Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
BRIEF WECHSEL<br />
DER BRÜDER<br />
JACOB UND W ILHELM GRIMM<br />
MIT GUSTAV HUGO<br />
HERAUSGEGEBEN VON<br />
STEPHAN BIALAS
STEREOTYPE KURZBEZEICHNUNGEN<br />
IN DEN BRIEFTEXTEN<br />
Aufgeführt sind Personen- o<strong>de</strong>r Sachbezeichnungen, die innerhalb <strong>de</strong>r Brieftexte häufig wie<strong>de</strong>rkehren<br />
und vom Leser auch mit Hilfe <strong>de</strong>s Registers nicht ohne weiteres aufzulösen sind.<br />
Die Aufnahme erfolgte in alphabetischer Reihenfolge ohne Berücksichtigung von Artikeln<br />
und in vereinheitlichter Schreibung.<br />
Bellingh.; Bellinghausen: Joachim<br />
von Münch-Bellinghausen<br />
Casseler Zeitung, die: Kasselsche<br />
Allgemeine Zeitung<br />
Dodo; Dodochen: Dorothea Müller<br />
Dortchen: Dorothea Grimm<br />
Fanny: Fanny Hugo<br />
Fr. Ass., die; Frau Assessorin, die:<br />
Henrietta Leist<br />
Gg.; Ggr.: gute Groschen<br />
Gr.: Groschen<br />
H.: Hannover<br />
Kasseler Zeitung, die: Kasselsche<br />
Allgemeine Zeitung<br />
K., <strong>de</strong>r; K. EA.; K. v. H., <strong>de</strong>r; König<br />
v. H., <strong>de</strong>r: König Ernst August<br />
von Hannover<br />
K. v. P., <strong>de</strong>r; K. v. Pr., <strong>de</strong>r; K. v.<br />
Preußen: König Friedrich Wilhelm<br />
III. (bis Juni 1840) bzw.<br />
Friedrich Wilhelm IV. von<br />
Preußen<br />
Kind, das: Auguste Grimm<br />
(kleine) Kurfürstin, die: Auguste<br />
Grimm<br />
Leipziger Zeitung: Leipziger Allgemeine<br />
Zeitung<br />
Li(e)nchen: Linchen Fe<strong>de</strong>r<br />
Louis: Ludwig Emil Grimm<br />
m.: mille (lat.: tausend)<br />
Pauline: Pauline Müller<br />
Rthlr., R.: Reichstaler<br />
Schwager, <strong>de</strong>r: Ludwig Hassenpflug<br />
Staatszeitung: Allgemeine Preußische<br />
Staatszeitung<br />
Thlr.: Taler<br />
WENIGER GEBRÄUCHLICHE<br />
ALLGEMEINE ABKÜRZUNGEN<br />
a. l. R.: am linken Rand<br />
a. o. R.: am oberen Rand<br />
a. o. R. l.: am oberen Rand links<br />
a. o. R. r.: am oberen Rand rechts<br />
a. r. R.: am rechten Rand<br />
a. u. R.: am unteren Rand<br />
a. u. R. l.: am unteren Rand links<br />
Abschr. (in Standortsiglen: AB-<br />
SCHR.): Abschrift<br />
Anm.: Anmerkung<br />
BAB: (Daten nach) Bürgeraufnahmebuch<br />
Beil.: Beilage<br />
Bw.: Briefwechsel<br />
DR. (nur im Apparat): Druck(e).<br />
Falls mehrere Drucke existieren,<br />
wer<strong>de</strong>n sie durch hochgestellte<br />
Ziffern am Beginn <strong>de</strong>r<br />
Sigle in ihrer Reihenfolge numeriert.
Siglen für Handschriftenstandorte 441<br />
engl.: englisch<br />
erg.: ergänzt<br />
Erl.: Erläuterung(en)<br />
Erll.: Erläuterungen<br />
frz.: französisch<br />
gestr.: gestrichen<br />
griech.: griechisch<br />
H.: Heft<br />
HS. (nur im Apparat): Handschrift<br />
(abgesandte Reinschrift <strong>de</strong>s<br />
Briefes)<br />
i. d. Z.: in <strong>de</strong>r Zeile<br />
JG: Jacob Grimm (Schreibersigle<br />
im Apparat)<br />
Komm.: Kommentar<br />
KONZ. (nur im Apparat): Konzept<br />
(Entwurf) <strong>de</strong>s jeweiligen Briefes<br />
lat.: lateinisch<br />
Nl.: Nachlaß<br />
Ps.: Pseudonym<br />
spätlat.: spätlateinisch<br />
StE: (Daten nach) Sterbeeintrag<br />
T.: Teil(e), auch: Tomus, Tomi<br />
Tle.: Teile<br />
u. d. T.: unter <strong>de</strong>m Titel<br />
u. d. Z.: unter <strong>de</strong>r Zeile<br />
ü. d. Z.: über <strong>de</strong>r Zeile<br />
v. a. H.: von an<strong>de</strong>rer Hand<br />
v. d. Z.: vor <strong>de</strong>r Zeile<br />
verb.: verbessert<br />
wbl.: weiblich<br />
WG: Wilhelm Grimm (Schreibersigle<br />
im Apparat)<br />
SIGLEN FÜR HANDSCHRIFTENSTANDORTE<br />
Berlin, SB: (ehemalige) Preußische<br />
Staatsbibliothek, Berlin;<br />
Staatsbibliothek zu Berlin —<br />
Preußischer Kulturbesitz<br />
Berlin, UA: Universitätsarchiv <strong>de</strong>r<br />
Humboldt-Universität zu Berlin<br />
Bonn, ULB: Universitäts- und<br />
Lan<strong>de</strong>sbibliothek, Bonn<br />
Düsseldorf, Goethe-Museum: Goethe-Museum,<br />
Düsseldorf<br />
Göttingen, AdW, A: Archiv <strong>de</strong>r<br />
Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften<br />
zu Göttingen<br />
Göttingen, StadtA: Stadtarchiv,<br />
Göttingen<br />
Göttingen, SUB: Nie<strong>de</strong>rsächsische<br />
Staats- und Universitätsbibliothek,<br />
Göttingen<br />
Göttingen, UA: Universitätsarchiv,<br />
Göttingen<br />
Hannover, HStA: Hauptstaatsarchiv,<br />
Hannover<br />
Hei<strong>de</strong>lberg, UB: Universitätsbibliothek,<br />
Hei<strong>de</strong>lberg<br />
Kraków, BJ: Biblioteka Jagielloîska,<br />
Kraków, Sammlungen<br />
<strong>de</strong>r ehemaligen Preußischen<br />
Staatsbibliothek<br />
Marburg, StA: Hessisches Staatsarchiv,<br />
Marburg<br />
Ol<strong>de</strong>nburg, StA: Nie<strong>de</strong>rsächsisches<br />
Staatsarchiv, Ol<strong>de</strong>nburg
KURZTITEL GEDRUCKTER SCHRIFTEN<br />
ADB: Allgemeine Deutsche Biographie,<br />
hrsg. von <strong>de</strong>r Historischen<br />
Commission bei <strong>de</strong>r<br />
Bayerischen Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r<br />
Wissenschaften. Bd. 1—56,<br />
Leipzig 1875—1912<br />
A<strong>de</strong>lung: Johann Christoph A<strong>de</strong>lung:<br />
Grammatisch-kritisches<br />
Wörterbuch <strong>de</strong>r Hoch<strong>de</strong>utschen<br />
Mundart, mit beständiger<br />
Vergleichung <strong>de</strong>r übrigen<br />
Mundarten, beson<strong>de</strong>rs aber<br />
<strong>de</strong>r Ober<strong>de</strong>utschen. 2. vermehrte<br />
und verbesserte Aufl.,<br />
4 T., Leipzig 1793—1801<br />
Aktenstücke: Acten-Stücke <strong>de</strong>r<br />
sechsten allgemeinen Stän<strong>de</strong>-<br />
Versammlung <strong>de</strong>s Königreichs<br />
Hannover, enthaltend die Königlichen<br />
Propositionen und<br />
Ministerial-Schreiben, so wie<br />
die ständischen Anträge und<br />
Antworten. 3 B<strong>de</strong>., 1.—3. Diät,<br />
Hannover 1838—1840<br />
APStZ: Allgemeine Preußische<br />
Staatszeitung<br />
AT: Altes Testament<br />
Aventiure: Jacob Grimm: Frau<br />
Aventiure klopft an Beneckes<br />
Thür. Berlin 1842<br />
AZ: (Cotta’sche) Allgemeine Zeitung.<br />
Augsburg (und an<strong>de</strong>re<br />
Verlagsorte), 1798—1882 (Nebentitel:<br />
Augsburger allgemeine<br />
Zeitung). München 1882—<br />
1919. (Nebentitel: Münchener<br />
allgemeine Zeitung)<br />
Behr: Hans-Joachim Behr: Georg<br />
von Schele 1771—1844. Staatsmann<br />
o<strong>de</strong>r Doktrinär? Osnabrück<br />
1973<br />
BGG: Brü<strong>de</strong>r Grimm Ge<strong>de</strong>nken.<br />
Marburg (seit 1995: Stuttgart<br />
und Leipzig), seit 1963<br />
Bolte / Polívka: Anmerkungen zu<br />
<strong>de</strong>n Kin<strong>de</strong>r- und Hausmärchen<br />
<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm, neu bearbeitet<br />
von Johannes Bolte und<br />
Georg Polívka unter Mitwirkung<br />
von Elisabeth Kutzer und<br />
Bernhard Heller. Bd. 1—5,<br />
Leipzig 1913—1932<br />
Bresslau: Harry Bresslau: Geschichte<br />
<strong>de</strong>r Monumenta Germaniae<br />
historica. Hannover<br />
1921<br />
Bw. Bettine: Der Briefwechsel Bettine<br />
von Arnims mit <strong>de</strong>n Brü<strong>de</strong>rn<br />
Grimm 1838—1841, hrsg.<br />
von Hartwig Schulz. Frankfurt<br />
a. M. 1985<br />
Bw. L. E. Grimm: Ludwig Emil<br />
Grimm. Briefe, hrsg. und<br />
kommentiert von Egbert Koolman.<br />
2 B<strong>de</strong>., Marburg 1985<br />
Bw. Lücke: Briefwechsel Friedrich<br />
Lückes mit <strong>de</strong>n Brü<strong>de</strong>rn Jacob<br />
und Wilhelm Grimm, mit erläutern<strong>de</strong>n<br />
Zusätzen und Zugaben<br />
aus <strong>de</strong>m gemeinsamen<br />
Freun<strong>de</strong>skreise beson<strong>de</strong>rs über<br />
die aka<strong>de</strong>mische Krisis <strong>de</strong>s<br />
Jahres 1837 hrsg. von Ferdinand<br />
San<strong>de</strong>r. Hannover-Lin<strong>de</strong>n<br />
1891<br />
Bw. Meusebach: Briefwechsel <strong>de</strong>s<br />
Freiherrn Karl Hartwig Gregor<br />
von Meusebach mit Jacob und<br />
Wilhelm Grimm. Nebst einleiten<strong>de</strong>n<br />
Bemerkungen [...], Anmerkungen<br />
und einem Anhang<br />
[...] hrsg. von Camillus Wen-
<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften 443<br />
<strong>de</strong>ler. Heilbronn 1880. (Neudr.<br />
Liechtenstein o. J.)<br />
Bw. Savigny / Bluhme: Friedrich<br />
Carl von Savigny: Briefwechsel<br />
mit Friedrich Bluhme 1820—<br />
1860, hrsg. von Dieter Strauch.<br />
Bonn 1962<br />
CM: Civilistisches Magazin. Vom<br />
Professor Hugo in Göttingen. 6<br />
B<strong>de</strong>., Berlin 1791—1837<br />
Denecke / Teitge: Die Bibliothek<br />
<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm. Annotiertes<br />
Verzeichnis <strong>de</strong>s festgestellten<br />
Bestan<strong>de</strong>s, erarbeitet von<br />
Ludwig Denecke und Irmgard<br />
Teitge, hrsg. von Friedhil<strong>de</strong><br />
Krause. Weimar / Stuttgart<br />
1989<br />
Du Cange: Charles du Fresne du<br />
Cange: Glossarium ad scriptores<br />
mediae et infimae latinitatis.<br />
10 B<strong>de</strong>., Niort 1883—1887.<br />
(Neuauflage <strong>de</strong>r dreibändigen<br />
Ausgabe von 1678)<br />
DWB: Deutsches Wörterbuch von<br />
Jacob Grimm und Wilhelm<br />
Grimm. 16 B<strong>de</strong>. und Quellenverzeichnis<br />
in 33 Buchbin<strong>de</strong>reinheiten,<br />
Leipzig 1854—1971.<br />
(Die Neubearbeitung, Leipzig<br />
bzw. Stuttgart 1983 ff., wird<br />
durch eine hochgestellte „2“<br />
vor <strong>de</strong>r Sigle ausgewiesen.)<br />
Ebel: Die Matrikel <strong>de</strong>r Georg-August-Universität<br />
zu Göttingen<br />
1837—1900, hrsg. von Wilhelm<br />
Ebel. (Mit Registerband.) Hil<strong>de</strong>sheim<br />
1974<br />
Gerhardt: Magisterarbeit: Corinna<br />
Gerhardt: Jacob und Wilhelm<br />
Grimm als Hochschullehrer in<br />
Berlin. Ihre Vorlesungen und<br />
Schüler. Magisterarbeit, Humboldt-Universität<br />
zu Berlin<br />
1994<br />
Gerkens / Röhrbein: Gerhard<br />
Gerkens und Wal<strong>de</strong>mar Röhrbein:<br />
König Ernst August von<br />
Hannover, das Grundgesetz,<br />
<strong>de</strong>r Staatsstreich und die Göttinger<br />
Sieben. In: Göttinger<br />
Jahrbuch. Bd. 11, Göttingen<br />
1963, S. 187—214<br />
GGA: Göttingische Gelehrte Anzeigen<br />
(bis 1801: Göttinger Anzeigen<br />
von Gelehrten Sachen).<br />
Göttingen, seit 1753 (unterbrochen<br />
1945—1952)<br />
Goethes Werke: Goethes Werke,<br />
hrsg. im Auftrage <strong>de</strong>r Großherzogin<br />
Sophie von Sachsen. 143<br />
B<strong>de</strong>., Weimar 1887—1919<br />
Grammatik: Deutsche Grammatik<br />
von Jacob Grimm. T. 1, drei<br />
Ausgaben, Göttingen 1819,<br />
1822, 1840. T. 2, Göttingen<br />
1826. T. 3, Göttingen 1831. T.<br />
4, Göttingen 1837<br />
Gürtler / Leitzmann: Briefe <strong>de</strong>r<br />
Brü<strong>de</strong>r Grimm, gesammelt von<br />
Hans Gürtler, hrsg. von Albert<br />
Leitzmann. Jena 1923. (Jenaer<br />
Germanistische Forschungen,<br />
Nr. 1)<br />
Haenchen: Karl Haenchen: Die<br />
Berufung <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm<br />
nach Berlin. In: Forschungen<br />
zur Bran<strong>de</strong>nburgischen und<br />
Preußischen Geschichte. Bd.<br />
54 (1993), S. 11—42<br />
Hamb. Corr.: Staats- und Gelehrte<br />
Zeitung <strong>de</strong>s Hamburgischen<br />
unpartheyischen Correspon<strong>de</strong>nten.<br />
Hamburg 1731—1868<br />
(unterbrochen Dez. 1811 —<br />
März 1813, Mai 1813 — Mai<br />
1814)<br />
HannZ: Hannoversche Zeitung.<br />
Hannover 1832—1857<br />
Hassel: William von Hassel: Geschichte<br />
<strong>de</strong>s Königreichs Han-
444<br />
<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften<br />
nover. 3 T., Bremen 1898—<br />
1901<br />
Heinl: Tatjana Heinl: Zur Frühgeschichte<br />
<strong>de</strong>r Germanistik. Der<br />
Briefwechsel Grimm — Homeyer.<br />
Magisterarbeit, Universität<br />
Bayreuth 1996<br />
Huber: Ernst Rudolf Huber:<br />
Deutsche Verfassungsgeschichte<br />
seit 1789. 8 B<strong>de</strong>., Stuttgart<br />
usw. 1957—1990<br />
Huber: Dokumente: Dokumente<br />
zur <strong>de</strong>utschen Verfassungsgeschichte,<br />
hrsg. von Ernst Rudolf<br />
Huber. 3 B<strong>de</strong>., Stuttgart<br />
1961—1966<br />
Hugo: Enzyklopädie: Gustav<br />
Hugo: Lehrbuch <strong>de</strong>r juristischen<br />
Encyclopädie zum ersten<br />
mündlichen Unterrichte über<br />
die Quellen, Anfangsgrün<strong>de</strong><br />
und Lehrarten aller in<br />
Deutschland gelten<strong>de</strong>n Rechte.<br />
Berlin 1792<br />
Hugo: GdRR: Gustav Hugo: Lehrbuch<br />
<strong>de</strong>r Rechtsgeschichte bis<br />
auf unsre Zeiten. Berlin 1790.<br />
(ab <strong>de</strong>r 2. Auflage u. d. T.: Geschichte<br />
<strong>de</strong>s Römischen Rechts<br />
seit Justinian)<br />
Ippel: Briefwechsel zwischen Jacob<br />
und Wilhelm Grimm,<br />
Dahlmann und Gervinus, hrsg.<br />
von Eduard Ippel. 2 B<strong>de</strong>., Berlin<br />
1885—1886. (Neudr. mit einem<br />
