WOCHENBLATT.pl - Zeitung der Deutschen in Polen Quietschende Filzstifte (Vorschau)

www.wochenblatt.pl 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 



8042 

7913 

Nr 42 (1176), ISSN 2082-8195, nr indeksu 368202 17 – 23 X 2014, cena 2,40 zł (VAT 5%) 

WOCHENBLATT.pl 



Zeitung der Deutschen in Polen 

Nanu? 

Quietschende 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek Fragen und sposób Gedanken 

zabronione. 

wurden auf Karten 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung 

zusammengetragen. 

ist strengstens Déjà-vu 

untersagt. 

Foto: Klaudia Kandzia 

Blanka Filzstifte 



Mouralová, dyrektor społecznego 

Collegium Bohemicum 

w Uściu nad Łabą, ledwie zdołała 

przetrwać podjętą przeciwko niej 

próbę puczu, pisze „Die Landeszeitung”, 

gazeta mniejszości niemieckiej 

w Republice Czeskiej. Collegium 

ma być podmiotem prowadzącym 

powstające Muzeum Niemieckojęzycznych 

Mieszkańców Ziem Bohemskich. 

Mouralová, która w swojej 

pracy pragnie podkreślać inspirujące 


aspekty współżycia niemieckich 

i czeskich mieszkańców Czech, 


za głównego mąciciela uznała doradcę 

eks-prezydenta Václava Klausa, 

w którego mniemaniu wystawa, 

której finansowanie nie jest jeszcze 

pewne, będzie nazbyt „nieczeska”. 

Brzmi to podobnie do debaty wokół 



Muzeum Śląskiego w Katowicach. 

Till Scholtz-Knobloch 

Werbung / Reklama 

In Lubowitz qualmten die Köpfe 


der Führungskräfte der deutschen 

Minderheit, LARES: Diese ihre Materialien Filzstifte sind quietschten 

lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

auf großformatigen Papiertafeln. Ist die 

vor vier Jahren für die Jahre 2010 bis 2015 

erarbeitete LARES: Strategie Niniejszy aktuell materiał und służy umsetzbar? 

wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek Lesen Sie S. sposób 11 

zabronione. 



Poszukujemy 

pracowników fizycznych ze znajomością 

języka niemieckiego do prac: 

• magazynowych 

• recyclingowych 

• na produkcji 

oraz specjalistów z j. niemieckim: 

elektryków, spawaczy, kierowców 

C+E, ślusarzy, operatorów koparek 

i ładowarek 

Bernard Czok 

warsztat 

• mechanika pojazdowa 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w • części jakikolwiek używane 

sposób zabronione. 

• lakiernictwo 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung • blacharstwo 

ist strengstens untersagt. 

Oferujemy: 

• wynajem samochodów 

• atrakcyjne wynagrodzenie 

• zakwaterowanie na terenie 

46-022 Kępa k. Opola, ul. Wróblińska 17b 

tel./fax: 77 456 86 58 

Niemiec 

CENTRUM 

kom. 602 369 462 (A4) 

• opiekę polskiego biura 

661 333 777 

7963 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie POMOCY 

do czytania. Powielanie w 

604 jakikolwiek 

963 702 


Zainteresowanych prosimy o wysyłanie CV 

DROGOWEJ 

LARES: na e-mail: Diese export@dako.org.pl Materialien lub sind Tel. lediglich 32 279 96 80 

zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung www.autoczok.pl 


7877 

8037 

Nowy punkt: 

Zakład Kamieniarski PPHU Sati 

46-073 Wrzoski, ul. Wrocławska 24 

tel. kom. 880 370 130, 784 518 593 

Oddział 

Ekspozycja nagrobków 

46-020 Krzanowice, Stara Droga 6 i 8 

tel. kom. (+48) 666 523 384 

Nagrobki 

Płytki granitowe 

LARES: Niniejszy tel. (+48) 77 546 22 materiał 78 

służy tel. (+48) 77 wyłącznie 546 21 84 

do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

biuro@tanienagrobki.com.pl 

biuro@tanienagrobki.com.pl 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. 

od 1499 zł 

Jegliche 

od 76 zł/m² 

Vervielfältigung 

od 280 zł/m² od 320 ist 

zł/m² 

strengstens 

od 280 zł/m² 

untersagt. 

Schody 

Blaty 

Kominki 

Tarasy 

od 76 zł/m² 

7706 

Oleskie = zgoda, współpraca, sukces: Z Janem 

Kusem, kandydatem na radnego powiatu oleskiego 

oraz jego obecnym starostą, który sprawnie i z dużymi 

sukcesami, a przy tym w duchu zgody, współpracy 

W dirndlu i we fraku: Koncertem 

symfonicznym i „Oktoberfestem” 

rozpoczęły się 11. Dni Kultury Niemieckiej 

w województwie opolskim. Cykl imprez 


i zrozumienia dowodzi powiatem od chwili jego powstania, 

mniejszości niemieckiej potrwa do 8 

LARES: Diese Materialien rozmawia Krzysztof sind Świerc. lediglich Czytaj zum na Lesen str. 12 

bereitgestellt. Jegliche listopada. Vervielfältigung Czytaj na ist str. strengstens 7 

untersagt. 

Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

I S S N 2 0 8 2 - 8 1 9 5




2 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Meinungen Lesen bereitgestellt. opinie Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Śląsku, ojczyzno moja! 

17. – 23. Oktober 2014 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie 

N 


a krótko przed zamknięciem niniejszego 

wydania wciąż jeszcze jestem 

LARES: Diese „Verfassungsauftrag“ 

Materialien sind lediglich zum Lesen 

pod wrażeniem 

bereitgestellt. 

debaty strategicznej 

Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Bildung 

Kurz vor dem Redaktionsschluss zu 

dieser Ausgabe stehe ich noch unter 

dem Eindruck der Strategiedebatte der 

wäre zu fahrlässig, diese nur aus Sicht to każdy, kto angażuje się społecznie, wie, 

LARES: Niniejszy der Führungsebene materiał zu służy führen. Das wyłącznie ist im jak uciążliwe do czytania. są sytuacje, gdy Powielanie np. statut w jakikolwiek sposób zabronione. 

Grunde wie mit einer Verfassung. Eine nie zezwala na coś, co aktualne potrzeby 

LARES: Diese Materialien solche schreibt sind sich lediglich ein Land selten, zum wenn Lesen nakazywałyby bereitgestellt. bezzwłocznie wdrożyć. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

deutschen Minderheit in Lubowitz (siehe 

S. 11). Strategie – das klingt zunächst einmal 

langweilig und zu theoretisch. Das ist 

eigentlich nichts, womit sich ein gewöhnliches 

Mitglied auseinandersetzt. Jeder aber, 

der sich gesellschaftlich engagiert, weiß, 

wie lästig es ist, wenn z.B. eine Satzung 

nicht das erlaubt, was man doch aktuell 

gerade im Dienste seines Vereins umsetzen 

möchte. Eine „Strategie“ ist da noch etwas 

LARES: Niniejszy 

Mängel 

materiał 

zu benennen. 

służy 

Da in einer 

wyłącznie 

Strategie 

eben auch Visionen gedacht wer- 

działalności organizacji. 

odzwierciedla do czytania. ona to, co jest Powielanie sednem w jakikolwiek sposób zabronione. 

den dürfen, sind viele Erfolge auch nur Mnie osobiście przypadło w ramach 


tückischer. Sie hat keine Paragrafen, die 

uns in einem konkreten Moment bremsen 

oder uns Auftrieb geben. Sie wabert 

irgendwie im Hintergrund. Und doch bildet 

die Strategie das ab, wofür ein ganzer 

Verband steht. 

Im Rahmen der Lubowitzer Debatte 

fiel mir persönlich z.B. die knifflige Aufgabe 

zu, intern im weiteren Verlauf der 

ganz kleine Schritte. Besonders deutlich 

wurde mir das diese Woche noch einmal 

im weiten Feld der deutschsprachigen 

Bildung. Mit Stefan Walter Hell erhielt 

nach Herta Müller bereits der zweite 

Absolvent des deutschen Zweiges am Lyzeum 

der deutschen Minderheit im rumänischen 

materiał Temeschwar służy einen Nobelpreis wyłącznie my „unique do czytania. selling proposition” Powielanie (USP), „szeregowi w jakikolwiek obywatele”. sposób zabronione. 

angielsku nazywa się to w języku rekla- 

lepiej posłuchać, co mają do powiedzenia 


zugesprochen (siehe S. 10). Erstmals in jako że obecnie panuje trend wyrażania Ujmijmy to nieco konkretniej. Uczestnikom 

Vervielfältigung spotkania w Łubowicach ist udało strengstens LARES: Diese Materialien der Menschheitsgeschichte sind lediglich staubt zum eine Lesen wszystkiego bereitgestellt. językiem ekonomii, Jegliche a zatem 

untersagt. 

Schule zum zweiten Mal so dick ab. Und 

dann ist dies keine gewöhnliche Schule, 

sondern die einer deutschen Minderheit. 

Zieht man also einen Vergleich, können 

bei uns fast nur dicke Tränen kullern, 

wie unendlich weit wir von einem sol- 


chen Niveau 

materiał 

entfernt 

służy 

sind. Aber 

wyłącznie 

auch ważną do debatę czytania. – o ile do tego Powielanie czasu będziemy 

dysponować protokołem łubo- 

Uzmysłowiłem to sobie w tym tygodniu 

czyna w jawić jakikolwiek się jako malutkie sposób kroczki. zabronione. 

das ist eine wichtige Erkenntnis: Bildung 

ist auch der wichtigste Schlüssel für die 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen 

wickich 


obrad. Bowiem pomimo 

Jegliche 

ciężaru po raz 


kolejny zwłaszcza w odniesieniu 


Debatte quasi als „Pate“ an die Frage zu 

erinnern, ob die deutsche Minderheit so 

etwas wie ein „Alleinstellungsmerkmal“ 

hat. Die englische Werbesprache spricht 

da von der „Unique selling proposition“ 

(USP). Es wird heute eben alles ökonomisiert 

und auch Standpunkte muss man zu 

verkaufen (selling) wissen. Andere Vertreter 

haben andere „Patenschaften“. In 

unserer traditionellen Weihnachtsdoppelausgabe 

wird sich vermutlich genug 

Platz finden, die wichtige Debatte in 

ihrer ganzen Bandbreite einmal genau 

zu dokumentieren – sofern das Protokoll 

aus Lubowitz dann vorliegt. Denn 

so wichtig eine solche Debatte ist: Es 

es aber so weit ist, sollte das „Fußvolk“ 

schon gehört werden. 

Um aber etwas konkreter zu werden. 

Natürlich haben wir Teilnehmer 

in Lubowitz viele Beispiele für Erfolge 

gefunden, dabei aber auch nicht gespart 

Herausbildung einer selbstbewussten 

Minderheit. 

Edukacja 

„misją konstytucyjną” 

mniejszości niemieckiej, jaka odbyła się 

w Łubowicach (patrz str. 11). Strategia – 

to brzmi może nudno i zbyt teoretycznie, 

i właściwie nie jest to coś, czym zajmują 

się zwyczajni członkowie organizacji. Za 

Pod tym względem „strategia” jest czymś 

jeszcze odrobinę bardziej „podstępnym”, 

nie ma w niej bowiem paragrafów, które 

w konkretnym momencie ostudzą nasze 

zapędy albo na odwrót – dodadzą skrzydeł. 

Strategia „majaczy” w tle, a jednak 

łubowickiej debaty m.in. niełatwe zadanie, 

by w dalszym przebiegu dyskusji, 

występując w charakterze niejako 

„patrona”, ponowić pytanie, czy mniejszość 

niemiecka posiada coś w rodzaju 

„unikatowej propozycji sprzedaży”. Po 

i punkty widzenia trzeba umieć sprzedać 

(sell). Inni przedstawiciele mają inne „patronaty”. 

Na łamach naszego tradycyjnie 

podwójnego wydania świątecznego 

znajdzie się zapewne dość miejsca, by 

w całej rozciągłości udokumentować tę 

gatunkowego tego rodzaju dyskusji byłoby 

dużym zaniedbaniem prowadzenie jej 

tylko z perspektywy szczebla kierowniczego. 

W gruncie rzeczy podobnie rzecz 

ma się z konstytucją, którą kraje nieczęsto 

uchwalają, ale jeśli już ma to miejsce, to 

się oczywiście znaleźć wiele przykładów 

sukcesów, jednak nie szczędzili oni także 

krytycznych słów na temat istniejących 

mankamentów. Strategie mają to do siebie, 

że można w nich snuć także wizje, 

co z kolei sprawia, że wiele sukcesów za- 

do „tematu rzeki”, jakim jest niemieckojęzyczna 

edukacja. Mam tu na myśli 

Prosto z Sejmu 

fakt, iż Stefan Walter Hell jako już drugi 

po Hercie Müller absolwent niemieckiego 

oddziału Liceum Mniejszości Niemieckiej 

w rumuńskiej Timisoarze został laureatem 

Nagrody Nobla (patrz str. 10). Po 

raz pierwszy w dziejach ludzkości zdarza 

się, że jedna szkoła po raz drugi zbiera 

tak wielkie laury. A nie jest to zwyczajna 

szkoła, lecz szkoła mniejszości niemieckiej. 

Jeśli dokonamy tu pewnego porównania, 

to mamy niemal powody, by zalewać 

się rzewnymi łzami w obliczu faktu, jak 

nieskończenie daleko jest nam do takiego 

poziomu. Z drugiej strony jednak fakt ten 

pozwala nam uświadomić sobie ważną 

prawdę, a mianowicie, że edukacja to 

klucz do wzrastania społeczności mniejszościowych 

w poczuciu własnej wartości. 


Die Gedanken sind frei 



Auf dem richtigen Weg 

Die Zeit läuft wirklich schnell. Das letzte Wochenende hat mir gezeigt, 

wie rasch vier Jahre in einem Menschenleben vergehen können. Noch 

2010 haben wir die Entwicklungsstrategie der deutschen Minderheit für 

die Jahre 2010-2015 erarbeitet. 

Keine leichte Aufgabe – eine Volksgruppe, 

die so groß und so unterschiedlich 

ist, in einem Dokument von die deutsche Minderheit. Eine Erkennt- 

haben, die waren richtig und wichtig für 

27 Seiten unterzubringen. Die ganze nis, die unsere Arbeit begründet und die 

Philosophie, unsere Ziele und Bestrebungen 

sind in dieser einen Abhandlung das hat gefreut. Natürlich ist auch vieles 

Richtigkeit unseres Handelns bestätigt – 

inbegriffen. Nun, ein Jahr vor dem Ende zu verbessern und neu zu analysieren, 

Ciekawa 

jesień 

die Entwicklungsstrategie so extrem minionym tygodniu w polskim 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie wichtig. do Sie czytania. zeigen dem Menschen Powielanie einerseits, 

dass auf seinem Weg richtig czytanie projektu budżetu na 2015 rok. 

w parlamencie jakikolwiek odbyło się sposób pierwsze zabronione. 

LARES: Diese Materialien der Sprache, sind Kultur lediglich und Identität zum gesetzt Lesen geht, dass bereitgestellt. es sich lohnt weiterzumachen, Jegliche Temat Vervielfältigung ten wywołał burzliwą dyskusję ist strengstens untersagt. 

der Laufzeit der Strategie, haben wir 

in Lubowitz das Dokument evaluiert. 

Natürlich ist es schwierig das alles in 

zwei Tagen zusammenzufassen, doch 

eines hat sich gleich ganz stark gezeigt: 

Die Ziele, die wir uns damals im Bereich 

wir wichtige Ziele wie Gründung von 

Schulen in eigener Trägerschaft oder die 

Erhöhung der Aktivität der Volksgruppe 

durch Kulturprojekte erreichen konnten. 

Deswegen sind solche Treffen, wie die 

in Lubowitz aber auch Dokumente wie 

andererseits zeigen sie auch, wie wichtig 

es ist, einen Plan zu haben und diesem 

zu folgen. In Lubowitz hat man festgestellt, 

dass wir in den letzten Jahren 

nicht chaotisch, sondern nach Plan vorgegangen 

sind – darauf haben sich alle 

Wersja polska na blogu 

Bernarda Gaidy na www.vdg.pl 

Bartek LARES: konkretNiniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie projektu w jakikolwiek nowelizacji ustawy sposób o mniejszościach 

narodowych i etnicznych. A 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 

mowa 


o tym, aby w tej ustawie 

ist 

została 

strengstens untersagt. 

Über Zahlen gestolpert 

Am Montag nahm ich an zwei Veranstaltungen 

teil, die sich mit dem 

Gedenken auseinandergesetzt haben. 

Bei der ersten in Gleiwitz informierte 

Anne Thomas, Mitverantwortliche für 

Abends ging es in Oppeln um die Opferzahlen hier wahrlich nicht gering. pracach Sejmu. Tym samym projekt ten 


oberschlesischen 

materiał 

Opfer 

służy 

der Internierung 

wyłącznie 

Laut Verlautbarungen 

do czytania. 

zweier 

Powielanie 

Gerichte in przeszedł 

w jakikolwiek 

do pracy w komisji. 


weitergeleitet. 

in die sowjetischen Lager im Jahr 1945. Oppeln und Kandrzin-Cosel gab es über Jednak już na posiedzeniu komisji 


das Kunstprojekt „Stolpersteine“, über 

Werke des für seine Erinnerungsarbeit 

ausgezeichneten Künstlers Gunter 

Demnig sowie die Schwierigkeiten der 

Umsetzung in Polen. Mit mehr als 45.000 

Stolpersteinen in achtzehn Ländern Europas 

und dem damit größten dezentralen 

Kunstwerk erinnert der Künstler an die 

in Zeiten des Nationalsozialismus Verfolgten, 

Ermordeten, Deportierten, Vertriebenen 

und in den Suizid getriebenen 

Menschen. Die seit 20 Jahren verlegten 

Stolpersteine geben Information über 

Namen, Geburtsdaten, den Ort der Deportation 

und den Todestag (näheres im 

Wochenblatt der kommenden Woche). 

Bei dieser Veranstaltung, die vor allem 

auf dem Buch von Sebastian Rosenbaum 

und Dariusz Węgrzyn vom Kattowitzer 

Institut des Nationalen Gedenkens basierte, 

merkte man, dass dieses Thema 

zwar immer mehr erforscht wird, aber 

Schlesien hier und da eine Gedenktafel 

gibt und demnächst auch ein Museum 

in Radzionkau, gibt es in der Woiwodschaft 

Oppeln keinen Ort, an dem diesen 

Opfern gedacht wird. Dabei sind 

900 bestätigte Todesfälle von Familienmitgliedern 

in sowjetischen Lagern. Bei 

Berücksichtigung weiterer Kreise und 

derer, die gleich nach Deutschland gelangten, 

muss man im Oppelner Raum 

mit tausenden Opfern der Deportation 

Rafał Bartek 

Haus, nicht zuletzt in Sachen Novellie- 

Die Ursache des Verfalls der größten Reiche war stets dieselbe; sie lag immer in der 

Schwäche der Verfassung der Staaten. Friedrich II. von Preußen, „der Große” (1712-86) 

zwłaszcza przy pracach dotyczących 

Przyczyna LARES: upadku Niniejszy największych materiał imperiów służy była zawsze wyłącznie ta sama, do a była czytania. nią słabość Powielanie nowelizacji w jakikolwiek ustawy o mniejszościach sposób zabronione. 

LARES: konstytucji Diese tych Materialien państw. Fryderyk II Pruski, „Wielki” (1712–86) 

narodowych i etnicznych. 

rung des Minderheitengesetzes. 

sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Notował Krzysztof ist Świerc strengstens untersagt. 

Rys. Andrzej Sznejweis 

W 

– pojawiły się pytania odnośnie do deficytu, 

dochodów i wydatków, w których 

– co ważne – uwzględniono też potrzeby 

mniejszości narodowych i etnicznych 

w Polsce, gwarantując odpowiednie 

pieniądze na działalność. Mam jednak 

LARES: Niniejszy vielleicht materiał auch in einer służy neuen Strategie, wyłącznie Teilnehmer do czytania. geeinigt. Powielanie nadzieję, w jakikolwiek że moja praca oraz sposób moich zabronione. 

doch man kann auch zufrieden sein. 

Bernard Gaida kolegów posłów z innych mniejszości 

LARES: Diese Materialien Mit Freude sind haben lediglich wir festgestellt, zum dass Lesen bereitgestellt. Jegliche spowoduje, Vervielfältigung że wywalczymy jeszcze ist do- 


datkowe środki, które będziemy mogli 

przeznaczyć na tworzenie infrastruktury 

edukacyjnej. 

Drugi ważny temat, który poruszono 

podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, 

to pierwsze czytanie obywatelskiego 

zapisana także mniejszość śląska. O 

dziwo, temat ten nie wywołał awantury, 

było spokojnie, a przedstawiciele 

niektórych klubów politycznych uznali 

nawet tę inicjatywę za zasadną i dobrą, 

która powinna mieć swój dalszy bieg w 

mniejszości narodowych i etnicznych 

niektórzy posłowie, zwłaszcza z PiS- 

-u, negatywnie wypowiadali się o tej 

ustawie, co odebrałem jako rozdwojenie 

jaźni. Wcześniej bowiem, po czytaniu 

obywatelskiego projektu nowelizacji 

der gesellschaftlichen Wahrnehmung rechnen. Ein Gedenken an dieser Opfer 

ist do mehr czytania. als angebracht Powielanie – vielleicht i etnicznych, w jakikolwiek jeden z reprezentantów sposób zabronione. 

ustawy o mniejszościach narodowych 

LARES: Niniejszy nach wie materiał vor selten vorkommt. służy wyłącznie 

Während es in der Woiwodschaft durch eine Art Stolpersteine? tej partii w kwestii zapisania w usta- 


wie mniejszości śląskiej wypowiadał 

się pozytywnie, ale już na posiedzeniu 

komisji wspólnej inny przedstawiciel PiS 

zaatakował ten pomysł, twierdząc, że 

nie ma żadnej mniejszości śląskiej! Widać 

zatem, że czeka nas ciekawa jesień, 

Poseł Ryszard Galla 

Spannender Herbst 

Vergangene Woche fand im polnischen 

Parlament die erste Lesung 

des Haushaltsentwurfs 2015 statt. Das 

Thema sorgte für eine stürmische Debatte: 

Es kamen Fragen zum Defizit, zu 

den Einnahmen und Ausgaben. Hier 

wurden glücklicherweise auch Verbänden 

der nationalen und ethnischen Minderheiten 

Polens die benötigten Mittel 

zugesichert. Ich hoffe dennoch, dass ich 

und meine Parlamentskollegen aus den 

anderen Volksgruppen noch weitere 

Gelder erwirken, die wir dann in den 

Aufbau der Bildungsinfrastruktur fließen 

lassen können. 

Ein zweiter Schwerpunkt der jüngsten 

Sejm-Sitzung war die erste Lesung 

eines bürgerlichen Entwurfs zur Novellierung 

des Gesetzes über nationale 

und ethnische Minderheiten. Hier geht 

es darum, die schlesische Volksgruppe 

in das Gesetz mit aufzunehmen. Merkwürdigerweise 

gab es bei dem Thema 

keinerlei Aufruhr. Man blieb gelassen 

und vielmehr kam aus einigen Fraktionen 

eine Würdigung der Initiative. 

Diese sei, so hieß es, gut und billig und 

sollte im Sejm ihre Fortsetzung finden. 

Der Entwurf wurde somit an den Minderheitenausschuss 

zur Bearbeitung 

Doch bereits in der anschließenden 

Sitzung des Minderheitenausschusses 

äußerten sich einige Abgeordnete, vor 

allem Parteimitglieder der PiS, negativ 

über das Gesetz, was ich persönlich als 

Bewusstseinsspaltung empfand. Denn 

unmittelbar nach der vorherigen Lesung 

des bürgerlichen Novellierungsentwurfes 

äußerte sich ein PiS-Mitglied 

sogar positiv darüber, die schlesische 

Volksgruppe im Minderheitengesetz zu 

verankern. Aber bereits in der Sitzung 

des Gemeinschaftsausschusses griff ein 

anderer PiS-Vertreter die Idee an und 

meinte, es gebe gar keine schlesische 

Volksgruppe. Wie man sieht, steht uns 

offenbar ein spannender Herbst ins 

Notiert von Krzysztof Świerc



mongolskim, mandżurskim, tybetańskim, 

japońskim i koreańskim mówio- 


LARES: Diese Materialien sind Politik lediglich und zum Gesellschaft 

Lesen bereitgestellt. Polityka Jegliche i społeczeństwo 

Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Z Vaterlandu 

Politik: Experte wechselt die Seiten 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie 

Gut 

w jakikolwiek 

beraten? 

no w Berlinie: „On zastępuje nam 30 dla dziennika „Die Welt” krytykuje fakt, 


pracowników terenowych”. 

iż Niemcy sugerują jedynie na papierze 


Nr. 42/1176 Wochenblatt.pl 3 

Ślązaczki w Zagłębiu Ruhry 

W kopalni „Hannover” w Bochum- 

-Hordel można obejrzeć wystawę, której 

inicjatorem jest Ewangelicka Wyższa 

Szkoła Zawodowa w Bochum, a która 

w oparciu o świadectwa i fotografie 

przedstawia koleje życia dziesięciu 

kobiet z Zagłębia Ruhry urodzonych 

na Śląsku. Sercem ekspozycji są jednak 

Suwerenność i zwierzchnictwo 

terytorialne 

W dniach 17 i 18 października 

Fundacja Kulturalna Niemieckich 

Wypędzonych organizuje w Königswinter 

konferencję pt. „Suwerenność i (…) Z mojej rodziny nikt już w Halle 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie sich w nicht jakikolwiek selten Leute ins sposób Haus – 

zwierzchnictwo terytorialne – podsta- 

mieszka”. 

zabronione. 

wy zabezpieczenia zagrożonego pokoju 

oder ins Büro – die sie beraten. 

LARES: Diese Materialien we wschodniej sind lediglich Europie i na zum świecie”. Lesen Kontrast bereitgestellt. północ – południe, a nie Jegliche wschód Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

wywiady przeprowadzone przez początkujących 

pracowników socjalnych 

biorących udział w projekcie socjologicznym. 

Spisane przez nich rozmowy 

o charakterze biograficznym dotyczą 

kwestii tożsamości i stron ojczystych. 

Śląski geniusz językowy 

Es war einmal: 2007 huldigte Michał Kamiński Staatspräsident 

Lech Kaczyński. 

LARES: Niniejszy oraz Wen-Chin materiał Chen, służy Kaohsiung wyłącznie na państwa, do stanowi czytania. młody, Powielanie absurdalny Politikexperte w jakikolwiek bekannt. Jedoch sposób im anderen 

politischen Lager: Als Sprecher 

zabronione. 

Tajwanie). Tytuł konferencji jest nieco wyjątek w dziejach Niemiec, które w 

LARES: Diese Materialien niezgrabny, sind bowiem lediglich pojęcia „suweren- 

zum Lesen gruncie bereitgestellt. rzeczy zawsze cechował Jegliche raczej von Vervielfältigung Staatspräsident Lech Kaczyński ist strengstens untersagt. 

Fundacja Brücke-Most zaprasza na 

wykład poświęcony postaci śląskiego 

geniusza językowego Emila Krebsa, 

który odbędzie się 17 października o 

godz. 19.00 w stajni zamku Kurmainzer 

Amtshof w Heppenheim, Amtsgasse 5. 

Referat wygłosi mieszkający w Poczdamie 

wnuk brata Emila Krebsa, Eckhard 


niemiecką 

materiał 

rodziną jest 

służy 

rodzina 

wyłącznie 

przedsiębiorców 

o nazwisku Quandt. Spadczyzną 

– ojczyzny w Europie”. Centrum lem offensiv und öffentlichkeitswirksam 

wystawę 

do 

zatytułowaną 

czytania. 

