03.01.2014 Aufrufe

Kurztitel - Grimmnetz.de

Kurztitel - Grimmnetz.de

Kurztitel - Grimmnetz.de

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

BRIEF WECHSEL<br />

DER BRÜDER<br />

JACOB UND W ILHELM GRIMM<br />

MIT GUSTAV HUGO<br />

HERAUSGEGEBEN VON<br />

STEPHAN BIALAS


STEREOTYPE KURZBEZEICHNUNGEN<br />

IN DEN BRIEFTEXTEN<br />

Aufgeführt sind Personen- o<strong>de</strong>r Sachbezeichnungen, die innerhalb <strong>de</strong>r Brieftexte häufig wie<strong>de</strong>rkehren<br />

und vom Leser auch mit Hilfe <strong>de</strong>s Registers nicht ohne weiteres aufzulösen sind.<br />

Die Aufnahme erfolgte in alphabetischer Reihenfolge ohne Berücksichtigung von Artikeln<br />

und in vereinheitlichter Schreibung.<br />

Bellingh.; Bellinghausen: Joachim<br />

von Münch-Bellinghausen<br />

Casseler Zeitung, die: Kasselsche<br />

Allgemeine Zeitung<br />

Dodo; Dodochen: Dorothea Müller<br />

Dortchen: Dorothea Grimm<br />

Fanny: Fanny Hugo<br />

Fr. Ass., die; Frau Assessorin, die:<br />

Henrietta Leist<br />

Gg.; Ggr.: gute Groschen<br />

Gr.: Groschen<br />

H.: Hannover<br />

Kasseler Zeitung, die: Kasselsche<br />

Allgemeine Zeitung<br />

K., <strong>de</strong>r; K. EA.; K. v. H., <strong>de</strong>r; König<br />

v. H., <strong>de</strong>r: König Ernst August<br />

von Hannover<br />

K. v. P., <strong>de</strong>r; K. v. Pr., <strong>de</strong>r; K. v.<br />

Preußen: König Friedrich Wilhelm<br />

III. (bis Juni 1840) bzw.<br />

Friedrich Wilhelm IV. von<br />

Preußen<br />

Kind, das: Auguste Grimm<br />

(kleine) Kurfürstin, die: Auguste<br />

Grimm<br />

Leipziger Zeitung: Leipziger Allgemeine<br />

Zeitung<br />

Li(e)nchen: Linchen Fe<strong>de</strong>r<br />

Louis: Ludwig Emil Grimm<br />

m.: mille (lat.: tausend)<br />

Pauline: Pauline Müller<br />

Rthlr., R.: Reichstaler<br />

Schwager, <strong>de</strong>r: Ludwig Hassenpflug<br />

Staatszeitung: Allgemeine Preußische<br />

Staatszeitung<br />

Thlr.: Taler<br />

WENIGER GEBRÄUCHLICHE<br />

ALLGEMEINE ABKÜRZUNGEN<br />

a. l. R.: am linken Rand<br />

a. o. R.: am oberen Rand<br />

a. o. R. l.: am oberen Rand links<br />

a. o. R. r.: am oberen Rand rechts<br />

a. r. R.: am rechten Rand<br />

a. u. R.: am unteren Rand<br />

a. u. R. l.: am unteren Rand links<br />

Abschr. (in Standortsiglen: AB-<br />

SCHR.): Abschrift<br />

Anm.: Anmerkung<br />

BAB: (Daten nach) Bürgeraufnahmebuch<br />

Beil.: Beilage<br />

Bw.: Briefwechsel<br />

DR. (nur im Apparat): Druck(e).<br />

Falls mehrere Drucke existieren,<br />

wer<strong>de</strong>n sie durch hochgestellte<br />

Ziffern am Beginn <strong>de</strong>r<br />

Sigle in ihrer Reihenfolge numeriert.


Siglen für Handschriftenstandorte 441<br />

engl.: englisch<br />

erg.: ergänzt<br />

Erl.: Erläuterung(en)<br />

Erll.: Erläuterungen<br />

frz.: französisch<br />

gestr.: gestrichen<br />

griech.: griechisch<br />

H.: Heft<br />

HS. (nur im Apparat): Handschrift<br />

(abgesandte Reinschrift <strong>de</strong>s<br />

Briefes)<br />

i. d. Z.: in <strong>de</strong>r Zeile<br />

JG: Jacob Grimm (Schreibersigle<br />

im Apparat)<br />

Komm.: Kommentar<br />

KONZ. (nur im Apparat): Konzept<br />

(Entwurf) <strong>de</strong>s jeweiligen Briefes<br />

lat.: lateinisch<br />

Nl.: Nachlaß<br />

Ps.: Pseudonym<br />

spätlat.: spätlateinisch<br />

StE: (Daten nach) Sterbeeintrag<br />

T.: Teil(e), auch: Tomus, Tomi<br />

Tle.: Teile<br />

u. d. T.: unter <strong>de</strong>m Titel<br />

u. d. Z.: unter <strong>de</strong>r Zeile<br />

ü. d. Z.: über <strong>de</strong>r Zeile<br />

v. a. H.: von an<strong>de</strong>rer Hand<br />

v. d. Z.: vor <strong>de</strong>r Zeile<br />

verb.: verbessert<br />

wbl.: weiblich<br />

WG: Wilhelm Grimm (Schreibersigle<br />

im Apparat)<br />

SIGLEN FÜR HANDSCHRIFTENSTANDORTE<br />

Berlin, SB: (ehemalige) Preußische<br />

Staatsbibliothek, Berlin;<br />

Staatsbibliothek zu Berlin —<br />

Preußischer Kulturbesitz<br />

Berlin, UA: Universitätsarchiv <strong>de</strong>r<br />

Humboldt-Universität zu Berlin<br />

Bonn, ULB: Universitäts- und<br />

Lan<strong>de</strong>sbibliothek, Bonn<br />

Düsseldorf, Goethe-Museum: Goethe-Museum,<br />

Düsseldorf<br />

Göttingen, AdW, A: Archiv <strong>de</strong>r<br />

Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften<br />

zu Göttingen<br />

Göttingen, StadtA: Stadtarchiv,<br />

Göttingen<br />

Göttingen, SUB: Nie<strong>de</strong>rsächsische<br />

Staats- und Universitätsbibliothek,<br />

Göttingen<br />

Göttingen, UA: Universitätsarchiv,<br />

Göttingen<br />

Hannover, HStA: Hauptstaatsarchiv,<br />

Hannover<br />

Hei<strong>de</strong>lberg, UB: Universitätsbibliothek,<br />

Hei<strong>de</strong>lberg<br />

Kraków, BJ: Biblioteka Jagielloîska,<br />

Kraków, Sammlungen<br />

<strong>de</strong>r ehemaligen Preußischen<br />

Staatsbibliothek<br />

Marburg, StA: Hessisches Staatsarchiv,<br />

Marburg<br />

Ol<strong>de</strong>nburg, StA: Nie<strong>de</strong>rsächsisches<br />

Staatsarchiv, Ol<strong>de</strong>nburg


KURZTITEL GEDRUCKTER SCHRIFTEN<br />

ADB: Allgemeine Deutsche Biographie,<br />

hrsg. von <strong>de</strong>r Historischen<br />

Commission bei <strong>de</strong>r<br />

Bayerischen Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r<br />

Wissenschaften. Bd. 1—56,<br />

Leipzig 1875—1912<br />

A<strong>de</strong>lung: Johann Christoph A<strong>de</strong>lung:<br />

Grammatisch-kritisches<br />

Wörterbuch <strong>de</strong>r Hoch<strong>de</strong>utschen<br />

Mundart, mit beständiger<br />

Vergleichung <strong>de</strong>r übrigen<br />

Mundarten, beson<strong>de</strong>rs aber<br />

<strong>de</strong>r Ober<strong>de</strong>utschen. 2. vermehrte<br />

und verbesserte Aufl.,<br />

4 T., Leipzig 1793—1801<br />

Aktenstücke: Acten-Stücke <strong>de</strong>r<br />

sechsten allgemeinen Stän<strong>de</strong>-<br />

Versammlung <strong>de</strong>s Königreichs<br />

Hannover, enthaltend die Königlichen<br />

Propositionen und<br />

Ministerial-Schreiben, so wie<br />

die ständischen Anträge und<br />

Antworten. 3 B<strong>de</strong>., 1.—3. Diät,<br />

Hannover 1838—1840<br />

APStZ: Allgemeine Preußische<br />

Staatszeitung<br />

AT: Altes Testament<br />

Aventiure: Jacob Grimm: Frau<br />

Aventiure klopft an Beneckes<br />

Thür. Berlin 1842<br />

AZ: (Cotta’sche) Allgemeine Zeitung.<br />

Augsburg (und an<strong>de</strong>re<br />

Verlagsorte), 1798—1882 (Nebentitel:<br />

Augsburger allgemeine<br />

Zeitung). München 1882—<br />

1919. (Nebentitel: Münchener<br />

allgemeine Zeitung)<br />

Behr: Hans-Joachim Behr: Georg<br />

von Schele 1771—1844. Staatsmann<br />

o<strong>de</strong>r Doktrinär? Osnabrück<br />

1973<br />

BGG: Brü<strong>de</strong>r Grimm Ge<strong>de</strong>nken.<br />

Marburg (seit 1995: Stuttgart<br />

und Leipzig), seit 1963<br />

Bolte / Polívka: Anmerkungen zu<br />

<strong>de</strong>n Kin<strong>de</strong>r- und Hausmärchen<br />

<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm, neu bearbeitet<br />

von Johannes Bolte und<br />

Georg Polívka unter Mitwirkung<br />

von Elisabeth Kutzer und<br />

Bernhard Heller. Bd. 1—5,<br />

Leipzig 1913—1932<br />

Bresslau: Harry Bresslau: Geschichte<br />

<strong>de</strong>r Monumenta Germaniae<br />

historica. Hannover<br />

1921<br />

Bw. Bettine: Der Briefwechsel Bettine<br />

von Arnims mit <strong>de</strong>n Brü<strong>de</strong>rn<br />

Grimm 1838—1841, hrsg.<br />

von Hartwig Schulz. Frankfurt<br />

a. M. 1985<br />

Bw. L. E. Grimm: Ludwig Emil<br />

Grimm. Briefe, hrsg. und<br />

kommentiert von Egbert Koolman.<br />

2 B<strong>de</strong>., Marburg 1985<br />

Bw. Lücke: Briefwechsel Friedrich<br />

Lückes mit <strong>de</strong>n Brü<strong>de</strong>rn Jacob<br />

und Wilhelm Grimm, mit erläutern<strong>de</strong>n<br />

Zusätzen und Zugaben<br />

aus <strong>de</strong>m gemeinsamen<br />

Freun<strong>de</strong>skreise beson<strong>de</strong>rs über<br />

die aka<strong>de</strong>mische Krisis <strong>de</strong>s<br />

Jahres 1837 hrsg. von Ferdinand<br />

San<strong>de</strong>r. Hannover-Lin<strong>de</strong>n<br />

1891<br />

Bw. Meusebach: Briefwechsel <strong>de</strong>s<br />

Freiherrn Karl Hartwig Gregor<br />

von Meusebach mit Jacob und<br />

Wilhelm Grimm. Nebst einleiten<strong>de</strong>n<br />

Bemerkungen [...], Anmerkungen<br />

und einem Anhang<br />

[...] hrsg. von Camillus Wen-


<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften 443<br />

<strong>de</strong>ler. Heilbronn 1880. (Neudr.<br />

Liechtenstein o. J.)<br />

Bw. Savigny / Bluhme: Friedrich<br />

Carl von Savigny: Briefwechsel<br />

mit Friedrich Bluhme 1820—<br />

1860, hrsg. von Dieter Strauch.<br />

Bonn 1962<br />

CM: Civilistisches Magazin. Vom<br />

Professor Hugo in Göttingen. 6<br />

B<strong>de</strong>., Berlin 1791—1837<br />

Denecke / Teitge: Die Bibliothek<br />

<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm. Annotiertes<br />

Verzeichnis <strong>de</strong>s festgestellten<br />

Bestan<strong>de</strong>s, erarbeitet von<br />

Ludwig Denecke und Irmgard<br />

Teitge, hrsg. von Friedhil<strong>de</strong><br />

Krause. Weimar / Stuttgart<br />

1989<br />

Du Cange: Charles du Fresne du<br />

Cange: Glossarium ad scriptores<br />

mediae et infimae latinitatis.<br />

10 B<strong>de</strong>., Niort 1883—1887.<br />

(Neuauflage <strong>de</strong>r dreibändigen<br />

Ausgabe von 1678)<br />

DWB: Deutsches Wörterbuch von<br />

Jacob Grimm und Wilhelm<br />

Grimm. 16 B<strong>de</strong>. und Quellenverzeichnis<br />

in 33 Buchbin<strong>de</strong>reinheiten,<br />

Leipzig 1854—1971.<br />

(Die Neubearbeitung, Leipzig<br />

bzw. Stuttgart 1983 ff., wird<br />

durch eine hochgestellte „2“<br />

vor <strong>de</strong>r Sigle ausgewiesen.)<br />

Ebel: Die Matrikel <strong>de</strong>r Georg-August-Universität<br />

zu Göttingen<br />

1837—1900, hrsg. von Wilhelm<br />

Ebel. (Mit Registerband.) Hil<strong>de</strong>sheim<br />

1974<br />

Gerhardt: Magisterarbeit: Corinna<br />

Gerhardt: Jacob und Wilhelm<br />

Grimm als Hochschullehrer in<br />

Berlin. Ihre Vorlesungen und<br />

Schüler. Magisterarbeit, Humboldt-Universität<br />

zu Berlin<br />

1994<br />

Gerkens / Röhrbein: Gerhard<br />

Gerkens und Wal<strong>de</strong>mar Röhrbein:<br />

König Ernst August von<br />

Hannover, das Grundgesetz,<br />

<strong>de</strong>r Staatsstreich und die Göttinger<br />

Sieben. In: Göttinger<br />

Jahrbuch. Bd. 11, Göttingen<br />

1963, S. 187—214<br />

GGA: Göttingische Gelehrte Anzeigen<br />

(bis 1801: Göttinger Anzeigen<br />

von Gelehrten Sachen).<br />

Göttingen, seit 1753 (unterbrochen<br />

1945—1952)<br />

Goethes Werke: Goethes Werke,<br />

hrsg. im Auftrage <strong>de</strong>r Großherzogin<br />

Sophie von Sachsen. 143<br />

B<strong>de</strong>., Weimar 1887—1919<br />

Grammatik: Deutsche Grammatik<br />

von Jacob Grimm. T. 1, drei<br />

Ausgaben, Göttingen 1819,<br />

1822, 1840. T. 2, Göttingen<br />

1826. T. 3, Göttingen 1831. T.<br />

4, Göttingen 1837<br />

Gürtler / Leitzmann: Briefe <strong>de</strong>r<br />

Brü<strong>de</strong>r Grimm, gesammelt von<br />

Hans Gürtler, hrsg. von Albert<br />

Leitzmann. Jena 1923. (Jenaer<br />

Germanistische Forschungen,<br />

Nr. 1)<br />

Haenchen: Karl Haenchen: Die<br />

Berufung <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm<br />

nach Berlin. In: Forschungen<br />

zur Bran<strong>de</strong>nburgischen und<br />

Preußischen Geschichte. Bd.<br />

54 (1993), S. 11—42<br />

Hamb. Corr.: Staats- und Gelehrte<br />

Zeitung <strong>de</strong>s Hamburgischen<br />

unpartheyischen Correspon<strong>de</strong>nten.<br />

Hamburg 1731—1868<br />

(unterbrochen Dez. 1811 —<br />

März 1813, Mai 1813 — Mai<br />

1814)<br />

HannZ: Hannoversche Zeitung.<br />

Hannover 1832—1857<br />

Hassel: William von Hassel: Geschichte<br />

<strong>de</strong>s Königreichs Han-


444<br />

<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften<br />

nover. 3 T., Bremen 1898—<br />

1901<br />

Heinl: Tatjana Heinl: Zur Frühgeschichte<br />

<strong>de</strong>r Germanistik. Der<br />

Briefwechsel Grimm — Homeyer.<br />

Magisterarbeit, Universität<br />

Bayreuth 1996<br />

Huber: Ernst Rudolf Huber:<br />

Deutsche Verfassungsgeschichte<br />

seit 1789. 8 B<strong>de</strong>., Stuttgart<br />

usw. 1957—1990<br />

Huber: Dokumente: Dokumente<br />

zur <strong>de</strong>utschen Verfassungsgeschichte,<br />

hrsg. von Ernst Rudolf<br />

Huber. 3 B<strong>de</strong>., Stuttgart<br />

1961—1966<br />

Hugo: Enzyklopädie: Gustav<br />

Hugo: Lehrbuch <strong>de</strong>r juristischen<br />

Encyclopädie zum ersten<br />

mündlichen Unterrichte über<br />

die Quellen, Anfangsgrün<strong>de</strong><br />

und Lehrarten aller in<br />

Deutschland gelten<strong>de</strong>n Rechte.<br />

Berlin 1792<br />

Hugo: GdRR: Gustav Hugo: Lehrbuch<br />

<strong>de</strong>r Rechtsgeschichte bis<br />

auf unsre Zeiten. Berlin 1790.<br />

(ab <strong>de</strong>r 2. Auflage u. d. T.: Geschichte<br />

<strong>de</strong>s Römischen Rechts<br />

seit Justinian)<br />

Ippel: Briefwechsel zwischen Jacob<br />

und Wilhelm Grimm,<br />

Dahlmann und Gervinus, hrsg.<br />

von Eduard Ippel. 2 B<strong>de</strong>., Berlin<br />

1885—1886. (Neudr. mit einem<br />

ergänzen<strong>de</strong>n Vorwort von<br />

Ludwig Denecke, Liechtenstein<br />

1973 und 1992)<br />

Jacob Grimm: Kleinere Schriften:<br />

Jacob Grimm: Kleinere<br />

Schriften. 8 B<strong>de</strong>., Berlin 1864—<br />

1890. (Neudr. Hil<strong>de</strong>sheim<br />

1965—1966)<br />

JbBGG: Jahrbuch <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r<br />

Grimm-Gesellschaft. Kassel,<br />

seit 1991<br />

Kasseler Ausgabe: Brü<strong>de</strong>r Grimm.<br />

Werke und Briefwechsel. Kasseler<br />

Ausgabe. In kritischkommentierten<br />

Einzelbän<strong>de</strong>n.<br />

Kassel und Berlin, seit 1998<br />

KAZ: Kasselsche Allgemeine Zeitung.<br />

Kassel 1814—1850<br />

Kern: Carl Otfried Müller. Lebensbild<br />

in Briefen an seine Eltern.<br />

Mit <strong>de</strong>m Tagebuch seiner<br />

italienisch-griechischen Reise,<br />

hrsg. von Otto und Else Kern.<br />

Berlin 1908<br />

Koolman: Egbert Koolman: Ein<br />

Ruf auf die Ol<strong>de</strong>nburger Bibliothekarsstelle<br />

für Jacob<br />

Grimm. In: Wolfenbütteler Notizen<br />

zur Buchgeschichte. 5. Jg.<br />

(1980), S. 260—266<br />

Koszinowski / Leuschner: Ingrid<br />

Koszinowski und Vera<br />

Leuschner: Ludwig Emil<br />

Grimm. Zeichnungen und<br />

Gemäl<strong>de</strong>. Werkeverzeichnis. 2<br />

B<strong>de</strong>., Marburg 1990. (Quellen<br />

zur Brü<strong>de</strong>r Grimm-Forschung,<br />

Bd. 3, 1 und 3, 2)<br />

Kritische Ausgabe: Briefwechsel<br />

<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Jacob und Wilhelm<br />

Grimm. Kritische Ausgabe in<br />

Einzelbän<strong>de</strong>n. Stuttgart, seit<br />

2001<br />

Kück: Hans Kück: Die „Göttinger<br />

Sieben“. Ihre Protestation und<br />

Entlassung im Jahre 1837. Berlin<br />

1934<br />

LAZ: Leipziger Allgemeine Zeitung.<br />

Leipzig 1837—1843<br />

Lebensbil<strong>de</strong>r: Lebensbil<strong>de</strong>r aus<br />

Kurhessen und Wal<strong>de</strong>ck 1830<br />

bis 1930, hrsg. von Ingeborg<br />

Schnack. 6 B<strong>de</strong>., Marburg<br />

1939—1958<br />

Leitzmann: Briefwechsel <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r<br />