ergänzen<strong>de</strong>n Vorwort von<br />
Ludwig Denecke, Liechtenstein<br />
1973 und 1992)<br />
Jacob Grimm: Kleinere Schriften:<br />
Jacob Grimm: Kleinere<br />
Schriften. 8 B<strong>de</strong>., Berlin 1864—<br />
1890. (Neudr. Hil<strong>de</strong>sheim<br />
1965—1966)<br />
JbBGG: Jahrbuch <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r<br />
Grimm-Gesellschaft. Kassel,<br />
seit 1991<br />
Kasseler Ausgabe: Brü<strong>de</strong>r Grimm.<br />
Werke und Briefwechsel. Kasseler<br />
Ausgabe. In kritischkommentierten<br />
Einzelbän<strong>de</strong>n.<br />
Kassel und Berlin, seit 1998<br />
KAZ: Kasselsche Allgemeine Zeitung.<br />
Kassel 1814—1850<br />
Kern: Carl Otfried Müller. Lebensbild<br />
in Briefen an seine Eltern.<br />
Mit <strong>de</strong>m Tagebuch seiner<br />
italienisch-griechischen Reise,<br />
hrsg. von Otto und Else Kern.<br />
Berlin 1908<br />
Koolman: Egbert Koolman: Ein<br />
Ruf auf die Ol<strong>de</strong>nburger Bibliothekarsstelle<br />
für Jacob<br />
Grimm. In: Wolfenbütteler Notizen<br />
zur Buchgeschichte. 5. Jg.<br />
(1980), S. 260—266<br />
Koszinowski / Leuschner: Ingrid<br />
Koszinowski und Vera<br />
Leuschner: Ludwig Emil<br />
Grimm. Zeichnungen und<br />
Gemäl<strong>de</strong>. Werkeverzeichnis. 2<br />
B<strong>de</strong>., Marburg 1990. (Quellen<br />
zur Brü<strong>de</strong>r Grimm-Forschung,<br />
Bd. 3, 1 und 3, 2)<br />
Kritische Ausgabe: Briefwechsel<br />
<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Jacob und Wilhelm<br />
Grimm. Kritische Ausgabe in<br />
Einzelbän<strong>de</strong>n. Stuttgart, seit<br />
2001<br />
Kück: Hans Kück: Die „Göttinger<br />
Sieben“. Ihre Protestation und<br />
Entlassung im Jahre 1837. Berlin<br />
1934<br />
LAZ: Leipziger Allgemeine Zeitung.<br />
Leipzig 1837—1843<br />
Lebensbil<strong>de</strong>r: Lebensbil<strong>de</strong>r aus<br />
Kurhessen und Wal<strong>de</strong>ck 1830<br />
bis 1930, hrsg. von Ingeborg<br />
Schnack. 6 B<strong>de</strong>., Marburg<br />
1939—1958<br />
Leitzmann: Briefwechsel <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r<br />
Jacob und Wilhelm Grimm<br />
mit Karl Lachmann, hrsg. von
<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften 445<br />
Albert Leitzmann, mit einer<br />
Einleitung von Konrad Burdach.<br />
2 B<strong>de</strong>., Jena 1927<br />
Losch: Philipp Losch: Geschichte<br />
<strong>de</strong>s Kurfürstentums Hessen<br />
1803 bis 1866. Marburg 1922.<br />
(Neudr. Kassel 1972)<br />
Morg: Konrad Morg: Das Echo <strong>de</strong>s<br />
hannoverschen Verfassungsstreites<br />
1837—40 in Bayern.<br />
Hil<strong>de</strong>sheim / Leipzig 1930<br />
NT: Neues Testament<br />
Obenaus: Sybille Obenaus: Die<br />
Berufung <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm<br />
nach Berlin. In: Hessisches<br />
Jahrbuch für Lan<strong>de</strong>sgeschichte.<br />
Bd. 19 (1969), S. 296—336<br />
OPAZ: Frankfurter Ober-Postamts-Zeitung.<br />
Frankfurt a. M.<br />
1806—1852 (unterbrochen<br />
1810—1814)<br />
Oppermann: Heinrich Albert Oppermann:<br />
Zur Geschichte <strong>de</strong>s<br />
Königreichs Hannover von<br />
1832 bis 1860. 2 B<strong>de</strong>., Leipzig<br />
1860—1862<br />
Portfolio: Hannoversches Portfolio.<br />
Sammlung von Aktenstücken<br />
zur Geschichte <strong>de</strong>s<br />
Hannoverschen Verfassungskampfes,<br />
hrsg. von Johann<br />
Hermann Detmold und Johann<br />
Carl Bertram Stüve.<br />
4 B<strong>de</strong>., Stuttgart 1839—1841<br />
Protokolle: Protokolle <strong>de</strong>r <strong>de</strong>utschen<br />
Bun<strong>de</strong>sversammlung,<br />
Frankfurt a. M. 1816—1866<br />
Prutz: Robert Prutz: Zehn Jahre.<br />
Geschichte <strong>de</strong>r neusten Zeit.<br />
1840—1850. 2 B<strong>de</strong>., Leipzig<br />
1850—1856<br />
Pütter: Johann Stephan Pütter:<br />
Versuch einer aca<strong>de</strong>mischen<br />
Gelehrten-Geschichte von <strong>de</strong>r<br />
Georg-Augustus-Universität zu<br />
Göttingen. Teil I und II, Göttingen<br />
1765—1788. Teil III,<br />
bearbeitet von Friedrich Saalfeld,<br />
Hannover 1820. Teil IV,<br />
bearbeitet von Georg Heinrich<br />
Oesterley, Göttingen 1838<br />
RE Theologie: Realencyclopädie<br />
für protestantische Theologie<br />
und Kirche. 24 B<strong>de</strong>., Leipzig<br />
1896—1913<br />
Real: Willy Real: Der hannoversche<br />
Verfassungskonflikt vom<br />
Jahre 1837 und das <strong>de</strong>utsche<br />
Bun<strong>de</strong>srecht. In: Historisches<br />
Jahrbuch. 83. Jg. (1964),<br />
S. 135—161<br />
Rechtsaltertümer: Jacob Grimm:<br />
Deutsche Rechts-Alterthümer.<br />
Göttingen 1828, zweite Aufl.<br />
ebd. 1854, dritte Ausg., hrsg.<br />
von Herman Grimm, ebd.<br />
1881<br />
Röhrbein: Wal<strong>de</strong>mar Röhrbein:<br />
Hamburg und <strong>de</strong>r hannoversche<br />
Verfassungskonflikt<br />
1837—1840. Hil<strong>de</strong>sheim 1965<br />
Sammlung Gesetze: Sammlung<br />
<strong>de</strong>r Gesetze, Verordnungen<br />
und Ausschreiben für das Königreich<br />
Hannover. Hannover<br />
1818—1866<br />
Schnack / Schoof: Briefe <strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r<br />
Grimm an Savigny. Aus<br />
<strong>de</strong>m Savignyschen Nachlaß<br />
hrsg. in Verbindung mit Ingeborg<br />
Schnack von Wilhelm<br />
Schoof. Berlin und Bielefeld<br />
1953<br />
Schoof (1960): Wilhelm Schoof:<br />
Wilhelm Grimm. Aus seinem<br />
Leben. Bonn usw. 1960<br />
Schoof (1961): Wilhelm Schoof:<br />
Jacob Grimm. Aus seinem Leben.<br />
Bonn usw. 1961<br />
Schoof UBr: Unbekannte Briefe<br />
<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm. Unter Benutzung<br />
<strong>de</strong>s Grimmschen
446<br />
<strong>Kurztitel</strong> gedruckter Schriften<br />
Nachlasses und an<strong>de</strong>rer Quellen<br />
in Verbindung mit Jörn<br />
Göres hrsg. von Wilhelm<br />
Schoof. Bonn 1960<br />
Springer: Anton Springer: Friedrich<br />
Christoph Dahlmann.<br />
2 B<strong>de</strong>., Leipzig 1870—1872<br />
Stengel: Private und amtliche Beziehungen<br />
<strong>de</strong>r Brü<strong>de</strong>r Grimm<br />
zu Hessen. Eine Sammlung<br />
von Briefen und Actenstücken<br />
[...], zusammengestellt und erläutert<br />
von Edmund Stengel. 3<br />
B<strong>de</strong>., Marburg 1886—1910<br />
Stobbe: Otto Stobbe: Wilhelm<br />
Eduard Albrecht. Leipzig<br />
1876. (Separatdruck aus: Im<br />
neuen Reich. Bd. 2 [1876], Nr.<br />
27 und 28)<br />
Stoll: Grimm: Ludwig Emil<br />
Grimm: Erinnerungen aus<br />
meinem Leben, hrsg. und ergänzt<br />
von Adolf Stoll. Leipzig<br />
1911<br />
Stoll: Savigny: Adolf Stoll: Friedrich<br />
Carl von Savigny. Mit einer<br />
Sammlung seiner Briefe. 3<br />
B<strong>de</strong>., Berlin 1927—1937<br />
Unte / Rohlfing: Wolfhart Unte<br />
und Helmut Rohlfing: Quellen<br />
für eine Biographie Karl Otfried<br />
Müllers (1797—1840). Bibliographie<br />
und Nachlaß. Hil<strong>de</strong>sheim<br />
usw. 1997<br />
Varnhagen: Tagebücher: Aus <strong>de</strong>m<br />
Nachlaß Varnhagen’s von<br />
Ense. Tagebücher von Karl<br />
August Varnhagen von Ense,<br />
hrsg. von Ludmilla Assing. 15<br />
B<strong>de</strong>., Leipzig 1861—1905<br />
Verhandlungen Hessen 1839—41:<br />
Verhandlungen <strong>de</strong>s am 10. Dezember<br />
1839 eröffneten Kurhessischen<br />
Landtags. 5 B<strong>de</strong>.,<br />
Kassel 1841<br />
Weber-Reich: Trau<strong>de</strong>l Weber-<br />
Reich: „Um die Lage <strong>de</strong>r hiesigen<br />
nothlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>n Classe zu<br />
verbessern.“ Der Frauenverein<br />
zu Göttingen von 1840 bis<br />
1956. Göttingen 1993. (Studien<br />
zur Geschichte <strong>de</strong>r Stadt Göttingen,<br />
Bd. 18)<br />
Weistümer: Weisthümer, gesammelt<br />
von Jacob Grimm (weitere<br />
Beteiligte bei T. 2—7). T. 1—7,<br />
Göttingen 1840—1878<br />
Wilhelm Grimm: Kleinere Schriften:<br />
Wilhelm Grimm: Kleinere<br />
Schriften. 4 B<strong>de</strong>., Berlin (Bd. 4:<br />
Gütersloh) 1881—1887<br />
Wippermann: Carl Wilhelm Wippermann:<br />
Kurhessen seit <strong>de</strong>m<br />
Freiheitskriege. Kassel 1850<br />
ZfgR: Zeitschrift für geschichtliche<br />
Rechtswissenschaft. 15 B<strong>de</strong>.,<br />
Berlin 1815—1850
PERSONENREGISTER<br />
Frühere Namenformen <strong>de</strong>r verzeichneten Personen sind nur berücksichtigt, wenn sie im Kontext<br />
<strong>de</strong>s hier edierten Briefwechsels vorkommen. Angehörige souverän regieren<strong>de</strong>r A<strong>de</strong>lsfamilien<br />
sind unter <strong>de</strong>m Vornamen angesetzt. Genannt sind Brief- und Zeilennummern. Die Zeilenzahlen<br />
wer<strong>de</strong>n bis zu drei Nennungen pro Brief angegeben; bei mehr als drei Nennungen<br />
erscheint nur die erste betreffen<strong>de</strong> Stelle mit <strong>de</strong>m Zusatz „u. ö.“. Ein tiefgestelltes „A“ weist<br />
auf Nennungen im Apparat hin (in <strong>de</strong>r Regel im Abschnitt „Lesarten“).<br />
A<strong>de</strong>lung, Johann Christoph: 23 2 f. 163 13 Arnim, Heinrich Alexan<strong>de</strong>r von: 185 12 f.<br />
150 23 152 24 160 24 215 52 216 88 217 75<br />
111 17—20 [?] 118 28 30 143 14 154 8 155 7<br />
Arnim, Armgart von: 263 11<br />
161 32 184 45 f. 259 7 25 46 260 37 261 12<br />
Arnim, Bettina von, geb. Brentano: 91 5<br />
263 60<br />
106 27—30 143 24 217 78 220 37 252 10—15 Bauer, Carl Wilhelm: 118 30—32 161 32<br />
254 11 275 3 276 10—12<br />
164 14 253 11<br />
Adolph Friedrich, Prinz von Großbritannien,<br />
Duke of Cambridge: 28 6<br />
Albers, Marie Agnes Ida Wilhelmine: 72 4<br />
Albers, Nanny Louise Mathil<strong>de</strong>: 72 4<br />
Albert, Prinzgemahl von Großbritannien:<br />
120 10 f. 121 27 f. 122 22 f. 125 15 230 71<br />
235 21<br />
Arnim, Carl Otto Ludwig von: 217 122—125<br />
Arnim-Boitzenburg, Adolf Heinrich von:<br />
142 1 f. 251 33<br />
Arnold, Hermann: 217 99<br />
Arnswaldt, August von: 2 16 f. 18[?] 18 6 11 f.<br />
72 15 245 66<br />
Arnswaldt, Karl Friedrich Alexan<strong>de</strong>r von:<br />
2 16 69 26 71 44 245 67<br />
Albrecht, Johann Jakob: 233 36<br />
Arnswaldt, Luise von: 18 5 20 [?]<br />
Albrecht, Helene Maria: 233 36<br />
August, Herzog von Sachsen-Gotha und<br />
Albrecht, Erzherzog von Österreich:<br />
Altenburg: 121 31 122 22 24—26 125 15<br />
268 30 f. u. ö.<br />
August, Prinz von Preußen: 110 5—7 264 54<br />
Albrecht, Louise Pauline, geb. I<strong>de</strong>ler:<br />
265 45 47<br />
170 16—18 208 47 f. 210 63<br />
Augusta, Prinzessin von Preußen, geb.<br />
Albrecht, Wilhelm Eduard: 26 1 58 12 f. 60 8<br />
Prinzessin von Sachsen-Weimar:<br />
71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10 86 15 111 7<br />
230 53<br />
112 5 9—11 113 24 f. 151 26 159 18 160 13—17 Auguste, Kurfürstin von Hessen: 36 25—27<br />
161 2 u. ö. 166 24 33 170 14 17—19 176 42 182 4<br />
37 22 38 20 22 39 21 29—31 40 25 60 19 f. 91 17<br />
183 21 f. 208 47—49 210 63 216 50 233 35 f.<br />
92 17 19—25 117 34 f. 38 120 11 126 34 145 6<br />
239 23 242 5 25 243 11 253 30 255 20 258 19<br />
155 17—22 174 16—24 194 15 f. 195 38—41<br />
275 16 18 276 28 33 36 f.<br />
200 3 f. 201 3—8 u. ö. 202 34 203 23 u. ö. 204 10<br />
Alexan<strong>de</strong>r Karadžordžević, Fürst von<br />
217 14 230 55 241 4 f. 243 27 245 46 248 60<br />
Serbien: 272 70<br />
Alexandrine, Großherzogin von Mecklenburg-Schwerin:<br />
268 42 f.<br />
Altenstein, Karl von Stein zum: 81 41<br />
255 16<br />
Augustinus, Aurelius: 253 14<br />
Austin, John: 248 27—31 252 8<br />
Austin, Sarah, geb. Taylor: 248 18—31 252 8—<br />
146 23<br />
10<br />
Alvensleben, Albrecht von: 277 5<br />
Bacmeister, Anna Marie Frie<strong>de</strong>rike:<br />
Amalie Zephyrine, Fürstin von Hohenzollern-Sigmaringen,<br />
geb. Prinzessin<br />
von Salm-Kyrburg: 36 14—21 37 17 f.<br />
Amalie, Königin von Griechenland, geb.<br />
219 5 7<br />
Bacmeister, Jul[iane?]: 219 3—18<br />
Bacmeister, Justus: 238 15<br />
Bacmeister, Wilhelm Gustav: 232 13<br />
Prinzessin von Ol<strong>de</strong>nburg: 144 8 176 29 Ba<strong>de</strong>nhausen, Ottilie von, geb. von<br />
Antonia Maria, Fürstin von Hohenzollern-Sigmaringen,<br />
geb. Murat: 34 9<br />
35 14<br />
Schmerfeld: 215 24<br />
Baring, Otto: 232 15<br />
Barrot, Odilon: 87 30<br />
Archipoeta: 258 9—14<br />
Arnim, Achim von: 104 2 106 3 10 109 23<br />
Basson, Adolfine: 263 20 265 55—57 281 9<br />
Bauer, Anton: 40 47 42 7 47 33 52 12 64 10 69 36
448<br />
Personenregister<br />
Bauer, Georg: 42 7<br />
Bauer, Theodor: 118 28—30<br />
Bauer, Wilhelm Anton: 40 47 f. [?] 42 7 [?]<br />
Bauer, Wilhelmine: 118 32<br />
Bayle, Pierre: 161 31<br />
Beauharnais, Joséphine <strong>de</strong> s. Joséphine<br />
Bonaparte, Kaiserin von Frankreich<br />
Bechstein, Dorette: 86 27 [?]<br />
Becker, Karl Ferdinand: 272 154<br />
Becker, Nicolaus: 192 22<br />
Becker, Theodor: 272 153—155<br />
Bellinghausen s. Münch-Bellinghausen<br />
Benecke, Auguste s. Bohnstedt<br />
Benecke, Christian Daniel: 263 58<br />
