Проф. д-р Хайнц Миклас Prof. Dr. Heinz Miklas
Проф. д-р Хайнц Миклас Prof. Dr. Heinz Miklas
Проф. д-р Хайнц Миклас Prof. Dr. Heinz Miklas
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Бълга<strong>р</strong>ите 5<br />
Б<strong>р</strong>ой<br />
08-09/2007<br />
www.bulgaren.org<br />
в Авст<strong>р</strong>ия<br />
Die einzige bulgarische Zeitschrift in Österreich<br />
Смесените б<strong>р</strong>акове<br />
мисията възможна?<br />
Път п<strong>р</strong>ез А<strong>р</strong>банаси<br />
Ein Weg durch<br />
Arbanassi<br />
<strong>П<strong>р</strong>оф</strong>. <strong>д</strong>-<strong>р</strong> <strong>Хайнц</strong> <strong>Миклас</strong><br />
<strong>Prof</strong>. <strong>Dr</strong>. <strong>Heinz</strong> <strong>Miklas</strong>
Vorwort & Inhalt<br />
Скъпи читатели,<br />
На тези от вас, които са изб<strong>р</strong>али Бълга<strong>р</strong>ия като <strong>д</strong>естинация за<br />
почивка п<strong>р</strong>ез го<strong>р</strong>ещите летни <strong>д</strong>ни, п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>лагаме няколко инте<strong>р</strong>есни<br />
кътчета, изпълнени с музика и к<strong>р</strong>асота – А<strong>р</strong>банаси (ст<strong>р</strong>. 16-17),<br />
Т<strong>р</strong>оянския манасти<strong>р</strong> (ст<strong>р</strong>. 18), с. Гела и Аполония (ст<strong>р</strong>. 30-31).<br />
Какво нами<strong>р</strong>а е<strong>д</strong>ин авст<strong>р</strong>иец в бълга<strong>р</strong>ския език? - инте<strong>р</strong>вю с п<strong>р</strong>оф.<br />
<strong>Миклас</strong> от Виенския Униве<strong>р</strong>ситет (ст<strong>р</strong>. 4-10).<br />
Изгубихме битката за Пи<strong>р</strong>ин, <strong>д</strong>али ще загубим и тази за Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа<br />
(ст<strong>р</strong>. 19).<br />
От все съ<strong>р</strong>це благо<strong>д</strong>а<strong>р</strong>им на всички наши читатели, които финансово<br />
и мо<strong>р</strong>ално ни по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епят, и на всички наши ко<strong>р</strong>еспон<strong>д</strong>енти, без<br />
чиито текстове не бихме могли <strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>ем списанието.<br />
П<strong>р</strong>иятно четене и слънчеви летни <strong>д</strong>ни!<br />
Елица Ка<strong>р</strong>аенева<br />
Liebe LeserInnen,<br />
all jenen von Ihnen, die Bulgarien als Urlaubsdestination für die heißen Sommertage<br />
gewählt haben, bieten wir viele interessante Artikel. Wir berichten<br />
von Orten voller Musik und Schönheit, wie Arbanassi (Seite 16), dem Trojan<br />
Kloster (Seite 18), dem Dorf Gela und Appolonia (Seite 30).<br />
Was fasziniert einen Österreicher an der bulgarischen Sprache? – Interview<br />
mit <strong>Prof</strong>. <strong>Miklas</strong> von der Universität Wien (Seite 4).<br />
Wir haben den Kampf um Pirin verloren. Werden wir auch den um Strandja<br />
verlieren? (Seite 19).<br />
Recht herzlichen Dank all unseren Lesern, die uns finanziell und moralisch<br />
unterstützen, und all unseren Mitarbeitern, ohne deren Texte diese Zeitschrift<br />
nicht zustande kommen könnte.<br />
Wir wünschen viel Spaß beim Lesen und sonnige Sommertage!<br />
Elitsa Karaeneva<br />
Leute<br />
3<br />
4<br />
4-10<br />
Junge Talente<br />
Bulgarien – meine Heimat<br />
/Deutsch/<br />
Kolumne<br />
Krastnik Nik<br />
/Deutsch/<br />
Portrait<br />
O-Univ. <strong>Prof</strong>. <strong>Dr</strong>. <strong>Heinz</strong> <strong>Miklas</strong><br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
12-13 Essy<br />
Bikulturelle Ehen - Mission possible?<br />
/Bulgarisch/<br />
Länder<br />
14-15 Geschichte Bulgariens<br />
16-17<br />
18<br />
19<br />
Die Bulgaren und Ihr langer<br />
Weg von Tian Shan nach Europa<br />
/Bulgarisch/<br />
Das unbekannte Bulgarien<br />
Ein Weg durch Arbanassi<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
Das Trojan Kloster<br />
/Bulgarisch/<br />
Aktuell<br />
Unser Strandja Gebirge<br />
/Bulgarisch/<br />
Gesetze / Business / Finanzen<br />
20-21<br />
Projekte<br />
23 Bluba Lu<br />
/Bulgarisch/<br />
Auswirkungen der EU-Erweiterung<br />
2007 aus umsatzsteuerlicher Sicht<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
22 Vorsorgewohnungen<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
Kultur & Information<br />
24-27 Vergangene Ereignisse<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
28-29<br />
Programm der bulgarischen Kirchen<br />
/Bulgarisch/<br />
28-29 Feiertage im August und September<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
30<br />
31<br />
Kulturprogramm<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
Anzeigen<br />
/Bulgarisch und Deutsch/<br />
IMPRESSUM<br />
Herausgeber:<br />
Kulturverein Bulgaren<br />
in Österreich<br />
Grafik & Design:<br />
Elitsa Karaeneva<br />
Goran Devrnja<br />
Korrektur:<br />
Bulgarisch -<br />
Lyubomira Dimitrova<br />
Maria Kasherova<br />
Übersetzung und<br />
Korrektur:<br />
Deutsch -<br />
Irina Hantschl<br />
Petia Hristova<br />
Julia Kovatchev<br />
Marketing:<br />
Tatyana Ribarska<br />
Freie<br />
MitarbeiterInnen:<br />
<strong>Dr</strong>agomira Nikoff<br />
Ludmila Hadjiiska<br />
Boris Metodiev<br />
Ivelina Kovanlaschka<br />
Nikolaus Schauerhuber<br />
Petar Goliiski<br />
Mariana Topalova<br />
Maria Mincheva<br />
Stiliana Taseva<br />
Miroslava Taseva<br />
Ioji Iossifov<br />
Jana Leitner<br />
<strong>Dr</strong>uck: b4s |<br />
business for success<br />
A-8570 Voitsberg<br />
Erscheinung:<br />
„Bulgaren in<br />
Österreich“ erscheint<br />
jeden zweiten Monat<br />
Preis: Gratis<br />
Verteilung und<br />
Zustellung<br />
Abonnement: Auf<br />
unsere Internet-Seite:<br />
www.bulgaren.org<br />
2 СЪДЪРЖАНИЕ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Bulgarien – meine Heimat<br />
Стихотво<strong>р</strong>ение:<br />
Симеон Димит<strong>р</strong>ов<br />
Gedicht:<br />
Simeon Dimitrov<br />
Илюст<strong>р</strong>ация:<br />
Юлия Ковачев<br />
Illustration:<br />
Julia Kovatchev<br />
Länder hier<br />
Länder da<br />
eins gefällt mir<br />
obwohl bin ich nicht nah<br />
geboren wurde ich dort<br />
gelebt hab ich dort jedoch nicht lang<br />
denn ich ging fort<br />
aus diesem schönem Land<br />
nun bin ich hier<br />
im neuen Land<br />
das gefällt mir<br />
das ist kein Schand´<br />
doch in meinem Herzen<br />
das könnt ihr mir glauben<br />
fühle ich Schmerzen<br />
als würde mir jemand alles rauben<br />
Ich komme von unten<br />
so sagen die Leute hier<br />
dem Land mit vielen Funden<br />
das kennt ja nicht mal ihr<br />
Wir haben einen Namen<br />
einst von der Wolga<br />
wo die Ur-Bulgaren her kamen<br />
leben heute deren Nachfolger<br />
Das Land<br />
das hat Berge mit Schnee<br />
ein Meer mit Sand<br />
und ist schön wie eine Fee<br />
Völker und Kulturen<br />
prägten das Kind<br />
Römer hielten ihre Kuren<br />
hier, wo man das älteste Gold fand<br />
einst waren wir groß<br />
und jedermann hat es gekannt<br />
681 ging es los<br />
der erste Bulgarische Staat entstand<br />
Konflikte und Kriege<br />
diese gab es lang<br />
Niederlagen und Siege<br />
bestimmten unser Land<br />
uns wird das orthodoxe Christentum gelehrt<br />
wir besitzen die kyrillische Schrift<br />
bulgarisches Joghurt wird gern verzehrt<br />
doch perfekt sind wir auch nicht<br />
einzigartige Natur und Tierwelt<br />
reiche Folklore und Traditionen<br />
ein großer Rosenfeld<br />
ein Land voller Faszinationen<br />
und doch bin ich dort nicht mehr<br />
uns es ist nicht leicht<br />
Private Gründe brachten mich hier her<br />
in dem schönen Österreich<br />
Снимки: Габо<strong>р</strong> Ка<strong>р</strong>сау<br />
Fotoes: Gabor Karsay<br />
Симеон Димит<strong>р</strong>ов е<br />
<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен на 04.12.1989 го<strong>д</strong>. в<br />
Русе, Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
От 3 го<strong>д</strong>ишен живее<br />
във Виена зае<strong>д</strong>но с<br />
<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ителите си.<br />
В момента е т<strong>р</strong>етоку<strong>р</strong>с<br />
ник в MODUL<br />
(Tourismusschulen der<br />
Wirtschaftskammer Wien).<br />
Simeon Dimitrov is am<br />
04.12.1989 in Russe, Bulgarien<br />
geboren.<br />
Als er drei Jahre alt war,<br />
zog er mit seinen Eltern<br />
nach Wien.<br />
Moment an geht er in<br />
die Schule MODUL<br />
(Tourismusschulen der<br />
Wirtschaftskammer Wien).<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
МЛАДИ ТАЛАНТИ<br />
3
Krastnik Nik<br />
„Krastnik werden ist nicht schwer –<br />
Kratsnik sein mitunter sehr“<br />
Kolumne<br />
Sie erlauben, dass ich mich vorstelle: Krastnik<br />
Nik. So werde ich zumindest von den „Bulgaren<br />
in Österreich“, die mich kennen, genannt.<br />
Und von jenen Bulgaren in Bulgarien, die<br />
mich kennen, auch. Aber: ich bin kein Bulgare,<br />
spreche nicht einmal die Sprache. Krastnik bin<br />
ich trotzdem. Und wenn man mich so nennt<br />
und es hört irgendein anderer Nicht-Bulgare,<br />
die Stirn fragend in nachdenkliche Falten legend,<br />
dann übersetze ich Krastnik für gewöhnlich<br />
mit „Der Pate“. Was zumeist ein paar mehr<br />
Erklärungen erfordert, da manch ein Älpler,<br />
der vor einem „Paten“ vom Balkan steht, der<br />
noch dazu selber Älpler ist, seltsame Assoziationen<br />
hat.<br />
Ich bin also ein Krastnik und als solcher bis<br />
jetzt zweimal hochoffziel ehrenamtlich in Aktion<br />
getreten. Wobei das Krastnik-Sein sich<br />
ja auch auf die Zeit zwischen den offiziellen<br />
Anlässen erstreckt. Aber so ganz offiziell war<br />
es einmal als Krastnik bei der Hochzeit jener<br />
Dame, die diese Zeilen ins Bulgarische übertragen<br />
hat. Bei uns sagt man in diesem Fall<br />
Trauzeuge, was aber gar nicht so nett klingt<br />
wie Krastnik. Damals vor knapp fünf Jahren<br />
stand ich ihrem Mann zur Seite, der nur wenige<br />
Stunden vor der orthodoxen Trauzeremonie<br />
selbst erst schnell orthodox getauft<br />
werden musste. Da zweite Mal hatte ich die<br />
Ehre, den Buben der beiden, der alsbald folgte,<br />
zu taufen. Und spätestens da wurde mir klar:<br />
Krastnik-Sein ist tatsächlich ein Nebenjob auf<br />
Lebenszeit, ohne Frühpension, Überstundenzuschlag,<br />
etc... Aber reich entlohnt ist er sehr<br />
wohl, denn es gibt nur selten die Gelegenheit,<br />
eine echte zweite Familie zu gewinnen. Von<br />
allen, die zu dieser gehören, wird in weiterer<br />
Folge regelmäßig an dieser Stelle die Rede sein.<br />
Aber nicht nur von ihnen.<br />
Warum ich das alles hier schreibe? Nun, als<br />
Österreicher bulgarischer Krastnik zu sein, das<br />
ist zweifellos die beste Möglichkeit, Land und<br />
Leute, mit all den Feinheiten der bulgarischen<br />
Mentalität, „von innen“ her kennen zu lernen.<br />
Es gewährt einen Einblick, der sogar so manchem<br />
in Bulgarien lebenden Zugereisten, der<br />
selbst nicht ein solcher Krastnik sein darf, verborgen<br />
bleibt. Und eben diese spezielle Sicht<br />
soll in dieser regelmäßigen Kolumne Platz<br />
haben. Die des Österreichers unter Bulgaren,<br />
der als Krastnik immer wieder dazulernt, was<br />
es bedeutet quasi assoziiertes Mitglied der<br />
„Bulgaren in Österreich“ zu sein. Unterhaltsam<br />
wohlgemerkt und nicht belehrend, was<br />
ja sowieso nur wenig Sinn hätte, das diese<br />
Kolumne ja fast ausschließlich von Bulgaren<br />
gelesen wird. Und die wissen sowieso, was es<br />
heißt, Krastnik zu sein. Sie verstehen – um<br />
nur ein kleines Beispiel zu nennen - anders<br />
als ich alles, was der Pope bei den jeweiligen<br />
Zeremonien so sagt. Sie verstehen auch auf<br />
Anhieb die Pointe so mancher Geschichte,<br />
wie sie eben nur einem Nicht-Bulgaren unter<br />
Bulgaren passieren kann, wie sie ein anderer<br />
Nicht-Bulgare aber gar nicht mitbekommen<br />
kann Ganz ohne die Notwendigkeit, dass ich<br />
umständlich in mehreren tausend Zeichen,<br />
die an dieser Stelle wertvollen Platz für Inserate<br />
füllen würden, erklären muss, warum<br />
es bisweilen zu Missverständnissen, allein<br />
schon sprachlich bedingter Natur kommen<br />
kann. Etwa, wenn ich meine, simultan von der<br />
Schwester der Braut ins Bulgarische übersetzte<br />
Hochzeitsrede (vor der im Übrigen niemand<br />
auch nur nippte am Glas, was sich aber nach<br />
wenigen Minuten schnell ändern sollte) wenn<br />
ich also diese Rede mit ein paar Worten in<br />
gebrochenem Russisch beende. Wenn ich abschließend<br />
also mein Glas erhebe und auf die<br />
„internationale Freundschaft“ anstoßen will...<br />
Und nur einer, der älteste in der gar nicht so<br />
kleinen Runde, der Opa der Braut, der Djado,<br />
freudig zurück prostet... Und alle anderen, ein<br />
wenig überrascht (diesmal also die Bulgaren<br />
fragende Stirnfalten legend), still zu nippen<br />
beginnen... Dann muss ich an dieser Stelle<br />
wohl kaum umständlich erklären, warum die<br />
wenigen Worte, die ehrlich und ganz wörtlich<br />
lieb gemeint waren, nicht bei allen so angekommen<br />
sind...<br />
Nikolaus<br />
Schauerhuber<br />
arbeitet neben<br />
seinem Job<br />
als Krastnik<br />
als Journalist<br />
beim Radio.<br />
Er lebt in einem<br />
kleinen<br />
Dorf im Burgenland,<br />
in<br />
dem sich auch<br />
eine kleine<br />
bulgarische<br />
Minderheit<br />
niedergelassen hat. Aber es wird wohl noch<br />
eine Zeit lang dauern, bis die Ortstafel des<br />
malerische Örtchens zweisprachig sein wird.<br />
П<strong>р</strong>ево<strong>д</strong> на бълга<strong>р</strong>ски очаквайте в сле<strong>д</strong>ващия б<strong>р</strong>ой<br />
Отб<strong>р</strong>ани моменти от<br />
биог<strong>р</strong>афията на п<strong>р</strong>оф.<br />
Д-<strong>р</strong> <strong>Хайнц</strong> <strong>Миклас</strong><br />
<strong>П<strong>р</strong>оф</strong>. Д-<strong>р</strong> <strong>Хайнц</strong> <strong>Миклас</strong> е <strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен на<br />
28-ми октомв<strong>р</strong>и 1948 го<strong>д</strong>. в Г<strong>р</strong>ац.<br />
Своето об<strong>р</strong>азование по Английска и<br />
Славистка филология и философия<br />
завъ<strong>р</strong>шва в униве<strong>р</strong>ситетите в Г<strong>р</strong>ац<br />
и София (1968-1975 го<strong>д</strong>.)<br />
От ма<strong>р</strong>т 1994 го<strong>д</strong>. е <strong>П<strong>р</strong>оф</strong>есо<strong>р</strong> на<br />
института по славистика към<br />
униве<strong>р</strong>ситет Виена.<br />
На 4 юли 2006 го<strong>д</strong>. е изб<strong>р</strong>ан за външен<br />
п<strong>р</strong>епо<strong>д</strong>авател на БАН.<br />
Съиз<strong>д</strong>ател и съ<strong>р</strong>е<strong>д</strong>акто<strong>р</strong> на Виенската<br />
Славистична Го<strong>д</strong>ишна Книга<br />
(от 1995 го<strong>д</strong>.), също съ<strong>р</strong>е<strong>д</strong>акто<strong>р</strong> на<br />
“Бълга<strong>р</strong>ски език” (от 2005 го<strong>д</strong>.)<br />
Авто<strong>р</strong> на много книги, публикации<br />
и <strong>р</strong>ецензии.<br />
Ausgewählte Eckdaten<br />
der Biographie des O-Univ.<br />
<strong>Prof</strong>. <strong>Dr</strong>. <strong>Heinz</strong> <strong>Miklas</strong>:<br />
<strong>Prof</strong>. <strong>Dr</strong>. <strong>Heinz</strong> <strong>Miklas</strong> ist am 28. Oktober<br />
1948 in Graz geboren.<br />
Er hat sein Studium der englischen<br />
und slawischen Philologie sowie der<br />
Philosophie an den Universitäten Graz<br />
und Sofia/Bulgarien (1968-1975) absolviert.<br />
Seit März 1994 ist <strong>Prof</strong>. <strong>Miklas</strong> an<br />
dem Institut für Slawistik der Universität<br />
Wien tätig.<br />
Am 4. Juli 2006 wurde er zum auswärtigen<br />
Mitglied der Bulgarischen Akademie<br />
der Wissenschaften ernannt. <strong>Prof</strong>.<br />
<strong>Miklas</strong> ist Mitherausgeber und Mitredakteur<br />
des Wiener Slawistischen Jahrbuchs<br />
(seit 1995) als auch Mitredakteur<br />
von Balgarski ezik (seit 2005).<br />
Autor vieler Büchern, Publikationen<br />
und Rezensionen.<br />
4 ПОРТРЕТ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
<strong>П<strong>р</strong>оф</strong>. <strong>д</strong>-<strong>р</strong><br />
<strong>Хайнц</strong> <strong>Миклас</strong><br />
Е<strong>д</strong>ин от малкото чуж<strong>д</strong>енци, познаващи<br />
бълга<strong>р</strong>ския език и исто<strong>р</strong>ия толкова <strong>д</strong>об<strong>р</strong>е<br />
<strong>П<strong>р</strong>оф</strong>. <strong>Миклас</strong>, как започна Вашето п<strong>р</strong>иятелство с Бълга<strong>р</strong>ия и<br />
какво ви отве<strong>д</strong>е там?<br />
По онова в<strong>р</strong>еме се бях записал Славистика в Г<strong>р</strong>ац и сле<strong>д</strong> т<strong>р</strong>и го <strong>д</strong>ини<br />
сле<strong>д</strong>ване имах желание <strong>д</strong>а оти<strong>д</strong>а в някоя славянска ст<strong>р</strong>ана. Пъ<strong>р</strong>воначално<br />
мислех за Русия, но тогава за цяла Авст<strong>р</strong>ия има ше само<br />
<strong>д</strong>ве стипен<strong>д</strong>ии. Д<strong>р</strong>угите <strong>д</strong>ве въз можности бяха Съ<strong>р</strong>бия или Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
Из б<strong>р</strong>ах Бълга<strong>р</strong>ия, понеже езикът ми бе ше<br />
по-инте<strong>р</strong>есен. На избо<strong>р</strong>а ми повлия и това,<br />
че тогава много обичах <strong>д</strong>а пея и бъл га<strong>р</strong>ските<br />
певци като Николай Гяу<strong>р</strong>ов и Бо<strong>р</strong>ис Х<strong>р</strong>истов,<br />
бяха много известни; и п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> положих, че<br />
ако от там и<strong>д</strong>ват такива го леми певци, то<br />
т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а има и е<strong>д</strong>на <strong>д</strong>об <strong>р</strong>а певческа школа.<br />
Действително на ме<strong>р</strong>их такава школа.<br />
Започнах със сла вистиката в Софийския<br />
униве<strong>р</strong>ситет п<strong>р</strong>ез зимния семестъ<strong>р</strong> и п<strong>р</strong>ез<br />
сле<strong>д</strong>ващата го <strong>д</strong>ина имах вече възможността<br />
<strong>д</strong>а пея п<strong>р</strong>и Х<strong>р</strong>исто Б<strong>р</strong>ъмба<strong>р</strong>ов и Л. Жабленска<br />
в Му зикалната ака<strong>д</strong>емия.<br />
Лесно ли Ви беше <strong>д</strong>а научите бъл га<strong>р</strong> ски?<br />
Не беше особено т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>но, на мен ми беше<br />
инте<strong>р</strong>есно. Естествено, ш<strong>р</strong>ифтът в началото<br />
беше е<strong>д</strong>ин ви<strong>д</strong> ба<strong>р</strong>ие<strong>р</strong>а, но сле<strong>д</strong> половин<br />
го<strong>д</strong>ина се п<strong>р</strong>евъ<strong>р</strong>на в нещо съв сем<br />
но<strong>р</strong>мално.<br />
Текст: Ивелина Кованлъшка<br />
Колко в<strong>р</strong>еме п<strong>р</strong>ека<strong>р</strong>ахте общо в Бълга<strong>р</strong>ия<br />
тогава?<br />
П<strong>р</strong>ека<strong>р</strong>ах <strong>д</strong>ве го<strong>д</strong>ини в Бълга<strong>р</strong>ия. Е<strong>д</strong>на го<strong>д</strong>ина<br />
като сту<strong>д</strong>ент-спе циа ли зант и сле<strong>д</strong> това още е<strong>д</strong>на, сле<strong>д</strong> като съб<strong>р</strong>ах<br />
мате<strong>р</strong>иали за <strong>д</strong>и се<strong>р</strong> та цията си. Вто<strong>р</strong>ата го<strong>д</strong>ина п<strong>р</strong>ека<strong>р</strong>ах п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>имно по<br />