Jacob und Wilhelm Grimm<br />

mit Karl Lachmann, hrsg. von


<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften 445<br />

Albert Leitzmann, mit einer<br />

Einleitung von Konrad Burdach.<br />

2 B<strong>de</strong>., Jena 1927<br />

Losch: Philipp Losch: Geschichte<br />

<strong>de</strong>s Kurfürstentums Hessen<br />

1803 bis 1866. Marburg 1922.<br />

(Neudr. Kassel 1972)<br />

Morg: Konrad Morg: Das Echo <strong>de</strong>s<br />

hannoverschen Verfassungsstreites<br />

1837—40 in Bayern.<br />

Hil<strong>de</strong>sheim / Leipzig 1930<br />

NT: Neues Testament<br />

Obenaus: Sybille Obenaus: Die<br />

Berufung <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm<br />

nach Berlin. In: Hessisches<br />

Jahrbuch für Lan<strong>de</strong>sgeschichte.<br />

Bd. 19 (1969), S. 296—336<br />

OPAZ: Frankfurter Ober-Postamts-Zeitung.<br />

Frankfurt a. M.<br />

1806—1852 (unterbrochen<br />

1810—1814)<br />

Oppermann: Heinrich Albert Oppermann:<br />

Zur Geschichte <strong>de</strong>s<br />

Königreichs Hannover von<br />

1832 bis 1860. 2 B<strong>de</strong>., Leipzig<br />

1860—1862<br />

Portfolio: Hannoversches Portfolio.<br />

Sammlung von Aktenstücken<br />

zur Geschichte <strong>de</strong>s<br />

Hannoverschen Verfassungskampfes,<br />

hrsg. von Johann<br />

Hermann Detmold und Johann<br />

Carl Bertram Stüve.<br />

4 B<strong>de</strong>., Stuttgart 1839—1841<br />

Protokolle: Protokolle <strong>de</strong>r <strong>de</strong>utschen<br />

Bun<strong>de</strong>sversammlung,<br />

Frankfurt a. M. 1816—1866<br />

Prutz: Robert Prutz: Zehn Jahre.<br />

Geschichte <strong>de</strong>r neusten Zeit.<br />

1840—1850. 2 B<strong>de</strong>., Leipzig<br />

1850—1856<br />

Pütter: Johann Stephan Pütter:<br />

Versuch einer aca<strong>de</strong>mischen<br />

Gelehrten-Geschichte von <strong>de</strong>r<br />

Georg-Augustus-Universität zu<br />

Göttingen. Teil I und II, Göttingen<br />

1765—1788. Teil III,<br />

bearbeitet von Friedrich Saalfeld,<br />

Hannover 1820. Teil IV,<br />

bearbeitet von Georg Heinrich<br />

Oesterley, Göttingen 1838<br />

RE Theologie: Realencyclopädie<br />

für protestantische Theologie<br />

und Kirche. 24 B<strong>de</strong>., Leipzig<br />

1896—1913<br />

Real: Willy Real: Der hannoversche<br />

Verfassungskonflikt vom<br />

Jahre 1837 und das <strong>de</strong>utsche<br />

Bun<strong>de</strong>srecht. In: Historisches<br />

Jahrbuch. 83. Jg. (1964),<br />

S. 135—161<br />

Rechtsaltertümer: Jacob Grimm:<br />

Deutsche Rechts-Alterthümer.<br />

Göttingen 1828, zweite Aufl.<br />

ebd. 1854, dritte Ausg., hrsg.<br />

von Herman Grimm, ebd.<br />

1881<br />

Röhrbein: Wal<strong>de</strong>mar Röhrbein:<br />

Hamburg und <strong>de</strong>r hannoversche<br />

Verfassungskonflikt<br />

1837—1840. Hil<strong>de</strong>sheim 1965<br />

Sammlung Gesetze: Sammlung<br />

<strong>de</strong>r Gesetze, Verordnungen<br />

und Ausschreiben für das Königreich<br />

Hannover. Hannover<br />

1818—1866<br />

Schnack / Schoof: Briefe <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r<br />

Grimm an Savigny. Aus<br />

<strong>de</strong>m Savignyschen Nachlaß<br />

hrsg. in Verbindung mit Ingeborg<br />

Schnack von Wilhelm<br />

Schoof. Berlin und Bielefeld<br />

1953<br />

Schoof (1960): Wilhelm Schoof:<br />

Wilhelm Grimm. Aus seinem<br />

Leben. Bonn usw. 1960<br />

Schoof (1961): Wilhelm Schoof:<br />

Jacob Grimm. Aus seinem Leben.<br />

Bonn usw. 1961<br />

Schoof UBr: Unbekannte Briefe<br />

<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm. Unter Benutzung<br />

<strong>de</strong>s Grimmschen


446<br />

<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften<br />

Nachlasses und an<strong>de</strong>rer Quellen<br />

in Verbindung mit Jörn<br />

Göres hrsg. von Wilhelm<br />

Schoof. Bonn 1960<br />

Springer: Anton Springer: Friedrich<br />

Christoph Dahlmann.<br />

2 B<strong>de</strong>., Leipzig 1870—1872<br />

Stengel: Private und amtliche Beziehungen<br />

<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm<br />

zu Hessen. Eine Sammlung<br />

von Briefen und Actenstücken<br />

[...], zusammengestellt und erläutert<br />

von Edmund Stengel. 3<br />

B<strong>de</strong>., Marburg 1886—1910<br />

Stobbe: Otto Stobbe: Wilhelm<br />

Eduard Albrecht. Leipzig<br />

1876. (Separatdruck aus: Im<br />

neuen Reich. Bd. 2 [1876], Nr.<br />

27 und 28)<br />

Stoll: Grimm: Ludwig Emil<br />

Grimm: Erinnerungen aus<br />

meinem Leben, hrsg. und ergänzt<br />

von Adolf Stoll. Leipzig<br />

1911<br />

Stoll: Savigny: Adolf Stoll: Friedrich<br />

Carl von Savigny. Mit einer<br />

Sammlung seiner Briefe. 3<br />

B<strong>de</strong>., Berlin 1927—1937<br />

Unte / Rohlfing: Wolfhart Unte<br />

und Helmut Rohlfing: Quellen<br />

für eine Biographie Karl Otfried<br />

Müllers (1797—1840). Bibliographie<br />

und Nachlaß. Hil<strong>de</strong>sheim<br />

usw. 1997<br />

Varnhagen: Tagebücher: Aus <strong>de</strong>m<br />

Nachlaß Varnhagen’s von<br />

Ense. Tagebücher von Karl<br />

August Varnhagen von Ense,<br />

hrsg. von Ludmilla Assing. 15<br />

B<strong>de</strong>., Leipzig 1861—1905<br />

Verhandlungen Hessen 1839—41:<br />

Verhandlungen <strong>de</strong>s am 10. Dezember<br />

1839 eröffneten Kurhessischen<br />

Landtags. 5 B<strong>de</strong>.,<br />

Kassel 1841<br />

Weber-Reich: Trau<strong>de</strong>l Weber-<br />

Reich: „Um die Lage <strong>de</strong>r hiesigen<br />

nothlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>n Classe zu<br />

verbessern.“ Der Frauenverein<br />

zu Göttingen von 1840 bis<br />

1956. Göttingen 1993. (Studien<br />

zur Geschichte <strong>de</strong>r Stadt Göttingen,<br />

Bd. 18)<br />

Weistümer: Weisthümer, gesammelt<br />

von Jacob Grimm (weitere<br />

Beteiligte bei T. 2—7). T. 1—7,<br />

Göttingen 1840—1878<br />

Wilhelm Grimm: Kleinere Schriften:<br />

Wilhelm Grimm: Kleinere<br />

Schriften. 4 B<strong>de</strong>., Berlin (Bd. 4:<br />

Gütersloh) 1881—1887<br />

Wippermann: Carl Wilhelm Wippermann:<br />

Kurhessen seit <strong>de</strong>m<br />

Freiheitskriege. Kassel 1850<br />

ZfgR: Zeitschrift für geschichtliche<br />

Rechtswissenschaft. 15 B<strong>de</strong>.,<br />

Berlin 1815—1850


PERSONENREGISTER<br />

Frühere Namenformen <strong>de</strong>r verzeichneten Personen sind nur berücksichtigt, wenn sie im Kontext<br />

<strong>de</strong>s hier edierten Briefwechsels vorkommen. Angehörige souverän regieren<strong>de</strong>r A<strong>de</strong>lsfamilien<br />

sind unter <strong>de</strong>m Vornamen angesetzt. Genannt sind Brief- und Zeilennummern. Die Zeilenzahlen<br />

wer<strong>de</strong>n bis zu drei Nennungen pro Brief angegeben; bei mehr als drei Nennungen<br />

erscheint nur die erste betreffen<strong>de</strong> Stelle mit <strong>de</strong>m Zusatz „u. ö.“. Ein tiefgestelltes „A“ weist<br />

auf Nennungen im Apparat hin (in <strong>de</strong>r Regel im Abschnitt „Lesarten“).<br />

A<strong>de</strong>lung, Johann Christoph: 23 2 f. 163 13 Arnim, Heinrich Alexan<strong>de</strong>r von: 185 12 f.<br />

150 23 152 24 160 24 215 52 216 88 217 75<br />

111 17—20 [?] 118 28 30 143 14 154 8 155 7<br />

Arnim, Armgart von: 263 11<br />

161 32 184 45 f. 259 7 25 46 260 37 261 12<br />

Arnim, Bettina von, geb. Brentano: 91 5<br />

263 60<br />

106 27—30 143 24 217 78 220 37 252 10—15 Bauer, Carl Wilhelm: 118 30—32 161 32<br />

254 11 275 3 276 10—12<br />

164 14 253 11<br />

Adolph Friedrich, Prinz von Großbritannien,<br />

Duke of Cambridge: 28 6<br />

Albers, Marie Agnes Ida Wilhelmine: 72 4<br />

Albers, Nanny Louise Mathil<strong>de</strong>: 72 4<br />

Albert, Prinzgemahl von Großbritannien:<br />

120 10 f. 121 27 f. 122 22 f. 125 15 230 71<br />

235 21<br />

Arnim, Carl Otto Ludwig von: 217 122—125<br />

Arnim-Boitzenburg, Adolf Heinrich von:<br />

142 1 f. 251 33<br />

Arnold, Hermann: 217 99<br />

Arnswaldt, August von: 2 16 f. 18[?] 18 6 11 f.<br />

72 15 245 66<br />

Arnswaldt, Karl Friedrich Alexan<strong>de</strong>r von:<br />

2 16 69 26 71 44 245 67<br />

Albrecht, Johann Jakob: 233 36<br />

Arnswaldt, Luise von: 18 5 20 [?]<br />

Albrecht, Helene Maria: 233 36<br />

August, Herzog von Sachsen-Gotha und<br />

Albrecht, Erzherzog von Österreich:<br />

Altenburg: 121 31 122 22 24—26 125 15<br />

268 30 f. u. ö.<br />

August, Prinz von Preußen: 110 5—7 264 54<br />

Albrecht, Louise Pauline, geb. I<strong>de</strong>ler:<br />

265 45 47<br />

170 16—18 208 47 f. 210 63<br />

Augusta, Prinzessin von Preußen, geb.<br />

Albrecht, Wilhelm Eduard: 26 1 58 12 f. 60 8<br />

Prinzessin von Sachsen-Weimar:<br />

71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10 86 15 111 7<br />

230 53<br />

112 5 9—11 113 24 f. 151 26 159 18 160 13—17 Auguste, Kurfürstin von Hessen: 36 25—27<br />

161 2 u. ö. 166 24 33 170 14 17—19 176 42 182 4<br />

37 22 38 20 22 39 21 29—31 40 25 60 19 f. 91 17<br />

183 21 f. 208 47—49 210 63 216 50 233 35 f.<br />

92 17 19—25 117 34 f. 38 120 11 126 34 145 6<br />

239 23 242 5 25 243 11 253 30 255 20 258 19<br />

155 17—22 174 16—24 194 15 f. 195 38—41<br />

275 16 18 276 28 33 36 f.<br />

200 3 f. 201 3—8 u. ö. 202 34 203 23 u. ö. 204 10<br />

Alexan<strong>de</strong>r Karadžordžević, Fürst von<br />

217 14 230 55 241 4 f. 243 27 245 46 248 60<br />

Serbien: 272 70<br />

Alexandrine, Großherzogin von Mecklenburg-Schwerin:<br />

268 42 f.<br />

Altenstein, Karl von Stein zum: 81 41<br />

255 16<br />

Augustinus, Aurelius: 253 14<br />

Austin, John: 248 27—31 252 8<br />

Austin, Sarah, geb. Taylor: 248 18—31 252 8—<br />

146 23<br />

10<br />

Alvensleben, Albrecht von: 277 5<br />

Bacmeister, Anna Marie Frie<strong>de</strong>rike:<br />

Amalie Zephyrine, Fürstin von Hohenzollern-Sigmaringen,<br />

geb. Prinzessin<br />

von Salm-Kyrburg: 36 14—21 37 17 f.<br />

Amalie, Königin von Griechenland, geb.<br />

219 5 7<br />

Bacmeister, Jul[iane?]: 219 3—18<br />

Bacmeister, Justus: 238 15<br />

Bacmeister, Wilhelm Gustav: 232 13<br />

Prinzessin von Ol<strong>de</strong>nburg: 144 8 176 29 Ba<strong>de</strong>nhausen, Ottilie von, geb. von<br />

