6 Elektrochemische Kinetik - Dechema

6 Elektrochemische Kinetik - Dechema 6 Elektrochemische Kinetik - Dechema

<strong>Elektrochemische</strong> <strong>Kinetik</strong><br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

1


Elektrodenkinetische Hemmungen<br />

Ox* ad<br />

ν e e - Elektronendurchtritt<br />

Red* ad<br />

Adsorption<br />

Desorption<br />

Adsorption<br />

Desorption<br />

Ox + ν e e - = Red<br />

Ox* Ox*<br />

Chemische<br />

Reaktionen<br />

Oxbulk Stofftransport<br />

Chemische<br />

Reaktionen Stofftransport<br />

Red* Red* Redbulk Elektrode Doppelschicht Reaktionsschicht Diffusionsschicht<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

2


i / A cm -2<br />

Elektrodengleichgewicht<br />

Red<br />

→ Ox + e<br />

i+<br />

i−<br />

i<br />

o<br />

Ox + e →<br />

−<br />

E<br />

o<br />

Red<br />

−<br />

= i i<br />

+ +<br />

E / V<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

i<br />

Austauschstromdichte i o<br />

Teilstromdichten i + , i -<br />

Gesamtstromdichte i<br />

−<br />

Gleichgewichtspotential E o<br />

3


Potentialabhängige Aktivierungsenthalpie<br />

Red = Ox + νe e<br />

Geschwindigkeitskonstante<br />

#<br />

∆G( ∆ϕ)<br />

k ( ∆ϕ)<br />

~ exp −<br />

RT<br />

Durchtrittsfaktor α<br />

Aktivierungsenthalpie<br />

−<br />

Red<br />

∆G # +<br />

∆G<br />

- α F∆ϕ<br />

∆G # -<br />

µ = µ −Fϕ<br />

-F∆ϕ<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

~<br />

e<br />

e<br />

m<br />

Ox<br />

# # #<br />

∆G ( ∆ϕ) = ∆G + F∆ϕ − αF∆ϕ = ∆G + ( 1−α)<br />

F∆ϕ<br />

− − −<br />

# #<br />

∆G ( ∆ϕ) = ∆G − αF∆ϕ + +<br />

4


E = ∆ϕ + const.<br />

Stromdichte-Potentialkurve<br />

ν e = 1 einfache Redox-Reaktion Fe 3+ + e - = Fe 2+<br />

ν e = z Metallionen-Elektrode Me z+ + z e - = Me<br />

i =<br />

+<br />

e<br />

−<br />

−<br />

− −<br />

⎡ αFα ν F ⎢k<br />

c<br />

⎢ r RT E k c F<br />

ox RT E<br />

*<br />

exp( )<br />

* ( 1 )<br />

exp( )<br />

⎣<br />

Standardzustand: c ox = c r = c + Gleichgewicht: i = 0 --> c * = c<br />

o<br />

Standardpotential: Eo i = 0 bei<br />

Standardgeschwindigkeitskonstante:<br />

k o<br />

o<br />

E= Eo Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

⎤<br />

⎥<br />

⎥<br />

⎦<br />

c* Konzentration<br />

an der Oberfläche<br />

+ α F o<br />

− ( 1 − α)<br />

F<br />

= k exp( Eo) = k exp( − E<br />

RT RT<br />

⎡ * α F<br />

o<br />

* ( 1−<br />

α)<br />

F<br />

o ⎤<br />

i = ν eFko ⎢cr<br />

exp ( E−Eo) − cox<br />

exp − ( E−Eo) ⎥<br />

⎣ RT RT ⎦<br />

o<br />

o<br />

)<br />

5


Kein Standardzustand: ( c ox ≠ c r )<br />