биб лио те ки те, особено в На<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ната библиотека и в библиотеката на<br />
Ака <strong>д</strong>е мия та. Помеж<strong>д</strong>у <strong>д</strong>вата п<strong>р</strong>естоя бях известно в<strong>р</strong>еме и в Аме<strong>р</strong>ика,<br />
за <strong>д</strong>а по <strong>р</strong>а ботя и <strong>д</strong>а спечеля малко с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ства. Започнах като се<strong>р</strong>витьо<strong>р</strong><br />
и сле<strong>д</strong> по ловин го<strong>д</strong>ина станах мени<strong>д</strong>жъ<strong>р</strong> на <strong>р</strong>есто<strong>р</strong>ант на е<strong>д</strong>ин голям<br />
ко<strong>р</strong>аб в Ка<strong>р</strong>ибско мо<strong>р</strong>е, а когато се завъ<strong>р</strong>нах, се п<strong>р</strong>евъ<strong>р</strong>нах отново в<br />
малък сту <strong>д</strong>ент. Беше <strong>р</strong>язка п<strong>р</strong>омяната, <strong>д</strong>а си бил шеф на 130 <strong>д</strong>уши и<br />
сле<strong>д</strong> то ва отново <strong>д</strong>а започнеш като сту<strong>д</strong>ент с 83 лева.<br />
По какъв начин възп<strong>р</strong>иемахте то га ва Аме<strong>р</strong>ика и Бълга<strong>р</strong>ия, с<strong>р</strong>ав нени<br />
е<strong>д</strong> на с <strong>д</strong><strong>р</strong>уга?<br />
Аме<strong>р</strong>ика и Бълга<strong>р</strong>ия естествено се <strong>р</strong>азличаваха по много неща, и<br />
човек е<strong>д</strong>ва ли би могъл <strong>д</strong>а ги с<strong>р</strong>авнява. Но имаше и неочаквани общи<br />
че<strong>р</strong>ти, които ми нап<strong>р</strong>авиха впечатление. Имам усещането, че в<br />
та ка на<strong>р</strong>ечения Съветски блок, по<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и ог<strong>р</strong>омния вът<strong>р</strong>ешен паза<strong>р</strong> и<br />
O. Univ-<strong>Prof</strong>. <strong>Dr</strong>.<br />
<strong>Heinz</strong> <strong>Miklas</strong><br />
Einer der wenigen Ausländer, die sich mit<br />
der bulgarischen Sprache und Geschichte so<br />
gut auskennen<br />
Text: Ivelina Kovanlaschka<br />
Übersetzung: Irina Hantschl<br />
<strong>Prof</strong>. <strong>Miklas</strong>, wie hat Ihre Freundschaft mit Bulgarien angefangen und<br />
was hat Sie dorthin geführt?<br />
Damals studierte ich Slawistik in Graz und nach drei Jahren Studium verspürte<br />
ich das Bedürfnis in ein slawisches Land zu reisen. Ursprünglich<br />
wollte ich nach Russland fahren, aber damals gab es für ganz Österreich<br />
nur zwei Stipendienplätze. Die anderen zwei Möglichkeiten waren Serbien<br />
oder Bulgarien. Ich habe Bulgarien gewählt, weil<br />
die Sprache interessanter für mich war. Meine Wahl<br />
wurde auch dadurch beeinflusst, dass ich damals<br />
sehr gerne sang. Die bulgarischen Sänger wie Nikolai<br />
Gjaurov und Boris Christov waren sehr bekannt<br />
und ich habe mir gedacht, dass wenn aus Bulgarien<br />
solche großartigen Sänger stammen, das Land sehr<br />
gute Musikschulen haben dürfte. Und tatsächlich<br />
habe ich so eine Schule gefunden. Ich habe angefangen<br />
im Wintersemester Slawistik an der Universität<br />
Sofia zu studieren und im nächsten Jahr hatte ich<br />
bereits die Möglichkeit bei Hristo Brumbarov und<br />
L. Jablenska in der Musikakademie zu singen.<br />
Haben Sie Bulgarisch leicht gelernt?<br />
Es war nicht besonders schwierig, weil es mich interessiert<br />
hat. Natürlich war die kyrillische Schrift am<br />
Anfang eine Art Barriere, aber nach einem halben<br />
Jahr wurde das auch eine Selbstverständlichkeit.<br />
Wie lang waren Sie damals in Bulgarien?<br />
Ich habe zwei Jahre in Bulgarien verbracht. Ein Jahr<br />
als Austauschstudent und danach noch ein Jahr, als ich Literatur für meine<br />
Dissertation gesammelt habe. Das zweite Jahr habe ich hauptsächlich<br />
in den Bibliotheken verbracht – vor allem in der Nationalbibliothek und<br />
in der Bibliothek der Akademie. Zwischen den zwei Aufenthalten war ich<br />
auch eine Zeit lang in den USA, um zu arbeiten und Geld zu verdienen. Ich<br />
habe als Kellner im Restaurant eines großen Schiffes im Karibischen Meer<br />
angefangen und wurde nach einem halben Jahr Manager, aber nach meiner<br />
Rückkehr wurde ich wieder ein „kleiner“ Student. Das war eine radikale<br />
Veränderung – wenn man Vorgesetzter von 130 Leuten war, ist es schwierig<br />
wieder als Student mit einem Einkommen von 83 Leva zu leben.<br />
Welchen Eindruck hatten Sie damals von Amerika und von Bulgarien,<br />
vor allem, wenn man die zwei Länder miteinander vergleicht?<br />
Amerika und Bulgarien waren natürlich in vieler Hinsicht unterschiedlich,<br />
und ich kann sie kaum miteinander vergleichen. Aber es gab auch unerwartete<br />
Ähnlichkeiten, die mich beeindruckten. Ich habe das Gefühl, dass<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
PORTRAIT<br />
5
пла новото стопанство, <strong>р</strong>азнооб<strong>р</strong>азието на стоките беше све<strong>д</strong>ено <strong>д</strong>о ми -<br />
нимум, сякаш от Сиби<strong>р</strong> <strong>д</strong>о Бълга<strong>р</strong>ия се п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>лагаха само е<strong>д</strong>ни и съ щи<br />
неща. Аналогична ситуация наме<strong>р</strong>их и в САЩ: поне по евтините ма -<br />
газини виж<strong>д</strong>ах е<strong>д</strong>ни и същи стоки и често не можах <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>я това, кое -<br />
то исках. Спомням си и още нещо, което се отнася особено <strong>д</strong>о СССР.<br />
Когато се опитах <strong>д</strong>а оти<strong>д</strong>а за пъ<strong>р</strong>ви път в Съветския Съюз, ми съз <strong>д</strong>а<strong>д</strong>оха<br />
големи т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>ности, <strong>д</strong>окато получа <strong>д</strong>окументи, а на г<strong>р</strong>аницата всич ко<br />
беше <strong>р</strong>азгле<strong>д</strong>ано из <strong>д</strong>етайли, от паспо<strong>р</strong>та <strong>д</strong>о най-малкото теф те<strong>р</strong>че <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и.<br />
А аз бях п<strong>р</strong>осто сту<strong>д</strong>ент. В Аме<strong>р</strong>ика, лично аз, не бях п<strong>р</strong>е живял такива<br />
п<strong>р</strong>емеж<strong>д</strong>ия, но ви<strong>д</strong>ях как <strong>д</strong><strong>р</strong>уги хо<strong>р</strong>а на летището бя ха конт<strong>р</strong>оли<strong>р</strong>ани по<br />
същия начин, по който аз бях на Съветската г<strong>р</strong>а ни ца.<br />
Случвало ли Ви се е <strong>д</strong>а се сблъскате с особени т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>ности по в<strong>р</strong>еме на<br />
п<strong>р</strong>естоя си в Бълга<strong>р</strong>ия?<br />
Не, в Бълга<strong>р</strong>ия нямах особени т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>ности, само ве<strong>д</strong>нъж исках <strong>д</strong>а оти<strong>д</strong>а <strong>д</strong>о<br />
Ту<strong>р</strong>ция с п<strong>р</strong>иятели от посолството. С тяхната кола оти<strong>д</strong>охме <strong>д</strong>о ту<strong>р</strong> ска та<br />
г<strong>р</strong>аница и на митницата ме попитаха къ<strong>д</strong>е са ми ските, които бях внесъл<br />
в Бълга<strong>р</strong>ия п<strong>р</strong>и и<strong>д</strong>ването си от Авст<strong>р</strong>ия. Това се случваше п<strong>р</strong>ез май, и аз<br />
им отгово<strong>р</strong>их, че са в сту<strong>д</strong>ентското общежитие. Казаха ми: “Вие без тези<br />
ски не може <strong>д</strong>а напуснете ст<strong>р</strong>аната”. И аз останах на г<strong>р</strong>аницата с 5 лева в<br />
<strong>д</strong>жоба. Не искаха <strong>д</strong>а ме пуснат без ските и толкова. На г<strong>р</strong>аницата нямаше<br />
нито влак, нито <strong>д</strong><strong>р</strong>уго п<strong>р</strong>евозно с<strong>р</strong>е<strong>д</strong> ство. Доб<strong>р</strong>е че сле<strong>д</strong> час мина и ме взе<br />
е<strong>д</strong>на ту<strong>р</strong>ска кола, която пъ ту ва ше към Бълга<strong>р</strong>ия, и ме зака<strong>р</strong>а <strong>д</strong>о Хасково.<br />
Като ме оставиха там, чу <strong>д</strong>ей ки се какво <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>авя, оти<strong>д</strong>ох на га<strong>р</strong>ата и<br />
започнах <strong>д</strong>а <strong>р</strong>азглеж<strong>д</strong>ам <strong>р</strong>аз писанието на влаковете, и по-конк<strong>р</strong>етно <strong>д</strong>о<br />
къ<strong>д</strong>е мога <strong>д</strong>а стигна с 5 лева. Ви<strong>д</strong>ях, че Бу<strong>р</strong>гас е е<strong>д</strong>на от възможностите, и<br />
понеже там имах п<strong>р</strong>ия телка от Музикалната Ака<strong>д</strong>емия, <strong>р</strong>еших <strong>д</strong>а взема<br />
нощния влак и <strong>д</strong>а й оти<strong>д</strong>а <strong>д</strong>а гости. И така, вместо <strong>д</strong>а оти<strong>д</strong>а в Ту<strong>р</strong>ция, си<br />
п<strong>р</strong>ека<strong>р</strong>ах мно го хубаво на мо<strong>р</strong>ето в Бу<strong>р</strong>гас.<br />
Как се за<strong>р</strong>о<strong>д</strong>и Бълга<strong>р</strong>истиката във Виенски Униве<strong>р</strong>ситет и кои бя ха<br />
най-силните Ви а<strong>р</strong>гументи, за <strong>д</strong>а спечелите <strong>р</strong>ъково<strong>д</strong>ството на Уни ве<strong>р</strong>ситета<br />
за и<strong>д</strong>еята?<br />
Във факултета и в нашия институт това начинание се <strong>р</strong>а<strong>д</strong>ваше на<br />
истинска по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епа. П<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и <strong>д</strong>а отво<strong>р</strong>им обаче Бълга<strong>р</strong>истиката във Виена,<br />
имаше Бълга<strong>р</strong>истичен центъ<strong>р</strong> в Залцбу<strong>р</strong>г, по<strong>д</strong> <strong>р</strong>ъ ко во<strong>д</strong> ството на <strong>П<strong>р</strong>оф</strong>.<br />
К<strong>р</strong>онщейне<strong>р</strong>, който, по<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и близкото пен сио ни <strong>р</strong>ане на п<strong>р</strong>офесо<strong>р</strong>а, беше<br />
в п<strong>р</strong>оцеса на затва<strong>р</strong>яне.<br />
Имах ме много убе<strong>д</strong>ителни а<strong>р</strong>гументи за съз<strong>д</strong>аването на Бълга<strong>р</strong>истика<br />
във Виенски униве<strong>р</strong>ситет. От е<strong>д</strong>на ст<strong>р</strong>ана беше ясно, че Бълга<strong>р</strong>ия<br />
ще бъ<strong>д</strong>е член на Ев <strong>р</strong>о пейския съюз, от <strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>ана Авст<strong>р</strong>ия геополитически<br />
винаги е имала инте<strong>р</strong>ес към це лия <strong>р</strong>егион на Балканския<br />
полуост<strong>р</strong>ов. Ос вен това Бълга<strong>р</strong>ия и Авст<strong>р</strong>ия още от С<strong>р</strong>е<strong>д</strong> новековието<br />
са били свъ<strong>р</strong>зани по <strong>р</strong>а<strong>д</strong>и <strong>р</strong>азлични п<strong>р</strong>ичини. Ние има ме е<strong>д</strong>на <strong>д</strong>оста<br />
<strong>д</strong>ълбока и, бих си позволил <strong>д</strong>а кажа, хубава, съвместна исто<strong>р</strong>ия, или<br />
по не от<strong>д</strong>елни моменти от нея. В <strong>д</strong>опълнение, във Виена сле<strong>д</strong>ват много<br />
бълга<strong>р</strong>ски сту<strong>д</strong>енти. П<strong>р</strong>е<strong>д</strong> полагаме, че те са около 3 или 4 хиля<strong>д</strong>и, които<br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> став ляват е<strong>д</strong>на <strong>д</strong>об<strong>р</strong>а основа за бъ<strong>д</strong>ещи бълга<strong>р</strong>исти. Но има и <strong>д</strong><strong>р</strong>уги<br />
п<strong>р</strong>ичини – изглеж<strong>д</strong>а бълга<strong>р</strong>ите обичат Авст<strong>р</strong>ия, и авст<strong>р</strong>ийците оби чат<br />
Бъл га <strong>р</strong>ия. Има не що, което не може <strong>д</strong>а се обяс ни с циф<strong>р</strong>и или со ли<strong>д</strong>ни<br />
а<strong>р</strong> гу менти, то мо же <strong>д</strong>а се обяс ни само ка то симпатия, която възниква<br />
винаги, когато хо<strong>р</strong>ата са си близки по ха<strong>р</strong>акте<strong>р</strong> и по <strong>д</strong>ух. Тази близост<br />
ме ка<strong>р</strong>а <strong>д</strong>а си мисля, че бълга<strong>р</strong>ите се чувстват по-<strong>д</strong>об<strong>р</strong>е в Авст<strong>р</strong>ия<br />
отколкото в <strong>д</strong><strong>р</strong>уги, така на<strong>р</strong>ечени, ев<strong>р</strong>опейски ст<strong>р</strong>ани. Това оп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>еление<br />
все още ми е ст<strong>р</strong>ан но, защо то <strong>д</strong>неш но то <strong>р</strong>аз витие е всъщ ност е<strong>д</strong>но<br />
в<strong>р</strong>ъ щане към миналото. Това, което ме впечатлява в момента е, че Авin<br />
dem so genannten Sowjetblock, aufgrund des enormen Marktes und der<br />
Planwirtschaft, die Warenvielfalt minimal war. Als würde man von Sibirien<br />
bis Bulgarien die gleichen Waren anbieten. Ähnliches habe ich in Amerika<br />
erlebt. Zumindest in den Billiggeschäften habe ich immer die gleichen Waren<br />
gesehen und oft konnte ich nicht finden, was ich wollte. Ich kann mich<br />
an noch etwas erinnern, was vor allem die UdSSR betrifft. Als ich das erste<br />
Mal in die Sowjetunion fahren wollte, hatte ich große Schwierigkeiten, die<br />
nötigen Papiere zu bekommen und an der Grenze wurden alle Papiere sehr<br />
sorgfältig überprüft, beginnend vom Pass bis zum kleinsten Notizbuch. Ich<br />
war aber nur ein Student. In Amerika habe ich persönlich keine Schwierigkeiten<br />
gehabt, aber ich habe gesehen, wie andere in einer ähnlichen Art wie<br />
an der sowjetischen Grenze kontrolliert wurden.<br />
Hatten Sie besondere Schwierigkeiten während Ihres Bulgarien-Aufenthaltes?<br />
Nein, in Bulgarien hatte ich keine besonderen Schwierigkeiten. Nur einmal<br />
wollte ich mit Freunden von der Botschaft in die Türkei fahren. Mit ihrem<br />
Auto sind wir zur türkischen Grenze gefahren. Am Zoll wurde ich gefragt,<br />
wo meine Ski sind, die ich bei meiner Einreise in Bulgarien eingeführt<br />
habe. Das mit der türkischen Grenze war im Mai und ich habe den<br />
Zöllnern erklärt, dass meine Ski im Studentenheim waren. Sie<br />
haben mir geantwortet: „Ohne diese Ski können Sie das Land<br />
nicht verlassen“. Und dann bin ich an der Grenze geblieben,<br />
mit fünf Leva in der Tasche. Sie wollten mich ohne Ski<br />
einfach nicht ausreisen lassen. An der Grenze gab<br />
es weder einen Zug, noch andere öffentliche Verkehrsmittel.<br />
Gut dass nach einer Stunde ein türkisches<br />
Auto, das nach Bulgarien fuhr, mich<br />
mitgenommen und bis Haskovo gebracht<br />
hat. Dort bin ich zum Bahnhof gegangen<br />
und habe die Bahnfahrpläne studiert. Konkret<br />
wollte ich wissen, wie weit ich mit 5 Leva kommen<br />
kann. Ich habe gesehen, dass Burgas eine der möglichen<br />
Destinationen war, und da ich dort eine Freundin<br />
aus der Musikakademie hatte, beschloss ich, den Nachtzug zu<br />
nehmen und sie zu besuchen. Und so, statt in die Türkei zu fahren,<br />
habe ich einige sehr schöne Tage am Meer in Burgas verbracht.<br />
Wie entstand die Bulgaristik an der Uni-Wien und mit<br />
welchen Argumenten konnten Sie den Vorstand des Slawistikinstitutes<br />
für diese Idee gewinnen?<br />
Dieses Vorhaben hatte große Unterstützung sowohl innerhalb<br />
der Slawistik als auch in unserem Institut. Bevor wir<br />
das Institut für Bulgaristik in Wien eröffneten, gab es schon<br />
ein bulgaristisches Zentrum in Salzburg, geleitet von <strong>Prof</strong>.<br />
Kronsteiner. Allerdings musste auf Grund der bevorstehenden<br />
Pensionierung des <strong>Prof</strong>essors das Institut geschlossen<br />
werden. Wir hatten sehr überzeugende Argumente für die<br />
Eröffnung eines Instituts für Bulgaristik an der Uni-Wien.<br />
Einerseits war es klar, dass Bulgarien Mitglied der EU werden<br />
wird. Andererseits hatte Österreich schon immer ein geopolitisches<br />
Interesse an der gesamten Balkanregion gehabt.<br />
Außerdem waren Bulgarien und Österreich schon seit dem<br />
Mittelalter aus verschiedenen Gründen miteinander verbunden. Wir haben<br />
eine sehr enge, und ich erlaube mir zu behaupten, eine sehr schöne gemeinsame<br />
Geschichte, oder zumindest einzelne Momente aus der Geschichte.<br />
Ивелина п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> б<br />
повечето книги<br />
Ivelina vor den<br />
wo die meisten<br />
6 ПОРТРЕТ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
ст<strong>р</strong>ия е най-големият инвестито<strong>р</strong> в Бъл га<strong>р</strong>ия. Очеви<strong>д</strong>но имаме со ли<strong>д</strong> ни<br />
икономически в<strong>р</strong>ъзки, които се от <strong>р</strong>азяват и на инте<strong>р</strong>еса на ме <strong>д</strong>иите към<br />
Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
Какви са вашите впечатления за инте<strong>р</strong>еса към Бълга<strong>р</strong>истиката в<br />
Авст<strong>р</strong>ия?<br />
Тук има <strong>д</strong>оста голям инте<strong>р</strong>ес към Бълга<strong>р</strong>истиката, въп<strong>р</strong>еки че т<strong>р</strong>ябва<br />
<strong>д</strong>а п<strong>р</strong>изная, че все още основен п<strong>р</strong>оцент от сту<strong>д</strong>ентите ни все пак са<br />
бълга<strong>р</strong>и. Но спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong> мен с в<strong>р</strong>емето това ще се п<strong>р</strong>омени. От 2002 го<strong>д</strong>. във<br />
Виенски униве<strong>р</strong>ситет имаме специалност Бълга<strong>р</strong>истика и п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>полагам,<br />
че сле<strong>д</strong> 5 или 10 го<strong>д</strong>ини съотношението бълга<strong>р</strong>и/авст<strong>р</strong>ийци ще се из <strong>р</strong>авни.<br />
Сега имаме 1600 слависти, от които 45 са бълга<strong>р</strong>исти. Като циф <strong>р</strong>а<br />
не изглеж<strong>д</strong>а много, но е е<strong>д</strong>но много <strong>д</strong>об<strong>р</strong>о начало. Сигу<strong>р</strong>ен съм, че сле<strong>д</strong><br />
в<strong>р</strong>еме ще станат повече.<br />
В такъв случай сту<strong>д</strong>ентите бълга<strong>р</strong>исти не могат <strong>д</strong>а се оплачат от п<strong>р</strong>епъл<br />
не ни семина<strong>р</strong>и и липса на внимание от ст<strong>р</strong>ана на п<strong>р</strong>о фе со <strong>р</strong>и те?<br />
Ни най-малко. Но имаме и такива лекции, които всички т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а посе<br />
тят и <strong>р</strong>азби<strong>р</strong>а се, нещата там са съвсем <strong>д</strong><strong>р</strong>уги. Нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong> в лекцията<br />
по ста <strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>истика, цъ<strong>р</strong>ковно-славянски с <strong>д</strong><strong>р</strong>уги <strong>д</strong>уми, п<strong>р</strong>ез миналия<br />
се местъ<strong>р</strong> имаше записани 126 сту<strong>д</strong>ента. 126 <strong>д</strong>уши в е<strong>д</strong>на лекция, това<br />
е ог<strong>р</strong>омно число. Аз лично во<strong>д</strong>я ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ски, и всичко, което<br />
е свъ<strong>р</strong> зано с бълга<strong>р</strong>истиката, с езикознанието и ста<strong>р</strong>ата<br />