Antonia Maria, Fürstin von Hohenzollern-Sigmaringen,<br />

geb. Murat: 34 9<br />

35 14<br />

Schmerfeld: 215 24<br />

Baring, Otto: 232 15<br />

Barrot, Odilon: 87 30<br />

Archipoeta: 258 9—14<br />

Arnim, Achim von: 104 2 106 3 10 109 23<br />

Basson, Adolfine: 263 20 265 55—57 281 9<br />

Bauer, Anton: 40 47 42 7 47 33 52 12 64 10 69 36


448<br />

Personenregister<br />

Bauer, Georg: 42 7<br />

Bauer, Theodor: 118 28—30<br />

Bauer, Wilhelm Anton: 40 47 f. [?] 42 7 [?]<br />

Bauer, Wilhelmine: 118 32<br />

Bayle, Pierre: 161 31<br />

Beauharnais, Joséphine <strong>de</strong> s. Joséphine<br />

Bonaparte, Kaiserin von Frankreich<br />

Bechstein, Dorette: 86 27 [?]<br />

Becker, Karl Ferdinand: 272 154<br />

Becker, Nicolaus: 192 22<br />

Becker, Theodor: 272 153—155<br />

Bellinghausen s. Münch-Bellinghausen<br />

Benecke, Auguste s. Bohnstedt<br />

Benecke, Christian Daniel: 263 58<br />

Benecke, Elise s. Kühl<br />

Benecke, Georg Friedrich: 9 48 124 9<br />

139 12 42 173 22 183 6 184 44 195 32<br />

216 6 103 229 15 f. 235 11—13 24 249 25 253 17<br />

258 50 263 56—58 270 16 283 10 286 2<br />

Bentheim-Tecklenburg, Adolf von: 134 14 f.<br />

Berckefeldt, Johanna von: 33 23 f.<br />

Berendt, Johann Lebrecht Karl: 218 61<br />

222 43 265 65 286 9 11<br />

Bergk, Ida, geb. Meineke: 258 20<br />

Bergk, Theodor: 258 20<br />

Bergmann, Auguste s. Mejer<br />

Bergmann, Friedrich Christian: 71 26 f. 41<br />

74 42 44 75 33—35 u. ö. 78 37 44 111 17—20 [?]<br />

185 32 219 23 253 43 f. 259 7 f. 23 f. 26 263 60<br />

267 23 271 31 283 44<br />

Bergmann, Karl Georg Lucas Christian:<br />

267 22—24<br />

Berlepsch, Friedrich Ludwig von: 40 7 f.<br />

Berlichingen, Götz von: 110 10 f.<br />

Bernhard II., Herzog von Sachsen-<br />

Meiningen: 36 30 f. 160 6<br />

Bertheau, Ernst: 75 62 207 36 271 37—39<br />

Berthold, Caroline, geb. Rö<strong>de</strong>r: 216 69<br />

Bertuch[?], (Nichte Gustav Hugos): 143 25<br />

Beseler, (Töchter Emilie und Georg Beselers):<br />

276 47<br />

Beseler, Emilie: 276 47<br />

Beseler, Georg: 272 137 273 31 276 47—49<br />

277 21 f. 278 31 f.<br />

Bethmann-Hollweg, Felix: 226 15 f.<br />

Bethmann-Hollweg, Moritz August von:<br />

129 17 130 9 f. 131 6 14 f. 222 28—30 226 16<br />

230 4<br />

Beulwitz, Anton Friedrich von: 146 11<br />

Bickell, Gustav: 38 29<br />

Bickell, Helene: 180 19 30<br />

Bickell, Wilhelm: 38 29 53 17 62 19 86 23<br />

119 35 122 18 20 f. 134 42 136 13 f. 139 21 f.<br />

194 29 200 12 207 28 216 118—120 217 96—102<br />

230 81 253 32<br />

Bièchy, Armand: 239 3 249 34<br />

Biener, Friedrich August: 16 9—11<br />

Bischoff, Ernst: 262 47<br />

Bischoffshausen, Karl von: 177 20<br />

Bischoffshausen, Sophie von, geb. von<br />

Eschwege: 177 19 f.<br />

Blittersdorf, Friedrich Landolin Karl von:<br />

97 10 98 11<br />

Blume, Friedrich: 19 5 24 2 f. 101 18 110 15<br />

129 17 130 6 159 3 f. 216 54 f. 230 7 f. 233 37<br />

238 5 239 15 241 9 f. 244 10—12 263 30<br />

265 36 f.<br />

Blume, Friedrich (Sohn): 258 65<br />

Blume, Luise, geb. Reil: 159 3—5 238 5<br />

258 63—65<br />

Blume, Marie: 258 65<br />

Blume, Richard: 258 65<br />

Blumenbach, Edmund: 234 39 f. 235 15<br />

Blumenbach, Georg Heinrich Wilhelm:<br />

121 13 f. 193 23<br />

Blumenbach, Johann Friedrich: 121 6 11 14<br />

158 12 231 18 234 39 235 16<br />

Blumenhagen, Carl Julius: 71 29 74 39 f. 45 f.<br />

75 27 29 32 78 24<br />

Blumenhagen, Wilhelm: 71 29<br />

74 39 f. 45 f. 75 27 29 32 78 24<br />

Bluntschli, Johann Kaspar: 130 39 131 26<br />

Bobers, Marianne von, geb. Sartorius von<br />

Waltershausen: 220 50 f.<br />

Bo<strong>de</strong>, Wilhelm: 275 20 276 41—46 278 29 f.<br />

Bo<strong>de</strong>lschwingh, Ernst von: 277 4<br />

Böckh, August: 193 7 f. 209 16 210 12 15<br />

211 35 37 217 133 *285 54<br />

Böcking, Eduard: 35 6 173 18<br />

Böhmer, Johann Friedrich: 140 5 f.<br />

Boerhaave, Hermann: 121 8 11<br />

Böttiger, Karl August: 277 32 f.<br />

Boguslawski, Palon Heinrich Ludwig von:<br />

40 11 13<br />

Bohnstedt, Auguste, geb. Benecke: 229 15 f.<br />

235 13 283 10 [?]<br />

Bohnstedt, Wilhelm: 271 10<br />

Boileau-Despréaux, Nicolas: 269 52<br />

Bonaparte, Charles Lucien s. Charles<br />

Lucien Bonaparte, Fürst von Canino<br />

Bonaparte, Joséphine s. Joséphine Bonaparte,<br />

Kaiserin von Frankreich<br />

Bonaparte, Napoleon s. Napoleon Bonaparte,<br />

Kaiser von Frankreich<br />

Bonifaz, Markgraf von Tuszien: 139 7 140 8<br />

Bose, Johanne Elisabeth Wilhelmine<br />

150 14 178 15 f. 180 15 u. ö. 182 26 183 32<br />

Amalie von: 219 31 f. [?]<br />

Bothmer, Karl von: 125 A


Personenregister 449<br />

Claren, (Familie von Heinrich Georg<br />

Bran<strong>de</strong>s, Georgine s. Heyne<br />

192 34 f. 194 3 Dönhof, Sophie Amalie von s. Schwerin<br />

Brandis, Christian August: 92 32<br />

Brandis, Dorothea Elisabeth Karoline,<br />

Friedrich Claren): 271 22 25<br />

Claudius, Matthias: 269 30<br />

geb. Hausmann: 92 32 222 55<br />

Clodius, Christian August Heinrich:<br />

Brandt, Adolph: 118 17 f.<br />

Brassier <strong>de</strong> Saint-Simon Valla<strong>de</strong>, Joseph<br />

Maria Anton von: 144 4 f.<br />

Brentano, Bettina s. Arnim<br />

Brentano, Clemens: 272 179<br />

245 33—35<br />

Closen, Carl von: 180 61—64 68—71 182 35<br />

Colom du Clos, Isaac von: 271 41<br />

Colomb, Friedrich August von: 227 9 f.<br />

Conradi, Franz Carl: 16 6<br />

Brentano, Kunigun<strong>de</strong> s. Savigny<br />

Conradi, Friedrich: 139 18 f. [?]<br />

Brentano, Magdalene s. Guaita<br />

Conradi, Heinrich: 139 17<br />

Brentano, Sophie, gesch. Mereau: 272 176 Conradi, Johann Wilhelm Heinrich: 69 37<br />

Bresson, Charles Joseph <strong>de</strong>: 212 4 233 68 f.<br />

139 15<br />

Brinkmann, Heinrich Rudolf: 91 44 A<br />

Conradi, Johanna Florentine Elisabeth:<br />

Brisson, Barnabé: 16 5<br />

139 18<br />

Brockhaus, Heinrich: 251 26—33 252 26—28 Conradi, Karl Ernst Julius: 90 14 91 36—38<br />

Buchholtz, Alexan<strong>de</strong>r August von: 240 7 Corday, Charlotte: 100 10<br />

Bücheln, Louise: 50 16<br />

Cornelius, Peter von: 210 64 230 56 251 6<br />

Bülau, Friedrich: 91 19<br />

270 27<br />

Bülow, Adolf Gottlieb von: 219 65 f.<br />

Cotta, Johann Friedrich von: 126 10—13<br />

Bülow, Anna von s. Hinüber<br />

175 7<br />

Bülow, Friedrich Gottlieb von: 219 65 f.<br />

Creizenach, Theodor: 163 21<br />

Bürger, Gottfried August: 258 14<br />

Créquy, Renée Caroline Victoire <strong>de</strong>:<br />

Bunsen, Carl von: 211 22—26 212 18—21<br />

202 24<br />

Busse, Johann Gottfried David: 212 37—39 Curtius, Ernst: 217 55 262 2—4 7 9 263 5 27 30<br />

Buttmannn, Bertha, geb. Göschen:<br />

265 3 266 65<br />

163 29 f. 190 16 248 126 273 26 f.<br />

Custine, Adolphe <strong>de</strong>: 212 33<br />

Buttmann, Karoline: 248 124—127<br />

Dachenhausen, Friedrich Wilhelm: 43 4<br />

Buttmann, Philipp: 209 43 210 61 f. 248 124 f. Dahlmann, Friedrich Christoph: 26 1 46 10<br />

Canitz und Dallwitz, Carl von: 44 14 f.<br />

47 25 58 12 f. 60 8 67 1—20 71 18 33 f. 38 74 46<br />

57 17 f. [?] 81 40 217 71 256 13 260 30<br />

75 10—12 u. ö. 78 2 u. ö. 79 10 84 14 86 15 87 41<br />

268 121—126<br />

92 9—16 95 1—10 111 7 112 5 9—11 113 24<br />

Cariage, (Advokat in Vesoul): 282 1 283 4—<br />

121 24 122 46 f. 125 20 126 19—22 127 2 f.<br />

8 12 f.<br />

129 10 f. 130 11 f. u. ö. 131 2—5 134 40<br />

Carl Alexan<strong>de</strong>r, Erbprinz von Sachsen-<br />

Weimar: 57 11 f.<br />

Caroline, Prinzessin von Hessen-Kassel:<br />

201 18 243 27 f. 245 47 f. 248 59 f. 249 3 f.<br />

254 27—30 255 16<br />

Caroline, Prinzessin von Mecklenburg-<br />

Strelitz: 187 9<br />

Catenhaasen, Carl Friedrich Wilhelm:<br />

243 22 f. 246 26 f. 248 129<br />

Cauvin, Joseph: 143 14<br />

Charles X., König von Frankreich: 126 41<br />

Charles Lucien Bonaparte, Fürst von<br />

Canino: *285 45 f. 51 56—68<br />

Charlotte ([Adoptiv]tochter Ch. M. <strong>de</strong><br />

Talleyrands): 216 30 f.<br />

Christian VIII., König von Dänemark:<br />

192 34 f. 37 194 3 f. 198 39 40—44 202 21 f.<br />

151 26 28 166 24 33 170 18 176 31 f. 37 42 182 4<br />

183 21 f. 25 f. 184 25 185 42—44 48 186 10<br />

206 23 207 6 10—22 216 50 227 17 229 4<br />

239 23 f. 241 12 f. 242 2—5 243 7 11 f. 244 2—8<br />

245 3—7 14 246 3 253 30 255 20 275 16—18<br />

276 27—29 33 36 f.<br />

Dahlmann, Luise: 229 4<br />

Danckwerts, Justus Friedrich: 91 36 40<br />

Davoud-Oghlou, Garabed Artin: 230 82—87<br />

Delbrück, A<strong>de</strong>lheid: 179 22 184 36<br />

Deleuze <strong>de</strong> Lancizolle s. Lancizolle<br />

Delius, Christian Heinrich: 14 7 f. 16 16<br />

Detmold, Johann Hermann: 141 13—15<br />

Dieterich, Heinrich: 6 21 8 7<br />

Dieterich, Hulda: 48 5 52 7 f. 144 A<br />

Dieterich, Thecla s. Kraut<br />

Dilthey, Julius Friedrich Karl: 166 39<br />

Christian, Herzog von Schleswig- Dingli, Adriano: 236 1 f. 237 31 f. 239 34—36<br />

Holstein-Son<strong>de</strong>rburg-Augustenburg: Dirksen, Heinrich Eduard: 270 20<br />

Döring, Julius: 106 28 f.


