen 

und Gedichte für Zeitungen und 


Zeitschriften 

materiał 

und war an 

służy 

geographischen 

wyłącznie 

Carl Stangen 

do czytania. 

der bedeutendste 

Powielanie 

deutsche Deutschland 

w jakikolwiek 

1869 der Privatverkauf 


Besonderheiten Schlesiens und der Umgebung 

interessiert. Darüber veröffent- 

vielen wohlhabenden Europäern die Als absoluter Pionier in Deutschland 

Tourismus-Unternehmer wurde, der von Eisenbahnbillets eingeführt wurde. 


lichte er erste Reisebücher und Artikel, 

darunter einen Fremdenführer im Waldenburger 

Gebirge mit besonderer Berücksichtigung 

der Badeorte Salzbrunn, 

Altwasser und Charlottenbrunn (1866). 

Mit seinem älteren Bruder Louis gab 

Auch später engagierte sich Stangen als 

2011 schrieb Alina Dittman Carl Ernst Stangen an. Am 5. November besuchte er zum ersten Mal Schlesien. Das Hauptgebäude des Stangen’schen Reisebüros 

die Zeitschrift ‚Der Tourist’ und gab seit 

1894 die Carl Stengen’s Verkehrs-Zeitung 

heraus“, informierte Dittmann im Einführungsreferat 

zur Ausstellung. 

Stolz auf ihren Landsmann berichtete 

Dittmann wie aus dem Postamtvorsteher 

Welt eröffnete. Den Ruck 1867 von Breslau 

nach Berlin zu gehen und dort als 

Privatunternehmer Geld zu verdienen 

bekam Carl von seinem älteren Bruder 

Louis. 

Carl Stangens Reiseagentur in der 

er Breslau zwei Jahre lang die Wochenblätter 

materiał Schlesische służy Theater- wyłącznie und zur ersten do Adresse czytania. in Deutschland Powielanie für die von w der jakikolwiek Zentralen Geographischen sposób zabronione. 

Friedrichstraße 72 in Berlin wurde bald ist ein Album mit Aufnahmen erhalten, 


Breslauer Theater-Zeitung (1864) heraus. Reiselustige. Seine Agentur veranstal- 

Bibliothek des Leibniz-Instituts in Leip- 

Landsamannes zu präsentieren. 


tete in den ausgehenden 60er Jahren 

Italien, Fahrten zum Rhein, nach Süddeutschland 

und in die Schweiz. Es waren 

bahnbrechende Unternehmungen, 

denn diese Fahrten waren zugleich die 

ersten touristischen Bahnreisen. Stangen 

ist es auch zu verdanken, dass in 

bot Stangen Reisen in den Orient an. 

1872 folgte die erste deutsche organisierte 

Reise nach Nordamerika. 

„Von der 1893 organisierten Reise 

nach Amerika, die u.a. nach Chicago, 

Colorado, Utah und Kalifornien führte, 

Foto: Klaudia Kandzia 

Quelle: Historische Ansichtskarte 

zig als Leihgabe nun in der Heimat Stangens, 

im schlesischen Neisse präsentiert 

wird“, so Dr. Hans Peter Brogiato vom 

Leibniz-Institut, der Partnerinstitution 

der Neisser Hochschule. 

Diese Ausstellung in Neisse durfte 

Carl Ernst Stangen eröffnen, eine Aufgabe, 

die ihn besonders freute. „Viele Dinge 

in der Ausstellung sind für mich neu. 

Es ist also eine insgesamt fast lehrreiche 

Veranstaltung für mich hier in Neisse, 

die in der Seele sehr wohl tut“, betonte 

der Nachkomme des Ziegenhalsers. 

Die Ausstellung in Neisse ist noch 

bis zum 2. Dezember zu sehen. Als 

nächstes setzt sich Alina Dittmann zum 

Ziel, auch den Berlinern die Person und 

Errungenschaften ihres Ziegenhalser 

Klaudia Kandzia 

Der Maulwurf Gwarek buddelt sich quer durchs Land und berichtet von seinen Abenteuern 



Heute reist er nach Afrika 

Im Breslauer Zoo gibt es eine neue Attraktion 

– das Afrikarium. In diesem einzigartigen, 

neuerbauten Komplex kann man 

vor allem die Wasserwelt des Schwarzen 

In Breslau kann man auch die Namibianische 

Skelettküste in Klein bestaunen. Diese 

zählt mit einem Alter von bis zu 1½ Milli- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób Das Breslauer zabronione. 

Afrykarium erstreckt 

arden Jahren geologisch zu den ältesten Schiffs-„Skelette“, die echten Skelette der sich auf drei Ebenen, davon ist eine 

Landschaftsformationen der Erde. Nebel, Gestrandeten, aber auch auf die zahlreichen unterirdisch. Foto: afrykarium.com.pl 


Kontinents bewundern. Ob ein Korallenriff 

im Roten Meer, Nilpferde oder Süßwasserfische 

des Malawi- und des Tanganjika-Sees 

– das Afrikarium ist eine Reise wert. In einem 

18 Meter langen Tunnel kann man trockenen 

Fußes die Tiefen der „Straße von Mosambik“ 

(Kanał Mozambicki) durchqueren. 

heftige Brandung und unberechenbare, 

starke Strömungen machen diese Küste 

seit jeher für die Seefahrt gefährlich. Davon 

zeugen hunderte von Schiffswracks in 

Ufernähe und am Strand. Die Schiffbrüchi- 

LARES: Niniejszy materiał gen, die służy sich noch wyłącznie retten konnten, do hatten czytania. Kongos. Powielanie w jakikolwiek q sposób zabronione. 



in der extrem trockenen Küstenwüste keine 

Überlebenschance und verdursteten. Der 

Name bezieht sich daher sowohl auf die 

Gerippe von an Land gespülten Walen. 

Aber was wäre ein Afrikarium ohne 

Dschungel? Klar, dass in Breslau auch die 

Dschungelbewohner nicht fehlen, genauso 

wie die gefährlichen Krokodile entlang des 

Brandung, die, -en – kipiel 

ergründen – badać 

Gerippe, das – szkielet 

Küste, die, -en – wybrzeże 

Schiffbrüchiger, der, -e – rozbitek 

Zapraszamy do prenumeraty 



– prenumerata pocztowa (woj. opolskie, śląskie): 119,00 zł 


– roczna prenumerata za doliczeniem znaczków pocztowych: 210,00 zł 

– półroczna prenumerata za doliczeniem znaczków pocztowych: 105,00 zł 

– kwartalna prenumerata za doliczeniem znaczków pocztowych: 55,00 zł 

– roczna prenumerata zagraniczna: 120,00 euro 

– półroczna prenumerata zagraniczna: 60,00 euro 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w Szczegółowe jakikolwiek informacje sposób otrzymają zabronione. 

Państwo pod nr. tel. 77 45 46 556 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung 

lub pod adresem 

ist 

e-mail 

strengstens 

sw@wochenblatt.pl 

untersagt. 

Konzept: Klaudia Kandzia 

7874 


zaprasza do odwiedzania strony internetowej 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 

8032 


www.wochenblatt.pl 

7709




6 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Lubowitz: Internationale Konferenz der Eichendorff-Stiftung 

Eichendorff und Cosel 

Ende Oktober fand im Oberschlesischen Eichendorff- Kultur- und Begegnungszentrum 

in Lubowitz die internationale Tagung „Entwicklungsten- 

das 1927 in Cosel O.S. veröffentlicht 

wurde und den Roman: „Herzschläge 

einer kleinen Stadt“ von Maria Petras, 

14. – 20. November 2014 



denzen in Schlesien und anderen vergleichbaren Kulturräumen, Sprach-, 

Literatur- und Kulturperspektiven“ statt. 

Die Tagung wurde vom deutschen 

Innenministerium, dem VdG sowie 

dem Haus der Deutsch-Polnischen 

1808 veröffentlichte 

Zusammenarbeit unterstützt und von „Belagerungsgeschichte 

Prof. Joanna Rostropowicz geleitet. Zu der Festung Kosel“ trug 

dieser Veranstaltung erhielt auch ich 

eine Einladung. Im Mittelpunkt meines 

nicht zu „Preußens 

Vortrages sollte ein historisches Ereignis 

in Oberschlesien stehen, das auch der 

junge Eichendorff erlebt hatte. Außerdem 

sollte untersucht werden, inwieweit 

in der fachlichen und belletristischen 

Literatur Verknüpfungspunkte zu dieser 

Thematik vorhanden sind. So kam 

ich zu dem Thema „Die Belagerung der 

Festung Kosel 1806/7 und ihre Widerspiegelung 

in der deutschen Literatur, 

LARES: Niniejszy Veröffentlichungen materiał służy auf fachlichem wyłącznie aber auch do die czytania. kleinen Freuden. Powielanie Das alles w jakikolwiek sposób zabronione. 

und belletristischem Gebiet zu diesem wird begrenzt durch das tägliche Erleben 

der bereitgestellt. kriegerischen Ereignisse. Jegliche Der Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien Thema. sind lediglich zum Lesen untersagt. 

mit einem Bezug auf Eichendorff “. 

Ich überraschte das Auditorium mit 

der Analyse eines Buches von Samuel 

Uthike: „Die Belagerungsgeschichte der 

Festung Kosel“. Dieses Werk im Tagebuchformat 

geschrieben und 1808 in 

Ratibor veröffentlicht, ist wohl die beste 

fachliche und menschliche Darstellung 

dieses militärischen Konfliktes. Dass 

Ein weiteres Buch, das zu dieser Gattung 

gehört, ist die Festschrift aus Anlass 

der Jahrhundertfeier der Belagerung 

von Kosel von Carl Siegel – mit einem 

ausgeprägten patriotischen Charakter, 

herausgegeben im Jahre 1907. Siegel do- 


kumentiert 

materiał 

die Belagerung 

służy 

der 

wyłącznie 

Festung in Frankfurt/Oder, 

do czytania. 

der ebenfalls 

Powielanie 

über die 


aus Sicht eines Historikers und fügt Ausschnitte 

aus dem Tagebuch des jungen zu seinem Tode fühlten wir uns trotz 

Belagerung von Kosel publizierte. Bis 


dieses Buch auch unter Fachleuten wenig 

bekannt ist, liegt wohl daran, dass 

es keine Rolle bei der Darstellung von 

„Preußens Gloria“ spielt und eigentlich 

schon zur Antikriegsliteratur gerechnet 

werden könnte. Uthikes Aufzeichnungen 

sind Grundlage für alle späteren 

Eichendorffs ein. 

Aus dem Bereich der Belletristik stellte 

ich zwei Werke vor: Die Erzählung 

„Der Karrensträfling“ von A. Berthold, 

veröffentlicht in Freiburg im Breisgau 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie 1924. Beide do czytania. Autoren orientieren Powielanie sich w jakikolwiek sposób zabronione. 

den Aufzeichnungen Uthikes und nehmen 

tatsächliche bereitgestellt. Ereignisse als Jegliche Grund- 

Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien Samuel sind lediglich Uthikes zum Lesen untersagt. 

lage für ihre Darstellungen. Bei Berthold 

steht ein Forstverwalter im Mittelpunkt, 

der zu Unrecht eine lebenslange Strafe 

als Karrensträfling erhält. 

Auch Maria Petras Roman beschäftigt 

sich mit den in Stadt und Festung 

LARES: Niniejszy materiał Gloria“ bei, sondern służy wyłącznie zurückgebliebenen do czytania. Bewohnern, Powielanie es sind w jakikolwiek sposób zabronione. 

war eigentlich ein 

Katholiken, Protestanten und Juden. Es 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen gibt zwischen bereitgestellt. den konfessionellen Jegliche Grup- 


pen keine Feindschaft, jedoch sichtbare 

und unsichtbare Abgrenzungen. Im Mittelpunkt 

stehen die zwischenmenschlichen 

Beziehungen, die materiellen und 

ideellen Nöte, die Sorge um das tägliche 

Brot sowie die Angst vor dem Sterben, 

Roman beschreibt die Zeit von 1806 

bis 1826. Auch eine Verbindung zum 

jungen Eichendorff ist hier vorhanden. 

Abschließend berichtete ich auch über 

das Werk von Prof. Karol Jońca, Gründungsmitglied 

der Viadrina-Universität 

unterschiedlicher Lebenswege aufgrund 

der gemeinsamen Herkunft in Cosel 

immer verbunden. 

Josef Gröger 

List czytelnika: LARES: Nazbyt Niniejszy często brakuje materiał wiedzy służy o kanonie wyłącznie zabytków do czytania. na Śląsku Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Banialuki – także w programach wymiany 

W wydaniu „Wochenblatt.pl” nr 1175 

Leserbrief: Zu oft fehlt das Wissen Schlesierkampfbahn (Olympiastadion) 

um den Kanon schlesischer 

und zurück über die Kaiserbrücke (Most 

z 10 października Till Scholtz-Knobloch 

w artykule wstępnym „Steinerne 

Identität” (Kamienna tożsamość) 

pisał o polsko-niemieckim programie 

wymiany szkolnej, w którym znów 

niewiele było „śląskości”. 

Tuż po przełomie, będąc nauczycielem 

w gimnazjum w Amöneburgu 

w Hesji, podjąłem się realizacji wymiany 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie ich als w Gymnasiallehrer jakikolwiek im sposób hessischen zabronione. 

Amöneburg einen Schüleraustausch mit 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche dem Vervielfältigung 1. Lyzeum in Hindenburg, ist in dem strengstens untersagt. 

szkolnej z Liceum nr 1 w Zabrzu, gdzie 

byłem nauczycielem do chwili wyjazdu 

do Niemiec. Uczniowie od samego początku 

byli za, natomiast rodzice mieli 

nastawienie raczej negatywne, gdyż pod 

pojęciem dawnych terenów niemieckich 

kojarzyli raczej Polskę, a nie Śląsk. Przesądy 

wobec Polski były ogromne. Dopiero 

gdy niektórzy z rodziców przyznali, że 

LARES: Niniejszy w stronę materiał uniwersytetu, służy mieszczącego wyłącznie realizowany do czytania. z niewielkimi zmianami Powielanie od enorm. w Erst jakikolwiek als einige Eltern sposób ihre schlesische 

Herkunft einräumten änderte sich 

zabronione. 

w sobie aulę Leopoldina. Dalej obok ponad dwudziestu lat. Co niektóre szkoły 


Odry do 

sind 

hali targowej, 

lediglich 

na wyspę 

zum 

Piasek 

Lesen 

prowadzące 


polsko-niemiecką wymianę 

Jegliche 

die 


Meinung und einer Mitreise 

ist 

wurde 


pochodzą ze Śląska, opinia ogółu zmieniła 

się i zgodzono się na wyjazd. 

Jako Górnoślązak, który do 1980 roku 

mieszkał w rodzinnych stronach, w latach 

50. studiowałem we Wrocławiu. Ponieważ 

świetnie znałem rodzinny Śląsk, 

wybrałem następującą trasę: Jadąc autostradą, 

dotarliśmy do Zgorzelca, gdzie 

zatrzymaliśmy się, aby nieco spenetrować 

Grunwaldzki (Kaiserbrücke) do grobu św. nauczycieli oraz w samorządach szkolnych 

– 

hielten wir in Görlitz, um die damals verkommende 


Czesława 

materiał 

i kościoła św. 

służy 

Magdaleny. 

wyłącznie 

Po 

do 

tak w 

czytania. 

Niemczech, jak 

Powielanie 

i w Polsce. 

w jakikolwiek 

Stadt mit ihren 

sposób 

herrlichen 

zabronione. 

południu udaliśmy się jeszcze do kościoła Niestety często przyczyniają się do tego alten Bauwerken zu erkunden. Weiter 


to podupadające wówczas miasto z jego 

wspaniałymi zabytkami architektury. Dalej 

droga wiodła do Wrocławia. Przenocowaliśmy 

w hotelu „Savoy”, usytuowanym 

na placu Kościuszki (dawniej Tauentzienplatz) 

– starym niemieckim hotelu, który 

przetrwał wojenną zawieruchę. 

Z tego właśnie miejsca rozpoczęło się 

zwiedzanie miasta – ulicą Świdnicką 

sportu, a wieczorami były dyskoteki. Podróż 

powrotna materiał prowadziła służy przez wyłącznie Nysę się z dziejami do czytania. Śląska. Powielanie Gerhart w Hauptmann jakikolwiek logierte, sposób am Schloss zabronione. 

vertraut machen. 

naprawdę powinni poważniej zapoznać „Monopol“, wo bei jedem Breslaubesuch 


(Neisse), Paczków (Patschkau), Kłodzko Odnośnie do komentarzy Bernarda vorbei zum Blücherplatz (Salzmarkt) 


do Rynku, mijając dom towarowy „Renoma” 

(dawniej Wertheim), fosę miejską, 

operę, po czym zrobiliśmy wypad 

do hotelu „Monopol”, gdzie za każdym 

razem zatrzymywał się Gerhart Hauptmann 

odwiedzając Wrocław, a następnie 

przejechaliśmy obok zamku w kierunku 

Targu Solnego (Salzmarkt, Blücherplatz) 

i dalej do Rynku, przy którym mieści się 

LARES: Niniejszy i rodzice materiał byli zachwyceni. służy wyłącznie każdy do własną czytania. pieczeń. Bez tego Powielanie wszystko der Kreuzkirche. w jakikolwiek Von dort mit sposób dem Bus zabronione. 

Taki program zwiedzania miejsc stanowiących 

sind kanon lediglich zabytków Śląska zum jest Lesen nia banialuk. bereitgestellt. Jegliche und Vervielfältigung der Jahrhunderthalle, dann ist zur strengstens 

inne może sprowadzać się do opowiada- 

zum Japanischen Garten, der Pergola doch Kokolores sein. 


ratusz, pręgierz, Piwnica Świdnicka, 

piękne kamienice i kościół św. Elżbiety; 

minęliśmy też „Jasia i Małgosię”, jadąc 

frühes Werk der 

Antikriegsliteratur. 

z kościołem Najświętszej Marii Panny 

na Piasku, katedrą oraz kościołem św. 

Krzyża. Stamtąd pojechaliśmy autobusem 

do ogrodu japońskiego, pergoli i Hali Stulecia, 

potem na Stadion Olimpijski (Schlesierkampfbahn) 

i z powrotem przez most 

w Trzebnicy, w którym znajduje się grób 

św. Jadwigi. Jadąc do Zabrza, zrobiliśmy 

wycieczkę na Górę św. Anny, na zamek 

w Toszku oraz do radiostacji gliwickiej. 

Były też wycieczki do Oświęcimia oraz w 

Beskidy. Popołudnia stały pod znakiem 

(Glatz), dom Gerharta Hauptmanna w 

Jagniątkowie (Agnetendorf), Karpacz 

(Krummhübel) z kościółkiem Wang, do 

Wodospadu Szklarskiego (Kochelfall) w 

Szklarskiej Porębie (Schreiberhau), gdzie 

przejechaliśmy się kolejką linową na Szrenicę 

(Reifträger). Zarówno uczniowie, jak 

Foto: Till Scholtz-Knobloch 

W skład kanonu tego, co powinien wiedzieć Ślązak, wchodzą m.in. „Jaś i Małgosia” („Hänsel und Gretel”), czyli 

budynki, które okalają kościół św. Elżbiety we Wrocławiu, czy też Wodospad Szklarski (Kochelfall; tu – zamarznięty 

zimą) w Karkonoszach. Jeżeli zredukujemy Śląsk do postaci Górnego Śląska, to ze zrozumienia tych spraw nic nie 

pozostanie… 

młodzieży mogłyby z powodzeniem to i 

owo w nim podpatrzyć. Fakt, iż podczas 

wyjazdów organizowanych w ramach 

programów wymiany często zapomina się 

o Śląsku, ma swoją przyczynę w nieznajomości 

historii Śląska w środowiskach 

również nasi rodacy, którzy nie mówią o 

Górnym i Dolnym Śląsku, lecz – wypaczając 

historię – o Śląsku Opolskim bądź 

„śląskim”, co z kolei odnoszą wyłącznie 

do województwa, którego władze mają 

swoją siedzibę w Katowicach. Nauczyciele 

Gaidy i Tilla Scholtza-Knoblocha zamieszczonych 

w wydaniu nr 1176 z 17 

października chciałbym również o czymś 

nadmienić, czego zabrakło mi w treści 

obu komentarzy, a mianowicie istotnej 

uwagi o tym, że wszyscy Niemcy w Polsce 

powinni mieć wspólny cel, a nie piec 

Foto: Wikipedia 

Die Belagerung Cosels wird jedes Jahr durch Laiendarsteller nachgespielt. Hier Akteure der ihre Stadt verteidigenden 

Preußen. 

Foto: Till Scholtz-Knobloch 

Sehenswürdigkeiten – Kokolores – auch 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie bei Austauschprogrammen 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Wochenblatt 1175 vom 10. ist Okto- 


Im ber schrieb Till Scholtz-Knobloch im 

Leitartikel „Steinerne Identität“ über 

das Programm eines deutsch-polnischen 

Schülleraustausches, bei dem einmal wieder 

wenig „Schlesisches“ dabei war. 

Gleich nach der Wende unternahm 

ich vor meiner Flucht Lehrer war. Die 

Schüler waren von Anfang an dafür, die 

Eltern eher dagegen, weil ihnen nur der 

Begriff Polen und nicht Schlesien als ehemaliger 

Teil Deutschlands bekannt war. 

Die Vorurteile gegenüber Polen waren 

zugestimmt. 

Als Oberschlesier, der bis 1980 in der 

Heimat lebte, hatte ich in den 50er Jahren 

in Breslau studiert. Da ich die schlesische 

Heimat bestens kannte, wählte ich folgende 

Route: Über die Autobahn kommend 

ging es nach Breslau. 