лите<strong>р</strong>ату<strong>р</strong>а. Пе <strong>р</strong>ио<strong>д</strong>ът, които обхващаме в п<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>амата<br />
по ста<strong>р</strong>а лите<strong>р</strong>ату<strong>р</strong>а, е от са мо то начало <strong>д</strong>о Паисий. В<br />
езикознанието се занимаваме с исто<strong>р</strong>ията на бълга<strong>р</strong>ския<br />
език и <strong>р</strong>азвитието му <strong>д</strong>о <strong>д</strong>ен <strong>д</strong>нешен.<br />
Wenn das Altbulgarisch eine so bedeutende Rolle hat, welchen Platz<br />
nimmt die bulgarische Sprache in der Bibliothek des Instituts für<br />
Slawistik ein?<br />
Ich würde sagen, dass unsere bulgaristische Bibliothek immer noch sehr be-<br />
иблиотеката на п<strong>р</strong>оф. <strong>Миклас</strong>:<br />
са на бълга<strong>р</strong>ски език.<br />
ücherregalen von <strong>Prof</strong>. <strong>Miklas</strong>,<br />
Bücher auf Bulgarisch sind.<br />
Каква е <strong>р</strong>олята, която иг<strong>р</strong>ае<br />
ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ският език в<br />
семейството на славянските<br />
езици?<br />
Ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ският е е<strong>д</strong>инственият<br />
писмен език от най-ста<strong>р</strong>о в<strong>р</strong>еме, т.е.<br />
от в<strong>р</strong>емето, когато Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий са<br />
съз<strong>д</strong>али своята азбука. Ста <strong>р</strong>о бълга<strong>р</strong>ският<br />
е бил основата за тогава изг<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>ания от тях<br />
писмен език, който по<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и после<strong>д</strong>валото му<br />
<strong>р</strong>азвитие и функция в немската те<strong>р</strong> ми нология<br />
на<strong>р</strong>ичаме “ста<strong>р</strong>оцъ<strong>р</strong>ковнославянски”. Той<br />
иг<strong>р</strong>ае особена <strong>р</strong>о ля в славистиката, понеже<br />
сле<strong>д</strong> в<strong>р</strong>еме стана е<strong>д</strong>ин меж<strong>д</strong>уна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен ме <strong>д</strong>иум<br />
на всички тогавашни п<strong>р</strong>авославни славяни.<br />
От Бълга<strong>р</strong>ия <strong>д</strong>о Ру сия всички са писали на<br />
ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ски в <strong>р</strong>азличните му <strong>р</strong>е<strong>д</strong>акции, както<br />
казваме ние. Д<strong>р</strong>уга п<strong>р</strong>ичина, за<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и която е<br />
е<strong>д</strong>ин от най-важните ези ци във славистиката,<br />
е че ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ският е най-близкият език <strong>д</strong>о<br />
<strong>р</strong>еконст<strong>р</strong>уи<strong>р</strong>ания п<strong>р</strong>аславянски.<br />
Сле<strong>д</strong> като на ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ския е от<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ено<br />
такова внимание, какво място е от<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ено на<br />
бълга<strong>р</strong>ския в библиотеката на славистите?<br />
Бих казал, че все още нашата бълга<strong>р</strong>истична библиотека е <strong>д</strong>оста<br />
ск<strong>р</strong>омна. Имаме нуж<strong>д</strong>а от много книги. Имаме някои нови авто<strong>р</strong>и, но<br />
повечето неща са по-ста<strong>р</strong>и из<strong>д</strong>ания. От по-ста<strong>р</strong>ите писатели като Ва-<br />
Darüber hinaus studieren in Wien sehr viele bulgarische StudentInnen. Ich<br />
vermute, sie sind 3 oder 4 Tausend, was ein großes Potential für zukünftige<br />
Bulgaristen bietet. Aber es gibt auch andere Gründe – anscheinend lieben<br />
die Bulgaren Österreich und die Österreicher lieben Bulgarien. Es gibt etwas,<br />
das man nicht mit Zahlen oder soliden Argumenten erklären kann,<br />
sondern nur mit Sympathie, die immer dann entsteht, wenn die Menschen<br />
auf der gleichen Welle sind. Aufgrund dieser Nähe glaube ich, fühlen sich<br />
die Bulgaren in Österreich wohler, als in anderen sogenannten europäischen<br />
Ländern. Dieser Begriff (europäisch) verwundert mich immer noch, weil<br />
die aktuelle Tendenz eine Rückkehr zur Vergangenheit ist. Im Moment beeindruckt<br />
mich am meisten, dass Österreich der größte Investor in Bulgarien<br />
ist. Anscheinend haben wir solide wirtschaftliche Beziehungen, die sich<br />
auch auf das Medieninteresse an Bulgarien auswirken.<br />
Wie groß ist, Ihrer Meinung nach, das Interesse an der Bulgaristik in Österreich?<br />
Das Interesse an der Bulgaristik hier ist sehr groß, obwohl ich zugeben muss,<br />
dass immer noch der Hauptteil der Studierenden Bulgaren sind. Aber ich<br />
glaube, dass sich das mit der Zeit ändern wird. Wir haben das Fach Bulgaristik<br />
seit 2002 an der Uni-Wien und, ich vermute, dass wir in 5 oder 10<br />
Jahren ein ausgeglichenes Verhältnis zwischen Bulgaren und Österreichern<br />
haben werden. Momentan haben wir 1600 Slawisten, 45 von ihnen sind Bulgaristen.<br />
Es schaut wenig aus, aber es ist ein sehr guter Anfang. Ich bin mir<br />
sicher, dass sie später mehr werden.<br />
Die Studierenden am Institut für Bulgaristik können sich also wegen<br />
Mangel an Seminarplätzen oder Aufmerksamkeit seitens der <strong>Prof</strong>essoren<br />
gar nicht beklagen?<br />
Gar nicht. Aber es gibt auch allgemeine Vorlesungen, die alle besuchen müssen<br />
und dort schaut es natürlich anders aus. Zum Beispiel in der Vorlesung<br />
„Altbulgarisch“ oder „Kirchenslawische Sprache“ haben sich 126 Studierende<br />
angemeldet. 126 ist eine enorme Zahl für eine Vorlesung. Ich persönlich<br />
unterrichte „Altbulgarisch“ und alles, was mit der Bulgaristik, mit der Linguistik<br />
und mit der Altliteratur zusammen hängt. Die Altliteratur umfasst<br />
den Zeitraum von der Gründung Bulgariens bis Paiisii (Anm.des Übersetzers:<br />
Paisii Hilendarski). In der Linguistik beschäftigen wir uns mit der Geschichte<br />
der bulgarischen Sprache und ihrer Entwicklung bis heute.<br />
Welche Rolle spielt das Altbulgarische in der Familie der slawischen<br />
Sprachen?<br />
Das Altbulgarische ist die erste schriftliche slawische Sprache, die noch aus<br />
der Zeit stammt, als Kyrill und Methodij ihr Alphabet geschaffen haben. Altbulgarisch<br />
war das Fundament für die von ihnen geschaffene schriftliche<br />
Sprache, die wir „Altkirchenslawisch“ nennen, aufgrund ihrer konsequenten<br />
Entwicklung und ihre Funktion in der deutschen Terminologie. Das Altbulgarische<br />
spielt eine besondere Rolle in der Slawistik, da es sich als ein internationales<br />
Kommunikationsmedium für alle damaligen orthodoxen Slawen<br />
etabliert hatte. Von Bulgarien bis Russland haben alle in Altbulgarisch in<br />
seinen unterschiedlichen, wie wir sie nennen, Fassungen geschrieben. Ein<br />
anderer Grund für seine herausragende Rolle in der Slawistik ist, dass das<br />
Altbulgarische am ähnlichsten dem rekonstruierten Altslawischen ist.<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
PORTRAIT<br />
7
зов и Алеко Константинов имаме книги, но от новите авто<strong>р</strong>и е<strong>д</strong>ва ли<br />
ще наме<strong>р</strong>ите много. Обикновено получавам книгите от самите авто<strong>р</strong>и<br />
или си ги купувам от София, и винаги <strong>д</strong>авам на сту<strong>д</strong>ентите си книги<br />
и от моята лична библиотека. Е<strong>д</strong>на много малка част от книгите ни са<br />
по<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ени от бълга<strong>р</strong>ски агенции или институции. Спомням си по в<strong>р</strong>емето<br />
на То<strong>д</strong>о<strong>р</strong> Живков имаше е<strong>д</strong>ин центъ<strong>р</strong> за Бълга<strong>р</strong>истика, който всяка<br />
го<strong>д</strong>ина <strong>д</strong>а<strong>р</strong>яваше <strong>д</strong>оста книги на всички институции, къ<strong>д</strong>ето се учеше<br />
бълга<strong>р</strong>ски. В <strong>д</strong>нешно в<strong>р</strong>еме не съм чул за агенция, която <strong>д</strong>а <strong>д</strong>а <strong>р</strong>я ва<br />
книги. Но има от<strong>д</strong>елни учени, както бълга<strong>р</strong>и така и <strong>д</strong><strong>р</strong>уги, които са се<br />
ангажи<strong>р</strong>али <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>оставят своите книги на нашата библиотека.<br />
Смятате ли, че с влизането на Бълга<strong>р</strong>ия в Ев<strong>р</strong>опейския Съюз, ще на<strong>р</strong>асне<br />
и инте<strong>р</strong>есът към бълга<strong>р</strong>ската лите<strong>р</strong>ату<strong>р</strong>а в Авст<strong>р</strong>ия и бъл га<strong>р</strong> -<br />
ските авто<strong>р</strong>и ще станат по-известни?<br />
Ще имат естествено повече шансове. Когато е<strong>д</strong>на ст<strong>р</strong>ана и е<strong>д</strong>ин на<strong>р</strong>о<strong>д</strong><br />
ста ва по-известен, тогава култу<strong>р</strong>ата му също се <strong>р</strong>а<strong>д</strong>ва на по-голям инте<strong>р</strong>ес,<br />
както <strong>р</strong>азби<strong>р</strong>а се и белет<strong>р</strong>истиката му. За сега п<strong>р</strong>облемът е, че нямаме<br />
<strong>д</strong>остатъчно п<strong>р</strong>ево<strong>д</strong>ачи. А от тях зависи най-много. Ако ня ма п<strong>р</strong>ево<strong>д</strong>ачи,<br />
то тогава няма и такава п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>укция. Но с в<strong>р</strong>емето ще ста не.<br />
Каква е основната тема на Вашите изсле<strong>д</strong>вания?<br />
Напосле<strong>д</strong>ък най-любимата тема на моите изсле<strong>д</strong>вания са писмените системи,<br />
глаголицата и ки<strong>р</strong>илицата. В момента се занимавам с гла го ли цата,<br />
като <strong>р</strong>азглеж<strong>д</strong>ам както п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>исто<strong>р</strong>ията и исто<strong>р</strong>ията й, така и те зи и<strong>д</strong>еи,<br />
които Константин-Ки<strong>р</strong>ил е имал, когато е съз<strong>д</strong>ал азбуката. Как е <strong>р</strong>исувал<br />
буквите, с каква цел, по какъв начин,<br />
какви изво<strong>р</strong>и е из ползвал, какви <strong>д</strong><strong>р</strong>уги<br />
ш<strong>р</strong>ифтове? Каква е била целта на неговата<br />
<strong>р</strong>а бо та, какво е искал <strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е? Писмо за<br />
е<strong>д</strong>ин на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>, който влиза в об щата екумения<br />
на х<strong>р</strong>истиянството, <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и бих казал в<br />
х<strong>р</strong>истиянския ми<strong>р</strong>? Затова той би могъл <strong>д</strong>а<br />
избе<strong>р</strong>е г<strong>р</strong>ъцкия ш<strong>р</strong>ифт и <strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е още ня -<br />
колко букви за останалите звуци, които ги<br />
няма в г<strong>р</strong>ъцкия език. Но той е съз<strong>д</strong>ал е<strong>д</strong>на<br />
нова азбука, защо именно? Понеже е имал<br />
целта <strong>д</strong>а по<strong>д</strong>че<strong>р</strong>тае култу<strong>р</strong>ната влиятелност<br />
на славянския на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>, и, може би, <strong>д</strong>а тъ<strong>р</strong>си<br />
е<strong>д</strong>ин т<strong>р</strong>ети път меж<strong>д</strong>у източната и запа<strong>д</strong>ната т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>иция на тогавашната<br />
цъ<strong>р</strong>ква, е<strong>д</strong>ин общ път меж<strong>д</strong>у Рим и Константинопол. Имам усещането,<br />
че Константин-Ки<strong>р</strong>ил е имал именно това п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ви<strong>д</strong>: в е<strong>д</strong> но в<strong>р</strong>еме, когато<br />
<strong>р</strong>азцепването меж<strong>д</strong>у <strong>д</strong>вата големи блока е започвало <strong>д</strong>а става още поосезателно.<br />
Die Buchstaben von Konstantin und deren Namen<br />
Успявате ли, благо<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ение на източниците, които ползвате за<br />
изсле<strong>д</strong>ванията си, <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ите и потвъ<strong>р</strong>ж<strong>д</strong>ение на тезата си?<br />
Да. Има известни от<strong>д</strong>елни откъси от житието му, от които научаваме<br />
за оп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>елени че<strong>р</strong> ти на самото писмо в исто<strong>р</strong>ическия хо<strong>д</strong> на Ки<strong>р</strong>ило-<br />
Ме то<strong>д</strong>иевата мисия, кои то показват, че такъв т<strong>р</strong>ети път на ис тина е<br />
съществувал. Нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong>, сле<strong>д</strong> смъ<strong>р</strong>тта на Константин-Ки<strong>р</strong>ил, Ме то <strong>д</strong>ий<br />
съз<strong>д</strong>ава е<strong>д</strong>на нова а<strong>р</strong>хиепископия, коя то е била част от <strong>р</strong>имската сфе <strong>р</strong>а<br />
на влияние, но <strong>д</strong>онякъ<strong>д</strong>е се е п<strong>р</strong>изнавала и от Константинопол. Зна чи<br />
<strong>д</strong>вамата б<strong>р</strong>атя са били <strong>р</strong>азвили някакъв план още п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и <strong>д</strong>а т<strong>р</strong>ъг нат за Рим,<br />
който <strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е е<strong>д</strong>на нова славянска а<strong>р</strong>хиепископия с бла гословията и<br />
на <strong>д</strong>вете големи цъ<strong>р</strong>кви. Tова звучи много мо<strong>д</strong>е<strong>р</strong>но, по <strong>р</strong>а<strong>д</strong>и <strong>д</strong>нешните<br />
тен<strong>д</strong>енции на екоменизъм и п<strong>р</strong>исъе<strong>д</strong>иняването на славянските ст<strong>р</strong>ани<br />
scheiden ist. Wir brauchen viele Bücher. Wir haben einige moderne Autoren,<br />
aber die meisten Ausgaben sind alt. Wir haben Bücher von den „alten“<br />
Schriftstellern wie Vazov und Aleko Konstantinov, aber von den neueren<br />
Autoren werden Sie kaum etwas finden. Normalerweise bekomme ich die<br />
Bücher von den Autoren selbst oder ich kaufe sie mir aus Sofia. Ich leihe<br />
immer meinen StudentInnen Bücher aus meiner eigenen Bibliothek. Ein<br />
sehr kleiner Teil unserer Bücher wurde uns von bulgarischen Institutionen<br />
geschenkt. Ich kann mich erinnern, dass es unter Todor Shivkov ein Zentrum<br />
für Bulgaristik gab, das jedes Jahr jeder Institution, in der Bulgarisch<br />
unterrichtet wurde, viele Bücher schenkte. Heutzutage habe ich von keiner<br />
Institution gehört, die Bücher verschenkt. Aber es gibt einige Wissenschafter<br />
– sowohl Bulgaren als auch andere - die sich verpflichtet haben, ihre Bücher<br />
unserer Bibliothek zur Verfügung zu stellen.<br />
Glauben Sie, dass mit dem EU-Beitritt Bulgariens, das Interesse für<br />
die bulgarische Literatur steigen wird und die bulgarischen Autoren<br />
bekannter werden?<br />
Sie werden natürlich mehr Chancen haben. Wenn ein Land und ein Volk<br />
bekannter werden, erfreut sich auch seine Kultur und natürlich auch seine<br />
Belletristik eines größeren Interesses. Das Problem ist, dass wir noch nicht<br />
genug Dolmetscher haben. Von denen hängt das Meiste ab. Wenn es keine<br />
Dolmetscher gibt, gibt es auch keine solche Produktion. Aber mit der Zeit<br />
wird das auch besser.<br />
Mit welchem zentralen Forschungsthema beschäftigen Sie sich?<br />
Mein Lieblingsforschungsthema in letzter Zeit sind<br />
die Schriftsysteme – „Glagolica“ und „Kyrillica“.<br />
Momentan beschäftige ich mich mit der „Glagolica“.<br />
Ich untersuche sowohl ihre Geschichte und Vorgeschichte,<br />
als auch die Ideen, die Konstantin hatte,<br />
als er das Alphabet geschaffen hat. Wie hat er die<br />
Buchstaben gemalt, warum, wie, welche Quellen<br />
hat er verwendet, welche anderen Schriftarten? Was<br />
war das Ziel seiner Arbeit, was wollte er erschaffen?<br />
Wollte er die Schrift eines Volkes erschaffen, das dier<br />
christlichen Gemeinschaft (ich würde sogar sagen<br />
„dem christlichen Universum“) beitritt? Für diesen<br />
Zweck hätte er die griechische Schrift verwenden<br />
können und nur ein paar neue Zeichen erschaffen, die im Griechischen<br />
nicht vorhanden sind. Aber er hat ein neues Alphabet erschaffen. Warum?<br />
Weil er den kulturellen Einfluss des slawischen Volkes unterstreichen wollte<br />
und weil er vielleicht einen dritten Weg zwischen der damaligen östlichen<br />
und westlichen Kirchentradition, nach einem gemeinsamen Weg zwischen<br />
Rom und Konstantinopel gesucht hat. Ich habe das Gefühl, dass Konstantin-<br />
Kyrill genau das vorhatte: in einer Zeit, wo die Spaltung zwischen den zwei<br />
großen Blöcken immer mehr spürbar wurde.<br />
Können die Quellen, die Sie für Ihre Recherchen benutzen, Ihre These<br />
bestätigen?<br />
Ja. Es gibt einige Abschnitte aus seinem Leben, aus denen wir über bestimmte<br />
Merkmale des Alphabets während der Mission von Kyrill und Methodii<br />
erfahren, die zeigen, dass so ein dritter Weg tatsächlich existiert hat.<br />
Zum Beispiel: nach dem Tod von Konstantin-Kyrill gründete Methodij eine<br />
neue Erzdiözese, die unter dem römischen Einfluss fiel, aber bis zu einem<br />
gewissen Grad auch von Konstantinopel anerkannt wurde. Das heißt, dass<br />
die zwei Brüder schon vor ihrer Reise nach Rom einen Plan entwickelt ha-<br />
8 ПОРТРЕТ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
към Ев<strong>р</strong>опейския съюз. Затова често казвам, че Бълга<strong>р</strong>ия за вто<strong>р</strong>и път се<br />
п<strong>р</strong>исъе<strong>д</strong>инява към Ев<strong>р</strong>опа, понеже това ве<strong>д</strong>нъж се е случило по в<strong>р</strong>емето<br />
на Бо<strong>р</strong>ис. Има много неща, които се повта<strong>р</strong>ят в момента.<br />
Бихте ли <strong>р</strong>азказали повече за и<strong>д</strong>еята и елементите, които Константин-<br />
Ки<strong>р</strong>ил е вг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ил в глаголицата?<br />
Константин-Ки<strong>р</strong>ил, също като а<strong>р</strong>хитект, който ст<strong>р</strong>ои цъ<strong>р</strong>ква, е съз<strong>д</strong>ал<br />
азбуката от се<strong>д</strong>ем елемента. По<strong>д</strong><strong>р</strong>еж<strong>д</strong>ал е елементите така, че всяка<br />
нова буква <strong>д</strong>а символизи<strong>р</strong>а нещо свещено. Не само във фо<strong>р</strong>мата си,<br />
буквите к<strong>р</strong>ият х<strong>р</strong>истиянски и<strong>д</strong>еи, но и в съчетанието си, като оставят<br />
впечатлението, че той е съз<strong>д</strong>ал азбуката не само като е<strong>д</strong>иници, както ние<br />
казваме, но и като съчетания. Сак<strong>р</strong>ални имена, като нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong> името<br />
на Х<strong>р</strong>истос, са били сък<strong>р</strong>атени. Да вземете за нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong><br />
аб<strong>р</strong>евиату<strong>р</strong>ата на Х<strong>р</strong>истос - <strong>д</strong>вете огле<strong>д</strong>ално поставени<br />
букви от <strong>д</strong>вете ст<strong>р</strong>ани на к<strong>р</strong>ъста. Е<strong>д</strong>но от обясненията<br />
е сле<strong>д</strong>ното - знакът от ляво е объ<strong>р</strong>нат на<strong>д</strong>олу, огле<strong>д</strong>ално<br />