„Tęsknota 

Powielanie 

za oj- 

holprigen 

w jakikolwiek 

Start ein erstes Personalprob- 


kobierczyni koncernu BMW, Susanne przeciw Wypędzeniom przygotowało löste. Er verhinderte die Beförderung 


Hoffmann. Urodzony w Świebodzicach, 

a później zamieszkały w Świdnicy sinolog 

i dyplomata Emil Krebs mówił 

sześćdziesięcioma ośmioma językami, 

a już przed maturą zdążył ich opanować 

dwanaście. Od 1893 roku był głównym 

tłumaczem Poselstwa Cesarskiego Niemiec 

w Pekinie, o którym z racji władania 

m.in. językami mandaryńskim, 

Heimat to zawsze heimat 

py. Niemniej, liczne przykłady dotyczą Beobachtern weitgehend wohlwollend 

LARES: Niniejszy Były materiał minister spraw służy zagranicznych wyłącznie mniejszości do czytania. niemieckich na Powielanie wschodzie aufgenommen, w jakikolwiek was nicht unbedingt sposób zabronione. 

sene Buch verfasst. 

Hans-Dietrich Genscher w wywiadzie i południowym wschodzie Europy. q an den Versprechen und Plänen der 



Foto: Emil Krebs 

Organizatorzy postanowili poruszyć 

szereg aktualnych zagadnień, jak choćby 

stosunki Rosji z Ukrainą, Izraela z 

terytoriami palestyńskimi (Aldona 

Szczeponek), Grecji z Turcją, Chin z 

Tajwanem (dr Li Li; Nankin, LR Chin 

ność” i „zwierzchnictwo terytorialne” 

można porównać do pary pojęć „własność” 

i „posiadanie”. Właściciel nie 

musi być posiadaczem i na odwrót. 

Kwestie dotyczące przejścia niemieckich 

terenów wschodnich pod władanie 

LARES: Niniejszy Polski materiał i Związku Radzieckiego służy naświetli wyłącznie kontra do (Dolno-)Saksończycy, czytania. Powielanie później Bei der w Wahl jakikolwiek zum Europäischen sposób Parlament 

im Mai diesen Jahres stand er 

zabronione. 

dr David Bergius z Tybingi. Zgłoszenia: reformacja (północ) kontra kontrreformacja 

bereitgestellt. (południe) czy też gotyk Jegliche ceglany gar Vervielfältigung auf der Liste der Regierungspartei ist strengstens LARES: Diese Materialien tel. +49/ sind 228/ lediglich 91512-0, e-mail: zum kultur- 

Lesen untersagt. 

stiftung@t-online.de. 

Quandtowie najbogatszymi Niemcami 

Według obliczeń opublikowanych 

na łamach czasopisma ekonomicznego 

„Manager Magazin” najbogatszą 

Klatten, jej brat Stefan Quandt oraz ich 

matka Johanna Quandt posiadają majątek 

opiewający na 31 miliardów euro, 

co oznacza, że Quandtowie dogonili rodzinę 

Albrechtów (Aldi). 

gotowość obronną. Na pytanie, dlaczego 

po przemianach ustrojowych w NRD 

nie wrócił do rodzinnego miasta Halle, 

odpowiedział: „Dla mnie Halle będzie 

zawsze rodzinnym domem, tak jak dla 

mojej żony rodzinnym domem jest Śląsk 

– zachód 

Z okazji 25-lecia upadku muru berlińskiego 

Wolfgang Büscher pisze na 

łamach „Die Welt”, że biegunowość, jaka 

zrodziła się między wschodem i zachodem 

Niemiec w następstwie podziału 

kontrast między północą i południem, 

począwszy od czasów Cesarstwa Rzymskiego, 

którego droga graniczna (Limes) 

oddzielała je od Germanów z północy. 

Wzorzec ten był stale kontynuowany: 

w średniowieczu Frankowie (południe) 

na północy wobec baroku na południu. 

Nowa wystawa w Ratingen 

Muzeum Ziemi Górnośląskiej w 

Ratingen k. Düsseldorfu prezentuje 

od 9 listopada br. do 5 kwietnia 2015 r. 

przy finansowym wsparciu Federalnego 

Ministerstwa Spraw Wewnętrznych trzy 

wystawy, które są razem prezentowane w 

Ratingen. Ekspozycja jest też deklaracją 

solidarności oraz współczucia dla losów 

wypędzonych z innych narodów Euro- 

„Kommt Zeit, kommt Rat“, sagt ein 

deutsches Sprichwort. Doch weil gerade 

Politikern häufig die Zeit aber 

auch die Expertise fehlt, holen sie 

Auch Polens neue Regierungschefin 

Ewa Kopacz steht da nicht außen 

vor und hat ihre beratenden Mitarbeiter. 

Einer von ihnen sorgt derzeit für 

Schlagzeilen. Der 42-jährige Michał 

Kamiński war bereits vor Jahren als 

war er für die Außendarstellung des 

Staatsoberhaupts in der Öffentlichkeit 

verantwortlich, zudem auch Sejm- und 

EU-Abgeordneter der nationalkonservativen 

PiS. 2010 verließ er jedoch die 

Gruppierung und wechselte die Seiten. 

PO, jedoch ohne ein Mandat in Brüssel 

zu erringen. Nun gehört er zum Beraterkreis 

der neuen Regierungschefin 

Ewa Kopacz. 

Nach Medienberichten war er daran 

beteiligt, dass die Regierung nach einem 

eines ehemaligen Vertrauten von Ex- 

Regierungschef Donald Tusk zu einem 

Staatskonzern. Zudem war er maßgeblich 

an der ersten Regierungserklärung 

der neugewählten Premierministerin 

beteiligt. Kopacz´ Exposé wurde von 

Foto: prezydent.pl 

Regierungschefin lag. Vielmehr an der 

Neujustierung der Regierungspläne, die 

Kamiński wohl maßgeblich beeinflusst 

hat. So beschränkte sich seine Zuarbeit 

zu dem Papier weniger auf inhaltliche 

Details, wie etwa den Ausbau von Krippenplätzen, 

als vielmehr auf grundsätzliche 

Ideen. 

Der einst von den Medien als „Spin- 

Doktor der PiS“ bezeichnete Politiker 

hat Kopacz zu einem Paradigmenwechsel 

in der Politik der neuen Regierung 

überredet, berichten Warschauer Zeitungen. 

Künftig soll sich die PO nicht 

immer als Gegenpol zu Kamińskis 

ehemaliger Gruppierung, der Oppositionskraft 

PiS, stellen. Bislang war die 

Taktik der PO, die Wähler an die Regierungszeit 

der PiS in den Jahren 2005 

bis 2007 zu erinnern. Doch mit immer 

mehr schwindendem Erfolg. Kamiński 

jedenfalls hat gegenüber Medien seinen 

Beitrag zur Regierungserklärung nicht 

gerade kleingeredet. Er sei so groß, wie 

der von Adam Mickiewicz zu dem Werk 

„Pan Tadeusz“. Der Nationaldichter hat 

das nach der Bibel in Polen meistgele- 

Markus Nowak 



MASZ 

15-30 LAT 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w Proponujemy jakikolwiek sposób staż/praktykę 

zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung w Niemczech ist w strengstens zawodach: untersagt. 

NIE MASZ PRACY 

JESTEŚ MIESZKAŃCEM OPOLSZCZYZNY 

Bist Du zwischen 15 

und 30 Jahre alt 

Hast Du keinen Job 

Bist Du Einwohner der Oppelner Region 

LARES: Niniejszy materiał 

Zdobądź nowe 

służy 

doświadczenie 

wyłącznie 

wyjeżdżając 

do czytania. 

na staż/praktykę 

Powielanie w 

samochodowy, 

jakikolwiek 

mechatronik 

sposób 

samochodowy, 

zabronione. 

elektryk sam., 

do Niemiec i uzyskaj certyfikat. 

elektrotechnik sam. (obsługa pojazdów hybrydowych), blacharz 

LARES: Diese Materialien sind lediglich Nie musisz znać zum biegle Lesen języka bereitgestellt. niemieckiego!!! Jegliche Vervielfältigung sam., lakiernik sam. ist strengstens untersagt. 

Złóż dokumenty rekrutacyjne do 31 października 2014 r. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w monter jakikolwiek sprzętu elektronicznego sposób zabronione. 

(monter tzw. inteligentnych 

Weź udział w Projekcie 

systemów), monter systemów radiowo-telewizyjnych, monter 


Wsparcie 

kompetencji 

na starcie 

„Wsparcie kompetencji na starcie” 

realizowanym przez Wojewódzki Urząd Pracy 

w Opolu w partnerstwie z Handwerkskammer 

Mannheim Rheim-Neckar-Odenwald. 

Szczegóły dostępne są w Biurze Projektu 

lub na stronie 

LARES: Niniejszy materiał służy www.kompetencje.wup.opole.pl 

wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung W ramach projektu ist strengstens zapewniamy: untersagt. 

BIURO PROJEKTU: 45-231 Opole 

ul. Oleska 127 IIp. 

tel. 77 44 231 44 

www.kompetencje.wup.opole.pl 

Projekt jest 

realizowany w okresie: 

Unterstützung 

der Kompetenzen 

am Start 

Branża budowlana: murarz, kafelkarz (glazurnik), sztukator, 

zbrojarz, malarz, tapeciarz, hydraulik i monter instalacji sanitarnych, 

monter instalacji klimatyzacyjnych i grzewczych. 

Branża mechaniki pojazdowej i serwisu pojazdów: mechanik 

Branża przemysł drzewny i meblarstwo: stolarz, cieśla, lakiernik 

drzewny. 

Branża obróbka metali i spawalnictwo: tokarz, frezer, ślusarz, 

spawacz, szlifierz metali, lakiernik, operator CNC, pneumatyk. 

Branża elektryczna i elektroniczna: elektryk, monter elektronik, 

i serwisant urządzeń elektronicznych. 

Branża administracja i zarządzanie: pracownik obsługi biurowej. 

Branża piekarniczo-cukiernicza: piekarz, cukiernik, sprzedawca. 

Branża fryzjerstwo i kosmetologia: fryzjer, kosmetyczka, 

manikiurzystka. 

• stypendium stażowe oraz stypendium szkoleniowe 

• zwrot kosztów dojazdu na spotkanie z doradcą zawodowym, 

psychologiem, pośrednikiem pracy oraz warsztat aktywnego 

poszukiwania pracy 

• ubezpieczenie na wypadek leczenia i NNW 

• transport, noclegi, wyżywienie na stażu/praktyce w Niemczech 

e-mail: kompetencje@wup.opole.pl 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie marzec do czytania. 2013 – czerwiec Powielanie 2015 w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind Projekt lediglich współfinansowany zum Lesen przez Unię bereitgestellt. Europejską w ramach Jegliche Europejskiego Vervielfältigung Funduszu Społecznego ist strengstens untersagt. 

8049




4 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Aus zum den Lesen Regionen bereitgestellt. Z regionów 


Olsztyn: Obchody VIII Dni Kultury Żydowskiej przy akompaniamencie muzyki, sztuki i prelekcji 

Notizen 

QQPlattform für LARES: Seebrücke Niniejszy Zoppot: 

Europas längste hölzerne Seebrücke 

materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


im Seebad Zoppot (Sopot) soll bis Ende 

17. – 23. Oktober 2014 

LARES: Niniejszy „Spotkanie”. materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

były m.in. wykłady o życiu 

LARES: Diese Materialien Żydów sind w różnych lediglich okresach zum w trzech Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

des Jahres eine Aussichtsplattform erhalten, 

oberhalb der vor drei Jahren eröffneten 

Marina. Die rund 25 Meter lange, 

LARES: Niniejszy gmin materiał żydowskich. Mówiono służy wyłącznie m.in. o do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

nowej świątyni powstającej w miejscu 

LARES: Diese Materialien tamtejszej sind zburzonej lediglich synagogi. zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Q 

LARES: Niniejszy stylami materiał architektonicznymi, służy w wyłącznie jakich do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

budowano synagogi: „Aż do około Ruth Leiserowitz rozmawia z jednym z uczestników Dni Kultury Żydowskiej. 

Foto: Uwe Hahnkamp 

LARES: Diese Materialien 1875 roku sind synagogi, lediglich przede wszystkim zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

aus mehreren Sitzreihen und einem 

Schutzzaun bestehende Anlage soll Spaziergängern 

und Zuschauern von Schiffsrennen 

zur Verfügung stehen. In diesem 

Jahr haben bereits rund eine halbe Million 

Menschen die Seebrücke besucht. 

Q Reisemesse in Posen: Die Reisemesse 

Tour Salon in Posen (Poznań) feiert 

ihr 25-jähriges Jubiläum. Die Messe findet 

vom 23. bis 25. Oktober statt. Partnerland 

ist in diesem Jahr Georgien, Partnerregion 

die Woiwodschaft Schlesien Schlesien. Im 

vergangenen Jahr kamen rund 18.000 

Besucher aufs Messegelände, davon die 

Hälfte Fachbesucher. Vertreten waren 

39 Staaten. 


sprawą 

materiał 

zamożnych Żydów, 

służy 

obywateli 

wyłącznie 

w swoim 

do 

referacie 

czytania. 

Anna Novikov, 

Powielanie 

która 

w jakikolwiek sposób zabronione. 

Prus”. Prelegentka zwróciła też uwagę na prowadzi na ten temat badania w Niemieckim 

Instytucie Historycznym w 

Q 

jazzowymi. 

pewne kuriozum, które było rezultatem 


Q Post vom Vizepremierminister: 

Der Verein der deutschen Minderheit 

in Rastenburg (Kętrzyn) bekam kürzlich 

ein Dankschreiben vom Wirtschaftsministerium 

und dem Finanzministerium. 

Unterschrieben hat unter anderem der 

Vizepremierminister Janusz Piechociński. 

Anlass ist das 25-jährige Jubiläum des 

LARES: Niniejszy Danzig: materiał Das neue służy Shakespeare-Theater wyłącznie do czytania. in der ehemaligen Powielanie Fechtschule w jakikolwiek ist eröffnet sposób zabronione. 


freien Polens. Der Verband habe die Idee 

der Wirtschaftlichkeit in dem lokalen 

Umfeld propagiert und deswegen die 

polnische Wirtschaft weiterentwickelt, 

heißt es. 

Q Flüge von Danzig: Der ungarische 

Billiganbieter Wizz Air will ab dem 

Frühjahr 2015 eine Direktverbindung von 

der Ostseemetropole Danzig (Gdańsk) 

zum Airport Frankfurt-Hahn im Hunsrück 

anbieten. Die Flüge sollen zweimal in 

der Woche, jeweils dienstags und sonnabends, 

stattfinden. 

Q Workshop für Lehrer: Der 

Q 

die Zeit des elisabethanischen Theaters 

teatrszekspira. 

LARES: Niniejszy anknüpfen. materiał So gibt es służy beispielsweise wyłącznie do pl und czytania. zum neuen Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

hölzerne Galerien als Zuschauerraum Shakespeare- 

LARES: Diese Materialien für 300 sind Personen. lediglich Das bewegliche zum Dach 

Früher wurde auf der Bühne gefochten, heute wird Theater gespielt 

Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Verein Borussia Allenstein veranstaltet 

vom 24. bis 26. Oktober für Vertreter der 

weiterführenden Schulen im Landkreis 

Bartenstein (Bartoszyce) den Workshop 

„Sichere und vielfältige Schule“ („Bezpieczna 

i różnorodna szkoła”). Schulleiter 

und Lehrer sollen Kenntnisse und Fähigkeiten 

erweitern, wie sie ihren Schüler 

den Alltag in einer kulturell vielfältigen 

stellergruppe. Das Gecko Theatre aus 

Ipswich präsentiert mit „Missing“ eine 

poetisch dichte Reise in die menschliche 

Psyche und der experimentelle 

Theatermacher Tim Crouch bietet dem 

Publikum mit „I, Malvolio“ eine poin- 

LARES: Niniejszy darunter materiał den britischen służy Thronfolger wyłącznie Woche“. do Gäste czytania. können sich Powielanie auf verschiedene 

Shakespeare-Inszenierun- 

des Shakespeare’schen Charakters aus 

tierte w und jakikolwiek kurzweilige Dekonstruktion sposób zabronione. 

Prinz Charles und den in Danzig geborenen 

LARES: Diese Materialien sind 

Literatur-Nobelpreisträger 

lediglich zum Lesen 

gen von 


den Britischen Inseln 

Jegliche 

freuen. „Was 


ihr wollt“. Eine flämische und 

ist 

eine 


Umgebung vermitteln. Es werden Fragen 

zur interkulturellen Bildung, sozialen 

Integration und Antidiskriminierung 

behandelt. Die Teilnahme ist kostenlos. 

Anmelden kann man sich bis zum 20. 

Oktober 2014 per Mail unter: aleksander. 

suhak@borussia.pl. Mehr Informationen 

gibt es unter www.borussia.pl 

Q Konzert in Stolp: Am Sonntag, 

Q LARES: Niniejszy Ellingen: materiał Sonderausstellung służy wyłącznie zum do Ersten czytania. Weltkrieges Powielanie im Kulturzentrum w jakikolwiek Ostpreußen sposób in zabronione. 

Mittelfranken eröffnet 


25. Oktober, lädt die deutsche Gesellschaft 

um 16 Uhr zu einem Herbstkonzert 

in der evangelischen Kirche in Stolp 

(Słupsk) ein. Das vierköpfige „Stolzer 

Ensemble“ wird klassische und religiöse 

Werke singen. 

Foto: Wikipedia 

Foto: Michał Słupczewski/Wikipedia 

Dlaczego stara synagoga w Kętrzynie nadal stoi 

We wrześniu Wspólnota Kulturowa 

Borussia oraz Stowarzyszenie 

na rzecz Kultury Żydowskiej B’jachad 

zorganizowały w Olsztynie VIII 

Dni Kultury Żydowskiej pod hasłem 

Ciekawe różnych regionach. Tematem jednego 

ze spotkań, które poprowadziła Ewa 

Romanowska ze Wspólnoty Kulturowej 

Borussia, było życie społeczności 

żydowskiej w Królewcu. Na dyskusję 

przybyli przedstawiciele tamtejszych 

„Synagogi w krajobrazie Prus 

Wschodnich” to tytuł referatu wygłoszonego 

w dzień później przez Ruth 

Leiserowitz z Niemieckiego Instytutu 

Historycznego w Warszawie, która zapoznała 

słuchaczy z dwoma różnymi 

te budowane na terenach wiejskich, były 

niepozornymi, wykonanymi przeważnie 

z drewna obiektami, które swoim wyglądem 

wpisywały się w krajobraz. W 

późniejszym okresie zaczęto nadawać 

im bardziej reprezentacyjne kształty za 

Q 

auf dem europäischen Kontinent. An diese Tradition knüpft das neue 

LARES: Niniejszy Shakespeare-Theater materiał służy an, das wyłącznie Mitte September do czytania. eröffnet wurde. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind neue Theater lediglich entstand zum am histo- 

Lesen bereitgestellt. Mehr Informationen Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Das rischen Ort der alten Fechtschule 

in der ul. Podwale Przedmiejskie (Vorstädtischer 

Graben) am Rande der 

Rechtstadt. Das Projekt des venezianischen 

Architekten Renato Rizzi will an 

schafft einen freien Innenhof wie beim 

Londoner Vorbild, dem Globe Theatre. 

Insgesamt wird die Anlage Platz für bis 

zu 590 Theatergäste bieten. Die Idee des 

Theaterneubaus in der ehemaligen Hansestadt 

hatte prominente Fürsprecher, 

Günter Grass. 

Gleich nach der Eröffnung startete 

die erste Spielsaison. Sie begann am 

Der Besucher kann sich chronologisch 

vorarbeiten. Die mehrteilige 

Ausstellung „August 14: Der 1. Weltkrieg 

tej zmiany: „Starsze synagogi były często 

sprzedawane oraz wykorzystywane do 

innych celów, co sprawiło, że na przykład 

w Kętrzynie podczas »nocy kryształowej« 

w 1938 roku została zniszczona 

nowa synagoga, zaś pierwotna, mniejsza, 

zachowała się do dziś”. 

Zgoła inne problemy mieli w okresie 

między I a II wojną światową niemieccy 

Żydzi w Katowicach, co przypomniała 

Warszawie, czyniąc to na przykładzie 

organizacji B’nai B’rith. Stowarzyszenie 

to, założone pierwotnie w 1843 roku w 

Stanach Zjednoczonych, przyciągało w 

Hamlet wie in alten Zeiten 

Vor mehr als 400 Jahren wurde in der ehemaligen Danziger Fechtschule 

die erste feste Bühne errichtet. Sie gilt als erstes Shakespeare-Theater 

20. September mit einer „Britischen 

den 1880er Jahren. Darauf folgt eine 

chronologische Zusammenfassung der 

Kampfhandlungen in Ostpreußen, die 

Folgen der Kriegszerstörungen und den 

anschließenden Wiederaufbau. 


Weltkrieges für die Region bedeutete, 

zeigt sind eine lediglich Sonderausstellung zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

Wegen der rund 500 Kilometer langen 

Grenze zu Russland befand sich Ost- 

LARES: Diese Materialien untersagt. 

preußen gleich zu Beginn des Krieges 

in einer gefährlichen Lage. Nur wenige 

Wochen nach der russischen Mobilmachung 

marschierten mit der Narew- 

Armee und der Njemen-Armee zwei 

riesige Heere ein. Eine Massenflucht 

setzte ein, gleichzeitig prägten die Zer- 

Das Londoner Globe Theatre spielt 

„Hamlet“ wie zu Zeiten Shakespeares 

mit den Mitteln einer fahrenden Dar- 

rumänische Themenwoche sind bereits 

geplant. Solche Mini-Festivals will Theaterchef 

Jerzy Limon künftig das ganze 

Der Krieg auf 160 Quadratmetern 

Ostpreußen befand sich wegen 

der langen Grenze zu Russland in 

einer gefährlichen Lage. Was dies 

vor, während und nach des Ersten 

im Kulturzentrum Ostpreußen im 

mittelfränkischen Ellingen. 

zur Stiftung Theatrum 

Gedanense gibt 

es unter www. 

Theater unter www. 

teatrszekspirowski.pl. 

Goście degustowali 

potrawy kuchni 

żydowskiej oraz słuchali 

muzyki klezmerskiej 

zabarwionej wpływami 

Katowicach bogatych, wykształconych 

Żydów, którzy między innymi organizowali 

wykłady naukowe i koncerty. Zmieniło 

się to w latach 1921–1922, gdy miasto 

wraz ze wschodnią częścią Górnego 

Śląska przypadło Polsce: „Duża część 

członków B’nai B’rith w Katowicach wyemigrowała 

do innych części Górnego 

Śląska, w granice Rzeszy Niemieckiej, a 

niektórzy do USA. Decyzja nie przyszła 

im łatwo, ale mieli obawy związane z 

nowym językiem oraz własną rolą jako 

»podwójnej« mniejszości – religijnej i 

narodowej”. Później pojawili się nowi 

członkowie, którymi byli początkowo 

Żydzi z polskich kresów wschodnich 

oraz Polski Kongresowej, a potem także 

Żydzi niemieccy, którzy zwłaszcza po 

1933 roku nie czuli się dobrze w Rzeszy 

Niemieckiej. W tym okresie wierni mieli 

aż dwóch rabinów – polskojęzycznego i 

niemieckojęzycznego. 

Niezwykły kontrast wobec siebie nawzajem 

stanowiły dwie wystawy: „Krakowski 

Kazimierz w obiektywie Jerzego 

Walugi”, prezentująca aktualne fotografie, 

oraz „Od przygranicznego miasteczka 

w szeroki świat. Żydzi w Kłajpedzie”, 

na której pokazano materiały zdjęciowe 

z czasów przed II wojną światową. Ruth 

Leiserowitz, reprezentująca stowarzyszenie 

Żydzi w Prusach Wschodnich, 

objaśnia genezę tych zdjęć: „W odpowiedzi 

na nasze ogłoszenie zgłosił się Ivar 

Segalowitz z Nowego Jorku, pisząc, że 

ma czerwoną walizkę pełną dokumentów 

z jego dzieciństwa, ale z przyczyn 

osobistych nie ma odwagi, by samemu 

ją otworzyć. Zaprosił mnie do siebie i 

wspólnie wydobyliśmy skarby, które 

teraz mogą oglądać goście wystawy”. A 

mianowicie jeszcze do 10 października. 

Uwe Hahnkamp 

Foto: Gdański Teatr Szekspirowski 

Jahr über außerhalb der Sommersaison 

veranstalten. 

Eine würdevolle Bühne bot das neue 

Theater für das Shakespeare-Festival, 

das seit fast zwei Jahrzehnten in Danzig 

und Umgebung veranstaltet wird. Vom 

27. September bis 5. Oktober fanden 

in Danzig, Zoppot (Sopot) und Gdingen 

(Gdynia) Aufführungen statt. Zu 

Gast war unter anderem das Bochumer 

Schauspielhaus. 

jp 

Während des Ersten Weltkrieges wurde in Ostpreußen viel zerstört, wie hier die Brauerei Eydtkuhnen (Černyševskoje). 

LARES: Niniejszy Ostpreußen“ materiał beschreibt służy zunächst wyłącznie mit störungen do die czytania. Menschen für Powielanie lange Zeit. Beständen w jakikolwiek des Ostpreußischen sposób Landesmuseums 

Lüneburg, des Westpreußi- 

zum 22. Februar 2015 zu sehen. 

zabronione. 

jp Bildtafeln die Vorgeschichte des Krieges Die Sonderausstellung auf über 160 

LARES: Diese Materialien mit den sind politischen lediglich Entwicklungen zum seit Lesen Quadratmetern bereitgestellt. umfasst Leihgaben Jegliche aus schen Vervielfältigung Landesmuseums Warendorf ist und strengstens untersagt. 

des Armeemuseums Białystok. Sie ist bis 

KK/jp 

Foto: Wikipedia/Zenodot Verlagsgesellschaft mbH




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 


Verliebt in Streuselkuchen 

Der Maulwurf Gwarek buddelt sich quer 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie durchs w jakikolwiek Land und berichtet sposób von seinen zabronione. Abenteuern 


Mit Chris Roberts, dem Stargast von Schlesiens größter Schlagergala am 19. Oktober in 

Kandrzin-Cosel, sprach Till Scholtz-Knobloch. 

Chris Roberts, Ihre größten Erfolge 

feierten Sie in den 70er Jahren. War Ihnen 

damals bewusst, wie viele Fans Sie 

auch unter den Deutschen in Schlesien 

hatten? Fielen Ihnen Autogrammwün- 



sche aus Polen auf oder gab es damals 

gar Auftritte östlich von Oder und 

Neiße? 

Dass ich einen großen Anhang 

auch dort habe, war mir damals nicht 

bewusst. Es gab aber zwischendurch 

immer mal Post aus Schlesien, was ja 

durch die Absender erkenntlich wurde. 

In jenen Zeiten gab es aber keine 

sich selbständig: Er ließ 


Anzeigen 

w jakikolwiek 

in der Zeitung 


schalten und machte 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche damit Vervielfältigung Werbung für seine ist strengstens untersagt. 

Auftritte in Schlesien oder anderswo 

in Polen. Ich hatte aber sehr viele Auftritte 

in der ehemaligen DDR und der 

Tschechoslowakei. 

Ihr bürgerlicher Name lautet Christian 

Klusacek. Ist Ihnen etwas über die 

eigene familiäre Herkunft diesbezüglich 

bekannt? Der Familienname deutet ja 

auf das benachbarte Mähren. 

Mein Urgroßvater ist tatsächlich in 

hätte, mich im schönen Schlesien um- 


Wer 

zuschauen. Einen Tag vorher bin ich in 

war Georg Friedrich 

Chris Roberts sind: 


Franken und einen Tag nach Schlesien 

Händel? Warum wird er 

LARES: Diese Materialien „Ich sind bin lediglich verliebt in zum die Lesen gibt es bereitgestellt. Auftritte in den Niederlanden. Jegliche Vervielfältigung als Genie bezeichnet? ist strengstens Klein an. untersagt. 

Brünn in Mähren geboren worden und 

irgendwann im 19. Jahrhundert innerhalb 

Österreich-Ungarns nach Kroatien 

ausgewandert, wo mein Vater dann 

geboren wurde, der nach Deutschland 

auswanderte. So kam ich eben zu dem 

Namen Klusacek. 

Vom Organisator des Schlagerkonzerts 

Toby hörte ich, Sie freuen sich 

LARES: Niniejszy materiał kannst nicht służy immer wyłącznie 

in der 

do 

Schlagerspur 

czytania. 

zu fahren? 