Benecke, Elise s. Kühl<br />
Benecke, Georg Friedrich: 9 48 124 9<br />
139 12 42 173 22 183 6 184 44 195 32<br />
216 6 103 229 15 f. 235 11—13 24 249 25 253 17<br />
258 50 263 56—58 270 16 283 10 286 2<br />
Bentheim-Tecklenburg, Adolf von: 134 14 f.<br />
Berckefeldt, Johanna von: 33 23 f.<br />
Berendt, Johann Lebrecht Karl: 218 61<br />
222 43 265 65 286 9 11<br />
Bergk, Ida, geb. Meineke: 258 20<br />
Bergk, Theodor: 258 20<br />
Bergmann, Auguste s. Mejer<br />
Bergmann, Friedrich Christian: 71 26 f. 41<br />
74 42 44 75 33—35 u. ö. 78 37 44 111 17—20 [?]<br />
185 32 219 23 253 43 f. 259 7 f. 23 f. 26 263 60<br />
267 23 271 31 283 44<br />
Bergmann, Karl Georg Lucas Christian:<br />
267 22—24<br />
Berlepsch, Friedrich Ludwig von: 40 7 f.<br />
Berlichingen, Götz von: 110 10 f.<br />
Bernhard II., Herzog von Sachsen-<br />
Meiningen: 36 30 f. 160 6<br />
Bertheau, Ernst: 75 62 207 36 271 37—39<br />
Berthold, Caroline, geb. Rö<strong>de</strong>r: 216 69<br />
Bertuch[?], (Nichte Gustav Hugos): 143 25<br />
Beseler, (Töchter Emilie und Georg Beselers):<br />
276 47<br />
Beseler, Emilie: 276 47<br />
Beseler, Georg: 272 137 273 31 276 47—49<br />
277 21 f. 278 31 f.<br />
Bethmann-Hollweg, Felix: 226 15 f.<br />
Bethmann-Hollweg, Moritz August von:<br />
129 17 130 9 f. 131 6 14 f. 222 28—30 226 16<br />
230 4<br />
Beulwitz, Anton Friedrich von: 146 11<br />
Bickell, Gustav: 38 29<br />
Bickell, Helene: 180 19 30<br />
Bickell, Wilhelm: 38 29 53 17 62 19 86 23<br />
119 35 122 18 20 f. 134 42 136 13 f. 139 21 f.<br />
194 29 200 12 207 28 216 118—120 217 96—102<br />
230 81 253 32<br />
Bièchy, Armand: 239 3 249 34<br />
Biener, Friedrich August: 16 9—11<br />
Bischoff, Ernst: 262 47<br />
Bischoffshausen, Karl von: 177 20<br />
Bischoffshausen, Sophie von, geb. von<br />
Eschwege: 177 19 f.<br />
Blittersdorf, Friedrich Landolin Karl von:<br />
97 10 98 11<br />
Blume, Friedrich: 19 5 24 2 f. 101 18 110 15<br />
129 17 130 6 159 3 f. 216 54 f. 230 7 f. 233 37<br />
238 5 239 15 241 9 f. 244 10—12 263 30<br />
265 36 f.<br />
Blume, Friedrich (Sohn): 258 65<br />
Blume, Luise, geb. Reil: 159 3—5 238 5<br />
258 63—65<br />
Blume, Marie: 258 65<br />
Blume, Richard: 258 65<br />
Blumenbach, Edmund: 234 39 f. 235 15<br />
Blumenbach, Georg Heinrich Wilhelm:<br />
121 13 f. 193 23<br />
Blumenbach, Johann Friedrich: 121 6 11 14<br />
158 12 231 18 234 39 235 16<br />
Blumenhagen, Carl Julius: 71 29 74 39 f. 45 f.<br />
75 27 29 32 78 24<br />
Blumenhagen, Wilhelm: 71 29<br />
74 39 f. 45 f. 75 27 29 32 78 24<br />
Bluntschli, Johann Kaspar: 130 39 131 26<br />
Bobers, Marianne von, geb. Sartorius von<br />
Waltershausen: 220 50 f.<br />
Bo<strong>de</strong>, Wilhelm: 275 20 276 41—46 278 29 f.<br />
Bo<strong>de</strong>lschwingh, Ernst von: 277 4<br />
Böckh, August: 193 7 f. 209 16 210 12 15<br />
211 35 37 217 133 *285 54<br />
Böcking, Eduard: 35 6 173 18<br />
Böhmer, Johann Friedrich: 140 5 f.<br />
Boerhaave, Hermann: 121 8 11<br />
Böttiger, Karl August: 277 32 f.<br />
Boguslawski, Palon Heinrich Ludwig von:<br />
40 11 13<br />
Bohnstedt, Auguste, geb. Benecke: 229 15 f.<br />
235 13 283 10 [?]<br />
Bohnstedt, Wilhelm: 271 10<br />
Boileau-Despréaux, Nicolas: 269 52<br />
Bonaparte, Charles Lucien s. Charles<br />
Lucien Bonaparte, Fürst von Canino<br />
Bonaparte, Joséphine s. Joséphine Bonaparte,<br />
Kaiserin von Frankreich<br />
Bonaparte, Napoleon s. Napoleon Bonaparte,<br />
Kaiser von Frankreich<br />
Bonifaz, Markgraf von Tuszien: 139 7 140 8<br />
Bose, Johanne Elisabeth Wilhelmine<br />
150 14 178 15 f. 180 15 u. ö. 182 26 183 32<br />
Amalie von: 219 31 f. [?]<br />
Bothmer, Karl von: 125 A
Personenregister 449<br />
Claren, (Familie von Heinrich Georg<br />
Bran<strong>de</strong>s, Georgine s. Heyne<br />
192 34 f. 194 3 Dönhof, Sophie Amalie von s. Schwerin<br />
Brandis, Christian August: 92 32<br />
Brandis, Dorothea Elisabeth Karoline,<br />
Friedrich Claren): 271 22 25<br />
Claudius, Matthias: 269 30<br />
geb. Hausmann: 92 32 222 55<br />
Clodius, Christian August Heinrich:<br />
Brandt, Adolph: 118 17 f.<br />
Brassier <strong>de</strong> Saint-Simon Valla<strong>de</strong>, Joseph<br />
Maria Anton von: 144 4 f.<br />
Brentano, Bettina s. Arnim<br />
Brentano, Clemens: 272 179<br />
245 33—35<br />
Closen, Carl von: 180 61—64 68—71 182 35<br />
Colom du Clos, Isaac von: 271 41<br />
Colomb, Friedrich August von: 227 9 f.<br />
Conradi, Franz Carl: 16 6<br />
Brentano, Kunigun<strong>de</strong> s. Savigny<br />
Conradi, Friedrich: 139 18 f. [?]<br />
Brentano, Magdalene s. Guaita<br />
Conradi, Heinrich: 139 17<br />
Brentano, Sophie, gesch. Mereau: 272 176 Conradi, Johann Wilhelm Heinrich: 69 37<br />
Bresson, Charles Joseph <strong>de</strong>: 212 4 233 68 f.<br />
139 15<br />
Brinkmann, Heinrich Rudolf: 91 44 A<br />
Conradi, Johanna Florentine Elisabeth:<br />
Brisson, Barnabé: 16 5<br />
139 18<br />
Brockhaus, Heinrich: 251 26—33 252 26—28 Conradi, Karl Ernst Julius: 90 14 91 36—38<br />
Buchholtz, Alexan<strong>de</strong>r August von: 240 7 Corday, Charlotte: 100 10<br />
Bücheln, Louise: 50 16<br />
Cornelius, Peter von: 210 64 230 56 251 6<br />
Bülau, Friedrich: 91 19<br />
270 27<br />
Bülow, Adolf Gottlieb von: 219 65 f.<br />
Cotta, Johann Friedrich von: 126 10—13<br />
Bülow, Anna von s. Hinüber<br />
175 7<br />
Bülow, Friedrich Gottlieb von: 219 65 f.<br />
Creizenach, Theodor: 163 21<br />
Bürger, Gottfried August: 258 14<br />
Créquy, Renée Caroline Victoire <strong>de</strong>:<br />
Bunsen, Carl von: 211 22—26 212 18—21<br />
202 24<br />
Busse, Johann Gottfried David: 212 37—39 Curtius, Ernst: 217 55 262 2—4 7 9 263 5 27 30<br />
Buttmannn, Bertha, geb. Göschen:<br />
265 3 266 65<br />
163 29 f. 190 16 248 126 273 26 f.<br />
Custine, Adolphe <strong>de</strong>: 212 33<br />
Buttmann, Karoline: 248 124—127<br />
Dachenhausen, Friedrich Wilhelm: 43 4<br />
Buttmann, Philipp: 209 43 210 61 f. 248 124 f. Dahlmann, Friedrich Christoph: 26 1 46 10<br />
Canitz und Dallwitz, Carl von: 44 14 f.<br />
47 25 58 12 f. 60 8 67 1—20 71 18 33 f. 38 74 46<br />
57 17 f. [?] 81 40 217 71 256 13 260 30<br />
75 10—12 u. ö. 78 2 u. ö. 79 10 84 14 86 15 87 41<br />
268 121—126<br />
92 9—16 95 1—10 111 7 112 5 9—11 113 24<br />
Cariage, (Advokat in Vesoul): 282 1 283 4—<br />
121 24 122 46 f. 125 20 126 19—22 127 2 f.<br />
8 12 f.<br />
129 10 f. 130 11 f. u. ö. 131 2—5 134 40<br />
Carl Alexan<strong>de</strong>r, Erbprinz von Sachsen-<br />
Weimar: 57 11 f.<br />
Caroline, Prinzessin von Hessen-Kassel:<br />
201 18 243 27 f. 245 47 f. 248 59 f. 249 3 f.<br />
254 27—30 255 16<br />
Caroline, Prinzessin von Mecklenburg-<br />
Strelitz: 187 9<br />
Catenhaasen, Carl Friedrich Wilhelm:<br />
243 22 f. 246 26 f. 248 129<br />
Cauvin, Joseph: 143 14<br />
Charles X., König von Frankreich: 126 41<br />
Charles Lucien Bonaparte, Fürst von<br />
Canino: *285 45 f. 51 56—68<br />
Charlotte ([Adoptiv]tochter Ch. M. <strong>de</strong><br />
Talleyrands): 216 30 f.<br />
Christian VIII., König von Dänemark:<br />
192 34 f. 37 194 3 f. 198 39 40—44 202 21 f.<br />
151 26 28 166 24 33 170 18 176 31 f. 37 42 182 4<br />
183 21 f. 25 f. 184 25 185 42—44 48 186 10<br />
206 23 207 6 10—22 216 50 227 17 229 4<br />
239 23 f. 241 12 f. 242 2—5 243 7 11 f. 244 2—8<br />
245 3—7 14 246 3 253 30 255 20 275 16—18<br />
276 27—29 33 36 f.<br />
Dahlmann, Luise: 229 4<br />
Danckwerts, Justus Friedrich: 91 36 40<br />
Davoud-Oghlou, Garabed Artin: 230 82—87<br />
Delbrück, A<strong>de</strong>lheid: 179 22 184 36<br />
Deleuze <strong>de</strong> Lancizolle s. Lancizolle<br />
Delius, Christian Heinrich: 14 7 f. 16 16<br />
Detmold, Johann Hermann: 141 13—15<br />
Dieterich, Heinrich: 6 21 8 7<br />
Dieterich, Hulda: 48 5 52 7 f. 144 A<br />
Dieterich, Thecla s. Kraut<br />
Dilthey, Julius Friedrich Karl: 166 39<br />
Christian, Herzog von Schleswig- Dingli, Adriano: 236 1 f. 237 31 f. 239 34—36<br />
Holstein-Son<strong>de</strong>rburg-Augustenburg: Dirksen, Heinrich Eduard: 270 20<br />
Döring, Julius: 106 28 f.
450<br />
Personenregister<br />
Dräseke, Johann Heinrich Bernhard:<br />
122 33<br />
Droste zu Vischering, Clemens August<br />
von: 83 2<br />
Du Cange, Charles Dufresne: 253 11 f.<br />
Duchesne, Père (Ps.) s. Hébert, Jacques<br />
René<br />
Duncker, Caroline Christiane, geb. von<br />
Manger: 263 46 f. 264 38—41<br />
Duncker, Johann Gottfried Ludwig:<br />
267 22 f.<br />
Duncker, Ludwig Friedrich Wilhelm:<br />
267 23 271 29 f. 34 f. 281 4 [?]<br />
Ebell, Georg Christoph Ernst: 213 20<br />
Eberhard, Bernhard: 197 8<br />
Eberhardt, Georg Adolph: 213 21<br />
Edward, Prince of Wales: 230 57<br />
Eggeling, A<strong>de</strong>lheid s. Stempel<br />
Eggeling, Adolph: 121 18 f. [?]<br />
Eggeling, Eduard: 121 18 f. [?]<br />
Eggeling, Franz Christian Heinrich:<br />
121 19 257 46 48<br />
Eggeling, Sophie Catharine Margarete:<br />
121 22 f.<br />
Eichhorn, Amalie, geb. Sack: 174 20 f.<br />
248 25 f. 272 160 f.<br />
Eichhorn, Anna s. Göschen<br />
Eichhorn, Carl Friedrich: 107 30—41 132 4<br />
182 20 208 39 f. 211 31 33 213 33—35 230 28<br />
247 22—25 47 249 28 31 250 11—15 251 2<br />
252 40—45 253 22 27—30 40 254 3 8—13<br />
255 19 f. 257 24 258 36 265 15—18 277 16<br />
Eichhorn, Hermann: 233 28 f. 258 68 262 27<br />
Eichhorn, Johann Albrecht Friedrich:<br />
154 4 f. 161 15 f. 163 29 [?] 164 9 [?] 171 10<br />
172 2 174 21 187 12 f. 195 29 198 14—17<br />
208 19 211 23 212 24 215 38 217 68 226 24<br />
233 14—17 21 28 f. 239 15—17 248 33 35—37<br />
251 42 255 26 258 68 f. 260 40 42 262 28 f.<br />
264 12 f. 268 8—12 276 15 17 21<br />
Eichhorn, Johann Gottfried: 16 25 f.<br />
Eichhorn, Julie, geb. von Schelling: 233 28<br />
258 68 262 27<br />
Eichhorn, Karoline s. He<strong>de</strong>mann<br />
Eichhorn, Marie: 272 170<br />
Eichstädt, Heinrich Carl Abraham: 90 10<br />
Elisabeth Charlotte, Duchesse d’Orléans,<br />
geb. Prinzessin von <strong>de</strong>r Pfalz:<br />
276 59 f. 63—65 278 45<br />
Elisabeth, Königin von Preußen, geb.<br />
Prinzessin von Bayern: 214 37 230 53 f.<br />
248 101—111 249 2 f. 268 42 *285 25 f.<br />
Elvers, Christian Friedrich: 206 11 f. 207 27<br />
Elvers, Katharine: 257 39 f.<br />
Elvers, Pauline: 257 40<br />
211 27—31 34 213 12 216 121 217 102 262 20<br />
Encke, Johann: *285 55<br />
Endlicher, Stephan: 24 2 8 260 32 34<br />
Engelbronner, Elias Carel: 10 1<br />
Erhardt, Johann Heinrich: 222 33<br />
Ernst I., Herzog von Sachsen-Coburg und<br />
Gotha: 121 28 f.<br />
Ernst II., Herzog von Sachsen-Coburg<br />
und Gotha: 235 21<br />
Ernst August II., König von Hannover: 27 2<br />
32 3 8 f. 12 37 5 A 40 29—31 34 42 3—5 43 2 f.<br />
44 2 f. 45 2 5 f. 10 46 5 11 67 8 f. 12 72 28 33 f.<br />
76 15 f. 81 18 91 32 45 93 8 u. ö. 94 6—8 102 6<br />
103 2 10 23—25 107 19 f. 25 111 9 30 f. 121 18 22<br />
129 31 f. 133 4 6 134 12 14 f. 135 2 f. 10 136 2—<br />
7 137 19 148 5 8 12 151 29 155 15 163 8 f.<br />
182 17 184 21 190 21—23 205 23 210 37<br />
213 3 34 f. 220 41 f. 222 39 225 11—13 38—51 61<br />
226 12 14 242 6 244 17—19 246 3 248 42—48<br />
252 31 f. 253 35 272 140—143<br />
Errington, Marie Thérèse, geb. <strong>de</strong> Talleyrand:<br />
216 29 31<br />
Eschwege, Luise von: 48 14 80 5 118 36 129 35<br />
130 31 177 19—21 232 4 253 51—58 255 13<br />
Eschwege, Sophie von s. Bischoffshausen<br />
Eszterházy, Nikolaus IV. von: 14 5 f.<br />
Euripi<strong>de</strong>s: 264 55 f.<br />
Ewald, Heinrich: 26 1 45 8 58 12 f. 60 8 70 1<br />
71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10 86 15 111 7<br />
112 5 9—11 113 24 151 26 160 18 f. 166 24 33<br />
170 18 176 42 182 4 183 21 f. 216 50 239 23<br />
242 5 243 11 253 30 33 255 20 275 16 18<br />
276 28 33 36 f.<br />
Ewald, Wilhelmine, geb. Gauß: 154 10<br />
160 19<br />
Eylert, Rulemann Friedrich: 263 54<br />
Falcke, Georg Friedrich von: 89 2 6 91 44 A<br />
92 15<br />
Fe<strong>de</strong>r, Johann Georg Heinrich: 71 24<br />
184 30—33<br />
Fe<strong>de</strong>r, Li(e)nchen (Karoline?): 33 26 209 24<br />
222 41 229 18 265 57<br />
Ferdinand I., Kaiser von Österreich:<br />
260 31—34 268 127<br />
Ferdinand, Duc d’Orléans: 230 77 f. 233 67<br />
Fernando II., König von Portugal, geb.<br />
Prinz von Sachsen-Coburg und<br />
Gotha: 277 34—36<br />
Fichte, Johann Gottlieb: 217 160 f. 242 22 f.<br />
Flottwell, Clara: 277 7 9 [?]<br />
Flottwell, Eduard: 277 2—4 6 f.<br />
Flottwell, Elise: 277 7 9 [?]<br />
Flottwell, Frie<strong>de</strong>rike: 277 6<br />
Flügge, Caroline Amalie: 235 23
Personenregister 451<br />
Gans, Eduard: 16 86 87 138 Fœlix, Jacques: 230 79 f.<br />
Gall, Gerhardine von: 243 3<br />
Forchhammer, Peter Wilhelm: 258 25<br />
Francisco <strong>de</strong> Asis, Infant von Spanien:<br />
212 35 f.<br />
Francke, Wilhelm: 264 36 265 39<br />
Frank von Fürstenwerth, Franz Anton:<br />
37 17 f. 176 47<br />
Frankenfeld, Johann Heinrich Albrecht:<br />
72 16<br />
Fre<strong>de</strong>rick, Kronprinz von Dänemark:<br />
187 8 f.<br />
Frie<strong>de</strong>mann, Friedrich Traugott: 216 111<br />