Stromdichte-Potentialkurve<br />

⎡ * α F<br />

o<br />

* ( 1−<br />

α)<br />

F<br />

o ⎤<br />

i = ν eFko ⎢cr<br />

exp ( E−Eo) − cox<br />

exp − ( E−Eo) ⎥<br />

⎣ RT RT ⎦<br />

Gleichgewicht: i = 0 -> c * = c bei E = E o , Gleichgewichtspotential E o<br />

αF<br />

o ( 1−<br />

α)<br />

F<br />

crexp ( Eo−Eo<br />

) = cox<br />

exp−<br />

( Eo−E<br />

RT<br />

RT<br />

o<br />

o<br />

)<br />

o RT c<br />

Eo= Eo<br />

+ ln<br />

F c<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

ox<br />

Nernstsche Gleichung<br />

F<br />

o<br />

F<br />

o<br />

io = eFkocr Eo − Eo = eFkocox − Eo Eo<br />

RT RT<br />

−<br />

α<br />

( 1 α)<br />

ν exp ( ) ν exp ( − )<br />

Austauschstromdichte i o (konzentrationsabhängig !!)<br />

r<br />

6


i<br />

o<br />

Konzentrationsabhängigkeit von i o<br />

α F<br />

o<br />

⎡ F<br />

o ⎤<br />

= ν e F k o c r exp ( E o − E o ) = ν e F k o c r ⎢exp<br />

( E o − E o ) ⎥<br />

RT<br />

⎣ RT<br />

⎦<br />

o RT c<br />

Eo = Eo<br />

+ ln<br />

F c<br />

Nernstsche Gleichung<br />

ox<br />

i = ν Fk c<br />

o e o r<br />

r<br />

⎛ c<br />

⎜<br />

⎝ c<br />

Standardaustauschstromdichte:<br />

mit c ox = c r = c + (Standardkonzentration)<br />

ox<br />

r<br />

⎞<br />

⎟<br />

⎠<br />

α<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

exp<br />

F<br />

RT<br />

( E<br />

o<br />

− E ) =<br />

o<br />

o<br />

c<br />

c<br />

ox<br />

1−<br />

i = ν Fk c c<br />

o e o r ox<br />

i = ν Fk c<br />

oo e o<br />

r<br />

α<br />

α α<br />

+<br />

7


Die Butler-Volmer-Gleichung<br />

ausgehend von der allgemeine Stromdichte-Potential-Gleichung:<br />

⎡ * α F<br />

o<br />

* ( 1−<br />

α)<br />

F<br />

o ⎤<br />

i = ν eFko ⎢cr<br />

exp ( E−Eo) − cox<br />

exp − ( E−Eo) ⎥<br />

⎣ RT RT ⎦<br />

umformen mit Austauschstromdichte<br />

α F<br />

o<br />

( 1−<br />

α ) F<br />

o<br />

io = ν eF<br />

koc<br />

r exp ( Eo−E<br />

o ) bzw. io = ν eFko cox<br />

exp − ( Eo − Eo<br />

)<br />

RT<br />

RT<br />

i / i o<br />

-><br />

keine Transporthemmung:<br />

( c * = c )<br />

Überspannung<br />

* *<br />

⎡cr<br />

αFcox ( 1−<br />

α)<br />

F ⎤<br />

i = io⎢exp<br />

( E−Eo) − exp − ( E−Eo) ⎥<br />

⎣ cr<br />

RT cox<br />

RT ⎦<br />

η = E − Eo ⎡ α F<br />

( 1−<br />

α)<br />

F ⎤<br />

i = io⎢exp<br />

η − exp − η⎥<br />

⎣ RT<br />

RT ⎦<br />

Butler-Volmer-Gleichung<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

8


Butler-Volmer-Gleichung<br />

( keine Diffusionshemmung, reine Durchtrittsüberspannung η)<br />

⎡ α F<br />

( 1−<br />

α)<br />

F ⎤<br />

i = io⎢exp<br />

η − exp − η⎥<br />