Powielanie von w ihm jakikolwiek lernen? Antworten sposób auf zabronione. 

Ja, das war ich. Wenn man bemerkt, 

17 sein“ (1974). 

dass so viele Menschen mit dieser Art diese und viele andere Fragen 


besonders auf Schlesischen Streuselkuchen... 

(lacht) Ja, das stimmt. Bei Euch wollte 

ich den schon immer mal essen! 

Gibt es denn in Kandrzin-Cosel 

„Streusel“ aus allen Epochen Ihrer 

Karriere? 

Ja natürlich, es werde mindestens 

zehn Hits singen. 

Flughafen, Auftritt, Autobahn? 

Jeden Abend bei jedem Konzert den 


Philharmonie 

w jakikolwiek 

(ul. Piłsudskiego 

Leider lässt mir mein Terminkalender Menschen Freude zu bringen in den 


19) im Rahmen der „Familien- absoluter Hit. 

keine Zeit, die ich wirklich gerne gehabt vergangenen 50 Jahren auch! q 


Sie gelten in Sachen Auftritten als 

besonders fleißig. Bleibt da auf Ihrer 

Chris Roberts alias Christian Klusacek freut sich auf seinen Auftritt in Kandrzin-Cosel 

Die größten Hits von 

Liebe“ (1970), „Hab 

ich Dir heute schon 

gesagt, dass ich Dich 

liebe?“ (1971) und „Du 

Reise noch Zeit, ein wenig in die Region 

reinzuschnuppern oder bleibt beim 

bekannten Künstlerschicksal: Hotel, 

So ist das eben… 

Ihre Karriere begannen Sie als 

Schlagzeuger der „Blue Rockets“, als 

Sie Hits von Fats Domino oder Buddy 

Holly nachspielten. Waren Sie musikalisch 

immer glücklich, weitgehend 

Musik und meiner Art zu interpretieren 

glücklich sind, gibt es keine größere 

Freude diese Musik zu machen. 

Kaum zu glauben aber wahr. Sie sind 

dieses Jahr 70 Jahre alt geworden. Was 

peilt man als Musiker da noch an? 


Hotel Dębowe Wzgórze 

Cena wieczoru wraz z pobytem 

hotelowym i atrakcjami: 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób – 200 zł zabronione. 

osobę w pokoju 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist 2-osobowym strengstens untersagt. 

– 260 zł za osobę w pokoju 

1-osobowym 

Pakiet zawiera: 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób – jeden zabronione. 

nocleg w komfortowym 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist pokoju strengstens untersagt. 

– śniadanie w formie bufetu 

szwedzkiego 

– nieograniczony dostęp do strefy 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób SPA (basen, zabronione. sauna, jacuzzi) 

– seans aromaterapeutyczny 


w saunie 

– wypożyczenie szlafroka 

– Bal Andrzejkowy z doskonałą 

oprawą muzyczną, bogatym 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób menu zabronione. 

i wieloma atrakcjami 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung – ist zniżki strengstens na zabiegi kosmetyczne 

untersagt. 

i masaże – 15% 

– zniżki na restauracje – 10% 

W programie LARES: Magicznego Niniejszy materiał Balu Andrzejkowego służy wyłącznie do (29.11.2014 czytania. Powielanie o godzinie w jakikolwiek 19:00): sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

28-30.11.2014 

untersagt. 

Cena 120 zł za osobę 

Haaa-le-luja in Breslau 

In seiner Zeit in London 

stand Händel im Dienste 

des Königs und bekam 

von diesem ein Gehalt. 

Doch das reichte ihm 

nicht. Also machte er 

Konzerte. Die Karten und 

Noten zu seinen Werken 

konnte man in seinem 

Haus in der Brook-Street 

kaufen. Foto: K. Kandzia 

Was ist passiert, dass er nicht im 

Duell zu Tode kam? Warum hat 

Händel damit aufgehört, langweilige 

Melodien zu komponieren? 

Was können Geschäftsleute 

rund um das Genie Händel können 

Kinder in einer multimedialen 

Reise in die Welt der Musik 

erfahren. Am 26. Oktober um 

11:00 Uhr bietet die Breslauer 

Philharmonie“ ein interaktives 

Wissenskonzert für Groß und 

Georg Friedrich Händel lebte 

vor etwa 350 Jahren in Halle. 

Weil der „barocke Superstar“ 

sehr bald auch in anderen Ländern 

berühmt war, zog er nach 

London. Die ganze Insel freute 

sich darüber. Händel beschenkte 

seinen Namensvetter, den 

englischen König Georg I. mit 

Musik für einen Bootsausflug 

auf dem Fluss Themse (Tamiza). 

Seit diesem Tag bis heute 

ist Händels „Wassermusik“ ein 

Przy pobycie 

Duell, das, -e 

– pojedynek 

Genie, das, -s 

– geniusz 

Namensvetter, 

der, die 

– imiennik 

w cenie 330 zł za osobę 

dwie obiadokolacje 

– doskonała oprawa muzyczna piwo na powitanie 

– bufet alkoholowy 

– konkursy z atrakcyjnymi 

– masa kulinarnych niespodzianek, 

ciasteczka 

w atrakcyjnych cenach 

nagrodami 


z wróżbami 

do czytania. 

– niespodzianka 

Powielanie 

dla 

w 

każdego gratis oraz atrakcje 

jakikolwiek sposób zabronione. 

– grzaniec galicyjski lub grzane – magiczne animacje 

Andrzeja! 

pakietowe w cenie! 


Fotos: CR Promotion + Management 

q 

Konzept: Klaudia Kandzia 

8041




6 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Oppeln: Wahlkampf der deutschen Minderheit läuft auf Hochtouren 

SKGD: Animateursuche 

Fünf Eckpfeiler des Wahlprogramms 

17. – 23. Oktober 2014 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens begeistern untersagt. 

In dieser Woche startet das Wahlkomitee 

Deutsche Minderheit eine Reihe 

von Pressekonferenzen. Damit sollen 

die fünf Eckpfeiler des Wahlprogramms 

„an den Mann gebracht werden“. Das 

Wochenblatt.pl dokumentiert die wesentlichen 

Inhalte des Programms. 

Die Dezentralisierung des Landes 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie und w mehr jakikolwiek Rechte und Pflichten sposób für die zabronione. 

Selbstverwaltungen aller Ebenen ist 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche hier Vervielfältigung das Stichwort. Doch es geht ist nicht strengstens untersagt. 

Gesundheitswesen und Seniorenpolitik 

Hierbei setzt die Minderheit vor allem 

auf bereits begonnene Projekte wie die 

Transitarbeitsplätze und der Seniorencluster, 

dessen Mitbegründer die SKGD 

ist. Daneben sollen auf Basis der DFK- 

Begegnungshäuser Zentren aufgebaut 

werden, in denen die Senioren aktiv am 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Unsere w Kultur jakikolwiek und unser Erbe sposób zabronione. 

Die Kandidaten des Wahlkomitees Deutsche Minderheit sind stolz auf gute Arbeit. 

Auch wenn das Wahlkomitee dieses 

Vervielfältigung Thema „ans Ende gesetzt“ ist hat, strengstens ist 

Foto: VdG 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. 

Leben der Minderheit und der lokalen 

Gemeinschaft teilnehmen können. Im 

Bereich des Gesundheitswesens will die 

Minderheit mehr Verantwortung für die 

Regionen und mehr finanzielle Mittel 

für die Gesundheitsvorsorge. 

Modernes, bilinguales Schulwesen 

Einerseits soll Deutsch als Minderheitensprache 

einen höheren Standard 

LARES: Niniejszy entstehen materiał damit Perspektiven służy wyłącznie vor Ort, Arbeitsmigration do czytania. soll ein Kontaktbüro Powielanie die Pflege w jakikolwiek der Gedenkorte. sposób zabronione. 

die auf die Region ausstrahlen. entstehen und junge Unternehmer mit 

Rudolf Urban des Wochenblattes. 


erhalten, der Zugang zum erweiterten 





Deutschland. 

Im Jahre 2000 gab es dann jedoch die 

erste Geburt von Welpen auf dem 

Truppenübungsplatz Nochten (obersorbisch 

Wochozy) nahe der Neiße im 1945 

bei Deutschland verbliebenen kleinen 

Teil Niederschlesiens. Hier fanden die 

Beutegreifer ein für sie ideales Gebiet 

vor. Da sie unter Naturschutz standen, 



konnten sie prächtig gedeihen und 

konnten sich dementsprechend ausbreiten. 

Ein Wolf kann am Tag immerhin 

120 km zurücklegen. 

Seine Beute besteht aus großen und 

kleinen Huftieren sowie aus Niederwild. 

Der aktuelle Bestand der Wolfsrudel in 

Deutschland beläuft sich Anfang Oktober 

auf immerhin schon 34. Für den 

LARES: Niniejszy materiał Übergriffen służy von Wölfen. wyłącznie freuen, do haben czytania. Jäger und Tierhalter Powielanie eine Göbeln w jakikolwiek (obersorbisch Kobjelń) sposób eine zabronione. 

andere Meinung. Besonders im Landkreis 

Bautzen bereitgestellt. war der Wolf in Jegliche letzter Besuch Vervielfältigung von Gevatter Isegrim. ist Da strengstens es 

Schafszucht, aber sie bekam acht Mal 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen untersagt. 

Wolf ist es einfacher nach Haustieren 

– sprich nach Schafen und Kälbern – 

zu jagen. So kam es in der Lausitz in 

diesem Jahr bereits zu 27 Zugriffen 

durch Wölfe. Im gesamten vorigen Jahr 

hatten diese noch bei 26 gelegen. Die 

Tierhalter erhalten bei ordnungsgemäßer 

Tierhaltung – dies bedeutet eine 


LARES: Diese Aufgegabelt: Materialien Deftiges sind aus lediglich der Breslauer zum „Kurna Lesen bereitgestellt. Chata“ 


In der Kurna Chata, mitten in Breslau, 

speist man wie in einem alten 

Bauernhaus. Das Licht ist schummrig, 

aber gemütlich. An den Wänden 

und auf den Tischen findet man den 

typischen Schmuck eines Bauernhauses. 



Holz dominiert die Inneneinrichtung. 

Die Möbel wirken handgearbeitet 

und wie aus einem anderen Jahrhundert 

– dementsprechend bequem 

sind sie. Selbst die Speisekarten sind aus 

Holz, mit Klappdeckel an Scharnieren. 

In den 80ern traf sich in diesen 

Räumlichkeiten an der Odrzaska 17 

(Oderstr.), im Herzen Breslaus, im früheren 

Restaurant Pod Chmielem, der 



LARES: Niniejszy Polen materiał bekämpft werden służy kann. wyłącznie Davon In der do Kurna czytania. Chata bekommt Powielanie man Praktikums w jakikolwiek bei der Redaktion sposób des Wochenblatts 

wirklich nirgends leckerer 

zabronione. Service 

kündet eine Gedenktafel neben dem wirklich schmackhaftes Essen zu guten 

LARES: Diese Materialien Eingang. sind Weil lediglich das Kurna Chata zum jedoch Lesen Preisen. bereitgestellt. Besonders zu empfehlen Jegliche sind bekommen Vervielfältigung habe als hier. Aber ist ebenso strengstens untersagt. 

Deutschunterricht soll erleichtert werden 

und zweisprachige Klassen vor 

allem an Gymnasien entstehen. Andererseits 

will die Minderheit nach dem 

deutschen Vorbild das duale Bildungssystem 

ausbauen. Gut Ausgebildeten 

Lausitz: Neusiedler aus den Wäldern des polnischen Niederschlesiens 

Wo Lothar Herbst den Frühling vorbereitete 

Schaschlik mit böhmischer Soße und Pommes Frites 

aus Waldenburg stammende Dichter 

und Oppositionelle deutscher Herkunft 

Lothar Herbst mit seinen antikommunistischen 

Gefährten, um zu beraten, 

wie das kommunistische Regime in 

Investitionen und Unternehmertum 

Hierin sieht sich das Wahlkomitee 

nicht nur in der Pflicht, ausländische 

Investoren in die Region zu locken und 

Kommunen zu unterstützen. Für die 

vielen potenziellen Rückkehrer aus der 

Einzäunung mit einer Höhe von 1,60 m, 

eine Entschädigung. So hat der Wolf die 

Menschen zumindest in dieser Region 

im Osten des Freistaates Sachsen gespalten. 

Während die grünen Naturschützer 

sich über das Auftreten einer zuvor in 

diesem Gebiet ausgestorbenen Tierart 

Zeit öfter zu Besuch und riss Schafe gar 

mitten im Ort. 

In der Gemeinde Großdubrau (obersorbisch 

Wulka Dubrawa), die jedoch 

nicht mehr in der niederschlesischen, 

Eingang der Kurna Chata mit der Gedenktafel für Lothar Herbst. 

mehr Platz benötigte, ist es vor fünf 

Jahren hierher gezogen. 

innovativen Ideen sollen im entstehenden 

Wirtschaftszentrum der Stiftung für 

die Entwicklung Schlesiens an einem 

Ort jegliche Hilfe für den Start erhalten. 

Ausbau der Selbstverwaltung 

nur um gesetzliche Regelungen. Für 

die Minderheit ist wichtig, dass sich 

die Bürger in die Region einbringen, 

ihr Heimatgefühl und damit auch das 

Engagement für die Region steigern. 

es trotzdem ein wichtiger Aspekt. Das 

Gegenteil ist der Fall: Durch mehr kulturelle 

Projekte soll das Erbe der Region 

bewahrt werden. Zu diesem Erbe gehören 

aber auch Heimatstuben, die oft von 

Hobbyhistorikern geführt werden sowie 

Isegrimm spaltet Gemüter in der Lausitz 

Der Wolf galt in Deutschland schon 

lange als ausgestorben. Nur gelegentlich 

verirrten sich einzelne 

Tiere aus den polnischen Teilen 

Pommerns, Ostbrandenburgs (Ziemia 

Lubuska) oder Schlesiens nach 

Ina Schmidt – Schäferin ohne Schafe 

Bis Anfang Oktober 

kam es bereits zu 27 

Eine Pension mit Hofladen bietet Ina Schmidt neues Auskommen 

sondern „alt“-sächsischen Oberlausitz 

liegt, betrieb Ina Schmidt im nur 

63 Einwohner zählenden Ortsteil 

die goldgelben Russischen Piroggen, die 

ich im Rahmen meines dreimonatigen 

Fotos: Adrian M. Darr 

Senioren 

Bis zum 27. Oktober kann man sich 

für die vierte Edition des Projektes 

Transitarbeitsplätze bewerben und Seniorenanimateur 

werden. 

Bislang gab es drei Auflagen des Projektes, 

in dessen Rahmen insgesamt 

30 Personen zu Seniorenanimateuren 

ausgebildet wurden. Ihre Aufgabe ist 

es nun, für die Senioren mehr zu organisieren 

als nur Treffen mit Kaffee und 

Kuchen. „Leider haben sich bislang nur 

vier Männer in allen Editionen beworben“, 

sagt Joanna Hassa vom Projektbüro. 

„Daher laden wir jetzt vor allem 

Männer ein“, fügt sie hinzu. 

Wer an dem Projekt teilnehmen 

möchte, muss über 50 Jahre alt und 

arbeitssuchend sein. Aus allen Bewerbern 

werden dann zehn Teilnehmer 

ausgesucht. Alle Informationen zum 

Projekt findet sie auf der Internetseite 

www.opolskisenior.pl und unter der Telefonnummer 

77 402 10 78. Mehr zum 

Projekt und der Arbeit der Seniorenanimateure 

gibt es in der nächsten Ausgabe 

mit dem Feststellungsverfahren recht 

bürokratisch vor sich ging, warf sie das 

Handtuch. 

Nun hat sie eine kleine Pension 

eröffnet, an die ein Hofladen angeschlossen 

ist, in dem sie ihre Bioware 

anbietet und ihre bäuerlich eingerichtete 

Scheune für Familienfeiern samt 

Verköstigung anbietet. Sie versucht nun 

so über die Runden zu kommen. „Ich 

sehe das aber mit viel Wehmut“, sagt 

sie, denn: „Lieber wäre ich Schäferin 

geblieben“. Aber die Wölfe, gegen die 

sie im Prinzip auch nichts hat, bleiben 

ja nicht nur im Wald. 

Heinz Noack 

köstlich sind die Brottöpfe, in denen verschiedene 

Suppen serviert werden, ob 

nun Letscho-, Gulasch- oder Tomatensuppe. 

Die Rote-Bete-Suppe allerdings 

schmeckte mehr nach Soßenbinder als 

nach Roter Bete. Leider gibt es auch keine 

große Auswahl an Nachspeisen. Wer 

aber deftige – vorwiegend – polnische 

Küche mag, der kommt in der Kurna 

Chata auf seine Kosten. 

Adrian M. Darr 

Unsere Bewertung 

Ambiente 

Preise 

ru 

Fotos: Heinz Noack




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

TSKN: Rozpoczęły się 11. Dni Kultury Niemieckiej na Opolszczyźnie 


W dirndlu i we fraku 

Oppelner 

Nachrichten 



Q 

Q KOK po niemiecku: Biblioteka 

Austriacka w Opolu organizuje od 

21 października niemieckojęzyczne 

konwersacje o książkach tzw. „KOK po 

niemiecku”. Oferta skierowana jest do 



wszystkich, którzy chcieliby porozmawiać 

w tym języku o dowolnych przeczytanych 

książkach. Biblioteka Austriacka planuje 

dwa godzinne spotkania w miesiącu. W 

kameralnej atmosferze, z pomocą osoby 

prowadzącej i pomagającej w poprawnym 

formułowaniu myśli będzie można za 

darmo szlifować swój język niemiecki. 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens i zgłoszenia: tel. untersagt. 

77 47 47 085. 

Q 

Pierwsze spotkanie odbędzie się 21 

października o godz. 12.00. Informacje 

Q Kaprys in Bösel: Das Jugendblasorchester 

Kaprys aus Boguschütz-Zlönitz 

nahm kürzlich das erste Mal an der Ju- 


Nie zabrakło 

do 

gości 

czytania. 

ubranych w bawarskie 

Powielanie 

stroje, na nich czekały z resztą 

w 

nagrody. 

jakikolwiek sposób zabronione. 


Ania Gondek z biura TSKN rozdawała precle, wykonane na specjalne zamówienie mniejszości przez piekarnię Charciarek. 

Otwarciem wystawy poświęconej życiu i twórczości Horsta Bienka oraz 

koncertem symfonicznym muzyków Filharmonii Opolskiej rozpoczęły się 

w miniony piątek 11. Dni Kultury Niemieckiej na Śląsku Opolskim. Cykl 

imprez z niemiecką kulturą na pierwszym planie potrwa na Opolszczyźnie 


którą od zeszłego piątku Goście pierwszego 

do 26 października można oglą- 

LARES: Diese Materialien Oktoberfestu 

sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

do 8 listopada. 

Wystawę, dać w opolskiej filharmonii, przygotowała 

Bawarska Akademia Sztuk Pięknych w 

Monachium, w której Horst Bienek przez 

wiele lat był dyrektorem sekcji literackiej. 

Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej 

zlecił jej przetłumaczenie na język polski 

i prezentował już górnośląskiej publicz- 

gendorchesterbegegnung in Bösel (Niedersachsen) 

teil. Die dortigen Euro-Musiktage 

fanden bereits zum 52. Mal statt. 

Die Veranstaltung bietet für junge Orchester 

die Chance, internationale Kontakte 

zu knüpfen und durch Workshops 

und gemeinsame Auftritte die eigenen 

Fähigkeiten zu verbessern. 

Q Warsztaty dla nauczycieli: Dom 

Q 


zostały nagrody w postaci m.in. kufli 


ności w wielu miejscowościach, gdyż 

ma ona charakter objazdowy. Wystawa 

przybliża nie tylko postać pochodzącego 

z Gliwic pisarza, ale kładzie też nacisk na 

polsko-niemieckie porozumienie i rolę 

Bienka na tym polu. 

Piątkowy wieczór wybrzmiał koncertem 

opolskich filharmoników, którzy zaprezentowali 

utwory Richarda Wagnera 

Współpracy Polsko-Niemieckiej wspólnie 

z partnerami organizuje 17 października 

warsztaty dla przedstawicieli kół DFK 

oraz nauczycieli prowadzących przedmiot 

język niemiecki jako język mniejszości 

narodowej oraz przedmiot uzupełniający 

„historia i społeczeństwo, dziedzictwo 

epok”. Głównym celem warsztatów będzie 

ukazanie możliwości realizacji tzw. 

i Richarda Straussa. Sobota pożegnała 

kulturę wysoką i wprowadziła nastrój 

biesiadny. Po popisach filharmoników 

nadszedł czas na Oktoberfest z prawdziwego 

zdarzenia. W sobotę 11 października 

Hala Widowiskowo-Sportowa im. 

W. Piechoty w Krapkowicach zamieniła 

się w magiczne, kolorowe miejsce 

przepełnione symbolami niemieckie- 

dziesiątego wątku – wątku regionalnego 

w ramach przedmiotu uzupełniającego 

„historia i społeczeństwo, dziedzictwo 

epok”. Przedmiot jest w szkołach ponadgimnazjalnych 

od 2013 roku. Zajęcia 

prowadzone będą przez pracowników 

Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego. 

W ramach warsztatów wypracowane 

LARES: Niniejszy Brass, materiał Kotyś&Daria, Wal-Nak. służy wyłącznie Zwieńczeniem 

weekendowych wydarzeń był 


LARES: Diese Materialien wieczorny sind seans lediglich „Światło i dźwięk zum Lesen w bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

zostaną konkretne materiały dydaktyczne 

i scenariusze lekcji, które nauczyciele 

będą mogli wykorzystać w swojej pracy 

nauczycielskiej, a przedstawiciele koła 

DFK na różnych inicjatywach społecznych 

na rzecz kultury niemieckiej. adur 

Oppelner Nachrichten 

LARES: Niniejszy www.tskn.vdg.pl. materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Agnieszka Szotka-Wacek 

LARES: Diese Materialien sind lediglich 

Anna 

zum 

Durecka 

Lesen 

Dni Kultury 


Niemieckiej rozpoczęły się oficjalnie 

Jegliche 

w miniony piątek 


w Filharmonii Opolskiej. 

Foto: A. Durecka 


go święta piwa. Prócz złotego trunku, 

smacznych kiełbasek i okraszonych solą 

bawarskich precli na odwiedzających 

czekała spora dawka muzyki, a na scenie 

zaprezentowali się m.in. laureaci Konkursu 

Piosenki Niemieckiej „Superstar”, 

Andrea Rischka oraz zespół Kwaśnica 

Bavarian Show. 

Nie zabrakło chętnych, którzy specjalnie 

z okazji krapkowickiego Oktoberfestu 

założyli charakterystyczne bawarskie 

stroje: dirndle. Dla nich przewidziane 

mniejszości 

niemieckiej byli 

zachwyceni imprezą. 

do piwa oraz charakterystycznych serduszek 

z piernika. O dobry humor zarówno 

publiczności, jak i artystów dbał 

moderator imprezy Leonard Malcharczyk. 

Goście zgodnie przyznawali, że 

tak udana impreza powinna mieć swoją 

powtórkę w przyszłym roku. 

LARES: Niniejszy Niedziela materiał również służy upłynęła wyłącznie pod do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

znakiem niemieckiej muzyki. W tym 

LARES: Diese Materialien samym sind miejscu lediglich już od godziny zum 14 swo- 

Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

je umiejętności prezentowały zespoły 

artystyczne mniejszości niemieckiej. 

Publiczności zaprezentowały się duety, 

zespoły muzyczne, grupy taneczne oraz 

orkiestry, a wśród nich Ligockie Wrzosy, 

Młodzieżowa Orkiestra Dęta, Glogovia 

3D”, ukazujący zarówno przestrzenne 

efekty dźwiękowe, jak i niesamowite 

widowisko świetlne. 

Kolejne imprezy w ramach Dni Kultury 

Niemieckiej już w tym tygodniu. 

Szczegółowy program dostępny jest na 

Bytom: Mniejszość w październiku nie próżnuje 

Foto: A. Szotka-Wacek 

Jeden z najmłodszych uczestników oktoberfestu, 3-letni Łukasz. 

war eine Zeitung, die von 1895 bis 

1935 im Oppelner Land erschien. 



z okazji Dnia Jedności Niemiec, by 

tydzień później zapewnić członkom 

doskonałą zabawę z gwiazdami 

niemieckich szlagierów w ramach 

Kreiskulturfestu. 

Aktywność godna podziwu 

Dla mniejszości niemieckiej 

mieckim w intencji ojczyzny. Koniec zującemu mur berliński i walki wokół 

uroczystości miał miejsce w siedzibie niego. Wielu widzów mocno przeżyło 

w Bytomiu październik upływa 

na Piekarskiej, gdzie odbyła się prezentacja 

filmu na temat zjednoczenia o czym świadczyły głosy przerażenia 

dramatyczne sceny pokazane w filmie, 

pod znakiem wytężonej pracy. Zaczęli 

od zorganizowania spotkania 

Niemiec oraz prelekcja Jorga Pielorza. dochodzące z sali. 

Nie zabrakło również wspólnych śpie- 

– Generalnie to święto jest ważne dla 

wów oraz konkursu dotyczącego historii wszystkich Niemców. Zorganizowaliśmy 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie zjednoczenia do czytania. Niemiec. Powielanie to wydarzenie w jakikolwiek po raz drugi. Poprzednio sposób zabronione. 

– Nadzwyczajne było to, że zapro- 

mówiliśmy, że musi ono wejść do nasze- 


Dzień Jedności Niemiec w Bytomiu 

odbył się w sobotę 4 października 

i przybrał uroczysty charakter dzięki 

Heimatchoru w sali parafialnej kościoła 

WNMP w Bytomiu, gdzie wiceprzewod- 

LARES: Niniejszy niczący materiał Manfred Kroll służy przywitał wyłącznie gości Na do uroczystość czytania. przybyli Powielanie goście z W w sobotę jakikolwiek 11 października sposób TSKN zabronione. 

oraz przedstawił program. Następnie różnych kół, którzy mogli poczuć zorganizował Kreiskulturfest, który jest piłce nożnej – wczoraj i dziś”. 

LARES: Diese Materialien odprawiono sind mszę lediglich świętą w języku zum nie- 

Lesen wagę wydarzenia bereitgestellt. dzięki filmowi Jegliche obra- 

świętem Vervielfältigung Niemców w Bytomiu. Podczas ist strengstens untersagt. 

bogatemu programowi. Przedsięwzięcie 

składało się z trzech części, w trzech różnych 

miejscach. Zaczęło się od koncertu 

Niemcy w Bytomiu podczas wspólnego świętowania 

Dnia Jedności Niemiec 

Foto: TSKN Bytom 

siliśmy do uczestnictwa osoby, które 

już dawno nie przychodziły do nas. 

Chcieliśmy w tym dniu o nich pamiętać, 

w szczególności, że jest to tak ważne 

wydarzenie dla wszystkich Niemców – 

opowiada Marcin Jaksik, członek mniejszości 

niemieckiej w Bytomiu. 

go programu rocznych wydarzeń i tak 

się stało. Ludziom zaczyna się TSKN 

podobać, zaczynają widzieć, że możemy 

naprawdę wiele razem zrobić, trzeba 

tylko podchodzić naprawdę z sercem do 

ludzi – dodaje z zadowoleniem Marcin 

Jaksik. 



festynu wystąpiły zespoły tamtejszej 

mniejszości niemieckiej: Heimatchor 

oraz Zespół Dziecięco-Młodzieżowy 

„Piccolo”. Jednak największym wydarzeniem 

był występ Tobiego z Monachium, 

który porwał publikę do wspólnej 

zabawy. Także młodzież ze Związku 

Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w 

Bytomiu zorganizowała dla gości różnego 

rodzaju zabawy i tańce, dzięki czemu 

nikomu się nie nudziło. 