Frie<strong>de</strong>rike, Königin von Hannover: 95 17<br />
136 6 155 15 163 8<br />
Friedrich, Erbprinz von Anhalt-Dessau:<br />
267 17 f. 273 41<br />
Friedrich I., König von Württemberg:<br />
267 18<br />
Friedrich II., König von Preußen: 142 7 f.<br />
161 20 187 30 201 19 210 16 20 f. 211 3 u. ö.<br />
213 39 214 17 24 f. 217 111 234 47 252 38<br />
254 19 265 47 f.<br />
Friedrich August, Herzog von Braunschweig-Lüneburg-Öls:<br />
176 53<br />
Friedrich Wilhelm I., König in Preußen:<br />
142 7 f.<br />
Friedrich Wilhelm II., König von Preußen:<br />
201 20 f.<br />
Friedrich Wilhelm III., König von Preußen:<br />
57 22 126 6—8 14 f. 142 2—4 143 18 145 2—<br />
4 8 234 13<br />
Friedrich Wilhelm IV., König von Preußen:<br />
132 6 142 5 143 20 152 17—23 153 6<br />
154 5 159 17 161 20 162 11 f. 163 5 7 10<br />
173 26 174 23 182 17 187 7 15—29 190 7—12<br />
191 10 192 5 21 24 198 17 f. 210 29—38 211 53—56<br />
217 133 226 4—7 229 20 230 44 u. ö. 234 12<br />
237 34 37 238 31 239 28 248 35 62—100 112—122<br />
249 2 f. 252 17 254 20 f. 266 78—80 268 43—<br />
48 u. ö. 270 24 36—40 276 24 *285 24 29—34 54<br />
Friedrich Wilhelm, Kurprinz von Hessen:<br />
36 7 10 38 22 44 7 81 3—5 u. ö. 86 10 89 27—29<br />
28 23 f. 43 45 49 12—<br />
14 139 27 35 140 9 11 f.<br />
Gatterer, Johann Christoph: 173 14<br />
Gauß, Carl Friedrich: 64 2 4 69 1—6 12 f. 17<br />
71 40 121 17 139 28 229 20<br />
Gauß, Wilhelmine s. Ewald<br />
Geitel, Hulda: 257 52<br />
Gelzer, Heinrich: 262 33 35 40<br />
Georg III., König von Großbritannien,<br />
König von Hannover: 234 17<br />
Georg IV., König von Großbritannien,<br />
König von Hannover: 46 16 224 20<br />
234 16<br />
Georg, Kronprinz von Hannover: 94 12 f.<br />
148 4 6 231 8 253 37—39 272 142 f.<br />
Georg, Prinz von Sachsen-Meiningen:<br />
160 10<br />
Gerhard, Eduard: 226 17—19 248 12<br />
Gerhard, Emilie, geb. von Rieß: 226 18<br />
Gerlach, Leopold von: 260 20—22 24<br />
Gerlach, Ludwig von: 260 20—22 24<br />
Gerlach, Otto von: 241 14 f. 260 20 22 23 f.<br />
Gerling, Christian Ludwig: 87 16—18 162 6 f.<br />
165 10<br />
Gerstlacher, Christian Friedrich: 273 86<br />
Gervinus, Georg Gottfried: 26 1 58 12 f. 60 8<br />
71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10 84 14—18<br />
86 15 111 7 112 5 9—11 113 24 151 26 28<br />
166 24 33 170 18 176 38 42 182 4 183 21 f.<br />
216 50 239 23 242 5 243 11 253 30 255 20<br />
275 16 18 276 28 33 36 f.<br />
Gesenius, Wilhelm: 242 11—13 251 44 253 34<br />
Gesner, Johann Matthias: 205 25<br />
Giech, Franz Friedrich Karl von: 185 53 f.<br />
249 8<br />
Gieseler, Johann Karl Ludwig: 40 43 91 27 f.<br />
103 4 8 111 4 f. 231 19 273 81—84 275 26<br />
Girardin, Marc (Ps. Saint-Marc Girardin):<br />
140 11<br />
Glaubrech, Joseph: 98 12<br />
Gleim, Louise, geb. Trefurt: 219 45<br />
Gmelin, Johann Friedrich: 154 27<br />
120 11 f. 121 27 195 43—45 198 31 35 Görres, Joseph von: 192 29<br />
203 37 f. 41 217 84 272 122 f. *285 16—20<br />
Frisch, Johann Leonhard: 164 11—13<br />
Göschen, Adolf: 222 46<br />
Göschen, Alexan<strong>de</strong>r: 264 20 277 8<br />
Fürstenberg, Ferdinand von: 14 8 f. 16 16 f. Göschen, Anna, geb. Eichhorn: 163 29 [?]<br />
Fulda, Carl Siegmund: 232 12 [?]<br />
164 9 [?] 194 7 195 29 f.<br />
Fulda, Johanna, geb. Wild: 150 7 f.<br />
Göschen, Anna, geb. Jordan: 176 5<br />
Fulda, Wilhelm Siegmund: 155 24<br />
Göschen, Bertha s. Buttmann<br />
Gabler, Georg Andreas: 273 58 f.<br />
Göschen, Charlotte, geb. Delbrück: 75 52<br />
Gagern, Hans Christoph Ernst von: 92 4<br />
89 20—22 134 38 149 2—5 151 15 153 9 154 5 f.<br />
176 48<br />
162 11—13 163 2 f. 26 30 164 10 176 4<br />
Gall, Caroline von: 243 3 f. 27 245 46 f.<br />
179 20 24 f. 184 36 186 18 190 39 210 62<br />
254 27 f.<br />
216 6 219 21 220 47 f. 222 33 233 22 234 34—
452<br />
Personenregister<br />
263 264 265 268 36 246 47 249 30 250 4 21 253 21 260 38—40<br />
258 22 63 75 f. 259 3 260 49 261 24 262 12 f. 134 11 13 34 f. 143 5 149 2 179 9 193 2 39<br />
265 15 63 267 41—43<br />
Göschen, Clara s. Schmidtlein<br />
9 49—52 33 62 f. 2—4 u. ö.<br />
269 4 f. 270 11 272 2—10 114 166—168 276 55<br />
278 53 281 16 f. *285 2—6 15 286 6 19 288 1<br />
Göschen, Johann Friedrich Ludwig: Grimm, Dorothea, geb. Zimmer: 122 40<br />
131 10 163 30 164 10 176 8 216 45 259 24<br />
Göschen, Julie s. Niemeyer<br />
Göschen, Otto: 134 38 161 15 20 23 162 15 f.<br />
163 26 30 233 15 22 258 37<br />
255 14<br />
Grimm, Frie<strong>de</strong>rike: 258 71 262 16 264 18 f.<br />
Grimm, Friedrich: 215 21<br />
Grimm, Herman: 53 17 62 19 65 6 76 11 82 11<br />
Goethe, Christiane von: 217 54 f.<br />
86 26 125 24 126 25—28 147 7 152 30<br />
Goethe, Johann Wolfgang von: 126 13 16<br />
208 14 16 210 8 10 225 4 f. 233 20 55 237 2 7 f.<br />
164 27 175 8 u. ö. 176 24 f. 192 44 217 52—54<br />
239 11 244 20—22 253 52 258 15 72—74<br />
272 60<br />
Goethe, Wolfgang Maximilian von: 217 52—<br />
55<br />
Göttling, Carl Wilhelm: 90 11 141 18 f. 143 8<br />
227 15<br />
Goltermann, Heinrich: 139 13<br />
260 4 50 262 19 277 39—41 278 52—54<br />
Grimm, Jacob: 28 1 31 1 33 29 35 7 36 1—3 37 6—<br />
8 23 A 40 3 7 19 f. 42 2 f. 48 2 51 15—18 53 15—17<br />
54 12 56 7 57 8—13 15 58 7 12 f. 60 8 24 64 3<br />
71 18 28 33 f. 74 15 u. ö. 75 16 u. ö. 78 16 u. ö. 79 10<br />
81 45 86 15 26 89 39 91 6 f. 9 92 18—20 106 18<br />
Goltermann, Theodore Augusta: 232 15 f.<br />
111 7 112 5 9—11 113 5 12 24 116 11 15 f.<br />
Goltermann, William George: 232 16<br />
Gotter, Pauline s. Schelling<br />
Graefe, Karl Ferdinand von: 148 2 f. 6 f. 13 f.<br />
117 5—7 u. ö. 125 11 126 29 129 12 f. 130 8<br />
131 11 f. 134 11 34 f. 147 12 149 2 151 20 26 28<br />
152 10—13 155 23 161 28 163 37 166 24 33<br />
Graves, Clarissa s. Ranke<br />
168 2 u. ö. 170 2 18 172 2—9 14—16 173 6<br />
Grefe, Friedrich Bernhard: 35 20 48 17 63 2—<br />
174 2 14 175 32 176 42 177 16 f. 33 36—38<br />
4<br />
Greven, Louise[?]: 229 15<br />
178 3—14 179 5<br />
183 21 f. 25 f. 37—40<br />
180 2—7 181 2 f. 182 4<br />
184 36 f. 185 2—8 u. ö.<br />
Grimm, Auguste: 33 17 f. 37 22 38 31 39 28—32<br />
40 24 f. 48 11 53 17 f. 62 16—18 65 6 82 10 f.<br />
84 22 86 26 91 17 126 29 130 44 131 33<br />
186 4 10—14 187 2—14 189 2—4 190 5—18 191 3<br />
192 2—7 193 2 4 f. 39 194 17 195 10 26—28<br />
197 16 198 4 12—19 200 7 201 17 202 2 203 14<br />
137 10 f. 143 14—17 150 4 f. 198 4—7 200 3 f.<br />
208 13 209 18 21 210 14 29—33 55 211 3<br />
201 25 f. 208 14 210 8 215 10 233 57—61<br />
237 14 239 14 253 52 258 22 260 50 278 54<br />
Grimm, Charlotte s. Hassenpflug<br />
Grimm, Dorothea, geb. Wild: 17 5 29 35<br />
34 34 35 10 f. 36 23 37 11 21 38 33—36 39 3—5<br />
42 8 46 21 48 4—10 49 4 50 3—13 51 4—14 19 f.<br />
52 10 53 3—12 21—26 54 2—11 56 2—6 57 2—7 25<br />
59 2—11 61 2—8 10 62 3—12 14 65 2—9 66 2—10<br />
68 2—8 72 3 73 2—10 74 16 76 2—9 77 2—8 80 2—<br />
4 9—21 82 4—8 84 21 86 26 88 9 f. 89 9 16 92 19<br />
96 6 97 3—6 106 26 31 34 117 7 119 2 120 2 f.<br />
124 11 126 29 129 12 f. 36 130 2—5 42 f. 131 34<br />
145 12 146 18—20 147 5—7 10 150 2—7 152 28 f.<br />
153 38 155 23—25 28 160 21 f. 161 25 163 34<br />
212 3 37 213 23—25 214 9—11 38 60 216 20 50<br />
217 169 218 52 57 222 37 223 4 11—15 224 6—<br />
11 226 25 229 3 230 15—18 u. ö. 233 27 234 40<br />
237 12 238 25 239 12—14 23 f. 242 5 243 11<br />
248 61 101 103 f. 249 13 250 13 f. 251 24 45<br />
252 39 253 30 52 255 20 30 256 4 f. 257 58<br />
258 3—9 26 88 260 5 262 14 264 4—17 265 13<br />
266 30—35<br />
66—69 268 140 270 10 41 f. 271 17 272 11—13<br />
275 16 18 276 2 f. u. ö. *285 6—12 67<br />
Grimm, Ludwig Emil: 2 2 f. 6—8 8 7 9 2 42 11 11<br />
14 15 34 7 53 19 106 31 f. 150 3 f. 177 14<br />
180 12—14 193 42 211 48 230 89 233 65<br />
241 3 f. 258 70 f. 260 44 f. 262 16—18 264 18 f.<br />
164 6 167 26 168 22 f. 172 17 174 13 17 f.<br />
266 2 272 124<br />
175 33 176 55 177 12 18 178 11 180 8 184 42 Grimm, Marie, geb. Böttner: 84 21 f. 150 4<br />
185 61 f. 186 17 f. 189 6 190 14 39 f.<br />
195 8 f. 196 2—7 197 20—27 198 2 6 9 194 5<br />
199 3<br />
177 14 180 12—14 215 22 230 89 f. 233 65 f.<br />
234 28 237 39—41 238 26 f.<br />
201 16 f. 25 f. 28 203 3—7 204 3 f. 205 2 Grimm, Philipp Wilhelm: 177 29 f.<br />
207 4 35 208 2 11 f. 209 6 23 f. 210 7 f. 57 f.<br />
213 26 214 5 215 17—19 u. ö. 216 3 u. ö. 217 39<br />
226 21 227 3 230 92 232 6 233 10 f. u. ö.<br />
234 22 f. 40 44 f. 237 2 7 10 239 6 f. 10 240 12<br />
241 19 246 35 248 11 124—127 251 4—7 252 5 f.<br />
Grimm, Rudolf: 53 17 62 19 65 6 76 11 80 6<br />
86 26 126 29 130 45 131 33 145 11 f. 150 4 f.<br />
208 14 210 8 f. 222 11 233 20 53 f. 237 2 7 10<br />
239 11 253 52 260 4 50 278 54<br />
Grimm, Wilhelm: 9 42 11 11 14 15 17 1 f. 4 29 35<br />
253 5 u. ö. 254 2 255 3 256 4 f. 257 58<br />
33 6 f. u. ö. 58 7 12 f. 116 6—11 15 f.
Personenregister 453<br />
218 48 52 56 219 74 220 4 u. ö. 222 10 22—24 52 Harnier, Richard 39 4 71 4 74 3—7 75 7 f. 86 3 f.<br />
220 23—25 [?]<br />
Wolfart<br />
Har<strong>de</strong>gg, Julius Friedrich Moritz Karl Hassenpflug, Maria Elisabeth: 185 15<br />
von: 212 39—41<br />
203 51<br />
Har<strong>de</strong>nberg, Frie<strong>de</strong>rike Henriette von: Hassenpflug, Marie Magdalene: 104 13<br />
255 7—10 [?]<br />
119 38 122 36 150 10 177 10 180 16 189 6<br />
192<br />
Har<strong>de</strong>nberg, Karl Philipp von: 255 9 [?]<br />
26<br />
Hassenpflug, Susanne s. Wolfart<br />
Harnier, Eduard: 48 2 50 9 51 9 14 53 3 13 56 3 Hassenpflug, Wilhelm: 272 125<br />
57 6 62 11 17 65 7 66 6 68 4 71 4 73 9 74 2—4 Hauff, Hermann: 272 62<br />
75 4 80 15 82 8 89 8 146 19 147 5 195 9 Haupt, Moriz: 160 13<br />
207 35<br />
Hausmann, Clara Louise Henriette Caroline:<br />
206 6 f.<br />
Harnier, Ernestine, geb. Rumann: 72 14<br />
74 7—9 76 12 86 3 f. 133 2—7<br />
223 4 11—15 224 6—11 229 3 247 17 250 13—15<br />
271 17 273 3 f. u. ö. 283 7 17 f.<br />
Gröning, Albert von: 259 54 f.<br />
Grolmann, Wilhelm Heinrich von: 251 38<br />
Grotefend, Georg Friedrich: 16 19 205 29—31<br />
Grotefend, Henriette Luise Caroline:<br />
205 30<br />
Grüneisen, Karl: 126 9<br />
182 27 183 36 190 42 201 6 f.<br />
Harrys, Georg: 40 44 f.<br />
Hase, Karl Benedict: 269 32<br />
Hassenpflug, Agnes, geb. von Münchhausen:<br />
38 27 f. 92 26 f. 167 8 170 4 177 7 181 8—<br />
12 185 16 195 12 196 11 198 21 200 10 203 50<br />
217 42—44<br />
Hassenpflug, Amalie: 48 13 51 21 62 13 72 6 f.<br />
Grunewald, Dorothee Sophie Cathrine:<br />
150 11 151 23 171 2 192 39 f. 215 7<br />
118 27<br />
Grunewald, Johann Justus Christoph:<br />
118 27<br />
Guaita, Carl von: 167 13<br />
Guaita, Leberecht von: 167 12 f.<br />
Guaita, Magdalene von, geb. Brentano:<br />
167 13<br />
Guenoux, Charles: 116 19 f. 134 32 154 26<br />
222 15<br />
Guhrauer, Gottschalk Eduard: 257 9 263 23<br />
216 92 115 245 65—67<br />
Hassenpflug, Anna: 256 25 260 17<br />
Hassenpflug, Carl: 34 3 177 7 f. 178 16<br />
180 11 u. ö. 181 5—8 185 18 f. 195 15<br />
Hassenpflug, Charlotte, geb. Grimm: 20 1<br />
21 1—4 71 6 122 40—43<br />
Hassenpflug, Dorothea: 34 4 177 7 f. 11<br />
178 16 180 11 26 f. 181 8<br />
Hassenpflug, Elisabeth: 177 7 f. 11 178 16<br />
180 11 26 f. 181 8<br />
Guizot, François: 212 8—11<br />
Hassenpflug, Friedrich: 34 3 177 7 f. 11<br />
Gurowski, Ignacy Wacìaw von: 212 31—35<br />
178 16 180 11 u. ö. 181 8 185 18 f.<br />
Hänel, Gustav Friedrich: 23 1 222 26<br />
Hassenpflug, Johannes: 121 7 170 11<br />
Hagemann, Georg Wilhelm Ludwig:<br />
192 40—44 194 10 f.<br />
100 17<br />
Hassenpflug, Ludwig: 9 42 11 2 11 14 15 21 4<br />
Hager, Johann Georg: 222 35<br />
33 11 15 34 2—6 9—13 17—20 35 13 36 7—11 19<br />
Haizinger, Amalie: 176 47 f. 219 57<br />
Hallberger, Louis Wilhelm Friedrich:<br />
33 29 f.<br />
Haltaus, Carl: 121 33 122 28—33<br />
Hanbury, Charles: 86 20<br />
Hans George, Prinz von Anhalt-Dessau:<br />
271 49 f.<br />
Hanstein, Alexan<strong>de</strong>r von: 121 30<br />
Hanstein, August von: 119 26—34 122 4 12 f. 18<br />
38 24—28 39 19 55 2—6 11 81 3 89 17 f. 92 27<br />
104 9—13 106 31 119 37—39 121 7 f. 122 36 f.<br />
123 11 146 23 150 9 f. 151 22 f. 153 14—18<br />
155 30—32 160 18 162 23 f. 164 22 166 41<br />
167 2—7 10 f. 168 19 169 11—16 170 2—4 7 f. 11<br />
171 3—11 177 2—7 10 178 15 179 17 180 11 26<br />
181 10 f. 13 f. 182 29 183 41 185 11—23 186 4<br />
189 6 191 10 192 20—26 194 13—15 195 11—15<br />
37—44 196 9—11 198 20—28 200 7—10 202 4—7<br />
123 16 126 31 162 5 198 34 f. 216 92 217 79—<br />
203 48—52 208 29—37 210 52 f. 211 33 f.<br />
86 219 74—77<br />
Hanstein, Louise von, geb. Prinzessin<br />
von Sachsen-Gotha und Altenburg,<br />
212 48—55 215 56 58 f. 216 115 217 42 u. ö.<br />
226 28—30 237 32 245 66 256 25 260 17<br />
270 13 272 121 126—129 273 105 *285 16—21<br />
gesch. Herzogin von Sachsen-Saalfeld-Coburg:<br />
Hassenpflug, Ludwig Werner: 34 3<br />
21 30 122 23—26 125 17<br />
Hantelmann, Marie Therese, geb. Mylius:<br />
177 7 f. 11 178 16 180 11 u. ö. 181 8 185 18 f.<br />
Hassenpflug, Maria, verh. Wolfart s.