450<br />

Personenregister<br />

Dräseke, Johann Heinrich Bernhard:<br />

122 33<br />

Droste zu Vischering, Clemens August<br />

von: 83 2<br />

Du Cange, Charles Dufresne: 253 11 f.<br />

Duchesne, Père (Ps.) s. Hébert, Jacques<br />

René<br />

Duncker, Caroline Christiane, geb. von<br />

Manger: 263 46 f. 264 38—41<br />

Duncker, Johann Gottfried Ludwig:<br />

267 22 f.<br />

Duncker, Ludwig Friedrich Wilhelm:<br />

267 23 271 29 f. 34 f. 281 4 [?]<br />

Ebell, Georg Christoph Ernst: 213 20<br />

Eberhard, Bernhard: 197 8<br />

Eberhardt, Georg Adolph: 213 21<br />

Edward, Prince of Wales: 230 57<br />

Eggeling, A<strong>de</strong>lheid s. Stempel<br />

Eggeling, Adolph: 121 18 f. [?]<br />

Eggeling, Eduard: 121 18 f. [?]<br />

Eggeling, Franz Christian Heinrich:<br />

121 19 257 46 48<br />

Eggeling, Sophie Catharine Margarete:<br />

121 22 f.<br />

Eichhorn, Amalie, geb. Sack: 174 20 f.<br />

248 25 f. 272 160 f.<br />

Eichhorn, Anna s. Göschen<br />

Eichhorn, Carl Friedrich: 107 30—41 132 4<br />

182 20 208 39 f. 211 31 33 213 33—35 230 28<br />

247 22—25 47 249 28 31 250 11—15 251 2<br />

252 40—45 253 22 27—30 40 254 3 8—13<br />

255 19 f. 257 24 258 36 265 15—18 277 16<br />

Eichhorn, Hermann: 233 28 f. 258 68 262 27<br />

Eichhorn, Johann Albrecht Friedrich:<br />

154 4 f. 161 15 f. 163 29 [?] 164 9 [?] 171 10<br />

172 2 174 21 187 12 f. 195 29 198 14—17<br />

208 19 211 23 212 24 215 38 217 68 226 24<br />

233 14—17 21 28 f. 239 15—17 248 33 35—37<br />

251 42 255 26 258 68 f. 260 40 42 262 28 f.<br />

264 12 f. 268 8—12 276 15 17 21<br />

Eichhorn, Johann Gottfried: 16 25 f.<br />

Eichhorn, Julie, geb. von Schelling: 233 28<br />

258 68 262 27<br />

Eichhorn, Karoline s. He<strong>de</strong>mann<br />

Eichhorn, Marie: 272 170<br />

Eichstädt, Heinrich Carl Abraham: 90 10<br />

Elisabeth Charlotte, Duchesse d’Orléans,<br />

geb. Prinzessin von <strong>de</strong>r Pfalz:<br />

276 59 f. 63—65 278 45<br />

Elisabeth, Königin von Preußen, geb.<br />

Prinzessin von Bayern: 214 37 230 53 f.<br />

248 101—111 249 2 f. 268 42 *285 25 f.<br />

Elvers, Christian Friedrich: 206 11 f. 207 27<br />

Elvers, Katharine: 257 39 f.<br />

Elvers, Pauline: 257 40<br />

211 27—31 34 213 12 216 121 217 102 262 20<br />

Encke, Johann: *285 55<br />

Endlicher, Stephan: 24 2 8 260 32 34<br />

Engelbronner, Elias Carel: 10 1<br />

Erhardt, Johann Heinrich: 222 33<br />

Ernst I., Herzog von Sachsen-Coburg und<br />

Gotha: 121 28 f.<br />

Ernst II., Herzog von Sachsen-Coburg<br />

und Gotha: 235 21<br />

Ernst August II., König von Hannover: 27 2<br />

32 3 8 f. 12 37 5 A 40 29—31 34 42 3—5 43 2 f.<br />

44 2 f. 45 2 5 f. 10 46 5 11 67 8 f. 12 72 28 33 f.<br />

76 15 f. 81 18 91 32 45 93 8 u. ö. 94 6—8 102 6<br />

103 2 10 23—25 107 19 f. 25 111 9 30 f. 121 18 22<br />

129 31 f. 133 4 6 134 12 14 f. 135 2 f. 10 136 2—<br />

7 137 19 148 5 8 12 151 29 155 15 163 8 f.<br />

182 17 184 21 190 21—23 205 23 210 37<br />

213 3 34 f. 220 41 f. 222 39 225 11—13 38—51 61<br />

226 12 14 242 6 244 17—19 246 3 248 42—48<br />

252 31 f. 253 35 272 140—143<br />

Errington, Marie Thérèse, geb. <strong>de</strong> Talleyrand:<br />

216 29 31<br />

Eschwege, Luise von: 48 14 80 5 118 36 129 35<br />

130 31 177 19—21 232 4 253 51—58 255 13<br />

Eschwege, Sophie von s. Bischoffshausen<br />

Eszterházy, Nikolaus IV. von: 14 5 f.<br />

Euripi<strong>de</strong>s: 264 55 f.<br />

Ewald, Heinrich: 26 1 45 8 58 12 f. 60 8 70 1<br />

71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10 86 15 111 7<br />

112 5 9—11 113 24 151 26 160 18 f. 166 24 33<br />

170 18 176 42 182 4 183 21 f. 216 50 239 23<br />

242 5 243 11 253 30 33 255 20 275 16 18<br />

276 28 33 36 f.<br />

Ewald, Wilhelmine, geb. Gauß: 154 10<br />

160 19<br />

Eylert, Rulemann Friedrich: 263 54<br />

Falcke, Georg Friedrich von: 89 2 6 91 44 A<br />

92 15<br />

Fe<strong>de</strong>r, Johann Georg Heinrich: 71 24<br />

184 30—33<br />

Fe<strong>de</strong>r, Li(e)nchen (Karoline?): 33 26 209 24<br />

222 41 229 18 265 57<br />

Ferdinand I., Kaiser von Österreich:<br />

260 31—34 268 127<br />

Ferdinand, Duc d’Orléans: 230 77 f. 233 67<br />

Fernando II., König von Portugal, geb.<br />

Prinz von Sachsen-Coburg und<br />

Gotha: 277 34—36<br />

Fichte, Johann Gottlieb: 217 160 f. 242 22 f.<br />

Flottwell, Clara: 277 7 9 [?]<br />

Flottwell, Eduard: 277 2—4 6 f.<br />

Flottwell, Elise: 277 7 9 [?]<br />

Flottwell, Frie<strong>de</strong>rike: 277 6<br />

Flügge, Caroline Amalie: 235 23


Personenregister 451<br />

Gans, Eduard: 16 86 87 138 Fœlix, Jacques: 230 79 f.<br />

Gall, Gerhardine von: 243 3<br />

Forchhammer, Peter Wilhelm: 258 25<br />

Francisco <strong>de</strong> Asis, Infant von Spanien:<br />

212 35 f.<br />

Francke, Wilhelm: 264 36 265 39<br />

Frank von Fürstenwerth, Franz Anton:<br />

37 17 f. 176 47<br />

Frankenfeld, Johann Heinrich Albrecht:<br />

72 16<br />

Fre<strong>de</strong>rick, Kronprinz von Dänemark:<br />

187 8 f.<br />

Frie<strong>de</strong>mann, Friedrich Traugott: 216 111<br />

Frie<strong>de</strong>rike, Königin von Hannover: 95 17<br />

136 6 155 15 163 8<br />

Friedrich, Erbprinz von Anhalt-Dessau:<br />

267 17 f. 273 41<br />

Friedrich I., König von Württemberg:<br />

267 18<br />

Friedrich II., König von Preußen: 142 7 f.<br />

161 20 187 30 201 19 210 16 20 f. 211 3 u. ö.<br />

213 39 214 17 24 f. 217 111 234 47 252 38<br />

254 19 265 47 f.<br />

Friedrich August, Herzog von Braunschweig-Lüneburg-Öls:<br />

176 53<br />

Friedrich Wilhelm I., König in Preußen:<br />

142 7 f.<br />

Friedrich Wilhelm II., König von Preußen:<br />

201 20 f.<br />

Friedrich Wilhelm III., König von Preußen:<br />

57 22 126 6—8 14 f. 142 2—4 143 18 145 2—<br />

4 8 234 13<br />

Friedrich Wilhelm IV., König von Preußen:<br />

132 6 142 5 143 20 152 17—23 153 6<br />

154 5 159 17 161 20 162 11 f. 163 5 7 10<br />

173 26 174 23 182 17 187 7 15—29 190 7—12<br />

191 10 192 5 21 24 198 17 f. 210 29—38 211 53—56<br />

217 133 226 4—7 229 20 230 44 u. ö. 234 12<br />

237 34 37 238 31 239 28 248 35 62—100 112—122<br />

249 2 f. 252 17 254 20 f. 266 78—80 268 43—<br />

48 u. ö. 270 24 36—40 276 24 *285 24 29—34 54<br />

Friedrich Wilhelm, Kurprinz von Hessen:<br />

36 7 10 38 22 44 7 81 3—5 u. ö. 86 10 89 27—29<br />

28 23 f. 43 45 49 12—<br />

14 139 27 35 140 9 11 f.<br />

Gatterer, Johann Christoph: 173 14<br />

Gauß, Carl Friedrich: 64 2 4 69 1—6 12 f. 17<br />

71 40 121 17 139 28 229 20<br />

Gauß, Wilhelmine s. Ewald<br />

Geitel, Hulda: 257 52<br />

Gelzer, Heinrich: 262 33 35 40<br />

Georg III., König von Großbritannien,<br />

König von Hannover: 234 17<br />

Georg IV., König von Großbritannien,<br />

König von Hannover: 46 16 224 20<br />

234 16<br />

Georg, Kronprinz von Hannover: 94 12 f.<br />

148 4 6 231 8 253 37—39 272 142 f.<br />

Georg, Prinz von Sachsen-Meiningen:<br />

160 10<br />

Gerhard, Eduard: 226 17—19 248 12<br />

Gerhard, Emilie, geb. von Rieß: 226 18<br />

Gerlach, Leopold von: 260 20—22 24<br />

Gerlach, Ludwig von: 260 20—22 24<br />

Gerlach, Otto von: 241 14 f. 260 20 22 23 f.<br />

Gerling, Christian Ludwig: 87 16—18 162 6 f.<br />

165 10<br />

Gerstlacher, Christian Friedrich: 273 86<br />

Gervinus, Georg Gottfried: 26 1 58 12 f. 60 8<br />

71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10 84 14—18<br />

86 15 111 7 112 5 9—11 113 24 151 26 28<br />

166 24 33 170 18 176 38 42 182 4 183 21 f.<br />

216 50 239 23 242 5 243 11 253 30 255 20<br />

275 16 18 276 28 33 36 f.<br />

Gesenius, Wilhelm: 242 11—13 251 44 253 34<br />

Gesner, Johann Matthias: 205 25<br />

Giech, Franz Friedrich Karl von: 185 53 f.<br />

249 8<br />

Gieseler, Johann Karl Ludwig: 40 43 91 27 f.<br />

103 4 8 111 4 f. 231 19 273 81—84 275 26<br />

Girardin, Marc (Ps. Saint-Marc Girardin):<br />

140 11<br />

Glaubrech, Joseph: 98 12<br />

Gleim, Louise, geb. Trefurt: 219 45<br />

Gmelin, Johann Friedrich: 154 27<br />

120 11 f. 121 27 195 43—45 198 31 35 Görres, Joseph von: 192 29<br />

203 37 f. 41 217 84 272 122 f. *285 16—20<br />

Frisch, Johann Leonhard: 164 11—13<br />

Göschen, Adolf: 222 46<br />

Göschen, Alexan<strong>de</strong>r: 264 20 277 8<br />

Fürstenberg, Ferdinand von: 14 8 f. 16 16 f. Göschen, Anna, geb. Eichhorn: 163 29 [?]<br />

Fulda, Carl Siegmund: 232 12 [?]<br />

164 9 [?] 194 7 195 29 f.<br />

Fulda, Johanna, geb. Wild: 150 7 f.<br />

Göschen, Anna, geb. Jordan: 176 5<br />

Fulda, Wilhelm Siegmund: 155 24<br />

Göschen, Bertha s. Buttmann<br />

Gabler, Georg Andreas: 273 58 f.<br />

Göschen, Charlotte, geb. Delbrück: 75 52<br />

Gagern, Hans Christoph Ernst von: 92 4<br />

89 20—22 134 38 149 2—5 151 15 153 9 154 5 f.<br />

176 48<br />

162 11—13 163 2 f. 26 30 164 10 176 4<br />

Gall, Caroline von: 243 3 f. 27 245 46 f.<br />

179 20 24 f. 184 36 186 18 190 39 210 62<br />

254 27 f.<br />

216 6 219 21 220 47 f. 222 33 233 22 234 34—


452<br />

Personenregister<br />

263 264 265 268 36 246 47 249 30 250 4 21 253 21 260 38—40<br />

258 22 63 75 f. 259 3 260 49 261 24 262 12 f. 134 11 13 34 f. 143 5 149 2 179 9 193 2 39<br />

265 15 63 267 41—43<br />

Göschen, Clara s. Schmidtlein<br />

9 49—52 33 62 f. 2—4 u. ö.<br />

269 4 f. 270 11 272 2—10 114 166—168 276 55<br />

278 53 281 16 f. *285 2—6 15 286 6 19 288 1<br />

Göschen, Johann Friedrich Ludwig: Grimm, Dorothea, geb. Zimmer: 122 40<br />

131 10 163 30 164 10 176 8 216 45 259 24<br />

Göschen, Julie s. Niemeyer<br />

Göschen, Otto: 134 38 161 15 20 23 162 15 f.<br />

163 26 30 233 15 22 258 37<br />

255 14<br />

Grimm, Frie<strong>de</strong>rike: 258 71 262 16 264 18 f.<br />

Grimm, Friedrich: 215 21<br />

Grimm, Herman: 53 17 62 19 65 6 76 11 82 11<br />

Goethe, Christiane von: 217 54 f.<br />

86 26 125 24 126 25—28 147 7 152 30<br />

Goethe, Johann Wolfgang von: 126 13 16<br />

208 14 16 210 8 10 225 4 f. 233 20 55 237 2 7 f.<br />

164 27 175 8 u. ö. 176 24 f. 192 44 217 52—54<br />

239 11 244 20—22 253 52 258 15 72—74<br />

272 60<br />

Goethe, Wolfgang Maximilian von: 217 52—<br />

55<br />

Göttling, Carl Wilhelm: 90 11 141 18 f. 143 8<br />

227 15<br />

Goltermann, Heinrich: 139 13<br />

260 4 50 262 19 277 39—41 278 52—54<br />

Grimm, Jacob: 28 1 31 1 33 29 35 7 36 1—3 37 6—<br />

8 23 A 40 3 7 19 f. 42 2 f. 48 2 51 15—18 53 15—17<br />

54 12 56 7 57 8—13 15 58 7 12 f. 60 8 24 64 3<br />

71 18 28 33 f. 74 15 u. ö. 75 16 u. ö. 78 16 u. ö. 79 10<br />

81 45 86 15 26 89 39 91 6 f. 9 92 18—20 106 18<br />

Goltermann, Theodore Augusta: 232 15 f.<br />

111 7 112 5 9—11 113 5 12 24 116 11 15 f.<br />

Goltermann, William George: 232 16<br />

Gotter, Pauline s. Schelling<br />

Graefe, Karl Ferdinand von: 148 2 f. 6 f. 13 f.<br />

117 5—7 u. ö. 125 11 126 29 129 12 f. 130 8<br />

131 11 f. 134 11 34 f. 147 12 149 2 151 20 26 28<br />

152 10—13 155 23 161 28 163 37 166 24 33<br />

Graves, Clarissa s. Ranke<br />

168 2 u. ö. 170 2 18 172 2—9 14—16 173 6<br />

Grefe, Friedrich Bernhard: 35 20 48 17 63 2—<br />

174 2 14 175 32 176 42 177 16 f. 33 36—38<br />

4<br />

Greven, Louise[?]: 229 15<br />

178 3—14 179 5<br />

183 21 f. 25 f. 37—40<br />

180 2—7 181 2 f. 182 4<br />

184 36 f. 185 2—8 u. ö.<br />

Grimm, Auguste: 33 17 f. 37 22 38 31 39 28—32<br />

40 24 f. 48 11 53 17 f. 62 16—18 65 6 82 10 f.<br />

84 22 86 26 91 17 126 29 130 44 131 33<br />

186 4 10—14 187 2—14 189 2—4 190 5—18 191 3<br />

192 2—7 193 2 4 f. 39 194 17 195 10 26—28<br />

197 16 198 4 12—19 200 7 201 17 202 2 203 14<br />

137 10 f. 143 14—17 150 4 f. 198 4—7 200 3 f.<br />

208 13 209 18 21 210 14 29—33 55 211 3<br />

201 25 f. 208 14 210 8 215 10 233 57—61<br />

237 14 239 14 253 52 258 22 260 50 278 54<br />

Grimm, Charlotte s. Hassenpflug<br />

Grimm, Dorothea, geb. Wild: 17 5 29 35<br />

34 34 35 10 f. 36 23 37 11 21 38 33—36 39 3—5<br />

42 8 46 21 48 4—10 49 4 50 3—13 51 4—14 19 f.<br />

52 10 53 3—12 21—26 54 2—11 56 2—6 57 2—7 25<br />

59 2—11 61 2—8 10 62 3—12 14 65 2—9 66 2—10<br />

68 2—8 72 3 73 2—10 74 16 76 2—9 77 2—8 80 2—<br />

4 9—21 82 4—8 84 21 86 26 88 9 f. 89 9 16 92 19<br />

96 6 97 3—6 106 26 31 34 117 7 119 2 120 2 f.<br />

124 11 126 29 129 12 f. 36 130 2—5 42 f. 131 34<br />

145 12 146 18—20 147 5—7 10 150 2—7 152 28 f.<br />

153 38 155 23—25 28 160 21 f. 161 25 163 34<br />

212 3 37 213 23—25 214 9—11 38 60 216 20 50<br />

217 169 218 52 57 222 37 223 4 11—15 224 6—<br />

11 226 25 229 3 230 15—18 u. ö. 233 27 234 40<br />

237 12 238 25 239 12—14 23 f. 242 5 243 11<br />

248 61 101 103 f. 249 13 250 13 f. 251 24 45<br />

252 39 253 30 52 255 20 30 256 4 f. 257 58<br />

258 3—9 26 88 260 5 262 14 264 4—17 265 13<br />

266 30—35<br />

66—69 268 140 270 10 41 f. 271 17 272 11—13<br />

275 16 18 276 2 f. u. ö. *285 6—12 67<br />

Grimm, Ludwig Emil: 2 2 f. 6—8 8 7 9 2 42 11 11<br />

14 15 34 7 53 19 106 31 f. 150 3 f. 177 14<br />

180 12—14 193 42 211 48 230 89 233 65<br />

241 3 f. 258 70 f. 260 44 f. 262 16—18 264 18 f.<br />

164 6 167 26 168 22 f. 172 17 174 13 17 f.<br />

266 2 272 124<br />

175 33 176 55 177 12 18 178 11 180 8 184 42 Grimm, Marie, geb. Böttner: 84 21 f. 150 4<br />

185 61 f. 186 17 f. 189 6 190 14 39 f.<br />

195 8 f. 196 2—7 197 20—27 198 2 6 9 194 5<br />

199 3<br />

177 14 180 12—14 215 22 230 89 f. 233 65 f.<br />

234 28 237 39—41 238 26 f.<br />

201 16 f. 25 f. 28 203 3—7 204 3 f. 205 2 Grimm, Philipp Wilhelm: 177 29 f.<br />

207 4 35 208 2 11 f. 209 6 23 f. 210 7 f. 57 f.<br />

213 26 214 5 215 17—19 u. ö. 216 3 u. ö. 217 39<br />

226 21 227 3 230 92 232 6 233 10 f. u. ö.<br />

234 22 f. 40 44 f. 237 2 7 10 239 6 f. 10 240 12<br />

241 19 246 35 248 11 124—127 251 4—7 252 5 f.<br />

Grimm, Rudolf: 53 17 62 19 65 6 76 11 80 6<br />

86 26 126 29 130 45 131 33 145 11 f. 150 4 f.<br />

208 14 210 8 f. 222 11 233 20 53 f. 237 2 7 10<br />

239 11 253 52 260 4 50 278 54<br />

Grimm, Wilhelm: 9 42 11 11 14 15 17 1 f. 4 29 35<br />

253 5 u. ö. 254 2 255 3 256 4 f. 257 58<br />

33 6 f. u. ö. 58 7 12 f. 116 6—11 15 f.


Personenregister 453<br />

218 48 52 56 219 74 220 4 u. ö. 222 10 22—24 52 Harnier, Richard 39 4 71 4 74 3—7 75 7 f. 86 3 f.<br />

220 23—25 [?]<br />

Wolfart<br />

Har<strong>de</strong>gg, Julius Friedrich Moritz Karl Hassenpflug, Maria Elisabeth: 185 15<br />

von: 212 39—41<br />

203 51<br />

Har<strong>de</strong>nberg, Frie<strong>de</strong>rike Henriette von: Hassenpflug, Marie Magdalene: 104 13<br />

255 7—10 [?]<br />

119 38 122 36 150 10 177 10 180 16 189 6<br />

192<br />

Har<strong>de</strong>nberg, Karl Philipp von: 255 9 [?]<br />

26<br />

Hassenpflug, Susanne s. Wolfart<br />

Harnier, Eduard: 48 2 50 9 51 9 14 53 3 13 56 3 Hassenpflug, Wilhelm: 272 125<br />

57 6 62 11 17 65 7 66 6 68 4 71 4 73 9 74 2—4 Hauff, Hermann: 272 62<br />

75 4 80 15 82 8 89 8 146 19 147 5 195 9 Haupt, Moriz: 160 13<br />

207 35<br />

Hausmann, Clara Louise Henriette Caroline:<br />

206 6 f.<br />

Harnier, Ernestine, geb. Rumann: 72 14<br />

74 7—9 76 12 86 3 f. 133 2—7<br />

223 4 11—15 224 6—11 229 3 247 17 250 13—15<br />

271 17 273 3 f. u. ö. 283 7 17 f.<br />

Gröning, Albert von: 259 54 f.<br />

Grolmann, Wilhelm Heinrich von: 251 38<br />

Grotefend, Georg Friedrich: 16 19 205 29—31<br />

Grotefend, Henriette Luise Caroline:<br />

205 30<br />

Grüneisen, Karl: 126 9<br />

182 27 183 36 190 42 201 6 f.<br />

Harrys, Georg: 40 44 f.<br />

Hase, Karl Benedict: 269 32<br />

Hassenpflug, Agnes, geb. von Münchhausen:<br />

38 27 f. 92 26 f. 167 8 170 4 177 7 181 8—<br />

12 185 16 195 12 196 11 198 21 200 10 203 50<br />

217 42—44<br />

Hassenpflug, Amalie: 48 13 51 21 62 13 72 6 f.<br />

Grunewald, Dorothee Sophie Cathrine:<br />

150 11 151 23 171 2 192 39 f. 215 7<br />

118 27<br />

Grunewald, Johann Justus Christoph:<br />

118 27<br />

Guaita, Carl von: 167 13<br />

Guaita, Leberecht von: 167 12 f.<br />

Guaita, Magdalene von, geb. Brentano:<br />

167 13<br />

Guenoux, Charles: 116 19 f. 134 32 154 26<br />

222 15<br />

Guhrauer, Gottschalk Eduard: 257 9 263 23<br />

216 92 115 245 65—67<br />

Hassenpflug, Anna: 256 25 260 17<br />

Hassenpflug, Carl: 34 3 177 7 f. 178 16<br />

180 11 u. ö. 181 5—8 185 18 f. 195 15<br />

Hassenpflug, Charlotte, geb. Grimm: 20 1<br />

21 1—4 71 6 122 40—43<br />

Hassenpflug, Dorothea: 34 4 177 7 f. 11<br />

178 16 180 11 26 f. 181 8<br />

Hassenpflug, Elisabeth: 177 7 f. 11 178 16<br />

180 11 26 f. 181 8<br />

Guizot, François: 212 8—11<br />

Hassenpflug, Friedrich: 34 3 177 7 f. 11<br />

Gurowski, Ignacy Wacìaw von: 212 31—35<br />

178 16 180 11 u. ö. 181 8 185 18 f.<br />

Hänel, Gustav Friedrich: 23 1 222 26<br />

Hassenpflug, Johannes: 121 7 170 11<br />

Hagemann, Georg Wilhelm Ludwig:<br />

192 40—44 194 10 f.<br />

100 17<br />

Hassenpflug, Ludwig: 9 42 11 2 11 14 15 21 4<br />

Hager, Johann Georg: 222 35<br />

33 11 15 34 2—6 9—13 17—20 35 13 36 7—11 19<br />

Haizinger, Amalie: 176 47 f. 219 57<br />

Hallberger, Louis Wilhelm Friedrich:<br />

33 29 f.<br />

Haltaus, Carl: 121 33 122 28—33<br />

Hanbury, Charles: 86 20<br />

Hans George, Prinz von Anhalt-Dessau:<br />

271 49 f.<br />

Hanstein, Alexan<strong>de</strong>r von: 121 30<br />

Hanstein, August von: 119 26—34 122 4 12 f. 18<br />

38 24—28 39 19 55 2—6 11 81 3 89 17 f. 92 27<br />

104 9—13 106 31 119 37—39 121 7 f. 122 36 f.<br />

123 11 146 23 150 9 f. 151 22 f. 153 14—18<br />

155 30—32 160 18 162 23 f. 164 22 166 41<br />

167 2—7 10 f. 168 19 169 11—16 170 2—4 7 f. 11<br />

171 3—11 177 2—7 10 178 15 179 17 180 11 26<br />

181 10 f. 13 f. 182 29 183 41 185 11—23 186 4<br />

189 6 191 10 192 20—26 194 13—15 195 11—15<br />

37—44 196 9—11 198 20—28 200 7—10 202 4—7<br />

123 16 126 31 162 5 198 34 f. 216 92 217 79—<br />

203 48—52 208 29—37 210 52 f. 211 33 f.<br />

86 219 74—77<br />

Hanstein, Louise von, geb. Prinzessin<br />

von Sachsen-Gotha und Altenburg,<br />

212 48—55 215 56 58 f. 216 115 217 42 u. ö.<br />

226 28—30 237 32 245 66 256 25 260 17<br />

270 13 272 121 126—129 273 105 *285 16—21<br />

gesch. Herzogin von Sachsen-Saalfeld-Coburg:<br />

Hassenpflug, Ludwig Werner: 34 3<br />

21 30 122 23—26 125 17<br />

Hantelmann, Marie Therese, geb. Mylius:<br />

177 7 f. 11 178 16 180 11 u. ö. 181 8 185 18 f.<br />

Hassenpflug, Maria, verh. Wolfart s.