Mniejszość niemiecka w Bytomiu 

po tej serii wydarzeń bynajmniej nie 

spocznie na laurach – jeszcze w październiku 

odbędzie się kilka prelekcji 

oraz wystawa „Górnoślązacy w polskiej 

Foto: Rudolf Zmarzły/www.folwark.de 

i niemieckiej reprezentacji narodowej w 

Dagmara Mientus




8 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Pazurkiem 

TSKN: Promocja zespołów śpiewaczych mniejszości niemieckiej 

Kotysia 



Kiepski 

żart 

Jedną z najbardziej udanych 

inicjatyw mniejszości niemieckiej 

w Polsce jest powołanie do życia 

Fundacji Rozwoju Śląska oraz 

Wspierania Inicjatyw Lokalnych 

w Opolu. Ta utworzona w 1991 roku 

jednostka wsparła pożyczkami i dotacjami 

ponad 3000 przedsięwzięć 

w 2000 firm, a w ostatnich latach 

stała się jedną z kilku najlepiej 

17. – 23. Oktober 2014 


TSKN chce w swoim jubileuszowym 

sind lediglich roku postawić zum m.in. na Lesen stąd potrzeba bereitgestellt. aktualizacji – wyjaśnia Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 

zespoły, zmienił się skład niektórych itd., 


ukazać się mają kalendarz i folder poświęcone zespołom mniejszości. 

Opolski promocję zespołów kulturalnych mniejszości 

Karpińska-Uryga. Tym razem folder 

niemieckiej. Z tego powodu już będzie zawierał wyłącznie zdjęcia i na- 

niedługo ukażą się dwie publikacje poświęcone 

miary na poszczególne zespoły, ale też 

zespołom. – Kalendarz, które- 

solistów, działających przy mniejszości 

go graficznym i tematycznym motywem niemieckiej. Jest on pomyślany przede 

przewodnim są nasze chóry, zespoły wszystkim jako reklama artystów mniej- 

LARES: Niniejszy młodzieżowe materiał i dziecięce, służy wokalno-instrumentalne 

i orkiestry dęte ukaże się zespołom nawiązywanie kontaktów. 

wyłącznie szości. do – Chcemy czytania. w ten sposób Powielanie ułatwić w jakikolwiek sposób zabronione. 

Bohaterkami kalendarza TSKN są m.in. Kosorowiczanki z Kosorowic (gmina Tarnów Opolski). 

LARES: Diese Materialien pod koniec sind miesiąca lediglich – mówi zum Patrycja Lesen Mamy bereitgestellt. nadzieję, że zarówno kalendarz, Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

LARES: Niniejszy w sumie materiał 1000 egzemplarzy służy tego wyłącznie ściennego 

kalendarza, oczywiście każdy ze- 

mehrere Ensembles auf Fotos verewigt. 

– Künstler do brauchen czytania. WerbungPowielanie der Oppelner w jakikolwiek Fotograf Jerzy sposób Steplewski zabronione. 

LARES: Diese Materialien spół dostanie sind własny lediglich egzemplarz. zum Resztę Lesen bereitgestellt. vergangenen Sonntag waren Jegliche in „Jedes Vervielfältigung Ensemble hatte Gelegenheit, ist strengstens an 

untersagt. 

funkcjonujących niepublicznych instytucji 

otoczenia biznesu w Polsce. 

Kiedy na początku lat dziewięćdziesiątych 

zaczęły tysiącami znikać 

miejsca pracy, mieszkańcy podopolskich 

miejscowości wzięli sprawy 

w swoje ręce i zaczęli przywozić 

na Opolszczyznę zarobione w Niemczech 

i Holandii miliony marek 

i euro. Kilka lat temu wyliczono, 

że polski fiskus zarabia na tym rocznie 

pół miliarda złotych, wyłącznie 

z tytułu wpływów z podatku VAT. 

Dzięki zagranicznym wyjazdom 

opolskich Niemców państwo nie 

musi wydawać co roku miliarda 


LARES: Diese Materialien Würdigung: sind lediglich Erinnerung zum an Lesen den Politiker bereitgestellt. Herbert Czaja Jegliche zu seinem Vervielfältigung 100. Geburtstag ist strengstens untersagt. 

na zasiłki dla bezrobotnych i zapomóg, 

a dzięki działaniom Fundacji 

Rozwoju Śląska powstały w naszym 

otoczeniu tysiące nowych miejsc 

pracy. Dlatego zawołanie jedynego 

prawego i sprawiedliwego posła, 

że należy dać odpocząć mniejszości 

niemieckiej od rządzenia województwem, 

traktuję jak kiepski żart. 

Józef Kotyś 

TERMINE 

Die drei gemeinhin als Gründerväter 

des materiał politisch geeinten służy Europas wyłącznie do czytania. Powielanie wurde w er jakikolwiek im Mai 1942 zur Wehrmacht sposób zabronione. 

Nach schlecht bezahlten Tätigkeiten 

im deutschsprachigen Schuldienst 

QQOpole: Instytut LARES: Śląski zaprasza Niniejszy 29 

października o godz. 17.00 na wykład dr. angesehenen Staatsmänner Konrad 

einberufen, verwundet geriet er in US- 

Piotra LARES: Pałysa „Kwestia Diese łużycka Materialien na arenie sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Gefangenschaft. Vervielfältigung Der Wiedereinstieg ist strengstens in 

untersagt. 

międzynarodowej w latach 1945–1948”. 

Wykład połączony będzie z promocją 

autorskiej książki „Państwa słowiańskie 

wobec Łużyc w latach 1945–1948”. 

Spotkanie odbędzie się w sali 201 PIN- 

-Instytutu Śląskiego w Opolu. 

LARES: Niniejszy Zum anderen materiał stammten służy sie jeweils wyłącznie aus do czytania. Powielanie treibung w jakikolwiek an. 


Grenzgebieten: Konrad Adenauer wurde Festakt zum 40. Jahrestag der Verkündung der Charta In Stuttgart begann er sich sofort in 

Q 

der Deutschen Heimatvertriebenen am 5. August 1990 

LARES: Diese Materialien in Köln sind geboren lediglich und sein politisches zum Lesen bereitgestellt. Jegliche der Vervielfältigung CDU zu engagieren. 1953 zog ist er strengstens in 

untersagt. 

Q Tichau: Am 18. Oktober findet 

im Städtischen Museum in Tichau ein 

Vortrag zum Thema „Schlesier im I und 

II Weltkrieg“ statt. Über das Schicksal der 

Schlesier in der preußischen Armee und 

der Wehrmacht berichten Prof. Ryszard 

Kaczmarek und Alojzy Lysko. Beginn ist 

In den Ostverträgen 

war weder vom Recht 

der Heimatvertrie- 

LARES: Niniejszy verbunden. materiał Der Italiener służy Alcide wyłącznie de Gasperi 

wurde 1881 in der Nähe der damals 

damit im Zentrum der Auseinanderset- 

do benen czytania. auf ihre angestammte 

Heimat noch 

Powielanie Bundes w jakikolwiek der Vertriebenen (BdV) sposób und zabronione. 

QLARES: Diese Materialien 

österreichischen 

sind lediglich 

Stadt Trient 

zum 

geboren 

Lesen bereitgestellt. Jegliche 

zungen 


um die „Neue Ostpolitik“ 

ist 

der seit 


um 15.00 Uhr. 

Q Oppeln: Am 22. Oktober findet in 

der Oppelner Caritas-Bibliothek ein Vortrag 

zum Thema „Das geistliche und kulturelle 

Leben der Juden in Oberschlesien” 

statt. Den Vortrag hält Maciej Łagiewski, 

Leiter des Städtischen Museums in Bres- 

damals deutschen Metz nieder, nach 

Von interessierter Seite wurde Czaja 


1918 ging 

materiał 

er für die Region 

służy 

Lothringen 

wyłącznie do czytania. Powielanie 

einseitig 

w jakikolwiek 

als Revisionist oder 

sposób 

gar Revanchist 

dargestellt. Bei der Bewertung 

zabronione. 

Q 

in die französische Politik. 


lau. Beginn ist um 16.00 Uhr. 

Q Zabrze: Muzeum Miejskie w Zabrzu 

zaprasza 16 października o godz. 

17.00 na otwarcie wystawy „Dizajn po 

śląsku”, promującej dizajn, kulturę i gwarę 

regionu. W programie m.in. koncert 

Jana „Kyksa” Skrzeka. Wystawa prezentuje 

prace młodej projektantki z Rudy Ślą- 

seines Beharrens auf den Grenzen von 

1937 wird übersehen: Für Czaja waren 

diese allenfalls Ausgangspunkt eines 

Dialogs über die Zukunft des geeinten 

Deutschlands, nicht unbedingt deren 

Ziel. Für ihn als überzeugten Europä- 

Österreichisch-Schlesien gehörenden promoviert. Während seines Studiums er und Vertreter föderaler Strukturen 

LARES: Niniejszy Teschen. materiał 1910 waren służy von den wyłącznie 22.489 schloss do er sich czytania. der überkonfessionellen Powielanie waren w die jakikolwiek Nationalstaatsgrenzen sposób eindeutig 

zweitrangig. Ihm ging es um 

zabronione. 

Einwohnern 59 Prozent deutschsprachig, 

30 sind Prozent lediglich polnischsprachig, zum gut Lesen an, die bereitgestellt. in scharfer Gegnerschaft Jegliche zum „historischen Vervielfältigung Ausgleich“ im Rahmen ist strengstens untersagt. 

„Deutschen Christlichen Volkspartei“ 

LARES: Diese Materialien 

Q 

skiej – Moniki Kudełko, entuzjastycznej 

propagatorki Śląska. 

Q Neisse: Am 23. Oktober findet im 

Neisser Museum der Vortrag zum Thema 

„Schlesische Kunstsammlungen – Nachkriegsschicksal 

ausgewählter Kollektionen“ 

statt. Beginn ist um 18.00 Uhr. Der 

LARES: Niniejszy Oberschlesiens materiał und wurde służy polnischer wyłącznie seine polnischen do czytania. und jüdischen Powielanie Kommilitonen 

und akademischen Lehrer ist den Verhandlungsprozess beschlossen 

stärkere w Einbindung jakikolwiek der Vertriebenen sposób in zabronione. 

adur Staatsbürger. Er besuchte das Deutsche 

und nationale Minderheiten. 

LARES: Diese Materialien Staatsgymnasium sind lediglich in Bielitz, lernte zum aber Lesen vielfach bereitgestellt. bezeugt. Jegliche worden Vervielfältigung ist. In einer föderalen ist Lösung strengstens untersagt. 

Vortrag findet im Rahmen des Projekts 

„Lokale Geschichte“ statt. 

Artyści potrzebują reklamy 

Na żywo najlepsze zespoły mniejszości niemieckiej można było zobaczyć 

w minioną niedzielę na scenie hali sportowej w Krapkowicach, opolski TSKN 

chce jednak zadbać o jeszcze lepszą promocję grup śpiewaczych. Niebawem 

Karpińska-Uryga z referatu kultury 

TSKN. Specjalnie z tej okazji opolski 

fotograf Jerzy Stemplewski zrobił zespołom 

zdjęcia. – Każdy zespół miał okazję 

wziąć udział w sesji zdjęciowej i myślę, 

że efekt robi wrażenie. Zamówiliśmy 

również zamierzamy rozdać zainteresowanym. 

Zależy nam na tym, żeby jak 

najwięcej osób zobaczyło, jakie piękne, 

kolorowe i przede wszystkim różnorodne 

są zespoły mniejszości niemieckiej 

– podkreśla Patrycja Karpińska-Uryga. 

jeszcze do końca tego roku. – Taki folder 

to nienowy pomysł. Już w 2007 roku 

przygotowywaliśmy podobną publikację. 

Ze zrozumiałych względów wiele się 

od tego czasu zmieniło, powstały nowe 

Wirken war als Oberbürgermeister 

von Köln und Vorsitzender des Provinzialausschusses 

der Rheinprovinz 

bis 1933 aufs Engste mit diesem über 

Jahrhunderte zwischen Deutschland 

und Frankreich umstrittenen Gebiet 

und vertrat ab 1911 beziehungsweise 

1914 das heimatliche Trentino im österreichischen 

Reichsrat und im Landtag 

von Tirol. Robert Schuman wurde 1886 

im luxemburgischen Clausen geboren 

und ließ sich nach seinem Studium im 

Die Parallelen zum Leben Herbert 

Czajas sind unverkennbar. Die ethischen 

Grundüberzeugungen ließen ihn immun 

gegen das Gift des Nationalsozialismus 

werden. Geboren wurde er am 

5. November 1914 in dem damals zu 

6 Prozent gebrauchten Tschechisch als 

Umgangssprache. Ein Schiedsspruch 

der Siegermächte teilte Teschen nach 

dem Ersten Weltkrieg und einen über 

Jahrhunderte gewachsenen Kulturraum. 

Czaja lebte nun im polnischen Teil 

jak i folder zapewnią naszym artystom 

stosowną reklamę – mówi Karpińska- 

-Uryga. 

SKGD: Gesangsgruppen der deutschen 

Minderheit werden besonders gefördert 

Am der Krappitzer Sporthalle Gesangsgruppen 

der deutschen Minderheit live 

auf der Bühne zu erleben. Die Oppelner 

SKGD will ihre Ensembles künftig noch 

besser fördern. In Kürze sollen zu dem 

Thema ein Kalender und eine Broschüre 


W kalendarzu 

materiał 

znajdą 

służy 

się zdjęcia 

wyłącznie 

36 zespołów. 

Jeszcze więcej zespołów trafiło Die Oppelner SKGD will in ihrem Jugeben. 

Uns liegt es sehr daran, dass so 

erscheinen. 

do czytania. Powielanie 

wollen 

w 

wir 

jakikolwiek 

ebenfalls an Interessierte 

sposób 

ver- 

zabronione. 

natomiast do folderu, który ukaże się biläumsjahr auf die Förderung von Kul- 

viele Menschen wie möglich, diese schö- 


turgruppen der deutschen Minderheit 

setzen. Aus diesem Grund erscheinen 

demnächst zwei Publikationen zum Thema 

Ensembles. „Ein Kalender, dessen 

grafisches und thematisches Leitmotiv 

auch die polnische Sprache fließend. 

Ohne Schwierigkeiten nahm er an der 

Jagiellonen-Universität Krakau ein 

Studium der Germanistik, Philosophie 

und Geschichte auf und wurde 1939 

kurz vor Kriegsausbruch zum Dr. phil. 

Nationalsozialismus stand. Seine Weigerung, 

nach dem deutschen Überfall 

auf Polen und dem Anschluss Ost- 

Oberschlesiens an das Deutsche Reich 

der NSDAP beizutreten, beendete seine 

akademische Karriere. Sein Einsatz für 

unsere Chöre, Jugend- und Kindergruppen, 

Vokal- und Instrumentalgruppen 

sowie Blasorchester sind, erscheint 

gegen Ende des Monats“, sagt Patrycja 

Karpińska-Uryga vom Kulturreferat der 

SKGD. Eigens aus diesem Anlass hat 

einem Shooting teilzunehmen, und ich 

denke, das Ergebnis ist beeindruckend. 

Wir haben insgesamt 1.000 Exemplare 

von dem Wandkalender bestellt, und 

natürlich wird jedes Ensemble ein eigenes 

Exemplar bekommen. Den Rest 

nen, bunten und vor allem vielfältigen 

Ensembles der deutschen Minderheit 

sehen“, sagt Patrycja Karpińska-Uryga. 

Im Kalender finden sich Fotos von 

36 Künstlergruppen. Und noch mehr 

den Bundestag ein, dem er bis zur ersten 

gesamtdeutschen Bundestagswahl 1990 

angehörte. 1969 wurde Herbert Czaja 

zum Sprecher der Landsmannschaft 

Oberschlesien gewählt. Nur ein Jahr 

später stand er auch an der Spitze des 

1969 regierenden sozialliberalen Koalition. 

In den Ostverträgen war weder vom 

Recht der Heimatvertriebenen auf ihre 

angestammte Heimat noch von Selbstbestimmungs- 

und Minderheitenrechten 

der Heimatverbliebenen die Rede. 

einer noch zu schaffenden gesamteuropäischen 

Friedensordnung zwischen 

dem deutschen und dem polnischen 

Volk, um künftigen Revanchismus zu 

verhindern. Eben diese Gefahr sah er bei 

der Grenzregelung von 1990, die ohne 

Źródło: TSKN 

Ensembles finden in der Broschüre 

Platz, der noch bis Ende dieses Jahres 

erscheinen soll. „Ein solches Prospekt ist 

keine neue Idee. Wir haben bereits 2007 

eine ähnliche Publikation zusammengestellt. 

Seither hat sich aus verständlichen 

Gründen vieles verändert, es sind neue 

Ensembles entstanden, bei manchen hat 

sich die Zusammensetzung geändert, 

daher muss jetzt eben aktualisiert werden“, 

erläutert Karpińska-Uryga. Dieses 

Mal enthält der Prospekt ausschließlich 

Fotos und Kontaktdaten der Gruppen, 

aber auch von Solosängern der deutschen 

Minderheit. Gedacht ist er vor 

allem als Reklame für Künstler der Minderheit. 

„Wir wollen den Ensembles so 

die Kontaktaufnahmen erleichtern. Wir 

hoffen, dass der Kalender und der Prospekt 

unseren Künstlern gleichermaßen 

zu einer guten Werbung verhelfen“, sagt 

Karpińska-Uryga. 

Anna Durecka 

Ein Vordenker mit Weitblick 

sah Czaja auch die Chance für eine Verwirklichung 

der Volksgruppenrechte und 

des Heimatrechts der heimatvertriebenen 

und heimatverbliebenen Deutschen, 

Adenauer, Alcide de Gasperi und Robert 

Schuman hatten zwei große 

eine wissenschaftliche Karriere in Kra- 

Heißt das, das die Befürworter der 

ohne dass neues Unrecht erfolgen würde. 

kau wäre möglich gewesen, allerdings bedingungslosen Grenzanerkennung 

Gemeinsamkeiten. 

forderte man ihn auf, sich als Pole zu Recht gehabt haben, weil sie die Voraussetzungen 

für diese Entwicklung 

Z 

bekennen. Wieder obsiegte seine Standfestigkeit 

in grundsätzlichen Fragen. geschaffen hätten, und Herbert Czaja 

um einen waren sie zutiefst in ihrem 

christlichen Glauben verwurzelt. 

1946 trat er den schweren Weg der Ver- 

mit seinem Ansatz des „historischen 

in Stuttgart. V.l.n.r.: Hartmut Koschyk, Helmut Kohl, 

Herbert Czaja 

Quelle: Hartmut Koschyk 

von Selbstbestimmungs- 

und Minderheitenrechten 

der Heimatverbliebenen 

die Rede. 

Ausgleichs“ Unrecht? Zu diesem Schluss 

kann nur der kommen, der die Entwicklung 

ausschließlich aus dem Heute beurteilt. 

Ich meine, das heute gutnachbarschaftliche 

Verhältnis spricht gerade für 

die von Herbert Czaja verfolgte Vision 

eines „gerechten Ausgleichs“. 

Aber die Grenzanerkennung konnte 

nicht verhindern, dass auf beiden Seiten 

die verwobene Geschichte immer 

wieder nach eigenen nationalen Kategorien 

betrachtet und bewertet wird. 

Im historischen Gedächtnis schwindet 

eher das Bewusstsein der gemeinsamen 

Geschichte, aber es sollte doch wachsen! 

Zu diesem Bewusstsein gehört 

auch die Kenntnis der rund 800jährigen 

deutschen Geschichte in den früheren 

deutschen Ostgebieten ebenso wie die 

der bedeutenden Rolle Polens in der 

Geschichte Europas. Czajas Vermächtnis 

historischen Ausgleichs, dauerhafter 

Versöhnung und wahrhafter Verständigung 

ist auch heute hochaktuell. 

Hartmut Koschyk MdB 

Die hier abgedruckte Version ist ein vom 

Wochenblatt deutlich gekürzter Auszug 

der Originalwürdigung. Die komplette 

– offizielle – Fassung finden Sie auf 

unserer Homepage www.wochenblatt. 

pl. Der Autor war von 1987 bis 1991 als 

Generalsekretär des BdV einer der Wegbegleiter 

des damaligen BdV-Präsidenten 

Herbert Czaja. Koschyk gehört dem 

Deutschen Bundestag seit 1990 an und 

ist seit Januar 2014 Beauftragter der 

Bundesregierung für Aussiedlerfragen




Nr. 42/1176 LARES: Diese Materialien sind lediglich Glaube zum und Lesen Religion bereitgestellt. Wiara Jegliche i religia Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Wochenblatt.pl 9 

Nysa: 90. rocznica śmierci Johannesa Hellmanna 

Kronika Parafialna 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. Q 


Św. Florian dla Hellmanna 

Q Juden in Oberschlesien: Im 

Rahmen der Deutschen Kulturtage wird 

am 22. Oktober in der Caritas-Bibliothek 

ein Referat zum Thema „Das geistliche 

und kulturelle Leben der Juden in Oberschlesien“ 

gehalten. Vortragender ist 

Maciej Łagiewski, Direktor des Stadtmuseums 

in Breslau. Die Veranstaltung 


beginnt um 16.00 Uhr. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Q untersagt. 



Peter Johann Hellmann – potomek Johannesa Hellmanna – wraz z małżonką Bettine przybyli na uroczystość 

z Poczdamu. 

„Johannes Hellmann – ocalić od zapomnienia” to tytuł projektu, którego 

celem jest uczczenie pamięci i rozpowszechnianie wiedzy o honorowym 

obywatelu Nysy, ojcu śląskiego pożarnictwa. 27 września w Nysie niemieccy 

Q Geschichte der Reformation: 

Im Rahmen der Akademie der 

Lebensfreude wird in der Breslauer 

Baptistenkirche (ul. Kłodnicka 2) über 

die Reformation in Europa und Breslau 

informiert. Mit seinem Vortrag am 23. 

Oktober um 16:00 Uhr möchte der Historiker 

Damian Nowak die Öffentlichkeit 

für die „Multi-Konfessionalität“ sensibilisieren, 

die in Breslau vor 1945 herrschte. 

Für mehr Bekenntnis, Toleranz und eine 

Bewusstseinschärfung für die Ökumene 

plädieren die Veranstalter, die Akademie 

der Lebensfreude in Breslau. 

Q Kirchweih im Banat: „Buwe was 

krajowego kapelana strażaków ks. dra 

Jana Krynickiego. Zaś potomek Johan- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie OSP Szemrowice do czytania. (powiat Olesno) Powielanie oraz nesa w Hellmanna, jakikolwiek Peter, otrzymał sposób figurkę 

św. Floriana, która podczas liturgii 

zabronione. Q 

przedstawiciele zarządu emerytowanych 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen strażaków bereitgestellt. nyskich: Stanisław Kuszła, Jegliche Jan ustawiona Vervielfältigung była na ołtarzu. ist strengstens untersagt. 

i polscy strażacy mszą św. upamiętnili rocznicę śmierci wielkiego Ślązaka. 

Johannes Hellmann przeorganizował 

stowarzyszenia ratownictwa i w Fuldzie publikacja 

W muzeum 

sportowe w związki ochotniczej straży 

pożarnej oraz doprowadził do utworzenia 

w każdym powiecie oddzielnego przeciwpożarowej ziemi 

o historii ochrony 

powiatowego związku straży. Hellmann 

hamma heut ... Kerwei!“ Dieser Spruch 

erklang am 4. Oktober nach 25 Jahren 


na czele 

do 

skłonili 

czytania. 

się w modlitwie 

Powielanie 

nad Pasująca 

w jakikolwiek 

do epoki, w której 

sposób 

żył Hellmann, 

była też oprawa muzyczna. W 

nyskiej do 1945 roku. 

zabronione. 

grobem Johannesa Hellmanna. Ksiądz 

kapelan strażaków powiatu nyskiego sali koncertowej pałacu w Piotrowicach 


był też miłośnikiem historii i kultury 

Śląska oraz zapalonym działaczem społecznym. 

27 września strażacy przypomnieli 

o tym wielkim Ślązaku i uczcili 

jego pamięć. 

Uroczystości rozpoczęła dyskusja 

przedpołudniowa w hotelu „Fryderyk”, 

w której uczestniczyli organizatorzy 

(Związek Emerytów i Rencistów, 

Nyskich odbył się koncert kameralny, 

wykonawcami byli uczniowie i nauczyciele 

Państwowej Szkoły Muzycznej w 

Nysie. Koncert otworzył dyrektor szkoły, 

wykonując na fortepianie marsza strażackiego 

napisanego za czasów Johan- 

przedstawicielka Urzędu Gminy w Nysie 

reprezentująca materiał burmistrza służy – wyłącznie Danuta Stanisław do Kuszła czytania. wręczył Powielanie księdzu ka- 

niedawno w jakikolwiek odkryto w archiwach. sposób zabronione. 

rocznicę jego śmierci. Po nabożeństwie nesa Hellmanna. Zapis utworu całkiem 


Naciasta, dyrektor Muzeum w Nysie pelanowi strażaków powiatu nyskiego 

Jan Boćwiński 


Koło nr 7 w Nysie) i goście: Peter Johann 

Hellmann wraz z małżonką Bettine – 

potomek Johannesa Hellmanna przybyły 

Erinnerung: Peter Johann Hellmann spricht über den Onkel seines Großvaters 

Wunderbare Familiengeschichte 

erneut im rumänischen Schöndorf, südlich 

der Marosch, 15 Kilometer von der 

Kreishauptstadt Arad entfernt. Veranstalter 

der Kirchweih im Rahmen der Schöndorfer 

Kulturtage waren die Heimatortsgemeinschaft 

Schöndorf aus Deutschland 

und die Gemeindeverwaltung Schöndorf. 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen die Neisser bereitgestellt. Feuerwehr (das Wochenblatt Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Bis 2012 wusste ich es selber nicht. 

Mein schlesischer Bezugspunkt war 

bis dahin das niederschlesische Glogau 

gewesen. 

Dort hatte mein Großvater, der 

1869 in Ratibor geborene Oskar 

Hellmann, 1913 seinen Verlag gegründet 

und bis 1944 als Familienforscher, 

Kunsthistoriker und Autor gearbeitet. 

Dort hatte er auch 1931 sein Familienbuch 

„Die Hellmanns. Das Bild einer 

deutschen Familie“ veröffentlicht. Darin 

war natürlich auch Johannes Hellmann, 

Neisse, als Onkel meines Großvaters 

erwähnt. 

Es gab einen doppelten Anlass zum Feiern: 

250 Jahre seit der deutschen Ansiedlung 

im Banat und 220 Jahre seit der 

Errichtung der römisch-katholischen 

Dorfkirche sind vergangen. 

QQJubileusz: 12 listopada w Krzyżowej 

(Kreisau) na Dolnym Śląsku odbędzie 

się jubileuszowe nabożeństwo koncele- 

2008 war der „Ur-Schlesier“ Rudi 

Hyla vom Oppelner Feuerwehrver- 

LARES: Niniejszy band auf materiał einige Fundstücke służy zu Johannes wyłącznie Ohne Bedenken. do czytania. Eigentlich Powielanie ein weiteres germeister 

w jakikolwiek 

von Gleiwitz gewählt 

sposób 

wurde. 

zabronione. 

Hellmann gestoßen, hatte recherchiert Wunder. 

1873 ging Hellmann als Stadtsyndikus 

LARES: Diese Materialien und allmählich sind lediglich und nach und zum nach das Lesen Und bereitgestellt. weil für die Wunder ja immer Jegliche die und zweiter Bürgermeister nach Neisse 


browane pod przewodnictwem abp. 

Alfonsa Nossola oraz bp. Ryszarda Bogusza. 

W tym dniu zostaną upamiętnione 

wydarzenia sprzed 25 lat, kiedy w Krzyżowej 

miała miejsce „Msza Pojednania” 

z udziałem kanclerza Kohla i premiera 

Mazowieckiego. W czasach II wojny światowej 

kompleks pałacowy w Krzyżowej 

był siedzibą organizacji ruchu oporu 

(Kreisauer Kreis), założonej przez ówcze- 

der Musik. Die Stadt Neisse ernannte 

LARES: Niniejszy alten St.-Rochus-Friedhof materiał służy das Grab wyłącznie von Manchmal do czytania. geschehen wirklich Powielanie Wunder. 

Dem heiligen Florian sei Dank! 

Johannes w jakikolwiek Hellmann zu Lebzeiten sposób zum zabronione. 

Johannes Hellmann ausfindig zu machen. 