454<br />
Personenregister<br />
Hausmann, Dorothea Elisabeth Karoline Heffter, August Wilhelm: 101 17<br />
s. Brandis<br />
Hausmann, Friedrich: 246 42<br />
Hausmann, Johann Friedrich Ludwig:<br />
69 37 121 17 131 36—38 176 42 177 27 183 7<br />
206 6 f. 246 42 278 35<br />
Hausmann, Maria s. Henrici<br />
Hausmann, Wilhelm: 222 54<br />
Hausmann, Wilhelmine Louise: 131 38<br />
206 2—10 207 2—4<br />
Havemann, Wilhelm: 139 13 f. 160 25 216 103<br />
243 22 246 27 278 34<br />
Haxthausen, Werner von: 195 31<br />
Hazelius, Johann August: 214 43—45<br />
Hebel, Johann Peter: 6 16<br />
Hébert, Jacques René (Ps. Père Duchesne):<br />
193 38 40 f.<br />
He<strong>de</strong>mann, Karoline von, geb. Eichhorn:<br />
247 25<br />
Heeren, Arnold: 16 24 26 22 4 f. 64 2 4 69 1 6 37<br />
84 17 f. 139 28 158 7—10 163 17 166 40<br />
176 38 43 177 25—27 183 6 f. 271 61<br />
Heeren, Heinrich Erhard: 163 17<br />
Heeren, Wilhelmine, geb. Heyne: 222 35<br />
246 14 271 61 283 21<br />
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich: 193 9<br />
216 64 217 22 145 f. 218 23 226 26 277 6<br />
Hegel, Immanuel: 277 6<br />
Heilmann, Johann David: 205 26<br />
Heimbach, Gustav Ernst: 150 15 [?]<br />
Heineccius, Johann Christian Gottlieb:<br />
16 7<br />
Heinrich, Prinz von Preußen: 210 21<br />
265 47 f.<br />
Hélène, Duchesse d’Orléans, geb. Prinzessin<br />
von Mecklenburg-Schwerin:<br />
215 12 f. 216 22—24 237 35 269 31<br />
Helfer, Johann Wilhelm: 272 88 f.<br />
Helfer, Pauline s. Nostitz-Rieneck<br />
Hemsen, Christiane Frie<strong>de</strong>rike: 52 8<br />
191 30—32 206 14 222 47<br />
Hemsen, Theodor: 222 46 f.<br />
Hengstenberg, Ernst Wilhelm: 211 34<br />
217 46 260 17 f.<br />
Hengstenberg, Therese: 260 18 f.<br />
Henke, Ernst: 101 20<br />
Henri, Duc <strong>de</strong> Bor<strong>de</strong>aux, Comte <strong>de</strong><br />
Chambord: 268 104 f. u. ö.<br />
Henrici, Friedrich Christoph: 176 45<br />
Henrici, Maria, geb. Hausmann: 176 45<br />
Hensler, Margarethe s. Niebuhr<br />
Herbart, Johann Friedrich: 46 10 47 24—28<br />
75 40 78 57 139 28 222 36 239 23 240 7<br />
242 16 f. 33 38—50 243 15 17 19 269 47 283 45<br />
Herbart, Lucia Margarethe: 242 43—45<br />
49 f. 53—67 243 19<br />
Herbart, Mary Jane: 239 22 f.<br />
Hermann, Gottfried: 122 32 164 2 165 20<br />
166 11 263 52<br />
Hermann, Karl Friedrich: 162 2—4 163 21 f.<br />
165 3—13 166 13—17 176 36 f. 190 33—38 225 59<br />
227 28 231 12 253 43—47 271 33<br />
Hermann, Marie, geb. Thibaut: 176 32<br />
Hertzberg, Ewald Friedrich von: 211 11—14<br />
213 37 f. 214 20<br />
Herwegh, Georg: 248 112—122<br />
Hessenberg, Georg Wilhelm: 102 12 137 2—6<br />
138 6 139 32 140 22—24 146 16<br />
Heyne, Christian Gottlob: 125 8 151 31<br />
153 20 f. 24 154 14 168 6 206 27 227 6 f.<br />
Heyne, Georgine, geb. Bran<strong>de</strong>s: 246 51<br />
Heyne, Wilhelmine s. Heeren<br />
Hil<strong>de</strong>brand, Georg Friedrich Julius:<br />
143 26 f.<br />
Hillerns, Hero Diedrich: 124 2—9 125 6<br />
Himly, Karl Gustav: 257 56<br />
Hinüber, Adolph Friedrich von: 90 14<br />
91 33—35 38—41
Personenregister 455<br />
Hinüber, Amalie von (Tochter)<br />
s. Hugo<br />
Hinüber, Amalie von, geb. von Wissell:<br />
197 24 283 32—38<br />
Hinüber, Anna von, geb. von Bülow:<br />
33 31—33<br />
Hinüber, Justus von: 219 29—33<br />
Hinüber, Karoline Charlotte von, geb.<br />
von Minnigero<strong>de</strong>: 219 30—33<br />
Hitzig, Friedrich: 192 10 f. 210 56<br />
Hitzig, Julius: 126 3 f. 8 f. 192 10 f.<br />
Hoeck, Karl Friedrich: 259 41<br />
Hoffmann von Fallersleben, Heinrich:<br />
275 9 f. 276 1 5 25 f. 278 2 18<br />
Hohenheim, Franziska von: 87 7—9<br />
Holste, Lucas: 14 9 16 17<br />
Homer: 259 37<br />
Homeyer, Anna: 260 48 [?]<br />
Homeyer, Gustav: 226 19 248 10 258 37 40<br />
260 48 262 54 268 21 270 12 272 39<br />
Homeyer, Marie: 260 48 [?]<br />
Homeyer, Pauline: 233 58—60 237 10 f.<br />
260 49 f. 270 12 15 *285 3 f.<br />
Hoppenstedt, Georg Friedrich Ernst: 75 42<br />
78 50 52 84 17 19 125 18 205 30<br />
Horkel, Johann (Vater): 264 15<br />
Horkel, Johannes: 264 15<br />
Hormayr, Joseph von: 75 22 110 9 111 15<br />
215 54 216 81—84 217 71 73 f. 218 53<br />
Horst, Wilhelm von <strong>de</strong>r: 286 4 [?]<br />
Horst, Wilhelmine Caroline Dorothee von<br />
<strong>de</strong>r, geb. von Linsingen: 283 30<br />
Huber, Auguste: 281 3 12—14 18 283 21<br />
Huber, Carl Honorat von: 33 15 34 10—12<br />
35 15 36 22 37 15 f. 39 20<br />
Huber, Victor Aimé: 119 23 f. 139 21 260 10—<br />
Hugo, Julie, geb. Mylius: 2 9 176 50 213 19<br />
269 17<br />
Hugo, Michael: 33 14 184 40<br />
Hugo, Pauline s. Müller<br />
Hugo, Sophia, geb. Morstadt: 184 40<br />
Hugo, Sophia (Enkelin): 218 7 271 18 f.<br />
Humann, Jules: 212 3 f.<br />
Humboldt, Alexan<strong>de</strong>r von: 153 7 11 187 10 f.<br />
190 7—12 198 11—13 208 22 210 26 42<br />
211 53 57—59 212 14—17 225 47—57 230 30 47 68<br />
239 28 272 83 140—142 *285 47—51 56<br />
Humboldt, Wilhelm von: 9 35 233 31 f.<br />
Hupfeld, Hermann: 165 2—14 251 43 253 32<br />
256 27 f.<br />
Huschke, (Tochter von Georg und Henriette<br />
Huschke): 206 14 f.<br />
Huschke, Eduard: 225 63 f. 227 29<br />
Huschke, Georg: 206 14<br />
Huschke, Henriette: 206 14—16<br />
I<strong>de</strong>ler, Christian Ludwig: 170 14—17 208 48<br />
I<strong>de</strong>ler, Louise Pauline s. Albrecht<br />
Irnerius s. Wernerius<br />
Isabella, Infantin von Spanien: 212 31—36<br />
Itzenplitz, Henriette Charlotte von:<br />
249 30 f.<br />
Itzstein, Johann Adam von: 98 12<br />
Jacobi, Friedrich Heinrich: 218 26<br />
Jacobs, Friedrich: 151 25 153 20 154 15<br />
Jäger, Friedrich: 159 14<br />
Jean Paul s. Richter, „Jean Paul“ Friedrich<br />
Jenny, (ehemals Dienstmädchen<br />
im Hause Hugo?): 191 25 f.<br />
(?; Vater <strong>de</strong>r Vorigen): 191 25<br />
Jöcher, Christian Gottlieb: 139 42<br />
Jordan, Anna s. Göschen<br />
Jordan, Antonie: 59 5 91 18<br />
16 262 33 39 263 43 f. 270 7—10 272 130<br />
Jordan, Bertha: 91 18 139 30<br />
Hufeland, Gottlieb: 206 25<br />
Jordan, Caroline: 52 9 108 2<br />
Hugo, Aemil: 29 11 36 5 37 26 106 30 143 25 Jordan, Clara: 194 6<br />
157 4 176 11 193 36 202 17 203 2 f. 206 17 Jordan, Friedrich Gottfried: 52 9<br />
213 19 30 218 7 222 36 232 9 f. 253 25 261 6— Jordan, Gotthelf Friedrich: 52 9<br />
8 265 40 271 20 f. 25 273 86 283 25—27 45 f.<br />
Jordan, Marie: 52 9 222 34<br />
Hugo, Alexan<strong>de</strong>r: 283 27<br />
Jordan, Sylvester: 217 100<br />
Hugo, Amalie von, geb. von Hinüber:<br />
Joseph II., <strong>de</strong>utscher Kaiser: 55 8 166 3 f.<br />
283 34 f.<br />
167 18 168 12<br />
Hugo, Christiane, geb. von Linsingen:<br />
Joséphine Bonaparte, Kaiserin von<br />
232 10 247 19 257 52 f. 265 40 f. 267 2 283 30<br />
Frankreich, gesch. Beauharnais: 37 18<br />
Hugo, Cornelia: 29 18 218 7 271 18 f.<br />
Josephine, Fürstin von Hohenzollern-<br />
Hugo, Dorothea: 291 1 218 7<br />
Sigmaringen: 35 14 55 4<br />
Hugo, Fanny: 222 42 224 27—33 227 23 229 17 f. Juan, Prinz von Portugal: 277 36 f.<br />
232 5 247 27 257 36 f. 263 19—21 265 52 f. 57 Juliane, Großfürstin von Rußland, geb.<br />
Hugo, Frie<strong>de</strong>rike Wilhelmine s. Müntz<br />
Prinzessin von Sachsen-Coburg-Saalfeld:<br />
235 21<br />
Hugo, Gustav (Neffe): 224 16 f.<br />
Hugo, Gustav (Enkel): 29 18 224 17 271 18 f. Julius, Nicolaus Heinrich: 268 135 272 109<br />
Hugo, Julia: 29 18 218 7 271 18 f.
456<br />
Personenregister<br />
Junia Romana (Ps.) s. Justi, Johanne Krause, Karl: 258 44—46<br />
Christiane Theodore<br />
Jurieu, Hélène: 161 31<br />
Justi, Johanne Christiane Theodore (Ps.<br />
Junia Romana): 126 34—36<br />
Justi, Karl Wilhelm: 126 34 f.<br />
Justinian, Kaiser von Byzanz: 9 40<br />
Kästner, Abraham Gotthelf: 231 16<br />
Kamptz, Karl Christoph Albert Heinrich<br />
von: 57 20 81 41 215 34 226 10<br />
Kant, Immanuel: 193 22 248 30<br />
Karadžić, Anna: 272 55 f.<br />
Karadžić, Vuk Stefanović: 272 46—65<br />
Karl, Prinz von Preußen: 170 15—17<br />
Karl, Fürst von Hohenzollern-Sigmaringen:<br />
34 5—8 36 14 37 17 38 26 39 19 104 11<br />
Karl II., Herzog von Braunschweig und<br />
Lüneburg: 107 28<br />
Karl Anton, Prinz von Hohenzollern-<br />
Sigmaringen: 34 8 f. 55 3 f.<br />
Karl Eugen, Herzog von Württemberg:<br />
87 6—8<br />
Karl Friedrich Alexan<strong>de</strong>r, Prinz von<br />
Württemberg: 212 40 f.<br />
233 4—6<br />
Karoline, Königin von Bayern: 219 55 f.<br />
Kaup, Wilhelm: 119 35<br />
Kayser, Christine, geb. Köring: 216 28 33 36—<br />
38 217 6 218 38 f. 219 64 222 57<br />
Kayser, Johann Heinrich: 216 34—36 218 39<br />
219 64 f.<br />
Kestner, Hans Ernst Hermann Septimus:<br />
72 14<br />
Kieser, Dietrich Georg von: 130 26 f. 258 18<br />
Klausing, Anton Ernst: 163 12<br />
Klopstock, Friedrich Gottlieb: 246 48<br />
Klütz, Wilhelm August: 209 15<br />
Knesebeck, Arthur von <strong>de</strong>m: 118 22<br />
Knesebeck, Friedrich Wilhelm Bol<strong>de</strong>win<br />
von <strong>de</strong>m: 36 1 37 2 f. 5 A 39 15—17 118 22 24<br />
176 10 222 34 246 55<br />
Knesebeck, Iwan von <strong>de</strong>m: 118 23<br />
Knesebeck, Mathil<strong>de</strong> von <strong>de</strong>m: 118 26<br />
Köring, Carl Georg August: 46 4 209 29—31<br />
Köring, Carl Wilhelm: 216 34<br />
Köring, Christine s. Kayser<br />
Köring, Dorothea: 18 5 19 [?] 103 46<br />
Köring, Frie<strong>de</strong>rike: 209 29 f. 273 65<br />
Köring, Henrietta s. Leist<br />
Kohlrausch, Friedrich: 165 12 166 17<br />
Kolligs, Karl Wilhelm: 267 32 f.<br />
Kopitar, Bartholomäus: 230 46 272 48<br />
Kopp, Ulrich Friedrich: 24 5<br />
Kortüm, Johann Friedrich Christoph:<br />
207 20<br />
Krause, Karl Christian Friedrich: 216 63<br />
217 32<br />
Kraut, Thecla, geb. Dieterich: 144 A 173 26<br />
247 44<br />
Kraut, Wilhelm Theodor: 71 19 173 26<br />
182 4 9 183 22 194 2 f. 207 36 227 13 231 7<br />
247 43 f. 257 12—15 27—29 258 18 52<br />
259 15 f. u. ö. 260 36 261 2 f. 4 f.<br />
Kreß von Kressenstein, Friedrich: 92 39<br />
Kroll, Joseph: *285 50<br />
Krüger, Franz: 270 28<br />
Kühl, Elise, geb. Benecke: 216 6 229 15 f.<br />
235 13 15 283 10 [?]<br />
Laboulaye, Edouard: 221 1 f.<br />
Lachmann, Karl: 139 42 140 41 155 10 163 3<br />
166 7 10 185 46—49 186 15 190 18 209 42 f.<br />
241 7 f. 253 70 256 9 264 43 269 46<br />
272 33 156 160—165 278 20 57<br />
Laffert, Friedrich von: 186 11<br />
Lancizolle, Karl Wilhelm von: 217 46<br />
258 36 270 13<br />
Lang, Karl Heinrich von: 243 21 245 38 f.<br />
246 14—17<br />
Langenbeck, Bernhard: 209 40 219 67 f.<br />
Langenbeck, Konrad Johann Martin:<br />
47 33 64 10 69 36 139 13 209 40 219 67<br />
Lasalle, (französischer Legationssekretär<br />
in Hannover): 141 11—14<br />
Laßberg, Friedrich von: 36 19 f.<br />
Laßberg, Helene von, geb. von Schatzberg:<br />
36 19 f.<br />
Lauth, Johann Friedrich: 261 26<br />
Lauth, Wilhelm: 261 25 262 11 263 39<br />
Leibniz, Gottfried Wilhelm: 231 16 f. 257 9<br />
263 22 264 31<br />
Leist, Arnold: 18 19 33 37 118 33 f. 144 17<br />
209 35 240 13<br />
Leist, Clarissa Dorothea: 33 31 34<br />
Leist, Helene Wilhelmine Juliane, geb. du<br />
Mênil: 219 26 f.<br />
Leist, Henrietta, geb. Köring: 33 10 u. ö. 37 9<br />
40 52—55 [?] 49 2 61 9 76 5 103 45 f. 106 33—36<br />
118 33 f. 119 44 129 20 131 7 12 139 30<br />
143 26 144 17 145 9 173 23—25 176 55 191 29<br />
193 16 197 21 202 19 34 205 5 f. 206 20<br />
209 35 216 28 107 f. 217 4—6 218 37 f. 41<br />
219 16 220 45 f. 231 19 240 12 f. 253 51<br />
257 33—36 258 77 f. 265 56 271 36 273 64 95 98<br />
275 10 281 9—12<br />
Leist, Joseph Ernst Gustav Rudolph:<br />
219 26 f.<br />
Leist, Justus Christoph: 2 13 15 33 31 38 35 30—<br />
33 44 11—13 74 50—52 75 41 61 78 48 51 111 21
Personenregister 457<br />
113 10 121 22 146 2—7 12 f. 148 18 165 17 f.<br />
226 32 f. 61—63 238 27 253 47 f. 61 63 256 7 f.<br />
166 24 f. 28—30 216 50 219 26 f.<br />
Leist, Wilhelm: 18 19 144 11—15 209 31—35<br />
213 28 f. 222 57 227 20 263 38 269 29—33<br />
273 54—58<br />
Leo, Heinrich: 249 24 f. 254 24 f.<br />
Lepel, Georg Ferdinand von:<br />
81 2—12 u. ö. 84 10 f. 86 12—15<br />
Lepsius, Richard: 217 49 233 71 f.<br />
Lessing, Gotthold Ephraim: 181 22<br />
Leutsch, Ernst von: 71 19 135 6 139 28 151 19<br />
182 4 9 183 22 207 36 231 7<br />
Liborius, Bertha s. Ritter<br />
Liborius, (Bru<strong>de</strong>r von Bertha Ritter, geb.<br />
Liborius): 205 42<br />
Liborius, Johanna Rosine: 205 43<br />
Lichtenstein, Martin: 268 100 272 34 277 18<br />
Liebner, Theodor Albrecht: 163 39 239 20 f.<br />
Li(e)nchen s. Fe<strong>de</strong>r<br />
Linsingen, Christiane von s. Hugo<br />
Linsingen, Karl von: 202 17 f. 205 46 247 18—<br />
21 265 26—29<br />