Von hieraus begann die Stadtbesichtigung: 

Auf der Schweidnitzer Straße zum 

Ring, am Kaufhaus Wertheim (heute 

Renoma), dem Stadtgraben, der Oper 

vorbei, mit dem Abstecher zum Hotel 

und zum Ring mit dem Rathaus, dem 

Pranger, dem Schweidnitzer Keller, der 

Elisabethkirche, vorbei an Hänsel und 

Gretl (Jaś i Małgosia) zur Universität 

mit der Aula Leopoldina. Weiter an der 

Oder zur Markthalle, der Sandinsel mit 

Maria auf dem Sande, dem Dom und 

Grunwaldzki) zum Czeslausgrab und der 

Magdalenenkirche. Am Nachmittag ging 

es noch nach Trebnitz zur Grabeskirche 

der Heiligen Hedwig. Bei der Fahrt nach 

Hindenburg machten wir einen Abstecher 

zum St. Annaberg, zur Burg Tost 

und zum Sender Gleiwitz. Dazu kamen 

Ausflüge nach Auschwitz und in die 

Beskiden. Die Nachmittage wurde dem 

Sport, die Abende der Disco gewidmet. 

Die Rückfahrt führte über Neisse, Patschkau, 

Glatz, das Gerhart-Hauptmann- 

Haus in Agnetendorf, Krummhübel mit 

der Kirche Wang, nach Schreiberhau zum 

Kochelfall (Wodospad Szklarki) und auf 

eine Seilbahnfahrt zum Reifträger (Szrenica). 

Die Schüler und die Eltern waren 

begeistert. 

Dieses Programm zum Kanon der 

schlesischen Sehenswürdigkeiten läuft 

mit kleinen Veränderungen seit über 

zwanzig Jahren so. Einige Schulen mit 

deutsch-polnischem Schüleraustausch 

sollten sich von diesem Standartprogramm 

etwas abschauen. Dass bei 

Austauschfahrten Schlesien heute oft 

vergessen wird, hat seine Ursache in der 

Unkenntnis der Geschichte Schlesiens 

bei Lehrern und Schulverwaltungen – in 

Deutschland wie auch in Polen. Leider 

tragen dazu oft auch unsere Landsleute 

bei, die nicht von Ober- oder Niederschlesien 

sprechen, sondern historisch 

verfälschend vom Oppelner Schlesien 

oder „Schlesien“, was sie dann nur auf 

die von Kattowitz verwaltete Woiwodschaft 

beziehen. Lehrer müssen sich schon 

ernsthafter mit der Geschichte Schlesiens 

Hinsichtlich der Kommentare von 

Bernard Gaida und Till Scholtz-Knobloch 

aus der Ausgabe 1176 vom 17. Oktober 

möchte ich ebenfalls etwas anmerken, 

was mir in beiden Kommentaren fehlte. 

Und zwar die wichtige Bemerkung, dass 

alle Deutschen in Polen an einem Strang 

ziehen sollen, statt ihr eigens Hühnchen 

zu rupfen. Ohne das dürfte alles andere 

Johannes Golawski




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Oppeln: Laufen statt stehen und reden 


In Oppeln fiel ebenfalls die Mauer 

Oppelner 

Nachrichten 



Q 



Q Wieża Katowska: W minioną niedzielę 

w Prudniku uroczyście otwarto 

taras widokowy na Wieży Katowskiej. Tym 

samym zakończył się remont wież Muzeum 

Ziemi Prudnickiej. Dla części prudniczan 

i turystów, którzy byli przyzwyczajeni 

do dawnego wyglądu, nowy wizerunek 

wież może być sporym zaskoczeniem, 

albowiem remont nie oznaczał tylko 

poprawy ich wyglądu, ale w przypadku 

Wieży Katowskiej rewitalizacja zakończyła 

się zupełnie nowym wyglądem wieży. 

Wieża Katowska została podniesiona, 



na zwieńczeniu otrzymała blankowanie 

(krenelaż) oraz hełm spiczasty. Wieża ta 

zostanie niebawem udostępniona zwiedzającym. 

Na szczycie znajduje się taras 

widokowy, z którego można podziwiać 

panoramę Prudnika. Nie zmieniła się w 

swoim wyglądzie natomiast Mała Wieża, 

w której wykonano nową więźbę dachową 

i pokrycie dachu oraz uzupełniono 

Schon zu Beginn des Laufes war die Mauer schon Geschichte. 


czasu cegły. 


Q 

Im Gegensatz zur richtigen Berliner Mauer sollte diese aus Pappkartons keine Jahrzehnte überstehen. 

Das Jubiläum des 25. Jahrestages des Mauerfalls beging man im deutschen 

Konsulat in Oppeln auf ungewöhnliche Weise. Nicht etwa bei einem 

Sektempfang sondern durch einen symbolischen Mauerfall und einen 

anschließenden Lauf durch Oppeln. 

Mehr als 20 Personen - Mitarbeiter 

der Konsulats, Sportstudenten der 

Polytechnik und Vertreter der deutschen 

brakujące i mocno uszkodzone upływem 

Q Planspiel in Oppeln: Das Haus 

der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit 

veranstaltet gemeinsam mit dem 

Institut für Auslandsbeziehungen (ifa) 

eine Schulung für Multiplikatoren, die 

am 20. November 2014 stattfindet, sowie 

LARES: Niniejszy materiał sie vom Mauerfall służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien erfuhren, sind lediglich sagt zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Minderheit - sind der Einladung der 

Konsulinnen Sabine Haake und Anja 

Felgentreu gefolgt, die durch einen „Lauf 

der Erinnerung“ an den Mauerfall in 

Berlin vor 25 Jahren erinnern wollten. 

„Offizielle Veranstaltungen gibt es ja in 

Berlin und auch in unserer Botschaft in 

Warschau. Wir wollten hier vor Ort eine 

Aktion auf die Beine stellen, bei der wir 

ein Seminar zum Thema: „Planspiel. Der 

Minderheit eine Stimme geben!“ – dieses 

am 21. und 22. November. Das Ziel des 

Projekts liegt im Dialog zwischen den 

Generationen der deutschen Volksgruppe 

sowie im Beleben und Festigen der 

Beziehung zwischen den Generationen. 

Außerdem soll durch dieses Projekt die 

total überrascht“, sagt sie. Eine Überraschung 

war es auch für das Ehepaar 

LARES: Niniejszy Schmidt-Haake. materiał Der Ehemann służy der wyłącznie Konsulin 

Stewart Schmidt-Haake: „Wir sind 



im persönlichen Miteinander diesen Tag 

und die Erinnerungen daran begehen“, 

sagte zu Beginn Sabine Haake. Dabei 

unterstrich sie, das es wohl ohne den 

Mauerfall nicht das Konsulat in Oppeln 

gäbe und sie könnte auch nicht mit ihrer 

Vizekonsulin Anja Felgentreu zusammenarbeiten, 

da diese in der ehemaligen 

DDR geboren wurde, Haake dagegen in 

politische Beteiligung der deutschen 

Minderheit gefördert werden, wobei 

besonders die Jugendlichen dazu angespornt 

werden, größeres Engagement in 

den Strukturen der deutschen Minderheit 

einzubringen. Zu dem Planspiel, das im 

Rahmen dieses Projekts stattfindet, werden 

volljährige Jugendliche, Berufstätige 

und Arbeitsuchende sowie Rentner, die 

Westdeutschland. 

Anja Felgentreu selbst hat keine Erinnerungen 

an den Mauerfall, da sie 

zu diesem Zeitpunkt fünf Jahre alt war. 

„Meine Eltern waren damals in Urlaub, 

hatten da keinen Zugang zu Medien und 

haben von dem Mauerfall dadurch erst 

einen Tag später erfahren. Sie waren 

der deutschen Minderheit angehören, 

aber auch alle anderen mit Interesse, 

eingeladen. Mehr Infos zur Anmeldung 

gibt es unter anna.graba@haus.pl 

QQWokół Willy’ego Brandta: 17 

listopada o godz. 17 rozpocznie się w 

Urzędzie Marszałkowskim Woj. Opolskiego 

konferencja „Polsko-niemieckie 

pojednanie. Znaczenie polityki Willy’ego 

Brandta w rocznicę wydarzeń z 1989 

roku”, połączona z prezentacją wystawy: 

„Willy Brandt i Polska – przezwyciężenie 

podziału Europy”. Głównym celem 

planowanej konferencji jest zwrócenie 

uwagi na rzadko omawianą i zdecydowanie 

niedocenianą politykę Brandta, 


Gogolin: LARES: Mniejszość Diese Materialien chce upamiętnić sind założyciela lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Będzie ulica Johanna Krolla? 

Działacze mniejszości niemieckiej w Gogolinie oraz władze Związku Niemieckich 

Towarzystw Społeczno-Kulturalnych chcą upamiętnić założyciela 

organizacji MN w Polsce, Johanna Krolla. Mniejszość chce, żeby jedna 



z gogolińskich ulic nosiła imię słynnego mieszkańca miasta. 

Trzeba przyznać, że akurat Gogolin o 

Johannie Krollu pamięta. Pośmiertnie 

został on już odznaczony tytułem 

„Zasłużony dla Miasta Gogolin”. W 

2010 roku odsłonięto na gogolińskim 

jej implikacje dla Polski, stosunków polsko-niemieckich 

i idei wspólnej Europy. 

25 lat po wydarzeniach z 1989 roku w 

Polsce i w Niemczech temat inicjatorów 

polsko-niemieckiego pojednania jest 

wciąż aktualny, a Willy Brandt odgrywa 

tu jedną z najważniejszych ról. Wstęp na 

wystawę jest wolny. 

LARES: Niniejszy materiał pojawić się w służy Gogolinie wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

już w przyszłym roku. 

Q 


Q Schulung für Frauen der Minderheit: 

Am 14. und 15. November findet 

in Krappitz eine Schulung zum Thema: 

„Wie wird man eine aktive Leiterin der 

deutschen Minderheit – gesellschaftliche 

Aktivierung der Frauen der deutschen 

Minderheit” statt. Ziel der Schulung ist es, 

Frauen der deutschen Minderheit in ihren 

1918 roku w Rozkochowie (koło Głogówka). 

materiał Pierwsze zebrania służy Niemców wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


zamieszkałych na Opolszczyźnie zaczął 


ratuszu tablicę z brązu poświęconą pamięci 

założyciela organizacji mniejszości 

niemieckiej. Powieszono ją wówczas z 

okazji 10. rocznicy jego śmierci. Już wtedy 

część działaczy zastanawiała się nad 

złożeniem wniosku o nazwanie jednej 

z ulic imieniem słynnego mieszkańca 

Gogolina. Okazja nadarzyła się w tym 

roku w związku z tym, że miasto się rozrasta 

i powstało kilka nowych ulic, które 

jeszcze nie zostały nazwane. Stosowne 

pismo otrzymał już od działaczy DFK w 

Gogolinie burmistrz Joachim Wojtala, 

również Związek Niemieckich Stowarzyszeń 

napisał w tej sprawie do władz 

gminy. Wszystko wskazuje na to, że ulica 

Johanna Krolla jest w zasięgu ręki. DFK 

Gogolin chciałby, żeby wniosek został 

Bemühungen sich aktiv am gesellschaftlichen 

Leben der Region zu beteiligen 

sowie Verantwortung für lokale Projekte 

übernehmen zu unterstützen. Mehr zur 

Schulung unter www.haus.pl 

adur 

Oppelner Nachrichten 

LARES: Niniejszy Gogolinie materiał został pierwszym służy przewodniczącym 

tej organizacji. 

Uroczystego 


LARES: Diese Materialien sind lediglich A. zum Durecka Lesen w 2010 roku. 

odsłonięcia tablicy poświęconej Johannowi Krollowi dokonali działacze mniejszości w Gogolinie 

bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Foto: T. Scholtz-Knobloch ist strengstens untersagt. 

Meine Eltern waren 

total überrascht, als 

Anja Felgentreu 

gerade von Indien nach Kanada umgezogen 

und haben den Mauerfall deshalb 

erst später mitbekommen. Aber ich fand 

das toll! Doch ich muss sagen, ich habe 

persönlich die Mauer nie gesehen, ich 

war nie in Berlin. Deshalb war für mich 

symbolische Mauerfall zu Beginn des 

Laufes war aber nicht nur eine Gelegenheit 

an den Mauerfall selbst zu erinnern, 

sondern auch an seine Folgen. Anja Felgentreu 

sieht die praktische Seite der 

Mniejszość niemiecka 

ma nadzieję, że ulica 

Johanna Krolla może 

pozytywnie rozpatrzony, a nadanie ulicy 

imienia udało się przeprowadzić w 

przyszłym roku, dokładnie 25 lat po oficjalnej 

rejestracji organizacji mniejszości 

niemieckiej w województwie opolskim. 

Johann Kroll urodził się 25 czerwca 

organizować jeszcze w 1988 roku. Zainicjował 

też akcję zbierania podpisów 

ludzi mieszkających na Śląsku, a przyznających 

się do narodowości niemieckiej. 

Po zarejestrowaniu w 1990 roku 

Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego 

Mniejszości Niemieckiej z siedzibą w 

Nach 4 Kilometern lief die deutsche Konsulin mit ihren Miterbeitern im Ziel ein. 

Europas dahin reisen zu können, wohin 

ich will. Ich kann mir kaum vorstellen, 

wie es war, als die Mauer noch stand 

und eine Auslandsreise vor allem in den 

Westen an ein Wunder grenzte.“ 

Fotos: Rudolf Urban 

die Teilung zwar eine politische, doch 

LARES: Niniejszy ich habe materiał immer alle als służy Deutsche wyłącznie gesehen 

ohne West und Ost zu teilen.“ Auswärtigen Amtes sehe ich, dass es Erinnerung“ hat auch neue Projekte 

Entwicklung: do czytania. „Als Mitarbeiterin Powielanie des Die w Aktion jakikolwiek des Konsulats sposób „Lauf der zabronione. 

LARES: Diese Materialien Der sind „Lauf der lediglich Erinnerung“ zum und der Lesen als selbstverständlich bereitgestellt. ansehe, innerhalb Jegliche angestoßen. Vervielfältigung Zusammen mit der ist Poly- 


technik will die Konsulin im Frühjahr 

2015 eine weitere Aktion auf die Beine 

stellen. Details sollen aber noch nicht 

verraten werden. 

Rudolf Urban 

war eine Zeitung, die von 1895 bis 

1935 im Oppelner Land erschien.




8 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Pazurkiem 

Kotysia 



Złotouści 

Nowe linie tramwajowe, darmową 

komunikację miejską i rejsy 

rzeką Odrą – to wszystko zdążono 

już obiecać w trakcie tegorocznej 

kampanii wyborczej w stolicy na- 

14. – 20. November 2014 

„Sprache mit allen Sinnen lernen“ 

zum Lernen einer Sprache? 

LARES: Niniejszy Wer materiał eine Fremdsprache służy lernt, wyłącznie dem do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

fehlt es zunächst an verbaler Kompetenz. 

Silesiae beginnt 

LARES: Diese Materialien Beim Theaterspielen sind lediglich geben wir zum ihm die Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

szego województwa. Puste obietnice 

płyną wzdłuż i wszerz regionu 

i mieszają w głowach mieszkańców 

miast i wiosek. 

Jedno z ugrupowań w gminie Reńska 

Wieś obiecało ludziom darmowe 

usługi komunalne i miejsca w przedszkolach, 

a gdyby tak policzyć nowe 

LARES: Niniejszy Theater materiał kann man die służy Sprache mit wyłącznie allen do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Sinnen erfahren und ausdrücken. Und: 

LARES: Diese Materialien Es ist ein sind äußerst lediglich freudvoller zum Weg des Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

miejsca pracy przyobiecane przez 

wszystkich kandydatów na radnych, 

to należałoby natychmiast podnieść 

liczbę mieszkańców Opolskiego o jakieś 

pół miliona. Tylko że po 16 listopada 

skończy się czas złotoustych 

i wszystko wiedzących, a ktoś będzie 

LARES: Niniejszy Skulptur materiał aus Stein, die służy Situation wyłącznie erst do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

einmal nachzustellen. Beispielsweise, 

LARES: Diese Materialien wie sich sind Hänsel lediglich und Gretel zum allein im Lesen Joachim bereitgestellt. Bürkert 

Jegliche Vervielfältigung ist Foto: Privat strengstens untersagt. 

musiał zakasać rękawy do roboty! 

Na jednym ze spotkań przedwyborczych 

zapytałem jego uczestników 

o to, czy woleliby złożyć swoje 

oszczędności w banku oferującym 

niższe odsetki, czy w tym, w którym 

odsetki są wyższe i jeszcze dodatkowo 

zabezpieczone sztabkami złota. 


wichtigsten? 

materiał służy wyłącznie 

Man 

do 

arbeitet 

czytania. 

mit Kindern 

Powielanie 

viel konkreter. 

Das heißt, man kann ihnen nicht dass sie lernen sich auszudrücken. 

Textstellen 

w jakikolwiek 

und Wörter erarbeiten, 

sposób 

so 

zabronione. 

Was die Arbeit mit Kindern angeht, 

so besteht meine Erfahrung größtenteils sagen: ‚Drücke jetzt das Gefühl Glück Was nehmen junge Leute mit, wenn 


Wszyscy gremialnie wskazali ten 

drugi, jednak ich entuzjazm nagle 

spadł, gdy powiedziałem, że się 

nazywa Amber Gold! Co zatem 

możemy poradzić zdezorientowanemu 

napastliwymi billboardami 

wyborcy? – Chyba tylko tyle, żeby 

się przy urnie zastanowił, czy wierzy 



w bajki. 

Józef Kotyś 

TERMINE 

Und diese zeigt der Dokumentarfilm 

aktiv war, erinnert sich, wie sie mit zwei 

QQGliwice: Dom Współpracy LARES: Polsko- Niniejszy „Der erste materiał Tag“ von służy Christine wyłącznie Jezior Kindern do und czytania. vier Koffern im Powielanie leuchtend, w jakikolwiek sposób zabronione. 

-Niemieckiej, Konsulat RFN w Opolu oraz und Sabina Kaluza, den das Haus der bunten Hannover ankamen. 

Prezydent LARES: Miasta Gliwice Diese zapraszają Materialien 14 sind lediglich zum Lesen Es sind bereitgestellt. die Geschichten polnischer Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

listopada do Gliwic na koncert jubileuszowy 

upamiętniający 25-lecie Mszy 

Pojednania w Krzyżowej. Początek o godz. 

18.00 w kinie Amok. 

Q Beuthen: Das Oberschlesische 

Es sind sehr persönliche Eindrücke 

und Erlebnisse, die der Dokumentarfilm 

„Der erste Tag“ erzählt. Eine End. Genau wie die der Regisseurin Sabina 

Kaluza, do czytania. die vergangene Powielanie Woche ins zu diskutieren. w jakikolwiek Kaluza ist in sposób Beuthen zabronione. 

Q LARES: Niniejszy Frau berichtet, materiał wie sie służy als Kind wyłącznie im Aufnahmelager 

im niedersächsischen Friedland 

sich sind ihre lediglich erste Tafel Schokolade zum Lesen um mit bereitgestellt. den Zuschauern über ihren Jegliche Film Mann Vervielfältigung nach Deutschland ausgereist. ist Sie strengstens 

Oppelner Helios Kino gekommen war, (Bytom) geboren und 1987 mit ihrem sind.“ 


Museum in Beuthen veranstaltet am 

30. November um 12.00 Uhr ein Konzert 

des Geigenquartetts Akademos. Auf dem 

Programm stehen Werke von Schubert 

und Mozart. Der Eintritt kostet 10 Złoty. 

Q Gleiwitz: Am 20. November 

Grodków: Z pomocą niemieckich partnerów z Beckum miasto pięknieje 

Q 

LARES: Niniejszy Partnerstwo materiał służy wyłącznie do nie czytania. tylko Powielanie na w jakikolwiek papierze 


LARES: Diese Materialien Partnerstwo sind lediglich między Grodkowem zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

veranstaltet das Haus der Deutsch- 

Polnischen Zusammenarbeit in Gleiwitz 

eine Studienfahrt auf den Spuren der 

Familien von Ballestrem, Henckel von 

Donnersmarck und von Schaffgotsch für 

Lehrer und künftige Pädagogen aus der 

Woiwodschaft Schlesien. Beginn ist um 

9:00 Uhr. Anmelden kann man sich bis 

14. November. 

na Opolszczyźnie a niemieckim miastem 

Beckum (Nadrenia Północna- 

-Westfalia) trwa już od 17 lat i nie 

jest to tylko partnerstwo na papierze. 

Niedawno grodkowski park do- 

LARES: Niniejszy czekał materiał się nowej nazwy: służy „Park wyłącznie Jubileuszowy 

Partnerstwa z Miastem 


Q 


Q Kluczbork: Muzeum im. Jana 

Dzierżona w Kluczborku zaprasza 18 listopada 

na promocję książki kucharskiej 

ks. dr. hab. Andrzeja Hanicha pt. „Smaki 

polskie i opolskie”. Początek spotkania o 

godz. 17.30. 

Q Wrocław: Muzeum Narodowe 

we Wrocławiu zaprasza 22 listopada 

na dzień otwarty wokół wystawy „Mistrzowie 

światła”. W programie m.in. o 

godz. 10.30 „Szklane anioły”, czyli zabawy 

plastyczne dla dzieci, o godz. 11.00 

wykład pt. „Mistyka światła w witrażach 

średniowiecznych”, a także oprowadzanie 

po wystawie oraz pokaz i wykład na 

Uroczystość nadania imienia „Parku 

Jubileuszowego Partnerstwa z Miastem 

Beckum” odbyła się w obecności nie- 

LARES: Niniejszy Beckum materiał park lśnił nowym służy blaskiem. wyłącznie mieckiej do delegacji, czytania. a także Powielanie przedstawicieli 

Towarzystwa Miłośników Ziemi ewangelickiego. Gmina ewangelicka niemieckiego partnera. 

sową w na jakikolwiek remont zabytkowego sposób kościoła zabronione. 

adur 

Notabene park obchodzi w tym roku 

LARES: Diese Materialien swoje 101. sind urodziny. lediglich zum Lesen Grodkowskiej bereitgestellt. oraz mieszkańców Jegliche Grod- 

powstała Vervielfältigung w Grodkowie w 1766 ist roku. strengstens untersagt. 

temat tworzenia i konserwacji witraży. 