Eine 

Ehrenbürger. 

kan 

LARES: Diese Materialien sind 

Wiederentdeckung 

lediglich zum 

also für 

Lesen bereitgestellt. 

Peter Johann Hellmann 


Pf. Bronisław Żuchowski 

Neunundzwanzigster 

Sonntag 

im Jahreskreis 

19.10.2014 

hatte aber auch der Hohe Rat, gleichzeitig 

das höchste weltliche und geistliche bestimmt ist. Ein Vergehen gegen Gott nicht. Sie haben nichts mit einander zu 

LARES: Niniejszy Leitungsorgan materiał des jüdischen służy Volkes. wyłącznie Er ist das do nicht! czytania. Gott hat andere Powielanie Ansprüche, 

nicht die auf Münzen. Gebt Gott dagegen nichts sagen können. Mit dieser Moltke. 

tun. Da w merken jakikolwiek die Pharisäer sposób daß sie zabronione. 

konnte Steuern erheben und Strafen 

LARES: Diese Materialien verhängen sind und lediglich hatte eine eigene zum Poli- 

Lesen die Verehrung bereitgestellt. und Anbetung und Jegliche euer Antwort Vervielfältigung können sie bei keinem der ist drei strengstens untersagt. 

Q 

1. Lesung: 

Jes 45,1.4-6 

2. Lesung: Thess 1,1-5b 

Evangelium: Mt 22, 15-21 „Ihr 

Heuchler, warum stellt ihr mir eine 

Falle?“ 

Das snego właściciela Helmutha Jamesa von 

Q Zmarł ksiądz: 9 października w 

wieku 59 lat zmarł śp. ks. Paweł Badura, 

urodzony w Bielsku-Białej (Bielitz- 

-Biala) proboszcz parafii ewangelickiej 

w Grudziądzu (Graudenz). Po ordynacji 

LARES: Niniejszy war. materiał Sie gingen darauf służy aus, wyłącznie ihm ein will hier do keinen czytania. Gegensatz 

auf glei cher Ebene 

Verehrung und 

Powielanie w jakikolwiek Hohe Rat der Juden sposób kann zabronione. 

Regierungssystem und die Vergehen gegen die Römer, am besten 

euer Leben, nicht 

nicht gegen den Anspruch 

Machtverhältnisse waren zu Zeit ein Verbrechen gegen den Kaiser selbst, zwischen Gott und dem 

Münzen. 

Gottes auf umfassende 


Jesu in Jerusalem reichlich kompliziert. 

Die Römer waren die Besatzungsmacht. 

Sie übten die oberste Gewalt aus. Herodes 

war König und er hatte soviel Macht 

wie die Römer ihm ließen. Dafür musste 

er Abgaben entrichten und für Ruhe 

und Ordnung sorgen. Er ließ jeden 

24 listopada 1985 skierowany został do 

służby w diecezji pomorsko-wielkopolskiej 

jako wikariusz diecezjalny. Od 1986 

roku był wikariuszem, a od 1991 proboszczem 

administratorem parafii w Słupsku 

(Stolp). Od roku 2009 był mianowany 

proboszczem administratorem parafii w 

Grudziądzu. Pożegnanie ks. Pawła Badury 

odbyło się 15 października w Grudziądzu, 

jego pogrzeb będzie miał miejsce 17 paź- 

kan 

und konkreten Anlass hinaus und sagte: d.h. Gottes Anspruch ist umfassend und alle Macht gerade dieser Welt in seiner 

LARES: Niniejszy Dies materiał ist eine Münze służy mit dem wyłącznie Bild des total. Der do des czytania. Kaisers kann Powielanie mit einer Botschaft w jakikolwiek ignoriert. Herr, lass sposób das Unkraut 

nicht übermächtig werden. q dziernika w Cieszynie. 

zabronione. 

Kaisers, geprägt zum Zwecke des Steu- 

Münze befriedigt werden. Einen Ver- 


Widerstand gegen die römische Macht 

im Keim ersticken. Gewisse Befugnisse 

z Poczdamu, Gerd Schrammen – archiwista 

z Niemieckiego Muzeum Pożarnictwa 

w Fuldzie, delegacje strażaków z 

Weimaru i niemieckiej części Zgorzelca, 

Edward Hałajko, Helmut Polewka z 

Viel Ehre für einen 

verdienstvollen 

Deutschen. 

Dunkel gelichtet, das sich im Laufe der 

Jahrzehnte um den Ur-Vater der schlesischen 

Feuerwehr ausgebreitet hatte. 

Und 2012 schließlich war es ihm und 

einigen Männern von der Neisser Feuerwehr 

gelungen, auf dem aufgehobenen 

Wort zum Sonntag 

zei. Seine Macht war aber begrenzt. Bei 

Matthäus nur die Pharisäer, verbünden 

sich nun mit den Leuten des Herodes, 

die sie sonst hassten und verach teten. 

Aber der Hass gegen Jesus war schon 

so groß, daß ihnen jedes Mittel recht 

anzuhängen; denn dann würden die 

Römer ihn schnell beseitigt haben, und 

sie konnten ihre Hände in Unschuld waschen. 

Jesus ging auf die unter den Juden 

diskutierte Streitfrage gar nicht ein. Er 

hob das Gespräch über den örtlichen 

Z okazji 80. urodzin Helmutowi Polewce (z lewej) – miłośnikowi historii pożarnictwa na Śląsku – gratulacje złożył 

Peter Johann Hellmann. 

Fotos: Jan Boćwiński 

Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozwadzy 

(powiat Krapkowice), Rudolf Hyla z 

Boćwiński i Marek Makówka. 

Na cmentarzu Jerozolimskim w Nysie 

goście z Niemiec oraz grupa strażaków 

z gmin Nysa i Zdzieszowice, emerytów 

pożarnictwa i mieszkańców miasta z 

panią burmistrz Nysy Jolantą Barską 

Piotr Mazur poprowadził w językach 

polskim i niemieckim modlitwę, złożono 

wiązanki kwiatów i zapalono znicze. 

W kaplicy pałacu w Piotrowicach 

Nyskich odprawiona została msza św. 

w intencji Johannesa Hellmanna w 90. 

„Modlitewnik strażacki” wydany przez 

berichtete damals). 

In diesem Jahr nun jährte sich der 

Todestag von Johannes Hellmann zum 

neunzigsten Mal. Viel Ehre für einen 

verdienstvollen Deutschen. Und alles 

in völligem Einvernehmen. Ohne Groll. 

Heiligen zuständig sind, stand während 

der heiligen Messe für Johannes Hellmann 

eine Figur des heiligen Florian auf 

dem Altar, erhielt den Segen des Priesters 

und wurde danach mir zu treuen 

Händen übergeben. 

erzahlens. Also gebraucht sie, wofür sie 

Leben, nicht Münzen. 

Gott will nicht Münzen, 

sondern Anbetung. Der 

Kaiser soll behalten, was 

zu ihm passt, die Münze 

mit seinem Bild. Jesus 

Kaiser zugunsten Gottes 

entschei den, er will vielmehr sagen, zwischen 

diesen beiden Größen gibt es keinen 

Vergleich. Sie sind in ganz verschiedenen 

Welten angesiedelt. Ein Vergleich 

müsste mit Unendlich zu Null ausfallen, 

Gott hat andere 

Ansprüche, nicht 

die auf Münzen. 

Gebt Gott die 

Z okazji ukończenia 80 lat przez 

Helmuta Polewkę, niestrudzonego 

miłośnika historii pożarnictwa na Śląsku, 

jubilatowi wręczono okazałą grafikę 

przedstawiającą postać Johannesa 

Hellmanna w stroju galowym z epoki. 

Klaudia Kandzia 

Johannes Josef Conrad Hellmann 

(*Zauditz 1840, † Neisse 1924) besuchte 

das Gymnasium in Ratibor. Studium der 

Rechts- und Staatswissenschaften in 

Breslau. Er arbeitete bei der Regierung 

in Oppeln, bis er 1869 zum zweiten Bür- 

und legte 1880 die große Staatsprüfung 

für Verwaltungsbeamte ab. Hier blieb er 

über 33 Jahre und gründete den Kunstund 

Altertumsverein. Das frühere Neisser 

Heimatmuseum ist zum großen Teil 

sein Werk. Zudem war er ein Förderer 

gleich zwischen beiden Größen gibt es 

Machthaber etwas anfangen, 

denn keiner wird gegen 

diese Aussage etwas 

einzuwenden haben. Der 

Kaiser bekommt seine 

Steuermünze und der 

Vereh rung protestieren. 

Sie waren mit ihren eigenen Waffen geschlagen 

worden. Jesus hat keine Aussage 

zum Staat, zur Gesellschaft, zur 

weltlichen Macht gemacht. Sein Reich 

ist wirklich nicht von dieser Welt. Er hat 

Foto: funkforum.net 

Foto: Suedwester93/wikipedia




10 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Nobelpreise Lesen bereitgestellt. Nagrody Jegliche Nobla Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Rumunia: Szkoła mniejszości niemieckiej wydała kolejnego noblistę 

Jaśnieje nam Banat 

17. – 23. Oktober 2014 



Podczas gdy Niemcy w Polsce mogą 

jedynie w bardzo skromnej skali 

próbować sił we wdrażaniu nauki 

ŚLĄSCY NOBLIŚCI 

LARES: Niniejszy materiał służy SCHLESISCHE wyłącznie do czytania. NOBELPREISTRÄGER 

Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


języka niemieckiego, renomowane 

Liceum im. Nikolausa Lenaua, 

posiadające oddział w rumuńskiej 

Timisoarze, jako pierwsza szkoła 

na świecie mimochodem wydała 

drugiego laureata Nagrody Nobla, 

którym zresztą po raz drugi jest 

Niemiec. 


zuerkannt. 


„Pochodzący z miejscowości Sântana 

(Sanktanna) w regionie Banatu 

prof. Stefan W. Hell, dyrektor Instytutu 

Chemii Biofizycznej im. Maksa Plancka 

w Getyndze, otrzyma 9 września 2014 

roku w Oslo Nagrodę Kavliego przyznawaną 

przez Norweską Akademię 

Nauk, Fundację Kavliego oraz norwe- 



1954 – Fizyka/Physik 


1964 – Medycyna/Medizin 

1989 – Fizyka/Physik 1994 – Ekonomia 


senschaften 

Wirtschaftswis- 


LARES: Diese Materialien Tę wielkoformatową sind lediglich pocztówkę, na której widnieją zum wszyscy Lesen śląscy nobliści, bereitgestellt. można nabyć za pośrednictwem Jegliche Norberta Nieslonego, Vervielfältigung tel. ++48/609647117, ist strengstens untersagt. 

skie Ministerstwo Edukacji i Badań 

Naukowych w dziedzinie nanonauk” 

– poinformowała wydawana w Rumunii 

gazeta „Siebenbürgische Zeitung” 

w wydaniu z 26 lipca. Ledwie zdążył 

Hell odebrać tę renomowaną nagrodę, 

gdy po raz kolejny został wezwany do 

Skandynawii celem odebrania następnego 

wyróżnienia. Otóż w dniu 9 października 

przyznano mu wraz z dwoma 

amerykańskimi kolegami, Erickiem 

Betzigiem i Williamem Moernerem, 

Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za 

opracowanie mikroskopu świetlnego o 

bardzo wysokiej rozdzielczości. 

Stefanowi W. Hellowi, który podobnie 

jak laureatka literackiej Nagrody Nobla 

Herta Müller uczęszczał do niemiec- 

LARES: Niniejszy materiał urodziła się służy też wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

znana z popularnych 


kiego Liceum im. Nikolausa Lenaua w 

rumuńskiej Timisoarze, które przedstawiliśmy 

na łamach „Wochenblatt.pl” 

w wydaniu nr 1169, str. 10, udało się 

dokonać wielkiego przełomu w dziedzinie 

mikroskopii optycznej, który toruje 

drogę nowym odkryciom w badaniach 

biologicznych i medycznych. 

Tym samym Liceum im. Nikolausa 

Na całym świecie nie ma drugiej takiej 

szkoły, materiał która wydałaby służy aż wyłącznie dwóch do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


noblistów! Także Hell urodził się w 1962 

LARES: Diese Materialien roku w sind niemieckiej lediglich rodzinie, zum a dorastał Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

w liczącej 11 tys. dusz gminie Sântana, 

gdzie notabene zaledwie w 3½ roku po 

Hellu urodziła się znana z popularnych 

szlagierów piosenkarka Mara Kayser. 

Lokacja miejscowości miała miejsce w 

połowie XVIII wieku za sprawą osad- 

LARES: Niniejszy ników materiał przybyłych z Kraichgau, służy wyłącznie regionu 

wydało do czytania. więcej noblistów Powielanie niż Ślązacy! Temeschwar w jakikolwiek beiläufig als erste sposób Schule zabronione. 

mittlerweile bekannt sein. 

położonego na północy Badenii, który 

weltweit den zweiten Nobelpreisträger 

LARES: Diese Materialien większość sind z nas lediglich zna zapewne zum dzięki Lesen Rumänien: bereitgestellt. Deutsche Minderheitenschule Jegliche hervorgebracht Vervielfältigung – zum zweiten ist Mal strengstens im 

untersagt. 

Lenaua po raz kolejny pośrednio dowiodło 

wysokich kompetencji edukacyjnych. 

Placówka kształci ok. 1300 

uczniów w klasach I–XII. Oprócz klas 

licealnych o profilach matematyczno-informatycznym, 

przyrodniczym i językowym, 

których ukończenie prowadzi do 

uzyskania rumuńskiego bakalaureatu, w 

szkole istnieje też tzw. oddział specjalistyczny, 

nad którym pieczę sprawuje 

Centrala Szkolnictwa Zagranicznego 

(ZfA) z siedzibą w Kolonii. Uczniowie 

tego oddziału mogą uzyskać nie tylko 

rumuński bakalaureat, lecz także niemieckie 

świadectwo maturalne. Tradycje 

szkoły sięgają roku 1879, kiedy to 

była niemieckojęzyczną Wyższą Szkołą 

Realną bądź gimnazjum, i do dziś jest 

uznawana za ośrodek kultury Niemców 

Banackich. 

tamtejszej drużynie piłkarskiej TSG 

Hoffenheim grającej w Bundeslidze. 

W każdym razie owa jedyna szkoła, 

która wydała aż dwóch noblistów, to 

dla Niemców Banackich kolejny znak 

jakości, który nieomal dorównuje uni- 

LARES: Niniejszy kalności materiał Śląska pod służy względem wyłącznie liczby versuchen do dürften, czytania. hat das renommierte Powielanie der Norwegischen w jakikolwiek Akademie sposób der Wissenschaften, 

der Kavli-Stiftung und dem 

zabronione. 

hervorgebracht als die Schlesier. 

laureatów Nagrody Nobla. Jak bowiem „Nikolaus-Lenau-Gymnasium“ mit sei- 



Nigdzie w Europie nie rodzi się tylu znakomitych ludzi, co na Śląsku / Nirgendwo in Europa werden so viele grandiose Menschen geboren, wie in Schlesien – Philipp Melanchthon 

PAUL EHRLICH 

* 1854, Strehlen (Strzelin) 


MAX BORN 

* 1882, Breslau (Wrocław) 

e-mail: norbertnieslony@yahoo.de 

Hell dorastał 

w miejscowości 

Sântana, gdzie 

GERHART HAUPTMANN 

* 1862, Ober Salzbrunn (Szczawno) 

1912 – Literatura/Literatur 

MARIA GOEPERT-MAYER 

* 1906, Kattowitz (Katowice) 

szlagierów piosenkarka 

Mara Kayser. 

FRITZ HABER 


1918 – Chemia/Chemie 

KONRAD BLOCH 

* 1912, Neiße (Nysa) 

FRIEDRICH BERGIUS 

* 1884, Goldschmiden (Złotniki) 


HANS-GEORG DEHMELT 

* 1922, Görlitz (Zgorzelec) 

wiadomo, żadne z niemieckich plemion 

bringt weiteren Nobelpreisträger hervor 

– Hell leuchtet das Banat 

Während sich die Deutschen in 

Polen nur in ganz bescheidenen 

Maßstäben an deutschem Unterricht 

OTTO STERN 

* 1888, Sohrau (Żory) 


RHEINHARD SELTEN 


KURT ALDER 

* 1902, Königshütte (Chorzów) 


GÜNTER BLOBEL 

* 1936, Waltersdorf (Niegosławice) 

Chemie-Nobelpreisträger 2014: Der in deutsche Physiker Stefan Hell hat ein superauflösendes Mikroskop erfunden, 

mit dem man Abläufe in den Zellen beobachten kann. 

Foto: B. Schuller 

nem deutschen Zweig im rumänischen 

Übrigen einen Deutschen. 

„Der aus Sanktanna im Banat stammende 

Prof. Stefan Hell, Direktor am 

Max-Planck-Institut für biophysikalische 

Chemie in Göttingen, bekommt 

am 9. September 2014 in Oslo den von 

Norwegischen Ministerium für Bildung 

und Forschung verliehenen Kavli-Preis 

für Nanowissenschaften“, berichtete die 

Siebenbürgische Zeitung aus Rumänien 

am 26. Juli. Kaum hat sich Hell diesen 

renommierten Preis abgeholt, ist er ein 

weiteres Mal zu einer Auszeichnung 

nach Skandinavien zitiert worden. Am 

9. Oktober wurde ihm zusammen mit 

seinen beiden US-Kollegen Eric Betzig 

und William Moerner „für die Entwicklung 

superauflösender Fluoreszenzmikroskopie“ 

der Chemie-Nobelpreis 

Stefan Hell, der wie auch Literaturnobelpreisträgerin 

Herta Müller das 

deutsche „Nikolaus-Lenau-Gymnasium“ 

im rumänischen Temeschwar 

besuchte, welches das Wochenblatt in 

Ausgabe 1169, S. 10 vorstellte, ist ein 

großer Durchbruch in der Lichtmikroskopie 

gelungen, der neue wegweisende 

Erkenntnisse in der biologischen und 

medizinischen Forschung ermöglicht. 

Das „Nikolaus-Lenau-Lyzeum“ hat 

damit indirekt wieder seine hohe Bildungskompetenz 

unter Beweis gestellt. 

Dort werden rund 1.300 Schüler in den 

Klassen 1-12 unterrichtet. Neben den 

Lyzealklassen in den Fachrichtungen 

Mathematik-Informatik, Naturwissenschaften 

und Fremdsprachen, die 

zum rumänischen Bakkalaureat führen, 

existiert an der Schule auch die sogenannten 

Spezialabteilung, die von der 

Zentralstelle für das Auslandsschulwesen 

(ZfA) Köln betreut wird. Die Schüler 

der Spezialabteilung können neben dem 

rumänischen Bakkalaureat auch das 

deutsche Abitur erwerben. Die Schule 

blickt auf eine bis 1879 zurückreichende 

Tradition als deutschsprachige Oberrealschule 

beziehungsweise Gymnasium 

zurück und gilt bis heute als kulturelles 

Zentrum der Banater Deutschen. 

Weltweit gibt es keine andere Schule, 

die gleich zwei Nobelpreisträger 

hervorgebracht hat. Hell wurde 1962 

als Sohn einer deutschen Familie geboren. 

Er wuchs in der 11.000-Seelen- 

Gemeinde Sanktanna (Sântana) auf, wo 

nur dreieinhalb Jahre nach Hell auch die 

volkstümliche Schlagersängerin Mara 

Kayser geboren wurde. Die Gründung 

des Ortes erfolgte Mitte des 18. Jahrhunderts 

durch Siedler aus dem Kraichgau. 

Dieser Landstrich im Norden Badens 

dürfte den meisten durch den dortigen 

Fußballbundesligisten TSG Hoffenheim 

Die Banater Deutschen haben nun 

jedenfalls auch mit der einzigen Schule, 

die gleich zwei Nobelpreisträger hervorbrachte, 

ein neues Gütesiegel. Dieses 

reicht fast an ein schlesisches Alleinstellungsmerkmal 

in Sachen Nobelpreis 

heran. Denn bekanntlich hat kein deutscher 

Volksstamm mehr Nobelreisträger 




Akcja – prenumerata 

Każdy czytelnik, który w okresie 22.09.2014 - 31.10.2014 zaprenumeruje 


lub przedłuży prenumeratę tygodnika Wochenblatt.pl, otrzyma od redakcji upominek. 


Wśród prezentów m.in. płyty, książki oraz pobyt w hotelu Dębowe Wzgórze*. 

Więcej informacji pod numerem telefonu 77 454 65 56 

Kontakt mailowy: sw@wochenblatt.pl 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Serdecznie Powielanie zapraszamy w jakikolwiek do skorzystania sposób zabronione. z promocji! 


Cennik prenumerat: 

Prenumerata pocztowa (województwo opolskie, śląskie) – 119,00 zł/rok 

Prenumerata roczna (pozostałe województwa) – 210,00 zł 

Prenumerata półroczna (pozostałe województwa) – 105,00 zł 

Prenumerata kwartalna (pozostałe województwa) – 55,00 zł 


*Oferta dotyczy prenumeraty krajowej 

8035




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Hintergründe 

Lesen bereitgestellt. Kulisy Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Lubowitz: Führungskräfte der Minderheit trafen sich, um die Strategie der Minderheit neu zu bewerten 


Quietschende Filzstifte 



Am 11. und 12. Oktober qualmten 

die Köpfe der Führungskräfte der 

deutschen Minderheit, ihre Filzstifte 

quietschten auf großformatigen 



Papiertafeln. 

Im Lubowitzer Eichendorffzentrum 

wurde Rückschau gehalten und kritisch 

bewertet, wie die vor einigen Jahren 

ebenfalls in Lubowitz erarbeitete 

Entwicklungsstrategie der Minderheit 

für die Jahre 2010 bis 2015 bislang umgesetzt 

wurde. Ob sich die Ziele vier Jahre 

später als zeitgemäß erwiesen haben, 



ihre Umsetzung funktioniert und ob 

ggf. Anpassungen aufgrund geänderter 

Anforderungen notwendig sind. 

Zum Auftakt erinnerte Rafał Bartek 

vom zur Veranstaltung einladenden 

Haus der deutsch-polnischen Zusammenarbeit 

an das Leitmotiv der Strategie 

– quasi die Zukunftsvision, die 

bei allen Tätigkeiten stets im Auge zu 

behalten ist: „Die deutsche Minderheit 

an der Basis. Wenn das Protokoll der 

Lubowitzer Strategiedebatte aufgesetzt 

wird, soll Gelegenheit für alle bestehen, 

sich in die weitere Diskussion einzu- 

Moderator Tobias Heinemann entwickelte immer wieder neue Ansätze. 

Foto: Till Scholtz-Knobloch Zusammenarbeit im Gespräch. 


Bei vielen Zielen ist bringen. Das Wochenblatt wird dann prawa są uznawane przez społeczeństwo, 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen umfassender bereitgestellt. berichten. Jegliche zaś Vervielfältigung w jej szeregach mamy wielu ist człon- 


in Polen ist eine selbstbewusste deutsche 

Volksgruppe mit geprägter Identität, mit 

vielen aktiven Mitgliedern und Eliten, 

deren gesellschaftliche Rechte anerkannt 

werden.“ 

Doch bei welchen Zielen ist man vier 

Jahre nach Erarbeitung dieser Strategie 

der Wirklichkeit näher gekommen, wo 

nicht? Wie stark ist der eigene Anteil 

aus Sachsen fing solche Gedankenblitze 

punktgenau ein und visualisierte diese 

geschickt in aussagekräftigen symbolischen 

Bildern, die schon Comicqualität 

ausstrahlten. 

Zentrale Baustellen wurden noch 

einmal benannt und so „Paten“ be- 


liderów 

do 

mniejszości 

czytania. 

niemieckiej, 

Powielanie 

a ich mniejszość 

w jakikolwiek 

łamie sobie zęby 

sposób 

pomimo 

zabronione. 

flamastry piszczały na wielkoformatowych 

papierowych tablicach. 

I czy są obszary, w których przeprowa- 

podejmowania najróżniejszych inicjatyw? 

stimmt, die intern weiter darauf 


daran und wo beißt man sich trotz aller 

Initiative die Zähne aus? Wo dienen 

durchgeführte Maßnahmen möglicherweise 

gar nicht den Zielen, welche Maßnahmen 

anderer Art könnten punktgenauer 

dem Ziel dienen? 

Und so notierten die Teilnehmer aus 

VdG, Bezirksverbänden, der Stiftung 

für die Entwicklung Schlesiens, dem 

Uczestnicy spotkania, które odbyło się 

w Centrum im. Eichendorffa w Łubowicach, 

dokonali retrospekcji oraz krytycznej 

oceny dotychczasowych postępów w 

realizacji strategii rozwoju mniejszości 

niemieckiej na lata 2010–2015 opraco- 

wo Abgrenzungen gegenüber anderen wanej kilka lat temu również w Łubowicach. 

Zastanawiano do czytania. się, czy Powielanie wytyczone a także w nas, jakikolwiek czyli media mniejszości, sposób zabronione. 

dzieży Mniejszości Niemieckiej (BJDM), 

LARES: Niniejszy gesellschaftlichen materiał Akteuren służy nach wyłącznie Außen 

deutlich gemacht werden sollten. cele po upływie czterech lat okazały się odnotowali na specjalnie ustawionych 


Jugendverband BJDM oder auch uns 

Medien der Minderheit an den Stellwänden, 

dass bei den anstehenden Wahlen 

erkennbar mehr bekannte Namen aus 

Wissenschaft oder Wirtschaft zur deutschen 

Minderheit stehen, sich ein echter 

Prominenter in Polen jedoch bislang 

nicht als Deutscher „geoutet“ hat. 

Workshopleiter Tobias Heinemann 

der bestehenden Strategie transparent spotkanie zorganizował, przypomniał 

„przyznał się” do bycia Niemcem. 

LARES: Niniejszy sein. Letztlich materiał hat ein służy gutes Dutzend wyłącznie motyw do przewodni czytania. strategii Powielanie i zarazem Prowadzący w jakikolwiek warsztaty Tobias sposób Heinemann 

z Saksonii skrzętnie podchwy- 

zabronione. 

beteiligter Führungskräfte immer auch niejako wizję przyszłości, którą w trakcie 

LARES: Diese Materialien eine andere sind Perspektive lediglich als Mitglieder zum Lesen dalszej bereitgestellt. działalności trzeba stale Jegliche mieć na tywał Vervielfältigung tego rodzaju genialne myśli, ist strengstens po 

untersagt. 


Neusohl: Die Stadt in der Slowakei zeigt bis November Bilder des Malers Dominik Skutetzky 


Schweiß der Kesselschmiede auf Leinwand 

Im Herzen der Slowakei läuft bis zum 2. November eine Ausstellung von 

Dominik Skutetzky (1849-1921). Seine Bilder im Stil des Realismus halten 

eine Welt fest, die 

LARES: 

mit dem Ausbruch 

Niniejszy 

des Ersten 

materiał 

Weltkriegs 

służy 

unterging. 

wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

S 


eine Lehr- und Wanderjahre verbrachte 

der in einem Dorf nahe der deutsch geprägten Zeit 

Nachklänge der 

slowakischen Hauptstadt Preßburg 

(Bratislava) geborene Maler in Wien von Neusohl finden 

und München. In der k.-und-k.-Metropole 

erlernte er die akademischen 

wir auch in Dominik 

Dogmen der Malerei. In München, 

Skutetzkys Bildern. 



das gerade den Ruf als Hauptstadt der 

Avantgarde genoss, eröffnete sich ihm 

ein breiterer Horizont der zeitgenössischen 

Stilrichtungen. Es folgte eine 

längere Periode, die er, bereits mit Frau 

und Kindern, in Venedig verbrachte. 

Bezeichnend für die Internationalität 

und Mehrsprachigkeit des Mittelstands 

in Zentraleuropa vor 1914 sind die vie- 

Edelmetallen hauptsächlich Kupfer 


Emsiges Treiben 

do czytania. 

beim Jahrmarkt in Neusohl 

Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Die Stadtburg – eine Attraktion von Neusohl 

verarbeitet. 

Nachklänge dieser deutsch geprägten fortschreitender Magyarisierung. Eine lichen Hüttenwesens zu Ende, die mit 


len Varianten des Nachnamens, denen 

wir bei Skutetzky begegnen – auch 

„Skutecký“, „Skutezky“ oder „Skuteczky“ 

sind belegt. 