454<br />

Personenregister<br />

Hausmann, Dorothea Elisabeth Karoline Heffter, August Wilhelm: 101 17<br />

s. Brandis<br />

Hausmann, Friedrich: 246 42<br />

Hausmann, Johann Friedrich Ludwig:<br />

69 37 121 17 131 36—38 176 42 177 27 183 7<br />

206 6 f. 246 42 278 35<br />

Hausmann, Maria s. Henrici<br />

Hausmann, Wilhelm: 222 54<br />

Hausmann, Wilhelmine Louise: 131 38<br />

206 2—10 207 2—4<br />

Havemann, Wilhelm: 139 13 f. 160 25 216 103<br />

243 22 246 27 278 34<br />

Haxthausen, Werner von: 195 31<br />

Hazelius, Johann August: 214 43—45<br />

Hebel, Johann Peter: 6 16<br />

Hébert, Jacques René (Ps. Père Duchesne):<br />

193 38 40 f.<br />

He<strong>de</strong>mann, Karoline von, geb. Eichhorn:<br />

247 25<br />

Heeren, Arnold: 16 24 26 22 4 f. 64 2 4 69 1 6 37<br />

84 17 f. 139 28 158 7—10 163 17 166 40<br />

176 38 43 177 25—27 183 6 f. 271 61<br />

Heeren, Heinrich Erhard: 163 17<br />

Heeren, Wilhelmine, geb. Heyne: 222 35<br />

246 14 271 61 283 21<br />

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich: 193 9<br />

216 64 217 22 145 f. 218 23 226 26 277 6<br />

Hegel, Immanuel: 277 6<br />

Heilmann, Johann David: 205 26<br />

Heimbach, Gustav Ernst: 150 15 [?]<br />

Heineccius, Johann Christian Gottlieb:<br />

16 7<br />

Heinrich, Prinz von Preußen: 210 21<br />

265 47 f.<br />

Hélène, Duchesse d’Orléans, geb. Prinzessin<br />

von Mecklenburg-Schwerin:<br />

215 12 f. 216 22—24 237 35 269 31<br />

Helfer, Johann Wilhelm: 272 88 f.<br />

Helfer, Pauline s. Nostitz-Rieneck<br />

Hemsen, Christiane Frie<strong>de</strong>rike: 52 8<br />

191 30—32 206 14 222 47<br />

Hemsen, Theodor: 222 46 f.<br />

Hengstenberg, Ernst Wilhelm: 211 34<br />

217 46 260 17 f.<br />

Hengstenberg, Therese: 260 18 f.<br />

Henke, Ernst: 101 20<br />

Henri, Duc <strong>de</strong> Bor<strong>de</strong>aux, Comte <strong>de</strong><br />

Chambord: 268 104 f. u. ö.<br />

Henrici, Friedrich Christoph: 176 45<br />

Henrici, Maria, geb. Hausmann: 176 45<br />

Hensler, Margarethe s. Niebuhr<br />

Herbart, Johann Friedrich: 46 10 47 24—28<br />

75 40 78 57 139 28 222 36 239 23 240 7<br />

242 16 f. 33 38—50 243 15 17 19 269 47 283 45<br />

Herbart, Lucia Margarethe: 242 43—45<br />

49 f. 53—67 243 19<br />

Herbart, Mary Jane: 239 22 f.<br />

Hermann, Gottfried: 122 32 164 2 165 20<br />

166 11 263 52<br />

Hermann, Karl Friedrich: 162 2—4 163 21 f.<br />

165 3—13 166 13—17 176 36 f. 190 33—38 225 59<br />

227 28 231 12 253 43—47 271 33<br />

Hermann, Marie, geb. Thibaut: 176 32<br />

Hertzberg, Ewald Friedrich von: 211 11—14<br />

213 37 f. 214 20<br />

Herwegh, Georg: 248 112—122<br />

Hessenberg, Georg Wilhelm: 102 12 137 2—6<br />

138 6 139 32 140 22—24 146 16<br />

Heyne, Christian Gottlob: 125 8 151 31<br />

153 20 f. 24 154 14 168 6 206 27 227 6 f.<br />

Heyne, Georgine, geb. Bran<strong>de</strong>s: 246 51<br />

Heyne, Wilhelmine s. Heeren<br />

Hil<strong>de</strong>brand, Georg Friedrich Julius:<br />

143 26 f.<br />

Hillerns, Hero Diedrich: 124 2—9 125 6<br />

Himly, Karl Gustav: 257 56<br />

Hinüber, Adolph Friedrich von: 90 14<br />

91 33—35 38—41


Personenregister 455<br />

Hinüber, Amalie von (Tochter)<br />

s. Hugo<br />

Hinüber, Amalie von, geb. von Wissell:<br />

197 24 283 32—38<br />

Hinüber, Anna von, geb. von Bülow:<br />

33 31—33<br />

Hinüber, Justus von: 219 29—33<br />

Hinüber, Karoline Charlotte von, geb.<br />

von Minnigero<strong>de</strong>: 219 30—33<br />

Hitzig, Friedrich: 192 10 f. 210 56<br />

Hitzig, Julius: 126 3 f. 8 f. 192 10 f.<br />

Hoeck, Karl Friedrich: 259 41<br />

Hoffmann von Fallersleben, Heinrich:<br />

275 9 f. 276 1 5 25 f. 278 2 18<br />

Hohenheim, Franziska von: 87 7—9<br />

Holste, Lucas: 14 9 16 17<br />

Homer: 259 37<br />

Homeyer, Anna: 260 48 [?]<br />

Homeyer, Gustav: 226 19 248 10 258 37 40<br />

260 48 262 54 268 21 270 12 272 39<br />

Homeyer, Marie: 260 48 [?]<br />

Homeyer, Pauline: 233 58—60 237 10 f.<br />

260 49 f. 270 12 15 *285 3 f.<br />

Hoppenstedt, Georg Friedrich Ernst: 75 42<br />

78 50 52 84 17 19 125 18 205 30<br />

Horkel, Johann (Vater): 264 15<br />

Horkel, Johannes: 264 15<br />

Hormayr, Joseph von: 75 22 110 9 111 15<br />

215 54 216 81—84 217 71 73 f. 218 53<br />

Horst, Wilhelm von <strong>de</strong>r: 286 4 [?]<br />

Horst, Wilhelmine Caroline Dorothee von<br />

<strong>de</strong>r, geb. von Linsingen: 283 30<br />

Huber, Auguste: 281 3 12—14 18 283 21<br />

Huber, Carl Honorat von: 33 15 34 10—12<br />

35 15 36 22 37 15 f. 39 20<br />

Huber, Victor Aimé: 119 23 f. 139 21 260 10—<br />

Hugo, Julie, geb. Mylius: 2 9 176 50 213 19<br />

269 17<br />

Hugo, Michael: 33 14 184 40<br />

Hugo, Pauline s. Müller<br />

Hugo, Sophia, geb. Morstadt: 184 40<br />

Hugo, Sophia (Enkelin): 218 7 271 18 f.<br />

Humann, Jules: 212 3 f.<br />

Humboldt, Alexan<strong>de</strong>r von: 153 7 11 187 10 f.<br />

190 7—12 198 11—13 208 22 210 26 42<br />

211 53 57—59 212 14—17 225 47—57 230 30 47 68<br />

239 28 272 83 140—142 *285 47—51 56<br />

Humboldt, Wilhelm von: 9 35 233 31 f.<br />

Hupfeld, Hermann: 165 2—14 251 43 253 32<br />

256 27 f.<br />

Huschke, (Tochter von Georg und Henriette<br />

Huschke): 206 14 f.<br />

Huschke, Eduard: 225 63 f. 227 29<br />

Huschke, Georg: 206 14<br />

Huschke, Henriette: 206 14—16<br />

I<strong>de</strong>ler, Christian Ludwig: 170 14—17 208 48<br />

I<strong>de</strong>ler, Louise Pauline s. Albrecht<br />

Irnerius s. Wernerius<br />

Isabella, Infantin von Spanien: 212 31—36<br />

Itzenplitz, Henriette Charlotte von:<br />

249 30 f.<br />

Itzstein, Johann Adam von: 98 12<br />

Jacobi, Friedrich Heinrich: 218 26<br />

Jacobs, Friedrich: 151 25 153 20 154 15<br />

Jäger, Friedrich: 159 14<br />

Jean Paul s. Richter, „Jean Paul“ Friedrich<br />

Jenny, (ehemals Dienstmädchen<br />

im Hause Hugo?): 191 25 f.<br />

(?; Vater <strong>de</strong>r Vorigen): 191 25<br />

Jöcher, Christian Gottlieb: 139 42<br />

Jordan, Anna s. Göschen<br />

Jordan, Antonie: 59 5 91 18<br />

16 262 33 39 263 43 f. 270 7—10 272 130<br />

Jordan, Bertha: 91 18 139 30<br />

Hufeland, Gottlieb: 206 25<br />

Jordan, Caroline: 52 9 108 2<br />

Hugo, Aemil: 29 11 36 5 37 26 106 30 143 25 Jordan, Clara: 194 6<br />

157 4 176 11 193 36 202 17 203 2 f. 206 17 Jordan, Friedrich Gottfried: 52 9<br />

213 19 30 218 7 222 36 232 9 f. 253 25 261 6— Jordan, Gotthelf Friedrich: 52 9<br />

8 265 40 271 20 f. 25 273 86 283 25—27 45 f.<br />

Jordan, Marie: 52 9 222 34<br />

Hugo, Alexan<strong>de</strong>r: 283 27<br />

Jordan, Sylvester: 217 100<br />

Hugo, Amalie von, geb. von Hinüber:<br />

Joseph II., <strong>de</strong>utscher Kaiser: 55 8 166 3 f.<br />

283 34 f.<br />

167 18 168 12<br />

Hugo, Christiane, geb. von Linsingen:<br />

Joséphine Bonaparte, Kaiserin von<br />

232 10 247 19 257 52 f. 265 40 f. 267 2 283 30<br />

Frankreich, gesch. Beauharnais: 37 18<br />

Hugo, Cornelia: 29 18 218 7 271 18 f.<br />

Josephine, Fürstin von Hohenzollern-<br />

Hugo, Dorothea: 291 1 218 7<br />

Sigmaringen: 35 14 55 4<br />

Hugo, Fanny: 222 42 224 27—33 227 23 229 17 f. Juan, Prinz von Portugal: 277 36 f.<br />

232 5 247 27 257 36 f. 263 19—21 265 52 f. 57 Juliane, Großfürstin von Rußland, geb.<br />

Hugo, Frie<strong>de</strong>rike Wilhelmine s. Müntz<br />

Prinzessin von Sachsen-Coburg-Saalfeld:<br />

235 21<br />

Hugo, Gustav (Neffe): 224 16 f.<br />

Hugo, Gustav (Enkel): 29 18 224 17 271 18 f. Julius, Nicolaus Heinrich: 268 135 272 109<br />

Hugo, Julia: 29 18 218 7 271 18 f.