Joachim Bürkert ist Dozent für Deutsch als Fremdsprache an der Universität Heidelberg und hat vor 20 Jahren die 

Theatergruppe IdeFix für ausländische Studenten gegründet. Im Gespräch mit Juliane Preiß erklärt er, warum man 

beim Theaterspielen am besten Sprachen lernen kann. 

Warum eignet sich Theaterspielen 

Möglichkeit, diesen Mangel mit Körpersprache 

auszugleichen. Denn diese und 

auch die Mimik ist oft entscheidend, um 

das Gegenüber zu verstehen. Im Klassenzimmer 

ist der Umgang mit Sprache 

oft körperfern und abstrakt. Aber beim 

Lernens. 

Wie kann man das am besten umsetzen? 

Ein beliebtes Instrument im Theater 

ist das Standbild. Wir sagen dazu auch 

„Einfrieren“. Man versucht, wie eine 

Dunkeln im Wald fühlen. Man lässt die 

Sprache erstmal ganz weg. 

Sie arbeiten viel mit Studenten und 

Jugendlichen. In Raschau beim Theaterfestival 

stehen Kinder auf der Bühne. 

Was ist bei der Arbeit mit Kindern am 

aus Beobachtungen. Und was mir da 

też od Beckum pomoc finansową. 

Od dłuższego czasu w grodkowskim 

parku trwały intensywne prace 

porządkowe. Najpierw położono nowe 

Q 

nawierzchnie ścieżek, a następnie dokonano 

wielu materiał nasadzeń służy i wymiany wyłącznie ławek. do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Z kolei naprzeciw Bramy Lewińskiej wy- 


brukowano fragment placu, na którym 

zainstalowano drewniane ławki wraz 

ze stołem wykonane przez niemieckie 

Bractwo Bauknechte, które zresztą 

przywieźli ze sobą Niemcy. Wszystkie 

te zabiegi po to, aby z okazji przyjazdu 

30-osobowej niemieckiej delegacji z 

auffällt, ist, dass Kinder noch unbedarfter 

und kreativer sind, was das Erfinden 

von Situationen angeht. 

Und wie bringt man Kinder am besten 

an ein Stück heran? 

aus.‘ Sondern man fragt ganz konkret: 

Oppeln: Filmvorführung „Der erste Tag“ im Rahmen der Hausbesuche 

kaufte. Ein motoradfahrender Priester 

erklärt, warum ihm die Freiheit in seinem 

Beruf so wichtig ist und weswegen 

er sich deshalb in Deutschland so wohl 

fühlt. Ein Ehepaar, was in den 80ern in 

der polnischen Oppositionsbewegung 

Auswanderer, die in den 80er Jahren ihre 

Heimat, in der zeitweise Kriegszustand 

herrschte, verließen und in Deutschland 

neu anfingen. Es sind Erfolgsgeschichten 

oder zumindest Geschichten mit Happy 

‚Stell dir vor, du hast gerade ein ganz tolles 

Geschenk bekommen‘. So können sie 

sich darunter etwas vorstellen. Und man 

darf Kinder nicht zu sehr mit Theorie 

langweilen. Man kann auch mit Kindern 

sie Sprachen im Theater lernen? 

Mit vier Koffern in den Überfluss 

Was bleibt, wenn man Hals über 

Kopf seine Heimat verlässt, um in 

einem fremden Land einen Neuanfang 

zu starten? Die Erinnerung. 

Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit 

in Oppeln präsentierte. 

Beckum”. Od lat Grodków otrzymuje 

Sabina Kaluza beantwortet die Fragen der Zuschauer. 

Dzięki pomocy mieszkańców Beckum kościół ewangelicki w Grodkowie ma szansę odzyskać dawny blask. 

kowa. Niemieccy partnerzy przekazali 

na ręce burmistrza Grodkowa Marka 

Antoniewicza również pomoc finan- 

Foto: Juliane Preiß 

Foto: Sławomir Milejski 

Das Theaterfestival 

des Vereins Pro Liberis 

am Freitag, 14. 

November, um 9 Uhr im 

Gemeindekulturzentrum 

in Tarnau. 

Ganz viel für den Alltag. Erst einmal 

Selbstbewusstsein und eine klare und 

deutliche Aussprache. Der wichtigste 

Motor ist dabei die Freude am gemeinsamen 

Spiel. Es ist eine mitreißende 

Erfahrung, die nicht nur das Lernen 

beflügelt, sondern den ganzen Menschen 

berührt, ihn die Welt mit neuen 

Augen sehen lässt. Sprache durch 

Theater zu lernen ist eine faszinierende 

Entdeckungsreise. 

Beim diesjährigen Theaterfestival 

werden Sie einen Workshop mit den 

Theaterleiterinnen machen, und Sie sitzen 

in der Jury. Auf was freuen Sie sich? 

Ich bin ein großer Fan von Helme 

Heine und wahnsinnig gespannt, wie 

das Stück „Die drei Freunde“ umgesetzt 

wird. Welche Kostüme es gibt und wie 

die Kinder die Geschichte darstellen.q 

hatte gerade geheiratet, die Ausreise 

„waren unsere Flitterwochen“, sagt sie. 

Heute ist sie Künstlerin und hat zwei 

erwachsene Söhne, die ebenfalls im Film 

vorgestellt werden. 

Obwohl Sabina Kaluza Oberschlesierin 

ist, kommen in ihrem Film keine 

Oberschlesier vor, die in Deutschland 

ihr Glück gesucht haben. Es sind keine 

Geschichten der Enttäuschung oder 

Kapitulation. Sabina Kaluza begründet 

die Wahl ihrer Protagonisten unter anderem 

so: „Mir ist es wichtig, dass die 

heutige Jugend sowohl in Polen als auch 

Deutschland die Thematik kennenlernt. 

Wie die Zeiten damals waren und wieso 

Polen nach Deutschland gekommen 

Juliane Preiß 

Kościół uległ jednak zniszczeniu, odbudowano 

go dopiero kilkadziesiąt lat 

później. Świątynia prawdopodobnie 

przetrwała pożogę II wojny światowej, 

to w niej w 1946 roku odbywały się nabożeństwa 

katolickie do czasu naprawy 

obecnego kościoła pw. św. Michała 

Archanioła. Potem kościół przejęła 

ponownie gmina ewangelicka, która 

jednak z czasem skurczyła się i kościół 

zamknięto. Popadł on w ruinę. 

Kwestia remontu powracała kilkakrotnie 

w czasie spotkań grodkowskich 

samorządowców z przedstawicielami 

miasta partnerskiego Beckum, a zwłaszcza 

z organizacją byłych grodkowian. 

– Od kilku lat, jako dawni mieszkańcy 

Grodkowa, pomagamy w remoncie 

kościoła ewangelickiego. Prosiliśmy tym 

razem o wsparcie 150 zakładów pracy z 

naszej okolicy. W sumie udało nam się 

zebrać 2 tysiące euro, które przekazaliśmy 

burmistrzowi Grodkowa – mówi 

Erwin Sadlau, szef niemieckiego stowarzyszenia 

na rzecz partnerstwa Beckum 

– Grodków. Pierwszy etap remontu już 

się zakończył, również dzięki pomocy 

A. Durecka




LARES: Diese Materialien sind lediglich Glaube zum und Lesen Religion bereitgestellt. Wiara Jegliche i religia Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

List czytelnika: W Koźlu ostro zapachniało nadużyciem zaufania 


Niewiedza czy zła wola? 



Coroczne podróże w rodzinne strony niekoniecznie należą do przyjemności, 

jednak ta ziemia, jej historia oraz ludzie, z którymi czuję się związany, raz 



LARES: Niniejszy „Die Rettung materiał des sakralen służy Kunstschatzes 

der katholischen Pfarrgemeinde” za- 


LARES: Diese Materialien mieszczonym sind na lediglich stronach 78–86 zum oraz Lesen w bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

po raz motywują mnie do tego, by spisywać i publikować zarówno informacje 

historyczne, jak i własne przeżycia bądź też przybliżać je miejscowym ludziom 

w formie wykładów. 

Także w tym roku, otrzymawszy Dla osób odpowiedzialnych za tę prezentację 

byłoby rzeczą łatwą zasięgnąć 

stosowne zapytanie, potwierdziłem 

swoje uczestnictwo w uroczystościach informacji z mojej książki „Kirchen, 

w Koźlu, zwłaszcza w kontekście wykładu 

o „Mikołaju z Koźla”. Patrząc ehemaligen Festung Cosel”, która jest też 

Klöster und Kapellen in der Stadt und 

na sprawę z pewną ironią – przypusz- 

dostępna w języku polskim. W rozdziale 

czam, że władzom miasta zabrakło chyba 

podręcznej gotówki, bo na pisemne 

zaproszenie z ich strony czekałem na 

próżno. Niemniej pojechałem, a to z racji 

otrzymania zaproszenia na międzynarodową 

konferencję zorganizowaną przez 

Fundację im. Eichendorffa (patrz str. 

6). W tymże czasie otrzymałem jednak, 

choć tylko w formie ustnej, zaproszenie 

do wygłoszenia wykładu o Mikołaju z 

LARES: Niniejszy wchodziła materiał w grę zła wola, służy to musiałbym wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

to odebrać jako ogromne nadużycie zaufania. 

sind Dziś, lediglich 22 lata po przekazaniu zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

Koźla, który zaplanowano w listopadzie. 

Wykład ma odbyć się w obecnym kościele 

Wniebowzięcia NPM po mszy w języku 

niemieckim. 

W kościele tym natrafiłem na witrynę, 

w której dostrzegłem przedmioty 

sakralne. Z początku uznałem, że to 

niezły pomysł, a przyjrzawszy się bliżej, 

stwierdziłem ku swojemu zaskoczeniu, że 


gdzie prawdopodobnie 

materiał służy 

wychodzi 

wyłącznie 

się z 


założenia, że cały temat lepiej przeczekać, 

co jednak nie jest żadnym rozwiązaniem. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen w 

Zabezpieczenie charakterze bereitgestellt. notariusza. 

skarbu kościelnego w 1992 r. przez Josefa Grögera, z lewej ks. Erhard Heinrich, który wystąpił 

Jegliche Vervielfältigung Źródło: ist Josef Gröger strengstens untersagt. 

Vergnügen, jedes Jahr in die Heimat 

mündliche Einladung, im November einen 

Vortrag w jakikolwiek über Nikolaus von sposób Kosel in zabronione. 

LARES: Niniejszy zu fahren. materiał Aber das Land, służy die Geschichte wyłącznie do (jak czytania. głosi opis). Powielanie 

und die Menschen, mit denen ich mich 

der heutigen Maria-Himmelfahrts-Kirche 


obiekty pochodzą ze skarbu kościelnego, 

a gdy popatrzyłem dokładniej, musiałem 

stwierdzić, że skarb nie jest kompletny 

(brak talerza do ampułek mszalnych), 

inne elementy, jak kadzielnica, łódka, 

konewka chrzcielna czy ampułki mogą 

ewentualnie znajdować się w użyciu; 

zniknął jeden z kielichów mszalnych i 

został zastąpiony kielichem, jakich używa 

się do popijania potraw; barokową 

monstrancję ponoć w latach 1939–1945 

„ukryto przed NIEMCAMI” (jak głosi 

opis); brak jest informacji o unikalnej 

historii skarbu, zaś te, które są, nie są 

zgodne z prawdą; nie ma informacji o 

osobach, które swoim osobistym zaangażowaniem 

sprawiły, że te sakralne 

naczynia jeszcze w kościele istnieją. 

Pf. Bronisław Żuchowski 

Dreiunddreissigster 

Sonntag im 

Jahreskreis 

16.11.2014 


Talent 

materiał 

zufrieden gewesen. 

służy 

Gott 

wyłącznie 

verlangt Werk der 

do 

Barmher 

czytania. 

zigkeit. 

Powielanie 

Herzens, Gesinnung 

w jakikolwiek 

unserem Leben 

sposób 

durchaus 

zabronione. 

aber vom Menschen, daß er mit seinen Das sind Talente, die von der Buße, Werk der Sinn für wirtschaftli chen 

Gaben arbeitet. Man darf diese Gaben uns gefordert werden. Wer Barmherzigkeit - Erfolg, für Rentabilität 


1. Lesung: Spr31,10- 

13.19-20.30-31 

2. Lesung: 1Thess 5, 1-6 

Evangelium: Mt 25, 14-30 „Du bist 

ein schlechter und fauler Diener!“ 

LARES: Niniejszy diesen materiał Ertrag freilich służy nicht als Geld wyłącznie oder der Evangelist do czytania. über zum Bericht Powielanie über geistlichen w jakikolwiek Leben, nach Fort schritt sposób und Händen zabronione. 

dastehen. 


Zuerst gibt Gott, er gibt nicht gleichmäßig, 

seine Gaben sind unterschiedlich. 

Aber er ist gerecht. Er fordert 

auch nicht von allen das Gleiche 


załączniku nr 10 zawierającym protokół 

zdawczo-odbiorczy oraz opis sakralnych 

przedmiotów można znaleźć niezbędne 

dane. 

Mam nadzieję, że mamy tu do czynienia 

ze zwykłą niewiedzą. Gdyby jednak 

skarbu, muszę niestety stwierdzić, że w 

żadnym momencie nie było oficjalnych 

wyrazów uznania w tej sprawie ze strony 

wyższych władz kościelnych. W tej kwestii 

historia nie została więc spisana do 

końca, co nie może się też stać w Koźlu, 

Leserbrief: In Cosel riecht es gewaltig 

nach einem Vertrauensbruch – 

Unwissenheit oder Böswilligkeit? 

Es ist sicherlich nicht unbedingt ein 

verbunden fühle, motivieren mich immer 

wieder, Historisches und Erlebtes 

zu erfassen und zu veröffentlichen bzw. 

den Menschen es dort in Vorträgen nahe 

zu bringen. 

So hatte ich auch in diesem Jahr auf 

Wort zum Sonntag 

zurück. Er verlangt nicht von dem, der 

zwei Talente empfangen hat, fünf Talente 

zurück. Er wäre von dem, der ein 

Talent empfangen hat, wohl mit einem 

als natürliche und übernatürliche verstehen, 

als die Summe der Ausstattung, die 

Gott den Menschen mitgibt. Das Heil, 

das Eingehen in die Freude des Herrn, 

hängt von dem Maß der Arbeit und auch 

des Erfolgs dieser Arbeit ab. Der Herr 

lobt den Ertrag der Arbeit. Man darf 

Barokową monstrancję 

ponoć w latach 

1939–1945 „ukryto 

przed NIEMCAMI” 

Anfrage meine Zusage für eine Teilnah- 

haben, denn auf eine schriftliche Einlarer 

Betrachtung stellte ich zu meiner 



me an den Veranstaltungen in Cosel für 

„Nikolaus von Kosel“, gegeben. Um die 

Sache etwas ironisch zu betrachten muss 

es die Portokasse wohl nicht hergegeben 

Geldeswert verstehen, es sind geistliche 

Erträgnisse, die der Richter erwartet: die 

Reinheit des Herzens, die 

Gesinnung der Buße, die 

gar nichts aufzuweisen, 

wer nicht mitgewirkt hat 

mit der verliehenen Gnade, 

der hat das Kommen 

des Herrn zu fürchten. Ihm wird er ein 

strenger Richter, ein „harter“ Herr sein. 

Mit dieser ernsten Grundstim mung leitet 

Reinheit des 

das sind Talente, die 

von uns gefordert 

werden. 

dung der Stadt wartete ich vergeblich. 

Dass ich trotzdem fuhr, lag an einer Einladung 

zur internationalen Konferenz der 

Eichendorff-Stiftung (siehe S. 6). In dieser 

Zeit erhielt ich dann doch immerhin eine 

zu halten und zwar nach der deutschen 

Messe. 

In der Kirche fand ich eine Schauvitrine 

vor und ich erkannte darin sakrale 

Gegenstände. Ich fand zunächst einmal 

diese Idee nicht schlecht und bei nähe- 

das Weltgericht. In ihm wird der Sinn 

des Gleichnisses unmissverständlich und 

ohne Ver kleidung dargeboten. 

Herr, wir haben in 

des eingesetzten Kapitals, 

für die Erträgnis se unserer 

Arbeit. Häufig sogar 

zuviel. Leider übertragen 

wir dieses wirtschaftliche Denken nicht 

auf das Wirtschaften mit der verliehenen 

Gnade, mit dem Streben nach Erfolg im 

Überraschung fest, dass es sich um den 

bewussten Kirchenschatz handelt. Als 

ich jetzt genauer hinschaute musste ich 

feststellen: Der Kirchenschatz ist nicht 

mehr vollständig (Teller von den Messkännchen 

ist nicht mehr vorhanden) 

weitere Teile wie Rauchfass, Schiffchen, 

Taufkanne und Messkännchen könnten 

eventuell im Gebrauch sein; ein Messkelch 

ist verschwunden und durch einen Speisekelch 

der nicht dazu gehört ersetzt; die 

Barockmonstranz ist angeblich 1939 bis 

1945 vor den „DEUTSCHEN“ versteckt 

worden (lt. Beschriftung); es gibt keinen 

Hinweis auf die einmalige Geschichte 

des Kirchenschatzes, die vorhandenen 

Informationen entsprechen nicht der 

Wahrheit; es gibt keinen Hinweis auf die 

Personen, die durch ihren persönlichen 

Einsatz dafür gesorgt haben, dass diese 

sakralen Gefäße heute noch in der Kirche 

existieren. 

Für den oder die Verantwortlichen dieser 

Präsentation wäre es eine einfache 

Angelegenheit gewesen, sich in meinem 

in deutscher und polnischer Sprache vorliegenden 

Buch „Kirchen, Klöster und 

Kapellen in der Stadt und ehemaligen 

Festung Cosel“ zu informieren. Auf den 

Seiten 78-86 „Die Rettung des sakralen 

Kunstschatzes der katholischen Pfarrgemeinde“ 

und in der Anlage 10, Übergabe- 

Protokoll und Beschreibung der sakralen 

Gegenstände, sind die notwendigen Angaben 

nachzulesen. 

Ich will hoffen, dass hier Unwissenheit 

im Spiel war. Sollte es sich jedoch um eine 

instrumentalisierte Böswilligkeit handeln, 

muss ich das als einen gewaltigen Vertrauensbruch 

empfinden. Leider muss 

ich heute, 22 Jahre nach der Übergabe 

des Kirchenschatzes feststellen, dass es 

zu keiner Zeit eine offizielle Würdigung 

einer übergeordneten kirchlichen Stelle 

gegeben hat. So ist die Geschichte darüber 

nicht zu Ende geschrieben worden, das 

kann auch nicht in Cosel erfolgen, ein 

Aussitzen ist wahrscheinlich einfacher, 

aber keine Lösung. 

Josef Gröger 

Einübung der Gesetze deines Reiches. 

Darum haben wir auch wenig Sinn für 

die Gesinnung der Demut und Buße, der 

Friedfer tigkeit und des Verzeihens, des 

Verzichts und der Barmherzigkeit. Das 

aber sind die Talente, die du von uns 

forderst. Herr, hilf uns, daß wir unseren 

Sinn für Erfolg und Wirtschaftlichkeit 

hinwenden auf die Gü ter deines Reiches. 

Die Talente dieser Welt werden ohnehin 

von uns genommen werden am Ende unseres 

Lebens. Vorweisen können wir dir 

nur die anderen, die geistlichen Talente. 

Herr hilf uns, daß wir nicht mit leeren 

Oppeln: Diözesan-Caritas feiert Geburtstag 

Silbernes Jubiläum 

Am Oppeln 25 Jahre alt. Es ist die erste 

Diözesan-Caritas polenweit, die nach 

der Wende ins Leben gerufen wurde. 

„Ich bin nicht nur Caritas-Direktor, 

sondern auch Priester und arbeite bei 

der Caritas, damit neben der sozialen 


9. November wurde die Caritas 


Arbeit das Spirituelle nicht zu Kurz 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie kommt. w Wir jakikolwiek dürfen bei der Caritas sposób nicht zabronione. 

nur technisch handeln, sondern müssen 


die Leute auch spirituell unterstützen. 

Wir bieten den Menschen Sozialstationen, 

Essen auf Rädern usw. Aber der 

größte Schatz, den wir haben, ist Jesus 

Christus und seine Lehre“, so Prälat Dr. 

Arnold Drechsler, Direktor der Caritas 

Oppeln. Um das geistige Wohl der Ober- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie schlesier w jakikolwiek sorgte sich von Anbeginn sposób auch zabronione. 

Prälat Wolfgang Globisch – Gründer der 

8031 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Caritas-Eichendorff-Bibliothek Vervielfältigung Oppeln. ist strengstens zu machen. untersagt. 

q 

Ihm gelang es, einen Bestand von 64.000 

Büchern aufzubauen und das Haus zu 

einem herausragenden Kulturzentrum 

kan




10 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles Lesen bereitgestellt. Aktualności 


Königswinter: Tagung der Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen 

Wann ist ein Staat ein Staat? 

14. – 20. November 2014 



Als im vergangenen Jahr das Programm 

der diesjährigen Fachtagung 

der Kulturstiftung der Vertriebenen 



und der Studiengruppe für Politik 

und Völkerrecht konzipiert wurde, 

konnte noch niemand ahnen, von 

welch unerwarteter Aktualität die 

abstrakt anmutende Thematik 

„Territoriale Souveränität“ und 

„Gebietshoheit“ angesichts der 



vielfachen internationalen Krisen 

und Kriege, etwa in der Ukraine und 

in Israel/Palästina, sein werde. 

Die beiden staatsrechtlichen Begriffe 

sind vergleichbar „Eigentum und 

Besitz“ im Zivilrecht: In der Regel hat ein 

Staat, der die territoriale Souveränität innehat, 

auch die Gebietshoheit. Es ist aber 

Foto: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen 


Wer Träger der territorialen Souveränität 

und sind der Gebietshoheit lediglich in zum Israel und Lesen Larsen bereitgestellt. die Frage, wie ein Staat mit Jegliche seiner Vervielfältigung ist strengstens 

Abschließend behandelte Friedemann Mit dem 2+4-Vertrag 


auch möglich und sogar vielfache Praxis, 

dass ein fremder Staat dort rechtmäßig 

oder auch rechtswidrig Hoheitsrechte 

ausübt. Nicht zuletzt geht es bei den diesbezüglichen 

aktuellen Konfliktfällen um 

den Widerstreit des Selbstbestimmungsrechts 

der Völker und des Anspruchs der 

Staaten auf territoriale Integrität. 