Linsingen, Sophie von: 202 17 f. 205 46<br />
257 52 f. 265 28 30 f.<br />
Linsingen, Wilhelm Gustav von: 265 26<br />
Linsingen, Wilhelmine Caroline Dorothee<br />
von s. Horst<br />
Liszt, Franz: 220 38<br />
Lo<strong>de</strong>mann, Johann Georg: 95 17 f.<br />
Louis Charles Philippe d’Orléans, Duc <strong>de</strong><br />
Nemours: 230 79<br />
Louis Philippe, König von Frankreich:<br />
114 5 f. 205 20 215 14<br />
Louis Philippe Albert d’Orléans, Comte<br />
<strong>de</strong> Paris: 175 30 f. 215 15 f.<br />
Louise, Herzogin von Sachsen-Saalfeld-<br />
Coburg s. Hanstein<br />
Lucht, Andreas Christian: 122 51<br />
Luckhardt[?], Martchen (Dienstmädchen<br />
im Hause Grimm in Göttingen):<br />
54 10 f.<br />
Luckhardt[?] (Mutter <strong>de</strong>r Vorigen): 50 18<br />
54 10 f.<br />
Ludwig (Luis), Prinz von Portugal: 277 36 f.<br />
Ludwig I., König von Bayern: 95 6 f. 185 53 f.<br />
248 54 f. 249 6—8 251 13—15 266 13 u. ö.<br />
Ludwig, Prinz von Hessen-Darmstadt:<br />
268 44<br />
Lücke, Agnes: 88 14 232 5<br />
Lücke, Clara: 88 14 226 33 271 37<br />
Lücke, Friedrich: 33 13 46 8 12 52 7 88 8 14<br />
89 24 90 7 f. 91 26—28 101 20 121 34 122 32<br />
134 48 139 28 143 21 144 19 172 13—15<br />
173 26 174 23 186 12 191 15 192 33 194 17<br />
197 17 200 12 202 19 207 36 209 19 210 74<br />
258 2 18 269 45 270 34 f. 271 37 281 4<br />
Lücke, Johanna Henriette: 143 21 202 19<br />
281 4<br />
Lücke, Maria: 88 14 144 19<br />
Lü<strong>de</strong>r, August: 213 20<br />
Lüpke, Anton: 45 13 f.<br />
Lützow, Elisabeth von: 220 30 [?]<br />
Luise, Königin von Preußen: 163 7<br />
Luise, Prinzessin <strong>de</strong>r Nie<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>, geb.<br />
Prinzessin von Preußen: 268 43<br />
Luther, Martin: 37 24 243 23 251 18 f.<br />
Lyons, Edmund: 144 7<br />
Lyzikas, Panajotis Elias: 261 14—19 263 34 37<br />
Mahn, Adolph: 158 2—4 189 8 232 7 250 10<br />
257 56 265 6—12<br />
Mahn, Auguste: 143 16<br />
Mahn, Marie, geb. Wild: 92 31 f. 174 26 189 8<br />
233 40 246 19—24 250 6—9 253 58 257 54—56<br />
265 6—12<br />
Manger, Caroline Christiane von s.<br />
Duncker<br />
Manger, Henriette von: 264 41<br />
Manger, Johann Georg Heinrich Ludwig<br />
von: 263 45 264 38 f.<br />
Manteuffel, Georg August Ernst von:<br />
110 9 f.<br />
Marezoll, Theodor: 161 3—11<br />
Marheineke, Philipp Konrad: 211 38 226 27<br />
272 157—160<br />
Maria, (Köchin im Hause Gustav Hugos):<br />
246 34<br />
Maria, Prinzessin von Preußen, geb.<br />
Prinzessin von Sachsen-Weimar:<br />
230 53<br />
Maria Anna, Prinzessin von Portugal:<br />
277 36 f.<br />
Maria Pawlowna, Großherzogin von<br />
Sachsen-Weimar, geb. Großfürstin<br />
von Rußland: 32 10—12<br />
Marie, Herzogin von Sachsen-Meiningen,<br />
geb. Prinzessin von Hessen-Kassel:<br />
92 24 160 7—10 215 5 f. 255 16<br />
Marie, Kronprinzessin von Hannover:<br />
253 37—39 255 4 f. 272 142 f.<br />
Marie, Kronprinzessin von Bayern, geb.<br />
Prinzessin von Preußen: 251 18 266 9<br />
Marquart, Ernst Bruno: 271 57 [?]<br />
Martens, Georg Matthias von: 154 4<br />
Martin, Christoph Reinhard Dietrich:<br />
101 2 17 121 24 122 46—48 125 21 127 2<br />
130 12—15 u. ö. 131 2—5 134 40 139 38 140 35—<br />
39<br />
Martin, Karoline Frie<strong>de</strong>rike Louise, geb.<br />
Wagemann: 139 38 140 38
458<br />
Personenregister<br />
128 129 161 185 186 Marx, Karl Friedrich Heinrich: 139 28<br />
37 27 31 f. 40 43 47 33 64 10 69 36 87 22—24<br />
Maßmann, Hans Ferdinand: 216 122<br />
13 f.<br />
190 19—23<br />
22—26<br />
191 11 f.<br />
32<br />
259 9 f. 27<br />
35 f. 5<br />
263 13—17<br />
217 66—70 218 52<br />
265 37<br />
Mathil<strong>de</strong>, Markgräfin von Tuszien: Mühlenbruch, Eduard: 263 15<br />
139 4 7 9–12 140 4 8 173 10<br />
Mühler, Heinrich von: 277 15<br />
Maurer, Georg Ludwig von: 272 38<br />
Müller, Agnes: 29 18 179 26 [?] 247 52 257 37—<br />
Maurer, Konrad: 272 38<br />
39 259 49 271 18 f.<br />
Maximilian, Kronprinz von Bayern: 38 17 Müller, Alexan<strong>de</strong>r: 29 18 259 49 271 18 f.<br />
237 24 266 8 f.<br />
Müller, Carl Hugo: 29 18 259 49 271 18 f.<br />
Mehmed Ali, Pascha von Ägypten: 126 40—<br />
281 19<br />
44<br />
Müller, Carl Daniel: 158 17 163 34<br />
Meineke, August: 258 20<br />
Müller, Dorothea: 33 21 88 9—11 121 36 f.<br />
Meineke, Ida s. Bergk<br />
122<br />
Meiners, Christoph: 75 39 43 f. 134 4 259 49<br />
30<br />
Müller, Friedrich („Kanzler“) von: 215<br />
Mejer, Auguste, geb. Bergmann: 219 12<br />
23 25<br />
216<br />
Mejer, Georg Friedrich Ludwig Wilhelm:<br />
22<br />
Müller, Hans: 103<br />
219 48<br />
23 f.<br />
Müller, Johannes von: 125<br />
Mejer, Johann Wilhelm: 213 9 151 31 153 21<br />
21<br />
175<br />
Men<strong>de</strong>, Eugenia: 267 25<br />
32<br />
Müller, Juliane: 158<br />
Men<strong>de</strong>, Ludwig Kaspar Julius: 267 17 163 34<br />
32<br />
Müller, Julie Wilhelmine: 29<br />
Men<strong>de</strong>l, David s. Nean<strong>de</strong>r, August<br />
18 179 26 [?]<br />
Men<strong>de</strong>l, Johanna: 272<br />
209 26 f. 227 41 234 42 238 4 243 4 259 49<br />
26—30<br />
Mênil, August Peter Julius du: 219<br />
271 18 f. 59 273 48<br />
26<br />
Mênil, Helene Wilhelmine Juliane du s.<br />
Müller, Julius: 87 34 f. 101 21 103 47 f. 214 51 f.<br />
Leist<br />
251 41 f. 283 16 37<br />
Mereau, Hulda s. Ullmann<br />
Müller, Karl: 149 5 f. 154 5<br />
Mereau, Sophie s. Brentano<br />
Müller, Karl Otfried: 6 19 24 8 31 19 7 f. 29 15<br />
Metternich, Klemens von: 203 32 229<br />
36 5 47 20 58 10 60 3—5 63 5 64 2 f. 69 1 4<br />
21<br />
230<br />
71 16 19 74 30 88 12 91 45 f. 92 29 121 35<br />
34 f.<br />
Meusebach, Karl Hartwig Gregor von:<br />
122 39 127 7 141 19 143 7—10 16 144 3—8<br />
183 40 185<br />
145 14 149 8 151 2 153 3—5 *156 1—15<br />
5<br />
Meyendorff, Peter von: 272<br />
157 12 f. 158 4—15 160 6 f. 161 19 26 f. 31 f.<br />
82<br />
Meyer, Wilhelm: 182<br />
163 23 u. ö. 166 19 38 168 3 169 9 172 13<br />
20<br />
Meysenbug, Emil Rivalier von: 22<br />
174 26 176 11 u. ö. 177 22 179 10 180 33—36 44<br />
1—3<br />
181<br />
25 1 [?] 89 32 182 4 u. ö. 183 13 f. u. ö. 184 6 u. ö.<br />
10<br />
186 13 189 9 191 30 193 21 26 194 18 21—23<br />
Meysenbug, Friedrich Rivalier von: 89 10<br />
197 16—18 201 29 205 26 34 209 14 212 45—47<br />
Michael Obrenović, Fürst von Serbien:<br />
272 45 f. 48 f. 68—83<br />
Michaelis, Johann David: 238 6 12<br />
Michelant, Henri Victor: 239 37<br />
Michelsen, Andreas: 258 18<br />
Mieg, Arnold von: 95 7 140 28<br />
216 45 123 217 57 222 48 226 17 231 7 237 29<br />
261 14 19 262 4—8 263 28 265 4 271 60<br />
Müller, Klara: 103 48<br />
Müller, Marie Christiane: 103 47<br />
Müller, Paul Berthold: 103 48<br />
Müller, Pauline, geb. Hugo: 18 20 29 13 f.<br />
Miloš Obrenović, Fürst von Serbien:<br />
33 10 21 40 52—55 [?] 46 22 51 19 52 8 74 17<br />
272 69 80<br />
76 6 f. 77 8 97 6 103 47 f. 106 5 f. 121 35<br />
Minnigero<strong>de</strong>, Karoline Charlotte von s.<br />
134 4—6 46 151 16 155 27 f. 157 3 f. 17 158 16—<br />
Hinüber<br />
18 159 2—12 160 2—4 161 24 27 f. 163 32 f. 37<br />
Minnigero<strong>de</strong>, Ludwig von: 219 29<br />
176 56 179 22 26 184 38 193 3 194 6 196 7<br />
Mitscherlich, Christoph Wilhelm: 286 3<br />
197 20 26 f. 201 29 205 44 208 2 209 27<br />
Morstadt, Eduard: 176 47 f.<br />
213 11—13 214 5 215 17 217 59 219 21 62<br />
Morstadt, Georg Michael: 176 47 f. 219 56 f.<br />
220 16 28 224 21 232 7 234 20 f. 33—35 42 f.<br />
Morstadt, Sophia s. Hugo<br />
235 9 238 27 240 2 f. 246 52 247 31 50—54<br />
Mügge, Georg: 253 40<br />
250 4 19 257 40 259 4 49 261 15 f. 265 14 33<br />
Mühlenbruch, Bertha: 129 24<br />
269 9—13 270 3 271 7 f. 59 278 55 281 7 19<br />
Mühlenbruch, Christian Friedrich: 35 17<br />
283 22—24 31 49—52
Personenregister 459<br />
Müller, Wilhelm: 217 171<br />
Münch, Ernst: 33 29 f. 91 19 f.<br />
Münch-Bellinghausen, Joachim von:<br />
38 11—14 45 18 81 26—28 94 10 f. 102 9 107 11<br />
110 3 117 32<br />
Münchhausen, Agnes von s. Hassenpflug<br />
Münchhausen, Anna von: *285 20<br />
Münchhausen, Christiane Bernhardine<br />
von: 92 26 177 7—9<br />
Münchhausen, Gerlach Adolf von: 227 16<br />
Münchhausen, Karl Friedrich Wilhelm<br />
von: 92 26 177 9 272 126<br />
Münster, Ernst von: 46 15—18 75 23 92 5<br />
215 55 216 81 85 f. 217 71 f.<br />
Münster, Georg von: 227 20<br />
Münter, Bertha: 263 15<br />
Münter, Marianne: 263 14 f.<br />
Müntz, Adolph: 234 5 235 2—6 238 2 283 4<br />
Müntz, Frie<strong>de</strong>rike Wilhelmine, geb.<br />
Hugo: 235 13 f. 273 9—11<br />
Müntz, Philipp Friedrich: 249 34<br />
Murat, Antonia Maria s. Antonia Maria,<br />
Fürstin von Hohenzollern-<br />
Sigmaringen<br />
Mylius, Marie Therese s. Hantelmann<br />
Mylius, Sophie Christine: 218 46<br />
Mylius, Wilhelmine von s. Quistorp<br />
Nagler, Karl Ferdinand Friedrich von:<br />
226 13<br />
Napoleon Bonaparte, Kaiser von Frankreich:<br />
217 13—17 218 51 238 30 *285 45<br />
Nean<strong>de</strong>r, August: 272 21—29<br />
Nebel, Ernst Ludwig Wilhelm: 273 53<br />
Nebenius, Johann Wilhelm: 213 42 f.<br />
Nebenius, Karl Friedrich: 211 36 f. 213 42<br />
Nebenius, Wilhelmine: 213 42 f.<br />
Neise, Georg Friedrich: 158 14 161 33 f.<br />
Nicolai, Friedrich: 181 22—24 182 31 f.<br />
Niebuhr, Barthold Georg: 14 9 88 18—21 91 21<br />
Niebuhr, Margarethe, geb. Hensler: 88 21<br />
Niemeyer, Julie, geb. Göschen: 176 7 f.<br />
Nikolai I., Kaiser von Rußland: 32 8 f.<br />
38 15 f. 218 44 f.<br />
Nostitz-Rieneck, Pauline, gesch. Helfer:<br />
272 84—98<br />
Oehlrich, Georg: 35 23<br />
Oesterley, Carl: 216 6 249 29 251 10—12<br />
268 141<br />
Olga Nikolajewna, Großfürstin von Rußland:<br />
38 18<br />
Ompteda, Ludwig von: 46 15 f.<br />
Oppermann, Heinrich Albert: 272 145<br />
278 38 286 9<br />
Oppermann, L[udwig?]: 254 39—42 286 9<br />
Oskar, Prinz (ab 1844 als Oskar I. König)<br />
von Schwe<strong>de</strong>n: 214 42 45<br />
Otto, König von Griechenland, geb. Prinz<br />
von Bayern: 144 8<br />
Oudinot, Nicolas Charles, Duc <strong>de</strong> Reggio:<br />
212 6 f.<br />
Oultremont <strong>de</strong> Wégimont, Henriette d’:<br />
164 21 23 f.<br />
Paetsch, August: 262 13 17 f.<br />
Palacky, Franz: 262 25<br />
Park, John James: 40 3 57 71 45 74 14 75 2—4<br />
Parthey, Gustav: 140 42<br />
Paul Friedrich August, Großherzog von<br />
Ol<strong>de</strong>nburg: *115 5 f.<br />
Paulus, Heinrich Eberhard Gottlob:<br />
272 138<br />
Paulus, Iulius: 21 1 f.<br />
Père Duchesne (Ps.) s. Hébert, Jacques<br />
René<br />
Pernice, Ludwig Wilhelm Anton: 37 27—33<br />
259 28<br />
Perthes, Friedrich: 262 42—44<br />
Pertz, Georg Heinrich: 18 17 114 1 f. 215 49<br />
216 78 f. 217 60 f. 225 11—19<br />
22—24 226 12 f. 233 21 234 2—8 235 2 238 2 f.<br />
239 2—4 240 6 245 53 249 34 256 8 257 8—12<br />
263 22 264 32 266 43—45 269 15<br />
Peter (Pedro), Prinz von Portugal: 277 36 f.<br />
Pfeiffer, Burkhard Wilhelm: 62 18 182 27<br />
183 35 190 43 194 29 206 17—19<br />
Pfeiffer, Christian Hartmann: 62 18<br />
Pfeiffer, Sophie Amalie: 62 18<br />
Pfizer, Gustav: 181 32<br />
Pfordten, Ludwig Karl Heinrich von <strong>de</strong>r:<br />
258 31—33 90 259 43 268 138<br />
Piautaz, Claudine: 167 15<br />
Piautaz, Henriette Auguste Johanne Ida<br />
s. Wolfart<br />
Piautaz, Joseph Maria: 168 26 170 10—13<br />
Pi<strong>de</strong>rit, Carl: 265 8 [?]<br />
Pin<strong>de</strong>r, Moritz: 225 18 f.<br />
Pinhas, Jakob: 86 24 87 44 163 23<br />
Piper, Ferdinand: 211 40 42 229 13 237 16<br />
249 32 f.<br />
Piper, Gustav: 211 40 f.<br />
Piper, Louise: 211 42 222 5 229 22 237 16<br />
249 33 273 3 286 8 12 14 f.<br />
Pistor, Elisabeth s. Rudorff<br />
Planck, Gottlieb Jakob: 71 24<br />
Platon: 176 37<br />
Pölitz, Karl Heinrich Ludwig: 91 19<br />
Pölzig und Bayersdorf, Alexan<strong>de</strong>r von s.<br />
Hanstein<br />
Pott, David: 72 9 91 27<br />
Prael, Joseph Otto: 238 13
460<br />
Personenregister<br />
Preuß, Johann David Erdmann: 210 17 Richter, Aemilius: 197 12—15 216 65 117<br />
211 4<br />
Richthofen, Karl von: 119 46 248 11 256 26<br />
Puchta, C. (Gemahlin von Georg Friedrich<br />
Puchta): 258 42 270 14 f. 272 172<br />
Richthofen, Sophie von: 270 12<br />
258 37—40 270 12<br />
Puchta, Emilia Charlotte: 272 173 [?]<br />
Rie<strong>de</strong>l, Gabriel: 104 5 106 13 18 108 3 f. 182 33<br />
Puchta, Georg Friedrich: 16 28 222 29 f.<br />
225 72 249 22 251 24 252 48—55 253 9—11<br />
233 33 f. 241 14 f. 243 13 20 244 13—15<br />
Rieß, Emilie von s. Gerhard<br />
245 15 27—30 37 246 11 f. 256 13 f. 257 44<br />
Rieß, Franz von: 81 21 f. 25—29 104 7 226 18<br />
258 36 42 268 100 270 10 13 f. 17—20<br />