456<br />

Personenregister<br />

Junia Romana (Ps.) s. Justi, Johanne Krause, Karl: 258 44—46<br />

Christiane Theodore<br />

Jurieu, Hélène: 161 31<br />

Justi, Johanne Christiane Theodore (Ps.<br />

Junia Romana): 126 34—36<br />

Justi, Karl Wilhelm: 126 34 f.<br />

Justinian, Kaiser von Byzanz: 9 40<br />

Kästner, Abraham Gotthelf: 231 16<br />

Kamptz, Karl Christoph Albert Heinrich<br />

von: 57 20 81 41 215 34 226 10<br />

Kant, Immanuel: 193 22 248 30<br />

Karadžić, Anna: 272 55 f.<br />

Karadžić, Vuk Stefanović: 272 46—65<br />

Karl, Prinz von Preußen: 170 15—17<br />

Karl, Fürst von Hohenzollern-Sigmaringen:<br />

34 5—8 36 14 37 17 38 26 39 19 104 11<br />

Karl II., Herzog von Braunschweig und<br />

Lüneburg: 107 28<br />

Karl Anton, Prinz von Hohenzollern-<br />

Sigmaringen: 34 8 f. 55 3 f.<br />

Karl Eugen, Herzog von Württemberg:<br />

87 6—8<br />

Karl Friedrich Alexan<strong>de</strong>r, Prinz von<br />

Württemberg: 212 40 f.<br />

233 4—6<br />

Karoline, Königin von Bayern: 219 55 f.<br />

Kaup, Wilhelm: 119 35<br />

Kayser, Christine, geb. Köring: 216 28 33 36—<br />

38 217 6 218 38 f. 219 64 222 57<br />

Kayser, Johann Heinrich: 216 34—36 218 39<br />

219 64 f.<br />

Kestner, Hans Ernst Hermann Septimus:<br />

72 14<br />

Kieser, Dietrich Georg von: 130 26 f. 258 18<br />

Klausing, Anton Ernst: 163 12<br />

Klopstock, Friedrich Gottlieb: 246 48<br />

Klütz, Wilhelm August: 209 15<br />

Knesebeck, Arthur von <strong>de</strong>m: 118 22<br />

Knesebeck, Friedrich Wilhelm Bol<strong>de</strong>win<br />

von <strong>de</strong>m: 36 1 37 2 f. 5 A 39 15—17 118 22 24<br />

176 10 222 34 246 55<br />

Knesebeck, Iwan von <strong>de</strong>m: 118 23<br />

Knesebeck, Mathil<strong>de</strong> von <strong>de</strong>m: 118 26<br />

Köring, Carl Georg August: 46 4 209 29—31<br />

Köring, Carl Wilhelm: 216 34<br />

Köring, Christine s. Kayser<br />

Köring, Dorothea: 18 5 19 [?] 103 46<br />

Köring, Frie<strong>de</strong>rike: 209 29 f. 273 65<br />

Köring, Henrietta s. Leist<br />

Kohlrausch, Friedrich: 165 12 166 17<br />

Kolligs, Karl Wilhelm: 267 32 f.<br />

Kopitar, Bartholomäus: 230 46 272 48<br />

Kopp, Ulrich Friedrich: 24 5<br />

Kortüm, Johann Friedrich Christoph:<br />

207 20<br />

Krause, Karl Christian Friedrich: 216 63<br />

217 32<br />

Kraut, Thecla, geb. Dieterich: 144 A 173 26<br />

247 44<br />

Kraut, Wilhelm Theodor: 71 19 173 26<br />

182 4 9 183 22 194 2 f. 207 36 227 13 231 7<br />

247 43 f. 257 12—15 27—29 258 18 52<br />

259 15 f. u. ö. 260 36 261 2 f. 4 f.<br />

Kreß von Kressenstein, Friedrich: 92 39<br />

Kroll, Joseph: *285 50<br />

Krüger, Franz: 270 28<br />

Kühl, Elise, geb. Benecke: 216 6 229 15 f.<br />

235 13 15 283 10 [?]<br />

Laboulaye, Edouard: 221 1 f.<br />

Lachmann, Karl: 139 42 140 41 155 10 163 3<br />

166 7 10 185 46—49 186 15 190 18 209 42 f.<br />

241 7 f. 253 70 256 9 264 43 269 46<br />

272 33 156 160—165 278 20 57<br />

Laffert, Friedrich von: 186 11<br />

Lancizolle, Karl Wilhelm von: 217 46<br />

258 36 270 13<br />

Lang, Karl Heinrich von: 243 21 245 38 f.<br />

246 14—17<br />

Langenbeck, Bernhard: 209 40 219 67 f.<br />

Langenbeck, Konrad Johann Martin:<br />

47 33 64 10 69 36 139 13 209 40 219 67<br />

Lasalle, (französischer Legationssekretär<br />

in Hannover): 141 11—14<br />

Laßberg, Friedrich von: 36 19 f.<br />

Laßberg, Helene von, geb. von Schatzberg:<br />

36 19 f.<br />

Lauth, Johann Friedrich: 261 26<br />

Lauth, Wilhelm: 261 25 262 11 263 39<br />

Leibniz, Gottfried Wilhelm: 231 16 f. 257 9<br />

263 22 264 31<br />

Leist, Arnold: 18 19 33 37 118 33 f. 144 17<br />

209 35 240 13<br />

Leist, Clarissa Dorothea: 33 31 34<br />

Leist, Helene Wilhelmine Juliane, geb. du<br />

Mênil: 219 26 f.<br />

Leist, Henrietta, geb. Köring: 33 10 u. ö. 37 9<br />

40 52—55 [?] 49 2 61 9 76 5 103 45 f. 106 33—36<br />

118 33 f. 119 44 129 20 131 7 12 139 30<br />

143 26 144 17 145 9 173 23—25 176 55 191 29<br />

193 16 197 21 202 19 34 205 5 f. 206 20<br />

209 35 216 28 107 f. 217 4—6 218 37 f. 41<br />

219 16 220 45 f. 231 19 240 12 f. 253 51<br />

257 33—36 258 77 f. 265 56 271 36 273 64 95 98<br />

275 10 281 9—12<br />

Leist, Joseph Ernst Gustav Rudolph:<br />

219 26 f.<br />

Leist, Justus Christoph: 2 13 15 33 31 38 35 30—<br />

33 44 11—13 74 50—52 75 41 61 78 48 51 111 21


Personenregister 457<br />

113 10 121 22 146 2—7 12 f. 148 18 165 17 f.<br />

226 32 f. 61—63 238 27 253 47 f. 61 63 256 7 f.<br />

166 24 f. 28—30 216 50 219 26 f.<br />

Leist, Wilhelm: 18 19 144 11—15 209 31—35<br />

213 28 f. 222 57 227 20 263 38 269 29—33<br />

273 54—58<br />

Leo, Heinrich: 249 24 f. 254 24 f.<br />

Lepel, Georg Ferdinand von:<br />

81 2—12 u. ö. 84 10 f. 86 12—15<br />

Lepsius, Richard: 217 49 233 71 f.<br />

Lessing, Gotthold Ephraim: 181 22<br />

Leutsch, Ernst von: 71 19 135 6 139 28 151 19<br />

182 4 9 183 22 207 36 231 7<br />

Liborius, Bertha s. Ritter<br />

Liborius, (Bru<strong>de</strong>r von Bertha Ritter, geb.<br />

Liborius): 205 42<br />

Liborius, Johanna Rosine: 205 43<br />

Lichtenstein, Martin: 268 100 272 34 277 18<br />

Liebner, Theodor Albrecht: 163 39 239 20 f.<br />

Li(e)nchen s. Fe<strong>de</strong>r<br />

Linsingen, Christiane von s. Hugo<br />

Linsingen, Karl von: 202 17 f. 205 46 247 18—<br />

21 265 26—29<br />

Linsingen, Sophie von: 202 17 f. 205 46<br />

257 52 f. 265 28 30 f.<br />

Linsingen, Wilhelm Gustav von: 265 26<br />

Linsingen, Wilhelmine Caroline Dorothee<br />

von s. Horst<br />

Liszt, Franz: 220 38<br />

Lo<strong>de</strong>mann, Johann Georg: 95 17 f.<br />

Louis Charles Philippe d’Orléans, Duc <strong>de</strong><br />

Nemours: 230 79<br />

Louis Philippe, König von Frankreich:<br />

114 5 f. 205 20 215 14<br />

Louis Philippe Albert d’Orléans, Comte<br />

<strong>de</strong> Paris: 175 30 f. 215 15 f.<br />

Louise, Herzogin von Sachsen-Saalfeld-<br />

Coburg s. Hanstein<br />

Lucht, Andreas Christian: 122 51<br />

Luckhardt[?], Martchen (Dienstmädchen<br />

im Hause Grimm in Göttingen):<br />

54 10 f.<br />

Luckhardt[?] (Mutter <strong>de</strong>r Vorigen): 50 18<br />

54 10 f.<br />

Ludwig (Luis), Prinz von Portugal: 277 36 f.<br />

Ludwig I., König von Bayern: 95 6 f. 185 53 f.<br />

248 54 f. 249 6—8 251 13—15 266 13 u. ö.<br />

Ludwig, Prinz von Hessen-Darmstadt:<br />

268 44<br />

Lücke, Agnes: 88 14 232 5<br />

Lücke, Clara: 88 14 226 33 271 37<br />

Lücke, Friedrich: 33 13 46 8 12 52 7 88 8 14<br />

89 24 90 7 f. 91 26—28 101 20 121 34 122 32<br />

134 48 139 28 143 21 144 19 172 13—15<br />

173 26 174 23 186 12 191 15 192 33 194 17<br />

197 17 200 12 202 19 207 36 209 19 210 74<br />

258 2 18 269 45 270 34 f. 271 37 281 4<br />

Lücke, Johanna Henriette: 143 21 202 19<br />

281 4<br />

Lücke, Maria: 88 14 144 19<br />

Lü<strong>de</strong>r, August: 213 20<br />

Lüpke, Anton: 45 13 f.<br />

Lützow, Elisabeth von: 220 30 [?]<br />

Luise, Königin von Preußen: 163 7<br />

Luise, Prinzessin <strong>de</strong>r Nie<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>, geb.<br />

Prinzessin von Preußen: 268 43<br />

Luther, Martin: 37 24 243 23 251 18 f.<br />

Lyons, Edmund: 144 7<br />

Lyzikas, Panajotis Elias: 261 14—19 263 34 37<br />

Mahn, Adolph: 158 2—4 189 8 232 7 250 10<br />

257 56 265 6—12<br />

Mahn, Auguste: 143 16<br />

Mahn, Marie, geb. Wild: 92 31 f. 174 26 189 8<br />

233 40 246 19—24 250 6—9 253 58 257 54—56<br />

265 6—12<br />

Manger, Caroline Christiane von s.<br />

Duncker<br />

Manger, Henriette von: 264 41<br />

Manger, Johann Georg Heinrich Ludwig<br />

von: 263 45 264 38 f.<br />

Manteuffel, Georg August Ernst von:<br />

110 9 f.<br />

Marezoll, Theodor: 161 3—11<br />

Marheineke, Philipp Konrad: 211 38 226 27<br />

272 157—160<br />

Maria, (Köchin im Hause Gustav Hugos):<br />

246 34<br />

Maria, Prinzessin von Preußen, geb.<br />

Prinzessin von Sachsen-Weimar:<br />

230 53<br />

Maria Anna, Prinzessin von Portugal:<br />

277 36 f.<br />

Maria Pawlowna, Großherzogin von<br />

Sachsen-Weimar, geb. Großfürstin<br />

von Rußland: 32 10—12<br />

Marie, Herzogin von Sachsen-Meiningen,<br />

geb. Prinzessin von Hessen-Kassel:<br />

92 24 160 7—10 215 5 f. 255 16<br />

Marie, Kronprinzessin von Hannover:<br />

253 37—39 255 4 f. 272 142 f.<br />

Marie, Kronprinzessin von Bayern, geb.<br />

Prinzessin von Preußen: 251 18 266 9<br />

Marquart, Ernst Bruno: 271 57 [?]<br />

Martens, Georg Matthias von: 154 4<br />

Martin, Christoph Reinhard Dietrich:<br />

101 2 17 121 24 122 46—48 125 21 127 2<br />

130 12—15 u. ö. 131 2—5 134 40 139 38 140 35—<br />

39<br />

Martin, Karoline Frie<strong>de</strong>rike Louise, geb.<br />

Wagemann: 139 38 140 38


458<br />

Personenregister<br />

128 129 161 185 186 Marx, Karl Friedrich Heinrich: 139 28<br />

37 27 31 f. 40 43 47 33 64 10 69 36 87 22—24<br />

Maßmann, Hans Ferdinand: 216 122<br />

13 f.<br />

190 19—23<br />

22—26<br />

191 11 f.<br />

32<br />

259 9 f. 27<br />

35 f. 5<br />

263 13—17<br />

217 66—70 218 52<br />

265 37<br />

Mathil<strong>de</strong>, Markgräfin von Tuszien: Mühlenbruch, Eduard: 263 15<br />

139 4 7 9–12 140 4 8 173 10<br />

Mühler, Heinrich von: 277 15<br />

Maurer, Georg Ludwig von: 272 38<br />

Müller, Agnes: 29 18 179 26 [?] 247 52 257 37—<br />

Maurer, Konrad: 272 38<br />

39 259 49 271 18 f.<br />

Maximilian, Kronprinz von Bayern: 38 17 Müller, Alexan<strong>de</strong>r: 29 18 259 49 271 18 f.<br />

237 24 266 8 f.<br />

Müller, Carl Hugo: 29 18 259 49 271 18 f.<br />

Mehmed Ali, Pascha von Ägypten: 126 40—<br />

281 19<br />

44<br />

Müller, Carl Daniel: 158 17 163 34<br />

Meineke, August: 258 20<br />

Müller, Dorothea: 33 21 88 9—11 121 36 f.<br />

Meineke, Ida s. Bergk<br />

122<br />

Meiners, Christoph: 75 39 43 f. 134 4 259 49<br />

30<br />

Müller, Friedrich („Kanzler“) von: 215<br />

Mejer, Auguste, geb. Bergmann: 219 12<br />

23 25<br />

216<br />

Mejer, Georg Friedrich Ludwig Wilhelm:<br />

22<br />

Müller, Hans: 103<br />

219 48<br />

23 f.<br />

Müller, Johannes von: 125<br />

Mejer, Johann Wilhelm: 213 9 151 31 153 21<br />

21<br />

175<br />

Men<strong>de</strong>, Eugenia: 267 25<br />

32<br />

Müller, Juliane: 158<br />

Men<strong>de</strong>, Ludwig Kaspar Julius: 267 17 163 34<br />

32<br />

Müller, Julie Wilhelmine: 29<br />

Men<strong>de</strong>l, David s. Nean<strong>de</strong>r, August<br />

18 179 26 [?]<br />

Men<strong>de</strong>l, Johanna: 272<br />

209 26 f. 227 41 234 42 238 4 243 4 259 49<br />

26—30<br />

Mênil, August Peter Julius du: 219<br />

271 18 f. 59 273 48<br />

26<br />

Mênil, Helene Wilhelmine Juliane du s.<br />

Müller, Julius: 87 34 f. 101 21 103 47 f. 214 51 f.<br />

Leist<br />

251 41 f. 283 16 37<br />

Mereau, Hulda s. Ullmann<br />

Müller, Karl: 149 5 f. 154 5<br />

Mereau, Sophie s. Brentano<br />

Müller, Karl Otfried: 6 19 24 8 31 19 7 f. 29 15<br />

Metternich, Klemens von: 203 32 229<br />

36 5 47 20 58 10 60 3—5 63 5 64 2 f. 69 1 4<br />

21<br />

230<br />

71 16 19 74 30 88 12 91 45 f. 92 29 121 35<br />

34 f.<br />

Meusebach, Karl Hartwig Gregor von:<br />

122 39 127 7 141 19 143 7—10 16 144 3—8<br />

183 40 185<br />

145 14 149 8 151 2 153 3—5 *156 1—15<br />

5<br />

Meyendorff, Peter von: 272<br />

157 12 f. 158 4—15 160 6 f. 161 19 26 f. 31 f.<br />

82<br />

Meyer, Wilhelm: 182<br />

163 23 u. ö. 166 19 38 168 3 169 9 172 13<br />

20<br />

Meysenbug, Emil Rivalier von: 22<br />

174 26 176 11 u. ö. 177 22 179 10 180 33—36 44<br />

1—3<br />

181<br />

25 1 [?] 89 32 182 4 u. ö. 183 13 f. u. ö. 184 6 u. ö.<br />

10<br />

186 13 189 9 191 30 193 21 26 194 18 21—23<br />

Meysenbug, Friedrich Rivalier von: 89 10<br />

197 16—18 201 29 205 26 34 209 14 212 45—47<br />

Michael Obrenović, Fürst von Serbien:<br />

272 45 f. 48 f. 68—83<br />

Michaelis, Johann David: 238 6 12<br />

Michelant, Henri Victor: 239 37<br />

Michelsen, Andreas: 258 18<br />

Mieg, Arnold von: 95 7 140 28<br />

216 45 123 217 57 222 48 226 17 231 7 237 29<br />

261 14 19 262 4—8 263 28 265 4 271 60<br />

Müller, Klara: 103 48<br />

Müller, Marie Christiane: 103 47<br />

Müller, Paul Berthold: 103 48<br />

Müller, Pauline, geb. Hugo: 18 20 29 13 f.<br />

Miloš Obrenović, Fürst von Serbien:<br />

33 10 21 40 52—55 [?] 46 22 51 19 52 8 74 17<br />

272 69 80<br />

76 6 f. 77 8 97 6 103 47 f. 106 5 f. 121 35<br />

Minnigero<strong>de</strong>, Karoline Charlotte von s.<br />

134 4—6 46 151 16 155 27 f. 157 3 f. 17 158 16—<br />

Hinüber<br />

18 159 2—12 160 2—4 161 24 27 f. 163 32 f. 37<br />

Minnigero<strong>de</strong>, Ludwig von: 219 29<br />

176 56 179 22 26 184 38 193 3 194 6 196 7<br />

Mitscherlich, Christoph Wilhelm: 286 3<br />

197 20 26 f. 201 29 205 44 208 2 209 27<br />

Morstadt, Eduard: 176 47 f.<br />

213 11—13 214 5 215 17 217 59 219 21 62<br />

Morstadt, Georg Michael: 176 47 f. 219 56 f.<br />

220 16 28 224 21 232 7 234 20 f. 33—35 42 f.<br />

Morstadt, Sophia s. Hugo<br />

235 9 238 27 240 2 f. 246 52 247 31 50—54<br />

Mügge, Georg: 253 40<br />

250 4 19 257 40 259 4 49 261 15 f. 265 14 33<br />

Mühlenbruch, Bertha: 129 24<br />

269 9—13 270 3 271 7 f. 59 278 55 281 7 19<br />

Mühlenbruch, Christian Friedrich: 35 17<br />

283 22—24 31 49—52


Personenregister 459<br />

Müller, Wilhelm: 217 171<br />

Münch, Ernst: 33 29 f. 91 19 f.<br />

Münch-Bellinghausen, Joachim von:<br />

38 11—14 45 18 81 26—28 94 10 f. 102 9 107 11<br />

110 3 117 32<br />

Münchhausen, Agnes von s. Hassenpflug<br />

Münchhausen, Anna von: *285 20<br />

Münchhausen, Christiane Bernhardine<br />

von: 92 26 177 7—9<br />

Münchhausen, Gerlach Adolf von: 227 16<br />

Münchhausen, Karl Friedrich Wilhelm<br />

von: 92 26 177 9 272 126<br />

Münster, Ernst von: 46 15—18 75 23 92 5<br />

215 55 216 81 85 f. 217 71 f.<br />

Münster, Georg von: 227 20<br />

Münter, Bertha: 263 15<br />

Münter, Marianne: 263 14 f.<br />

Müntz, Adolph: 234 5 235 2—6 238 2 283 4<br />

Müntz, Frie<strong>de</strong>rike Wilhelmine, geb.<br />

Hugo: 235 13 f. 273 9—11<br />

Müntz, Philipp Friedrich: 249 34<br />

Murat, Antonia Maria s. Antonia Maria,<br />

Fürstin von Hohenzollern-<br />

Sigmaringen<br />

Mylius, Marie Therese s. Hantelmann<br />

Mylius, Sophie Christine: 218 46<br />

Mylius, Wilhelmine von s. Quistorp<br />

Nagler, Karl Ferdinand Friedrich von:<br />

226 13<br />

Napoleon Bonaparte, Kaiser von Frankreich:<br />

217 13—17 218 51 238 30 *285 45<br />

Nean<strong>de</strong>r, August: 272 21—29<br />

Nebel, Ernst Ludwig Wilhelm: 273 53<br />

Nebenius, Johann Wilhelm: 213 42 f.<br />

Nebenius, Karl Friedrich: 211 36 f. 213 42<br />

Nebenius, Wilhelmine: 213 42 f.<br />

Neise, Georg Friedrich: 158 14 161 33 f.<br />

Nicolai, Friedrich: 181 22—24 182 31 f.<br />

Niebuhr, Barthold Georg: 14 9 88 18—21 91 21<br />

Niebuhr, Margarethe, geb. Hensler: 88 21<br />

Niemeyer, Julie, geb. Göschen: 176 7 f.<br />

Nikolai I., Kaiser von Rußland: 32 8 f.<br />

38 15 f. 218 44 f.<br />

Nostitz-Rieneck, Pauline, gesch. Helfer:<br />

272 84—98<br />

Oehlrich, Georg: 35 23<br />

Oesterley, Carl: 216 6 249 29 251 10—12<br />

268 141<br />

Olga Nikolajewna, Großfürstin von Rußland:<br />

38 18<br />

Ompteda, Ludwig von: 46 15 f.<br />

Oppermann, Heinrich Albert: 272 145<br />

278 38 286 9<br />

Oppermann, L[udwig?]: 254 39—42 286 9<br />

Oskar, Prinz (ab 1844 als Oskar I. König)<br />

von Schwe<strong>de</strong>n: 214 42 45<br />

Otto, König von Griechenland, geb. Prinz<br />

von Bayern: 144 8<br />

Oudinot, Nicolas Charles, Duc <strong>de</strong> Reggio:<br />

212 6 f.<br />

Oultremont <strong>de</strong> Wégimont, Henriette d’:<br />

164 21 23 f.<br />

Paetsch, August: 262 13 17 f.<br />

Palacky, Franz: 262 25<br />

Park, John James: 40 3 57 71 45 74 14 75 2—4<br />

Parthey, Gustav: 140 42<br />

Paul Friedrich August, Großherzog von<br />

Ol<strong>de</strong>nburg: *115 5 f.<br />

Paulus, Heinrich Eberhard Gottlob:<br />

272 138<br />

Paulus, Iulius: 21 1 f.<br />

Père Duchesne (Ps.) s. Hébert, Jacques<br />

René<br />

Pernice, Ludwig Wilhelm Anton: 37 27—33<br />

259 28<br />

Perthes, Friedrich: 262 42—44<br />

Pertz, Georg Heinrich: 18 17 114 1 f. 215 49<br />

216 78 f. 217 60 f. 225 11—19<br />

22—24 226 12 f. 233 21 234 2—8 235 2 238 2 f.<br />

239 2—4 240 6 245 53 249 34 256 8 257 8—12<br />

263 22 264 32 266 43—45 269 15<br />

Peter (Pedro), Prinz von Portugal: 277 36 f.<br />

Pfeiffer, Burkhard Wilhelm: 62 18 182 27<br />

183 35 190 43 194 29 206 17—19<br />

Pfeiffer, Christian Hartmann: 62 18<br />

Pfeiffer, Sophie Amalie: 62 18<br />

Pfizer, Gustav: 181 32<br />

Pfordten, Ludwig Karl Heinrich von <strong>de</strong>r:<br />

258 31—33 90 259 43 268 138<br />

Piautaz, Claudine: 167 15<br />

Piautaz, Henriette Auguste Johanne Ida<br />

s. Wolfart<br />

Piautaz, Joseph Maria: 168 26 170 10—13<br />

Pi<strong>de</strong>rit, Carl: 265 8 [?]<br />

Pin<strong>de</strong>r, Moritz: 225 18 f.<br />

Pinhas, Jakob: 86 24 87 44 163 23<br />

Piper, Ferdinand: 211 40 42 229 13 237 16<br />

249 32 f.<br />

Piper, Gustav: 211 40 f.<br />

Piper, Louise: 211 42 222 5 229 22 237 16<br />

249 33 273 3 286 8 12 14 f.<br />

Pistor, Elisabeth s. Rudorff<br />

Planck, Gottlieb Jakob: 71 24<br />

Platon: 176 37<br />

Pölitz, Karl Heinrich Ludwig: 91 19<br />

Pölzig und Bayersdorf, Alexan<strong>de</strong>r von s.<br />

Hanstein<br />

Pott, David: 72 9 91 27<br />

Prael, Joseph Otto: 238 13


460<br />

Personenregister<br />

Preuß, Johann David Erdmann: 210 17 Richter, Aemilius: 197 12—15 216 65 117<br />