Bei der Tagung in Königswinter am 


Selbstverwaltungszonen 

materiał służy 

eingerichtet 

wyłącznie 

deutsche 

do 

Gebietshoheit? 

czytania. 

Eine 

Powielanie 

wegen 


wurden. Liegen territoriale Souveränität 

und Gebietshoheit auf dem Gebiet landsdeutschen in Polen interessante 

der Vergleichbarkeit auch für die Aus- 

Diskussion über den 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung 

Status der deutschen 


Rhein präsentierten unter der Leitung 

von Prof. Gilbert Gornig und Prof. 

Hans-Detlef Horn (beide Universität 

Marburg an der Lahn) vor allem Nachwuchswissenschaftler 

Fallbeispiele aus 

Mittel- und Osteuropa, aus dem Nahen 

und dem Fernen Osten. Horns zentrale 

These: Nicht der Staat und seine Grenzen 

formen den staatlichen Rechtsraum, 

Auch der Konflikt zwischen den türkisch 

und materiał den griechisch służy geprägten wyłącznie Tei- 

des Regierungshandelns do czytania. durch Powielanie das Par- 

podpisany w jakikolwiek w 1990 roku oraz sposób zawarte w zabronione. 

weitreichenden Fall jedoch die Kontrolle pośrednio i radzieckich. Traktat „2+4” 


len Zyperns schwelt, wie im Falle Israels lament wünschenswert gewesen wäre. jego następstwie traktaty polsko-nie- 


mieckie zakończyły ostatecznie trwającą 

przez 45 lat kontrowersyjną dyskusję na 

temat statusu niemieckich ziem wschodnich. 

„Zachodzi pytanie, czy ten proces 

może posłużyć za model dla procesów, 

jakie aktualnie mają miejsce. Pozytyw- 

Nord-Zypern die Anerkennung durch koncepcja programu tegorocznej 

należy oceniać fakt ich pokojowego 

LARES: Niniejszy die internationale materiał Staatengemeinschaft 

służy wyłącznie konferencji do czytania. naukowej zorganizowanej Powielanie przebiegu, w jakikolwiek negatywnie zaś to, sposób że fakty zabronione. 

verweigert wird. Sollten die Bewohner przez Fundację Kulturalną Niemieckich stworzone przez politykę władzy zostały 

uznane, Vervielfältigung czego niekoniecznie ist należy strengstens LARES: Diese Materialien Nord-Zyperns, sind lediglich das heute ethnisch zum fast Lesen Wypędzonych bereitgestellt. oraz Grupę Studyjną Jegliche ds. 

untersagt. 

sondern das Recht formt den Staat und 

seine Grenzen. 

Wie sich dies konkret bei der Übertragung 

der deutschen Ostgebiete an 

Polen und die Sowjetunion gestaltete, 

zeichnete Dr. David Bergius nach. Der 

sowjetischen Herrschaft über die deutschen 

Ostgebiete im Jahre 1945 folgte 

zunächst die Unterstellung unter polnische 

und sowjetische Verwaltung. Mit 

dem 2+4-Vertrag von 1990 und den folgenden 

deutsch-polnischen Verträgen 

fand schließlich die 45 Jahre währende 

kontroverse Diskussion über den Status 

der deutschen Ostgebiete ein Ende. 

Es stellt sich, so Bergius, die Frage, ob 

dieser Prozess als Modell für aktuelle 

Vorgänge dienen kann. Positiv zu werten 

homogen ist, jedoch als eigenes Volk 

gewertet werden können, so sind diese 

grundsätzlich berechtigt, ihr Selbstbestimmungsrecht 

zu beanspruchen. Dies 

hätte angesichts früherer Menschenrechtsverletzungen 

von der Staatenge- 

LARES: Niniejszy meinschaft materiał bei ihrer Verweigerung służy wyłącznie der kryzysów do i czytania. wojen, jak choćby Powielanie na Ukrainie 

czy w Izraelu/Palestynie. 

międzynarodowe stoi w obliczu trud- 

wyraźnie w jakikolwiek uzmysławiają fakt, sposób iż prawo zabronione. 

Anerkennung berücksichtigt werden 

LARES: Diese Materialien müssen. sind lediglich zum Lesen Oba bereitgestellt. powyższe pojęcia z zakresu Jegliche pranego 

Vervielfältigung problemu, gdy rozchodzą ist się in- 


ist der friedliche Verlauf, negativ jedoch, 

dass die von der Machtpolitik geschaffenen 

Fakten anerkannt wurden, was 

aktuellen Krisenherden nicht unbedingt 

zu wünschen ist. 

Die gegenwärtige Krise in der Ukraine 

beleuchtete aus völkerrechtlicher Perspektive 

Dr. Adrianna Michel. Die Ereignisse 

machen ihr zufolge deutlich, dass 

das Völkerrecht vor einem schwierigen 

LARES: Niniejszy die Entwicklung materiał der Beziehungen służy wyłącznie von zwierzchnią. do czytania. Istnieje jednak Powielanie możliwość, samostanowienia, w jakikolwiek na przykład sposób według zabronione. 

1949 bis heute als eine solche von totaler często znajdująca odzwierciedlenie kryterium naruszania praw człowieka. 


militärischer 

sind lediglich 

Konfrontation 

zum 

hin zum 

Lesen 

w praktyce, 


że obce państwo 

Jegliche 

takie Z uwagi 


na normatywną moc 

ist 

faktów, 


friedlichen Prinzip „Ein Land, zwei Systeme“. 

Beide Staaten gehen ihr zufolge 

vom sogenannten „Ein-China-Prinzip“ 

aus, so dass es nicht um die Frage der 

territorialen Souveränität geht, sondern 

lediglich um die besondere Regierungsform 

Taiwans, die auch nach einer Vereinigung 

a dążeniem państw do zachowania nienaruszalności 

Falk Hartmann podjął próbę zgłębienia 

pod 

LARES: Niniejszy materiał 

nach dem Vorbild 

służy 

Hong 

wyłącznie 

Kongs 

do czytania. 

terytorialnej. 

Powielanie w jakikolwiek 

kątem prawa narodów 

sposób 

do samostanowienia 

sytuacji mającej miejsce 

zabronione. 

beibehalten werden könne. 

Na konferencji w Königswinter, której 


Problem steht, wenn die Inhaber von 

territoriale Souveränität und Gebietshoheit 

auseinander fallen. Die engen 

Voraussetzungen unter denen ein auf 

im Selbstbestimmungsrecht der Völker 

begründetes Sezessionsrecht, etwa nach 

Menschenrechtsverletzungen, gewährt 

wird, liegen im Falle der Ost-Ukraine 

und der Krim nicht vor. Wegen der normativen 

Kraft des Faktischen verlangt 

das Völkerrecht, dass sich die Staatengemeinschaft 

dem völkerrechtswidrig 

herbeigeführten Gebietsübergang mit 

langem Atem entgegenstellt. 

Wie es mit der Frage der Selbstbestimmung 

der Völker im Krisenherd 

Nordkaukasus bestellt sei, suchte Falk 

Hartmann zu ergründen. Den Unabhängigkeitsbestrebungen 

der unterschiedlichen 

Völker, die sich, vielfach nach 

Vertreibungen und Wiederansiedlungen 

auf fremdem Gebiet, auf ihr Selbstbestimmungsrecht 

berufen, steht das 

legitime Interesse Russlands an seiner 

staatlichen Integrität gegenüber. Wenn 

auch die russische Vorgehensweise oft 

als völkerrechtswidrig erscheint, so gibt 

kształtują obszar prawa państwowego, 

lecz prawo kształtuje państwo i jego 

granice. 

David Bergius nakreślił, w jaki 

sposób odbywało się to w przypadku 

przekazania pod jurysdykcję polską i 

radziecką terenów wschodnich Nie- 

LARES: Niniejszy Unabhängigkeit materiał unter służy Berufung wyłącznie auf das miec. Po do krótkim czytania. okresie sprawowania Powielanie Dr w Aldona jakikolwiek Szczeponek sposób dokonała zabronione. 

Selbstbestimmungsrecht der Völker zu tam bezpośredniej władzy przez ZSRR, analizy kwestii, kto jest podmiotem nad działaniami rządu. 

LARES: Diese Materialien erklären. sind lediglich zum Lesen jeszcze bereitgestellt. w 1945 roku tereny te Jegliche znalazły suwerenności Vervielfältigung terytorialnej w konflik- 


es doch kein begründetes Recht der 

einzelnen Kaukasusvölker auf eigene 

Staatlichkeit. 

V.l.n.r.: Falk Hartmann, Dr. Aldona Szczeponek, Dr. Adrianna Michel 

Palästina ist, untersuchte Dr. Aldona 

Szczeponek. Für die heutige Situation in 

Israel und den palästinensischen Gebieten 

sind demnach die Osloer Verträge 

von 1995 maßgeblich, nach denen im 

Gazastreifen und im Westjordanland 

Israels klar bei diesem Staat, so erscheint 

es angesichts der weitreichenden Kompetenzen 

Israels als Besatzungsmacht 

fraglich, ob die palästinensischen Autonomiegebiete 

als Staat, wie er proklamiert 

wurde, gelten können. 

und Palästinas, seit vielen Jahrzehnten 

und kann als Erbe des Kolonialzeitalters 

gelten. Dr. Hilde Farthofer führte hierzu 

aus, dass anders als dem griechischen 

Süd-Zypern, das Mitglied der Europäischen 

Union wurde, dem türkischen 

Aus gegensätzlichen Blickwinkeln betrachteten 

die beiden Chinesinnen Dr. 

Lì Lĭ (Nanking; Volksrepublik China) 

und Wen-Chin Chen (Kaohsiung; Nationalchina 

bzw. Taiwan) die Beziehungen 

zwischen beiden Staaten. Lì beschrieb 

Dem widersprach vehement Wen- 

Chin Chen als Vertreterin einer jungen 

Generation von Taiwanern, die keine 

emotionale Bindung mehr zum chinesischen 

Festland aufweist und daher für 

die Eigenstaatlichkeit Taiwans eintritt. 

Für Chen können die aktuelle Proteste wo-Wschodniej oraz na Bliskim i Dalekim 

Wschodzie. do czytania. Centralna Powielanie teza Horna zaś mamy w jakikolwiek do czynienia z prawowity- 


prawo do samostanowienia, z drugiej 

LARES: Niniejszy Hong materiał Kong gegen die służy Einschränkung wyłącznie 

der gewährten Wahlfreiheit als warnen- 

brzmiała: Nie państwo i jego granice mi interesami Rosji co do zachowania 


des Beispiel für ein Taiwan im Rahmen 

eines „Ein China, zwei Systeme“ gelten. 

Eine tragfähige völkerrechtliche 

Begründung für die Zugehörigkeit Taiwans 

zum Staatsgebiet Chinas bzw. der 

Volksrepublik gibt es ihr zufolge nicht, 

vielmehr ist Taiwan berechtigt, seine 

unbestrittenen Gebietshoheit umgehe, 

am Beispiel der im vergangenen August 

in Deutschland öffentlich abgehaltenen 

Wahlen zum türkischen Staatspräsidenten. 

Tangierte die Wahl, zu der 2,4 Mio. 

Auslandstürken aufgerufen waren, die 

Frage. Larsen kam zu dem Ergebnis, 

dass mit den Wahlen, die als integrale 

Bestandteile der Ausübung hoheitlicher 

Staatsgewalt zu werten sind, zwar keine 

handfesten zwischenstaatlichen Machtfragen 

berührt wurden, in einem solch 

Königswinter: Konferencja Fundacji 

Kulturalnej Niemieckich Wypędzonych – 

Kiedy państwo jest państwem? 

Kiedy w minionym roku rodziła się 

Polityki i Prawa Międzynarodowego, 

nikt nie przypuszczał, jak nieoczekiwanie 

dużej aktualności nabierze abstrakcyjnie 

brzmiący temat „suwerenności 

i zwierzchnictwa terytorialnego” w 

obliczu mnogości międzynarodowych 

wa państwowego wykazują wzajemne 

podobieństwo porównywalne do cywilnoprawnych 

terminów „własność” 

i „mienie” – z reguły bowiem państwo, 

które posiada suwerenność terytorialną, 

sprawuje na danym terytorium władzę 

zwierzchnictwo na danym terytorium 

sprawuje, czy to w sposób legalny, czy 

bezprawnie. W przypadku związanych 

z tym aktualnych konfliktów chodzi bowiem 

także o sprzeczność pomiędzy 

prawem narodów do samostanowienia 

przewodniczyli prof. Gilbert Gornig i 

prof. Hans-Detlef Horn (obaj z uniwersytetu 

w Marburgu), grupa młodych 

głównie naukowców zaprezentowała 

przykłady mające miejsce czy to w przeszłości, 

czy obecnie w Europie Środko- 

von 1990 und den 

folgenden deutschpolnischen 

Verträgen 

fand die 45 Jahre 

währende kontroverse 

Ostgebiete ein Ende. 

się pod zarządem organów polskich, a 

życzyć obecnie istniejącym punktom 

zapalnym” – mówi Bergius. 

Temat obecnego kryzysu na Ukrainie 

naświetliła z perspektywy prawa 

międzynarodowego dr Adrianna Michel. 

Jej zdaniem tamtejsze wydarzenia 

teresy stronników integralności i suwerenności. 

W przypadku wschodniej 

Ukrainy i Krymu nie są spełnione ściśle 

wytyczone kryteria, na podstawie których 

może zostać udzielone prawo do 

secesji w oparciu o prawo narodów do 

prawo międzynarodowe wysuwa postulat, 

aby społeczność międzynarodowa z 

dużą dozą cierpliwości przeciwstawiła 

się dokonanej niezgodnie z prawem 

międzynarodowym zmiany zwierzchnictwa 

na powyższych terenach. 

w kolejnym punkcie zapalnym, jakim 

jest Zakaukazie, gdzie z jednej strony 

występują dążenia niepodległościowe 

różnych narodów, które nierzadko po 

ich wypędzeniu i ponownym osiedleniu 

na obcym terenie powołują się na swoje 

nienaruszalności terytorialnej własnego 

państwa. Nawet przyjąwszy, że postępowanie 

władz rosyjskich częstokroć 

wydaje się przeczyć zasadom prawa międzynarodowego, 

to jednak nie istnieje 

zasadne prawo poszczególnych narodów 

kaukaskich do własnej państwowości. 

cie izraelsko-palestyńskim, wysnuwając 

wniosek, iż obecną sytuację w Izraelu 

i na terenach palestyńskich kształtują 

przede wszystkim traktaty podpisane w 

1995 roku w Oslo, na podstawie których 

ustanowiono strefy autonomiczne na 

Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy. O 

ile na terenie Izraela zarówno suwerenność, 

jak i zwierzchność terytorialna bez 

wątpienia znajdują się w rękach władz 

państwa izraelskiego, to w obliczu daleko 

idących kompetencji Izraela jako 

mocarstwa okupacyjnego wydaje się 

wątpliwe, czy tereny Autonomii Palestyńskiej 

można uznać za państwo, 

jakim zostały one proklamowane. 

Podobnie jak w przypadku Izraela i 

Palestyny, od wielu dziesięcioleci tli się 

także konflikt między turecką i grecką 

częścią Cypru, co można uznać za 

spuściznę po okresie kolonialnym. Nawiązując 

do tego tematu, dr Hilde Farthofer 

przypomniała, że w odróżnieniu 

od greckiej, południowej części Cypru, 

która uzyskała status członka Unii Europejskiej, 

część północna Cypru, turecka, 

nie doczekała się jak dotąd uznania ze 

strony społeczności międzynarodowej. 

Jeżeli jednak przyjmiemy, że mieszkańców 

północnego Cypru, którzy są dziś 

niemal jednorodni etnicznie, można 

uznać za odrębny naród, to są oni zasadniczo 

uprawnieni do egzekwowania 

swoich roszczeń do samostanowienia, 

co społeczność międzynarodowa powinna 

była uwzględnić, odmawiając ich 

usankcjonowania, biorąc pod uwagę 

wcześniejsze przypadki naruszania praw 

człowieka. 

Z przeciwstawnych perspektyw 

nakreśliły relacje między Chinami i 

Tajwanem dr Lì Lĭ (Nankin, Chińska 

Republika Ludowa) i Wen-Chin Chen 

(Kaohsiung, Tajwan). Dr Lĭ opisała 

rozwój wzajemnych stosunków od 

roku 1949 po czasy obecne jako czas, 

w którym oba państwa przeszły od fazy 

totalnej konfrontacji militarnej do ustanowienia 

pokojowej zasady „Jeden kraj, 

dwa ustroje”. Jej zdaniem oba państwa 

stoją na gruncie tzw. zasady jednych 

Chin, dzięki czemu nie chodzi o kwestię 

suwerenności terytorialnej, lecz jedynie 

o szczególną formę rządów na Tajwanie, 

którą można byłoby zachować także po 

ewentualnym zjednoczeniu na wzór 

Hongkongu. 

Ostro sprzeciwiła się temu Wen-Chin 

Chen, przedstawicielka młodego pokolenia 

Tajwańczyków, które nie ma już 

więzów emocjonalnych z kontynentalnymi 

Chinami i dlatego opowiada się za 

niezależnością państwową Tajwanu. W 

opinii Chen obecne protesty w Hongkongu 

skierowane przeciwko ograniczaniu 

przyznanych swobód wyborczych 

można uznać za ostrzeżenie dla Tajwanu 

przed ewentualnymi konsekwencjami 

przyjęcia doktryny „Jedne Chiny, dwa 

ustroje”. Jej zdaniem nie ma solidnego 

uzasadnienia w prawie międzynarodowym 

dla przynależności Tajwanu do 

terytoriów państwa chińskiego, lecz raczej 

Tajwan ma prawo deklarować swoją 

niezawisłość odwołując się do prawa 

narodów do samostanowienia. 

Na zakończenie konferencji Friedemann 

Larsen zajął się kwestią, w jaki 

sposób państwa obchodzą się ze swoją 

bezsporną suwerennością, na przykładzie 

przeprowadzonych w ubiegłym 

roku w Niemczech wyborów prezydenta 

Turcji. Czy wybory te, do udziału 

w których wezwano 2,4 mln Turków 

żyjących poza granicami Turcji, miały 

wpływ na suwerenność Niemiec? Jest 

to ciekawe pytanie także z racji jego porównywalności 

z sytuacją Niemców w 

Polsce. Larsen doszedł do wniosku, że 

wspomniane wybory, które należy ocenić 

jako integralny element sprawowania 

zwierzchniej władzy państwowej, nie 

miały wprawdzie konkretnego wymiaru 

walki o władzę między państwami, 

jednakże w przypadkach mających tak 

dalekosiężne implikacje byłoby pożądane, 

aby parlament sprawował kontrolę 

Dr Ernst Gierlich




Nr. 46/1180 LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles 

Lesen bereitgestellt. Aktualności 

Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Wochenblatt.pl untersagt. 11 

Zaufajcie Niemcom! Warto! 



Z Ryszardem Gallą, posłem na Sejm RP z ramienia mniejszości niemieckiej, o zbliżających się wyborach samorządowych i ich znaczeniu dla 

lokalnej społeczności oraz związanych z nimi nadziejach i obawach rozmawia Krzysztof Świerc 


– Powinniśmy 


W najbliższą niedzielę – 16 listopada 

– odbędą się w Polsce wybory samorządowe, 

podczas których wybierać będziemy 

wójtów burmistrzów, radnych do 

gmin, powiatów i sejmiku wojewódzkiego, 

co dla lokalnej społeczności jest 

bardzo ważne. Dlaczego? 

Ponieważ dotyczą bardzo ważnych 

kwestii, które bezpośrednio wpływają 

na jakość naszego życia. Mowa o tak 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

jeszcze 

untersagt. 

skuteczniej 

oczywistych i niezbędnych sprawach 

jak dobrze wykonane drogi, chodniki, 

sprawnie funkcjonujące żłobki, przedszkola, 

szkoły, tereny inwestycyjne, 

gdzie „rodzą się” nowe miejsca pracy, 

a na poziomie wojewódzkim – o sięganiu 

po środki finansowe, dzięki którym 

możemy wpływać na to, jak realizowana 

jest w regionie polityka zdrowotna, kulturalna 

itd. Wszystkie te elementy mają 



dla nas ogromne znaczenie, bo stykamy 

się z nimi na co dzień, a ich pozytywne 

załatwianie w olbrzymim stopniu zależy 

właśnie od wyniku zbliżających się wyborów 

samorządowych, a zatem od tego, na 

kogo podczas nich będziemy głosować. 

I stąd mniejszość niemiecka tak mocno 

się w nie zaangażowała, wystawiając 

aż 800 wybranych przez siebie kandydatów? 

Oczywiście, ale w ten sposób bierzemy 

też pełną odpowiedzialność za 

los, teraźniejszość i przyszłość naszego 

regionu. Dlatego korzystając z okazji, 

gorąco zachęcamy do aktywnego wzięcia 

udziału w wyborach i postawienia znaku 

„X” przy jednym, najlepszym Państwa 

zdaniem kandydacie – na burmistrza, 

do rady gminy, do rady powiatu i do 

sejmiku wojewódzkiego. 

Jakie główne cele do osiągnięcia 

przed zbliżającymi się wyborami wyznaczyła 

sobie mniejszość niemiecka? 

Zależy nam na utrzymaniu pozycji 

w samorządach, gdzie od wielu lat pracujemy 

i bardzo skutecznie działamy. 