поставеният знак от <strong>д</strong>ясно гле<strong>д</strong>а наго<strong>р</strong>е. В с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ата е<br />
поставен K<strong>р</strong>ъстът. Ако нап<strong>р</strong>авим аналогия с живота на Иисус, би<br />
означавало - <strong>р</strong>азпятието на Иисус и <strong>д</strong>вамата <strong>р</strong>азбойници от <strong>д</strong>вете му<br />
ст<strong>р</strong>ани. Този <strong>р</strong>азбойник, които гле<strong>д</strong>а с главата на<strong>д</strong>олу, е така на<strong>р</strong>еченият<br />
лош <strong>р</strong>азбойник, а <strong>д</strong>об<strong>р</strong>ият <strong>р</strong>азбойник, които гле<strong>д</strong>а наго<strong>р</strong>е, сле<strong>д</strong> като се е<br />
покаял зае<strong>д</strong>но с Иисус, отива на небето. На този етап можем <strong>д</strong>а отк<strong>р</strong>ием<br />
логиката в някои от тези съчетания, но не във всички. Има все още<br />
много <strong>д</strong>а се <strong>р</strong>аботи, но това все пак е е<strong>д</strong>но <strong>д</strong>об<strong>р</strong>о начало.<br />
Каква е <strong>р</strong>азликата меж<strong>д</strong>у глаголица и ки<strong>р</strong>илица, и какво е вашето<br />
обяснение, за това, че се е наложила ки<strong>р</strong>илицата?<br />
ben, der eine neue slawische Erzdiözese mit dem Segen der zwei großen Kirchen<br />
schaffen sollte. Das klingt sehr modern aufgrund des heutigen Trends<br />
zur Ökumene und des EU-Beitritts der slawischen Länder. Deshalb sage ich<br />
oft, dass Bulgarien zum zweiten Mal Europa beitritt, weil das schon einmal<br />
unter Boris geschehen ist. Es gibt im Moment viele Wiederholungen.<br />
Würden Sie uns mehr über die Idee und die Elemente, die Konstantin-<br />
Kyrill in der „Glagolica“ einbaute, erzählen?<br />
Genau wie ein Architekt, der eine Kirche erbaut, hat auch Konstantin-Kyrill<br />
das Alphabet aus sieben Elementen erschaffen. Er hat diese Elemente<br />
so geordnet, dass jeder neue Buchstabe etwas Heiliges symbolisiert. Nicht<br />
nur die Form der Buchstaben, sondern auch ihre Kombination verbergen<br />
christliche Ideen. Man hat den Eindruck, dass er die Schrift nicht<br />
nur als „Einheit“, wie wir sagen, erstellt hat, sondern auch als<br />
Komposition. Sakrale Namen, wie zum Beispiel der Name „Christus“,<br />
wurden verkürzt. So zum Beispiel besteht die Abkürzung<br />
für Christus aus den zwei sich widerspiegelnden Buchstaben auf<br />
beiden Seiten des Kreuzes. In der Mitte steht das Kreuz. Eine Analogie mit<br />
dem Leben von Jesus entspricht seiner Kreuzigung zusammen mit den zwei<br />
Räubern zu seinen beiden Seiten. Der Räuber, der mit dem Kopf nach unten<br />
schaut, ist der so genannte „böse Räuber“, und der „gute Räuber“, der nach<br />
oben schaut, fährt in den Himmel, nachdem er gemeinsam mit Jesus die<br />
eigene Sünde bereut hat. Zu diesem Zeitpunkt können wir bereits die Logik<br />
einiger der Kombinationen aufschlüsseln, aber noch nicht von allen. Es gibt<br />
noch viel zu tun, aber das ist auf jeden Fall ein guter Anfang.<br />
Wo liegt der Unterschied zwischen der Glagolica und der Kyrillica, und<br />
Изго<strong>д</strong>ни<br />
мобилни<br />
<strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и <strong>д</strong>о<br />
Бълга<strong>р</strong>ия!<br />
От ап<strong>р</strong>ил 2006 го<strong>д</strong>. на авст<strong>р</strong>ийския<br />
паза<strong>р</strong> навлезе мобилният опе<strong>р</strong>ато<strong>р</strong><br />
eety, п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>лагащ телефонни<br />
<strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и извън те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ията на<br />
Авст<strong>р</strong>ия по<strong>д</strong> мотото „Изго<strong>д</strong>ни<br />
мобилни <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и <strong>д</strong>о вкъщи”.<br />
С най-новата си та<strong>р</strong>ифа, eetybalkan,<br />
която ще бъ<strong>д</strong>е на паза<strong>р</strong>а в най-ско<strong>р</strong>о<br />
в<strong>р</strong>еме /от началото на месец август<br />
т.г./, eety конку<strong>р</strong>и<strong>р</strong>а с ниски цени за<br />
<strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и с чужбина, п<strong>р</strong>и това, за<br />
у<strong>д</strong>обство - от мобилен телефон.<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
Всеки от нас, живеещ извън<br />
те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ията на <strong>р</strong>о<strong>д</strong>ината си, е<br />
усетил необхо<strong>д</strong>имостта от в<strong>р</strong>ъзка<br />
със семейство, близки и познати.<br />
Независимо <strong>д</strong>али сме вкъщи,<br />
навън или на <strong>р</strong>аботното място,<br />
независимо <strong>д</strong>али сме частно<br />
лице или фи<strong>р</strong>ма, с eety можем<br />
п<strong>р</strong>и необвъ<strong>р</strong>зващи условия<br />
лесно, у<strong>д</strong>обно и <strong>д</strong>енонощно <strong>д</strong>а<br />
телефони<strong>р</strong>аме.<br />
Как функциони<strong>р</strong>а ли?<br />
Закупува се пъ<strong>р</strong>воначален пакет с<br />
включено в<strong>р</strong>еме за <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и, като<br />
към него се получава и сим-ка<strong>р</strong>та<br />
с номе<strong>р</strong>, започващ с 0681/83. Симка<strong>р</strong>тата<br />
се слага в <strong>р</strong>азко<strong>д</strong>и<strong>р</strong>ан мобилен<br />
телефон и оттук нататък може<br />
свобо<strong>д</strong>но <strong>д</strong>а се <strong>р</strong>азгова<strong>р</strong>я, без <strong>д</strong>а е<br />
необхо<strong>д</strong>имо <strong>д</strong>а се п<strong>р</strong>ави <strong>д</strong>опълнителна<br />
<strong>р</strong>егист<strong>р</strong>ация. Пъ<strong>р</strong>воначалният пакет<br />
се закупува от тъ<strong>р</strong>говската м<strong>р</strong>ежа.<br />
Цената му е 14,90 ев<strong>р</strong>о, с включени 5<br />
ев<strong>р</strong>о за <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и. П<strong>р</strong>и изгова<strong>р</strong>яне<br />
на наличната сума, ка<strong>р</strong>тата може<br />
<strong>д</strong>а се п<strong>р</strong>еза<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и. Вауче<strong>р</strong>ите, които<br />
се п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>лагат, са на цена 20 ев<strong>р</strong>о. С<br />
eety няма неп<strong>р</strong>иятни изнена<strong>д</strong>и – на<br />
<strong>р</strong>азположение е възможността за<br />
п<strong>р</strong>ове<strong>р</strong>ка на наличния к<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ит и<br />
п<strong>р</strong>ове<strong>д</strong>ените <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong>и на инте<strong>р</strong>нет<br />
–ст<strong>р</strong>аницата www.eety.at.<br />
PORTRAIT<br />
Bezahlte Anzeige<br />
9
Разликата е ог<strong>р</strong>омна. Но ки<strong>р</strong>илицата се е наложила, защото ца<strong>р</strong>ете<br />
Симеон и Петъ<strong>р</strong> са <strong>р</strong>азвили е<strong>д</strong>на съвсем <strong>д</strong><strong>р</strong>уга култу<strong>р</strong>на политика. Докато<br />
Бо<strong>р</strong>ис се е колебаел и не е желал <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>е п<strong>р</strong>ивъ<strong>р</strong>женик на латинската<br />
или на г<strong>р</strong>ъцката сфе<strong>р</strong>а, Симеон като византийски въз питаник е имал<br />
желание <strong>д</strong>а стане насле<strong>д</strong>ник на византийския им пе <strong>р</strong>а то<strong>р</strong>. Той е виж<strong>д</strong>ал<br />
по-големи шансове за <strong>д</strong>оближаването на неговата кул ту<strong>р</strong>а към Византия,<br />
отколкото ако п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължи по пътя, поет от Кон стантин-Ки<strong>р</strong>ил. Симеон е<br />
искал известна самостоятелност, но все пак близост <strong>д</strong>о Византия. Все<br />
още не е ясно, кой точно е съз<strong>д</strong>ал ки <strong>р</strong>илицата, но е известно, че е била<br />
съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>ена във Велики П<strong>р</strong>еслав. Има е<strong>д</strong>на леген<strong>д</strong>а, въз основа на която<br />
някои учени п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>полагат за въз можно Климент Ох<strong>р</strong>и<strong>д</strong>ски <strong>д</strong>а е е<strong>д</strong>ин<br />
от съз<strong>д</strong>ателите на ки<strong>р</strong>илицата, но това звучи неве<strong>р</strong>оятно, ако човек си<br />
за<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е въп<strong>р</strong>оса, защо точно най-ви<strong>д</strong>ният ученик на Константин-Ки<strong>р</strong>ил<br />
<strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е нещо толкова <strong>р</strong>аз лич но от и<strong>д</strong>еята на учителя си. Аз лично не<br />
виж<strong>д</strong>ам пово<strong>д</strong> и мотивация за е<strong>д</strong>ин по<strong>д</strong>обен акт от негова ст<strong>р</strong>ана.<br />
Смятате ли, че е възможно <strong>д</strong>а се п<strong>р</strong>ави асоциация меж<strong>д</strong>у звука и<br />
фо<strong>р</strong>мата на буквите от глаголическата азбука?<br />
Целите на Константин-Ки<strong>р</strong>ил са били съвсем <strong>д</strong><strong>р</strong>уги и ако той е целял<br />
асо циации, то той е искал асоциация меж<strong>д</strong>у х<strong>р</strong>истиянски символ и буква,<br />
а не меж<strong>д</strong>у звук и г<strong>р</strong>афична фо<strong>р</strong>ма. За него е било по-важно пъ<strong>р</strong>вата<br />
буква <strong>д</strong>а напомня на к<strong>р</strong>ъст, затова и глаголицата започва с к<strong>р</strong>ъст. Бихме<br />
могли <strong>д</strong>а на<strong>р</strong>ечем глаголицата сак<strong>р</strong>ална азбука.<br />
Съ<strong>д</strong>ейки по контактите Ви с мла<strong>д</strong>ите бълга<strong>р</strong>и във Виена, какво спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong><br />
Вас биха могли <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ят те тук, което не са успели <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ят в<br />
<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ината си?<br />
Мла<strong>д</strong>ите хо<strong>р</strong>а, биха били впечатлени не п<strong>р</strong>осто от по-високия иконо<br />
мически стан<strong>д</strong>а<strong>р</strong>т, Виена е голям г<strong>р</strong>а<strong>д</strong> с богат култу<strong>р</strong>ен живот, тук<br />
и<strong>д</strong> ват всякакви хо<strong>р</strong>а от <strong>р</strong>азлични <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жави, е<strong>д</strong>ин многооб<strong>р</strong>азен г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>.<br />
Жи вотът е по-пъстъ<strong>р</strong>, с<strong>р</strong>ещат се <strong>р</strong>азлични култу<strong>р</strong>и. Бих по<strong>д</strong>че<strong>р</strong>тал и<br />
въз можностите за учене на мла<strong>д</strong>ите хо<strong>р</strong>а, които п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>лага Виена. Тук<br />
има толкова много униве<strong>р</strong>ситети, че човек винаги може <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>и то ва,<br />
което го инте<strong>р</strong>есува. П<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставете си <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и само славистиката ни. Има ме<br />
почти всички езици! Който желае, би могъл <strong>д</strong>а учи всеки е<strong>д</strong>ин от славянските<br />
езици. Има п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>мети, които п<strong>р</strong>осто ги няма в Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
Объ<strong>р</strong>нат иначе въп<strong>р</strong>осът, какво може <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>и е<strong>д</strong>ин авст<strong>р</strong>иец в Бълга<strong>р</strong>ия,<br />
което не може <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>и в Авст<strong>р</strong>ия?<br />
Д<strong>р</strong>уг начин на живот може би, <strong>д</strong>о известна степен и <strong>д</strong><strong>р</strong>уга култу<strong>р</strong>а.<br />
Различията в култу<strong>р</strong>ата са мно го,<br />
нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong> в музикалната кул ту<strong>р</strong>а.<br />
П<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ата е забележителна<br />
- близо <strong>д</strong>о Мелник и околността<br />
чо век може <strong>д</strong>а отк<strong>р</strong>ие скални об<strong>р</strong>а<br />
зувания като в Съе<strong>д</strong>инените<br />
Ща ти. Езикът също е много инте<strong>р</strong>есен,<br />
много музикален език.<br />
С всички тези балкански че<strong>р</strong> ти<br />
от е<strong>д</strong>на ст<strong>р</strong>ана, и от <strong>д</strong><strong>р</strong>у га - е<strong>д</strong>на<br />
<strong>д</strong>ос та а<strong>р</strong>хаична тем по<strong>р</strong>ална систе<br />
ма. Толкова мно го в<strong>р</strong>емена<br />
и п<strong>р</strong>еизказни нак лонения. От<br />
езикове<strong>д</strong>ска гле<strong>д</strong>на точка бълга<strong>р</strong>ският<br />
език е из клю чи тел но ин -<br />
те<strong>р</strong>есен.<br />
Пясъчните пи<strong>р</strong>ами<strong>д</strong>и к<strong>р</strong>ай Мелник<br />
Sandpyramiden in der Nähe von Melnik<br />
wie erklären Sie das Entstehen der Kyrillica?<br />
Der Unterschied ist enorm. Die Kyrillica hat sich durchgesetzt, weil die Zaren<br />
Simeon und Peter eine ganz andere Kulturpolitik geführt haben. Während<br />
Boris unentschlossen war und weder unter dem Lateinischen noch unter<br />
dem griechischen Einfluss stehen wollte, strebte Simeon als ehemaliger<br />
byzantischer Schüler an, Nachfolger des byzantischen Imperators zu werden.<br />
Er sah bessere Chancen, sein Ziel zu erreichen, in dem er seine Kultur<br />
an die byzantische anpasste, anstatt weiter die Politik von Konstantin-Kyrill<br />
zu führen. Simeon strebte eine gewisse Unabhängigkeit, aber zugleich auch<br />
den Kontakt mit Byzantien an. Es ist immer noch nicht klar, wer genau die<br />
Kyrillica erfunden hat, aber es ist bekannt, dass es in der Stadt Veliki Preslav<br />
geschehen ist. Auf Grund einer Legende vermuten einige Wissenschafter,<br />
dass Kliment Ochridski der mögliche Erfinder der Kyrillica ist. Aber wenn<br />
man genau überlegt, klingt es eher unwahrscheinlich, dass ausgerechnet der<br />
beste Schüler von Konstantin-Kyrill etwas so Unterschiedliches von den<br />
Ideen seines Lehrers erschaffen hätte. Ich persönlich sehe keinen Grund und<br />
keine Motivation für eine solche Tat seinerseits.<br />
Glauben Sie, dass eine Assoziation zwischen dem Klang und der Form<br />
der Buchstaben des glagolitischen Alphabets möglich wäre?<br />
Die Ziele von Konstantin- Kyrill waren ganz andere, und wenn er überhaupt<br />
Assoziationen anstrebte, dann zwischen den christlichen Symbolen und<br />
Buchstaben und nicht zwischen dem Klang und der graphischen Darstellung.<br />
Ihm war wichtiger, dass der erste Buchstabe an ein Kreuz erinnert und<br />
deswegen fängt auch die glagolitische Schrift mit einem Kreuz. Wir könnten<br />
die Glagolica eine Sakralschrift nennen.<br />
Was könnten, Ihrer Meinung nach, die jungen Bulgaren in Wien finden,<br />
was sie nicht in ihrer Heimat finden konnten?<br />
Die jungen Menschen wären nicht nur von dem höheren wirtschaftlichen<br />
Standard zu beeindrucken. Wien ist auch eine große Stadt mit abwechslungsreichem<br />
Kulturleben. Hier kommen alle möglichen Leute aus verschiedenen<br />
Ländern: eine vielfältige Stadt. Das Leben ist bunter. Verschiedene<br />
Kulturen treffen aufeinander. Ich würde auch auf die Möglichkeiten zum<br />
Studieren hinweisen, die Wien anbietet. Es gibt so viele Universitäten, dass<br />
man immer was finden kann, was einen interessiert. Nehmen Sie nur unsere<br />
Studien der Slawistik. Wir bieten fast alle Sprachen an. Wer möchte, könnte<br />
jede slawische Sprache erlernen. Es gibt Studienrichtungen, die in Bulgarien<br />
einfach nicht existieren.<br />
Wenn wir jetzt die Frage umdrehen, was könnte ein Österreicher in Bulgarien<br />
finden, was er in Österreich nicht hätte finden können?<br />
Eine andere Lebensweise vielleicht, gewissermaßen<br />
auch eine andere Kultur.<br />
Es gibt viele Unterschiede zwischen<br />
den beiden Kulturen. Zum Beispiel in<br />
der musikalischen Kultur. Die Natur ist<br />
wunderschön. In der Nähe von Melnik<br />
kann man solche Gesteinsgebilde entdecken<br />
wie in den Vereinigten Staaten.<br />
Auch die Sprache ist sehr interessant,<br />
sehr musikalisch: mit all diesen Balkanmerkmalen<br />
einerseits und anderseits<br />
mit einer archaischen temporären<br />
Struktur; mit so vielen Zeitformen,<br />
Modi und Verbalaspekten. Aus sprachwissenschaftlicher<br />
Sicht ist die bulgarische<br />
Sprache äußerst interessant.<br />
10 ПОРТРЕТ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
ulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
PROJEKTE<br />
11
Смесените б<strong>р</strong>акове - мисията възможна?<br />
Докато за някои хо<strong>р</strong>а б<strong>р</strong>акът е отживелица, то за <strong>д</strong><strong>р</strong>уги той се е<br />
п<strong>р</strong>евъ<strong>р</strong>нал в начин на оцеляване. Все повече <strong>д</strong>войки са п<strong>р</strong>ину<strong>д</strong>ени <strong>д</strong>а<br />
сключват б<strong>р</strong>ак п<strong>р</strong>еж<strong>д</strong>ев<strong>р</strong>еменно, за <strong>д</strong>а останат зае<strong>д</strong>но. Имат ли бъ<strong>д</strong>еще<br />
по<strong>д</strong>обни в<strong>р</strong>ъзки и каква е цената, за <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>ат запазени?<br />
Ние,<br />
чуж<strong>д</strong>енците, много обичаме <strong>д</strong>а обсъж<strong>д</strong>аме нашите си<br />
чуж<strong>д</strong>ест<strong>р</strong>анни п<strong>р</strong>облеми, особено когато наоколо има някой<br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставител на „местните”, на когото т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>е обяснено<br />
колко т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>но се живее в чужбина и как те изобщо не ни<br />
<strong>р</strong>азби<strong>р</strong>ат. Именно темата за <strong>р</strong>азби<strong>р</strong>ателството бих искала <strong>д</strong>а<br />
засегна тук. Как би могло <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>е постигнато и възможно<br />
ли е изобщо то в е<strong>д</strong>ни сложни взаимоотношения, каквито са<br />
семейните отношения меж<strong>д</strong>у п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставители на <strong>д</strong>ве <strong>р</strong>азлични<br />
култу<strong>р</strong>и, живеещи в п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>елите на е<strong>д</strong>но общество, което е не<br />
особено толе<strong>р</strong>антно към по<strong>д</strong>обен ви<strong>д</strong> отношения.<br />
Различното ни п<strong>р</strong>ивлича и е<strong>д</strong>нов<strong>р</strong>еменно с това ни плаши.<br />
И мака<strong>р</strong> <strong>д</strong>а се ст<strong>р</strong>ахуваме от <strong>д</strong><strong>р</strong>угите, ние имаме нуж<strong>д</strong>а от тях,<br />
защото без „тях” не би могло <strong>д</strong>а съществува и „ние”. Е<strong>д</strong>ва сле<strong>д</strong><br />
като се <strong>р</strong>азг<strong>р</strong>аничим от останалите, можем <strong>д</strong>а изг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>им собствена<br />