Ritschl, Friedrich: 168 5<br />
272 133 136 f. 172 f. 273 30 276 48 277 10—<br />
Ritter, Bertha, geb. Liborius: 52 7 58 5<br />
19 21 23 278 32 f.<br />
71 6 f. 121 4 144 A 199 4 205 42 f. 209 37<br />
Puchta, Wolfgang Heinrich: 243 20 245 37<br />
224 36 269 11 273 71 92 275 28 281 4 286 18<br />
Pütter, Johann Stephan: 102 14<br />
Ritter, Carl: *285 55 f.<br />
Quistorp, Gustav von: 258 27—30 259 47<br />
Ritter, Carl Ferdinand: 210 72 f. 273 92 f.<br />
Quistorp, Louise von: 220 22—24<br />
Ritter, Carl Otto: 273 38 f.<br />
Quistorp, Theodor von: 118 15—20 121 18<br />
Ritter, Franz: 273 37<br />
Quistorp, Wilhelmine von, geb. Mylius: Ritter, Friedrich: 199 4 f. 202 14 209 37 f.<br />
52 7 229 16 258 28 259 47<br />
273 35—38<br />
Ramsahl, Friedrich August: 90 14 91 35—41<br />
Ritter, Georg Heinrich: 71 7<br />
Ranke, Clarissa, geb. Graves: 269 41<br />
Ritter, Heinrich: 58 5 71 6 19 87 53 89 6 91 43 A<br />
272 111—120<br />
103 13—15 106 4 122 50 f. 123 21 129 2—5<br />
Ranke, Fanny: 224 24<br />
130 47 131 19 144 A 164 4 166 11 168 31<br />
Ranke, Ferdinand: 39 34 118 40 195 34 197 5<br />
176 33 f. 37—41 177 22 179 10—14 180 33<br />
205 22—24 u. ö. 214 55 f. 217 63 222 44 226 25<br />
182 4 9 183 3 7 22 184 3 7 197 17 202 14 f.<br />
233 51—53 239 22<br />
205 38 207 38 209 37 f. 210 72 222 50 f.<br />
Ranke, Leopold: 118 40 212 39 241 19 248 25 f.<br />
224 35 231 7 249 15 253 11 258 18 [?] 259 49<br />
254 22 269 29 41—43 272 60 u. ö.<br />
267 29 f. 269 11 43 277 42 f. 281 4 286 15—18<br />
Raumer, Friedrich von: 254 18 20<br />
Rivalier von Meysenbug s. Meysenbug<br />
Rausch, Emil: 36 33 f.<br />
Robert d’Orléans, Duc <strong>de</strong> Chartres: 215 16<br />
Re<strong>de</strong>pennig, Marie Agathe: 273 80<br />
Robert, Marie Elisabeth, geb. Wild:<br />
Re<strong>de</strong>pennig, Rudolf: 273 75—83 275 23—27<br />
177 12 f. 180 22 f. 185 60 233 46—48<br />
Rehfues, Philipp Joseph von: 211 16<br />
Robert, Rudolph Philipp: 233 48 f.<br />
Reiche, Johann Georg: 134 18—21<br />
Robert, Wilhelm: 180 22 f. [?]<br />
Reichenbach, Emilie von: 203 29 32 f. Rochow, Gustav Adolf Rochus von: 83 2<br />
207 32—34 254 29—31<br />
159 16 f. [?] 170 8 208 26 214 6 f. 226 2—10<br />
Reichenbach, Emilie von (Tochter) s.<br />
245<br />
Zichy-Ferraris<br />
12 251 31<br />
Rö<strong>de</strong>r, Caroline s. Berthold<br />
Reil, Luise s. Blume<br />
Rö<strong>de</strong>r, Karl David August: 216<br />
Reimari, Balthasar Friedrich: 211 62 66 69<br />
13 f.<br />
217<br />
Reimer, Georg: 225 31<br />
67<br />
Roscher, Wilhelm: 267<br />
Reimer, Karl: 126 2—18 147 22<br />
10<br />
Rose, Justus Philipp: 69<br />
Reinharth, Tobias Jakob: 263 26 74 27<br />
63<br />
Ross, Ludwig: 176<br />
Reisach, Karl August von: 246 29<br />
16 f.<br />
Rousseau, Jean Jaques: 202<br />
Reitemeier, Johann Friedrich: 134 28<br />
27 f.<br />
Rudloff, Carl: 165<br />
Rettberg, Friedrich Wilhelm: 78 15 f. 166 25—28 167 16<br />
11 f.<br />
Rudloff, Carl August (Vater): 166<br />
Rettig, Dorothea Sophie Auguste: 257 27 f. 167 16<br />
51<br />
Rudorff, Adolf: 222<br />
271 19 233 33 244 15 f. 246 11—<br />
53<br />
13 264<br />
Rettig, Friedrich Gottfried: 253 43 f. 270 19<br />
48 f. 61—63 68<br />
Rudorff, Elisabeth, geb. Pistor: 264<br />
257 51 271 43<br />
53 f.<br />
Rückert, Friedrich: 215<br />
Reuß, Jeremias David: 154 43—48<br />
27<br />
Rü<strong>de</strong>l, Amalie Henriette: 222<br />
Reuß, Wilhelmine: 203 11 205 31<br />
40 f.<br />
Rü<strong>de</strong>l, Georg Wilhelm: 222<br />
Ribbentrop, Georg Julius: 72 12 131 31<br />
13—15<br />
Rühle von Lilienstern, Otto August: 214<br />
220 33—35 227 12 257 15 27—29 259 47<br />
12—23 26<br />
Ruge, Arnold: 217<br />
261 25—29<br />
4 f. 7—9<br />
Rumann, August Heinrich: 72<br />
Richter, „Jean Paul“ Friedrich: 166 14 76 12—15<br />
35
Personenregister 461<br />
Rumann, Wilhelm: 43 2 f. 74 7 76 13—18 81 39 Scharff, Gottfried (Sohn): 110 2 [?]<br />
86 3—5 100 3 6 f. 102 15 105 6 10 111 10 21 Schatzberg, Helene von s. Laßberg<br />
138 10 [?] 141 4 9 f. 146 2—13 147 2 148 10 f. 18 Schaumburg, Gertru<strong>de</strong> von: 89 27—29<br />
Run<strong>de</strong>, Christian Ludwig: 113 2—9 118 4 Scheel, Sophia von: 241 4 f. 243 3 27 245 46—<br />
143 28 f.<br />
50<br />
Run<strong>de</strong>, Justus Friedrich: 143 28 f.<br />
Scheffer, Friedrich Heinrich: 123 10—12<br />
Saalfeld, Friedrich: 37 3 176 9<br />
125 12 f. 131 23 f. 132 12<br />
Sabatier <strong>de</strong> Cabre, Auguste: 42 2 95 11—13 Scheffer, Friedrich Karl August: 217 87—93<br />
Sack, Amalie s. Eichhorn<br />
Scheffer, Henriette: 217 92<br />
Sack, Friedrich Samuel Gottfried: 174 21 Schele, Georg von: 35 26 44 9 f. 16 47 10<br />
176 50<br />
100 11 14 17 135 9 f.<br />
Šafařik, Pavel Josef: 212 24 f.<br />
Schellbach, (Braut und spätere Gemahlin<br />
*285 13<br />
zu Oberkerbswal<strong>de</strong>): 187 28 [?]<br />
Savigny, Leo von: 225 27<br />
Schmidt, Ludwig Friedrich von: 219 56—58<br />
Schäfer, (Madame): 134 44<br />
Schmidtlein, Clara, geb. Göschen: 176 2 f. 7<br />
Schäfer, Philipp Heinrich: 129 7 186 18 190 39<br />
Saiffart, Ferdinand: 245 11—13<br />
Saint-Marc Girardin (Ps.) s. Girardin,<br />
von Agathon Wun<strong>de</strong>rlich): 237 18 f.<br />
Schelling, Clara von s. Waitz<br />
Marc<br />
Schelling, Friedrich Wilhelm<br />
Saint-Simon, Joseph Maria Anton <strong>de</strong> s.<br />
Joseph von: 215 36—40 216 64<br />
Brassier<br />
217 25—31 u. ö. 218 19 24—26 219 60 f. 226 25<br />
Sanché, Agnes, geb. Westfeld: 72 3 f. 76 4<br />
233 18 24 29 f. 239 31 f. 245 38 246 14<br />
191 30<br />
248 25 89—99 252 34—36 256 8 258 67 f.<br />
San<strong>de</strong>r, Philipp: 87 27 88 7 f. 89 24 91 7 157 8<br />
Sartorius von Waltershausen, Marianne<br />
von s. Bobers<br />
Saul: 258 34<br />
Savigny, Betina von s. Schinas<br />
Savigny, Christian Carl Ludwig von:<br />
177 29—31<br />
Savigny, Franz von: 14 3 225 28 252 29 f.<br />
Savigny, Friedrich Carl von: 2 5—7 14 11 6 f.<br />
14 2—6 16 28 49 5 55 14—19 86 24 87 44 46 89 20<br />
262 26—29 270 27 272 134 139<br />
Schelling, Julie von s. Eichhorn<br />
Schelling, Pauline von, geb. Gotter:<br />
215 36—38 217 38—41<br />
Schenck zu Schweinsberg, Ferdinand<br />
von: 104 15<br />
Schenck zu Schweinsberg, Wilhelm Carl<br />
Ludwig Walter von: 104 11—15<br />
Schiller, Friedrich von: 126 13 16 175 9<br />
191 16 246 37<br />
91 23 104 7 116 10—14 17—19 118 40 Schimmelmann, Ernst Heinrich von: 91 22<br />
119 26 29 f. 122 13 125 10 134 25 30—32 135 13 Schinas, Betina, geb. von Savigny: 14 4<br />
136 12 137 13 138 12 15 139 23—27 36<br />
163 26 164 8<br />
140 9 13 15—17 143 23 152 5—8 162 9 f. 167 14<br />
168 24 32—35 173 11 f. 16—19 177 29 185 46—49<br />
186 15 187 14 192 6 207 24 208 41 f. 209 42 f.<br />
Schinas, Konstantin: 237 21—28 239 18<br />
Schlegel, August Wilhelm von: 210 18<br />
211 17—20 214 26—40 216 110<br />
210 61 214 49 52 f. 215 33 216 5 39 106 f. Schleiermacher, Friedrich: 217 160<br />
217 53 u. ö. 219 53 f. 220 3 f. u. ö. 221 1—6 Schlemmer, Friedrich: 227 4<br />
222 37—39 224 21 f. 225 25 f. u. ö. 226 15 227 9<br />
34 f. 38—40 230 2 f. 28 233 2—6 237 25 f. 241 15<br />
242 14 244 14 245 5 247 47 49 248 2—5 131—134<br />
254 9 u. ö. 255 28 256 9—11 257 42 f. 258 33<br />
Schlieffen, Martin Ernst von: 175 25 176 51<br />
Schlosser, Christian Heinrich: 14 5 f.<br />
Schlözer, August Ludwig: 106 20 109 2<br />
113 15 216 48 f.<br />
259 52 260 23 262 30 f. 50 54 263 48 Schmauß, Johann Jakob: 263 64<br />
264 2 22 47 266 5—7 39 f. 71 268 12 u. ö. 270 17 Schmelzer, Friedrich August: 176 49<br />
272 83 112 275 29 f. 276 21 51—57 277 30 Schmerfeld, Bertha von: 120 2—8 121 2—4<br />
278 40 *285 13<br />
Savigny, Georg Friedrich Karl (Karl<br />
Friedrich) von: 214 48 225 26 f. 268 98<br />
277 34 f.<br />
Savigny, Kunigun<strong>de</strong> von, geb. Brentano:<br />
2 8 150 12 f. 152 2 f. u. ö. 153 10 f. 154 3 155 9<br />
157 19 220 20 222 18 f. 224 21 225 29 266 6 f.<br />
Schmerfeld, Ernestine von: 62 14 f.<br />
Schmerfeld, Ferdinand von: 62 14<br />
Schmerfeld, Marie von: 62 15<br />
Schmerfeld, Ottilie von s. Ba<strong>de</strong>nhausen<br />
Schmerfeld, Sophie von s. Wegner<br />
Schmid, Reinhold: 207 19<br />
Schmidt, (Oberschulz und Gutsbesitzer
462<br />
Personenregister<br />
Schmidtlein, Eduard: 179 21 f. 267 43<br />
Schmidt-Phisel<strong>de</strong>ck, Justus von: 35 22<br />
Schnei<strong>de</strong>win, Friedrich Wilhelm: 39 34<br />
71 19 118 38 f. 164 4 182 4 9 183 22 205 36 f.<br />
207 36 231 7<br />
Schöler, Friedrich von: 95 3<br />
Schöll, Gustav Adolf: 158 18 212 42—44<br />
216 90 f. 123<br />
Schön, Heinrich Theodor von: 212 28 f.<br />
Schönemann, Elisabeth Henriette: 259 42<br />
Schönemann, Carl Philipp: 258 51 259 41 f.<br />
Schönemann, Carl Traugott Gottlob:<br />
259 42<br />
Schönlein, Johann Lukas: 220 31 233 7<br />
244 17—19 246 4 248 35 117—119 258 46 272 14<br />
Scholtz, (Kaufmann in Posen): 187 28 [?]<br />
Schomburg, Julius Anton: 108 9—12 138 16 18<br />
Schomburg, Karl: 108 9 138 16<br />
Schubart, Johann Heinrich Christian:<br />
92 29<br />
Schubert, Friedrich Wilhelm: 252 25<br />
Schubert, Gotthilf Heinrich: 126 37<br />
Schulte, Kaspar Detlef von: 44 16 255 10<br />
Schulte, Sophie Julie von: 255 7<br />
10—12<br />
Schulz, Friedrich: 276 44 f.<br />
Schulze, Adolph: 139 15 f.<br />
Schulze, Elisabeth: 139 16<br />
Schulze, Kitty Dorothee: 257 51 f.<br />
Schumacher, Georg Friedrich: 40 45<br />
Schwan, Christian Friedrich: 164 16 f.<br />
Schwarz, Eduard: 140 35 f. 242 12 258 18<br />
Schwarz, Friedrich Heinrich Christian:<br />
173 19<br />
Schwarzkopf, Eduard von: 103 21—25<br />
Schweinichen, Hans von: 103 27<br />
Schwerin, Sophie Amalie von, geb. von<br />
Dönhoff: 245 51<br />
Scriba, Johann Lu<strong>de</strong>wig E<strong>de</strong>l: 72 16<br />
Seckendorf-Gu<strong>de</strong>nt, Eduard von: 248 38—41<br />
Sedlnitzky, Leopold von: 225 58 270 36<br />
Sei<strong>de</strong>nsticker, Friedrich Georg: 151 29<br />
Sei<strong>de</strong>nsticker, Johanne: 151 29<br />
Serre, Pierre François Hercule <strong>de</strong>: 91 23<br />
Sethe, Christian Wilhelm Heinrich: 190 17<br />
251 38<br />
Seybold, David Christoph: 161 30<br />
Seyffer, Karl von: 154 28<br />
Sgoutas, Leonidas: 217 56 f. [?]<br />
264 45—47<br />
Shakespeare, William: 242 43 255 12 268 39 f.<br />
Siebold, Eduard von: 139 13 158 3 f.<br />
Siebold, Wilhelmine von: 220 11<br />
Sieveking, Karl: 74 28 93 6—9 13 19 234 29—32<br />
Sievert, Louise Frie<strong>de</strong>rike: 33 23 [?]<br />
Smidt, Johann: 74 23 152 18—22 242 39 f. 53 f. 66<br />
262 21—23<br />
Sofie, Großherzogin von Ba<strong>de</strong>n: 273 87<br />
Sokrates: 217 165<br />
Solms-Braunfels, Bernhard von: 132 7 f.<br />
248 47<br />
Sperling, Elisabeth: 229 2 f. 230 92 253 4<br />
255 2<br />
Sperling, Lieschen (Louise?): 229 4 f.<br />
273 40 44—46<br />
Spiker, Samuel Heinrich: 225 23 f.<br />
Spilleke, Gottlieb August: 208 16 214 55 f.<br />
Spittler, Christiane: 246 34<br />
Spittler, Louise s. Wächter-Spittler<br />
Spittler, Ludwig Timotheus von: 71 24<br />
154 18 161 16—19 162 15 f. 179 13 f. 180 40<br />
184 28—33 185 58 233 17 246 34 265 44<br />
Spohr, Louis: 209 33<br />
Sporschil, Johann Chrysostomus: 164 17 f.<br />
Stahl, Friedrich Julius: 212 27 217 46 226 30<br />
237 33 258 38 260 25—27 270 21<br />
Steffens, Clara: 225 64 f.<br />
Steffens, Henrik: 217 116 225 57 65 256 8<br />
Stein, Karl vom und zum: 91 22<br />
Steinberg, August von: 225 54<br />
Stempel, A<strong>de</strong>lheid von, geb. Eggeling:<br />
257 46—48<br />
Stichaner, Franz Joseph Wigand von:<br />
139 10<br />
Stickel, Johann Gustav: 70 1 87 19 f.<br />
Stieglitz, Johann: 136 6<br />
Stieler, Kaspar von: 23 4—7<br />
Stralenheim, Karl Friedrich von: 35 23<br />
38 2 f. 40 31—34 72 21—30 107 7 f.<br />
Stralenheim, Karl Wilhelm August von:<br />
35 25 29—34 46 9 71 42 74 52 75 41 78 50 52<br />
87 20 103 2—7 u. ö. 105 2 f. 111 2 f. 125 2 f.<br />
129 2 130 47 131 19 f. 134 18 177 26<br />
Strauß, David Friedrich: 130 40 252 13—16<br />
262 36<br />
Streckfuß, Adolf Friedrich Karl: 130 40<br />
Strodtmann, Johann Sigismund: 122 51<br />
Stromeyer, Caroline Henriette: 273 45<br />
Stromeyer, Friedrich: 222 33<br />
Stromeyer, Friedrich Andreas: 246 54<br />
271 55 273 44<br />
Stromeyer, Justine: 72 10 222 35<br />
Struensee, Christian Gottfried: 176 53<br />
Stüve, Johann Carl Bertram: 46 17 47 5<br />
60 13 75 56 85 5 141 5 176 57 180 73<br />
Talleyrand, Alexandre-Daniel <strong>de</strong>: 216 29 f.<br />
Talleyrand, Charles Maurice <strong>de</strong>: 36 17<br />
216 30 f. 37 217 7 219 70—73<br />
248 21<br />
Sievert, Friedrich: 4 A 18 16 [?]