⎣ RT<br />

RT ⎦<br />

io = 10 -2 A cm -2<br />

i/Acm -2<br />

α = 0.7<br />

0.5<br />

0.3<br />

η/ V<br />

Abhängigkeit der<br />

Stromspannungskurve<br />

vom Durchtrittsfaktor α<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

9


Stromspannungskurven ( große Überspannungen |η| >>RT/F )<br />

⎡ α F<br />

( 1−<br />

α)<br />

F<br />

i = io⎢exp<br />

η − exp −<br />

⎣ RT<br />

RT<br />

F<br />

logia = log io<br />

+ 0434 .<br />

RT<br />

α<br />

η<br />

( 1− α)<br />

F<br />

log| ic| = log io<br />

− 0434 .<br />

RT<br />

η =<br />

b<br />

a + blog<br />

Tafelgerade<br />

=<br />

d η<br />

d log i<br />

Tafelsteigung<br />

i<br />

η<br />

b<br />

− =−<br />

RT<br />

23 .<br />

( 1−<br />

α)<br />

F<br />

⎤<br />

η⎥<br />

⎦<br />

( 1− α)<br />

F<br />

ic =−ioexp − η<br />

RT<br />

Butler-Volmer-Gleichung<br />

log( |i/Acm -2 |)<br />

RT<br />

b+<br />

= 23 .<br />

α F<br />

F<br />

ia = io<br />

exp<br />

RT<br />

α<br />

η<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

io<br />

η / V<br />

10


Stromspannungskurven (kleine Überspannungen |η|


c (x)<br />

c r*<br />

Mit wachsender Überspannung nimmt<br />

die Geschwindigkeit der Reaktion zu<br />

und es tritt eine Verarmung der<br />

Reaktanden vor der Elektrode ein.<br />

Es bildet sich ein Konzentrationsprofil<br />

vor der Elektrode aus.<br />

δ<br />

Diffusionsgrenzschichtdicke δ<br />

Stofftransporthemmung<br />

c r<br />

x<br />

i / A cm -2<br />

⎡ F ⎤<br />

i = i<br />

o ⎢ exp ⎥<br />

⎣ RT ⎦<br />

α η<br />

i = i<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

η d<br />

η D<br />

η d Durchtrittsüberspannung<br />

η D Diffusionsüberspannung<br />

o<br />

⎡c<br />

⎢<br />

⎣c<br />

*<br />

r<br />

r<br />

F ⎤<br />

exp ⎥<br />

RT ⎦<br />

α η<br />

η /V<br />

12


c (x)<br />

c r*<br />

0<br />

Durchtritts- und Diffusionshemmung<br />

cr<br />

F cox<br />

F<br />

i = io<br />

− −<br />

cr<br />

RT cox<br />

RT<br />

−<br />

⎡<br />

* *<br />

( ) ⎤<br />

⎢ exp exp ⎥<br />

⎣<br />

⎦<br />

α 1 α<br />

η<br />

η<br />

δ<br />

c r<br />

x<br />

i= −ν<br />

e<br />

F k<br />

m<br />

( c−c*<br />

)<br />

id = −ν<br />

e<br />

F<br />

c*<br />

= 1 −<br />

c<br />

k<br />

m<br />

c<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

i<br />

i d<br />

13<br />

D<br />

k<br />

m<br />

=<br />

δ<br />

Stofftransportkoeffizient<br />

Diffusionsgrenzstromdichte<br />

( c* = 0 )<br />

Die unbekannte Konzentration c*<br />

kann mit Hilfe der meßbaren<br />

Diffusionsgrenzstromdichte i d<br />

ausgedrückt werden.