и<strong>д</strong>ентичност. В много случаи се съз<strong>д</strong>ават изкуствени<br />
г<strong>р</strong>аници меж<strong>д</strong>у хо<strong>р</strong>ата или се тъ<strong>р</strong>сят <strong>р</strong>азлики там, къ<strong>д</strong>ето таки<br />
ва не съществуват, с цел сплотяването на <strong>д</strong>а<strong>д</strong>ена г<strong>р</strong>упа или<br />
из г<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>ането на национално самосъзнание. Контактът с<br />
чуж <strong>д</strong>ото ни п<strong>р</strong>итеснява, защото се ст<strong>р</strong>ахуваме <strong>д</strong>а не изгубим<br />
собствената си и<strong>д</strong>ентичност. Какво би се случило, ако <strong>р</strong>азбе<strong>р</strong>ем,<br />
че п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставителите на <strong>д</strong><strong>р</strong>уги култу<strong>р</strong>и са хо<strong>р</strong>а като нас? На осно<br />
вата на какво бихме се самооп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>еляли тогава? Но нима е<br />
п<strong>р</strong>а вилно <strong>д</strong>а тъ<strong>р</strong>сиш себе си, п<strong>р</strong>ези<strong>р</strong>айки <strong>д</strong><strong>р</strong>угите, и не е ли<br />
к<strong>р</strong>ай но в<strong>р</strong>еме <strong>д</strong>а започнем <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>иемаме - както себе си, така и<br />
останалите?<br />
Живеем в общество, което оп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>еля себе си като постмо<strong>д</strong>е<strong>р</strong> но<br />
и мултинационално. Аз бих <strong>д</strong>обавила и богато на па<strong>р</strong>а<strong>д</strong>окси.<br />
Така нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong> е па<strong>р</strong>а<strong>д</strong>окс, че в <strong>д</strong>нешна Авст<strong>р</strong>ия на смесените<br />
б<strong>р</strong>а кове се гле<strong>д</strong>а с все по-голяма <strong>д</strong>оза скепсис и не<strong>д</strong>ове<strong>р</strong>ие, кога<br />
то същев<strong>р</strong>еменно в общественото п<strong>р</strong>ост<strong>р</strong>анство е ши<strong>р</strong>око<br />
<strong>р</strong>аз п<strong>р</strong>ост<strong>р</strong>анено мнението, че мла<strong>д</strong>ите хо<strong>р</strong>а т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>ат<br />
насъ<strong>р</strong>чавани <strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>ават семейства, за <strong>д</strong>а се п<strong>р</strong>отиво<strong>д</strong>ейства<br />
на ниската <strong>р</strong>аж<strong>д</strong>аемост. Темата за интег<strong>р</strong>ацията на чуж<strong>д</strong>енците<br />
и по<strong>д</strong>об<strong>р</strong>яването на меж<strong>д</strong>уетническата тъ<strong>р</strong>пимост също е на<br />
<strong>д</strong>не вен <strong>р</strong>е<strong>д</strong>. Въп<strong>р</strong>еки че б<strong>р</strong>аковете меж<strong>д</strong>у авст<strong>р</strong>ийски г<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>ани<br />
и чуж<strong>д</strong>енци биха <strong>д</strong>оп<strong>р</strong>инесли положително за интег<strong>р</strong>ацията<br />
на тези чуж<strong>д</strong>енци, на по<strong>д</strong>обни б<strong>р</strong>акове се гле<strong>д</strong>а с не <strong>д</strong>отам<br />
<strong>д</strong>об <strong>р</strong>о око, тъй като те автоматично биват катего<strong>р</strong>изи<strong>р</strong>ани<br />
ка то съмнителни. Сключването на б<strong>р</strong>ак с цел п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обиване<br />
Текст: Лю<strong>д</strong>мила Ха<strong>д</strong>жийска<br />
12 ЕСЕ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
на г<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>анство е п<strong>р</strong>естъпление и се наказва пос<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ством<br />
екст<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и<strong>р</strong>ането на чуж<strong>д</strong>ест<strong>р</strong>анния г<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>анин, опитал се <strong>д</strong>а измами<br />
<strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жавата. Тези ст<strong>р</strong>оги наказания са, по мое мнение, оп<strong>р</strong>ав<strong>д</strong>ани,<br />
тъй като такива хо<strong>р</strong>а се по<strong>д</strong>иг<strong>р</strong>ават с е<strong>д</strong>на от основните ценности<br />
на обществото, каквато е семейството. В много от случаите обаче,<br />
по<strong>д</strong>обни наказания се налагат на <strong>д</strong>войки, които нямат наме<strong>р</strong>ение<br />
<strong>д</strong>а мамят <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жавата и наистина желаят <strong>д</strong>а г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ят семейство. За<br />
съжаление, обикновено нито <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жавата, нито обществото им<br />
помагат <strong>д</strong>а осъществят това желание.<br />
Най-често с<strong>р</strong>ещаните п<strong>р</strong>ечки, с които се сблъскват бина цио нални<br />
те <strong>д</strong>войки, са финансови п<strong>р</strong>облеми, <strong>д</strong>иск<strong>р</strong>иминация, как то<br />
и п<strong>р</strong>ове<strong>р</strong>ките от полицията, <strong>д</strong>али б<strong>р</strong>акът е <strong>д</strong>ействителен. Фактът,<br />
че <strong>д</strong>вамата па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>и постоянно т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а <strong>д</strong>оказват, че<br />
на истина са зае<strong>д</strong>но, е т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>но изпитание за е<strong>д</strong>на в<strong>р</strong>ъзка. Също<br />
та ка <strong>р</strong>азминавания в схващанията относно <strong>р</strong>азп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>елението на<br />
за <strong>д</strong>ълженията в семейството са пово<strong>д</strong> за конфликти. Финансовата<br />
не <strong>р</strong>авнопоставеност на <strong>д</strong>вамата па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>и е <strong>д</strong><strong>р</strong>уг често с<strong>р</strong>ещан<br />
п<strong>р</strong>об лем. По<strong>д</strong>обен конфликт би могъл <strong>д</strong>а възникне в сле<strong>д</strong>ствие на<br />
по-неблагоп<strong>р</strong>иятното финансово положение на мъжа чуж<strong>д</strong>енец.<br />
Ма ка<strong>р</strong> п<strong>р</strong>инципът на <strong>р</strong>авнопоставеност <strong>д</strong>а е ши<strong>р</strong>око застъпен в<br />
ав ст<strong>р</strong>ийското общество, все още е во<strong>д</strong>ещо <strong>р</strong>азби<strong>р</strong>ането, че мъжът<br />
е този, който т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а поема основните <strong>р</strong>азхо<strong>д</strong>и в семейството.<br />
Мно го често обаче, тъй като за чуж<strong>д</strong>енците в Авст<strong>р</strong>ия, особено<br />
в началото, е с<strong>р</strong>авнително т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>но <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ят <strong>р</strong>абота, жената е тази,<br />
която поема из<strong>д</strong><strong>р</strong>ъжката на семейството - ситуация, която я<br />
пос тавя по<strong>д</strong> натиска на обществото и която съз<strong>д</strong>ава нап<strong>р</strong>ежение<br />
в отношенията меж<strong>д</strong>у <strong>д</strong>вамата па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>и. Култу<strong>р</strong>ните <strong>р</strong>азличия<br />
съ що усложняват отношенията - <strong>д</strong>вамата па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>и не могат <strong>д</strong>а<br />
<strong>р</strong>азчитат на неве<strong>р</strong>балната комуникация, тъй като във всяка култу<strong>р</strong>а<br />
тя е <strong>р</strong>азлична. Също така по<strong>д</strong>обни <strong>д</strong>войки, много по-чес то<br />
от останалите, т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>ибягват <strong>д</strong>о метакомуникацията (кому<br />
никация за комуникацията), тъй като, <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и и <strong>д</strong>а гово<strong>р</strong>ят на<br />
е<strong>д</strong>ин и същ език, <strong>д</strong>вамата па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>и, в зависимост от култу<strong>р</strong>ата,<br />
из ползват <strong>д</strong>умите по съвсем <strong>р</strong>азличен начин, което често во<strong>д</strong>и <strong>д</strong>о<br />
не<strong>д</strong>о<strong>р</strong>азумения.<br />
Въп<strong>р</strong>еки всички тези п<strong>р</strong>облеми, е<strong>д</strong>ин смесен б<strong>р</strong>ак би могъл <strong>д</strong>а<br />
бъ<strong>д</strong>е много полезен и за <strong>д</strong>вамата па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>и, стига те <strong>д</strong>а съумеят<br />
<strong>д</strong>а п<strong>р</strong>ео<strong>д</strong>олеят <strong>р</strong>азличията си. Запознавайки се с култу<strong>р</strong>ата на <strong>д</strong><strong>р</strong>угия,<br />
човек става по-отво<strong>р</strong>ен към новото и по-склонен <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>иеме<br />
<strong>р</strong>аз личното. Колкото повече па<strong>р</strong>тньо<strong>р</strong>ите научават е<strong>д</strong>ин за <strong>д</strong><strong>р</strong>уг,<br />
тол кова по-<strong>д</strong>об<strong>р</strong>е <strong>р</strong>азби<strong>р</strong>ат <strong>д</strong><strong>р</strong>угия. По този начин те започват <strong>д</strong>а<br />
<strong>р</strong>аз би<strong>р</strong>ат и п<strong>р</strong>иемат и негова култу<strong>р</strong>а, и така <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>ео<strong>д</strong>оляват п<strong>р</strong>е<strong>д</strong><strong>р</strong>аз<br />
съ<strong>д</strong>ъците си. Понякога е<strong>д</strong>ин <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong> за това, как всеки от тях<br />
въз п<strong>р</strong>иема света, е <strong>д</strong>остатъчен, за <strong>д</strong>а се изгла<strong>д</strong>ят не<strong>д</strong>о<strong>р</strong>азуменията.<br />
Д<strong>р</strong>у го п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>имство на смесените б<strong>р</strong>акове е, че всеки от <strong>д</strong>вамата<br />
па<strong>р</strong>т ньо<strong>р</strong>и, общувайки с п<strong>р</strong>иятелите на <strong>д</strong><strong>р</strong>угия, има възможността<br />
<strong>д</strong>а съз<strong>д</strong>ава нови и инте<strong>р</strong>есни познанства с хо<strong>р</strong>а от <strong>д</strong><strong>р</strong>уги на цио налности,<br />
което обогатява к<strong>р</strong>ъгозо<strong>р</strong>а и <strong>р</strong>азвива социалните умения.<br />
В<strong>р</strong>ъзката меж<strong>д</strong>у п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставители на <strong>д</strong>ве <strong>р</strong>азлични култу<strong>р</strong>и не е безпе<strong>р</strong>спективна,<br />
мака<strong>р</strong> че изисква много повече усилия и от <strong>д</strong>вете<br />
ст<strong>р</strong>ани. П<strong>р</strong>отивно на сте<strong>р</strong>еотипа, б<strong>р</strong>оят на хо<strong>р</strong>ата, които сключват<br />
б<strong>р</strong>ак с цел <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обият г<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>анство, не е толкова голям. За съ жале<br />
ние, б<strong>р</strong>акът често се оказва е<strong>д</strong>инствената възможност за мла<strong>д</strong>ата<br />
<strong>д</strong>войка <strong>д</strong>а остане зае<strong>д</strong>но. П<strong>р</strong>облемите, с които се сблъсква е<strong>д</strong>на така<br />
ва <strong>д</strong>войка, са по<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ени п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>имно от нежеланието на повечето<br />
хо <strong>р</strong>а <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>иемат <strong>д</strong><strong>р</strong>угостта като изво<strong>р</strong> на нови възможности, а не<br />
е<strong>д</strong>инствено и само като заплаха. Ако п<strong>р</strong>естанем <strong>д</strong>а очакваме от<br />
<strong>д</strong><strong>р</strong>угите, че ще ни нав<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ят, то те със сигу<strong>р</strong>ност ще имат е<strong>д</strong>на п<strong>р</strong>ичи<br />
на по-малко <strong>д</strong>а го нап<strong>р</strong>авят.<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
ESSEY<br />
13
Бълга<strong>р</strong>ите и техният <strong>д</strong>ълъг път<br />
от Тян Шан <strong>д</strong>о Ев<strong>р</strong>опа<br />
Мака<strong>р</strong> и <strong>д</strong>а сме на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ът, който е<strong>д</strong>инствен в Ев<strong>р</strong>опа е запазил етническото си име и названието<br />
на ст<strong>р</strong>аната си неп<strong>р</strong>оменени от в<strong>р</strong>емето на заселването си на Балканите, ние п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължаваме<br />
<strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>ем с<strong>р</strong>амно невежи по отношение на най-<strong>д</strong><strong>р</strong>евната си исто<strong>р</strong>ия...<br />
(Част вто<strong>р</strong>а)<br />
В по<strong>д</strong>ножията на Кавказ<br />
(П<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължение от п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ишния б<strong>р</strong>ой)<br />
Гл. ас. <strong>д</strong>-<strong>р</strong> Петъ<strong>р</strong> Голийски, СУ “Св. Климент Ох<strong>р</strong>и<strong>д</strong>ски”<br />
Най-ста<strong>р</strong>ото све<strong>д</strong>ение за бълга<strong>р</strong>и в Кавказ е<br />
ос тавил около 482 г. бащата на а<strong>р</strong>менската<br />
ис то<strong>р</strong>иог<strong>р</strong>афия Мовсес Хо<strong>р</strong>енаци. Той споме<br />
нава, че “в <strong>д</strong>ните на А<strong>р</strong>шак” в ст<strong>р</strong>аната на<br />
бъл га<strong>р</strong>ите в Кавказ започват големи <strong>р</strong>аз ми<strong>р</strong>и<br />
ци и е<strong>д</strong>на част от тях, на<strong>р</strong>ечена с името<br />
Влън <strong>д</strong>у<strong>р</strong> булка<strong>р</strong> (по-късните уногун<strong>д</strong>у<strong>р</strong>и на<br />
Аспа<strong>р</strong>ух), во<strong>д</strong>ена от Вун<strong>д</strong>, се заселва в Се ве<strong>р</strong>на<br />
А<strong>р</strong>мения, къ<strong>д</strong>ето основава област с името<br />
Ванан<strong>д</strong>.<br />
П<strong>р</strong>еселението на Вун<strong>д</strong>овите бълга<strong>р</strong>и в А<strong>р</strong>мения<br />
става в 186 или 187 г. сл. Х<strong>р</strong>. Да ти<strong>р</strong>ов<br />
ката напълно ко<strong>р</strong>еспон<strong>д</strong>и<strong>р</strong>а с <strong>д</strong>анните<br />
от “Именника на бълга<strong>р</strong>ските вла<strong>д</strong>етели”,<br />
кой то посочва, че бълга<strong>р</strong>ите, уп<strong>р</strong>авлявани<br />
от <strong>д</strong>и нас тията Дуло, в 165 г. вече са в Ев<strong>р</strong>опа. Но ня кои косвени<br />
<strong>д</strong>анни по<strong>д</strong>сказват, че в П<strong>р</strong>иазовието и Цент<strong>р</strong>ален Кав каз бълга<strong>р</strong>и<br />
е имало още в I век сл. Х<strong>р</strong>. и <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и столетия по-<strong>р</strong>а но. Как и кога<br />
точно са се появили остава отк<strong>р</strong>ит въп<strong>р</strong>ос.<br />
Е<strong>д</strong>на част от ванан<strong>д</strong>ските бълга<strong>р</strong>и малко по-късно се <strong>р</strong>азселва<br />
към <strong>д</strong>нешния Лазистански х<strong>р</strong>ебет южно от ту<strong>р</strong>ския г<strong>р</strong>а<strong>д</strong> Т<strong>р</strong>а пезун<strong>д</strong>.<br />
Чак <strong>д</strong>о началото на миналия век тази планинска ве<strong>р</strong>ига носи<br />
име то Балха<strong>р</strong> или Болха<strong>р</strong>. Там са съществували и <strong>д</strong>ве е<strong>д</strong>ноименни<br />
се лища, е<strong>д</strong>ното от които <strong>д</strong>нес се на<strong>р</strong>ича Ба<strong>р</strong>хала.<br />
П<strong>р</strong>ез 451-453 и 481-484 г. бълга<strong>р</strong>ите от Ванан<strong>д</strong> взимат <strong>д</strong>ейно участие<br />
в а<strong>р</strong>менските националноосвобо<strong>д</strong>ителни въстания с<strong>р</strong>е щу пе<strong>р</strong>сите.<br />
На 26 май 451 г. в Ава<strong>р</strong>ай<strong>р</strong>ската битка е<strong>д</strong>но от к<strong>р</strong>и лата на<br />
а<strong>р</strong>менската а<strong>р</strong>мия е коман<strong>д</strong>вано от бълга<strong>р</strong>ина Татул Ва нан <strong>д</strong>а ци<br />
(Татул Ванан<strong>д</strong>еца), а в 482 г. в Не<strong>р</strong>сехапатската битка начело на<br />
а<strong>р</strong>менския ст<strong>р</strong>атегически <strong>р</strong>езе<strong>р</strong>в е <strong>д</strong><strong>р</strong>уг бълга<strong>р</strong>ин – В<strong>р</strong>ен Ва нан<strong>д</strong>аци.<br />
Ро<strong>д</strong>ът Ванан<strong>д</strong>аци запазва силните си позиции с<strong>р</strong>е<strong>д</strong> а<strong>р</strong> менска<br />
та а<strong>р</strong>исток<strong>р</strong>ация чак <strong>д</strong>о 887 г., когато всле<strong>д</strong>ствие на бунт с<strong>р</strong>ещу<br />
а<strong>р</strong> менския ца<strong>р</strong> е <strong>р</strong>азо<strong>р</strong>ен.<br />
Малко сле<strong>д</strong> Вун<strong>д</strong>овото п<strong>р</strong>еселение бълга<strong>р</strong>ите отново стават<br />
обект на внимание от ст<strong>р</strong>ана на а<strong>р</strong>менските авто<strong>р</strong>и. В 198 г. бълга<strong>р</strong>и,<br />
хаза<strong>р</strong>и и ба<strong>р</strong>сили напа<strong>д</strong>ат А<strong>р</strong>мения, но п<strong>р</strong>и <strong>р</strong>ека Ку<strong>р</strong>а са<br />
<strong>р</strong>азг<strong>р</strong>омени. П<strong>р</strong>ез лятото на 227 г. бълга<strong>р</strong>и и ба<strong>р</strong>сили отново нахлу<br />
ват южно от Кавказ и пак тъ<strong>р</strong>пят по<strong>р</strong>ажение. Този път обаче<br />
са п<strong>р</strong>ину<strong>д</strong>ени не само <strong>д</strong>а <strong>д</strong>а<strong>д</strong>ат заложници, но и <strong>д</strong>а осигу<strong>р</strong>ят спомагателен<br />
контингент на а<strong>р</strong>менския ца<strong>р</strong> Т<strong>р</strong><strong>д</strong>ат II, който го из п<strong>р</strong>аща<br />
в Севе<strong>р</strong>на Месопотамия <strong>д</strong>а воюва п<strong>р</strong>отив пе<strong>р</strong>сите.<br />
14 ИСТОРИЯ<br />
Съ<strong>д</strong>бата на кавказките бълга<strong>р</strong>и се п<strong>р</strong>оменя <strong>р</strong>язко, сле<strong>д</strong> като в 370 г.<br />
хуните п<strong>р</strong>еминават <strong>р</strong>ека Волга и напа<strong>д</strong>ат аланите, а после и готите.<br />
В тези кампании бълга<strong>р</strong>ите воюват на ст<strong>р</strong>аната на хуните, чиeто<br />
въ<strong>р</strong>ховенство са п<strong>р</strong>ину<strong>д</strong>ени <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>иемат и благо<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ение на което<br />
още в 378-380 г. установяват пъ<strong>р</strong>вите си поселища в <strong>р</strong>имската п<strong>р</strong>овин<br />
ция Мизия, <strong>д</strong>нешна Севе<strong>р</strong>на Бълга<strong>р</strong>ия. За това сви<strong>д</strong>етелства<br />
съв сем ясно ка<strong>р</strong>тата на св. Евсевий Йе<strong>р</strong>оним, съставена около 380<br />