Po ostatnich wyborach, w 2010 roku, 

szkoda, bo mamy już wypracowaną 

i sprawdzoną koncepcję zarządzania 

gminami i powiatami i uzyskany przez 

nas negatywny wynik sprawiłby, że nie 

mielibyśmy wpływu na kreowanie oraz 

zarządzanie polityką rozwojową regio- 

tego, jaki osiągnęliśmy przed czterem nu opolskiego. A w tym przypadku, o jeśli nie będzie miał wsparcia z poziomu 

LARES: Niniejszy laty. Z materiał natury jednak służy jestem optymistą wyłącznie czym wspomniałem do czytania. wcześniej, Powielanie mamy regionalnego, w jakikolwiek to jego skuteczność sposób drastycznie 

zmaleje. Gdyby tak się stało w 

zabronione. 

i nie dopuszczam do siebie aż tak czarnych 

myśli. sind lediglich zum Lesen zebraliśmy bereitgestellt. przed czterema laty, Jegliche kiedy przypadku Vervielfältigung naszych burmistrzów, ist byłaby strengstens przyszłość! 

już niestety złe doświadczenia, które 


zaliczyliśmy pewien deficyt na poziomie 

województwa oraz w powiatach – krapkowickim, 

kędzierzyńsko-kozielskim 

teraz powinniśmy uczynić wszystko, 

aby uzyskać tam lepsze wyniki, a co za 

tym idzie – mieć w tych powiatach oraz 

na poziomie województwa silniejszą reprezentację, 

by móc jeszcze skuteczniej 

uczestniczyć w zarządzaniu regionem. 

Czego najbardziej obawia się Pan Przede wszystkim utracimy pewne zakosztować. 

LARES: Niniejszy przed materiał datą 16 listopada? służy wyłącznie argumenty do czytania. przy współrządzeniu Powielanie województwem 

opolskim! Byłaby to duża liwości współrządzenia na poziomie 

Z czym w jakikolwiek jeszcze wiąże się utrata sposób moż- 

zabronione. 

wyborców? 

Niskiej frekwencji – czyli zbyt ma- 


łej liczby przedstawicieli środowiska 

mniejszości niemieckiej uczestniczącej 

fizycznie w tych wyborach i oddających 

swój głos. Gdyby tak się faktycznie stało, 

uznałbym to za nasze niepowodzenie, 

podobnie jak gorszy wynik wyborczy od 

Oppeln: Imbissbude „Jerry Curry“ 

wszystko jest możliwe. Załóżmy więc, że 

mniejszość niemiecka osiągnęła wynik 

gorszy od zakładanego – jak bardzo 

negatywnie może się to odbić na funkcjonowaniu 

gmin powiatów zamieszkiwanych 

przez Niemców w Polsce? 

Nicht authentic Currywurst 

LARES: Niniejszy Poseł Ryszard materiał Galla jest przekonany, służy że warto wyłącznie zaufać przedstawicielom do MN, co czytania. pokazała przeszłość i Powielanie udowadnia teraźniejszość.w jakikolwiek Foto: sposób Agnieszka Szotka zabronione. 

i po części także w opolskim. Dlatego A ja uważam, że dopóki piłka w grze, utraciliśmy rządzenie w powiecie krap- 

są rozliczani. 


kowickim, stopniało nasze znaczenie w 

powiecie opolskim, co skutkowało tym, 

że na początku kadencji osłabła również 

nasza pozycja na poziomie samorządu 

województwa! Obyśmy tak przykrego 

doświadczenia nie musieli raz jeszcze 

powiatów i województwa? 

Bardzo wyraźnie i niemal natychmiast 

przekłada się to na jakość zarządzania 

gminami. Burmistrz może 

bowiem być bardzo sprawny i dobrze 

sobie radzić w różnych kwestiach, ale 

Ryszard Galla: 

uczynić wszystko, 

aby w powiatach 

oraz na poziomie 

województwa 

mieć silniejszą 

reprezentację, by móc 

uczestniczyć 

w zarządzaniu 

regionem. 

to szkoda tym boleśniejsza, że w następnych 

latach do wykorzystania będą 

pokaźne zewnętrzne środki finansowe 

i będzie okazja wykazania się. Jeżeli 

jednak nasi burmistrzowie nie będą 

mieli wsparcia z poziomu regionalnego, 

to trudniej im będzie po te pieniądze 

sięgać, a co za tym idzie – realizować 

konkretne zadania i spełniać potrzeby 

lokalnej społeczności, z czego później 

Przedstawiciele mniejszości niemieckiej 

w samorządzie województwa na 

przestrzeni wielu lat wielokrotnie udowadniali 

swoją fachowość oraz troskę o 

dobro mieszkańców gmin i powiatów, 

wykonując dobrą robotę. Wierzy Pan, 

że fakt ten zostanie doceniony przez 

Wierzę, mimo to apeluję i zachęcam 

Państwa, Wasze rodziny, sąsiadów, znajomych 

i wszystkie osoby, którym leży 

na sercu los naszej małej ojczyzny, do 

wzięcia udziału w wyborach samorządowych, 

które odbędą się 16 listopada. 

Oddajcie swoje głosy na przedstawicieli 

mniejszości niemieckiej, bo jak pokazała 

przeszłość i jak udowadnia teraźniejszość, 

warto również zaufać nam na 

q 

Schreibwettbewerb: Attraktive Preise für Essays 

Der Einfluss auf Biografien 



Sauber ist es! 



Zwei Monate, nachdem das Wochenblatt 

einen Posener Imbiss 

vorstellte, der sich auf die deutsche 

„National-Imbiss-Speise“ Currywurst 

spezialisiert hat, flatterte nun auch 

einer Currywurst zu ähneln. 

die hier wohl Stammkunden sind. 

LARES: Niniejszy Der materiał Kunde wird so służy gewissermaßen wyłącznie do czytania. Till Scholtz-Knobloch Powielanie 

Kulturen?“ 

w jakikolwiek 

teilzunehmen. 


getäuscht oder auf ein eigentlich falsches 


ein Flyer mit einer Werbung einer 

Oppelner Currywurstbude auf meinen 

Schreibtisch. 

Also: Nichts wie hin zu „Jerry Curry“ 

an der ul. Spychalskiego (Kräuterei) 

nahe der Österreich-Bibliothek. Der Laden 

machte einen sauberen Eindruck. 

Erwartet wird ein zwei- bis dreiseitiger 

Essay, in dem am Beispiel der 

eigenen Biografie der Bezug zum Thema 

des Essaywettbewerbs erörtert wird. 

Folgende Fragen können bei der 

Arbeit helfen: Inwieweit sind deutsche 

Minderheiten im östlichen Europa Brü- 

LARES: Niniejszy kleinen materiał Eingangs hinter służy dem wyłącznie Tresen do Ambiente czytania. Powielanie ckenbauer w jakikolwiek zwischen den Kulturen? sposób Wie zabronione. 

keine Esstische vorhanden sind. Die 

beeinflusst die Geschichte der Eltern- 

LARES: Diese Materialien beiden sind wertvollen lediglich Sitzplätze zum stehen Lesen bereitgestellt. Jegliche und Vervielfältigung Großelterngeneration die Biografi- 

ist strengstens Berlin. untersagt. 

Authentic german? Nicht ganz… 

Ranzig roch das Frittierfett ebenfalls 

nicht. Dass es in einer Currywurstbude 

neben Currywurst jedoch auch Piroggen 

gibt, nährte allerdings nicht meine 

Annahme „Authentic german Currywurst“ 

vorzufinden, wie die Werbung 

verspricht. Und tatsächlich: Obwohl die Die Richtung Spychalskiego werde 


Speisekarte 

materiał 

sogar nach 

służy 

Bratwurst 

wyłącznie 

und ich dennoch 

do czytania. 

häufiger mal einschlagen, 

Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Die Deutsche Gesellschaft e.V. lädt 

Currywurst unterscheidet, ist die Curry- 

denn der eigentliche Tipp einige Meter 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche junge Vervielfältigung Erwachsene im Alter von ist 18- strengstens untersagt. 

wurst dann doch nicht die versprochene 

„Oryginal Currywurst“, sondern nur 

eine „Bratcurrywurst“. Eine solche ist 

nach deutschem Verständnis eben nur 

eine Bratwurst, die im Stile einer Currywurst 

mit Curry bestreut wird, um 

Wort gepolt! Nun ja, die eigentliche 

Bratcurrywurst mit Pommes ist dann 

so schlecht wie die Pommes nicht, und 

von Zeit zu Zeit wird mein Verlangen 

nach deutscher Küche „Jerry Curry“ 

auch eine Chance geben. Gegen Jerry 

Curry spricht jedoch, dass trotz eines 

Die bessere Alternative: Falafel vom „Oryent Express“ 

vor zwei nervigen Spielautomaten, die 

einen im Stehen Essenden kaum zur 

Ruhe kommen lassen. 

zuvor Richtung Oder ist der „Oryent 

Express“. Nicht wegen des Döners, sondern 

weil hier leckere Falafel (frittierte 

Kichererbsenkugeln) frisch zubereitet 

werden. Lecker! Da schaut man sogar 

über manch finstere Gestalten hinweg, 

Unsere Bewertung 

Geschmack 

Original? 

Fotos: Till Scholtz-Knobloch 

„Altmodisch“ per Hand sollte man nur Vorschreiben, denn die Beiträge sind elektronisch hochzuladen. 

en junger Deutschen? Auf welche Weise 

wirkt die Erfahrung mit Vertreibungen 

und Aussiedlung auf die jüngere Generation? 

Auf welche Weise lassen sich die 

30 Jahren, deren Vorfahren einer 

deutschen Minderheit aus Ost- und Begriffe Heimat und Identität fassen, 

Südosteuropa angehören, ein, am wenn ein Mensch zwei- oder dreisprachig 

aufwächst und sich zu mehreren 

Essaywettbewerb „Die Brückenbauer? 

Junge Deutsche zwischen zwei Die Teilnehmenden werden 

Kulturkreisen zugehörig fühlt? 

gebeten, 

ihre Essays auf der Projektwebsite 

www.kultur-brueckenbauer.de hochzuladen. 

Einsendeschluss ist der 6. Januar 

2015. Eine Auswahl der gelungensten 

Texte wird in einer Publikation veröffentlicht. 

Eine Fachjury wählt die Wettbewerbsgewinner 

aus. Für die ersten 

drei Plätze sind Geldpreise in Höhe von 

1.000 €, 800 € und 500 € ausgelobt. Außerdem 

erhalten die Preisträger eine 

Einladung zur Preisverleihung nach 

S-K 

Foto: Mummelgrummel/Wikipedia




12 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Wirtschaft Lesen bereitgestellt. Gospodarka 


14. – 20. November 2014 

Dwujęzyczne tablice – kropką nad „i” 



Z Rolandem Krause, patriotą lokalnym, prezesem zarządu firmy MM Systemy w Kątach Opolskich, która jest jednym z najbardziej obiecujących firm 

w województwie opolskim, produkując części dla branży samochodowej, w tym dla Mercedesa, Audi, BMW i Volkswagena, rozmawia Krzysztof Świerc. 

Kiedy powstało przedsiębiorstwo 

MM Systemy, czym konkretnie się 

zajmuje i dlaczego zdecydowano się 

efektem jest to, że w zakładzie w Kątach 

Opolskich będziemy wytwarzać 5 części 

dla nowego Audi Q7, który będzie pro- 

LARES: Niniejszy materiał rok jest rozpoczęcie służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

dukowany w przyszłym roku! 

LARES: Diese Materialien budowy sind lediglich drugiego zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

zainwestować właśnie w województwie 

opolskim? 

Spółka powstała 2,5 roku temu i specjalizuje 

się w produkcji elementów ze 

stali i aluminium dla branży samochodowej. 

W celu znalezienia odpowiedniej 

lokalizacji na otwarcie naszego zakładu 

zwiedziliśmy wiele miejsc, także poza 

Polską. Praktyka pokazała, że jest ich 

LARES: Niniejszy wspólnikiem, materiał który nie służy zna języka wyłącznie polskiego. 

Omawianie wszystkich kwestii 


LARES: Diese Materialien w języku sind niemieckim lediglich było dla zum niego Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

sporo, ale ostatecznie wybraliśmy województwo 

opolskie. 

Dlaczego? 

Głównym powodem był fakt, że urodziłem 

się w tym regionie, dla którego 

bardzo mocno bije moje serce, i nie 

ukrywam, że bardzo mi zależało, aby 

właśnie tutaj zainwestować. 

Ale pozostawało jeszcze pytanie, w 

jakiej konkretnie miejscowości powsta- 

i dla mnie dużym ułatwieniem, które 

na pewno mocno pomogło nam w 

ustalaniu wszelkich szczegółów i detali 

dotyczących tej inwestycji, a przy tym 

zbliżyło nas do siebie. 

Co jeszcze sprawiło i dodało przeko- 

LARES: Niniejszy nania, materiał że firma MM Systemy służy postawiła wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

przysłowiową kropkę nad „i” i zainwestowała 

sind w gminie lediglich Tarnów zum Opolski? Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens LARES: Diese Materialien untersagt. 

nie zakład MM Systemy? 

Pod uwagę braliśmy odpowiednie tereny 

w okolicach Opola w strefie ekonomicznej, 

w kilku gminach, aż wreszcie 

trafiliśmy do Kątów Opolskich, które 

ostatecznie okazały się dla nas najwłaściwsze, 

i stąd podjęliśmy decyzję o 

spotkaniu się w tej sprawie z wójtem 

Tarnowa Opolskiego Krzysztofem 

Mutzem, a pierwszą rozmowę z nim w 

kwestii naszej inwestycji odbyliśmy już 

jesienią 2012 roku. 

Jak pokazał czas, spotkanie z wójtem 

Tarnowa Opolskiego okazało się 

owocne. 

Absolutnie tak, bo już podczas 

pierwszego spotkania pojawiła się chęć 

i determinacja ze strony pana wójta, 

Przede wszystkim nie stawiamy na 

niskie płace, a naszym priorytetem jest 

nowoczesność, innowacyjne i nietypo- 

samochodowej, ale chcę zaznaczyć, że we rozwiązania w zakresie materiałów transferowym, czyli z automatycznym 

LARES: Niniejszy tu, w województwie materiał opolskim, służy wyłącznie będziemy 

rozwijać nie tylko część stalową, moim zdaniem odróżnia od konkurencji, to rozwiązania nowatorskie, które dają 

lekkich, do takich czytania. jak aluminium. Powielanie To nas systemem w jakikolwiek przesuwu części w sposób prasie. Są zabronione. 


aby nasza inwestycja tam zakotwiczyła. 

Jednocześnie urzekła nas jego umiejętność 

przedstawienia walorów gminy, 

tego, co ma do zaproponowania, oraz 

sama jego osoba. Przede wszystkim 

zaś otwartość i... bardzo dobra znajomość 

języka niemieckiego, co miało 

olbrzymie znaczenie. Rozmowy 

prowadzone były bowiem wspólnie z 

panem Meinholfem Muhrem, moim 

100-Millionen-Investition 

Die im niederschlesischen Ohlau ansässige 

Firma Electrolux startet Mitte 

Gemeindevorsteher Kazimierz Flakus. 

Die Sandgrube habe mittlerweile 20 

Hektar für die Investition bei der Staat- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie liche w Forstbehörde jakikolwiek gepachtet. sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Kohleabbau Vervielfältigung startet wieder ist strengstens untersagt. 

2015 ein europäisches Kompetenzzentrum 

mit ca. 100 Logistik-Fachkräften, 

die unter anderem mit der Einkaufsplanung 

und dem Transportmanagement 

aus allen 15 Electrolux-Werken in ganz 

Europa betraut werden sollen. „Bis jetzt 

haben wir uns ganz stark auf unseren 

Produktionsteil konzentriert und diesen 

daher vorrangig auch personell immer 

wieder verstärkt. Nun aber ist die 

Fast 200 Jahre lang war das Königsberger 

Kohlebergwerk Barbara in 

Betrieb. 1993 wurde die Steinkohlegewinnung 

dort schließlich eingestellt, 

nachdem Fachleute errechnet hatten, 

dass man für jede Tonne Kohle drauf- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie zahlen w müsse jakikolwiek und die Schulden sposób das Betriebsvermögen 

überstiegen. Doch die 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 

Lagerstätten 


waren nicht ausgeschöpft. 


Produktion bereits sehr weit gediehen, 

daher suchen wir von jetzt an erfahrene 

und ehrgeizige Leute für Aufgaben rund 

um Koordinierung der Aufträge, Transport 

oder Planung. Das ist in dieses 

Entwicklungsphase des Unternehmens 

für uns ungemein wichtig“, sagte Sylwia 

Janas von Electrolux Polen. Die Personalsuche 

geht über Ohlau hinaus auch 

aus Ruda will in Beuthen eine „Galerie 18.00 Uhr geöffnet sein. Den ersten PUG Greenway gegründet, das dieses 


Haus und 

materiał 

Garten w2w2“ 

służy 

mit Baustoffen 

wyłącznie 

Aldi-Laden 

do czytania. 

in der niederschlesischen 

Powielanie 

Projekt 

w jakikolwiek 

betreuen soll. Die 

sposób 

Firma hat 

zabronione. 

eröffnen. Beide Firmen wollen 70 neue Hauptstadt gibt es an der ul. Mińska 36 auch schon die Erkundungskonzession 


in Brieg, Breslau und mehreren weiteren 

niederschlesische Ortschaften sowie in 

der Woiwodschaft Oppeln vonstatten. 

Langfristig denkt Electrolux zudem an 

ein Praktikumsprogramm für Studenten 

der letzten Logistik-Studienjahre. Die 

neue Investition beträgt 100 Millionen 

Złoty. 

Arbeit in Beuthen 

Mehr als 220 neue Arbeitsplätze entstehen 

demnächst in der Wirtschaftszone 

Beuthen (BSAG). Im vergangenen 

Monat haben mit der Kapitalgruppe 

SKB aus Radomsko und der Firma 

w2w2 aus Ruda zwei weitere Unternehmen 

Grundstücke in der Zone gepachtet. 

Zum ersteren Unternehmen 

LARES: Niniejszy einem materiał historischen Bürgerhaus służy wyłącznie eröffnet. 180.000 do Złoty czytania. Immobiliensteuern Powielanie Einschätzung w jakikolwiek des Unternehmens sposób wird zabronione. 

Das ca. 1.000qm große Ladengeschäft und Betriebsgebühren an unsere Gemeinde 

bereitgestellt. abführen wird“, sagt Neudecks Jegliche 15 Mio. Vervielfältigung Tonnen Kohle zutage fördern ist strengstens 

man in der Barbaragrube bis 2029 rund Jahren 2017 und 2018. 

LARES: Diese Materialien mit Kundenparkplatz sind lediglich wird von zum montags Lesen untersagt. 

gehören mehrere Gesellschaften, die 

unter anderem in Immobilienverwaltung 

und Wohnungsbau sowie in der 

Naszym celem 

na nadchodzący 

etapu inwestycji 

w Kątach Opolskich. 

Dużej pewności co do tego, że idziemy 

właściwą drogą, dodało nam to, że 

jeżdżąc po gminie Tarnów Opolski, 

napotykaliśmy dwujęzyczne, polsko- 

-niemieckie nazwy miejscowości, co dla 

inwestora z Niemiec było bardzo miłym 


i pozytywnym 

materiał 

zaskoczeniem, 

służy 

bo 

wyłącznie 

daleko 


od domu w jakimś stopniu poczuł się 

jak u siebie – bezpiecznie! To na pew- 


no zadziałało na podświadomość pana 

Meinholfa Muhra i moją i przyczyniło 

się do postawienia kropki nad „i”. 

Czym konkretnie zajmować się będzie 

zakład w Kątach Opolskich? 

Będziemy produkować dla branży 

ale też elementy aluminiowe, o które w 

tej chwili coraz częściej pytają klienci. 

Powodem jest fakt, że samochody powinny 

być bardziej oszczędne, a zatem 

muszą być lżejsze, co z kolei oznacza, że 

rozwiązania aluminiowe są niezbędne. 

Die Aldi-Ladenkette erweitert ihr Netz in Polen, darunter in Breslau. 

Herstellung von Stahlkonstruktionen 

und Kunststoffen tätig ist. Die Firma 

Mitarbeiter einstellen. Zuvor sind in 

der Beuthener Wirtschaftszone bereits 

die Firmen Quinto (Herstellung von 

Spezialausrüstung für Bergbau und 

Energiewirtschaft), Integra Kamiński 

(Wartung von Reinigungsmaschinen 

(Gasinstallationen) eingezogen. 

Zweiter Aldi-Laden in Breslau 

In Breslau wurde vergangene Woche 

(5. November) ein zweiter deutscher 

Aldi-Supermarkt an der ul. Kościuszki 

133a dicht neben dem Landratsamt und 

Jednym z priorytetów Rolanda Krause, prezesa zarządu firmy MM Systemy w Kątach Opolskich, jest stawianie na 

młodych zdolnych pracowników i zwiększenie w ciągu najbliższych dwóch, trzech lat zatrudnienia do 80 osób. 

a dowodzi tego fakt, że w stosunkowo 

krótkim czasie udało nam się zbudować 

bardzo nowoczesny zakład, w którym 

zainstalowane będą dwie linie pras – 400 

ton i 1000 ton. Są to linie zautomatyzowane, 

gdzie pracy ręcznej jest śladowa 

Foto: Kira Nerys/wikipedia 

bis samstags zwischen 8.00 und 21.00 

Uhr sowie sonntags zwischen 9.00 und 

unweit des Einkaufszentrums Factory. 

Sandgrube 

In Neudeck bei Tarnowitz in Oberschlesien 

geht demnächst eine Sandgrube 

in Betrieb. Für die Gemeinde ein 

und Kommunalgeräten in Südpolen), Gewinn von mehr als 180.000 Złoty pro bis 2017 wieder aufgenommen werden. 

LARES: Niniejszy Celma materiał S.A. (Herstellung służy von wyłącznie Elektrowerkzeugen) 

und Gas Engineering meinderat hat bereits einen Raumnutlen 

wir in dem Bergwerk 1,5 Millionen 

Jahr aus do der czytania. Immobiliensteuer. Powielanie Der Ge- 

„Nach w der jakikolwiek Wiederinbetriebnahme sposób wol- 

zabronione. 


zungsplan beschlossen, der den Sandgrubenbau 

ermöglicht. Die Grube soll 

gut über zehn Jahre in Betrieb bleiben. 