Durchtritts- und Stofftransporthemmung<br />

Einsetzen von<br />

cr<br />

F cox<br />

F<br />

i = io<br />

− −<br />

cr<br />

RT cox<br />

RT<br />

−<br />

⎡<br />

* *<br />

( ) ⎤<br />

⎢ exp exp ⎥<br />

⎣<br />

⎦<br />

α 1 α<br />

η<br />

η<br />

c<br />

∗<br />

r<br />

c r<br />

= 1 −<br />

i<br />

i<br />

+<br />

d<br />

c<br />

∗<br />

ox<br />

c ox<br />

= 1 −<br />

i F<br />

i<br />

F<br />

i = io−<br />

− − −<br />

i RT<br />

i RT<br />

d d<br />

−<br />

⎡ α ( 1 α)<br />

⎤<br />

⎢(<br />

1 )exp η ( 1 ) exp η<br />

+ −<br />

⎥<br />

⎣⎢<br />

⎦⎥<br />

Auflösen nach i<br />

i<br />

=<br />

1<br />

⎡<br />

α F<br />

i exp η<br />

o<br />

⎣⎢ RT<br />

−<br />

( 1 − α ) F<br />

exp − η<br />

RT ⎦⎥<br />

+<br />

io<br />

+<br />

i<br />

α F<br />

exp η<br />

RT<br />

−<br />

io<br />

−<br />

i<br />

( 1<br />

− α ) F<br />

exp − η<br />

RT<br />

d<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

d<br />

i<br />

i<br />

−<br />

d<br />

⎤<br />

14<br />

i d + anodische<br />

i d - kathodische<br />

Grenzstromdichte


i<br />

=<br />

1<br />

+<br />

i<br />

o<br />

Durchtritts- und Diffusionshemmung<br />

α F<br />

[exp η<br />

RT<br />

−<br />

( 1 − α ) F<br />

exp − η ]<br />

RT<br />

io<br />

+<br />

i<br />

α F<br />

exp η<br />

RT<br />

−<br />

io<br />

−<br />

i<br />

( 1 − α ) F<br />

exp −<br />

RT<br />

d<br />

Simulation mit α = 0.5, i d + , id - = 10 -3 Acm -2<br />

Mit abnehmender<br />

Austauschstromdichte i o<br />

verschiebt sich die<br />

Stromspannungskurve zu<br />

höheren Überspannungen und<br />

geht asymptotisch in die<br />

Diffusionsgrenzstromdichte über.<br />

d<br />

i d -<br />

η<br />

i/Acm -2<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

10 -2<br />

10 -4<br />

10 -6<br />

i o=<br />

i d +<br />

10 -8<br />

η/V<br />

15


i<br />

=<br />

Elektrokatalyse<br />

#<br />

∆G<br />

α F<br />

k(<br />

c)<br />

exp( − ) exp ( η )<br />

RT<br />

RT<br />

katalytischer Term Potential -Term<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

16


Elektrokatalytische Überspannung<br />

+ -<br />

H + e ⎯ ⎯→ H ; H +H ⎯ ⎯→<br />

H<br />

ad<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

+<br />

ad 2 ad<br />

Wasserstoffüberspannung<br />

bei 1 mA cm<br />

Material ηH/V<br />

Pt 0,015<br />

Pd 0,120<br />

Fe 0,40<br />

Pb 0,52<br />

Graphit 0,60<br />

Hg 0,80<br />

-2 ---------------------------------------------<br />

Sauerstoffüberspannung Material η O2 /V<br />

bei 1 mA cm -2 ---------------------------------------------<br />

Pt(plat.) 0,40<br />

Cu 0,42<br />

Graphite 0,53<br />

Ag 0,58<br />

Pt(glatt) 0,72<br />

17


Wasserstoffentwicklung<br />

+ −<br />

2 H + 2e<br />

= H<br />

Volmer-Tafel Mechanismus<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

H<br />

H<br />

+<br />

aq<br />

ad<br />

+<br />

+<br />

e<br />

H<br />

−<br />

ad<br />

=<br />

=<br />

H<br />

H 2<br />

ad<br />

2<br />

18<br />

Volmer-Reaktion<br />

Tafel-Reaktion<br />

Volmer-Heyrowsky Mechanismus<br />

H<br />

H<br />

+<br />

aq<br />

+<br />

+<br />

e<br />

H<br />

ad<br />

=<br />

+<br />

e<br />

H<br />

+ −<br />

Volmer-Reaktion<br />

aq<br />

ad<br />

−<br />

=<br />

H 2<br />

Heyrowsky-Reaktion<br />

Kathodische Überspannung der Wasserstoffelektrode<br />

in Abhängigkeit von der Stromdichte i<br />

für verschiedene Metalle und Elektrolyte.<br />

(s. K.J. Vetter, <strong>Elektrochemische</strong> <strong>Kinetik</strong>, S. 432, Springer<br />

Verlag 1961)


Standard-Austauschstromdichte der Wasserstoffentwicklung<br />

für verschiedene Metalle in<br />

Abhängigkeit von der Metall-Wasserstoff-<br />

Bindung M-H an der Elektrodenoberfläche.<br />

Wasserstoffentwicklung<br />

(S. Trasatti, J. Electroanal. Chem. 39 (1972) 163<br />

Volmer-Tafel Mechanismus<br />

H<br />

H<br />

H<br />

H<br />

+ −<br />

Volmer-Reaktion<br />

aq + e = H ad<br />

Karl-Winnacker-Institut Elektrochemie<br />

ad<br />

+<br />

aq<br />

+<br />

+<br />

+<br />

H<br />

e<br />

H<br />

ad<br />

ad<br />

=<br />

=<br />

+<br />

H 2<br />

e<br />

H<br />

−<br />

=<br />

H 2<br />

Tafel-Reaktion<br />

Volmer-Heyrowsky Mechanismus<br />

+ −<br />

Volmer-Reaktion<br />

aq<br />

ad<br />

Heyrowsky-Reaktion<br />

Bei Metallen mit schwacher M-H Bindung ist die<br />

Reaktionsgeschwindigkeit der H ad Bildung klein<br />

und der H ad Bedeckungsgrad gering. Bei starker<br />

M-H Bindung ist die Geschwindigkeit der Tafel<br />

bzw. Heyrowsky Reaktion gehemmt. Ein<br />

Optimum liegt bei mittleren M-H Bindungsenergien.<br />

(Edelmetalle Pt, Ru, Rh, Re, Ir)<br />

19

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!