1889 ließ er sich in der Geburtsstadt 

seiner Frau nieder. Neusohl (slowakisch 

Banská Bystrica, ungarisch Besztercebánya), 

das Verwaltungszentrum des 

damaligen ungarischen Komitats Sohl 

Zeit finden wir auch noch in Skutetzkys 

Bildern. So sehen wir in der Ausstellung 

das offiziöse Porträt eines deutschstämmigen 

Ratsherrn (in Neusohl wurden 

die Patrizier „Ringbürger“ genannt, weil 

ihre Häuser am Ringplatz standen). In 

der Hand hält der alte Ungarndeut- 

LARES: Niniejszy sche eine materiał Zeitung mit służy der Überschrift wyłącznie von Licht do und czytania. Schatten interessiert Powielanie als beschlagnahmte w jakikolwiek Villa zum sposób Sitz der zabronione. 

„Magyar ipar“ – es ist das Blatt ungarischer 

sind Industrieller lediglich und ein zum Zeugnis Lesen ging aber bereitgestellt. eine Epoche des handwerk- 

Jegliche der Vervielfältigung undurchdringlichen Landschaft ist der strengstens 

an einer sozialen Botschaft. Mit ihnen Gestapo und Neusohl, die Stadt unter 10-15 Uhr. 


(Zólyom megye) blickte auf Jahrhunderte 

deutschen Schaffens zurück. Seit dem 

13. Jahrhundert kamen Bergleute und 

man vier Jahre nach 

Erarbeitung der 

Strategie vorwärts 

gekommen. 

drängen sollen, dass das ihnen treuhänderisch 

übertragene Thema auch 

weiterdiskutiert wird. Marek Psotta aus 

Ratibor etwa, der die Deutschen in der 

Woiwodschaft Schlesien vertrat, wird 

sich nun um die Debatte kümmern, 

„Eine interessante Aufgabe ist das für 

mich“, scheut Psotta dieses schwierige 

Unterfangen nicht. 

Vor allem aber soll der Prozess der 

Strategiebestimmung über 2015 hinaus 

oder ebenso denkbare Änderungen an 

Handwerker aus deutschsprachigen 

Ländern in die gebirgigen Regionen 

„Oberungarns“ und brachten technischen 

Fortschritt und Innovation mit. 

In Neusohl wurde neben klassischen 

Łubowice: Debata liderów MN 

nad nową oceną strategii mniejszości – 

Piszczące flamastry 

11 i 12 października „dymiły” głowy 

zgodne z duchem czasu, czy ich realizacja 

przebiega pomyślnie i czy nie należy 

dokonać jakichś modyfikacji ze względu 

na ewentualne zmiany wymogów. 

Na wstępie Rafał Bartek z Domu 

Współpracy Polsko-Niemieckiej, który 

oku: „Mniejszość niemiecka w Polsce 

stanowi społeczność narodową o wysokim 

poczuciu własnej wartości oraz 

dobrze wykształconej tożsamości, której 

Reihe weiterer Bilder befasst sich mit 

der Arbeit der Kesselschmiede in den 

Dörfern rund um Neusohl. Ihr schweißgebadetes 

Ringen mit Feuer und Metall 

gab Skutetzky detailgetreu, jedoch ohne 

Pathos oder Verherrlichung wieder – 

wahrscheinlich war er vielmehr am Spiel 

Helena Lellek von der Stiftung für die Entwicklung Schlesiens und Beata Woźniak vom Haus der deutsch-polnischen 

ków oraz przedstawicieli elit”. 

W realizacji których jednak celów udało 

się w cztery lata po opracowaniu strategii 

uzyskać znaczący postęp, w jakich 

obszarach takich postępów nie ma, jak 

duży jest własny w tym udział i na czym 

dzone działania mogą wręcz nie służyć 

realizacji wytyczonych celów bądź też 

jakich poprawek należałoby dokonać? 

Uczestnicy spotkania reprezentujący 

VdG, organizacje wojewódzkie MN, 

Fundację Rozwoju Śląska, Związek Mło- 

ściankach np. fakt, iż w nadchodzących 

wyborach poparcie dla mniejszości 

niemieckiej zadeklaruje znacznie więcej 

znanych osób ze świata nauki czy 

gospodarki, jednak jak dotąd żaden z 

autentycznych prominentów w Polsce 

czym umiejętnie wizualizował je w 

formie sugestywnych, symbolicznych 

obrazów, które emanowały wręcz komiksową 

jakością. 

den deutschen Siedlern im Mittelalter 

begonnen hatte. Bei Kriegsausbruch 

von 1914 rückten die Hüttenarbeiter 

ein und dem Maler Skutetzky kam ein 

langjähriges Thema abhanden. 

Nach der Episode der Tschechoslowakei 

von 1918-39 wurde Skutetzkys 

Foto: Klaudia Kandzia 

Jeszcze raz przypomniano o najważniejszych 

problemach do rozwiązania, 

w związku z czym wyznaczono 

np. „patronów”, których zadaniem 

będzie przypominanie innym członkom 

organizacji o konieczności kontynuowania 

dyskusji na określone 

tematy. Na przykład Marek Psotta z 

Raciborza, który reprezentował Niemców 

z województwa śląskiego, zadba 

o prowadzenie debaty o tym, w jakich 

obszarach należy wyraźnie odgraniczyć 

się w swojej działalności od poczynań 

innych podmiotów społecznych. „To 

zadanie mnie interesuje” – mówi Psotta 

bez obaw przed podjęciem się tego 

trudnego przedsięwzięcia. 

Przede wszystkim jednak należy zapewnić 

przejrzystość realizacji procesu 

wytyczania celów strategicznych także 

poza rok 2015, jak również wprowadzania 

ewentualnych zmian istniejącej 

strategii. Ostatecznie, co najmniej kilkunastu 

z grona liderów, którzy uczestniczyli 

w spotkaniu, patrzy na sprawy 

z nieco innej perspektywy niż szeregowi 

członkowie mniejszości. Z chwilą 

sporządzenia protokołu z łubowickiej 

debaty strategicznej będzie okazja dla 

wszystkich, by wnieść własną cegiełkę 

do dalszej dyskusji. Będzie można 

o tym obszerniej poczytać na łamach 

„Wochenblatt.pl”. 


Niederen Tatra, wurde 1944 zum Zentrum 

des kommunistisch gesteuerten 

„Slowakischen Nationalaufstandes“. 

Ausstellungsort: Stredoslovenská galéria 

Banská Bystrica, Bethlen-Haus, 

Dolná ul. 8. Öffnungszeiten: Di-Fr 10- 

17 Uhr, Sa-So 10-16 Uhr. Weitere Ausstellungsobjekte 

in der Villa Skutetzky, 

Horná ul. 55, Öffnungszeiten: Di-So 

Dušan Kořený-Pöllich 

Fotos: Dušan Kořený-Pöllich




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Advertorial 

Lesen bereitgestellt. Promocja Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

12 Wochenblatt.pl 

17. – 23. Oktober 2014 





LARES: Niniejszy się nad materiał taką ewentualnością, służy choć wyłącznie zdaję do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

sobie sprawę, że różnie może być i stąd 

LARES: Diese Materialien nie chcę sind jednoznacznie lediglich powiedzieć, zum że Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

LARES: Niniejszy się ułoży, materiał zgodzę się pozostać służy wyłącznie starostą, do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

ale... Otrzymałem też inną propozycję 

wynikają? 

LARES: Diese Materialien – żebym sind ze względu lediglich na doświadczenie zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

W jakich okolicznościach zainteresował 

się Pan polityką? 

To, co robię na etapie powiatu, określam 

bardziej jako zarządzanie samorządowe, 

pracę dla dobra lokalnej społeczności, 

ale nie nazywałbym tego wielką 

polityką. A co mnie do tego wciągnęło? 

W 1990 roku powstawał nowy samorząd 

i wówczas zaproponowano mi 

pełnienie funkcji wiceburmistrza, a 

jednocześnie rada miejska zobowiązała 

mnie do zorganizowania urzędu 

rejonowego administracji rządowej w 

Oleśnie z udziałem kilku gmin. Zadania 

się podjąłem i je wykonałem, zostając 

jednocześnie pierwszym kierownikiem 

urzędu rejonowego w Oleśnie, który był 

wówczas jeszcze filią urzędu wojewódzkiego 

w Częstochowie, i rozpocząłem 

organizację powiatu. Tak zaczęła się 

zawodowe został przewodniczącym 

rady powiatu. W przeszłości pełniłem 

rolę przewodniczącego rady miejskiej w 

Oleśnie i dałem radę, a zatem być może 

propozycja ta nie jest bezsensowna. 

Jak w tak skomplikowanym politycz- 

LARES: Niniejszy powiecie, 

materiał 

przez tyle 

służy 

lat potrafił 

wyłącznie 

Pan 


w przyjacielskiej atmosferze dogadywać 

się z koalicjantami i nie wszczynać 


moja przygoda – z nazwijmy to – polityką. 

Kiedy został Pan starostą? 

Dokładnie w święto narodowe – 11 

listopada 1998 roku – i pełnię tę funkcję 

nieprzerwanie do tej pory. Jest tak 

pomimo faktu, że wybory na radnego, 

a następnie na starostę odbywają się regularnie 

co cztery lata i towarzyszy im 

awantur z opozycją? 

Bo zgoda buduje, a wyłącznie poprzez 

integrację i współpracę wszystkich 

mieszkańców tego powiatu możemy się 

dynamicznie rozwijać i odnieść sukces. 

Dlatego przez 16 lat bycia starostą oleskim 

wraz z moimi współpracownikami 


tem oleskim 

do 

i nagrodami. 

Foto: J. Stemplewski 

czyniliśmy wszystko, aby nie mieć przeciwników 

politycznych – i udało się! komicie służącej mieszkańcom naszego 362 km. Dotychczas środki na przepro- 

czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


Być może to efekt mojego spokojnego Celem władz starostwa było, jest i będzie, 

aby do nasza czytania. młodzież Powielanie musiała w tej w kwestii jakikolwiek gmin, które zawsze sposób na dro- 

zabronione. 

od wspaniale współpracujących z nami 

LARES: Niniejszy usposobienia? materiał służy wyłącznie 

Lata działalności w roli starosty oleskiego 

to sind także lediglich pasmo tzw. materialnych zum Lesen stem faktem, bereitgestellt. że z 8 szkół, które mieliśmy Jegliche dze. Vervielfältigung Nie ulega jednak wątpliwości, ist strengstens że 

stąd wyjeżdżać, dlatego zbudowany jegę 

powiatową przekazują nam pienią- 


większy stres niż przy innych wyborach, 

większe też jest ryzyko przegranej. Trzeba 

bowiem być wybranym podwójnie. 

Najpierw należy zostać radnym powiatowym 

z dużą ilością głosów, a dopiero 

później w tajnym głosowaniu wybiera 

się starostę. A zatem nie jest to takie 

proste. 

Dlaczego więc po raz kolejny zdecydował 

się Pan na start w wyborach na 

radnego powiatu oleskiego? 

Ze względu na mój wiek chciałem 

odpocząć i przejść na emeryturę. Taki 

był mój pierwszy zamiar. Później jednak 

wszystko jeszcze raz przemyślałem 

i doszedłem do wniosku, że tak nagle z 

dnia na dzień przestać pracować, i to 

tak intensywnie, jak to czyniłem do tej 

pory, byłoby dużym błędem. Dlatego 

podjąłem decyzję, aby wystartować w 

wyborach, żeby móc jeszcze jako radny 

wspomagać powiat, dzieląc się swoim 

wieloletnim doświadczeniem z przyszłym 

starostą, pomagając i doradzając 

mu. Jeśli tak by się stało, bardzo bym 

się cieszył, a przy tym nadal czułbym 

się potrzebny. 

A jeśli w tajnym głosowaniu Jan Kus 

zł, a przy tym borykał się z potężnymi 

problemami sprzętowymi. Udało nam 

się go uratować, wyprowadzić na prostą 

i sprawić, że dzisiaj nadal jest szpitalem 

powiatowym – a przy tym oddłużonym, 

notującym, co roku zyski i stale mo- 

LARES: Niniejszy dernizowanym, materiał bo tylko służy w tym wyłącznie roku Na czym do czytania. chciałby się Pan Powielanie skupić w rodzinne, w jakikolwiek które bardzo sobie sposób cenimy, bo zabronione. 

wpompowaliśmy w niego10 mln zł. pierwszej kolejności, gdyby został wybrany 

są trwałe i w nich najrzadziej dochodzi 


Do tego 

sind 

dysponuje 

lediglich 

on nowoczesnym 

zum Lesen bereitgestellt. 

do rady powiatu, a szczególnie, 

Jegliche 

do zwolnień 


pracowników, oraz te 

ist 

z sek- 


ponownie zostanie wybrany na starostę 

– co wtedy? Odmówi czy jeszcze raz 

podejmie się sterowanie powiatem? 

Choćby po to, by ewentualni następcy 

mogli w spokoju dojrzeć do pełnienia 

tej tak odpowiedzialnej funkcji. 

Nasz samorząd 

Komitet Wyborczy Wyborców 

Mniejszość Niemiecka 

Oleskie = zgoda, współpraca, sukces 

Z Janem Kusem, kandydatem na radnego powiatu oleskiego i jego obecnym starostą, rozmawia Krzysztof Świerc 

Szczerze mówiąc, nie zastanawiałem 

się nie zgodzę. W obecnej sytuacji trzeba 

uzbroić się w cierpliwość i zobaczyć, 

jaka zaistnieje sytuacja. Być może, jeśli 

będą na mnie bardzo mocne naciski, to 

trudno mi będzie powiedzieć „nie” i na 

pewien czas, np. na rok, kiedy wszystko 

Stało się tak dlatego, że z każdym, kto do 

mnie przyszedł, potrafiłem się dogadać, 

wyjaśniać punkty sporne i znajdywać 

wspólny dla nas mianownik. Czasami aż 

się dziwię, że tak fantastycznie ta współpraca 

u nas się zawiązywała i rozwijała. 

sukcesów. Które z perspektywy czasu 

uważa Pan za swoje największe zawodowe 

osiągnięcia, do dzisiaj służące 

lokalnej społeczności? 

Z punktu widzenia zawodowego 

największą satysfakcję sprawia mi stan 

lądowiskiem dla helikopterów, które jest 

trzecim takim w całym województwie 

opolskim. To nas napawa dumą, bo jest 

efektem dobrze zrobionej roboty, zna- 

Od starosty Jana Kusa emanuje siła spokoju i rozwaga, co zaowocowało wieloma sukcesami w zarządzaniu powia- 

powiatu. 

Warto też wspomnieć o znakomitym 

stanie szkół ponadgimnazjalnych 

w powiecie oleskim, a przecież to też 

efekt wysiłku starosty i jego współpracowników! 

w chwili powstawania powiatu, 7 nadal 

istnieje i to pomimo niżu demograficznego! 

Stale też notujemy więcej uczniów 

w naszych szkołach ponadgimnazjalnych 

od liczby kończących w naszym 

powiecie gimnazja! Oznacza to, że coraz 

LARES: Niniejszy szpitala materiał powiatowego służy w Oleśnie, wyłącznie który więcej do młodzieży czytania. spoza naszego Powielanie powiatu cia, jak w to jakikolwiek wygląda w powiecie sposób oleskim? zabronione. 

był na granicy upadku i likwidacji. Jego przyjeżdża do nas, co świadczy o tym, Dość dobrze, bo liczba osób bez pracy nie przeanalizuję. 

LARES: Diese Materialien zadłużenie sind sięgało lediglich już bowiem zum 12 mln Lesen że kierunki, bereitgestellt. jakie mamy w naszych Jegliche wy- 

jest Vervielfältigung u nas i w mieście Opolu najniższa ist strengstens untersagt. 

remontowanych, zmodernizowanych, 

nowocześnie urządzonych szkołach są 

wyśmienite. Jedynym problemem jest 

to, że niż demograficzny pogłębia się i 

jakąś reorganizację w określonym czasie 

trzeba będzie przeprowadzić. 

gdyby pozostał na stanowisku starosty? 

W głównej mierze skoncentrowałbym 

się na zdecydowanej poprawie dróg w 

powiecie oleskim, a jest ich dokładnie 

wadzenie remontów zawsze były nie 

wystarczające. Owszem, we wcześniejszych 

latach w tej materii dość dużo zrobiliśmy, 

bo co roku korzystamy z tzw. 

schetynówek i innych, dodatkowych 

środków, w tym z tych otrzymywanych 

nasze drogi wymagają jeszcze większych 

nakładów finansowych i troski o nie, 

stąd zajęcie się tym tematem uważam 

za priorytet. 

O jakości życia w poszczególnych regionach 

świadczy też poziom bezrobo- 

w województwie opolskim, sięga 11,5 

procent. Chcemy jednak, aby liczba osób 

bez zatrudnienia stale u nas spadała, ale 

problemem jest to, że nie posiadamy na 

swoim terenie dużych zakładów pracy. 

Te, które u nas funkcjonują, to firmy 

tora małych i średnich przedsiębiorstw. 

Drugie z wymienionych też mocno promujemy, 

dzięki czemu powstał u nas 

słynny już nie tylko w regionie opolskim 

Powiat 

oleski 

„Koszyk Oleski”, który zrzesza 17 firm 

z sektora MŚP promujących zdrową 

żywność. Dodam, że „Koszyk Oleski” 

to inicjatywa, która powstała w moim 

wydziale promocji i przekształciła się 

już w stowarzyszenie, które teraz samo 

decyduje o tym, czy danego producenta 

można i warto przyjąć do siebie lub nie. 

Wiem, że nie jest to takie łatwe. 

Jednak z przyciąganiem dużych inwestorów 

macie problemy, z czego one 

Jako powiat nie mamy terenów inwestycyjnych, 

ale za to jesteśmy w stanie 

wspomagać przedsiębiorców i nowo 

otwierające się zakłady w inny sposób 

– m.in. przez wydział budownictwa, 

geodezyjny, urząd pracy czy też poprzez 

przyspieszanie pewnych procedur. Zapewniam 

jednak, że nowi inwestorzy, 

kiedy tylko zwrócą się do nas, otrzymają 

stuprocentową pomoc, jakiej jesteśmy w 

stanie im udzielić! Mamy do tego odpowiednio 

przygotowanych ludzi, którzy 

bezpośrednio zajmują się inwestorami 

i... wielkie chęci. 

Które z cech charakteru sprawiają, że 

jest Pan tak skuteczny w swojej pracy? 

Empatia i duża potrzeba pomagania 

ludziom, którzy do mnie przychodzą, by 

jak najskuteczniej załatwiać sprawy, na 

co uczulam też swoich współpracowników. 

Oczywiście są takie, których nie da 

się pomyślnie zamknąć i wówczas więcej 

czasu poświęcam na tłumaczenie zainteresowanym, 

dlaczego jest to niemożliwe, 

bo np. – niezgodne z przepisami, jakie 

trzeba spełniać, itd. Takie podejście do 

ludzi ułatwia mi to, że mam ugodowy 

charakter, co jedni chwalą, a inni krytykują. 

Ja jednak jestem przekonany, że 

właśnie dzięki mojemu usposobieniu 

udało mi się w roli starosty tak wiele 

dobrego osiągnąć. Dlatego cieszę się, 

że taki właśnie jestem, a przy tym zawsze 

pozytywnie nastawiony. Nigdy 

też z góry nie mówię, że coś nie da się 

załatwić, zanim danej sprawy dokładnie 

Skąd czerpie Pan siłę i tyle energii, 

by tak sprawnie dowodzić powiatem 

oleskim – trudnym i skomplikowanym? 

Żeby pozostać sprawnym, zarówno 

fizycznie, jak i umysłowo, nie można 

zamykać się w domu czy w biurze i siedzieć 

wyłącznie nad przepisami i książkami. 

Z tego też powodu w ostatnich 

latach stałem się bardzo aktywny, m.in. 

dużo czasu spędzam w moim ogródku, 

gdzie wykonuję mnóstwo prac, które dostarczają 

mi wiele energii, siły fizycznej i 

napędzają do działania. Nie odmawiam 

sobie też intensywnych spacerów. q 

Projekt i realizacja: Krzysztof Świerc 

Foto: Jerzy Stemplewski 



Jan Kus po godzinach 

Co najbardziej podoba się Panu w kobietach, 

a co drażni? 

U kobiet najbardziej cenię inteligencję. Podoba 

mi się także ciepłe usposobienie, elegancja w 

ubiorze, zachowaniu, gestach oraz delikatność i 

LARES: opiekuńczość. Niniejszy Nie lubię materiał odwrotności tych służy cech. wyłącznie Ludzi zakłamanych, do którzy czytania. w rozmowie ze Powielanie mną ale ostatecznie w problemy jakikolwiek jakoś się rozwiązywały. 

Reasumując – mimo wszystko nic bym 

sposób Pan zabronione. 

zobaczyć? 

Małe przyjemności? 

mówią jedno, ale już godzinę później w innym 

miejscu Lesen potrafią bereitgestellt. powiedzieć coś zupełnie Jegliche nie zmieniał. Vervielfältigung ist strengstens słyszałem – dobrego untersagt. 

i LARES: Diese Materialien To przede wszystkim sind sport, który lediglich towarzyszy zum złego. 

Po 45 latach pracy największym moim marzeniem 

jest wypoczynek, ale nie w fotelu, 

z pilotem, lecz wędrówki, zwłaszcza pośród 

pięknych lasów i pól powiatu oleskiego. 

Czego Pan nie toleruje? 

przeciwnego. 

Jest ktoś, komu chciałby Pan przyłożyć? 

Zdarza się, że mam pretensje do jakichś osób, 

ale jak do tej pory nikogo nie uderzyłem, a co 

ważniejsze – nie zamierzałem i nie zamierzam. 

Gdyby miał Pan czarodziejską różdżkę... 

Czy jest coś, co zmieniłby Pan w swojej przeszłości? 

Jeśli chodzi o pracę zawodową – w zasadzie nic, 

wszystko jakoś dobrze się układało. Prywatnie 

różnie bywało, przykrości mnie nie ominęły, 

Największa słabość. 

Nie potrafię odmawiać. 

Jaka jest największa zaleta mniejszości niemieckiej? 

Pracowitość i pokazywanie innym, że jeśli 

człowiek ciężko i solidnie pracuje, to ma po- 

Bardzo interesuje mnie tematyka religijna, 

co zawdzięczam w dużej mierze mojej żonie. 

Pasjonuje mnie również historia, choć z wykształcenia 

jestem matematykiem. 

Są jakieś miejsca na świecie, które chciałby 

Tak – USA, bo tam nie byłem, a tyle o tym kraju 

Jakiej drużynie piłkarskiej pan kibicuje w 

Niemczech, jakiej w Polsce i jakiego futbolu 

nie lubi? 

W Bundeslidze – Bayernowi München, bo podoba 

mi się styl gry tego zespołu i profesjonalne 

prowadzenie całego klubu. Jeśli chodzi o 

Polskę, to zawsze byłem zwolennikiem Górnika 

mi od najmłodszych lat, bo byłem aktywnym 

sportowcem, uprawiając piłkę nożną, ale interesuję 

się też innymi dyscyplinami sportowymi 

i kiedy tylko czas mi pozwala, zatapiam się w 

transmisjach telewizyjnych oraz w czytaniu 

informacji sportowych. Pilnie śledzę też postępy 

i sukcesy naszej wspaniałej kulomiotki To koncentrowałbym się na załatwieniu zytywne efekty. 

LARES: Ani Wloki, Niniejszy która pochodzi materiał z naszego powiatu. służy wyłącznie jednej konkretnej do sprawy, czytania. lecz rozwiązałbym Powielanie Książki o jakiej w tematyce jakikolwiek czyta pan najczęściej? 

angielskim – jest zbyt brutalny. 


Marzenie? 

ich wiele, bo potrzeb jest sporo. 


Zabrze. Nie przepadam natomiast za futbolem 

q




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen RAtgeber bereitgestellt. Poradnik Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Porady: Praca w Niemczech – w niedziele, święta oraz w godzinach nocnych 


Prawa pracownika 





Praca w niedziele, święta i inne 

dni ustawowo wolne od pracy oraz 

w godzinach nocnych należy w wielu 

przedsiębiorstwach do reguły. 

W służbie pielęgniarskiej, hotelach 

lub restauracjach pracownik musi 

być w te dni dyspozycyjny. 

Dla tych szczególnych godzin pracy 

istnieją jednak osobne reguły dotyczące 

wynagrodzenia, na które trzeba 



zwrócić baczną uwagę. Jakie dokładnie 

prawo przysługuje pracownikowi, jak 

wygląda wynagrodzenie za te dni oraz 

na jakie punkty powinien zwrócić szczególną 

uwagę, wybierając i zatrudniając 

się w branżach wymagających pracy w 

niedziele i święta. 




w święta. 


Reguły dotyczące pracy w niedziele 

i święta 

To, w jakich zawodach oraz w jakim 

czasie można zatrudniać pracowników 

w niedziele i święta, uregulowane jest 

w prawie o czasie pracy (Arbeitszeitgesetz). 

Według tego prawa praca w 

niedziele i święta jest niedozwolona. 

Zakaz pracy w te dni obowiązuje od 0 

do 24:00. Jako odszkodowanie za pracę 

w te dni trzeba pracownikom zagwarantować 

dzień wolny. Ważne są zapisy 

zawarte w umowie o pracę. Jeżeli jest 

zapisane, że czas pracy obejmuje dni od 

poniedziałku do piątku, zabroniona jest 

praca w niedziele. 

Wyjątki 

Od podanych wyżej reguł istnieją 

jednak wyjątki. Przy regularnej pracy 

wynagrodzenia, co dokładnie krok pożałujecie. 

LARES: Niniejszy Niestety materiał prawo nie przewiduje służy wyłącznie dodatku Pracownik do czytania. nocnych godzin Powielanie to pracownik, 

który pracuje w godzinach noc- 

kroku w wytłumaczone jakikolwiek jest w powyższym sposób zabronione. 

do wynagrodzenia za pracę w niedziele 


i święta. Należy jednak zwrócić szczególną 

do uwagę czytania. na to, i co Powielanie zawierają świadczy w jakikolwiek pracę nocną. Pracownik sposób ten zabronione. 

nych lub przynajmniej 48 dni w roku sługują pracę w te dni. 


oraz w jakim czasie 

uregulowania w zbiorowym układzie ma prawo przed podjęciem pracy oraz 


na zmiany początek oraz koniec ciszy 

niedzielnej (Sonn- und Feiertagsruhe) 

może być do 6 godzin przesunięty. Warunkiem 

jest jednak, że całe przedsiębiorstwo 

przez 24 godziny wstrzymuje 

pracę. U kierowców może to zostać 

przesunięte do 2 godzin. Oznacza to na 

przykład, że kierowca może wyruszyć o 

godzinie 22:00 w niedzielę do pracy, a od 

Świątki (Pfingstsonntag). 

LARES: Niniejszy materiał w prawie o czasie służy pracy. wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Reguły dotyczące pracy w godzinach 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen nocnych bereitgestellt. Jegliche Nie Vervielfältigung pożałujecie ist strengstens untersagt. 

22:00 w sobotę nie może już pracować. 

Istnieją zawody, które wymagają pracy 

w weekendy bądź święta, dlatego też 

mogą one być wykonywane. Chodzi tu o 

pracę w szpitalu, w hotelach, na targach, 

które zazwyczaj odbywają się w weekendy, 

w siłowniach, w ochronie imprez 

i obiektów. Piekarz może pracować w 

niedziele i święta tylko do 3 godzin. W 

sytuacjach kryzysowych, gdy przedsiębiorstwu 

zagraża niebezpieczeństwo 

(np. powódź, pożar) mogą w dni wolne 

zostać przeprowadzone prace prowadzące 

do uratowania firmy. W szczególnych 

przypadkach organ nadzorczy (Gewerbeaufsichtsamt) 

na wniosek pracodawcy 

może zadecydować o pracy w dniach 

wolnych. Dla pewności, gdy zostaniemy 

zmuszeni ze względu na zaistniałą 


W jakich zawodach 

można zatrudniać 

pracowników 

w niedziele 

i święta – te kwestie 

są uregulowane 

sytuację do pracy w niedzielę bądź święto, 

można to sprawdzić i upewnić się 

w odpowiednim organie nadzorczym. 