Bauherr ist die Kattowitzer Firma Bud- 

Las, die bereits ähnliche Sandgruben 

in Dombrowa und Herby besitzt. „Wir 

schätzen, dass Bud-Las jährlich etwa 

W jaki sposób przewyższacie konkurencyjne 

materiał przedsiębiorstwa służy na wyłącznie rynku? części do innowacyjnej czytania. jesteśmy Powielanie na wysocji. 

To w zresztą jakikolwiek jest naszym założeniem, sposób a zabronione. 

lejnej linii technologicznej. 

ilość, a automatyzacja powoduje, że w poziom jakości i powtarzalności produk- 



Schlesische Wirtschaftsschau 

kim poziomie. Pragnę w tym miejscu dodać, 

że prasa, którą obecnie montujemy 

– o nacisku 1000 ton – jest z systemem 

nam duże możliwości produkcyjne. Warto 

podkreślić również, że tygodniowo 

produkujemy około 45 tysięcy części, 

a to dzięki temu, że posiadamy park 

maszynowy o dużej wydajności, który 

pozwala nam uzyskiwać bardzo wysoki 

Nun will die Fasing-Gruppe, die vor 

allem Spezialketten u.a. für Bergbau und 

Energiewirtschaft herstellt, die Barbaragrube 

wieder in Betrieb nehmen. Für die 

Wiederaufnahme der Grubenarbeit hat 

die Fasing-Gruppe das Unternehmen 

bekommen und mit dieser bereits die 

Möglichkeiten zur Wiederaufnahme der 

Abbautätigkeit und zur Rentabilität des 

Projekt untersucht. Die Folge: Noch in 

diesem Jahr wird die Förderkonzession 

beantragt und die Förderung soll 2015 

Tonnen Kohle jährlich bei ca. 700 bis 

800 Beschäftigten fördern. Es dürfte 

daher ein sehr rentables Projekt werden, 

das sich für die Fasing-Gruppe in 

einen zusätzlichen Bruttogewinn von 

ca. 50 Millionen Złoty übersetzt“, sagte 

Fasing-Vorstand Zdzisław Bik. Nach 

Foto: Jerzy Stemplewski 

Gdzie produkowane przez zakład 

w Kątach Opolskich części będą sprzedawane? 

Pracujemy dla branży samochodowej, 

której zakłady rozrzucone są w różnych 

miejscach. Dzisiaj na przykład produkujemy 

elementy dla Mercedesa do 

zakładu produkcyjnego w Niemczech 

i w Meksyku. Dla Audi Q7 będziemy 

wytwarzać części dla zakładu znajdującego 

się na Słowacji, bo tam ten samochód 

będzie składany. Liczymy też 

na to, że w przyszłości również w Polsce 

będziemy mieli możliwość współpracy 

np. z Oplem czy Volkswagenem. Jednak 

obecnie sto procent naszej produkcji to 

eksport, bo nie mamy żadnego polskiego 

klienta, nawet dostawy dla Forda idą od 

nas do Niemiec. Korzystając z okazji, 

chciałbym podkreślić, że obecnie produkujemy 

14 różnych części i do każdej 

z nich potrzebne jest narzędzie, które 

następnie wkładamy do prasy i w ten 

sposób produkujemy kompletny podzespół. 

W tej kwestii pracujemy obecnie 

na prasie 400 ton, ale już przygotowujemy 

się do produkcji na prasie 1000 ton. 

Najprawdopodobniej będziemy na niej 

wykonywać 4 elementy dla BMW i jeden 

dla Volkswagena. 

Ilu obecnie pracowników zatrudnia 

firma w Kątach Opolskich i jakie są 

główne cele firmy na 2015 rok? 

Dotychczas przyjęliśmy do pracy 

18 osób, ale sądzę, że jeszcze do końca 

br. zatrudnimy kilku specjalistów, 

a w ciągu najbliższych dwóch, trzech 

lat dojdziemy do zatrudnienia około 

80 osób. Chcę w tym miejscu podkreślić, 

że 80–100 pracowników to dla 

nas liczba docelowa w tym zakładzie. 

Natomiast naszym nadrzędnym celem 

na nadchodzący rok jest rozpoczęcie 

budowy drugiego etapu inwestycji w 

Kątach Opolskich i zainstalowanie ko- 

q 

können – möglich seien dann noch 

weitere 30 Millionen Tonnen in den 

darauffolgenden 20 Jahren, sofern die 

Konzession verlängert werde. Die Inbetriebnahme 

werde nach Schätzungen 

um die 500 Millionen Złoty kosten. Laut 

dem Fasing-Vorstandschef habe die Unternehmensgruppe 

inzwischen gut über 

die Hälfte des dafür benötigten Geldes. 

Ohlauer Vorstadt wird revitalisiert 

Die Stadt Breslau will in den kommenden 

fünf Jahren die Ohlauer Vorstadt 

revitalisieren. Die Bürgerhäuser 

dort sollen hierbei runderneuerte Fassaden 

bekommen, die Innenhöfe neues 

Grün und Beleuchtung, der Kai des 

Flusses Ohlau soll zu einer Promenade 

ausgebaut werden. Die Ohlauer Vorstadt 

ist ein dicht bebautes Stadtviertel, vor 

allem mit Bürgerhäusern aus dem späten 

19. Jahrhundert. Sie steht komplett 

im Denkmalverzeichnis. Die Stadt hat 

bereits einen Plan für die Revitalisierung 

und umfassende Erneuerung des Stadtteils 

vorgestellt. Hierzu gehören sollen 

zahlreiche Investitionen sowie Maßnahmen 

zur Belegung der Kultur und 

Wirtschaft in der Ohlauer Vorstadt. Man 

will auch die Bewohner dazu anregen, 

an ihren Häusern Vorgärten einzurichten. 

Auch die Badestelle an der Ohlau 

soll wiederhergestellt werden. Der Etat 

für die Revitalisierung der Ohlauer Vorstadt 

wird dem Stadtrat am kommenden 

Samstag, dem 15. November, vorgestellt. 

Darin festgeschrieben sind 55 Millionen 

Złoty für die nächsten vier Jahre. Nächstes 

Jahr sollen davon bereits 2 Millionen 

Złoty ausgegeben werden, danach 10 im 

Jahr 2016 und je 20 Millionen in den 

Krzysztof Świerc




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen RAtgeber bereitgestellt. Poradnik Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Porady: Świadczenie usług w Szwajcarii 


Wymogi do spełnienia 



Coraz więcej polskich firm mających 

swe siedziby w Niemczech świadczy 

swoje usługi także na terenie Konfe- 



deracji Szwajcarii. Dla tych, którzy 

również chcieliby poszerzyć swój rynek 

zbytu, przygotowaliśmy krótkie 

zestawienie najważniejszych wymogów 

dotyczących m.in. przepisów 

wjazdowych, pobytu i pozwolenia 

na pracę w kraju słynącym z banków 

i zegarków. 

Kontrole graniczne pomiędzy Niemcami 

a Szwajcarią zostały zniesione 

wraz z przystąpieniem Szwajcarii do 

strefy Schengen w 2008 roku. Kontrole 

na lotniskach w Zurychu, Bazylei czy w 

Genewie są co prawda przeprowadzane, 

ale tylko pośród pasażerów przylatujących 

lub odlatujących do krajów spoza 





strefy Schengen. W związku z tym, że 

Szwajcaria nie należy do Unii Europejskiej, 

tylko – jak już wspominaliśmy 

wyżej – do strefy Schengen, kontrole 

celne towarów nie są objęte udogodnieniami 

Unii Europejskiej. Warto również 

wspomnieć o tym, że dzięki uchwale 

Bundesratu z 12.03.2010 roku wkrótce 

na lotniskach mają się pojawić sklepy 

wolnocłowe dla pasażerów. 

Ważne: Zanim jednak zdecydujesz się 

przyjąć zlecenie w Szwajcarii, warto zapoznać 

się z przepisami dotyczącymi 

oddelegowania pracowników, meldunku, 

płacy minimalnej, umów taryfowych 

oraz innych kosztów, z którymi przyjdzie 

się zmierzyć Twojej firmie. Więcej informacji 

można uzyskać na www.job-profi. 

pl oraz www.entsendung.admin.ch. 

ników, wykorzysta 5 z puli 90 dni pracy 

bez zezwolenia. 

Płaszczyzna pracownicza: Jeśli pracownik 

przepracował w firmie X 90 dni sić już podczas pierwszego dnia przebywania 

do na terenie czytania. kraju. Dla Powielanie pozostałych i tam w świadczy jakikolwiek usługi, ale też sposób coraz wię- 

zabronione. 

nie firm, które oddelegowują 

LARES: Niniejszy na terenie materiał Konfederacji, służy w przypadku wyłącznie 

gdy zmieni pracodawcę na firmę Y, nie sektorów i branż zasada ta obowiązuje cej indywidualnych osób i specjalistów tam swoich pracowników, do 

LARES: Diese Materialien będzie sind mógł pracować lediglich w Szwajcarii zum bez Lesen dopiero bereitgestellt. po przepracowaniu Jegliche 8 dni w w Vervielfältigung swoich branżach czy zawodach, ist w tym strengstens korzystania z bogatej untersagt. 

wie- 

Pobyt oraz pozwolenie na pracę 

Samodzielni rzemieślnicy oraz ich 

pracownicy nie potrzebują tzw. zezwolenia 

dla cudzoziemców (ausländerrechtliche 

Bewilligung) na świadczenie 

usług na terenie Szwajcarii. Zgodnie z 

ustawą z 1.06.04 pobyt nie może jednak 

przekroczyć 90 dni w ciągu roku. 

Dodatkowo należy zameldować się w 

odpowiednim urzędzie (szerzej o tym 

w dalszej części artykułu). Obliczanie 

dni pobytu odbywa się na płaszczyźnie 

pracowniczej oraz zakładowej. Dzieje się 

tak dlatego, aby zapobiec przedłużaniu 

pobytu bez zezwolenia poprzez rotację 

pracowników. 

odpowiedniego zezwolenia. Limit pobytu 

został bowiem wykorzystany poprzez 

pracę firmie X. 

Wskazówka: Nigdy nie podawaj całościowo 

okresu pobytu na terenie Szwajcarii, 

gdyż wtedy zostaną naliczone do kon- 

materiale najważniejszych wymogów 

LARES: Niniejszy tyngentu materiał dni również służy weekendy. wyłącznie Przykładowo: 

przy tygodniowej pracy na W przypadku gdy takowa informacja wjazdowych, pobytu i pozwolenia na pracowników 

do czytania. w urzędzie meldunkowym. Powielanie dotyczących w jakikolwiek między innymi sposób przepisów zabronione. 

LARES: Diese Materialien budowie, sind przy lediglich pracy od poniedziałku zum do Lesen będzie bereitgestellt. mijać się ze stanem faktycznym, Jegliche cę Vervielfältigung w tym pięknym alpejskim kraju ist było strengstens untersagt. 

W związku z tym, 

Europejskiej, tylko 

do strefy Schengen, 

kontrole celne 

towarów nie są objęte 

udogodnieniami 

Płaszczyzna zakładowa: Liczba pracowników 

oddelegowanych do pracy 

w Szwajcarii jest bez znaczenia dla dni 

pobytu. Przykładowo: jeśli firma wyśle 

w ciągu 5 dni każdorazowo 3 pracow- 

piątku, okres pobytu powinieneś podać 

w następujący sposób: 24.11.–28.11. 

Okres pobytu wykraczający ponad 90 dni 


Świadczenie 

do czytania. 

usług na terenie 

Powielanie 

Konfederacji 

w okresie przekraczającym 90 Z reguły meldunek odbywa się drogą 

minimalnej. 

że Szwajcaria nie 


dni wymaga odpowiedniego pozwole- 

LARES: Diese Materialien należy sind lediglich do Unii 

internetową. Po jednorazowej rejestra- 

zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

nia. Wniosek o pozwolenie na pobyt, czy 

raczej na pracę, należy złożyć w odpowiednim 

urzędzie w kantonie, gdzie są 

świadczone usługi. 

Meldunek 

przy tym również podać rodzaj zlecenia 

oraz miejsce jego wykonywania. Osoby 

czynne zawodowo w sektorze lub 

podsektorze budowlanym, przemyśle 

turystycznym lub w sektorze ochrony i 

bezpieczeństwa swój pobyt muszą zgło- 

ciągu roku kalendarzowego. 

Uwaga I: Od 1 maja 2013 roku firmy 

delegujące własnych pracowników do 

wykonywania zleceń na terenie Szwajcarii 

są zobowiązane do podania z góry 

wynagrodzenia oddelegowanych pra- 

na firmę nie zostaną co prawda nałożone 

sankcje, lecz urząd nadzorujący otrzyma 

sygnał o możliwym przekroczeniu płacy 

cji na stronie Federalnego Urzędu ds. 

Migracji (Bundesamt für Migration) 

każde oddelegowanie pracownika do 

Szwajcarii może zostać zgłoszone on- 

-line. Bezpłatne potwierdzenie zameldowania 

otrzymasz w wiadomości e-mail. 

Meldunek jest, jak już wspominaliśmy, 

do obowiązkowy czytania. przy Powielanie pobycie do przy w przekraczaniu jakikolwiek granicy. sposób zabronione. 

Warto je wydrukować i zabrać ze sobą 


Unii Europejskiej. 

90 dni w roku kalendarzowym. Należy Uwaga II: Meldunek musi zostać przepro- 


wadzony na 8 dni przed rozpoczęciem 

Idea na czasie 

Nie tylko coraz więcej polskich firm 

zakłada swoje siedziby w Szwajcarii 

także ze Śląska, legitymujących się niemieckim 

paszportem. Jest tak dlatego, 

że szwajcarskie stawki i zarobki są bardzo 

kuszące, co zapewne nie jest żadną tajemnicą. 

I choćby na tej podstawie można 

stwierdzić, że zestawienie w dzisiejszym 

pomysłem niezwykle trafnym i na czasie. 

świadczenia usług. W przypadku gdy 

ów termin zostanie przekroczony, na 

potwierdzeniu zameldowania znajdzie 

się odpowiednia informacja z dalszymi 

wskazówkami. 

Gdy meldunek on-line z przyczyn 

technicznych nie jest możliwy, istnieje 

możliwość zameldowania poprzez 

wysłanie wniosku faksem bądź pocztą. 

Wniosek należy pobrać z strony Federalnego 

Urzędu ds. Migracji i odesłać do 

kantonalnego organu odpowiedzialnego 

za rynek pracy, w języku urzędowym 

odpowiednim dla danego kantonu. 

Rubryka jest tworzona przez 

Krzysztofa Świerca 

oraz firmę Smuda Consulting. 

Zachęcamy również do odwiedzenia 

strony www.intertax24.com 

oraz www.smuda-consulting.com. 

Oppeln: Die deutsche Minderheit in Oppeln setzt auf Wirtschaft. 



Mehr Hilfe für Unternehmer 

Eine der letzten Pressekonferenzen vor den Wahlen widmete das Wahlkomitee 

der Wähler Deutsche Minderheit der Wirtschaft. Der Ort der Konferenz 

wurde nicht zufällig gewählt: der Bauplatz des Businesszentrums 


Bruttosozialprodukt haben. „Wenn ein 


an der ul. Wrocławska in Oppeln. 

„Die anderen Komitees versprechen 

nur eine Unterstützung für die Wirtschaft, 

die Deutsche Minderheit wartet 

nicht die Ergebnisse der Wahlen ab und 

baut schon jetzt ein Businesszentrum”, 

sagte Norbert Honka, Kandidat für das 

Amt des Stadtpräsidenten von Oppeln 

und zum Sejmik der Woiwodschaft. Das 

Unterstützung für diese Unternehmer 

LARES: Niniejszy noch erhöhen“, materiał sagt Cierniak. służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Für die Kandidaten der Minderheit 


besagte Zentrum, dessen Bau offiziell im 

Oktober begonnen hat, ist eine Initiative 

der Stiftung für die Entwicklung Schlesiens 

und Förderung lokaler Initiativen. 

An diesem Ort sollen Jungunternehmer 

jegliche Hilfe bei der Unternehmensgründung 

erhalten sowie Büroräume 

mieten können. Es geht hierbei vor allem 

um Kleinunternehmer, die – wie 

Breslau profitiert haben.“ Und trotz- 

LARES: Niniejszy sein könnten. materiał „Einen solchen służy deutschen wyłącznie Stadt und do der czytania. Region solche Powielanie deutschen dem w – so jakikolwiek geben die Kandidaten sposób der zabronione. 

Investor hätte Oppeln längst haben können, 

doch sind Anfang lediglich der 90er Jahre zum haben Lesen Nachbarregionen bereitgestellt. um Kattowitz Jegliche und in den Vervielfältigung letzten Jahren Investitionen ist mit strengstens 

Investitionen blockiert, wovon dann die deutschen Minderheit zu – machten verliere. 


Sandra Cierniak, Kandidatin der deutschen 

Minderheit zum Oppener Stadtrat, 

unterstrich – den größten Anteil am 

solcher Unternehmer in eine Bank geht, 

schlägt er meistens die Hände über dem 

Kopf zusammen wegen der Bürokratie, 

die auf ihn zukommt. In der Stiftung für 

die Entwicklung Schlesiens ist es anders 

und das Zentrum wird den Grad der 

ist aber nicht nur das gebaute Zentrum 

wichtig, sondern auch ein strategischer 

Investor in der Stadt, den man suchen 

und für sich gewinnen müsse. Norbert 

Honka meint, dass an Oppeln gewiss 

große Unternehmen aus der Lebensmittel- 

und Automobilbranche interessiert 

70 Prozent war bei der Pressekonferenz von Norbert Honka und seiner Mannschaft die magische Zahl. 

die damaligen Verantwortlichen in der 

Rys. Andrzej Sznejweis 

Foto: Rudolf Urban 

Wer sich für eine Existenzgründung 

in Deutschland entschieden hat, 

wird in einem ersten Schritt meistens 

zu einer einfachen Ein-Mann-Firma. 

Kommt diese aber erst einmal in 

Schwung, müssen Mitarbeiter her. 

Mit steigendem Umsatz überlegt man 

sich dann eine GmbH-Gründung. Ein 

naheliegender Gedanke dabei: Man 

will sein eigenes Vermögen bestmöglich 

schützen. Auch die Prestigefrage 

spielt da hinein. Doch bevor auch Sie 

sich zu diesem Schritt entschließen, 

lesen Sie am besten zunächst unsere 

nächstfolgenden Tipps, die Sie in der 

kommenden Wochenblatt-Ausgabe 

finden. Nicht zuletzt geht es dabei um 

die Kosten, die beim Aufbau eines Mitarbeiterteams 

zu erwarten sind. 

Za bardzo pożyteczną ideę 

uważam również zachęca- 

dzy, która znajduje się także 

na stronach internetowych 

– www.job-profi.pl oraz www.entsendung. 

admin.ch. Tam bowiem można uzyskać 

jeszcze więcej potrzebnych, praktycznych, 

czasami wręcz niezbędnych wskazówek 

dotyczących oddelegowania pracowników, 

meldunku, płacy minimalnej, 

umów taryfowych i szeregu innych kosztów, 

z którymi przyjdzie im się zmierzyć 

w Szwajcarii. 

Notował K. Świerc 

deutschem Kapital rund 70 Prozent aller 

ausländischen Investitionen in der 

Region aus. Das beste Beispiel sei die 

vor einigen Wochen eröffnete Produktionshalle 

der Firma MM Systemy in 

Konty, in der Gemeinde Tarnau. Für 

diesen Standort sprach nicht nur die 

Lage, aber auch die Zweisprachigkeit 

in der Region, die einem deutschen 

Investor das Leben sehr erleichtere, 

sagte Honka. 

Die Kandidaten sprachen auch das 

Straßennetz an und meinten damit die 

Anbindung der Stadt an die Autobahn. 

In den Nachbarregionen seien eben die 

Grundstücke an den Autobahnen vor allem 

für Investoren interessant und diese 

Chance haben die Verantwortlichen in 

Oppeln ebenfalls verschlafen. Doch es 

gehe nicht nur um die Flächen selbst, 

da diese teilweise zu anderen Gemeinden 

gehören, sondern um eine bessere 

Anbindung der Stadt an die Autobahn, 

Foto: A. Durecka 

ohne die die Stadt sehr viel Potenzial 

Rudolf Urban




14 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Piłka nożna: Kolejny futbolowy talent rodem z Górnego Śląska 

14. – 20. November 2014 

futbolu. 

mem 4-4-2, który, jak pokazują bieżąskiej 

reprezentacji i naszym zdaniem 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Kaleidoskop Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Formuła 1: untersagt. 

GP Brazylii 

Koźle 

LARES: 

– 

Niniejszy 

München 

materiał służy wyłącznie 

– 

do czytania. 

Heidenheim 

Powielanie w jakikolwiek sposób 

i co 

zabronione. 

dalej? 


Liczba zdolnych piłkarzy rodem z Górnego Śląska mających niemieckie 

ce rozgrywki, wyjątkowo dobrze nam wcale nie jest wykluczone, że osobiście 

służy, wszyscy go zaakceptowaliśmy i skontaktuje się z nim selekcjoner reprezentacji 

Polski Adam Nawałka, kusząc 

korzenie, którzy występują bądź występowali w kadrach drużyn Bundesligi, 

2. Bundesligi czy też trzeciej ligi niemieckiej, jest olbrzymia i stale 

skuteczną grą zarówno w defensywie, jak do gry dla „biało-czerwonych”. 

rozumiemy, co obecnie owocuje bardzo 

rośnie. Długo by ich wymieniać, stąd w tym tekście zajmiemy się tylko 

i w ataku. Na uwagę zasługuje też to, że 

preferujemy tzw. futbol totalny, a zatem Zagra dla Polski? 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie wszyscy w jakikolwiek bronimy i wszyscy angażujemy sposób zabronione. 

się w ofensywie, czego bardzo nie lubią 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche nasi Vervielfältigung rywale. 


jednym, ale rokującym ogromne nadzieje, a mowa o urodzonym w Koźlu 

Matthiasie Wittku. 