211 4<br />

Richthofen, Karl von: 119 46 248 11 256 26<br />

Puchta, C. (Gemahlin von Georg Friedrich<br />

Puchta): 258 42 270 14 f. 272 172<br />

Richthofen, Sophie von: 270 12<br />

258 37—40 270 12<br />

Puchta, Emilia Charlotte: 272 173 [?]<br />

Rie<strong>de</strong>l, Gabriel: 104 5 106 13 18 108 3 f. 182 33<br />

Puchta, Georg Friedrich: 16 28 222 29 f.<br />

225 72 249 22 251 24 252 48—55 253 9—11<br />

233 33 f. 241 14 f. 243 13 20 244 13—15<br />

Rieß, Emilie von s. Gerhard<br />

245 15 27—30 37 246 11 f. 256 13 f. 257 44<br />

Rieß, Franz von: 81 21 f. 25—29 104 7 226 18<br />

258 36 42 268 100 270 10 13 f. 17—20<br />

Ritschl, Friedrich: 168 5<br />

272 133 136 f. 172 f. 273 30 276 48 277 10—<br />

Ritter, Bertha, geb. Liborius: 52 7 58 5<br />

19 21 23 278 32 f.<br />

71 6 f. 121 4 144 A 199 4 205 42 f. 209 37<br />

Puchta, Wolfgang Heinrich: 243 20 245 37<br />

224 36 269 11 273 71 92 275 28 281 4 286 18<br />

Pütter, Johann Stephan: 102 14<br />

Ritter, Carl: *285 55 f.<br />

Quistorp, Gustav von: 258 27—30 259 47<br />

Ritter, Carl Ferdinand: 210 72 f. 273 92 f.<br />

Quistorp, Louise von: 220 22—24<br />

Ritter, Carl Otto: 273 38 f.<br />

Quistorp, Theodor von: 118 15—20 121 18<br />

Ritter, Franz: 273 37<br />

Quistorp, Wilhelmine von, geb. Mylius: Ritter, Friedrich: 199 4 f. 202 14 209 37 f.<br />

52 7 229 16 258 28 259 47<br />

273 35—38<br />

Ramsahl, Friedrich August: 90 14 91 35—41<br />

Ritter, Georg Heinrich: 71 7<br />

Ranke, Clarissa, geb. Graves: 269 41<br />

Ritter, Heinrich: 58 5 71 6 19 87 53 89 6 91 43 A<br />

272 111—120<br />

103 13—15 106 4 122 50 f. 123 21 129 2—5<br />

Ranke, Fanny: 224 24<br />

130 47 131 19 144 A 164 4 166 11 168 31<br />

Ranke, Ferdinand: 39 34 118 40 195 34 197 5<br />

176 33 f. 37—41 177 22 179 10—14 180 33<br />

205 22—24 u. ö. 214 55 f. 217 63 222 44 226 25<br />

182 4 9 183 3 7 22 184 3 7 197 17 202 14 f.<br />

233 51—53 239 22<br />

205 38 207 38 209 37 f. 210 72 222 50 f.<br />

Ranke, Leopold: 118 40 212 39 241 19 248 25 f.<br />

224 35 231 7 249 15 253 11 258 18 [?] 259 49<br />

254 22 269 29 41—43 272 60 u. ö.<br />

267 29 f. 269 11 43 277 42 f. 281 4 286 15—18<br />

Raumer, Friedrich von: 254 18 20<br />

Rivalier von Meysenbug s. Meysenbug<br />

Rausch, Emil: 36 33 f.<br />

Robert d’Orléans, Duc <strong>de</strong> Chartres: 215 16<br />

Re<strong>de</strong>pennig, Marie Agathe: 273 80<br />

Robert, Marie Elisabeth, geb. Wild:<br />

Re<strong>de</strong>pennig, Rudolf: 273 75—83 275 23—27<br />

177 12 f. 180 22 f. 185 60 233 46—48<br />

Rehfues, Philipp Joseph von: 211 16<br />

Robert, Rudolph Philipp: 233 48 f.<br />

Reiche, Johann Georg: 134 18—21<br />

Robert, Wilhelm: 180 22 f. [?]<br />

Reichenbach, Emilie von: 203 29 32 f. Rochow, Gustav Adolf Rochus von: 83 2<br />

207 32—34 254 29—31<br />

159 16 f. [?] 170 8 208 26 214 6 f. 226 2—10<br />

Reichenbach, Emilie von (Tochter) s.<br />

245<br />

Zichy-Ferraris<br />

12 251 31<br />

Rö<strong>de</strong>r, Caroline s. Berthold<br />

Reil, Luise s. Blume<br />

Rö<strong>de</strong>r, Karl David August: 216<br />

Reimari, Balthasar Friedrich: 211 62 66 69<br />

13 f.<br />

217<br />

Reimer, Georg: 225 31<br />

67<br />

Roscher, Wilhelm: 267<br />

Reimer, Karl: 126 2—18 147 22<br />

10<br />

Rose, Justus Philipp: 69<br />

Reinharth, Tobias Jakob: 263 26 74 27<br />

63<br />

Ross, Ludwig: 176<br />

Reisach, Karl August von: 246 29<br />

16 f.<br />

Rousseau, Jean Jaques: 202<br />

Reitemeier, Johann Friedrich: 134 28<br />

27 f.<br />

Rudloff, Carl: 165<br />

Rettberg, Friedrich Wilhelm: 78 15 f. 166 25—28 167 16<br />

11 f.<br />

Rudloff, Carl August (Vater): 166<br />

Rettig, Dorothea Sophie Auguste: 257 27 f. 167 16<br />

51<br />

Rudorff, Adolf: 222<br />

271 19 233 33 244 15 f. 246 11—<br />

53<br />

13 264<br />

Rettig, Friedrich Gottfried: 253 43 f. 270 19<br />

48 f. 61—63 68<br />

Rudorff, Elisabeth, geb. Pistor: 264<br />

257 51 271 43<br />

53 f.<br />

Rückert, Friedrich: 215<br />

Reuß, Jeremias David: 154 43—48<br />

27<br />

Rü<strong>de</strong>l, Amalie Henriette: 222<br />

Reuß, Wilhelmine: 203 11 205 31<br />

40 f.<br />

Rü<strong>de</strong>l, Georg Wilhelm: 222<br />

Ribbentrop, Georg Julius: 72 12 131 31<br />

13—15<br />

Rühle von Lilienstern, Otto August: 214<br />

220 33—35 227 12 257 15 27—29 259 47<br />

12—23 26<br />

Ruge, Arnold: 217<br />

261 25—29<br />

4 f. 7—9<br />

Rumann, August Heinrich: 72<br />

Richter, „Jean Paul“ Friedrich: 166 14 76 12—15<br />

35


Personenregister 461<br />

Rumann, Wilhelm: 43 2 f. 74 7 76 13—18 81 39 Scharff, Gottfried (Sohn): 110 2 [?]<br />

86 3—5 100 3 6 f. 102 15 105 6 10 111 10 21 Schatzberg, Helene von s. Laßberg<br />

138 10 [?] 141 4 9 f. 146 2—13 147 2 148 10 f. 18 Schaumburg, Gertru<strong>de</strong> von: 89 27—29<br />

Run<strong>de</strong>, Christian Ludwig: 113 2—9 118 4 Scheel, Sophia von: 241 4 f. 243 3 27 245 46—<br />

143 28 f.<br />

50<br />

Run<strong>de</strong>, Justus Friedrich: 143 28 f.<br />

Scheffer, Friedrich Heinrich: 123 10—12<br />

Saalfeld, Friedrich: 37 3 176 9<br />

125 12 f. 131 23 f. 132 12<br />

Sabatier <strong>de</strong> Cabre, Auguste: 42 2 95 11—13 Scheffer, Friedrich Karl August: 217 87—93<br />

Sack, Amalie s. Eichhorn<br />

Scheffer, Henriette: 217 92<br />

Sack, Friedrich Samuel Gottfried: 174 21 Schele, Georg von: 35 26 44 9 f. 16 47 10<br />

176 50<br />

100 11 14 17 135 9 f.<br />

Šafařik, Pavel Josef: 212 24 f.<br />

Schellbach, (Braut und spätere Gemahlin<br />

*285 13<br />

zu Oberkerbswal<strong>de</strong>): 187 28 [?]<br />

Savigny, Leo von: 225 27<br />

Schmidt, Ludwig Friedrich von: 219 56—58<br />

Schäfer, (Madame): 134 44<br />

Schmidtlein, Clara, geb. Göschen: 176 2 f. 7<br />

Schäfer, Philipp Heinrich: 129 7 186 18 190 39<br />

Saiffart, Ferdinand: 245 11—13<br />

Saint-Marc Girardin (Ps.) s. Girardin,<br />

von Agathon Wun<strong>de</strong>rlich): 237 18 f.<br />

Schelling, Clara von s. Waitz<br />

Marc<br />

Schelling, Friedrich Wilhelm<br />

Saint-Simon, Joseph Maria Anton <strong>de</strong> s.<br />

Joseph von: 215 36—40 216 64<br />

Brassier<br />

217 25—31 u. ö. 218 19 24—26 219 60 f. 226 25<br />

Sanché, Agnes, geb. Westfeld: 72 3 f. 76 4<br />

233 18 24 29 f. 239 31 f. 245 38 246 14<br />

191 30<br />

248 25 89—99 252 34—36 256 8 258 67 f.<br />

San<strong>de</strong>r, Philipp: 87 27 88 7 f. 89 24 91 7 157 8<br />

Sartorius von Waltershausen, Marianne<br />

von s. Bobers<br />

Saul: 258 34<br />

Savigny, Betina von s. Schinas<br />

Savigny, Christian Carl Ludwig von:<br />

177 29—31<br />

Savigny, Franz von: 14 3 225 28 252 29 f.<br />

Savigny, Friedrich Carl von: 2 5—7 14 11 6 f.<br />

14 2—6 16 28 49 5 55 14—19 86 24 87 44 46 89 20<br />

262 26—29 270 27 272 134 139<br />

Schelling, Julie von s. Eichhorn<br />

Schelling, Pauline von, geb. Gotter:<br />

215 36—38 217 38—41<br />

Schenck zu Schweinsberg, Ferdinand<br />

von: 104 15<br />

Schenck zu Schweinsberg, Wilhelm Carl<br />

Ludwig Walter von: 104 11—15<br />

Schiller, Friedrich von: 126 13 16 175 9<br />

191 16 246 37<br />

91 23 104 7 116 10—14 17—19 118 40 Schimmelmann, Ernst Heinrich von: 91 22<br />

119 26 29 f. 122 13 125 10 134 25 30—32 135 13 Schinas, Betina, geb. von Savigny: 14 4<br />

136 12 137 13 138 12 15 139 23—27 36<br />

163 26 164 8<br />

140 9 13 15—17 143 23 152 5—8 162 9 f. 167 14<br />

168 24 32—35 173 11 f. 16—19 177 29 185 46—49<br />

186 15 187 14 192 6 207 24 208 41 f. 209 42 f.<br />

Schinas, Konstantin: 237 21—28 239 18<br />

Schlegel, August Wilhelm von: 210 18<br />

211 17—20 214 26—40 216 110<br />

210 61 214 49 52 f. 215 33 216 5 39 106 f. Schleiermacher, Friedrich: 217 160<br />

217 53 u. ö. 219 53 f. 220 3 f. u. ö. 221 1—6 Schlemmer, Friedrich: 227 4<br />

222 37—39 224 21 f. 225 25 f. u. ö. 226 15 227 9<br />

34 f. 38—40 230 2 f. 28 233 2—6 237 25 f. 241 15<br />

242 14 244 14 245 5 247 47 49 248 2—5 131—134<br />

254 9 u. ö. 255 28 256 9—11 257 42 f. 258 33<br />

Schlieffen, Martin Ernst von: 175 25 176 51<br />

Schlosser, Christian Heinrich: 14 5 f.<br />

Schlözer, August Ludwig: 106 20 109 2<br />

113 15 216 48 f.<br />

259 52 260 23 262 30 f. 50 54 263 48 Schmauß, Johann Jakob: 263 64<br />

264 2 22 47 266 5—7 39 f. 71 268 12 u. ö. 270 17 Schmelzer, Friedrich August: 176 49<br />

272 83 112 275 29 f. 276 21 51—57 277 30 Schmerfeld, Bertha von: 120 2—8 121 2—4<br />

278 40 *285 13<br />

Savigny, Georg Friedrich Karl (Karl<br />

Friedrich) von: 214 48 225 26 f. 268 98<br />

277 34 f.<br />

Savigny, Kunigun<strong>de</strong> von, geb. Brentano:<br />

2 8 150 12 f. 152 2 f. u. ö. 153 10 f. 154 3 155 9<br />

157 19 220 20 222 18 f. 224 21 225 29 266 6 f.<br />

Schmerfeld, Ernestine von: 62 14 f.<br />

Schmerfeld, Ferdinand von: 62 14<br />

Schmerfeld, Marie von: 62 15<br />

Schmerfeld, Ottilie von s. Ba<strong>de</strong>nhausen<br />

Schmerfeld, Sophie von s. Wegner<br />

Schmid, Reinhold: 207 19<br />

Schmidt, (Oberschulz und Gutsbesitzer


462<br />

Personenregister<br />

Schmidtlein, Eduard: 179 21 f. 267 43<br />

Schmidt-Phisel<strong>de</strong>ck, Justus von: 35 22<br />

Schnei<strong>de</strong>win, Friedrich Wilhelm: 39 34<br />

71 19 118 38 f. 164 4 182 4 9 183 22 205 36 f.<br />

207 36 231 7<br />

Schöler, Friedrich von: 95 3<br />

Schöll, Gustav Adolf: 158 18 212 42—44<br />

216 90 f. 123<br />

Schön, Heinrich Theodor von: 212 28 f.<br />

Schönemann, Elisabeth Henriette: 259 42<br />

Schönemann, Carl Philipp: 258 51 259 41 f.<br />

Schönemann, Carl Traugott Gottlob:<br />

259 42<br />

Schönlein, Johann Lukas: 220 31 233 7<br />

244 17—19 246 4 248 35 117—119 258 46 272 14<br />

Scholtz, (Kaufmann in Posen): 187 28 [?]<br />

Schomburg, Julius Anton: 108 9—12 138 16 18<br />

Schomburg, Karl: 108 9 138 16<br />

Schubart, Johann Heinrich Christian:<br />

92 29<br />

Schubert, Friedrich Wilhelm: 252 25<br />

Schubert, Gotthilf Heinrich: 126 37<br />

Schulte, Kaspar Detlef von: 44 16 255 10<br />

Schulte, Sophie Julie von: 255 7<br />

10—12<br />

Schulz, Friedrich: 276 44 f.<br />

Schulze, Adolph: 139 15 f.<br />

Schulze, Elisabeth: 139 16<br />

Schulze, Kitty Dorothee: 257 51 f.<br />

Schumacher, Georg Friedrich: 40 45<br />

Schwan, Christian Friedrich: 164 16 f.<br />

Schwarz, Eduard: 140 35 f. 242 12 258 18<br />

Schwarz, Friedrich Heinrich Christian:<br />

173 19<br />

Schwarzkopf, Eduard von: 103 21—25<br />

Schweinichen, Hans von: 103 27<br />

Schwerin, Sophie Amalie von, geb. von<br />

Dönhoff: 245 51<br />

Scriba, Johann Lu<strong>de</strong>wig E<strong>de</strong>l: 72 16<br />

Seckendorf-Gu<strong>de</strong>nt, Eduard von: 248 38—41<br />

Sedlnitzky, Leopold von: 225 58 270 36<br />

Sei<strong>de</strong>nsticker, Friedrich Georg: 151 29<br />

Sei<strong>de</strong>nsticker, Johanne: 151 29<br />

Serre, Pierre François Hercule <strong>de</strong>: 91 23<br />

Sethe, Christian Wilhelm Heinrich: 190 17<br />

251 38<br />

Seybold, David Christoph: 161 30<br />

Seyffer, Karl von: 154 28<br />

Sgoutas, Leonidas: 217 56 f. [?]<br />

264 45—47<br />

Shakespeare, William: 242 43 255 12 268 39 f.<br />

Siebold, Eduard von: 139 13 158 3 f.<br />

Siebold, Wilhelmine von: 220 11<br />

Sieveking, Karl: 74 28 93 6—9 13 19 234 29—32<br />

Sievert, Louise Frie<strong>de</strong>rike: 33 23 [?]<br />

Smidt, Johann: 74 23 152 18—22 242 39 f. 53 f. 66<br />

262 21—23<br />

Sofie, Großherzogin von Ba<strong>de</strong>n: 273 87<br />

Sokrates: 217 165<br />

Solms-Braunfels, Bernhard von: 132 7 f.<br />

248 47<br />

Sperling, Elisabeth: 229 2 f. 230 92 253 4<br />

255 2<br />

Sperling, Lieschen (Louise?): 229 4 f.<br />

273 40 44—46<br />

Spiker, Samuel Heinrich: 225 23 f.<br />

Spilleke, Gottlieb August: 208 16 214 55 f.<br />

Spittler, Christiane: 246 34<br />

Spittler, Louise s. Wächter-Spittler<br />

Spittler, Ludwig Timotheus von: 71 24<br />

154 18 161 16—19 162 15 f. 179 13 f. 180 40<br />

184 28—33 185 58 233 17 246 34 265 44<br />

Spohr, Louis: 209 33<br />

Sporschil, Johann Chrysostomus: 164 17 f.<br />

Stahl, Friedrich Julius: 212 27 217 46 226 30<br />

237 33 258 38 260 25—27 270 21<br />

Steffens, Clara: 225 64 f.<br />

Steffens, Henrik: 217 116 225 57 65 256 8<br />

Stein, Karl vom und zum: 91 22<br />

Steinberg, August von: 225 54<br />

Stempel, A<strong>de</strong>lheid von, geb. Eggeling:<br />

257 46—48<br />

Stichaner, Franz Joseph Wigand von:<br />

139 10<br />

Stickel, Johann Gustav: 70 1 87 19 f.<br />

Stieglitz, Johann: 136 6<br />

Stieler, Kaspar von: 23 4—7<br />

Stralenheim, Karl Friedrich von: 35 23<br />

38 2 f. 40 31—34 72 21—30 107 7 f.<br />

Stralenheim, Karl Wilhelm August von:<br />

35 25 29—34 46 9 71 42 74 52 75 41 78 50 52<br />

87 20 103 2—7 u. ö. 105 2 f. 111 2 f. 125 2 f.<br />

129 2 130 47 131 19 f. 134 18 177 26<br />

Strauß, David Friedrich: 130 40 252 13—16<br />

262 36<br />

Streckfuß, Adolf Friedrich Karl: 130 40<br />

Strodtmann, Johann Sigismund: 122 51<br />

Stromeyer, Caroline Henriette: 273 45<br />

Stromeyer, Friedrich: 222 33<br />

Stromeyer, Friedrich Andreas: 246 54<br />

271 55 273 44<br />

Stromeyer, Justine: 72 10 222 35<br />

Struensee, Christian Gottfried: 176 53<br />

Stüve, Johann Carl Bertram: 46 17 47 5<br />

60 13 75 56 85 5 141 5 176 57 180 73<br />

Talleyrand, Alexandre-Daniel <strong>de</strong>: 216 29 f.<br />

Talleyrand, Charles Maurice <strong>de</strong>: 36 17<br />

216 30 f. 37 217 7 219 70—73<br />

248 21<br />

Sievert, Friedrich: 4 A 18 16 [?]