Odszkodowanie za pracę w niedziele 

i święta 

musi otrzymać jeden dzień wolnego. 

Za przepracowaną niedzielę też otrzymuje 

wolny dzień w kolejnych dwóch 

tygodniach, natomiast za przepracowane 

święto, które wypada w tygodniu, należy 

mu się w ciągu 8 tygodni dzień wolny. 

pracy (Tarifvertrag). Jeżeli układ ten 

przewiduje dodatek za pracę w dni świąteczne, 

to jest to jedynie za dni ustawowo 

wolne od pracy. Nie dotyczy to 

dni takich jak Niedziela Wielkanocna 

(Ostersonntag) czy niedziela Zielone 

Praca w godzinach nocnych to praca 

powyżej 2 godzin między 23:00 a 6:00. 

Jeżeli ktoś pracuje do 24:00 lub zaczyna 

pracę o 4:00, to nie jest to praca w godzinach 

nocnych. Tak jak i w pracy w normalnych 

godzinach tygodniowych, tak 

za dłuższy czas pracy powinno nastąpić 

w ciągu miesiąca lub 4 tygodni, tak aby 

w tym okresie średni czas pracy wynosił 

8 godzin dziennie. 

Szczególne prawa dla pracy nocnej 

w określonych przedziałach czasu do 

bezpłatnych badań w medycynie pracy. 

Jeśli jednak taki tryb pracy wyraźnie 

szkodzi zdrowiu pracownika, gdy ma 

on na utrzymaniu dziecko poniżej 12. 

roku życia lub chorą osobę, którą musi 

się opiekować, pracodawca ma obowiązek 

zapewnić mu na jego życzenie 

miejsce pracy nie obejmujące godzin 

nocnych! Pracodawca powinien jako 

wyrównanie za godziny nocne zapewnić 

takiemu pracownikowi płatne dni 

wolne bądź dodatek do wynagrodzenia. 

Sądy pracy uważają, że najbardziej 

odpowiednim dodatkiem jest dodatek 

nocny w wysokości 25 procent. Istnieje 

możliwość dodatku poniżej 25 procent, 

lecz wszystko jest zależne od wykonywanego 

zawodu. Wysokość dodatku jest 

zatem wolnym wyborem pracodawcy. 

Jeżeli pracownik się zwolni, a nie ma 

wybranych dni wolnych za nocną pracę, 

istnieje wtedy tylko możliwość dodatku 

do wynagrodzenia. 

Dodatki za pracę w godzinach nocnych, 

w niedziele i święta 

Dodatki za pracę w godzinach nocnych, 

w niedziele i święta są nieopodatkowane. 

Nie podlegają pod podatek 

od wynagrodzenia ani pod składki na 

ubezpieczenie społeczne. Dotyczy to 

dodatków: 

– 25% za pracę nocną, 40% za pracę 

w szczególnych godzinach 

– 50% za pracę w niedziele 

– 125% za pracę w dni ustawowo 

wolne od pracy oraz 150% za pracę 

Jeżeli zatem wybieramy zawód, który 

zobowiązuje nas do pracy w godzinach 

nocnych, w dni świąteczne lub niedziele, 

powinniśmy dokładnie się dowiedzieć, 

jakich reguł powinien przestrzegać pracodawca 

w kwestiach wynagrodzenia 

oraz w kwestii dni wolnych, które przy- 

Rubryka jest tworzona przez 

Krzysztofa Świerca 

oraz firmę Smuda Consulting. 

Zachęcamy również do odwiedzenia 

strony www.intertax24.com 

oraz www.smuda-consulting.com. 

Familiäres Erotikstudio 


in der Schweiz, 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. mit guten 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Verdienstmöglichkeiten 

untersagt. 

sucht Verstärkung 

auch Anfängerin! 


0041/762814146 

http://www.facebook.com/wochenblattpl 

haus45.ch 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens 7489 

untersagt. 

zaprasza do odwiedzania strony internetowej 


LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 

8032 


W 

wybranych zawodach i w wielu 

przedsiębiorstwach praca w dniach 

ustawowo wolnych od pracy oraz w godzinach 

nocnych to coś zupełnie normalnego, 

a czasami jest wręcz wymogiem, 

jak choćby w szpitalach, restauracjach 

LARES: Niniejszy Pracownik materiał musi mieć służy zapewnione wyłącznie też w godzinach do czytania. nocnych praca Powielanie powinna czy hotelach. Osoby decydujące się na 

te dni oraz na co powinni 


przynajmniej 15 niedziel wolnych w obejmować 8 godzin. Dozwolona jest też wykonywanie zawodu w takich właśnie 

LARES: Diese Materialien roku. Za sind pracę lediglich w niedzielę lub zum święto Lesen praca bereitgestellt. po 10 godzin, jednak wyrównanie 

branżach doskonale o tym wiedzą i bar- 


dzo często z góry godzą się na pewne 

niedogodności, przez co o szczegóły nie 

pytają, bo sądzą, że więcej praw nie mają. 

Błąd! Ponieważ właśnie dla tych szczególnych 

godzin i dni pracy istnieją, jak 

się okazuje, specjalne reguły dotyczące 

Rys. Andrzej Sznejweis 

tekście, z którym zainteresowani 

powinni się w skupieniu, 

dokładnie zapoznać. 

Dzięki temu dowiedzą się, 

jakie prawa im przysługują, 

jak wygląda wynagrodzenie 

zwracać szczególną uwagę, zatrudniając 

się w branżach wymagających pracy w 

niedziele, święta czy też w godzinach nocnych. 

A bardziej dociekliwych zachęcam 

także do tego, aby zapoznali się z prawem 

o czasie pracy. Jeśli tak postąpicie, zgłębicie 

wiedzę na temat tego, jakie prawa 

wam przysługują, a co za tym idzie – nie 

Notował Krzysztof Świerc 


www.wochenblatt.pl 

7709 

Foto: A. Durecka 

8048




14 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Siatkówka: 2. seria spotkań PlusLigi 

neutralizując przy tym najlepszych w 

kędzierzyńskim teamie – Loha, Kooya, 

Możdżonka i Zagumnego, co sprawi- 

Zaksa utonęła w Gdańsku 

ło, że i ta parta zakończyła się wygraną 

Gdańska 25:20, a Zaksa przegrywała 

już 0:2. 

W 

17. – 23. Oktober 2014 



Po gładkiej wygranej 3:1 w premierze 

sezonu w Częstochowie z AZS-em 

sądzono, że siatkarze Zaksy Kędzierzyn-Koźle 

poradzą sobie również 

w drugiej serii spotkań bieżącego 

sezonu w Gdańsku z tamtejszym 

Treflem. Tak się jednak nie stało, 

podopieczni Sebastiana Świderskiego 

nieoczekiwanie ulegli rywalom 

aż 0:3, nie stawiając oporu praktycznie 

w żadnym secie! 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie przerwę w jakikolwiek techniczną Zaksa sposób schodziła, zabronione. 

minionych rozgrywkach gdańszczanie 

nie należeli Diese do Materialien ligowych sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche a po Vervielfältigung chwili przegrywała już 9:13. ist Od strengstens 

ustępując rywalom dwoma punktami, 

oraz Schulz, Stępień, Czunkiewicz 

LARES: untersagt. 

tego momentu Trefl uspokoił swoją grę 

i był jeszcze dokładniejszy w ataku, a na 

szczególne wyróżnienie zasłużyli Grzyb 

i reprezentant Niemiec Schwarz (uznany 

za najlepszego zawodnika meczu), którzy 

poprowadzili gdańszczan do wygra- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie nia tego w jakikolwiek seta 25:18 i całego meczu sposób 3:0. zabronione. 

AZS Olsztyn – Transfer Bydgoszcz 2:3 

W ten sposób Zaksa poniosła pierwszą Cuprum Lubin – Skra Bełchatów 0:3 

LARES: Diese Materialien Gładka porażka sind 0:3 w lediglich Gdańsku z Treflem nie zum osłabiła medalowych Lesen ambicji bereitgestellt. Zaksy w tym sezonie. Foto: J. Jegliche Stemplewski 

ligową Vervielfältigung porażkę w bieżącym sezonie, ist strengstens a untersagt. 

mocarzy, jednak w trakcie przerwy 

w rozgrywkach dokonali znaczących 

wzmocnień, sprowadzając do swojego 

teamu m.in. byłego kędzierzynianina 

Piotra Gacka i nowo upieczonego mistrza 

świata Mateusza Mikę. Do tego 

trenerem tego zespołu został były selekcjoner 

polskiej reprezentacji, Włoch 

Andrea Anastasi. Pomimo tego przed 

pierwszym gwizdkiem arbitra zdecydowanym 

faworytem tej konfrontacji była 

mierząca w medal tego sezonu Zaksa. 

Fatalnie w ataku 

Jednak mecz na Ergo-Arenie od początku 

do końca przebiegał praktycznie 

drugą w historii 9 spotkań z gdańskim 

teamem (pierwszej doznała w grudniu 

2012 r.). Lotos z kolei nieoczekiwanie 

ma na koncie komplet dwóch zwycięstw 

i zaczyna pomału potwierdzać przedsezonowe 

opinie ekspertów, którzy upa- 


właściwe 

materiał 

oblicze. 

służy wyłącznie do czytania. Powielanie 

trywali 

w 

w 

jakikolwiek 

tym zespole „czarnego 

sposób 

konia” 

miejscowych. 

zabronione. 

rozgrywek. 

Skuteczna reprymenda 


pod dyktando miejscowych. W pierwszej 

odsłonie kędzierzynianie co prawda 

próbowali nawiązać walkę z Treflem i 

dorównywali rywalom w wielu elementach 

siatkarskiego kunsztu. Między innymi 

mieli aż 53 procent skuteczności 

w przyjęciu, z czego prawie 30 procent 

odbiorów było perfekcyjnych, ale Zaksa 

wyraźnie ustępowała przeciwnikom w 

Następny rywal – Cuprum Lubin 

Najbliższą okazję do rehabilitacji 

siatkarze Zaksy Kędzierzyn-Koźle 

będą mieli w następnej serii spotkań, 

kiedy to po raz pierwszy w obecnych 

rozgrywkach wystąpią przed własną pu- 

momencie wydawało się, że kędzierzynianie 

materiał przegrają tego seta służy jeszcze wyłącznie dotkli- 

niesieni do dopingiem czytania. niemal 5000 Powielanie widzów nowicjusz w jakikolwiek – Cuprum Lubin. sposób W dwóch zabronione. 

Andrei Anastasiego, jego podopieczni blicznością, a rywalem będzie ligowy 


wiej niż pierwszego. Jednak miejscowi znów zaczęli grać dobrze i skutecznie, dotychczas rozegranych spotkaniach 


ataku, w którym imponowali wspomniany 

wcześniej Mateusz Mika oraz 

reprezentant USA, Murphy Troy. Efekt? 

Podopieczni Andrei Anastasiego wygrali 

25:20, obejmując w meczu prowadzenie 

1:0. Nikt jednak w tym momencie w 

ekipie gości nie załamywał rąk. Wszyscy 

wierzyli, że po zmianie stron role się 

odwrócą, a jeden z głównych faworytów 

rozgrywek wreszcie pokaże swoje 

Tak się jednak nie stało, nadal lepszym 

zespołem był Trefl i wciąż w ataku 

imponował Troy, co błyskawicznie przekuło 

się w prowadzenie gospodarzy różnicą 

trzech punktów, które po kilku minutach 

urosło do siedmiu oczek. W tym 

wyraźnie zaczęli lekceważyć (!) Zaksę, 

a tym samym seryjnie popełniać błędy, 

tracąc przez to pięć punktów z rzędu. W 

tym momencie wydawało się, że ekipa 

Sebastiana Świderskiego wykorzysta 

ten fakt i wyrówna stan meczu na 1:1. 

Jednak po reprymendzie trenera Lotosu, 

Kropka nad i 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie Przegranie w jakikolwiek dwóch pierwszych sposób setów zabronione. 

sprawiło, że aby z Wybrzeża wyjechać 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche choćby Vervielfältigung z jednym punktem, kędzierzy- 


nianie musieli wygrać następne dwie 

partie. To z kolei sprawiło, że trzecia 

odsłona okazała się najbardziej zaciętą, 

ba, początek należał do kędzierzynian, 

którzy prowadzili już 5:4. Niestety później 

było już tylko gorzej i na pierwszą 

lubinianie ponieśli komplet porażek, i 

to na własnym parkiecie. W premierze 

sezonu 1:3 ulegli Resovii Rzeszów, a w 

minionej kolejce 0:3 Skrze Bełchatów. 

Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, 

że Cuprum walczyło dotychczas z dwoma 

najlepszymi obecnie zespołami w 

PlusLidze – kolejno z wicemistrzem i 

mistrzem Polski, stąd z punktu widzenia 

kędzierzyńskiego zespołu lekceważenie 

rywala nie może wchodzić w rachubę. 

Krzysztof Świerc 

Sportkaleidoskop 


Kreuzburg wieder Spitzenreiter 

Legionowo 0:2. In der Tabelle führt der 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Nur bereitgestellt. einen Spieltag lang durfte Jegliche sich MKS Vervielfältigung Kreuzburg mit bislang 25 Punkten, ist strengstens untersagt. 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie den zweiten do czytania. Tabellenrang abgerutscht, Powielanie Skalnik w überrascht jakikolwiek Szombierki sposób zabronione. 

nachdem der MKS Kreuzburg mit einem In der 3. Fußball-Liga kam es am 

LARES: Diese Materialien Jak na razie sind piłkarze lediglich ręczni Gwardii Opole kroczą zum od Lesen 3:0 beim bereitgestellt. MKS Puławy erneut Jegliche auf den vergangenen Vervielfältigung Spieltag zu einer ist großen strengstens untersagt. 

Gwardia nicht zu bremsen 

Der Tabellenführer in der ersten 

Handball-Liga, Gwardia Oppeln, hat in 

seinem fünften Saisonspiel zum fünften 

Mal gewonnen. Vor heimischen 

Publikum besiegte das Team mit einem 

überragenden 35:16 MSPR Liegnitz. 

Eine komplette Punkteausbeute verbuchte 

auch der Tabellenzweite KSSPR 

Końskie mit einem 30:20-Auswärtserfolg 

gegen ŚKPR Schweidnitz 30:20. Weitere 

Ergebnisse: Ostrovia Ostrowo - Czuwaj 

Przemyśl 39:34, SPR Tarnów - MTS 

Chrzanów 31:28, Olimpia Deutsch Piekar 

- MKS Kalisch 29:21, Olimp Grottkau 

- Viret Zawiercie 29:29, AZS Grünberg 

- KSZO Ostrowiec Świętokrzyski 22:25. 

In der Tabelle führt Gwardia Oppeln 

LARES: Niniejszy hinter materiał KSZO Ostrowiec służy Świętokrzyski wyłącznie Stal Stalowa do czytania. Wola - Kotwica Powielanie Kolberg 2:2, Der Tabellenführer w jakikolwiek setzte sich sposób bei Stal zabronione. 

(13. Platz) und MKS Kalisch (12. Platz) Górnik Waldenburg - Zagłębie Sosnowitz 

0:2, 

Bielitz-Biala mit 2:1 durch und feierte 


zurückliegt. 

sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. 

Nadwiślan Guhrau - Legionovia 

Jegliche 

damit 


seinen 11. Sieg im 14. Ligaspiel. 


mit der vollen Punkteausbeute von zehn 

Punkten, jeweils zwei Zähler vor KSSPR 

F1: GP Rosji – Hamilton inauguracyjnym zwycięzcą 

Mercedes czempionem konstruktorów! 


Zjednoczonych Emiratach Arabskich czego zniszczył opony i musiał zjechać 


Pierwsze zwycięskie trofeum po wyścigu na torze w Soczi – stolicy tegorocznych 

zimowych igrzysk olimpijskich – wręczył osobiście Lewisowi 

Hamiltonowi prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin. 

Mimo sporych kłopotów za plecami 

Brytyjczyka na mecie zameldował 

się Nico Rosberg. Dziewiąty podwójny 

sukces Mercedesa miał wyjątkowy smak, 

oznaczał bowiem dla „Srebrnych Strzał” 

zapewnienie tytułu wśród konstruktorów, 

czego dokonały jako pierwszy 

niemiecki zespół w historii! Przy stanie 

posiadania 565 pkt przewaga nad 

kolejną ekipą – teamem Red Bulla, od 

którego przejęły mistrzowską koronę – 

wynosi obecnie nieosiągalne 223 pkt. 

Klasyfikacja kierowców po 16 

wyścigach 

1. L. Hamilton – 291 pkt 

2. N. Rosberg – 274 

3. D. Ricciardo – 199 

LARES: Niniejszy zawody materiał w Brazylii (9.11.). służy W klasyfikacji 

kierowców nic nie jest przesądzone, – przeszarżował na drugim zakręcie 3. Valtteri Bottas (Williams) +17,425 (1) – 

wyłącznie 2. Nico do Rosberg czytania. (Mercedes) Powielanie +13,657 (1) początkowym w jakikolwiek błędem. sposób zabronione. 

4. V. Bottas – 145 

LARES: Diese Materialien zwłaszcza sind że podczas lediglich ostatniego zum GP Lesen w i gwałtownie bereitgestellt. zahamował, w Jegliche wyniku piąte Vervielfältigung podium w tym roku; był niezwykle ist strengstens 5. S. Vettel – 143 untersagt. 

Dotąd Mercedes dwukrotnie triumfował 

jako dostawca silników (1998 r. do 

spółki z McLarenem oraz 2009 z Brawn 

zwycięstwa do zwycięstwa. 

Foto: J. Stemplewski 

Końskie und Olimpia Deutsch Piekar. 

Schlusslicht (14. Platz) ist der AZS Grünberg, 

der bislang nur einen Punkt einfuhr 

und jeweils mit gleicher Punktzahl 

GP). Dostarczyciel opon na potrzeby 

F1, firma Pirelli mocno przeliczyła się 

najbardziej skorzystał Rosberg, ponadto 

wszyscy punktujący pojechali na jeden 

pit-stop. Teraz nastąpią trzy tygodnie 

wytchnienia przed kolejną odsłoną w 

Austin (USA). W tym roku sezon kończy 

się dość późno, bo 23 listopada w 

Abu Zabi, a po drodze mamy jeszcze 

Mecz na Ergo-Arenie 

od początku do końca 

przebiegał praktycznie 

pod dyktando 

Energetyk ROW Rybnik über seine Tabellenführungt 

in der 2. Fußball-Liga 

freuen. Am vergangenen 12. Spieltag 

kamen die Rybniker nicht über 

ein 1:1-Heimremis gegen Puszcza 

Niepołomice hinaus und sind nun auf 

ersten Tabellenplatz klettern konnte. 

Weitere Ergebnisse: Znicz Pruszków 

- Limanovia Limanowa 3:0, Raków 

Tschenstochau - Błękitni Stargard 1:2, 

Rozwój Kattowitz - Okocimski Brzesko 

3:0, Siarka Tarnobrzeg - Stal Mielec 0:0, 

punkty będą liczone podwójnie! 

1. Lewis Hamilton (Mercedes) – 

1:31:50,744 (1 pit-stop) – 31. sukces w 

karierze, czwarty z rzędu, 38. pole position; 

w liczbie wygranych awansował w 

klasyfikacji wszech czasów na 6. pozycję, 

wygranych przy 4 Rosberga i 3 Ricciardo), 

już dziś zostałby niepodważalnym 

mistrzem; poza początkowym „wyskokiem” 

Rosberga, prowadził niezagrożony 

przez cały wyścig; po dekoracji krzyknął 

w kierunku rosyjskiej publiczności 

„спасибо”. 

jeweils zwei Punkte vor Energetyk ROW 

Rybnik, Rozwój Kattowitz und Błękitni 

Stargard. Schlusslicht auf dem 18. Platz 

ist mit nur zwei Zählern Górnik Waldenburg. 

Überraschung. In Beuthen unterlag der 

bislang in der oberen Tabellenhälfte rangierende 

Lokalmatador Szombierki dem 

bis dahin Tabellenletzten Skalnik Graase 

mit 0:1. Einen Dreier verbuchte hingegen 

das zweite Beuthener Team Polonia. 

do boksu podczas pierwszej rundy, by 

wymienić je na twardszą mieszankę, 

po czym spadł na 20. miejsce; jednak 

ogumienie do końca wyścigu (52 okrążenia) 

pozostało w zaskakująco dobrym 

stanie, co w połączeniu z potęgą silnika 

z diagnozą stanu nawierzchni toru w wyrównując dorobek rodaka – Nigela i bolidu Mercedesa pozwoliło na stałe 

LARES: Niniejszy Rosji, dając materiał do dyspozycji służy mieszanki wyłącznie ulegające 

minimalnej degradacji, na czym największą ilość zwycięstw w sezonie (9 górę, gdy w tym czasie czołówka stop- 

Mansella; do gdyby czytania. tytuły przydzielano Powielanie za podkręcanie w jakikolwiek tempa i przebijanie sposób się w zabronione. 


niowo zjeżdżała do boksu i wyjeżdżała 

już za nim lub była kasowana na torze; 

na Bottasa przyszedł czas podczas 31. 

kółka, a przecież opony w maszynie 

Williamsa teoretycznie powinny być w 

dużo lepszym stanie! Tym samym do 

minimum ograniczył straty związane z 

Dokumentacja meczu 

Lotos Trefl Gdańsk – Zaksa Kędzierzyn- 

-Koźle 3:0 (25:20, 25:20, 25:18) 

Lotos Gdańsk: Falaschi, Schwarz, Gawryszewski, 

Troy, Mika, Grzyb, Gacek (l) 

Zaksa Kędzierzyn-Koźle: Zagumny, 

Loh, Możdżonek, Witczak, Kooy, Gladyr, 

Zatorski (l) oraz Abdel-Aziz, Wiśniewski, 

Dijk, Zapłacki 

Dokumentacja kolejki 

Lotos Gdańsk – Zaksa Kędzierzyn-Koźle 3:0 

Jastrzębski Węgiel – AZS Częstochowa 3:2 

Resovia Rzeszów – BBTS Bielsko-Biała 3:0 

AZS Warszawa – Effector Kielce 3:2 

Czarni Radom – MKS Będzin 3:0 

Tabela 

1. Radom...................2...........6.............6:0 

2. Bełchatów..............2...........6.............6:1 

3. Rzeszów.................2...........6.............6:1 

4. Gdańsk...................2...........6............ 6-1 

5. Jastrzębie...............2...........5.............6:2 

6. Warszawa..............2...........4.............6:4 

7. Bydgoszcz..............2...........3.............5:5 

8. K.-Koźle.................2...........3.............3:3 

9. Olsztyn...................2...........1.............3:6 

10. Kielce.....................2...........1.............2:6 

11. Częstochowa..........2...........1.............2:6 

12. Lubin......................2...........0.............1:6 

13. Będzin....................2...........0.............1:6 

14. Bielsko-Biała..........2...........0.............0:6 

Weitere Ergebnisse: Odra Oppeln - Górnik 

II Hindenburg 3:1, Skra Tschenstochau 

- Małapanew Malapane 7:0, 

Pniówek Pawlowitz - Grunwald Ruda 

1:0, Polonia Ober Lazisk - LKS Czaniec 

1:0, Ruch Deschowitz - GKS 1962 Bad 

Königsdorff-Jastrzemb 2:0, Ruch II Königshütte 

- Swornica Czarnowanz 2:2, 

Rekord Bielitz-Biala - Piast II Gleiwitz 

4:1. Die Begegnung Podbeskidzie II 

Bielitz-Biala - Górnik Myslowitz wurde 

auf den 15. Oktober verlegt. 

In der Tabelle führt Polonia Beuthen 

mit 25 Punkten, drei Punkte vor Odra 

Oppeln und acht vor Ruch Deschowitz. 

Schlusslicht mit sechs Zählern (18. Platz) 

ist Małapanew Malapane mit jeweils 

einem Zähler Rückstand auf Skalnik 

Graase (17.) und Piast II Gleiwitz (16.). 


zdziwiony, gdy Rosberg jadący maszyną 

na ogumieniu o 25 rund starszym, nie 

tylko go wyprzedził, ale nawet był w stanie 

wyrobić sobie bezpieczny dystans do 

Fina, który utrzymał do mety. 

4. Jenson Button (McLaren) +30,234 (1) 

5. Kevin Magnussen (McLaren) +53,616(1) 

6. Fernando Alonso (Ferrari) +1:00,016 (1) 

7. Daniel Ricciardo (Red Bull) +1:01,812 (1) 

Sebastian Vettel (Red Bull) +1:06,185 (1) 

Witold Wolak




LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Piłka nożna: Eliminacje do mistrzostw Europy 


Niebiosa z Polską 

W drugim meczu eliminacyjnym grupy 

D do Euro 2016 Niemcy przegrali 

nieoczekiwanie w Warszawie z Pol- 



ską 0-2, ponosząc z „biało-czerwonymi” 

pierwszą porażkę w historii! 

Wcześniej bowiem w 18 konfrontacjach 

12 zakończyło się wygraną niemieckiej 

drużyny, przy 6 remisach. 

Na tej podstawie oraz rankingu 

FIFA, w którym Niemcy, aktualni 

mistrzowie świata, zajmują pierwsze 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie euforię w swoich jakikolwiek kolegów, stwierdził, sposób że... zabronione. 

owszem, cieszy się z wyniku, ale nie jest 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche zbudowany Vervielfältigung grą Polaków i dodał: ist „Nasza strengstens untersagt. 

miejsce (Polska 70.), byli zdecydowanym 

faworytem również tej konfrontacji, 

choć polscy piłkarze i media twierdzili, 

że reprezentacja Adama Nawałki jest 

bardzo dobrze przygotowana do tego 

spotkania i chce wykorzystać poważne 

osłabienie ekipy Joachima Löwa, by zapisać 

ze swoimi zachodnimi sąsiadami 

pierwsze zwycięstwo. A wspomniane 

osłabienia faktycznie były ogromne, bo 

w meczu na Stadionie Narodowym w 

Warszawie nie mogli wystąpić m.in.: 

Schweinsteiger, Khedira, Reus, Ösil, Gomes, 

Guendogan, Höwedes. Pomimo 

tego od pierwszych do ostatnich minut 

spotkania ton wydarzeniom na murawie 

nadawali Niemcy, którzy zdecydowanie 

przeważali, o czym świadczy 62 procent 

posiadania piłki oraz ilość oddanych 

Żółte kartki: Szukała, Lewandowski, 

Piszczek (Polska) oraz J. Boateng, Bel- 


Bezskuteczna 

materiał 

kanonadasłuży wyłącznie 

jeszcze 

do 

przy 

czytania. 

stanie 0-0. Tak 

Powielanie 

się stało, niczego 

w jakikolwiek 

nie zarzucam drużynie, 

sposób 

no, Widzów: 56 934 (komplet) 

zabronione. 

Po zmianie stron obraz gry nie uległ a nasi specjalnie nie protestowali, bo może jedno – brak skuteczności. Polacy 

przeciwnie, pierwszy ich celny strzał 

zmianie, Niemcy nadal parli do przodu, wierzyli, że wcześniej czy później gola 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens larabi (Niemcy) untersagt. 

strzałów na bramkę 30-4! 

15-1 w strzałach na bramkę! 

Tym razem jednak w grze podopiecznych 

Joachima Löwa jak mało kiedy potwornie 

zawodziła skuteczność. Przez 

pierwsze pół godziny gry tak zwanych 

stuprocentowych sytuacji do zdobycia 

bramek Niemcy nie mieli zbyt wielu, 

spóźnił się Neuer, a co wykorzystał Milik, 

który materiał strzałem głową służy wyprowadził wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 

Götze (52., 87.), Schürrle (55., 60., 61.), była moja wina – za późno wyszedłem 


Polska – Niemcy 2-0 (0-0) 

Durm (63.), Bellarabi (67., 78.), Draxler z bramki. 

Polskę na prowadzenie. Dodajmy, że (71.), Hummels (73.), Podolski (81. – w Karim Bellarabi, rozgrywający: – To nie Tabela 


ale ostatnie 10 min pierwszej połowy 

to wręcz festiwal zmarnowanych okazji. 