г., на която пише “Mesia hec & Vulgaria” (“Мизия, тук и Бълга<strong>р</strong>ия”).<br />
П<strong>р</strong>ез V век исто<strong>р</strong>ията на бълга<strong>р</strong>ите в Кавказ е с<strong>р</strong>авнително сла бо<br />
<strong>д</strong>о кументи<strong>р</strong>ана. По а<strong>р</strong>менски <strong>д</strong>анни се знае, че в 460-462 г. (малко<br />
сле<strong>д</strong> <strong>р</strong>азпа<strong>д</strong>ането на Атиловата импе<strong>р</strong>ия) бълга<strong>р</strong>ите-уногун<strong>д</strong>у<strong>р</strong>и,<br />
на <strong>р</strong>ечени от а<strong>р</strong>менския исто<strong>р</strong>ик Йелише хайлан<strong>д</strong>у<strong>р</strong>и, потушават<br />
в съюз с пе<strong>р</strong>сите въстанието на ца<strong>р</strong>я на Кавказка Албания Ваче.<br />
Пак п<strong>р</strong>ез това или в к<strong>р</strong>ая на п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>хо<strong>д</strong>ното столетие с<strong>р</strong>е<strong>д</strong> бълга<strong>р</strong>ите<br />
в Цент<strong>р</strong>ален Кавказ започва <strong>д</strong>а си п<strong>р</strong>обива път х<strong>р</strong>истиянството,<br />
<strong>р</strong>азп<strong>р</strong>ост<strong>р</strong>анявано от а<strong>р</strong>менски и си<strong>р</strong>ийски мисионе<strong>р</strong>и.<br />
Сле<strong>д</strong> 467 г. инициативата за засилена военно-политическа ак тивност<br />
п<strong>р</strong>еминава от цент<strong>р</strong>алнокавказките и п<strong>р</strong>иазовските бълга<strong>р</strong>и<br />
към бълга<strong>р</strong>ите от източните по<strong>д</strong>ножия на Кавказ (земите на <strong>д</strong>нешен<br />
Дагестан). П<strong>р</strong>ез VII век Ананиа Ши<strong>р</strong>акаци споменава, че<br />
там обитават <strong>д</strong>ве бълга<strong>р</strong>ски г<strong>р</strong>упи – Ч<strong>д</strong>а<strong>р</strong>-болка<strong>р</strong> (Ки<strong>д</strong>а<strong>р</strong>итските<br />
бъл га<strong>р</strong>и) и Дучи-булка<strong>р</strong> (в <strong>д</strong>нешна Чечня). На запа<strong>д</strong> от тях са Олхон<br />
то<strong>р</strong>-блка<strong>р</strong> (Аспа<strong>р</strong>уховите уногун<strong>д</strong>у<strong>р</strong>и). Ако Ч<strong>д</strong>а<strong>р</strong>-болка<strong>р</strong> се уста<br />
новяват в Дагестан около 467 г. като бегълци от <strong>р</strong>азг<strong>р</strong>оменото<br />
Ки <strong>д</strong>а<strong>р</strong>итско ца<strong>р</strong>ство на те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ията на <strong>д</strong>нешен Афганистан, то<br />
най-ве<strong>р</strong>оятно Дучи-булка<strong>р</strong> се заселват в 587/588 г., п<strong>р</strong>огонени от<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>на Азия от тю<strong>р</strong>кските завоеватели. Сле<strong>д</strong> тази <strong>д</strong>ата из<strong>д</strong>аването<br />
на “зелени ка<strong>р</strong>ти” на бълга<strong>р</strong>и за Кавказ е п<strong>р</strong>ек<strong>р</strong>атено. Който не се е<br />
п<strong>р</strong>е селил от С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>на Азия, остава завинаги там.<br />
Меж<strong>д</strong>у 488 и 552 г. в <strong>р</strong>амките на Сува<strong>р</strong>ската конфе<strong>д</strong>е<strong>р</strong>ация зае<strong>д</strong><br />
но със сува<strong>р</strong>и, хаза<strong>р</strong>и и ба<strong>р</strong>сили източнокавказките бълга<strong>р</strong>и<br />
участват в се<strong>р</strong>ия от военни похо<strong>д</strong>и южно от тази планина било<br />
ка то съюзници на Византия, било по-често като коали<strong>р</strong>ани с<br />
пе<strong>р</strong> сите в<strong>р</strong>агове на <strong>р</strong>омеите. Такива са похо<strong>д</strong>ите от 488/489, 503,<br />
504-508, 515, 521, 531, 550, 552 г. По в<strong>р</strong>еме на този от 515 г. като<br />
съ юзници на пе<strong>р</strong>сите бълга<strong>р</strong>ите воюват чак в Си<strong>р</strong>ия. В 552/553 г.<br />
оба че отношенията меж<strong>д</strong>у Пе<strong>р</strong>сия и Сува<strong>р</strong>ската конфе<strong>д</strong>е<strong>р</strong>ация<br />
се влошават необ<strong>р</strong>атимо и се стига <strong>д</strong>о война, всле<strong>д</strong>ствие на която<br />
мно го сува<strong>р</strong>ски, ба<strong>р</strong>силски и бълга<strong>р</strong>ски пленници са заселени от<br />
пе<strong>р</strong>сите в южноа<strong>р</strong>менската област Сюник (къ<strong>д</strong>ето бълга<strong>р</strong>ите ос нова<br />
ват п<strong>р</strong>овинцията Балк с 2 селища на име Ванан<strong>д</strong>) и в Муганската<br />
<strong>р</strong>ав нина в <strong>д</strong>нешен Южен Азъ<strong>р</strong>бай<strong>д</strong>жан, къ<strong>д</strong>ето <strong>д</strong>оско<strong>р</strong>о или и сега<br />
съ ществуват хи<strong>д</strong><strong>р</strong>онимът Болга<strong>р</strong>у-чай (Бълга<strong>р</strong>ска <strong>р</strong>ека) и селищата<br />
Бол ха<strong>р</strong>, Болга<strong>р</strong>, Болга<strong>р</strong>кент, Болга<strong>р</strong>-кок-тепе.<br />
На п<strong>р</strong>ага на Ев<strong>р</strong>опа<br />
В 558 г. Сува<strong>р</strong>ската конфе<strong>д</strong>е<strong>р</strong>ация е <strong>р</strong>азг<strong>р</strong>омена от бягащите от<br />
тю<strong>р</strong>ките ава<strong>р</strong>и. Бълга<strong>р</strong>ите в Кавказ и П<strong>р</strong>иазовието п<strong>р</strong>иемат ава<strong>р</strong>ска<br />
та хегемония в името на общата отб<strong>р</strong>ана с<strong>р</strong>ещу тю<strong>р</strong>ките, но това<br />
не ги спасява. В 572 г. те са поко<strong>р</strong>ени от запа<strong>д</strong>ните тю<strong>р</strong>ки, по<strong>д</strong><br />
чий то я<strong>р</strong>ем остават <strong>д</strong>о 632 г.<br />
В същата тази го<strong>д</strong>ина вла<strong>д</strong>етелят на всички бълга<strong>р</strong>и кан Куб <strong>р</strong>ат<br />
Ве лики в<strong>д</strong>ига успешно въстание с<strong>р</strong>ещу тю<strong>р</strong>ките, ползвайки се и<br />
от по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епата на своя п<strong>р</strong>иятел византийския импе<strong>р</strong>ато<strong>р</strong> И<strong>р</strong>аклий,<br />
от когото получава високия сан пат<strong>р</strong>иций. Най-нак<strong>р</strong>ая бълга<strong>р</strong>ите<br />
мо гат <strong>д</strong>а изпитат сла<strong>д</strong>остта <strong>д</strong>а имат собствена импе<strong>р</strong>ия! А<strong>р</strong>миите<br />
им настъпват откъм П<strong>р</strong>иазовието и Цент<strong>р</strong>ален Кавказ навсякъ<strong>д</strong>е<br />
– на изток към Каспийско мо<strong>р</strong>е, на севе<strong>р</strong> към С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ното Поволжие,<br />
на запа<strong>д</strong> към <strong>р</strong>ека Днепъ<strong>р</strong>, къ<strong>д</strong>ето Шамбат, б<strong>р</strong>атът на Куб<strong>р</strong>ат<br />
ос новава е<strong>д</strong>ноименно селище, на което е съ<strong>д</strong>ено по-късно <strong>д</strong>а<br />
п<strong>р</strong>е<strong>р</strong>асне в Киев, столицата на <strong>д</strong><strong>р</strong>евно<strong>р</strong>уската <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жава. Около 636<br />
г. Бълга<strong>р</strong>ската импе<strong>р</strong>ия е в своя апогей – п<strong>р</strong>ости<strong>р</strong>а се от Де<strong>р</strong>бент<br />
на Каспийско мо<strong>р</strong>е <strong>д</strong>о Днепъ<strong>р</strong> и от Цент<strong>р</strong>ален Кавказ <strong>д</strong>о с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ното<br />
течение на Волга. Уви, величието е само в<strong>р</strong>еменно.<br />
В с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ата на VII век Велика Бълга<strong>р</strong>ия, която не е е<strong>д</strong>инна <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жа ва,<br />
започва постепенно <strong>д</strong>а се <strong>р</strong>азпа<strong>д</strong>а. Хаза<strong>р</strong>ите успяват <strong>д</strong>а си въ<strong>р</strong>нат<br />
част от земите около устието на <strong>р</strong>ека Волга. В <strong>р</strong>айона на Дагестан<br />
се обособява е<strong>д</strong>но полунезависимо бълга<strong>р</strong>ско княжество, само<br />
фо<strong>р</strong> мално по<strong>д</strong>чинено на Куб<strong>р</strong>ат. По-ст<strong>р</strong>ашни се оказват <strong>р</strong>аз<strong>д</strong>о<strong>р</strong>ите<br />
меж <strong>д</strong>у неговите насле<strong>д</strong>ници.<br />
В 668/669 г. Куб<strong>р</strong>ат <strong>р</strong>аз<strong>д</strong>еля <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жавата си меж<strong>д</strong>у големия си син<br />
Баян, по-малкия Аспа<strong>р</strong>ух и б<strong>р</strong>ат си Шамбат. После<strong>д</strong>ният вла<strong>д</strong>ее<br />
Запа<strong>д</strong>а, Баян – Центъ<strong>р</strong>а, а Аспа<strong>р</strong>ух като законен п<strong>р</strong>естолонасле<strong>д</strong>ник<br />
– Изтока. На<strong>д</strong> всички <strong>д</strong>о 672 г., когато уми<strong>р</strong>а, номинална власт запазва<br />
Куб<strong>р</strong>ат. Сле<strong>д</strong> това Велика Бълга<strong>р</strong>ия е <strong>р</strong>азтъ<strong>р</strong>сена от п<strong>р</strong>о <strong>д</strong>ължи<br />
ла 7 го<strong>д</strong>ини меж<strong>д</strong>уособна война. От е<strong>д</strong>ната ст<strong>р</strong>ана са Аспа<strong>р</strong>ух<br />
и чичо му Шамбат, от <strong>д</strong><strong>р</strong>угата – опитващият се <strong>д</strong>а узу<strong>р</strong>пи<strong>р</strong>а<br />
п<strong>р</strong>ес тола Баян. Сле<strong>д</strong> няколко го<strong>д</strong>ини неуспехи изпа<strong>д</strong>налият в<br />
безизхо<strong>д</strong>ица Баян вика на помощ хаза<strong>р</strong>ите, които само това и чакат.<br />
Настъплението им се оказва фатално и <strong>р</strong>азсича на <strong>д</strong>ве Бълга<strong>р</strong>ската<br />
импе<strong>р</strong>ия. На<strong>д</strong>игат глава и <strong>д</strong>оско<strong>р</strong>о к<strong>р</strong>отуващите алани. Като<br />
васал Баян запазва властта си меж<strong>д</strong>у С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ното Поволжие и <strong>р</strong>ека<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
Днепъ<strong>р</strong>. От тези земи п<strong>р</strong>ез IX век ще се обособи Волжка Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
Всичко на изток остава за хаза<strong>р</strong>ите. Аспа<strong>р</strong>ух, сле<strong>д</strong> смъ<strong>р</strong>тта на чичо<br />
си, е п<strong>р</strong>ину<strong>д</strong>ен <strong>д</strong>а изсели повечето уногун<strong>д</strong>у<strong>р</strong>и и немалка част от<br />
<strong>д</strong>агестанските бълга<strong>р</strong>и около <strong>д</strong>унавската <strong>д</strong>елта, къ<strong>д</strong>ето ог<strong>р</strong>омният<br />
им б<strong>р</strong>ой ги изп<strong>р</strong>авя п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> гла<strong>д</strong>на смъ<strong>р</strong>т. И така, за няколко го<strong>д</strong>ини<br />
съби<strong>р</strong>аната с къ<strong>р</strong>вава пот от Куб<strong>р</strong>ат Велика Бълга<strong>р</strong>ия е <strong>р</strong>азбита на<br />
късчета. За обезнасле<strong>д</strong>ения Аспа<strong>р</strong>ух остава е<strong>д</strong>инствен изхо<strong>д</strong> – <strong>д</strong>а си<br />
п<strong>р</strong>обие път на юг с о<strong>р</strong>ъжие в <strong>р</strong>ъка, къ<strong>д</strong>ето го чакат съна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ници,<br />
заселили се в п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>хо<strong>д</strong>ните 3 столетия.<br />
Ако можехме <strong>д</strong>а се въ<strong>р</strong>нем в лятото на 680 г., щяхме <strong>д</strong>а ви<strong>д</strong>им<br />
ст<strong>р</strong>ан но з<strong>р</strong>елище в <strong>д</strong>унавската <strong>д</strong>елта – е<strong>д</strong>ин <strong>р</strong>азт<strong>р</strong>евожен от появата<br />
на бълга<strong>р</strong>ите византийски импе<strong>р</strong>ато<strong>р</strong> на име Константин, повел<br />
със себе си 60 000 от най-елитните бойци на света. И няколко <strong>д</strong>есет<br />
ки хиля<strong>д</strong>и Аспа<strong>р</strong>ухови конници, въо<strong>р</strong>ъжени с <strong>р</strong>ефлексивни<br />
лъ кове, <strong>р</strong>изници и саби. Дни по-късно от великата <strong>р</strong>омейска а<strong>р</strong>мия<br />
са останали купища т<strong>р</strong>упове и е<strong>д</strong>ин ст<strong>р</strong>ахливо избягал в Несе<br />
бъ<strong>р</strong> василевс. На сле<strong>д</strong>ното лято, когато бълга<strong>р</strong>ските багату<strong>р</strong>и<br />
за почват <strong>д</strong>а палят вилите на <strong>р</strong>омейските пат<strong>р</strong>иции в п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ията<br />
на Константинопол, импе<strong>р</strong>ато<strong>р</strong>ът е п<strong>р</strong>ину<strong>д</strong>ен <strong>д</strong>а си купи позо<strong>р</strong>ен<br />
ми<strong>р</strong>. Занап<strong>р</strong>е<strong>д</strong> ще плаща не само <strong>д</strong>анък, но и ще п<strong>р</strong>изнае, че отвъ<strong>д</strong><br />
Хе мус има нова <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жава. Дъ<strong>р</strong>жава, в която ж<strong>р</strong>еците изме<strong>р</strong>ват най<strong>д</strong>об<br />
<strong>р</strong>е в<strong>р</strong>емето в цяла Ев<strong>р</strong>опа, защото познават <strong>д</strong>виженията на небес<br />
ните тела, <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жава, в която за <strong>р</strong>азлика от позлатения Ве<strong>р</strong>сай<br />
1000 го<strong>д</strong>ини по-късно хо<strong>р</strong>ата се къпят 2 пъти се<strong>д</strong>мично, <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жава, в<br />
коя то умеят <strong>д</strong>а ст<strong>р</strong>оят к<strong>р</strong>епости и г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ове, <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жава го<strong>р</strong><strong>д</strong>а, су<strong>р</strong>ова и<br />
<strong>д</strong>ъ<strong>р</strong> желива. Но и мила и обична – нашата Бълга<strong>р</strong>ия. <br />
GESCHICHTE<br />
15
Път п<strong>р</strong>ез А<strong>р</strong>банаси<br />
А<strong>р</strong>банаси<br />
Arbanassi<br />
А<br />
А<strong>р</strong>банаси е е<strong>д</strong>но от най-живописните ста<strong>р</strong>и селища в ст<strong>р</strong>аната.<br />
Разположено е на е<strong>д</strong>ноименното скалисто плато и има<br />
неповто<strong>р</strong>им изгле<strong>д</strong> към с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>новековната част на ста<strong>р</strong>ата<br />
бълга<strong>р</strong>ска столица Велико Тъ<strong>р</strong>ново.<br />
ко т<strong>р</strong>ъгнете от Велико Тъ<strong>р</strong>ново, ще отк<strong>р</strong>иете, че с. А<strong>р</strong>банаси се<br />
нами<strong>р</strong>а на 4 км севе<strong>р</strong>оизточно от ста<strong>р</strong>ата столица. Казват, че на<br />
това платови<strong>д</strong>но възвишение някога е имало <strong>р</strong>азкошна б<strong>р</strong>ястова и<br />
<strong>д</strong>ъбова го<strong>р</strong>а, но <strong>д</strong>нес п<strong>р</strong>осто<strong>р</strong>ът на нейно място позволява на очите<br />
от <strong>д</strong>алеко <strong>д</strong>а забележат селото и <strong>д</strong>а му се възхитят. На югозапа<strong>д</strong> е<br />
<strong>д</strong>олината на <strong>р</strong>. Янт<strong>р</strong>а - свети <strong>д</strong>олу в стомет<strong>р</strong>ова <strong>д</strong>ълбочина, която<br />
от<strong>д</strong>еля А<strong>р</strong>банашкото възвишение от Тъ<strong>р</strong>новското с О<strong>р</strong>ловия в<strong>р</strong>ъх<br />
(Ка<strong>р</strong>тала), Ца<strong>р</strong>евец и Т<strong>р</strong>апезица. Ст<strong>р</strong>ъмно се спускат скали. Днес<br />
пътят, който свъ<strong>р</strong>зва Го<strong>р</strong>на О<strong>р</strong>яховица с Велико Тъ<strong>р</strong>ново, минава<br />
по <strong>д</strong>ола на А<strong>р</strong>банашкия поток. Пo него в ста<strong>р</strong>о в<strong>р</strong>еме е въ<strong>р</strong>вял<br />
кал<strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>ъмен път, ползван от Ми<strong>д</strong>ха<strong>д</strong> паша, който пост<strong>р</strong>оил<br />
<strong>д</strong>нешното шосе Тъ<strong>р</strong>ново-А<strong>р</strong>банаси-Го<strong>р</strong>на О<strong>р</strong>яховица.<br />
П<strong>р</strong>ез зимата тук <strong>д</strong>ухат лоши вет<strong>р</strong>ове, които се с<strong>р</strong>ещат на<br />
лишеното от някогашни го<strong>р</strong>и плато. П<strong>р</strong>ез останалите го<strong>д</strong>ишни<br />
в<strong>р</strong>емена обаче А<strong>р</strong>банаси вече е ку<strong>р</strong>о<strong>р</strong>тът не само на тъ<strong>р</strong>новчани и<br />
го<strong>р</strong>ноо<strong>р</strong>яховчани. И в най-го<strong>р</strong>ещите <strong>д</strong>ни тук е п<strong>р</strong>охла<strong>д</strong>но, особено<br />
в п<strong>р</strong>осто<strong>р</strong>ните каменни къщи, засенчени с изва<strong>д</strong>ени навън ст<strong>р</strong>ехи,<br />
в т<strong>р</strong>евистите <strong>д</strong>во<strong>р</strong>ове, пълни с овощни <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>вета. Високи <strong>д</strong>ува<strong>р</strong>и от<br />
камък и г<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и пазят тези къщи. Тук-там <strong>д</strong>ува<strong>р</strong>ите се снишават, за<br />
<strong>д</strong>а покажат тихи <strong>д</strong>во<strong>р</strong>ове, изпъст<strong>р</strong>ени с цветя.<br />
Пъ<strong>р</strong>вата чешма по пътя е Коконската - цялата от камък, пок<strong>р</strong>и<br />
та с ке<strong>р</strong>еми<strong>д</strong>ена ст<strong>р</strong>яха. Въп<strong>р</strong>еки че някогашните чучу<strong>р</strong>и са<br />
за менени със съв<strong>р</strong>еменно к<strong>р</strong>анче, на<strong>д</strong> него още стои ста<strong>р</strong>инен<br />
на<strong>д</strong> пис: „Който я гле<strong>д</strong>а и пие, ще му <strong>д</strong>ой<strong>д</strong>е светлина на очите и<br />
<strong>д</strong>у шата”. На няколко <strong>р</strong>азк<strong>р</strong>ача от чешмата е Констанцаливата<br />
къ ща. Kокона Султана, жената на Димит<strong>р</strong>аки бей всяка сут<strong>р</strong>ин<br />
сли зала, п<strong>р</strong>и<strong>д</strong><strong>р</strong>ужена от слугите си, <strong>д</strong>а плиска своя „бял об<strong>р</strong>аз”<br />
на чучу<strong>р</strong>а – така чешмата взела нейното име. Тази къща <strong>д</strong>нес изумя<br />
ва съв<strong>р</strong>еменния човек. Пос<strong>р</strong>еща те по<strong>р</strong>та от <strong>д</strong>войно <strong>д</strong>ебели <strong>д</strong>ъбо<br />
ви <strong>д</strong>ъски, яка и к<strong>р</strong>асива. На<strong>д</strong> нея - ши<strong>р</strong>ока ке<strong>р</strong>еми<strong>д</strong>ена ст<strong>р</strong>яха.<br />
Дво<strong>р</strong>ът е плочест и пуст – <strong>д</strong>во<strong>р</strong> на истинска к<strong>р</strong>епост. Наполовина<br />
каменна, без външно стълбище, без ча<strong>р</strong><strong>д</strong>ак. Долу от каменните<br />
ст<strong>р</strong>ехи гле<strong>д</strong>ат п<strong>р</strong>озо<strong>р</strong>чета с железни <strong>р</strong>ешетки. А<strong>р</strong>банашки къщи,<br />
п<strong>р</strong>илични на ст<strong>р</strong>оги хубавици – не<strong>д</strong>остъпни, каменни отвън, но<br />