Ten 25-letni obrońca obecnie gra w Matthias Wittek opuścił 

występującym w 2. Bundeslidze FC Polskę wraz z rodzicami 

Heidenheim, gdzie spisuje się wyśmienicie, 

będąc podporą linii defensywnej w wieku zaledwie 

beniaminka rozgrywek. Świadczy o tym trzech miesięcy. 

fakt, że w poprzednim sezonie III ligi z 

Szczęśliwa przeprowadzka 

I to właśnie w tym zespole zaczął 

być bardzo cenionym, solidnym stoperem, 

przez co znalazł się na listach 

życzeń wielu menedżerów piłkarskich 

nad Renem, także klubów niemieckiej 

ekstraklasy. 

– Fakt ten bardzo mnie cieszy, ale nie 

zapominam o tym, jakiemu klubowi za- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie przywiązanie w jakikolwiek do Śląska. Pomaga sposób mu w zabronione. 

tym to, że w jego domu w Niemczech, 

LARES: Diese Materialien wdzięczam sind mój lediglich rozwój. Poza tym zum nigdy Lesen bereitgestellt. Jegliche gdzie Vervielfältigung mieszkają też jego rodzice, ist cały strengstens untersagt. 

czas mówi się po śląsku i oczywiście po 

niemiecku. Prywatnie Matthias Wittek 

interesuje się kinem i tenisem, który 

jest jego drugim ulubionym sportem, 

oczywiście po futbolu, a jego życiowe 

motto brzmi „immer weiter”, co moż- 

LARES: Niniejszy Matthias materiał Wittek. A to, służy że tak dobrze wyłącznie odnalazł 

się w niespełna 47-tysięcznym ma przesady, gdyż kierownictwo klubu, rozpamiętuje przeszłości, nie spogląda 

W słowach do czytania. 25-letniego zawodnika Powielanie na interpretować w jakikolwiek w ten sposób, sposób że nie zabronione. 

LARES: Diese Materialien mieście, sind jest dla lediglich wielu obserwatorów zum jego Lesen koledzy bereitgestellt. z drużyny i trener potwierdzają, Jegliche wstecz Vervielfältigung i nie rozkłada na czynniki ist swoich strengstens untersagt. 

38 spotkań ekipy z Badenii i Wirtembergii 

nie wystąpił tylko trzy razy. Dwukrotnie 

spowodowane to było kontuzją 

i jeden raz żółtymi kartkami. Zanim 

jednak Matthias Wittek trafił do ekipy 

Franka Schmidta, był własnością TSV 

1860 München, a konkretnie wychowankiem 

tego klubu. Jednak w pierwszej 

drużynie „lwów” nie wystąpił ani razu. 

Z tego też powodu przeniósł się do innej 

drużyny z Bawarii – FC Ingolstadt, 

debiutując w jej składzie meczem o 

punkty III lidze. Później grał w barwach 

„audików” również w spotkaniach 2. 

Bundesligi – do momentu, kiedy został 

zawodnikiem FC Heidenheim, co stało 

się w 2011 roku. Tu niemal z miejsca 

został podstawowym zawodnikiem. 

niepowodzeń, lecz koncentruje się wyłącznie 

na tym, co będzie i co zrobić, aby 

cały czas się rozwijać. Takie podejście do 

życia i wykonywanego zawodu być może 

zaowocuje kiedyś tym, że zagra w niemieckiej 

ekstraklasie, co jest jego wiel- 


na mnie 

materiał 

niekorzystnie, 

służy 

ale tak wyłącznie 

jest – Transfermarkt.de, 

do czytania. 

lecz przede 

Powielanie 

wszystkim 

dobro drużyny, w której występuje. FC Heidenheim nie wywalczy awansu 

kim marzeniem 

w jakikolwiek 

i pragnieniem. 

sposób 

I jeśli z 

zabronione. 

twierdzi Matthias Wittek i dodaje: – W 

sumie bardzo szybko przystosowałem się Piłkarz z kolei rewanżuje się trenerowi do Bundesligi, to być może zostanie wy- 


tym, że przy każdej okazji podkreśla, że 

wszystko mu zawdzięcza: –Uważam, że 

nasz trener jest w 100 procentach ojcem 

naszego sukcesu, jak również tego, jak 

gra nasza drużyna – podkreśla Matthias 

Wittek i kontynuuje: – Gramy syste- 

ZAKSA gewinnt 

Nach fünf Liga-Niederlagen in Serie 

ist in der Volleyball-Plusliga ZAKSA 

Kandrzin-Cosel nun endlich wieder 

mit zehn Punkten. Schlusslicht (14. Oppeln mit einer kompletten Ausbeute 

von do 16 Punkten, czytania. je vier Powielanie Zähler vor von Górnik w jakikolwiek Łęczna. Weitere sposób Ergebnis- 

zabronione. 

Piast Gleiwitz trennte sich daheim torlos 

LARES: Niniejszy Platz) materiał ist der MKS Bendzin służy wyłącznie mit nur 

drei Zählern. 

KSSPR Końskie und Siódemka Liegnitz. se: GKS Bełchatów - Cracovia Krakau 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Die beiden, bereitgestellt. jeweils auf Platz Jegliche 14. und 1:1, Vervielfältigung Lechia Danzig - Korona Kielce ist 1:2, strengstens untersagt. 

erwacht: Nach dem 3:0-Heimerfolg am 

7. Spieltag gegen MKS Bendzin setzte 

sich die Mannschaft am vergangenen 8. 

Spieltag, ebenfalls vor heimischem Publikum, 

mit 3:1 (32:34, 25:19, 25:15 und 

25:19) gegen AZS Allenstein durch. 

Weiter Ergebnisse des Spieltags: MKS 

Bendzin - AZS Tschenstochau 3:1, 

BBTS Bielitz-Biala - Trefl Danzig 1:3, 

Cuprum Lüben - Transfer Bromberg 

2:3, Skra Bełchatów - Effector Kielce 

3:1, Czarni Radom - Resovia Rzeszów 

1:3, AZS Warschau - Węgiel Bad Königsdorff-Jastrzemb 

2:3. In der Tabelle 

führen Skra Bełchatów, Resovia Rzeszów 

und Trefl Gdańsk mit bislang je 23 

nie ukrywałem i nie ukrywam, że awans 

do drugiej ligi z FC Heidenheim cenię 

sobie wyżej niż to samo osiągnięcie w 

barwach FC Ingolstadt, bo pracowaliśmy 

nad nim trzy lata, a poza tym znakomicie 

czuję się w samym mieście – powiedział 

talentu zaskoczeniem, ponieważ prawie 

całe swoje życie spędził w wielkiej metropolii 

– stolicy Bawarii, liczącej prawie 

1 400 000 mieszkańców. – Wielu ludzi 

mówiło mi, że przeprowadzka z München 

do małego Heidenheim odbije się 

do nowych warunków i czuję się w nich 

doskonale. Absolutnie nie przeszkadza 

mu brak miejskiego zgiełku. Ba, tu jest 

cudownie, fantastycznie, bardzo mi się 

podoba, żyje się prościej, łatwiej, przez 

co lepiej mi skupić całą swoją uwagę na 

Punkten. Węgiel Bad Königsdorff-Jastrzemb 

liegt auf Rang 5 mit 16 Zählern, 

ZAKSA Kandrzin-Cosel ist Neunter 

Gwardia weiter mit Tempo 

Ihren 8. Sieg im 8. Saisonspiel der 1. 

Handball-Liga feierte am letzten Spieltag 

Gwardia Oppeln, und zwar mit einem 

39:31 beim MKS Kalisch. Einen vollen 

Erfolg verbuchte mit Olimp Grottkau 

LARES: Niniejszy auch der materiał zweite Erstligist służy aus der wyłącznie Woiwodschaft 

Oppeln, wenn auch knapp Erfolgreich war in der Fußball-Ekstra- 

ist Neunter (19), Podbeskidzie Bielitz- 

Schlesier do in Form czytania. Powielanie Sechster w jakikolwiek mit 25 Zählern, Piast sposób Gleiwitz zabronione. 

LARES: Diese Materialien 29:27 beim sind SPR lediglich Tarnów. Weitere zum Ergeb- 

Lesen klasa der bereitgestellt. vergangene 15. Spieltag Jegliche für die Biala Vervielfältigung Zehnter (18) und Ruch Königs- 


nisse: Olimpia Deutsch Piekar - ŚKPR 

Schweidnitz 26:18, MTS Chrzanów - 

Czuwaj Przemyśl 29:29, KSSPR Końskie 

- Odlewnia Ostrowiec Świętokrzyski 

Ojciec Schmidt 

że Wittek znakomicie czuje się w małym 

środowisku, a oni sami są z niego bardzo 

zadowoleni. Szkoleniowiec FCH podkreśla 

wręcz, że bardzo podoba mu się w 

Wittku to, że nie interesują go spekulacje 

medialne ani wycena jego wartości na 

31:23, Viret Zawiercie - AZS Grünberg 

34:32, Siódemka Liegnitz - Ostrovia Ostrowo 

27:26. In der Tabelle führt Gwardia 

13. vor sich hin dümpelnden Schlusslichter 

Odlewnia Ostrów Świętokrzyski 

und AZS Grünberg haben es bislang 

entsprechend zu zwei und drei Zählern 

gebracht. 

Mannschaften aus Oberschlesien: Ruch 

Königshütte schlug Jagiellonia Białystok 

zuhause haushoch 5:2, Górnik Hindenburg 

gewann 2:1 bei Zawisza Bromberg, 

Śląsk w sercu 

Matthias Wittek opuścił Polskę, a 

konkretnie Koźle, wraz z rodzicami 

w wieku zaledwie trzech miesięcy, a 

mimo to, jak sam podkreśla, czuje 

kupiony przez jakiś klub z najwyższej 

klasy rozgrywkowej nad Renem, które 

– jak wspomnieliśmy na wstępie – od 

dłuższego czasu są nim zainteresowane 

i śledzą jego rozwój. Matthiasa Wittka 

obserwuje także sztab szkoleniowy pol- 

Podbeskidzie Bielitz-Biala erreichte 

immerhin ein 1:1-Unentschieden auf 

dem heißen Pflaster des Lech Posen. 

Pogoń Stettin - Legia Warschau 2:1, 

Wisła Krakau - Śląsk Breslau 1:1. In der 

Tabelle führt Legia Warschau mit 29 

Punkten, einen Punkt vor Śląsk Breslau 

und je drei vor Jagiellonia Białystok und 

GKS Bełchatów. Górnik Hindenburg ist 

hütte ist Fünfzehnter (11). Schlusslicht 

Zawisza Bromberg (16. Platz) hat nur 

sieben Punkte. 

Krzysztof Świerc 

Możliwość taka jest tym bardziej realna, 

że Matthias Wittek nie wystąpił 

jeszcze ani raz w pierwszej reprezentacji 

Niemiec. Czy jednak zainteresowany 

zgodzi się grać dla Polski? Niedawno 

inny uzdolniony defensor, też pochodzący 

z Górnego Śląska i również mający 

na imię Matthias – Ostrzolek, który 

występuje obecnie w Hamburgerze 

SV, nie dał się jak na razie skusić przez 

PZPN i z pokorą czeka na powołanie 

od Joachima Löwa, choć wcale nie ma 

gwarancji, że się doczeka. W ten sposób 

jednak moim zdaniem wykazuje 

się większą roztropnością w podjęciu 

decyzji, nie idzie na żywioł, jak choćby 

będący swego czasu w podobnej 

sytuacji – Sebastian Boenisch, Eugen 

Polanski czy Adam Matuszczyk, którzy 

w mig powiedzieli PZPN-owi „tak”, a 

później zostali z polskiej reprezentacji 

niemal „wypluci”. Obwiniono ich też 

o wszelkie niepowodzenia kadry oraz 

wytykano słabą znajomość języka polskiego 

i polskiego hymnu narodowego. 

Do tego znany polski bramkarz, a dziś 

komentator sportowy Jan Tomaszewski 

przed Euro 2012 określił ich i wszystkich 

piłkarzy, którzy wychowali się poza 

Polską, a grających dla jej barw, jako 

„śmieciarka Smudy” (Franciszek Smuda, 

ówczesny selekcjoner reprezentacji 

Polski). Być może zatem na tej podstawie, 

podobnie jak Matthias Ostrzolek 

i Matthias Wittek mocno taką decyzję 

przemyśli. 



Boks: Niesamowita bitwa w Stuttgarcie 


rozpoczęciem 4. rundy (23.03.2013), 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie natomiast w jakikolwiek w trzeciej odsłonie sposób rywalizacji zabronione. 

po niejednogłośnym werdykcie ponow- 


Niemiecka walka XXI wieku? 

Historię boksu tworzą wielkie, 

Stieglitz pomimo mniejszych dokonań 

ma całkiem bogate mistrzowskie konto. 

spektakularne pojedynki, nie zawsze 

o tytuły mistrzowskie, jak 

choćby pierwsza walka Joe Louis – 

Max Schmeling, zwycięska dla tego 

ty z inną niemiecka gwiazdą – Arthurem 

Abrahamem. Wprawdzie trylogia 

drugiego. 

P 

ich spotkań w ringu jest korzystna dla 

odobnie było w przypadku sobotniej 

Abrahama, ale podczas drugiego pojedynku 

magdeburczyk wręcz zdemolował 

gali w Stuttgarcie, gdzie rywalizowali 

ze sobą sławni wojownicy, obecnie nie 

„Kinga Arthura”, który poddał się przed 

posiadający pasa mistrza globu. Jednak 

głośne w świecie boksu nazwiska 

niemieckich gladiatorów Felixa Sturma 

i Roberta Stieglitza były zwiastunem 

nie stracił tytuł (1.03.2014). 

Felix Sturm (na zdjęciu) i Robert Stieglitz podczas gali w Stuttgarcie uraczyli widzów pokazem znakomitego boksu. 

wielkich emocji, dodatkowo za sprawą 

niezwykle widowiskowego dopasowania 

stylów walki. 

Czempionem WBO w superśredniej 


został 

w 

22 

jakikolwiek 

lipca 2009 r. i panował 

sposób 

do 

zabronione. 

25.08.2012, kiedy to przegrał na punk- 


Pojedynek czempionów bez pasów 

Sturm był od dawna gwarantem interesujących 

spektakli. Już ponad 11 lat 

temu – 13 września 2003 – pokonał na 

punkty Hectora Velazco, zdobywając 

tytuł czempiona WBO w wadze średniej. 

Jednak popularność w tamtym 

czasie przyniosła mu kontrowersyjna 

porażka z legendarnym Oskarem de la 

Hoyą (5.06.2004). Potem zasiadał na 

Talent Matthiasa Wittka dostrzega coraz więcej trenerów 

Bundesligi. 

Foto: Matthias Wittek fanclub 

w tej walce nie był jednoznacznym faworytem, 

zwłaszcza że po raz pierwszy 

udał się poza terytorium wagi średniej 

(72,575 kg). Etatowa granica wagi superśredniej 

wynosi 76,204 kg, ale popularny 

12 niesamowitych rund 

6500 widzów zgromadzonych na Porsche 

Arena obejrzało fantastyczny pojedynek 

agresora z defensorem, prowadzony 

na pełnych obrotach przez 12 rund, 

Triumf 

Rosberga 

Nico Rosberg zwyciężył na torze Interlagos 

w zawodach o GP Brazylii, 

a kolejne miejsca na podium obsadzili 

Lewis Hamilton oraz reprezentant gospodarzy 

Felipe Massa. Dzięki temu 

niemiecki pilot zmniejszył stratę do 

Brytyjczyka do 17 pkt, zachowując re- 

LARES: Niniejszy tronie materiał organizacji WBA: służy 11.03.2006– wyłącznie ostatnio do sposób czytania. konfrontowania Powielanie rywali zakończony w jakikolwiek werdyktem remisowym sposób zabronione. 

15.07.2006, 28.04.2007–1.09.2012 oraz z różnych kategorii wagowych w umownym 

limicie bereitgestellt. ustawił barierę na Jegliche 75,5 kg. Stieglitz Vervielfältigung non stop zasypywał rywala ist gra- 

strengstens 

114:114, 115:113, 113:115. Atakujący światową walkę roku. 

LARES: Diese Materialien IBF: 7.12.2013–31.05.2014. sind lediglich zum Mimo to Lesen untersagt. 

dem ciosów, jednak Sturm (39 zwycięstw 

– 18 k.o., 4 porażki, 3 remisy) schowany 

za szczelną gardą w widowiskowy sposób 

stopował jego zapędy znakomitymi 

kombinacjami, a najbardziej imponującymi 

uderzeniami były: prawy sierp 

podczas zejścia z linii ataku oraz ciosy 

podbródkowe. Znamienny dla przebiegu 

większości rund jest fakt, że pierwsza 

faza zwykle należała do Stieglitza (47 – 

27 k.o., 4, 1), natomiast końcowa – do 

35-latka z Kolonii. Z kolei w pierwszej 

połowie pojedynku dominował Sturm, 

jednak w drugiej przeważał imponujący 

kondycją o dwa lata młodszy rywal. 

W sumie więcej ciosów zadał Stieglitz, 

jednak precyzyjniejszy i skuteczniejszy 

pozostawał Sturm, moim zdaniem minimalnie 

lepszy w tym pojedynku, ale 

remis też jest OK. W każdym razie obserwatorzy 

są zgodni, że ten niezwykły 

Foto: Sliku postavio Hattab/wikipedia 

alne szanse na mistrzowski tytuł. Do 

sięgnięcia po koronę potrzebuje w Abu 

Zabi (23.11.) następującego minimalnego 

dystansu pozycji do konkurenta z 

Mercedesa: 1. miejsce przy 3. Hamiltona, 

2-6, 3-7, 4-9, 5-10. 

Witold Wolak 

pokaz boksu powinien zostać uznany za 

Witold Wolak




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Bundesliga: 11. seria spotkań 


Eksplozja Müllera 



Wygranej lidera tabeli Bayernu München we Frankfurcie z Eintrachtem 

można było się spodziewać, ale nie tego, że aż 3 z 4 bramek dla Bawarczyków 

zdobędzie Thomas Müller. Rozgrywający mistrzów Niemiec 

bezbramkowo z FSV Mainz 05. „Aptekarze” 

w mieli jakikolwiek w tym meczu miażdżącą sposób zabronione. 


przewagę, ale grali nieskutecznie zwłaszcza 

Vervielfältigung Bellarabi i Kiessling, którzy seryjnie ist strengstens to wygrał w Augsburgu untersagt. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 1-0. 

na Commerzbank-arena eksplodował talentem, chęcią do gry, a przede 

wszystkim skutecznością, walnie przyczyniając się do wygranej swojej 

drużyny nad Menem 4-0! 

Pomimo braku w kadrze Bayernu wielu 

kontuzjowanych gwiazd wygrana 

we Frankfurcie przyszła mu wyjątkowo 

łatwo. W pierwszej połowie podopieczni 

Pepa Guardioli nie forsowali 

specjalnie tempa, mimo to od 23. min 

po akcji Ribery’ego, i trafieniu Müllera 

prowadzili 1-0. Jednak po zmianie stron 

wyraźnie przyspieszyli i w 64. min po 

szarży Ribery’ego Müller podwyższył 

na 2-0, a 180 sek. później po podaniu 

Götzego – na 3-0! Pomimo wysokiego 

prowadzenia przyjezdni nie rezygnowali 

ze zdobywania kolejnych goli, co zostało 

nagrodzone w 86. min, kiedy to akcję 

Rodego wykończył Shaqiri, ustalając 

wynik spotkania na 4-0. To 5. z rzędu 

ligowa wygrana Bayernu z Eintrachtem 

(bramki 13-0!), który na wygraną 

z dumą Bawarii czeka już od 7 pojedynków, 

konkretnie od 20.03.2010 r., kiedy 

wygrał 2-1. 

rtmundzie swojej imienniczce 0-1. Czy 

sprawiedliwie? Absolutnie tak, bo BVB 

było teamem zdecydowanie lepszym, o 

czym dobitnie świadczy liczba strzałów 

na bramkę – 22-1 dla Dortmundu! Pomimo 

tego podopieczni Jürgena Klop- 


pa materiał 

potrafili sami 

służy 

trafić do 

wyłącznie 

bramki na prowadzenie, 

do czytania. 

a w 35. min 

Powielanie 

Ujah podwyższył 

na 3-1! W tym momencie, to w 22. i Schmidta w 68. min. To pierwsza 

Schalke 

w jakikolwiek 

04 dzięki trafieniom 

sposób 

Guentera 

zabronione. 

i musiał ich w tym wyręczyć rozgrywający 

„źrebiąt” Kramer, który w 58. kolończycy poczuli się zwycięzcami i wygrana Badeńczyków z Schalke po 3 


„Wilki” nie odpuszczają 

Komplet oczek do swojego konta 

dopisał też wicelider tabeli – VfL Wolfsburg, 

który po wyrównanym boju wygrał 

u siebie z Hamburgiem 2-0. Bramki 

dla „Wilków” po podaniach De Bruyne 

zdobywali Olic w 27. i Hunt w 64. min. 

Licząc mecze w Lidze Europy, Pucharze 

Niemiec i Bundeslidze, podopieczni 

Olkowski rozstrzygnął 

które na 7 min przed końcem spotkania Jeszcze pewniej, bo 3-0 zwyciężył 

LARES: Niniejszy Podobnie materiał jak Bayern, służy 4 bramki wyłącznie na po trafieniu do czytania. Olkowskiego zdobyło Powielanie zwycięskiego 

gola. 

takich rozmiarach pokonał Paderborn, 

Augsburg, w jakikolwiek który na własnym sposób terenie w zabronione. 

wyjeździe strzeliło też 1.FC Köln, które 


Dietera Heckinga odnieśli 8. zwycięstwo 

z rzędu, a 9. w 10 ostatnich meczach (1 

2. Bundesliga: 13. seria spotkań 


LARES: Diese Materialien bramce sind RBL. Na lediglich efekty nie trzeba zum było Lesen wywalczyła bereitgestellt. tylko punkt – stanowczo Jegliche za Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

mało na walkę o awans do Bundesligi. 