Personenregister 463<br />

Victoria A<strong>de</strong>lai<strong>de</strong> Mary Louise, Prinzessin<br />

Karadžić<br />

Talleyrand, Marie Thérèse s. Errington<br />

230 63 f. Weiße, Christian Hermann: 258 19<br />

Taute, Gottfried Friedrich: 239 25 f. 242 35<br />

von Großbritannien: 196 13 f.<br />

Taylor, Sarah s. Austin<br />

202 30 f.<br />

Tecklenburg, Hanna: 130 45 f. [?] 198 8 [?] Voigt, Charlotte von: 257 50 [?]<br />

Tellkampf, Johann Ludwig: 268 130—135<br />

Voigt, Sophie von: 257 50 [?]<br />

272 100—110<br />

Voltaire, François Marie Arouet <strong>de</strong>:<br />

Tex, Cornelis Anne <strong>de</strong>n: 125 8 131 31<br />

202<br />

Theremin, Franz: 277 25 27 f. 210 24<br />

39<br />

Voß, Johann Heinrich: 154<br />

Therese, Königin von Bayern: 266 22 168 6<br />

15 29<br />

Vuk s.<br />

Thibaut, Anton Friedrich Justus: 86 23<br />

Wächter, Johann Carl: 72<br />

87 49 f. 134 22—24 176 32 216 16 f.<br />

65—67<br />

Wächter-Spittler, Christiane Frie<strong>de</strong>rike<br />

Thibaut, Karl: 216 67 f.<br />

Louise von, geb. von Spittler: 209<br />

Thibaut, Marie s. Hermann<br />

20—22<br />

222<br />

Thiers, Adolphe: 215 24—26 248 116 269 5 259 47 f. 265 43 f. 267 2 6 34—37 268 15 f.<br />

32<br />

269<br />

Thöl, Johann Heinrich: 71 19 182 4 9 183 8<br />

22<br />

Wächter-Spittler, Karl Eberhard von:<br />

207 36 227 12 230 13 231 4—10 232 2 f.<br />

246<br />

Thomas, Gerhard: 39 8—12 40 2 211 43 225 32 f. 248 39 f. 265 44 267 37—39 268 15—17<br />

69<br />

Thomas, Johann Jacob: 211 43 225 269 8 40 f. 273 85 f. 68—71<br />

[?] 275 32 [?]<br />

Thümmel, Hans Wilhelm von: 122 Wächter-Spittler, Karl Felix von: 246 32—34<br />

26<br />

Thun, Wilhelm von: 92 40—42 94 257 5—7 258 27—30 259 47 f. 263 40 f. 266 64<br />

3—7 13 f.<br />

195 44 *285 17<br />

267 37—39 268 15 f. 269 8 272 39 273 85 f. [?]<br />

Tieck, Ludwig: 268 33—38 270 27<br />

Trefurt, Georg Conrad Christoph: 219 36<br />

275 32 [?]<br />

Wagemann, Gustav: 139 38—40<br />

Trefurt, Johann Heinrich Christoph: Wagemann, Heinricka: 139 39—41 149 7 [?]<br />

222 32<br />

Wagemann, Karoline Frie<strong>de</strong>rike Louise s.<br />

Trefurt, Johann Philipp: 27 2 113 A 219 35—<br />

42 253 62<br />

Trefurt, Louise s. Gleim<br />

Martin<br />

Wagner, Rudolf: 166 19 f.<br />

Waitz, Clara, geb. von Schelling: 233 24<br />

Trefurt, Regina Henriette Christine:<br />

241 17 20<br />

219 44 f.<br />

Tren<strong>de</strong>lenburg, Friedrich Adolf: 272 155<br />

Treuer, Gottlieb Samuel: 263 64<br />

Tschech, Heinrich Ludwig: *285 26—43<br />

Tzschoppe, Gustav Adolf von: 210 40—51<br />

Uh<strong>de</strong>n, Hermann Ferdinand: 217 47<br />

Uh<strong>de</strong>n, Karl Albrecht Alexan<strong>de</strong>r von:<br />

155 13<br />

Waitz von Eschen, Elise: 126 36—40<br />

Waitz, Georg: 69 34 71 46 74 2 15 75 2 233 22—25<br />

239 32 241 17 20<br />

Walch, Georg Friedrich: 176 48<br />

Weber, Wilhelm: 26 1 39 33 40 50—53 58 12 f.<br />

60 8 69 17 71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10<br />

84 14 f. 86 15 111 7 112 5 9—11 113 24 119 46<br />

124 11 135 6 151 26 152 36 153 3 159 18<br />

Ullmann, Hulda, geb. Mereau: 272 175—180<br />

160 20 166 24 33 170 18 176 42 182 4<br />

Ullmann, Carl (Sohn): 272 38 175 180<br />

Ullmann, Carl: 122 32 272 38<br />

Ulmenstein, Ernestine von: 257 53<br />

Ulmenstein, Georgine Frie<strong>de</strong>rike von:<br />

257 53<br />

Ulrichs, Christine: 269 23<br />

Ulpianus, Domitius: 151 10<br />

Umbreit, Friedrich Wilhelm Karl: 122 32<br />

Vahlkampf, Albert: 36 30 f.<br />

Vangerow, Karl Adolf von: 147 14 225 63<br />

Varnhagen von Ense, Karl August: 91 20 f.<br />

211 37 f.<br />

Verny, Édouard: 230 74—78<br />

Victoria, Königin von Großbritannien:<br />

183 21 f. 195 2 198 2 f. 207 36 216 50 227 17<br />

239 23 242 5 9 243 11 253 30 255 20 258 19<br />

275 16 18 276 28 33 36 f.<br />

We<strong>de</strong>kind, Anton Christian: 176 48<br />

We<strong>de</strong>l, Carl von: 35 9<br />

We<strong>de</strong>meyer, (Familie von Georg Christian<br />

Franz We<strong>de</strong>meyer): 271 21—24<br />

We<strong>de</strong>meyer, Georg Christian Franz: 44 17<br />

271 23 f.<br />

Wegner, Karl Rudolf: 181 27 f. 213 16<br />

Wegner, Sophie, geb. von Schmerfeld:<br />

120 8 155 26 181 27—29 182 36 194 6 211 46<br />

213 16 f. 218 34—37 227 41 f. 254 5<br />

Weiße, Christian Felix: 258 19<br />

Welcker, Karl Theodor: 220 24 f.


464<br />

Personenregister<br />

Wellington, Arthur Wellesley, Duke of:<br />

230 71<br />

Welper, Georg Adolph: 219 56<br />

Werlhof, Charlotte Catharina von: 229 4<br />

265 9 22—24<br />

Werlhof, Gottlieb Friedrich Christian<br />

von: 229 4 265 9<br />

Wernerius: 173 13<br />

Westfeld, Agnes s. Sanché<br />

Westfeld, Sophie Eleonore Charlotte: 72 4<br />

Wichmann, Georg Christian: 235 19—23<br />

Wie<strong>de</strong>mann, Christian Rudolph Wilhelm:<br />

238 4<br />

Wie<strong>de</strong>mann, Louise: 238 4<br />

Wie<strong>de</strong>mann, Theodor: 123 3—6 125 12 f.<br />

Wielandt, Carl Ludwig: 4 A<br />

Wieseler, Friedrich: 267 23<br />

Wieseler, Karl Georg: 267 22 f.<br />

Wiggers, Heinrich August Ludwig: 72 8 10<br />

Wild, Carl: 233 40—45<br />

Wild, Carl Friedrich: 233 41 f.<br />

Wild, Dorothea s. Grimm<br />

Wild, Eduard: 233 40—45<br />

Wild, Johanna s. Fulda<br />

Wild, Julia Catharina: 233 43<br />

Wild, Marie s. Mahn<br />

Wild, Marie Elisabeth s. Robert<br />

Wild, Rudolph: 58 14 60 18—21 158 3 174 27<br />

193 25 f. 194 31<br />

Wilda, Wilhelm Eduard: 230 12 233 26<br />

Wilhelm I., Kurfürst von Hessen: 81 7<br />

175 10 f. 16—21 176 20—22 217 15<br />

Wilhelm II., Kurfürst von Hessen: 203 27 f.<br />

204 12 f. 207 31 f. 254 32 f.<br />

Wilhelm IV., König von Großbritannien,<br />

König von Hannover: 46 16 67 10 234 16<br />

Wilhelm, Herzog von Braunschweig und<br />

Lüneburg: 148 15 f.<br />

Wilhelm, Prinz von Preußen: 251 17 f.<br />

Wilhelm I. Friedrich Karl, König von<br />

Württemberg: 34 32 43 6 45 7 233 4—6<br />

Wilhelmine, Markgräfin von Bayreuth,<br />

geb. Prinzessin von Preußen: 211 7<br />

Wilken, Friedrich: 193 4 9<br />

Willem I., König <strong>de</strong>r Nie<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>, Großherzog<br />

von Luxemburg: 104 9 164 19—21<br />

167 3 f. 170 2 f.<br />

Willem II., König <strong>de</strong>r Nie<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>,<br />

Großherzog von Luxemburg: 167 3<br />

170 4<br />

Willich, Friedrich Christoph: 18 14<br />

Wintzingero<strong>de</strong>, Heinrich Levin von:<br />

271 55<br />

Wisch, Johann Kaspar von <strong>de</strong>r: 43 4 f.<br />

Wissell, Amalie von s. Hinüber<br />

Wissell, Cäcilie von: 283 40<br />

Witte, Karl: 102 A<br />

Wittgenstein, Ludwig Adolph Peter von:<br />

217 126—130<br />

Wöhler, Friedrich: 80 2<br />

Wöhler, Julie: 80 2<br />

Wolf, Friedrich August: 154 22<br />

Wolfart, Carl: 170 10—12 171 13<br />

Wolfart, Henriette Auguste Johanne Ida,<br />

geb. Piautaz: 168 26 170 10—12 171 13<br />

Wolfart, Ludwig: 170 10 f.<br />

Wolfart, Maria, geb. Hassenpflug: 170 11<br />

Wolfart, Susanne, geb. Hassenpflug:<br />

195 37<br />

Wolff, Carl Wilhelm: 227 21<br />

Wun<strong>de</strong>rlich, Agathon: 237 18<br />

Zachariä, Heinrich Albert: 40 42 199 8—10<br />

227 12 247 43 257 15 27—29 259 12—14 20—23 26<br />

261 4 f.<br />

Zahlmann, Adolfine: 222 54<br />

Zezschwitz, Johann Adolph von: 112 6—8<br />

Zichy-Ferraris, Emilie von, geb. von Reichenbach:<br />

203 33<br />

Ziegesar, Anton von: 130 29 f.<br />

Zimmer, Dorothea s. Grimm<br />

Zimmer, Henriette Philippine: 198 10<br />

Zinkeisen, Johann Wilhelm: 212 27 252 23 f.<br />

Zrínyi, Miklós von: 268 128 f.


Allgemeine Abkürzungen 465<br />

IM BRIEFWECHSEL ZITIERTE WERKE DER<br />

BRÜDER GRIMM UND GUSTAV HUGOS<br />

Auf die Angabe <strong>de</strong>r vollständigen Titel, die <strong>de</strong>m Sachkommentar zum jeweiligen Brief zu<br />

entnehmen sind, wird an dieser Stelle verzichtet. Han<strong>de</strong>lt es sich um gemeinsame Werke <strong>de</strong>r<br />

Brü<strong>de</strong>r Grimm, erfolgt jeweils sowohl bei Jacob als auch bei Wilhelm Grimm eine Notierung.<br />

Das Verfahren bei <strong>de</strong>r Angabe <strong>de</strong>r Stellen ist wie beim Personenregister.<br />

Jacob Grimm<br />

Selbständig erschienene Werke:<br />

Deutsche Grammatik: 6 9 11 8 10—12 17 9 6 9 14<br />

106 18 109 5 f. 177 33 f. 217 180 f.<br />

Deutsche Mythologie: 25 2—11<br />

Deutsches Wörterbuch: 81 44 f. 89 40 104 6<br />

108 4 *115 17 121 15 f. 152 33 163 6 172 5<br />

181 24 182 33 225 72 f. 252 48<br />

Frau Aventiure: 235 24 249 13—18<br />

Jacob Grimm über seine Entlassung: 28 1<br />

78 38<br />

Kin<strong>de</strong>r- und Hausmärchen: 175 2—6 176 13—<br />

16 270 5 f. 271 16—18 273 96—99<br />

Rechtsaltertümer: 230 87<br />

Serbische Grammatik: 9 38—41<br />

Weistümer: 169 24 f.<br />

Aufsätze, betreffend:<br />

Abstammung <strong>de</strong>s Wortes Sün<strong>de</strong>: 89 38 f.<br />

90 3—9 91 24—26<br />

Literatur <strong>de</strong>r altnordischen Gesetze: 2 10<br />

«Über das Zusammenfügen <strong>de</strong>r <strong>de</strong>utschen<br />

Doppelwörter» von Jean Paul<br />

(Rezension): 166 34—36<br />

«Untersuchungen über die Geschichte<br />

<strong>de</strong>r Harzburg» von Delius<br />

(Rezension): 14 7<br />

Vorlesungen:<br />

Gedichte <strong>de</strong>s Mittelalters (Aka<strong>de</strong>miere<strong>de</strong>):<br />

258 9—12 15<br />

Rechtsaltertümer: 195 27 f. 210 14 212 37<br />

213 23 214 9—11 258 4 f.<br />

Wilhelm Grimm<br />

Selbständig erschienene Werke:<br />

Deutsches Wörterbuch: 81 44 f. 89 40 104 6<br />

108 4 *115 17 121 15 f. 152 33 163 6 172 5<br />

181 24 182 33 225 72 f. 252 48<br />

Gol<strong>de</strong>ne Schmie<strong>de</strong>: 150 19—22 151 5 f. 153 27—<br />

29 154 23 164 31<br />

Kin<strong>de</strong>r- und Hausmärchen: 175 2—6 176 13—<br />

16 270 5 f. 271 16—18 273 96—99<br />

Rolandslied: 217 183<br />

Sylvester: 209 12<br />

Wernher vom Nie<strong>de</strong>rrhein: 150 20 f.<br />

Vorlesungen:<br />

Antrittsre<strong>de</strong> in <strong>de</strong>r Berliner Aka<strong>de</strong>mie<br />

<strong>de</strong>r Wissenschaften: 214 63<br />

Athis und Prophilias (Aka<strong>de</strong>miere<strong>de</strong>):<br />

272 41<br />

Erek: 268 5<br />

Freidank: 245 62 f. 248 7 f.<br />

Gudrun: 210 13 f. 212 22 214 13<br />

Sage vom Ursprung <strong>de</strong>r Christusbil<strong>de</strong>r<br />

(Aka<strong>de</strong>miere<strong>de</strong>):<br />

272 148—150<br />

Deutsche Mythologie: 270 41 272 13 f.


466<br />

Werkregister<br />

Gustav Hugo<br />

Selbständig erschienene Werke:<br />

«Der 1. August 1840»: 168 2—11 176 27—30<br />

181 30 182 26—28 183 31—36 190 42 f.<br />

Civilistisches Magazin: 19 8<br />

Enzyklopädie: 6 10 f. 8 10 21 9 38<br />

Geschichte <strong>de</strong>s Römischen Rechts: 109 15—<br />

20 216 40 f.<br />

Heutiges Römisches Recht: 87 47 f.<br />

Iulius Paulus: 21 1<br />

Litterärgeschichte: 37 23 75 31 109 21<br />

Ulpian: 151 10<br />

Aufsätze, betreffend:<br />

«Anekdota» von Heimbach (Rezension):<br />

150 15 [?]<br />

«Co<strong>de</strong>x Theodosianus» von Hänel (Rezension):<br />

222 26 f.<br />

«Einiges, was <strong>de</strong>n <strong>de</strong>utschen Universitäten<br />

Noth thut» von Bischoff<br />

(Rezension): 262 47<br />

«Encyclopaedia jurispru<strong>de</strong>ntiae» von <strong>de</strong>n<br />

Tex (Rezension): 125 8 131 31 153 22<br />

«Erinnerungen» von W. H. Puchta<br />

(Rezension): 243 20 f. 245 37 f.<br />

«Die Göttinger gelehrten Anzeigen» von<br />

Oppermann (Rezension): 278 38 f. 286 9<br />

«Libellus Aurarius» von Maßmann<br />

(Rezension): 218 52<br />

Peter von Andlau: 169 A<br />

Pütter: 102 14<br />

«Das Recht <strong>de</strong>s Besitzes» von Savigny<br />

(Rezension): 87 46<br />

Römisch-griechisches Recht (Rezension):<br />

131 31 f.<br />

«Servius» von Meysenbug (Rezension):<br />

22 1—3 25 1 [?]<br />

Spittlers Werke (Rezension): 127 9 f.<br />

«System <strong>de</strong>s heutigen Römischen Rechts»<br />

von Savigny (Rezension, 1840): 134 32<br />

139 25<br />

«System <strong>de</strong>s heutigen Römischen Rechts»<br />

von Savigny (Rezension, 1841):<br />

173 11 f.<br />

«Varietas scripturae» von Hänel<br />

(Rezension): 23 1<br />

«Volksrecht und Juristenrecht» von Beseler<br />

(Rezension): 273 32 f. 278 31—34<br />

Vorlesungen:<br />

Enzyklopädie: 227 25 246 40 269 50 f.

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!