на ме<strong>р</strong>и ли човек в<strong>р</strong>ата към съ<strong>р</strong>цето им, с песен от баг<strong>р</strong>и и к<strong>р</strong>асота<br />
ще те замаят. Коя е най-хубавата?<br />
Ха<strong>д</strong>жиилиевата – па<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ен вхо<strong>д</strong> и ши<strong>р</strong>око стълбище от <strong>д</strong>ебели<br />
<strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>вени г<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и во<strong>д</strong>ят в го<strong>р</strong>ния кат. В<strong>р</strong>атите са нагиз<strong>д</strong>ени с о<strong>р</strong> на менти<br />
и ши<strong>р</strong>окоглави гвоз<strong>д</strong>еи. Таваните – с <strong>р</strong>азлични ук<strong>р</strong>ашения от<br />
бя ла глина. Обши<strong>р</strong>ни спални, с к<strong>р</strong>асиви <strong>д</strong>жамали.<br />
Кан<strong>д</strong>ила<strong>р</strong>овата къща - <strong>д</strong>а<strong>р</strong>ява с <strong>р</strong>азкошни ук<strong>р</strong>аси от <strong>р</strong>езба по таваните,<br />
<strong>д</strong>олапите, в<strong>р</strong>атите и казаците. В голямата соба сг<strong>р</strong>ява чу<strong>д</strong>на<br />
та печка с гъ<strong>р</strong>ненца, сложени не само за повече топлина, но и<br />
за хубост.<br />
Къщата на чо<strong>р</strong>ба<strong>д</strong>жи Гео<strong>р</strong>ги и къщата на Ламб<strong>р</strong>инови - и <strong>д</strong>вете<br />
ка менни, п<strong>р</strong>илични на к<strong>р</strong>епости. Ламб<strong>р</strong>иновата къща има най-<strong>д</strong>ебе<br />
лите каменни зи<strong>д</strong>ове в А<strong>р</strong>банаси – 93 см, а по<strong>д</strong>ът на мазата й е<br />
естествена скала.<br />
Текст: Ма<strong>р</strong>иана Топалова<br />
Е<strong>д</strong>на полегнала по<strong>д</strong> тежестта на го<strong>д</strong>ините <strong>д</strong>ъсчена по<strong>р</strong>та без обков,<br />
<strong>р</strong>амкосана <strong>р</strong>азкошно с б<strong>р</strong>ъшлян, кани в къщата на Ила<strong>р</strong>ион<br />
Д<strong>р</strong>агостинов. Войво<strong>д</strong>а бил на Сливенската чета и па<strong>д</strong>нал в битка<br />
с голям аске<strong>р</strong> в Балкана. Сле<strong>д</strong> Освобож<strong>д</strong>ението в замаски<strong>р</strong>аното<br />
ск<strong>р</strong>и валище <strong>д</strong>олу отк<strong>р</strong>или ятаган и сабя, п<strong>р</strong>ина<strong>д</strong>лежали на<br />
Ила<strong>р</strong>ион Д<strong>р</strong>агостинов.<br />
Човек се умо<strong>р</strong>ява от хубост!<br />
Пътят во<strong>д</strong>и <strong>д</strong>о голямата ча<strong>р</strong>шия на селото. Тук имало много<br />
<strong>д</strong>юкя ни, плътно е<strong>д</strong>ин <strong>д</strong>о <strong>д</strong><strong>р</strong>уг. Всяка бакалница имала и к<strong>р</strong>ъчма, и<br />
кафене. Тук на <strong>р</strong>анина по<strong>д</strong> ши<strong>р</strong>оките б<strong>р</strong>ястове се<strong>д</strong>ели чо<strong>р</strong>ба<strong>д</strong>жиите<br />
и пиели сут<strong>р</strong>ешното си кафе в с<strong>р</strong>ебъ<strong>р</strong>ни и ме<strong>д</strong>ни фил<strong>д</strong>жанки.<br />
А<strong>р</strong>банасчани печелели от е<strong>д</strong><strong>р</strong>а и <strong>д</strong><strong>р</strong>ебна тъ<strong>р</strong>говия, от<br />
<strong>д</strong>желенство и буба<strong>р</strong>ство. И лоза<strong>р</strong>ството било на почит.<br />
Развити били още <strong>р</strong>азличните занаяти – аба<strong>д</strong>жийство,<br />
чоха<strong>д</strong>жийство (шиели сукнени <strong>д</strong><strong>р</strong>ехи за чо<strong>р</strong>ба<strong>д</strong>жиите).<br />
Имало ме<strong>д</strong>ника<strong>р</strong>и, злата<strong>р</strong>и, бъгва<strong>р</strong>и, напукчии калбанти.<br />
В к<strong>р</strong>ая на селото били ки<strong>р</strong>ханите (сапун<strong>д</strong>жийниците).<br />
Вместо със со<strong>д</strong>а, п<strong>р</strong>авели сапуна с <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>вена пепел.<br />
Името на А<strong>р</strong>банаси е бълга<strong>р</strong>ско. Ту<strong>р</strong>ците са го на<strong>р</strong>ичали<br />
А<strong>р</strong> на ут кьой. Най-ста<strong>р</strong>ото писмено све<strong>д</strong>ение за селото се<br />
нами<strong>р</strong>а във фе<strong>р</strong> мана на султан Сюлейман Великолепний<br />
от 1538 го<strong>д</strong>. Той <strong>д</strong>а<strong>р</strong>ява зет си Рустем паша със земите<br />
около селищата А<strong>р</strong>банаси, Лясковец, Го<strong>р</strong>на и Долна<br />
Ха<strong>д</strong>жиилиевата<br />
О<strong>р</strong>яховица, на<strong>р</strong>ечени с общо име А<strong>р</strong>набу<strong>д</strong><br />
– Ка<strong>р</strong>иеле<strong>р</strong>и. Спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong> леген<strong>д</strong>ата обаче <strong>д</strong>алеч<br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и тази <strong>д</strong>ата тук е имало заселници и те<br />
са били бълга<strong>р</strong>и.<br />
Днес А<strong>р</strong>банаси е обявено за музеен <strong>р</strong>езе<strong>р</strong><br />
ват. Еже<strong>д</strong>невно тук има многоб<strong>р</strong>ойни<br />
по сетители от ст<strong>р</strong>аната и чужбина.<br />
Мно го от ста<strong>р</strong>инните къщи и цъ<strong>р</strong>кви<br />
са <strong>р</strong>естав<strong>р</strong>и<strong>р</strong>ани и <strong>р</strong>емонти<strong>р</strong>ани, а на<br />
юж ната ст<strong>р</strong>ана на селото се из<strong>д</strong>игат съв<strong>р</strong>е<br />
менните къщи, запазили стила на мина<br />
лото. Навсякъ<strong>д</strong>е ще ви пос<strong>р</strong>ещнат госто<br />
п<strong>р</strong>иемните <strong>д</strong>омакини. Когато гостът си А<strong>р</strong>банаси / Arbanassi<br />
т<strong>р</strong>ъгва и <strong>р</strong>еши <strong>д</strong>а се изкачи<br />
по билото, очите потъват<br />
нас<strong>р</strong>еща в к<strong>р</strong>асотата на<br />
Ца<strong>р</strong>евец, Т<strong>р</strong>апезица, Света<br />
го<strong>р</strong>а – Тъ<strong>р</strong>новг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>. До<strong>р</strong>и и<br />
от<strong>д</strong>алеч той е п<strong>р</strong>иказен,<br />
„ви<strong>д</strong>ение, сън, измама за<br />
очите”, казва Вазов.<br />
Констанцаливата къ ща<br />
Konstanzaliev Haus<br />
16 НЕПОЗНАТАТА БЪЛГАРИЯ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Ein Weg durch Arbanassi<br />
Arbanassi ist ein der bildhübschesten Siedlungen im Lande. Es befindet sich auf<br />
dem gleichnamigen felsigen Plateau und ermöglicht einen einmaligen Ausblick zum<br />
mittelaltrigen Teil der alten ehemaligen bulgarischen Hauptstadt Veliko Turnovo.<br />
W<br />
enn man von Veliko Tarnovo wegfährt, findet man, 4 km nordöstlich<br />
von der alten Hauptstadt, das Dorf Arbanassi. Es wird erzählt, dass sich<br />
auf diesem Plateau einmal ein wunderschöner Eichen- und Ulmenwald<br />
erstreckte. Heutzutage kann man von dort aus das Dorf entdecken und<br />
bewundern. Südwestlich liegt das Tal des Flusses Jantra. Der Fluss<br />
schlängelt sich in Hundertmetertiefe entlang der Gebirge und trennt<br />
den Arbanassi-Gipfel, Tarnovo-Gipfel mit Orlovberg (Kartala), sowie<br />
Tsarevets und Trapesitsa voneinander. Heutzutage führt der Weg, der<br />
Gorna Orjachovitsa mit Veliko Tarnovo verbindet, den Arbanassibach<br />
entlang. Durch dieses Tal hat in alten Zeiten ein Steinweg geführt, der<br />
von Mihad Pasha benutzt wurde. Mihad Pasha ließ die heutige Tarnovo<br />
– Arbanassi – Gorna Orjahovitsa – Straße<br />
erbauen.<br />
Im Winter wehen hier stürmische Winde, die<br />
auf dem kahlen waldlosen Plateau aufeinander<br />
treffen. Während der anderen Jahreszeiten ist<br />
Arbanassi jedoch ein beliebter Kurort nicht<br />
nur für die Bewohner von Veliko Tarnovo und<br />
Gorna Orjahovitsa, sondern auch für viele<br />
andere Gäste. Auch an den heißesten Tagen<br />
ist es hier kühl, besonders in den großflächigen<br />
Steinhäusern, die von breitausgestreckten<br />
Vordächern beschattet werden, sowie in den<br />
къща / Das Haus von Hadshi Ilia<br />
grünen Gärten mit Obstbäumen. Hohe Mauern<br />
aus Holzbrettern und Steinen schützen diese Häuser. Hier<br />
und da werden die Mauern niedriger und ruhige Gärten mit<br />
kleinen Blumenbeeten sind zu bestaunen.<br />
Der erste Trinkbrunnen, den man am Weg sieht, ist der Kokonski-Brunnen<br />
(Kokonskata Tscheschma). Der ganze Brunnen<br />
ist aus Stein erbaut und wird durch ein Ziegeldach geschützt.<br />
Obwohl die ehemaligen Ausläufe durch einen neuen modernen<br />
Wasserhahn ausgetauscht worden sind, steht darauf immer noch<br />
eine alte Aufschrift: „Wer dieses Wasser anschaut und trinkt,<br />
dem werden Augen und Seele erleuchtet“.<br />
Einige Schritte vom Brunnen entfernt befindet sich das Konstanzaliev<br />
Haus. Kokona Sultana, die Gattin von Dimitraki Bey,<br />
ist jeden Morgen, von ihren Dienstmädchen begleitet, dorthin<br />
gegangen, um ihr „weißes Antlitz“ zu waschen. Deswegen trägt der<br />
Brunnen ihren Namen. Dieses Gebäude ruft bei den Betrachtern,<br />
durch seine kühne Bauweise, Verwunderung hervor. Man wird von einem<br />
Tor aus doppeltstarken Eichenholzbrettern empfangen. Darüber<br />
– ein breites Ziegelüberdach. Der Garten ist gepflastert und leer – ein<br />
Vorgarten einer richtigen Festung. Das Haus ist zur Hälfte aus Stein<br />
gebaut, ohne Außentreppen, ohne Vordach.<br />
Dahinter lassen sich weitere Steinhäuser mit kleinen Fenstern und<br />
Eisengittern erblicken - die Arbanassi Häuser - die wie ernste Schönheiten<br />
ausschauen: unantastbar, außen aus Stein, aber wenn man die<br />
Tür zu ihrem Herz findet, wird einem der Kopf durch deren Schönheit<br />
Text: Mariana Topalova<br />
Übersetzung: Petia Hristova<br />
und Farben verdreht. Welches ist wohl das schönste?<br />
Das Haus von Hadshi Ilia hat einen besonders prächtigen Eingang<br />
mit einer breiten Holztreppe, die zum oberen Geschoß führt. Die mit<br />
großköpfigen Nägeln beschlagenen Türen sind mit Ornamenten versehen.<br />
Die Decken sind mit verschiedenen Ornamenten aus weißem Ton<br />
verziert. Die Schlafzimmer sind geräumig und mit schönen Fenstern.<br />
Im Haus von Kandilar sind die Decken, die Türrahmen, die Fensterläden<br />
und die Schränke holzgeschnitzt. Im großen Wohnzimmer wärmt ein<br />
eingemauerter Ofen. Darauf befinden sich verschiedene Töpfe, die nicht<br />
nur für mehr Wärme da stehen, sondern auch für eine wohlige Gemütlichkeit<br />
sorgen.<br />
Die Häuser von Tschorbadji Georgi und Familie Lambrinovi – beide aus<br />
Stein, ähneln Festungen. Das Lambrinov-Haus hat die breitesten Steinmauern<br />
in Arbanassi - 93 cm, und sein Kellerboden ist ein Naturfelsen.<br />
Ein durch das Gewicht des Alters angelehntes beschlagloses Holztor,<br />
mit einem wunderschönen Rahmen aus Kletterpflanzen, lädt ins Haus<br />
von Ilarion <strong>Dr</strong>agostinov ein. Er war Voivoda (deutsch: Anführer) des<br />
Slivener Revolutionskomitees und starb im Zweikampf mit einem Asker<br />
(osmanischer Soldat) im Balkangebirge. Nach der Wiedererlangung der<br />
Unabhängigkeit hat man in einem versteckten Raum unten in seinem<br />
Keller einen Yatagan (kurzes osmanisches Schwert) und einen Säbel entdeckt,<br />
die ihm gehört haben.<br />
Der Weg führt zum großen Dorfladen. Es gab hier viele Handelsgeschäfte<br />
eng aneinander gelegen. Jeder Greißler war auch gleichzeitig Kneipe und<br />
Caféhaus. Hier saßen früh am Morgen, unter den Ulmen, die wohlhabenden<br />
Bauern (Tschorbadjii) und tranken ihren Kaffee in Silber- und<br />
Kupfertässchen. Sie entwickelten rege Handelstätigkeit. Im Dorf befanden<br />
sich Goldschmieden, Schmieden, Kupferverarbeitungsstätten und<br />
auch Seidenraupenzucht wurde betrieben. Am Dorfrande waren die<br />
Seifenhersteller die statt mit Soda, mit Holzasche ihre Seifen hergestellt<br />
haben.<br />
Der Name Arbanassi ist bulgarisch. Die Türken haben das Dorf Arnautkjoi<br />
genannt. Der älteste schriftliche Hinweis bezüglich des Dorf es befindet<br />
sich im Ferman vom Sultan Süleyman der Prächtige von 1538. Er<br />
schenkte seinem Schwiegersohn Rüstem Pascha die Gebiete um Arbanassi,<br />
Ljaskovec, Gorna und Dolna Orjahovica, alle gemeinsam unter dem<br />
Sammelnamen Arnabud – Karieleri bekannt. Der Sage nach waren hier<br />
aber bereits vor langer Zeit die Bulgaren angesiedelt.<br />
Täglich kommen zahlreiche Besucher vom In- und Ausland hierher.<br />
Viele der alten Häuser und Kirchen sind renoviert und restauriert worden.<br />
An der Südseite des Dorfes befinden sich die neugebauten Häuser,<br />
die die Atmosphäre der Vergangenheit beibehalten. Überall wird man<br />
von gastfreundlichen Bewohnern willkommen geheißen. Sobald der<br />
Gast das Dorf verlässt und den Berg hochsteigt, versinkt sein Blick in<br />
der Schönheit von Tsarevets, Trapezica, Sveta Gora – Turnovgrad. Auch<br />
von der Ferne ist es wunderschön. „Eine Erscheinung, ein Traum, ein<br />
Trugbild für die Augen“, sagte Ivan Vazov.<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
DAS UNBEKANNTE BULGARIEN<br />
17
М<br />
Т<strong>р</strong>оянският манасти<strong>р</strong><br />
На 15-ти август се чества п<strong>р</strong>азникът “Успение<br />
Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ично” и безб<strong>р</strong>ой хо<strong>р</strong>а се стичат в<br />
Т<strong>р</strong>оянския манасти<strong>р</strong>, за <strong>д</strong>а се <strong>д</strong>окоснат <strong>д</strong>о<br />
чу<strong>д</strong>отво<strong>р</strong>ната икона “Св. Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица Т<strong>р</strong>ое<strong>р</strong>учица”,<br />
<strong>д</strong>а се помолят за з<strong>д</strong><strong>р</strong>аве, <strong>д</strong>а потъ<strong>р</strong>сят утеха и <strong>д</strong>а<br />
поискат изцеление.<br />
Текст: Ивелина Кованлъшка<br />
естните хо<strong>р</strong>а <strong>д</strong>об<strong>р</strong>онаме<strong>р</strong>ено, с типичния за <strong>р</strong>егиона гово<strong>р</strong> на пълен член, ще<br />
Ви упътят: “за<strong>д</strong> завоят, п<strong>р</strong>аво по пътят, сле<strong>д</strong> табелата, и ей го манасти<strong>р</strong>ът”. И<br />
<strong>д</strong>ействително на 11 км от балканския г<strong>р</strong>а<strong>д</strong> Т<strong>р</strong>оян, “за<strong>д</strong> завоят”, непос<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ствено <strong>д</strong>о<br />
се ло О<strong>р</strong>ешак, от е<strong>д</strong>ната ст<strong>р</strong>ана на <strong>р</strong>. Че<strong>р</strong>ни Осъм, на 400 мет<strong>р</strong>а на<strong>д</strong>мо<strong>р</strong>ска височина<br />
се из<strong>д</strong>ига Т<strong>р</strong>оянският манасти<strong>р</strong> и гостоп<strong>р</strong>иемно Ви очаква. Спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong> манасти<strong>р</strong>ските<br />
х<strong>р</strong>о ники той е основан от отшелник, който се заселва в местността, пост<strong>р</strong>оява си<br />
мал ка хижа няколко го<strong>д</strong>ини сле<strong>д</strong> па<strong>д</strong>ането на Вто<strong>р</strong>ата бълга<strong>р</strong>ска <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жава, от<strong>д</strong>ава<br />
се на молитва и бъ<strong>р</strong>зо печели уважението на местните хо<strong>р</strong>а, които се <strong>д</strong>опитват <strong>д</strong>о<br />
не го за <strong>д</strong>уховен съвет и с молитва. По-късно той пост<strong>р</strong>оява и цъ<strong>р</strong>ква, посветена на<br />
Бо жията майка. От началото на съз<strong>д</strong>аването си <strong>д</strong>о 1830 го<strong>д</strong>. манасти<strong>р</strong>ът п<strong>р</strong>еживява<br />
т<strong>р</strong>у<strong>д</strong> ни в<strong>р</strong>емена, но устоява благо<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ение на упо<strong>р</strong>итостта на монасите и по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епата<br />
на <strong>р</strong>о<strong>д</strong>олюбиви бълга<strong>р</strong>и, които <strong>д</strong>а<strong>р</strong>яват с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ства за изг<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>ането на нова цъ<strong>р</strong>ква и<br />
ста билен каменен манасти<strong>р</strong>ски комплекс. Със специална г<strong>р</strong>амота от 4-ти <strong>д</strong>екемв<strong>р</strong>и<br />
1830 го<strong>д</strong>., по<strong>д</strong>писана от Вселенския пат<strong>р</strong>иа<strong>р</strong>х Констан<strong>д</strong>ий, Т<strong>р</strong>оянският манасти<strong>р</strong> е<br />
бил п<strong>р</strong>изнат за став<strong>р</strong>опигиален, т.е. <strong>д</strong>и<strong>р</strong>ектно по<strong>д</strong>чинен на Ца<strong>р</strong>иг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ската пат <strong>р</strong>иа<strong>р</strong>шия,<br />
а <strong>д</strong>нес на Бълга<strong>р</strong>ската. Тогава започва и същественото <strong>р</strong>аз<strong>р</strong>астване на ма насти<br />
<strong>р</strong>а, когато, малко сле<strong>д</strong> това - п<strong>р</strong>ез 1835 го<strong>д</strong>. - е пост<strong>р</strong>оен манасти<strong>р</strong>ският х<strong>р</strong>ам<br />
“Успение Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ично”.<br />
За изписването на манасти<strong>р</strong>а е поканен Заха<strong>р</strong>и Зог<strong>р</strong>аф, който зае<strong>д</strong>но с <strong>д</strong><strong>р</strong>уги майсто<br />
<strong>р</strong>и от Самоковската школа съз<strong>д</strong>ава внушителни и много нови за в<strong>р</strong>емето си<br />
сте нописи и икони на цъ<strong>р</strong>квата. По сво<strong>д</strong>а на отк<strong>р</strong>итата гале<strong>р</strong>ия Заха<strong>р</strong>ий Зог<strong>р</strong>аф<br />
изоб <strong>р</strong>азява много сцени от популя<strong>р</strong>ната п<strong>р</strong>ез Въз<strong>р</strong>аж<strong>д</strong>ането тема “Апокалипсиса”.<br />
Сте но писите по гале<strong>р</strong>ията п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставят нази<strong>д</strong>ателните композиции “Ст<strong>р</strong>ашният съ<strong>д</strong>”<br />
и “Колелото на живота”. Впечатляваща е позлатената <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>во<strong>р</strong>езба на иконостаса, която<br />
е из<strong>р</strong>аботена в т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ицията на т<strong>р</strong>евненските майсто<strong>р</strong>и. В х<strong>р</strong>ама се съх<strong>р</strong>анява найценната<br />
светиня на манасти<strong>р</strong>а - чу<strong>д</strong>отво<strong>р</strong>ната икона на “Света Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица Т<strong>р</strong>ое <strong>р</strong>учи<br />
ца”, <strong>д</strong>онесена в манасти<strong>р</strong>а още п<strong>р</strong>ез XVIII в. от влашки монах по пътя му от Атон<br />
към Румънско.<br />
Исто<strong>р</strong>ията <strong>р</strong>азказва, че п<strong>р</strong>ез VIII в. по в<strong>р</strong>еме на иконобо<strong>р</strong>ската е<strong>р</strong>ес, Св. Йоан Дамас<br />
кин, който бил висш сановник в <strong>д</strong>во<strong>р</strong>а на <strong>д</strong>амаския халиф, написал т<strong>р</strong>и т<strong>р</strong>актата<br />
“П<strong>р</strong>отив по<strong>р</strong>ицателите на светите икони” и с писма, изп<strong>р</strong>ащани във Византия,<br />
изобличавал е<strong>р</strong>етиците. Я<strong>р</strong>остен, византийският импе<strong>р</strong>ато<strong>р</strong> Лъв III, за <strong>д</strong>а си отмъс<br />