Darmstadt z kolei w 4 minionych meczach 

zgromadził 8 oczek (2 zwycięstwa 

i 2 remisy). Jednak w następnej kolejce 

przed beniaminkiem z Hesji kolejne 

trudne zadanie, bo na wyjeździe zmie- 

LARES: Niniejszy Po objęciu materiał prowadzenia służy dominacja wyłącznie rzy się do z Kaiserslautern, czytania. które Powielanie u siebie Fürth – Karlsruhe 0-3 (0-0) 


miejscowych nie osłabła, lecz brak zdecydowania, 

sind koncentracji lediglich i skuteczności zum Lesen zwycięstw bereitgestellt. i 2 remisy), a Darmstadt Jegliche na 

w tym sezonie jeszcze nie przegrało (5 

Ingolstadt – 1.FC Union 3-3 (2-2) 


Aue – Braunschweig 1-2 (1-1) 


LARES: Niniejszy Efekt – materiał ekipa Alexandra służy Zornigera wyłącznie w wzbogacić do czytania. się o trzy oczka. Powielanie 4. w Kaiserslautern......13.........21........ jakikolwiek sposób 19-15 zabronione. 

dwóch ostatnich kolejkach 2. Bundesligi 



Wygrana podopiecznych Dirka 

Schustera była jak najbardziej 

zasłużona, gdyż od pierwszego gwizdka 

arbitra miejscowi zepchnęli gości do głębokiej 

defensywy i raz po raz zagrażali 


remis). Dla HSV jest to 7. z rzędu mecz 

bez wygranej z VfL. 

LARES: Niniejszy A pierwszej materiał w bieżącym służy sezonie wyłącznie porażki 

doznała trzecia w tabeli Borussia 4-3. A wszystko rozpoczęło się zgodnie z Bohaterem meczu był Kiyotake, który 

wygrało do w Sinsheim czytania. z TSG Powielanie Hoffenheim skuteczności w jakikolwiek wygraliby znacznie sposób wyżej. zabronione. 

LARES: Diese Materialien Mönchengladbach, sind lediglich która uległa zum w Do- 

Lesen planem bereitgestellt. – faworyzowani gospodarze Jegliche już wypracował Vervielfältigung pierwszą bramkę (44. ist min), strengstens untersagt. 

min skierował piłkę do własnej siatki. 

Sprawił tym, że „żółto-czarni” przerwali 

serię 5 ligowych porażek z rzędu, wygrali 

pierwsze swoje spotkanie w Bundeslidze 

od 8 kolejek, konkretnie od 13.09.14 r. 

długo czekać, bo już w 5. min spotkania 

dośrodkowanie Hellera strzałem głową 

na bramkę zamienił mierzący prawie 

200 cm wzrostu Stroh-Engel. 

Brak zimnej krwi 

pod bramką sprawił, że więcej bramek 

w tym meczu „lilie” nie zdobyły. Ba, w 

ostatnich 20 minutach goście mocniej 

nacisnęli i kilka razy byli bliscy zdobycia 

wyrównującej bramki, ale im również 

zabrakło precyzji oraz zimnej krwi. 

od 2. min (Szalai) objęli prowadzenie i 

nabrali zbyt dużej pewności, że wygrana 

w tym meczu przyjdzie im wyjątkowo 

łatwo. W efekcie już 180 sek. później 

Olkowski wyrównał, 7 min potem 

Lehmann wyprowadził „Geissbocke” 

też za to zapłacili, bo w 39. min Firmino 

zdobył drugiego gola dla „wieśniaków”, a 

tuż przed przerwą wyrównał na 3-3! Po 

przerwie obie drużyny nie grały już tak 

otwartego futbolu i bardziej wyczekiwały 

błędu rywala, a tego doczekało się Köln, 

Darmstadt lepsze od Leipzig 

Przegraną 0-1 zakończył się szlagier 

minionej serii, w której SV Darmstadt 

98 pokonał przed własną publicznością 

faworyzowane RB Leipzig, 

dla którego była to trzecia porażka 

w bieżącym sezonie. Dzięki tej 

wygranej ekipa z Hesji przeskoczyła 

w tabeli Saksończyków, włączając 

się do walki o awans do Bundesligi! 

Pierwszej w bieżącym 

sezonie porażki 

doznała Borussia 

w Dortmundzie 0-1. 

Thomas Müller był ojcem zwycięstwa Bayernu we 

Frankfurcie nad Menem z Eintrachtem. 

wyjeździe jeszcze nie wygrał (5 remisów 

i 1 porażka). Leipzig z kolei podejmie u 

siebie (4 wygrane i 3 remisy) słabiutkie 

St. Pauli, które z 6 potyczek na obcym 

terenie przegrało 4 przy 2 remisach, a 

zatem konto ekipy z Saksonii powinno 

Foto: Michael Kranewitter/Wikipedia 

Zawiódł natomiast mający wielkie 

ambicje Bayer Leverkusen, który przed 

własną publicznością tylko zremisował 

marnowali dogodne okazje bramkowe. 

Dzięki temu team z Moguncji z 5 ostatnich 

potyczek z Leverkusen uległ tylko 

raz, ale na wygraną w Bundeslidze czeka 

już od 3 spotkań (2 porażki i remis). 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Rozpędzony w jakikolwiek Hannover sposób zabronione. 

Leverkusen – Mainz 05 0-0 

Mönchengladbach, 

Coraz wyżej w tabeli wspina się Hannover 

Vervielfältigung 96, który w minionej serii ist zasłu- 

Augsburg – Paderborn 3-0 (1-0) 


która 

sind 

uległa 

lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 

Hoffenheim – Köln 3-4 (3-3) 


żenie wygrał w Berlinie z Herthą 2-0, 

odnosząc 3. ligowe zwycięstwo z rzędu. 

Podopieczni Tayfuna Korkuta niemal 

przez cały mecz dominowali na murawie 

(55 procent posiadania piłki, 12-7 

w strzałach na bramkę) i przy lepszej 

którą zdobył Briand, a w 76. min sam 

wpisał się na listę strzelców, ustalając 

wynik meczu i sprawiając, że Hertha 

przegrała 3. z 4 ostatnich meczów BL. 

Po 2-0 zwyciężyły też Freiburg i Werder. 

Pierwsi zasłużenie ograli u siebie 

porażkach z rzędu. 

Bremeńczycy z kolei odprawili VfB 

Stuttgart, a bramki dla nich zdobywali 

Prödl w 30. i Bartels w 57. min, dzięki 

którym do 5 przedłużyli serię bez porażki 

ze Szwabami. 

Dokumentacja kolejki 

St. Pauli – Heidenheim 0-3 (0-2) 

Darmstadt – Leipzig 1-0 (1-0) 

Sandhausen – Nürnberg 2-1 (1-1) 

Kaiserslautern – Bochum 2-2 (0-1) 

Aalen – Frankfurt 0-1 (0-0) 

TSV 1860 M. – Düsseldorf (zakończony po 

zamknięciu numeru) 

Tabela 

1. Ingolstadt............13.........27.......... 21-9 

2. Darmstadt............13.........23........ 20-12 

3. Düsseldorf............12.........21........ 20-12 

przede wszystkim zaś dzięki trafieniom 

To. Wernera, który zdobył dwie bramki 

– w 7. i 47. min, a trzecią wypracował, 

w 68. min zdobył ją Callsen-Bracker. 

Tym samym Paderborn na wygraną z 

FCA czeka od 20.03.2008 roku, kiedy 

Dokumentacja kolejki 

Hertha BSC – Hannover 0-2 (0-1) 


Frankfurt – München 0-4 (0-1) 

Freiburg – Schalke 04 2-0 (1-0) 

Bremen – Stuttgart 2-0 (1-0) 

Wolfsburg – Hamburg 2-0 (1-0) 

Dortmund – M’gladbach 1-0 (0-0) 

Tabela 

1. München..............11.........27.......... 27-3 

2. Wolfsburg............11.........23.......... 22-9 

3. M’gladbach..........11.........20.......... 15-6 

4. Hannover.............11.........19.......... 9-11 

5. Hoffenheim..........11.........17........ 17-14 

6. Leverkusen...........11.........17........ 17-15 

7. Augsburg.............11.........15........ 14-12 

8. Mainz 05..............11.........15........ 13-12 

9. Paderborn............11.........15........ 16-16 

10. Köln.....................11.........15........ 11-11 

11. Schalke 04............11.........14........ 14-15 

12. Frankfurt..............11.........12........ 17-23 

13. Freiburg...............11.........11........ 11-14 

14. Hertha BSC...........11.........11........ 15-21 

15. Dortmund............11.........10........ 12-17 

16. Bremen................11.........10........ 14-24 

17. Hamburg..............11...........9.......... 4-14 

18. Stuttgart..............11...........9........ 14-25 

5. Heidenheim.........13.........20........ 24-15 

6. Karlsruhe.............13.........20........ 19-11 

7. Leipzig.................13.........20.......... 16-9 

8. Braunschweig......13.........20........ 20-17 

9. Fürth....................13.........18........ 19-19 

10. Bochum...............13.........16........ 20-21 

11. Frankfurt..............13.........15........ 16-22 

12. Sandhausen.........13.........15........ 11-18 

13. 1.FC Union............13.........14........ 14-21 

14. Nürnberg.............13.........14........ 14-24 

15. TSV 1860 M..........12.........12........ 15-20 

16. Aue......................13.........12........ 13-20 

17. St. Pauli................13.........12........ 13-25 

18. Aalen...................13.........10........ 10-16 



W konkursie z prenumeratą nagrody otrzymują następujący Czytelnicy: 

1. Filip Wańczura z Jastrzębia-Zdroju 

2. Krzysztof Różycki z Tarnowskich Gór 

3. Herbert Czaja z Kadłuba Wolnego 

4. Andreas Heinrich z Winowa 

5. ks. Bernard Arndt z Wrocławia 

6. Paweł Gorzała z Zabrza 

7. Alfred Gregulec z Opola 

8. Antonina Pacharzyna z Raciborza 


12. Karol Rudolf Mniszek Marbach z Zabrza 18. Henryk Piwowarczyk z Nakła Śląskiego 24. Teresa Wojtczyk z Bierdzan 

30. Józef Bryłka z Ucieszkowa 

LARES: Diese Materialien 13. Inga sind Klimas lediglich z Żagania zum Lesen 19. Irena bereitgestellt. Szulc z Kędzierzyna-KoźlaJegliche 25. Gabriela Vervielfältigung Hurek z Izbicka ist strengstens 31. Barbara Mientus untersagt. 

z Raszowej 


wygrywa Waldemar Figula ze Szczejkowic. 


9. Erhard Skandy z Łubia 


10. Tadeusz Pławiak ze Świerklańca 

11. Ewald Ziaja z Krasiejowa 

14. Maria Reinert z Raszowej 

15. Karol Lachnik z Domecka 

16. Walter Galgon z Suchego Boru 

17. Rudolf Figura z Jemielnicy 

20. Adelajda Mikulska z Maciowakrza 

21. Hubert Rakoszek z Wieszowej 

22. Heinrich Jontza z Maciowakrza 

23. Werner i Maria Bednarz z Kujaw 

26. Sigrid Lakwa z Przechodu 

27. Bernard Heidrich z Poborszowa 

Voucher do wykorzystania w Hotelu Dębowe Wzgórze otrzymują Karol Lachnik z Domecka i Ewald Ziaja 

z Krasiejowa. W konkursie „Za co cenię Wochenblatt.pl” nagrodę – pobyt w Hotelu Dębowe Wzgórze – 

28. Maria Krupa z Jaryszowa 

29. Małgorzata Poloczek z Kędzierzyna-Koźla 

32. Józef Humpa z Zagwiździa 

33. Henryk Juretko z Błotnicy Strzeleckiej 

8059




16 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Allerlei bereitgestellt. Różności Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

14. – 20. November 2014 


Pinnwand 

QQAus mit Haribo: LARES: Thomas Gottschalk Niniejszy QQErst materiał Bildung: Franziska służy van wyłącznie Almsick QQKeine do czytania. Trennung: Mirja Powielanie und Sky du QQMauerreste: w jakikolwiek Udo Lindenberg sposób hält die zabronione. 

isst künftig keine Gummibärchen mehr im (36) hat klare Ziele: Erst das Abi, dann die Mont getrennt! Diese Schlagzeile kursiert Deutsche Einheit 25 Jahre nach dem Mauerfall 


Usługi 

LARES: Niniejszy wird passieren. materiał Den richtigen służy Mann wyłącznie habe ich do czytania. Powielanie dürfe sich w jetzt jakikolwiek keiner zurücklehnen, sposób es gebe zabronione. Pogrzebowe 

ja schon gefunden. Erst einmal möchte ich 

noch eine Menge zu tun. Man müsse heute 

LARES: Diese Materialien mein Abi sind der lediglich Tasche haben“, bekräftigte zum sie Lesen bereitgestellt. Jegliche noch „Mauern Vervielfältigung der Ignoranz” einreißen, ist „beim strengstens Sprowadzanie 

untersagt. 

Fernsehen. Anstelle des 64-jährigen Moderators 

soll Schauspieler Michael „Bully“ Herbig 

in TV-Spots und auf Plakaten für Haribo werben. 

„Die Goldbären werden immer einen 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie dran und do ich czytania. weiß auch nicht, Powielanie woher diese w jakikolwiek sposób zabronione. Machnik N. 

kommen. Bei uns ist alles in bester Ordnung“, 

Ozimek, Schodnia Nowa, 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen so Mirja. bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens www.machnik.ozimek.pl 

untersagt. 

Tel./fax: (077) 46−52−456 

QQMagerwahn: Die Kilos purzeln nur so 

Q 

bei Carmen Geiss. Mittlerweile hat sie 15 Kilo 

abgenommen. Stolz postet sie ihre jugendliche 

Zakład 

Figur auf ihrer Facebook-Seite. Aber das war 


es noch 

do 

nicht 

czytania. 

für Carmen: „Ich bin 

Powielanie 

noch nicht 


Pogrzebowy 

an meinem Ziel angekommen“, sagte sie im 

przewozy 

LARES: Diese Materialien Kandidaten sind stehen lediglich aber jetzt schon zum fest. Und Lesen Sommer bereitgestellt. im OK!-Interview. Mit Trennkost Jegliche und Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

zagraniczne zwłok 

z całej Europy 

tel. 602 376 845 

festen Platz in meinem Herzen behalten“, 

sagte Gottschalk nach Haribo-Angaben. Gottschalk 

hat für die Süßigkeiten seit 24 Jahren 

geworben. 

Q GZSZ-Nostalgie: Zehn Jahre lang war 

Susan Sideropoulos bei GZSZ, 2011 stieg sie 

aus. Doch auch nach drei Jahren vermisst die 

Schauspielerin die Arbeit und ihre Serienfigur 

Verena Koch immer noch. „Manchmal 

fehlt sie mir auch, es war eine ganz tolle 

Zeit“, verriet Susan Sideropoulos. Ihre Fans 

denken auch noch oft an ihre Zeit bei „Gute 

Zeiten, schlechte Zeiten“ zurück: „Ihr seid echt 

bezaubernd… Fast dreieinhalb Jahre ist es 

nun her und ihr vermisst Verena immer noch 

so sehr. Das rührt mich wirklich unglaublich“, 

Gogolin: tel. 77 466 62 60 

LARES: Niniejszy Modatorin materiał Maren Gilzer służy gehandelt. wyłącznie sagte sie do noch czytania. zu OK! Powielanie entgegennehmen. w jakikolwiek sposób adur zabronione. 

Zdzieszowice: tel. 77 484 41 76 


erklärte sie bei Facebook. 


Foto: Mia Krabs 

Ehe. Die mehrfache Welt- und Europameisterin 

im Schwimmen lernte ihren jetzigen 

Lebensgefährten, den Unternehmer Jürgen 

B. Harder (54), 2005 kennen und lieben. Dann 

könnten doch schon bald die Hochzeitsglocken 

läuten, oder? „Das ist durchaus ein Thema. Es 

aber. Mit ihren zwei Kindern im Schlepptau sei 

das Pauken allerdings kein Zuckerschlecken. 

QQErste Kandidaten: Das Dschungelcamp 

geht in die nächste Runde. Zwar startet 

die neue Staffel erst im Januar, die ersten 

über weitere wird heiß spekuliert. Fest stehen 

angeblich diese drei Namen: Tanja Tischewitsch, 

Angelina Heger und Rebecca Simoneit-Barum. 

Als heiße Kandidaten für den 

Kandidatenjob werden außerdem noch HSV- 

Legende Manfred Kaltz und Ex-Glücksrad- 

Quelle: http://images.marengilzer.com 

letzte Woche im Internet. Angeblich gehe das 

Ehepaar bereits seit einiger Zeit getrennte 

Wege. Was an den Gerüchten dran ist? „Rein 

gar nichts! Das ist totaler Quatsch“, sagt Mirja 

du Mont. Sie sei sauer. Zitat: „Stinksauer! 

An diesen Behauptungen ist absolut nichts 

Trainingsprogramm macht sie sich seit ihrer 

Teilnahme bei „Lets-Dance“ fit. „Wir sind gerade 

im Urlaub und ich trainiere nur 20 Minuten 

täglich. Zurück Zuhause peile ich aber bis zu 

zwei Stunden täglich an“, so die TV-Schönheit. 

„Ich hätte gerne den Körper einer 30-Jährigen“, 

Foto: dash/Wikipedia 

insgesamt für ein „überzeugendes Ding”. „Gibt 

zwar immer noch’n paar Mauerreste in manchen 

Köpfen. Aber keine Panik – die kriegen 

wir auch noch weg”, sagte der Rockmusiker. 

Lindenberg findet, Deutschland entwickle sich 

„ganz cool in die richtige Richtung”. Aber es 

Thema Flüchtlinge darf keiner weggucken”. 

QQEhrung: Schlagerstar Heino wird mit 

dem Karl-Valentin-Orden 2015 geehrt. Die 

Münchner Gesellschaft Narrhalla lobte den 

Musiker als „Deutschlands größten Barden 

und bekanntesten Sänger”. Er freue sich, dass 

Heino mit seinem „sehr feinen Sinn für Humor” 

die Nominierung angenommen habe, sagte 

Präsident Günther Grauer. Heino soll den 

närrischen Orden am 30. Januar in München 

Foto: Klaas Deffer 

http://www.facebook.com/wochenblattpl 

zmarłych z zagranicy 

Załatwianie formalności 

Opieka nad grobami 

Krapkowice - Otmęt: tel. 77 446 60 66 

www.konefal.pl iSO 9001 

1765 

7875 













8061 


Impressum / Stopka redakcyjna 

Die Herausgabe der Zeitung ist dank finanzieller Förderung 

des Ministeriums für Verwaltung und Digitalisierung sowie 

des Auswärtigen Amts mittels des Instituts für Auslandsbeziehungen möglich. 

Nakład/Auflage: 5850 

Mokrzycka, sw@wochenblatt.pl. Vertrieb, Marketing: Agnieszka Szotka, Mokrzycka, sw@wochenblatt.pl. Sprzedaż, marketing: Agnieszka Szotka, 


Kontakt: 

w 

Biuro redakcji/Redaktionsbüro: 

jakikolwiek 

tel./faks +48 

sposób 

77 45 46 556 

zabronione. 

a.szotka@wochenblatt.pl. 

a.szotka@wochenblatt.pl. 

Prenumerata/Abonnement: redakcja/Redaktion, Poczta Polska SA, 

Homepage: www.wochenblatt.pl, Onlineredakteur: Juliane Preiß 

Strona internetowa: www.wochenblatt.pl, redaktor: Juliane Preiß Ruch SA, www.prenumerata.ruch.com.pl; tel. 22 693 70 00 

zwracamy. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. 


Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji 

i (za pośrednictwem Instytutu Stosunków Kulturalnych z Zagranicą) 

Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec. 

Redaktionsanschrift: ul. M. Konopnickiej 6, 45-004 Opole, E-Mail: sw@ 

wochenblatt.pl. Chefredakteur: Till Scholtz-Knobloch, Redaktion: Anna 

Durecka: „Schlesien“, „Allerlei“; Krzysztof Świerc: „Sport“, „Wirtschaft“; 

Juliane Preiß (ifa-Redakteurin): „Aus den Regionen“; Klaudia Kandzia: 

„Kirche und Gesellschaft”. Übersetzung: Andrzej Szypulski. Korrektur: 

Manfred Prediger, Krzysztof Szymczyk. Verlagssekretariat: Gabriela 

Adres redakcji: ul. M. Konopnickiej 6, 45-004 Opole, e-mail: 

sw@wochenblatt.pl. Redaktor naczelny: Till Scholtz-Knobloch. Redakcja: 

Anna Durecka – „Śląsk”, „Różności”; Krzysztof Świerc – „Sport”, „Gospodarka”; 

Juliane Preiß (dziennikarka z ramienia IfA) – „Z regionów”; Klaudia Kandzia 

– „Kościół i społeczeństwo”. Tłumaczenia: Andrzej Szypulski. Korekta: 

Manfred Prediger, Krzysztof Szymczyk. Sekretariat wydawnictwa: Gabriela 

Wydawca/Herausgeber: Zespół Producencki „Pro Futura“ Sp. z o.o., 

ul. M. Konopnickiej 6, 45-004 Opole. Nr indeksu 368202. 

Skład komputerowy/Satz: LARES – Mateus Joschko 

Druk/Druck: Polskapresse Sp. z o.o., Oddział Prasa Wrocławska 

Konto bankowe: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, 30 1090 2242 0000 

0005 7800 0577 

Bankverbindung: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, IBAN: PL30 1090 

2242 0000 0005 7800 0577 SWIFT Code WBKPPLPP. 

Unverlangt eingesandte Manuskripte werden nicht zurückgesandt. Die 

Redaktion behält sich vor, Zuschriften und Leserbriefe sinngemäß zu kürzen. 

Die Redaktion haftet nicht für den Inhalt der Anzeigen. / Zastrzegamy sobie 

prawo skracania nadesłanych tekstów; materiałów nie zamówionych nie

WOCHENBLATT.pl - Zeitung der Deutschen in Polen Zaufajcie Niemcom! Warto! (Vorschau)

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Template löschen?

Als Template speichern?