Najdogodniejsze zaprzepaścili Bellarabi 

i Müller. Ten pierwszy w 37. min po 

zagraniu Götzego znalazł się 4 m przed 

pustą bramką Polaków i minimalnie 

chybił; 120 sekund później w sytuacji 

sam na sam z golkiperem gospodarzy 

Szczęsnym znalazł się Müller, który nie 

Triumf antyfutbolu 

O tym, że w futbolu znakomite okazje 

się mszczą, Niemcy boleśnie przekonali 

się na 120 sekund przed końcem potycz- 

Szczęsnego w bramce postać w ekipie ki, kiedy to po kontrataku Lewandowski 

odepchnął do czytania. w polu karnym Powielanie Durma i nawet w jednego jakikolwiek gola. sposób zabronione. 

tak olbrzymią przewagę, nie strzeliliśmy 

LARES: Niniejszy Adama materiał Nawałki. Choć służy należy przyznać, wyłącznie 

że Glik (po niemiecku szczęście) miał perfekcyjnie zagrał do Mili, który z 10 m Mario Götze, rozgrywający: – Zagraliśmy 

Vervielfältigung dobre spotkanie i stworzyliśmy ist strengstens godz. 20.45) LARES: Diese Materialien sporo szczęścia, sind lediglich bo kiedy we zum własnym Lesen podwyższył bereitgestellt. na 2-0 i ustalił wynik Jegliche spotka- 

untersagt. 

zwykł takich sytuacji marnować, tym 

razem jednak się pomylił, podobnie jak 

3 min później, kiedy strzelał głową po 

dośrodkowaniu Schürrlego! Pomimo 

niepowodzeń Niemcy nie rezygnowali z 

ataków, chcąc objąć prowadzenie jeszcze 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie Wokół do niemieckiego czytania. Powielanie futbolu w jakikolwiek sposób zabronione. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen transferowym bereitgestellt. zainteresowany jest Jegliche 1.FC zaś Vervielfältigung okazało się, że uraz jest wyjątkowo ist strengstens untersagt. 

BVB kusi Pastore 

Aktualny wicemistrz Niemiec Borussia 

Dortmund zamierza odkupić z ekipy 

mistrzów Francji Paris Saint-Germain 

Javiera Pastore. Powodem takich zamiarów 

jest fakt, że BVB bardzo słabo 

rozpoczęło bieżące rozgrywki Bundesligi 

i trener dortmundczyków Jürgen Klopp 

Kaiserslautern, a zatem jego były klub. 

Szanse na to są tym większe, że „Miro” 

nie ma obecnie pewnego miejsca w podstawowej 

jedenastce rzymskiego klubu i 

stąd jest gotowy na powrót do Niemiec. 

Ba, według doniesień niemieckich me- 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie diów zawodnik do czytania. jest już po Powielanie pierwszych szłym w roku. jakikolwiek sposób zabronione. 

Wyścig o Reusa 

rozmowach z władzami 1.FCK, czyli 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen 

klubu, 


w którym startował do 

Jegliche 

wielkiej Anglicy 


chcą Huntelaara 


kariery. A scenariusz taki staje się tym 

realniejszy, że na powrót do Niemiec 

bardzo namawia „Miro” jego rodzina. 

Gdyby zatem tak się stało, bardzo uradowałoby 

to fanów „kaisersów”, bo tej 

klasy piłkarz przydałby się ekipie z Palatynatu 

w walce o powrót z 2.Bundesligi chen kończy się w styczniu 2015 roku, 


do Bundesligi. 

do czytania. Powielanie 

co oznacza, 

w jakikolwiek 

że „Huntera” będzie 

sposób 

można 

zabronione. 

wykupić za 3 miliony funtów, co dla tak 


już teraz myśli o zimowym okienku 

transferowym, by w jego trakcie dokonać 

wzmocnień zespołu. Szkoleniowiec 

BVB najbardziej zapragnął wspomnianego 

Javiera Pastore, który w ostatnim 

czasie znakomicie prezentuje się w barwach 

ekipy ze stolicy Francji. Jednak 

Argentyńczyk na razie nie wypowiedział 

się na temat swoich ewentualnych przenosin 

do Westfalii. Być może czeka na 

reakcję władz PSG, które otrzymały od 

Borussii oficjalne zapytanie w sprawie 

jego kupna. Wydaje się jednak, że o 

wszystkim zadecyduje cena. 

Come back Klosego? 

Najlepszy strzelec w historii reprezentacji 

Niemiec i mistrzostw świata, 

Pauza Schweinsteigera 

Przedłuża się powrót do zdrowia Bastiana 

Schweinsteigera, którego w tym 

roku możemy już nie ujrzeć w żadnym 

meczu. Popularny „Schweini” pauzuje 

od lipca z powodu problemów z kola- 

„Die Welt”. A sprowadzeniem 36-letniego 

snajpera materiał w styczniowym służy wyłącznie okienku już kilkukrotnie do czytania. przekładana. Powielanie Niedawno ustosunkować w jakikolwiek do spływających sposób ofert. zabronione. 

nem, a data jego powrotu na boisko była wał całego zamieszania i nie chciał się 40 milionów euro. 




Gdyby nie błąd golkipera Niemców Manuela Neuera w 50. minucie, podopieczni Joachima Löwa prawdopodobnie 

nie przegraliby w Warszawie. 

Foto: Steindy (talk)/Wikipedia 

przed przerwą. W 43. min z polskim 

z odległości 5 m od bramki, przeniósł 

futbolówkę nad poprzeczkę. Na przerwę 

zatem oba zespoły schodziły bez 

straty gola, choć w strzałach na bramkę 

Niemcy prowadzili 15-1! 

można było nawet odnieść wrażenie, że 

atakowali z jeszcze większą werwą niż 

w pierwszej odsłonie. Wystarczyła jednak 

chwila nieuwagi i błąd Durma, by 

Piszczek przejął piłkę i dośrodkował w 

pole karne Niemców, gdzie z interwencją 

był to pierwszy celny strzał gospodarzy 

w światło niemieckiej bramki. Od tego 

momentu przewaga Niemców jeszcze 

wzrosła, a pod bramką Szczęsnego 

uwijał się jak w ukropie bardzo dobrze 

interweniujący Glik, najjaśniejsza obok 

polu karnym uderzył w gardło Müllera, 

powinien był otrzymać czerwoną kartkę, 

a Niemcy – rzut karny, co miało miejsce 

Być może już niebawem będziemy mogli podziwiać grę 

Miroslava Klosego w 1.FC Kaiserslautern 

występujący obecnie w rzymskim Lazio, 

Miroslav Klose bardzo poważnie 

rozważa powrót do Niemiec, o czym 

poinformował m.in. poważny dziennik 

Foto: Danilo Borges/Wikipedia 

Tym razem 

mało kiedy potwornie 

zawodziła skuteczność. 

zdobędą. I przy ich normalnej dyspozycji 

i zdecydowanie lepszej koncentracji 

tak być powinno. Tym razem jednak 

pomimo straty gola i mnóstwa okazji 

bramkowych nadal grali nieskutecznie, 

a najlepsze z nich marnowali kolejno: 

poprzeczkę), Kroos (92.). 

nia, a sensacja stała się faktem, podobnie 

jak to, że w Warszawie mimo wszystko 

triumfował antyfutbol. Gra reprezentacji 

Polski opierała się bowiem w głównej 

mierze niemal wyłącznie na destrukcji i 

przeszkadzaniu w grze rywalom. Mimo 

to radości polskich fanów i dziennikarzy 

trudno się dziwić, ale najlepszym komentarzem 

w jakikolwiek do tego meczu były sposób słowa zabronione. 


prezesa Polskiego Związku Piłki Nożnej szawie, a zwyciężyliśmy. 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Zbigniewa Vervielfältigung Bońka oraz komentatora ist Pol- 


satu Wojciecha Kowalczyka. Pierwszy z 

nich powiedział, że cieszy się ogromnie 

z wygranej, ale patrząc na wydarzenia 

na murawie, odnosił wrażenie, że 

polskiej drużynie sprzyjają niebiosa. 

Drugi z kolei, powstrzymując w studiu 

drużyna tak naprawdę nic ciekawego 

nie zagrała, nie pokazała praktycznie 

żadnej konkretnej akcji, liczyła głównie 

na przypadki. Z taką formą – boję się, co 

będzie w kolejnych meczach”. Na to, jak 

będzie faktycznie, musimy jeszcze trochę 

LARES: Niniejszy golkiperem materiał oko w oko służy stanął Bellarabi wyłącznie do czytania. Powielanie poczekać, w jakikolwiek ale nie ulega wątpliwości, sposób że zabronione. 

Bramki: Milik (50.), Mila (88.) 

i... przegrał tę potyczkę, podobnie jak w grze podopiecznych mimo kompletu punktów selekcjoner 

LARES: Diese Materialien chwilę sind potem Hummels, lediglich który zum strzelając Lesen bereitgestellt. Joachima Löwa jak Jegliche polskiej Vervielfältigung reprezentacji ma nad czym ist my- 


śleć i pracować. A niemiecki? Poprawić 

skuteczność swoich podopiecznych! 

Po meczu powiedzieli 

Joachim Löw, selekcjoner reprezentacji 

Niemiec: – Jesteśmy rozczarowani, ale 

znalazł się w naszej bramce. 

Manuel Neuer, bramkarz: – Nie rozegraliśmy 

złego meczu i gdybyśmy pierwsi 

strzelili gola, na pewno zeszlibyśmy z 

murawy jako zwycięzcy. A jeśli chodzi o 

pierwszą straconą przez nas bramkę, to 

jest sprawiedliwe, że mając tak miażdżącą 

przewagę, nie zainkasowaliśmy 

trzech punktów. Teraz nie mamy wyjścia, 

musimy z Irlandią wygrać. 

Mats Hummels, obrońca: – To jakiś dowcip, 

że mając tyle sytuacji bramkowych i 

tyle okazji bramkowych, że moglibyśmy 

nimi obsadzić cztery mecze! Z Irlandią 

jednak do siatki trafimy, zainkasujemy 

trudny do wyleczenia i zawodnik może 

potrzebować jeszcze kilku miesięcy na 

dojście do pełni sprawności. Z informacji 

niektórych niemieckich mediów 

wynika, że reprezentant Niemiec będzie 

mógł wrócić na boisko dopiero w przy- 

Dwa londyńskie kluby: Tottenham 

i Arsenal oraz FC Liverpool czynią 

starania o odkupienie z FC Schalke 04 

holenderskiego napastnika Klaasa-Jana 

Huntelaara. Kontrakt reprezentanta 

„pomarańczowych” z ekipą z Gelsenkir- 

zamożnych klubów jak wspomniane nie 

stanowi zapewne żadnego problemu. 

Jedyną barierą mogą być gwarancje wysokich 

zarobków dla samego piłkarza, a 

jak wiadomo, do tanich nie należy. Sam 

zainteresowany dotąd nie skomento- 

komplet oczek i będziemy czekać na 

kolejne mecze. 

Lukas Podolski, rozgrywający: – Polska 

raz nas skontrowała i zdobyła dwa gole! 

Musimy to przeanalizować, bo przecież 

ze Szkocją zagraliśmy gorzej niż w War- 

Łukasz Piszczek, obrońca repr. Polski: – 

Pierwszy raz w historii naszego futbolu 

pokonaliśmy Niemcy i jesteśmy z tego 

powodu przeszczęśliwi, bo napisaliśmy 

historię i sprawiliśmy naszym fanom 

olbrzymią radość. Zdawaliśmy sobie 

sprawę z siły reprezentacji Niemiec, dlatego 

czekaliśmy na kontry i to dobrze 

funkcjonowało, ale przede wszystkim 

mieliśmy szczęście. A różnica między 

Polską a Niemcami w tym meczu polegała 

głównie na tym, że my swoje szanse 

wykorzystaliśmy, a rywale nie. 


Dokumentacja meczu 

Polska: Szczęsny – Szukała, Glik, Wawrzyniak 

(84. Jendrzejczyk) – Krychowiak, 

Jodłowiec – Grosicki (71. Sobota), Rybus 

– Milik (77. Mila), Lewandowski. 

Niemcy: Neuer – Rüdiger (83. Kruse, 

J. Boateng, Hummels, Durm – Kramer 

(71. Draxler), Kroos – Bellarabi, Götze, 

Schürrle (77. Podolski) – Müller. 

Sędzia: Pedro Proenca (Portugalia) 

Grupa D 

Druga seria spotkań 

Szkocja – Gruzja 1-0 (1-0) 

Irlandia – Gibraltar 7-0 (3-0) 

1. Polska....................2...........6............ 9-0 

2. Irlandia..................2...........6............ 9-1 

3. Szkocja...................2...........3............ 2-2 

4. Niemcy...................2...........3............ 2-3 

5. Gruzja....................2...........0............ 1-3 

6. Gibraltar.................2...........0.......... 0-14 

Następna seria spotkań (14.10.2014, 

Niemcy – Irlandia 

Polska – Szkocja 

Gibraltar – Gruzja 

Nie komentują ich także władze niemieckiego 

klubu, jednak po tym, co w 

obecnym sezonie i pod koniec ubiegłego 

prezentuje Holender, można się spodziewać, 

że nie będzie zaciekłych walk 

o zatrzymanie go w klubie. 

Mistrz Anglii Manchester City zamierza 

wykupić z Borussii Dortmund Marco 

Reusa. Nikogo to jednak nie dziwi, 

bo o odejściu Reusa z Signal Iduna Park 

głośno mówi się już od ponad roku, 

ale gdzie ostatecznie wyląduje, wciąż 

jest nie jasne. Reprezentanta Niemiec 

zapragnął bowiem również Bayern 

München, a także FC Barcelona i Real 

Madryt oraz kilka klubów z angielskiej 

Premier League, w tym Manchester 

United. Według brytyjskiej prasy to właśnie 

Manchester City chce wyprzedzić 

konkurentów i już w styczniu wykupić 

Reusa z BVB. Jeśli rozmowy potoczą się 

po myśli władz mistrzów Anglii, będą 

musieli zapłacić za Niemca co najmniej 


Nächste Woche erscheint wieder der KEKS! 

Diesmal zum Thema „Hobby und Freizeit“. 


Verpasst die Ausgabe nicht. 


8050




16 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Allerlei bereitgestellt. Różności Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Wohlbefinden 

Pinnwand 

Harmonie 

LARES: Niniejszy QQmateriał Eigene Show: służy Die amtierende wyłącznie RTL- QQBessere do czytania. Tänzer: Für Moderatorin Powielanie QQUmzug: w jakikolwiek Erst in der vergangenen sposób zabronione. 

Dschungelkönigin Melanie Müller bekommt Motsi Mabuse gibt es keinen Zweifel, wer Woche zeigte sich Sylvie Meis erstmals ge- 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Sex sells untersagt. 

17. – 23. Oktober 2014 

Der Werbeslogan „Große Berge, 

feuchte Täler und jede Menge 

Wald“ und dazu die Silhouette einer 

nackten Frau – so versuchte im 

Sommer die Ferienregion Schwarz- 

LARES: Niniejszy QQmateriał Erpressung: Im służy Fall der Erpressung wyłącznie do czytania. Powielanie seine neue w jakikolwiek Liebe New York gegen sposób Hamburg zabronione. 

der niederländischen Fernsehgrößen Linda 

zu tauschen“. Allerdings nur unter der Voraussetzung, 

Vervielfältigung dass sie sich gemeinsam ist eine strengstens doppeldeutige untersagt. 

Werbung 

wald Touristen anzulocken. Die 

LARES: Diese Materialien und John sind de Mol lediglich hat die Polizei mehr zum als 400 Lesen bereitgestellt. Jegliche erschien 

Zahlreiche Faktoren beeinflussen das 

Herzinfarktrisiko, wie Übergewicht, 

das Rauchen, ein übermäßiger Alkoholgenuss 

oder Krankheiten wie Bluthochdruck 

und Diabetes. US-Forscher 

haben jetzt auch festgestellt, dass „eine 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie dann, wenn do „der czytania. Mann zweimal Powielanie so viel wiegt”. w jakikolwiek sposób zabronione. 

zurück. Wenig aus dieser Panne 

Tipps von Bürgern erhalten. Die Showmasterin 

sind und der lediglich Medienunternehmer zum werden Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

Die Arbeit als TV-Jurorin sei weit entspannter. 


QQKein Merkel-Fan: Entertainer Hape 

harmonische Nachbarschaft das Herzinfarktrisiko 

verringert“ (British Medical 

Journal, Univadis vom 20. September 

2014). Beobachtet wurden über vier 

Jahre 5.270 Menschen, die im Schnitt 

70 Jahre alt waren. Mit jedem Punkt 

mehr auf einer Vier-Punkte-Nachbarschaftszufriedenheits-Skala 

sank das 

Infarktrisiko um 22 Prozent, wobei 

natürlich auch andere Risikofaktoren 

berücksichtigt wurden. „Man sollte 

sich unter Nachbarn gut aufgehoben 

und wohl fühlen“, heißt es in der Studie. 

Auch andere Forschungsergebnisse 

haben gezeigt, dass „ein Zusammenhalt, 

eine soziale zwischenmenschliche 

Unterstützung und nachbarschaftliche 

Hilfe im Alltag die Gesundheit fördern“. 

Man muss aber auch auf den Nachbarn 

zugehen. 

wohl nicht nur in Polen stark. 

LARES: Niniejszy ist verstärkt materiał worden. służy wyłącznie damit do zu tun. czytania. Powielanie Monaco w und jakikolwiek anderen VIP-Kids”. sposób adur zabronione. 

Dr. med. Manfred Gabor 



Wygraj pobyt w hotelu 

Dębowe Wzgórze 



Drodzy Czytelnicy! 

Specjalnie z myślą o Was redakcja przygotowała 2 dwuosobowe 

vouchery do wykorzystania w Hotelu Dębowe 

Wzgórze! 

Wystarczy, że napiszą nam Państwo, za co cenią nasz 

tygodnik, a najciekawsze listy (w języku niemieckim lub 

polskim) zostaną nagrodzone. Główną nagrodą będzie 

pobyt w Hotelu Dębowe Wzgórze, na który składa się: 

– nocleg w komfortowym pokoju dla dwóch osób 

– śniadanie w formie bufetu szwedzkiego 

LARES: Niniejszy materiał Warunkiem służy wyłącznie konkursu jest do dostarczenie czytania. swojej Powielanie wypowiedzi 

drogą pocztową (ul. Konopnickiej 6, 45-004 Opole) 


LARES: Diese Materialien sind lediglich lub mailowo zum (sw@wochenblatt.pl) Lesen bereitgestellt. w dniach 6.10.2014 Jegliche – Vervielfältigung ist strengstens untersagt. 

LARES: Niniejszy materiał redakcji służy pod wyłącznie numerem telefonu do czytania. 77 4 546 556 Powielanie w jakikolwiek sposób zabronione. 


– uroczysta kolacja 

Foto: rtl.de 

eine eigene Fernsehsendung. Ihre Dokusoap 

auf RTL II soll im Frühjahr 2015 anlaufen. 

Der Arbeitstitel lautet „Melanie in Love”. RTL 

II begleitet den Alltag des Models und gibt 

Einblicke in ihr Privatleben. 

seit etwa einem Jahr bedroht und erpresst. 

Mehrere Personen hätten angegeben, einen 

Verdächtigen auf einem Phantombild erkannt 

zu haben, teilte die Polizei mit. Das 

Bild eines etwa 70-jährigen Mannes ist eine 


heiße 

materiał 

Spur der Ermittler. 

służy 

Der Mann 

wyłącznie 

hatte im aber sie 

do 

müsse 

czytania. 

es begründen, sagte 

Powielanie 

er in der 


September bei einem Konditor Torte für John ARD-Sendung „Menschen bei Maischberger”: 

Noch doofer war wohl nur die 

LARES: Diese Materialien de Mol sind bestellt lediglich und einen Drohbrief zum beige- 

Lesen „Sie hat bereitgestellt. es nie begründet. Und ich finde, Jegliche das Millionär Vervielfältigung und stolze Papa, welchen Job ist er strengstens untersagt. 

fügt. Seit Oktober 2013 fordern Unbekannte 

in anonymen Briefen hohe Geldsummen 

von John de Mol. Ansonsten sei das Leben 

von Linda und ihren Kindern in Gefahr, heißt 

es darin. Der Schutz der Familie, die sich 

selbst nicht öffentlich zu dem Fall äußert, 

– nieograniczony dostęp do strefy SPA 

– wypożyczenie szlafroka 

– dostęp do sali zabaw dla dzieci 

31.10.2014. 

unter den Geschlechtern die bessere Sohle 

aufs Parkett legt. „Frauen können besser 

tanzen als Männer”, sagte die Profitänzerin 

und Jurorin der RTL-Show „Let’s Dance” – und 

fügte noch ein „leider” hinzu. Allerdings seien 

Frauen dann oft ungeduldig. Als Tänzerin 

könne sie besonders nervös sein, vor allem 

Jeśli sami nie będą Państwo chcieli skorzystać z zaproszenia, 

proponujemy przekazać je w formie prezentu najbliższym! 

Uśmiech rodziny lub przyjaciół gwarantowany! 

W razie pytań do Państwa dyspozycji pozostaje biuro 

hotel • restauracja • SPA • bajlandia • chata grillowa 

8039 

Foto: Henry Duggart 

Kerkeling hat Bundeskanzlerin Angela Merkel 

(CDU) wegen ihrer Haltung zum Adoptionsrecht 

gleichgeschlechtlicher Paare kritisiert. 

Es sei zwar ihr gutes Recht, dagegen zu sein, 

geht nicht in einer Demokratie.” Auch wenn er 

sich damit „aufs Glatteis” begebe, bekannte 

Kerkeling: „Nein, ich gehöre nicht zu ihren 

Fans.” Er verstehe aber, warum die Kanzlerin 

so populär sei. „Dieser ruhige Ton, dieses 

Unaufgeregte” – Merkels Beliebtheit habe 

Foto: www.motsi-mabuse.de 

meinsam mit ihrem neuen Freund Samuel 

Deutsch in der Öffentlichkeit. Jetzt ist schon 

von einer gemeinsamen Wohnung die Rede - 

geht das nicht alles ein bisschen schnell? Die 

niederländische Website „hollywoodhuizen. 

nl“ berichtete jetzt, Samuel wäre bereit „für 

neue Bleibe suchen. Was wohl der Sohn von 

Sylvie zu Mamas Umzug sagen wird? 

QQPläne: Davina und Shania, die Töchter 

von Carmen und Robert Geiss, sind inzwischen 

prominent. Im Interview verrät der 

sich für die beiden vorstellt. „Die werden mal 

die Frau von ... sein”, erklärt er. Denn „wenn 

du die richtigen internationalen Schulen 

besuchst”, was die beiden Mädchen offenbar 

tun, „bist du direkt in der richtigen Clique”. 

Das hätte er beobachtet „bei Charlotte von 

Foto: Eloise Kupfer 

im Bordmagazin des Billigfliegers 

Ryanair und sorgte schnell für Hohn 

und Spott. Nach einer Beschwerde, 

die beim Deutschen Werberat eingegangen 

war, zog man die Werbung 

lernte offenbar die Sandwich-Kette 

Subway, die nun ähnlich sexistisch 

im Fernsehen suggeriert, dass sich 

auch beleibte Damen in ein sexy 

Halloween-Kostüm zwängen könen, 

würden sie nur Subway-Sandwiches 

mit reduziertem Fettanteil essen. 

Kampagne von Lidl, der vor kurzem 

Bierfässer mit einem Frauenkörper 

und dem unglaublich kreativen 

Schriftzug „Fass mich an“ zu verkaufen 

versuchte. Sexismus hält sich 

Anna Durecka 



8034 

Zakład 

Usługi 

Pogrzebowy 

Pogrzebowe 

LARES: Niniejszy materiał służy wyłącznie do czytania. Powielanie w jakikolwiek przewozy sposób zabronione. Sprowadzanie 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung zagraniczne zwłok ist strengstens 

zmarłych 

untersagt. 

z zagranicy 

z całej Europy Załatwianie formalności 

tel. 602 376 845 Opieka nad grobami 

Zdzieszowice: tel. 77 484 41 76 


Krapkowice - Otmęt: tel. 77 446 60 66 

LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 8031 www.konefal.pl Vervielfältigung iSO ist 9001 strengstens untersagt. 


Impressum / Stopka redakcyjna 

Die Herausgabe der Zeitung ist dank finanzieller Förderung 

des Ministeriums für Verwaltung und Digitalisierung sowie 

des Auswärtigen Amts mittels des Instituts für Auslandsbeziehungen möglich. 

Nakład/Auflage: 5850 

Mokrzycka, sw@wochenblatt.pl. Vertrieb, Marketing: Agnieszka Szotka, Mokrzycka, sw@wochenblatt.pl. Sprzedaż, marketing: Agnieszka Szotka, 


Kontakt: 

w 

Biuro redakcji/Redaktionsbüro: 

jakikolwiek 

tel./faks +48 

sposób 

77 45 46 556 

zabronione. 

a.szotka@wochenblatt.pl. 

a.szotka@wochenblatt.pl. 

Prenumerata/Abonnement: redakcja/Redaktion, Poczta Polska SA, 

Homepage: www.wochenblatt.pl, Onlineredakteur: Juliane Preiß 

Strona internetowa: www.wochenblatt.pl, redaktor: Juliane Preiß Ruch SA, www.prenumerata.ruch.com.pl; tel. 22 693 70 00 

zwracamy. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. 


Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji 

i (za pośrednictwem Instytutu Stosunków Kulturalnych z Zagranicą) 

Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec. 

Redaktionsanschrift: ul. M. Konopnickiej 6, 45-004 Opole, E-Mail: sw@ 

wochenblatt.pl. Chefredakteur: Till Scholtz-Knobloch, Redaktion: Anna 

Durecka: „Schlesien“, „Allerlei“; Krzysztof Świerc: „Sport“, „Wirtschaft“; 

Juliane Preiß (ifa-Redakteurin): „Aus den Regionen“; Klaudia Kandzia: 

„Kirche und Gesellschaft”. Übersetzung: Andrzej Szypulski. Korrektur: 

Manfred Prediger, Krzysztof Szymczyk. Verlagssekretariat: Gabriela 

Adres redakcji: ul. M. Konopnickiej 6, 45-004 Opole, e-mail: 

sw@wochenblatt.pl. Redaktor naczelny: Till Scholtz-Knobloch. Redakcja: 

Anna Durecka – „Śląsk”, „Różności”; Krzysztof Świerc – „Sport”, „Gospodarka”; 

Juliane Preiß (dziennikarka z ramienia IfA) – „Z regionów”; Klaudia Kandzia 

– „Kościół i społeczeństwo”. Tłumaczenia: Andrzej Szypulski. Korekta: 

Manfred Prediger, Krzysztof Szymczyk. Sekretariat wydawnictwa: Gabriela 

Gogolin: tel. 77 466 62 60 

Wydawca/Herausgeber: Zespół Producencki „Pro Futura“ Sp. z o.o., 

ul. M. Konopnickiej 6, 45-004 Opole. Nr indeksu 368202. 

Skład komputerowy/Satz: LARES – Mateus Joschko 

Druk/Druck: Polskapresse Sp. z o.o., Oddział Prasa Wrocławska 

7875 

Machnik N. 

Ozimek, Schodnia Nowa, 

www.machnik.ozimek.pl 

Tel./fax: (077) 46−52−456 

Konto bankowe: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, 30 1090 2242 0000 

0005 7800 0577 

Bankverbindung: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, IBAN: PL30 1090 

2242 0000 0005 7800 0577 SWIFT Code WBKPPLPP. 

Unverlangt eingesandte Manuskripte werden nicht zurückgesandt. Die 

Redaktion behält sich vor, Zuschriften und Leserbriefe sinngemäß zu kürzen. 

Die Redaktion haftet nicht für den Inhalt der Anzeigen. / Zastrzegamy sobie 

prawo skracania nadesłanych tekstów; materiałów nie zamówionych nie 

1765

WOCHENBLATT.pl - Zeitung der Deutschen in Polen Quietschende Filzstifte (Vorschau)

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

Template löschen?

Als Template speichern?