Personenregister 463<br />
Victoria A<strong>de</strong>lai<strong>de</strong> Mary Louise, Prinzessin<br />
Karadžić<br />
Talleyrand, Marie Thérèse s. Errington<br />
230 63 f. Weiße, Christian Hermann: 258 19<br />
Taute, Gottfried Friedrich: 239 25 f. 242 35<br />
von Großbritannien: 196 13 f.<br />
Taylor, Sarah s. Austin<br />
202 30 f.<br />
Tecklenburg, Hanna: 130 45 f. [?] 198 8 [?] Voigt, Charlotte von: 257 50 [?]<br />
Tellkampf, Johann Ludwig: 268 130—135<br />
Voigt, Sophie von: 257 50 [?]<br />
272 100—110<br />
Voltaire, François Marie Arouet <strong>de</strong>:<br />
Tex, Cornelis Anne <strong>de</strong>n: 125 8 131 31<br />
202<br />
Theremin, Franz: 277 25 27 f. 210 24<br />
39<br />
Voß, Johann Heinrich: 154<br />
Therese, Königin von Bayern: 266 22 168 6<br />
15 29<br />
Vuk s.<br />
Thibaut, Anton Friedrich Justus: 86 23<br />
Wächter, Johann Carl: 72<br />
87 49 f. 134 22—24 176 32 216 16 f.<br />
65—67<br />
Wächter-Spittler, Christiane Frie<strong>de</strong>rike<br />
Thibaut, Karl: 216 67 f.<br />
Louise von, geb. von Spittler: 209<br />
Thibaut, Marie s. Hermann<br />
20—22<br />
222<br />
Thiers, Adolphe: 215 24—26 248 116 269 5 259 47 f. 265 43 f. 267 2 6 34—37 268 15 f.<br />
32<br />
269<br />
Thöl, Johann Heinrich: 71 19 182 4 9 183 8<br />
22<br />
Wächter-Spittler, Karl Eberhard von:<br />
207 36 227 12 230 13 231 4—10 232 2 f.<br />
246<br />
Thomas, Gerhard: 39 8—12 40 2 211 43 225 32 f. 248 39 f. 265 44 267 37—39 268 15—17<br />
69<br />
Thomas, Johann Jacob: 211 43 225 269 8 40 f. 273 85 f. 68—71<br />
[?] 275 32 [?]<br />
Thümmel, Hans Wilhelm von: 122 Wächter-Spittler, Karl Felix von: 246 32—34<br />
26<br />
Thun, Wilhelm von: 92 40—42 94 257 5—7 258 27—30 259 47 f. 263 40 f. 266 64<br />
3—7 13 f.<br />
195 44 *285 17<br />
267 37—39 268 15 f. 269 8 272 39 273 85 f. [?]<br />
Tieck, Ludwig: 268 33—38 270 27<br />
Trefurt, Georg Conrad Christoph: 219 36<br />
275 32 [?]<br />
Wagemann, Gustav: 139 38—40<br />
Trefurt, Johann Heinrich Christoph: Wagemann, Heinricka: 139 39—41 149 7 [?]<br />
222 32<br />
Wagemann, Karoline Frie<strong>de</strong>rike Louise s.<br />
Trefurt, Johann Philipp: 27 2 113 A 219 35—<br />
42 253 62<br />
Trefurt, Louise s. Gleim<br />
Martin<br />
Wagner, Rudolf: 166 19 f.<br />
Waitz, Clara, geb. von Schelling: 233 24<br />
Trefurt, Regina Henriette Christine:<br />
241 17 20<br />
219 44 f.<br />
Tren<strong>de</strong>lenburg, Friedrich Adolf: 272 155<br />
Treuer, Gottlieb Samuel: 263 64<br />
Tschech, Heinrich Ludwig: *285 26—43<br />
Tzschoppe, Gustav Adolf von: 210 40—51<br />
Uh<strong>de</strong>n, Hermann Ferdinand: 217 47<br />
Uh<strong>de</strong>n, Karl Albrecht Alexan<strong>de</strong>r von:<br />
155 13<br />
Waitz von Eschen, Elise: 126 36—40<br />
Waitz, Georg: 69 34 71 46 74 2 15 75 2 233 22—25<br />
239 32 241 17 20<br />
Walch, Georg Friedrich: 176 48<br />
Weber, Wilhelm: 26 1 39 33 40 50—53 58 12 f.<br />
60 8 69 17 71 18 33 f. 75 16 20 60 78 16 79 10<br />
84 14 f. 86 15 111 7 112 5 9—11 113 24 119 46<br />
124 11 135 6 151 26 152 36 153 3 159 18<br />
Ullmann, Hulda, geb. Mereau: 272 175—180<br />
160 20 166 24 33 170 18 176 42 182 4<br />
Ullmann, Carl (Sohn): 272 38 175 180<br />
Ullmann, Carl: 122 32 272 38<br />
Ulmenstein, Ernestine von: 257 53<br />
Ulmenstein, Georgine Frie<strong>de</strong>rike von:<br />
257 53<br />
Ulrichs, Christine: 269 23<br />
Ulpianus, Domitius: 151 10<br />
Umbreit, Friedrich Wilhelm Karl: 122 32<br />
Vahlkampf, Albert: 36 30 f.<br />
Vangerow, Karl Adolf von: 147 14 225 63<br />
Varnhagen von Ense, Karl August: 91 20 f.<br />
211 37 f.<br />
Verny, Édouard: 230 74—78<br />
Victoria, Königin von Großbritannien:<br />
183 21 f. 195 2 198 2 f. 207 36 216 50 227 17<br />
239 23 242 5 9 243 11 253 30 255 20 258 19<br />
275 16 18 276 28 33 36 f.<br />
We<strong>de</strong>kind, Anton Christian: 176 48<br />
We<strong>de</strong>l, Carl von: 35 9<br />
We<strong>de</strong>meyer, (Familie von Georg Christian<br />
Franz We<strong>de</strong>meyer): 271 21—24<br />
We<strong>de</strong>meyer, Georg Christian Franz: 44 17<br />
271 23 f.<br />
Wegner, Karl Rudolf: 181 27 f. 213 16<br />
Wegner, Sophie, geb. von Schmerfeld:<br />
120 8 155 26 181 27—29 182 36 194 6 211 46<br />
213 16 f. 218 34—37 227 41 f. 254 5<br />
Weiße, Christian Felix: 258 19<br />
Welcker, Karl Theodor: 220 24 f.
464<br />
Personenregister<br />
Wellington, Arthur Wellesley, Duke of:<br />
230 71<br />
Welper, Georg Adolph: 219 56<br />
Werlhof, Charlotte Catharina von: 229 4<br />
265 9 22—24<br />
Werlhof, Gottlieb Friedrich Christian<br />
von: 229 4 265 9<br />
Wernerius: 173 13<br />
Westfeld, Agnes s. Sanché<br />
Westfeld, Sophie Eleonore Charlotte: 72 4<br />
Wichmann, Georg Christian: 235 19—23<br />
Wie<strong>de</strong>mann, Christian Rudolph Wilhelm:<br />
238 4<br />
Wie<strong>de</strong>mann, Louise: 238 4<br />
Wie<strong>de</strong>mann, Theodor: 123 3—6 125 12 f.<br />
Wielandt, Carl Ludwig: 4 A<br />
Wieseler, Friedrich: 267 23<br />
Wieseler, Karl Georg: 267 22 f.<br />
Wiggers, Heinrich August Ludwig: 72 8 10<br />
Wild, Carl: 233 40—45<br />
Wild, Carl Friedrich: 233 41 f.<br />
Wild, Dorothea s. Grimm<br />
Wild, Eduard: 233 40—45<br />
Wild, Johanna s. Fulda<br />
Wild, Julia Catharina: 233 43<br />
Wild, Marie s. Mahn<br />
Wild, Marie Elisabeth s. Robert<br />
Wild, Rudolph: 58 14 60 18—21 158 3 174 27<br />
193 25 f. 194 31<br />
Wilda, Wilhelm Eduard: 230 12 233 26<br />
Wilhelm I., Kurfürst von Hessen: 81 7<br />
175 10 f. 16—21 176 20—22 217 15<br />
Wilhelm II., Kurfürst von Hessen: 203 27 f.<br />
204 12 f. 207 31 f. 254 32 f.<br />
Wilhelm IV., König von Großbritannien,<br />
König von Hannover: 46 16 67 10 234 16<br />
Wilhelm, Herzog von Braunschweig und<br />
Lüneburg: 148 15 f.<br />
Wilhelm, Prinz von Preußen: 251 17 f.<br />
Wilhelm I. Friedrich Karl, König von<br />
Württemberg: 34 32 43 6 45 7 233 4—6<br />
Wilhelmine, Markgräfin von Bayreuth,<br />
geb. Prinzessin von Preußen: 211 7<br />
Wilken, Friedrich: 193 4 9<br />
Willem I., König <strong>de</strong>r Nie<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>, Großherzog<br />
von Luxemburg: 104 9 164 19—21<br />
167 3 f. 170 2 f.<br />
Willem II., König <strong>de</strong>r Nie<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>,<br />
Großherzog von Luxemburg: 167 3<br />
170 4<br />
Willich, Friedrich Christoph: 18 14<br />
Wintzingero<strong>de</strong>, Heinrich Levin von:<br />
271 55<br />
Wisch, Johann Kaspar von <strong>de</strong>r: 43 4 f.<br />
Wissell, Amalie von s. Hinüber<br />
Wissell, Cäcilie von: 283 40<br />
Witte, Karl: 102 A<br />
Wittgenstein, Ludwig Adolph Peter von:<br />
217 126—130<br />
Wöhler, Friedrich: 80 2<br />
Wöhler, Julie: 80 2<br />
Wolf, Friedrich August: 154 22<br />
Wolfart, Carl: 170 10—12 171 13<br />
Wolfart, Henriette Auguste Johanne Ida,<br />
geb. Piautaz: 168 26 170 10—12 171 13<br />
Wolfart, Ludwig: 170 10 f.<br />
Wolfart, Maria, geb. Hassenpflug: 170 11<br />
Wolfart, Susanne, geb. Hassenpflug:<br />
195 37<br />
Wolff, Carl Wilhelm: 227 21<br />
Wun<strong>de</strong>rlich, Agathon: 237 18<br />
Zachariä, Heinrich Albert: 40 42 199 8—10<br />
227 12 247 43 257 15 27—29 259 12—14 20—23 26<br />
261 4 f.<br />
Zahlmann, Adolfine: 222 54<br />
Zezschwitz, Johann Adolph von: 112 6—8<br />
Zichy-Ferraris, Emilie von, geb. von Reichenbach:<br />
203 33<br />
Ziegesar, Anton von: 130 29 f.<br />
Zimmer, Dorothea s. Grimm<br />
Zimmer, Henriette Philippine: 198 10<br />
Zinkeisen, Johann Wilhelm: 212 27 252 23 f.<br />
Zrínyi, Miklós von: 268 128 f.
Allgemeine Abkürzungen 465<br />
IM BRIEFWECHSEL ZITIERTE WERKE DER<br />
BRÜDER GRIMM UND GUSTAV HUGOS<br />
Auf die Angabe <strong>de</strong>r vollständigen Titel, die <strong>de</strong>m Sachkommentar zum jeweiligen Brief zu<br />
entnehmen sind, wird an dieser Stelle verzichtet. Han<strong>de</strong>lt es sich um gemeinsame Werke <strong>de</strong>r<br />
Brü<strong>de</strong>r Grimm, erfolgt jeweils sowohl bei Jacob als auch bei Wilhelm Grimm eine Notierung.<br />
Das Verfahren bei <strong>de</strong>r Angabe <strong>de</strong>r Stellen ist wie beim Personenregister.<br />
Jacob Grimm<br />
Selbständig erschienene Werke:<br />
Deutsche Grammatik: 6 9 11 8 10—12 17 9 6 9 14<br />
106 18 109 5 f. 177 33 f. 217 180 f.<br />
Deutsche Mythologie: 25 2—11<br />
Deutsches Wörterbuch: 81 44 f. 89 40 104 6<br />
108 4 *115 17 121 15 f. 152 33 163 6 172 5<br />
181 24 182 33 225 72 f. 252 48<br />
Frau Aventiure: 235 24 249 13—18<br />
Jacob Grimm über seine Entlassung: 28 1<br />
78 38<br />
Kin<strong>de</strong>r- und Hausmärchen: 175 2—6 176 13—<br />
16 270 5 f. 271 16—18 273 96—99<br />
Rechtsaltertümer: 230 87<br />
Serbische Grammatik: 9 38—41<br />
Weistümer: 169 24 f.<br />
Aufsätze, betreffend:<br />
Abstammung <strong>de</strong>s Wortes Sün<strong>de</strong>: 89 38 f.<br />
90 3—9 91 24—26<br />
Literatur <strong>de</strong>r altnordischen Gesetze: 2 10<br />
«Über das Zusammenfügen <strong>de</strong>r <strong>de</strong>utschen<br />
Doppelwörter» von Jean Paul<br />
(Rezension): 166 34—36<br />
«Untersuchungen über die Geschichte<br />
<strong>de</strong>r Harzburg» von Delius<br />
(Rezension): 14 7<br />
Vorlesungen:<br />
Gedichte <strong>de</strong>s Mittelalters (Aka<strong>de</strong>miere<strong>de</strong>):<br />
258 9—12 15<br />
Rechtsaltertümer: 195 27 f. 210 14 212 37<br />
213 23 214 9—11 258 4 f.<br />
Wilhelm Grimm<br />
Selbständig erschienene Werke:<br />
Deutsches Wörterbuch: 81 44 f. 89 40 104 6<br />
108 4 *115 17 121 15 f. 152 33 163 6 172 5<br />
181 24 182 33 225 72 f. 252 48<br />
Gol<strong>de</strong>ne Schmie<strong>de</strong>: 150 19—22 151 5 f. 153 27—<br />
29 154 23 164 31<br />
Kin<strong>de</strong>r- und Hausmärchen: 175 2—6 176 13—<br />
16 270 5 f. 271 16—18 273 96—99<br />
Rolandslied: 217 183<br />
Sylvester: 209 12<br />
Wernher vom Nie<strong>de</strong>rrhein: 150 20 f.<br />
Vorlesungen:<br />
Antrittsre<strong>de</strong> in <strong>de</strong>r Berliner Aka<strong>de</strong>mie<br />
<strong>de</strong>r Wissenschaften: 214 63<br />
Athis und Prophilias (Aka<strong>de</strong>miere<strong>de</strong>):<br />
272 41<br />
Erek: 268 5<br />
Freidank: 245 62 f. 248 7 f.<br />
Gudrun: 210 13 f. 212 22 214 13<br />
Sage vom Ursprung <strong>de</strong>r Christusbil<strong>de</strong>r<br />
(Aka<strong>de</strong>miere<strong>de</strong>):<br />
272 148—150<br />
Deutsche Mythologie: 270 41 272 13 f.
466<br />
Werkregister<br />
Gustav Hugo<br />
Selbständig erschienene Werke:<br />
«Der 1. August 1840»: 168 2—11 176 27—30<br />
181 30 182 26—28 183 31—36 190 42 f.<br />
Civilistisches Magazin: 19 8<br />
Enzyklopädie: 6 10 f. 8 10 21 9 38<br />
Geschichte <strong>de</strong>s Römischen Rechts: 109 15—<br />
20 216 40 f.<br />
Heutiges Römisches Recht: 87 47 f.<br />
Iulius Paulus: 21 1<br />
Litterärgeschichte: 37 23 75 31 109 21<br />
Ulpian: 151 10<br />
Aufsätze, betreffend:<br />
«Anekdota» von Heimbach (Rezension):<br />
150 15 [?]<br />
«Co<strong>de</strong>x Theodosianus» von Hänel (Rezension):<br />
222 26 f.<br />
«Einiges, was <strong>de</strong>n <strong>de</strong>utschen Universitäten<br />
Noth thut» von Bischoff<br />
(Rezension): 262 47<br />
«Encyclopaedia jurispru<strong>de</strong>ntiae» von <strong>de</strong>n<br />
Tex (Rezension): 125 8 131 31 153 22<br />
«Erinnerungen» von W. H. Puchta<br />
(Rezension): 243 20 f. 245 37 f.<br />
«Die Göttinger gelehrten Anzeigen» von<br />
Oppermann (Rezension): 278 38 f. 286 9<br />
«Libellus Aurarius» von Maßmann<br />
(Rezension): 218 52<br />
Peter von Andlau: 169 A<br />
Pütter: 102 14<br />
«Das Recht <strong>de</strong>s Besitzes» von Savigny<br />
(Rezension): 87 46<br />
Römisch-griechisches Recht (Rezension):<br />
131 31 f.<br />
«Servius» von Meysenbug (Rezension):<br />
22 1—3 25 1 [?]<br />
Spittlers Werke (Rezension): 127 9 f.<br />
«System <strong>de</strong>s heutigen Römischen Rechts»<br />
von Savigny (Rezension, 1840): 134 32<br />
139 25<br />
«System <strong>de</strong>s heutigen Römischen Rechts»<br />
von Savigny (Rezension, 1841):<br />
173 11 f.<br />
«Varietas scripturae» von Hänel<br />
(Rezension): 23 1<br />
«Volksrecht und Juristenrecht» von Beseler<br />
(Rezension): 273 32 f. 278 31—34<br />
Vorlesungen:<br />
Enzyklopädie: 227 25 246 40 269 50 f.