ти, изп<strong>р</strong>атил <strong>д</strong>о <strong>д</strong>амаския халиф измамно писмо, че Йоан иска <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е Дамаск<br />
на Византия. Халифът заповя<strong>д</strong>ал <strong>д</strong>а отсекат <strong>д</strong>ясната китка на п<strong>р</strong>епо<strong>д</strong>обния<br />
Йоан, а него хвъ<strong>р</strong>лил в затво<strong>р</strong>. Вече<strong>р</strong>та Йоан измолил от халифа отсечената си китка,<br />
п<strong>р</strong>ик<strong>р</strong>епил я към <strong>р</strong>ъката си и цяла нощ се молил на П<strong>р</strong>есветата <strong>д</strong>ева, ако <strong>д</strong>а е<br />
имал п<strong>р</strong>аво, <strong>д</strong>а излекува <strong>р</strong>ъката му. Сле<strong>д</strong> <strong>д</strong>ълга молитва той за<strong>д</strong><strong>р</strong>ямал и тогава му<br />
се явила Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица, която му казала “Ето, ти си з<strong>д</strong><strong>р</strong>ав. Т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>и се п<strong>р</strong>илежно с из целената<br />
си <strong>р</strong>ъка за Славата Божия!”. На сут<strong>р</strong>инта <strong>р</strong>ъката на Йоан била изцелена и<br />
за благо<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ност той по<strong>р</strong>ъчал <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>ик<strong>р</strong>епят към иконата на Божията майка изоб <strong>р</strong>ажение<br />
на отсечената <strong>р</strong>ъка. Нап<strong>р</strong>авил <strong>д</strong>ве икони - е<strong>д</strong>на златна и е<strong>д</strong>на с<strong>р</strong>ебъ<strong>р</strong>на. Именно<br />
тази, вто<strong>р</strong>а икона, сле<strong>д</strong> п<strong>р</strong>естой в <strong>р</strong>азлични манасти<strong>р</strong>и и <strong>д</strong>ълго съх<strong>р</strong>анение в Хилен<br />
<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ския манасти<strong>р</strong>, попа<strong>д</strong>нала в Т<strong>р</strong>оянския манасти<strong>р</strong>. Била <strong>д</strong>онесена от влашки<br />
мо нах, който по път отсе<strong>д</strong>нал за почивка в манасти<strong>р</strong>а. На т<strong>р</strong>ъгване от манасти<strong>р</strong>а<br />
ко нят се п<strong>р</strong>епънал и па<strong>д</strong>нал. Осе<strong>д</strong>лали <strong>д</strong><strong>р</strong>уг кон, но и той на същото място па<strong>д</strong>нал.<br />
Тогава монахът ви<strong>д</strong>ял знак в това, и казал, че ако<br />
и още ве<strong>д</strong>нъж конят па<strong>д</strong>не, значи иконата желае<br />
<strong>д</strong>а остане в манасти<strong>р</strong>а. И т<strong>р</strong>етия път конят не<br />
пожелал <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължи и така иконата останала<br />
на съх<strong>р</strong>анение в манасти<strong>р</strong>а. На същото място<br />
монасите изг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>или малък па<strong>р</strong>аклис, къ<strong>д</strong>ето<br />
всяка го<strong>д</strong>ина се извъ<strong>р</strong>шва богослужение и<br />
<strong>р</strong>ъсене със светена во<strong>д</strong>а за з<strong>д</strong><strong>р</strong>аве.<br />
На п<strong>р</strong>азника п<strong>р</strong>ииж<strong>д</strong>ат на поклонение безб<strong>р</strong>ой<br />
много хо<strong>р</strong>а, а молитвите се отслужват от Негово<br />
Светейшество Бълга<strong>р</strong>ският Пат<strong>р</strong>иа<strong>р</strong>х Максим,<br />
<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ом от О<strong>р</strong>ешак, и от <strong>д</strong><strong>р</strong>уги бълга<strong>р</strong>ски Мит<strong>р</strong>о<br />
полити, започнали също като него <strong>д</strong>уховния<br />
си живот като б<strong>р</strong>атя на Т<strong>р</strong>оянския ма насти<strong>р</strong>.<br />
Х<strong>р</strong>амовият п<strong>р</strong>азник е свъ<strong>р</strong>зан и с го <strong>д</strong>иш ния<br />
па наи<strong>р</strong> на село О<strong>р</strong>ешак, когато мало и голямо<br />
се съби<strong>р</strong>а, за <strong>д</strong>а се ви<strong>д</strong>ят <strong>р</strong>о<strong>д</strong>нини, п<strong>р</strong>ъснали се<br />
по <strong>р</strong>азлични к<strong>р</strong>аища на ст<strong>р</strong>аната и в чужбина.<br />
Местна го<strong>р</strong><strong>д</strong>ост е т<strong>р</strong>оянската сливова <strong>р</strong>акия. По<br />
ста<strong>р</strong>а манасти<strong>р</strong>ска <strong>р</strong>ецепта се ва<strong>р</strong>и и <strong>р</strong>акията в<br />
ма насти<strong>р</strong>а, като монасите <strong>д</strong>обавят чу<strong>д</strong>ни билки<br />
в нея и славата й се носи из цяла Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
Неслучайно и п<strong>р</strong>ез септемв<strong>р</strong>и в <strong>р</strong>егиона има<br />
цял п<strong>р</strong>азник на Сливата и на Сливовата <strong>р</strong>а кия,<br />
посещението на който може <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>е ком би ни<strong>р</strong>а<br />
но с това на изложбената палата за на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни<br />
за наяти в О<strong>р</strong>ешак и на п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>онаучния музей<br />
в съсе<strong>д</strong>ното село Че<strong>р</strong>ни Осъм, къ<strong>д</strong>ето се нами<strong>р</strong>а<br />
пъ<strong>р</strong> вото и е<strong>д</strong>инствено с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>но училище за планин<br />
ски во<strong>д</strong>ачи и спасители в Бълга<strong>р</strong>ия. От там<br />
човек може <strong>д</strong>а хване някоя от пътеките, коя то<br />
<strong>д</strong>а го отве<strong>д</strong>е или навът<strong>р</strong>е в Цент<strong>р</strong>алния Балкан<br />
п<strong>р</strong>ез <strong>р</strong>езе<strong>р</strong>ват Стенето, или <strong>д</strong>о някоя от<br />
близ ките <strong>д</strong>уховни забележителности в <strong>р</strong>егиона<br />
ка то <strong>д</strong>вата скита “Св. Николай Чу<strong>д</strong>отво<strong>р</strong>ец”<br />
(1.5 км от Т<strong>р</strong>оянски манасти<strong>р</strong>) или “Св. Йоан<br />
П<strong>р</strong>е<strong>д</strong>теча” (на<strong>р</strong>ечен Зелениковски манасти<strong>р</strong>,<br />
на около 8 км), пост<strong>р</strong>оени също от монасите на<br />
ма насти<strong>р</strong>а. А ако му остане в<strong>р</strong>еме, може <strong>д</strong>а се<br />
от <strong>д</strong>а<strong>д</strong>е на сла<strong>д</strong>ка п<strong>р</strong>иказка с местните хо<strong>р</strong>а и <strong>д</strong>а<br />
научи много чу<strong>д</strong>ни и инте<strong>р</strong>есни исто<strong>р</strong>ии, както<br />
и <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>е поче<strong>р</strong>пен с е<strong>д</strong>на истинска <strong>д</strong>омашна<br />
сливова.<br />
“П<strong>р</strong>есветая<br />
Бого<strong>р</strong>о <strong>д</strong>и ца<br />
Т<strong>р</strong>ое<strong>р</strong>учица”<br />
- чу<strong>д</strong>отво<strong>р</strong>на<br />
18 НЕПОЗНАТАТА БЪЛГАРИЯ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Нашата Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа планина!!!<br />
Изгубихме битката за Пи<strong>р</strong>ин!<br />
Дали ще изгубим и тази за Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа?!?!<br />
З<br />
В после<strong>д</strong>ните го<strong>д</strong>ини все по-осезаемо се чувст ва човешката намеса в околната с<strong>р</strong>е <strong>д</strong>а.<br />
За честилите п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни аномалии т<strong>р</strong>евожат мно зина, но не и тези, които <strong>р</strong>е ал но биха<br />
мог ли <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>оменят нещо!!! Темата за п<strong>р</strong>ек <strong>р</strong>атяване унищожаването на го<strong>р</strong>ите и<br />
опустошаването на к<strong>р</strong>айб<strong>р</strong>ежните ивици в Бъл га<strong>р</strong>ия е <strong>д</strong>оста <strong>д</strong>ис ку ти <strong>р</strong>а на, но въп<strong>р</strong>еки<br />
<strong>д</strong>ис ку сиите и <strong>д</strong>емонст<strong>р</strong>ациите <strong>р</strong>аз<strong>р</strong>ушаването на п<strong>р</strong>и <strong>р</strong>о<strong>д</strong>ата ни п<strong>р</strong>о <strong>д</strong>ължава с пълни<br />
темпове и ста ва все по-б<strong>р</strong>утално.<br />
наем, че железни закони няма! Всеки е<strong>д</strong>ин закон може <strong>д</strong>а се обо<strong>р</strong>и<br />
или <strong>д</strong>а се заобиколи, за <strong>д</strong>а за<strong>д</strong>оволи нечии инте<strong>р</strong>еси, особено кога<br />
то те са по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епени със соли<strong>д</strong>ни пачки па<strong>р</strong>и. И тогава цялата<br />
сис тема танцува за онези, които плащат. Не казвам нищо ново,<br />
нали?<br />
Но ето ОЩЕ ЕДНО по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епление на тезата за безумията:<br />
По искане на инвестито<strong>р</strong>и к<strong>р</strong>ай мо<strong>р</strong>ето съ<strong>д</strong>ът заличи най-големия<br />
па<strong>р</strong>к у нас. Т<strong>р</strong>ичленен състав на Въ<strong>р</strong>ховния а<strong>д</strong>минист<strong>р</strong>ативен<br />
съ<strong>д</strong> /ВАС/ обяви за нищожна запове<strong>д</strong>та на министъ<strong>р</strong>а на околната<br />
с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>а, с която на основание Закона за защита на п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ата /ЗЗП/<br />
е обявен На<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен па<strong>р</strong>к “Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа” на площ от 116136,2 хекта<strong>р</strong>а.<br />
На 28-ми юни съ<strong>д</strong>ът п<strong>р</strong>ие за основателна жалбата на фи<strong>р</strong>ма<br />
“К<strong>р</strong>аш 2000”, община Ца<strong>р</strong>ево и община Малко Тъ<strong>р</strong>ново, че запо<br />
ве<strong>д</strong>та за обявяване на па<strong>р</strong>ка от 1995 г. е невали<strong>д</strong>на. П<strong>р</strong>ичина<br />
за <strong>д</strong>елото е вилното селище, което фи<strong>р</strong>мата пост<strong>р</strong>ои неот<strong>д</strong>авна<br />
<strong>д</strong>о ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жанското с. Ва<strong>р</strong>ва<strong>р</strong>а. За ВАС п<strong>р</strong>ав е кметът на Ца<strong>р</strong>ево,<br />
кой то, зае<strong>д</strong>но с незаконнно ст<strong>р</strong>оящи фи<strong>р</strong>ми иска <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължи<br />
ма совото заст<strong>р</strong>ояване в уникални п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни зони. Ако и повисшестоящият<br />
състав потвъ<strong>р</strong><strong>д</strong>и това <strong>р</strong>ешение, ще па<strong>д</strong>нат ог<strong>р</strong>а<br />
ниченията за ст<strong>р</strong>оителство в па<strong>р</strong>ка, в който влизат някои от<br />
най-апетитните места, нап<strong>р</strong>име<strong>р</strong> около село Ва<strong>р</strong>ва<strong>р</strong>а в община<br />
Ца<strong>р</strong>ево.<br />
Община Ца<strong>р</strong>ево и фи<strong>р</strong>ма “К<strong>р</strong>аш 2000” бяха санкциони<strong>р</strong>ани<br />
за <strong>р</strong>а<strong>д</strong>и ст<strong>р</strong>оежа на ваканционно селища “Златната пе<strong>р</strong>ла”, което<br />
изг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>иха близо <strong>д</strong>о с. Ва<strong>р</strong>ва<strong>р</strong>а. П<strong>р</strong>ез 2006 г. началникът на<br />
конт<strong>р</strong>олния о<strong>р</strong>ган в Бу<strong>р</strong>гас отмени за<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и на<strong>р</strong>ушения 10 <strong>р</strong>аз <strong>р</strong>еши<br />
телни, из<strong>д</strong>а<strong>д</strong>ени на ст<strong>р</strong>оителната фи<strong>р</strong>ма. Докато т<strong>р</strong>аеше обжал<br />
ването им обаче, ст<strong>р</strong>ителството п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължи с бъ<strong>р</strong>зи темпове<br />
и беше почти завъ<strong>р</strong>шено.<br />
П<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен па<strong>р</strong>к Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа беше най-голямата защитена п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>на<br />
Текст: Елица Ка<strong>р</strong>аенева<br />
те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ия в Бълга<strong>р</strong>ия. С п<strong>р</strong>емахването й защитените те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ии в<br />
Бълга<strong>р</strong>ия остават само 4%.<br />
Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа е е<strong>д</strong>но от п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ложените за Нату<strong>р</strong>а 2000 места, което<br />
спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong> п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставители от Министе<strong>р</strong>ството на околната с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>а и<br />
во<strong>д</strong>ите, със сигу<strong>р</strong>ност ще бъ<strong>д</strong>е включено от ЕК в м<strong>р</strong>ежата.<br />
За Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа<br />
Поемете ли към най- югоизточната част на Бълга<strong>р</strong>ия<br />
п<strong>р</strong>аво на юг от Бу<strong>р</strong>гас в посока към Малко Тъ<strong>р</strong>ново или<br />
пок<strong>р</strong>ай мо<strong>р</strong>ето за Ахтопол и Синемо<strong>р</strong>ец п<strong>р</strong>ез Ца<strong>р</strong>ево вие<br />
попа<strong>д</strong>ате в ласкавите п<strong>р</strong>ег<strong>р</strong>ъ<strong>д</strong>ки на ши<strong>р</strong>око като мо<strong>р</strong>е<br />
<strong>р</strong>астлана планинска ве<strong>р</strong>ига на Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа планина и ско<strong>р</strong>о ще<br />
се озовете в съ<strong>р</strong>цето на е<strong>д</strong>ноименния па<strong>р</strong>к - най - големият<br />
и е<strong>д</strong>ин от най - екзотичните п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни па<strong>р</strong>кове в Бълга<strong>р</strong>ия.<br />
Обявен е в началото на 1995 го<strong>д</strong>. с площ 1161 кв.км и обхваща<br />
цент<strong>р</strong>ална бълга<strong>р</strong>ска Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа с излаз на Че<strong>р</strong>номо<strong>р</strong>ското<br />
к<strong>р</strong>айб<strong>р</strong>ежие меж<strong>д</strong>у Резово и Ца<strong>р</strong>ево. Релефът на па<strong>р</strong>ковата<br />
те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ия е хълмист, нископланински, силно<strong>р</strong>азчленен със<br />
заоблени била и <strong>д</strong>ълбоко в<strong>р</strong>язани ст<strong>р</strong>ъмни <strong>д</strong>олове. ( http://<br />
parkstrandja.hit.bg/)<br />
На те<strong>р</strong>ито<strong>р</strong>ията на па<strong>р</strong>ка се нами<strong>р</strong>ат: 5 <strong>р</strong>езе<strong>р</strong>вата<br />
(Силкосия, Узунбу<strong>д</strong>жак, Витаново, С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ока и Ти со ви ца), 12<br />
защитени мест ности (Велека, Па<strong>р</strong>о<strong>р</strong>ия, Ма<strong>р</strong>ина <strong>р</strong>ека, Ру<strong>д</strong>еново,<br />
Докузак - в областта на Малко Тъ<strong>р</strong>ново, устието<br />
на <strong>р</strong>ека Велека, Си лис та<strong>р</strong>, Босна, К<strong>р</strong>ивизиново, Калката и<br />
Мо<strong>р</strong>иан), 9 п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни за бе ле жителности (пеще<strong>р</strong>и и изво<strong>р</strong>и на<br />
<strong>р</strong>ека Мла<strong>д</strong>ежка, Камъка), ве ковни <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>вета.<br />
По<strong>д</strong>пишете петицията за опазване на Ст<strong>р</strong>ан<strong>д</strong>жа:<br />
http://www.bgpetition.com/strandja/<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
AKTUEL 19
Разши<strong>р</strong>яването на ЕС<br />
2007 и после<strong>д</strong>ици за<br />
облагането с ДДС<br />
Настоящата инфо<strong>р</strong>мация е съставено от<br />
авто<strong>р</strong>а <strong>р</strong>езюме и п<strong>р</strong>ево<strong>д</strong> на е<strong>д</strong>ноименния<br />
инфо<strong>р</strong>мационен бюлетин на Авст<strong>р</strong>ийската<br />
стопанска кама<strong>р</strong>а.<br />
Инфо<strong>р</strong>мацията е изготвена от гле<strong>д</strong>ната точка на е<strong>д</strong>ин <strong>р</strong>егист<strong>р</strong>и<strong>р</strong>ан в<br />
Авст<strong>р</strong>ия по ДДС (<strong>д</strong>анък <strong>д</strong>обавена стойност) п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>п<strong>р</strong>иемач. Целия<br />
ин фо<strong>р</strong>мационен бюлетин може <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ите на сле<strong>д</strong>ната инте<strong>р</strong>нет<br />
ст<strong>р</strong>а ница: http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/<br />
umsatzsteuer/auswirkungendereuerweiterungwko.pdf.<br />
Използвам възможността <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>изова <strong>д</strong>анъчни експе<strong>р</strong>ти, които имат<br />
ин те<strong>р</strong>ес <strong>д</strong>а пишат на бълга<strong>р</strong>ски по тази или <strong>д</strong><strong>р</strong>уги <strong>д</strong>анъчни теми, <strong>д</strong>а<br />
се объ<strong>р</strong>нат към <strong>р</strong>е<strong>д</strong>акцията на списанието или към авто<strong>р</strong>а.<br />
Boris Metodiev<br />
магистъ<strong>р</strong> по п<strong>р</strong>аво<br />
DLA PIPER Weiss-Tessbach Rechtsanwälte GmbH<br />
Rotenturmstraße 13, 1010 Wien<br />
boris.metodiev@dlapiper.com<br />
Tel. 0043 1 53178-1026<br />
се п<strong>р</strong>илага тъй на <strong>р</strong>ечената клауза за експе<strong>д</strong>иция (Versandhandelsregelung).<br />
Спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong> тази клауза за<strong>д</strong>ължението за начисляване на<br />
авст<strong>р</strong>ийско ДДС отпа<strong>д</strong>а и на негово място възниква за<strong>д</strong>ължение за<br />
начисляване на бълга<strong>р</strong>ско ДДС.<br />
Инфо<strong>р</strong>мационен бюлетин по темата „Der Versandhandel“ може <strong>д</strong>а<br />
наме<strong>р</strong>ите тук: http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/<br />
Umsatzsteuer/Versandhandelwko.pdf<br />
3. Импо<strong>р</strong>т на стоки от Бълга<strong>р</strong>ия или<br />
<strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>ана-членка на ЕС<br />
Импо<strong>р</strong>тът на стоки, които Вие п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обивате от е<strong>д</strong>ин бълга<strong>р</strong>ски или<br />
<strong>д</strong><strong>р</strong>уг ев<strong>р</strong>опейски п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>п<strong>р</strong>иемач, се на<strong>р</strong>ича от 1.1.2007 вът<strong>р</strong>ешнообщностно<br />
п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обиване. Това п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обиване е освобо<strong>д</strong>ено от ДДС в<br />
Бълга<strong>р</strong>ия, ако Вие п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>оставите Вашия меж<strong>д</strong>уна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен ДДС номе<strong>р</strong><br />
(на<strong>р</strong>ичан UID или VAT) на Вашия конт<strong>р</strong>агент. ДДС-<strong>д</strong>анъкът т<strong>р</strong>ябва<br />
<strong>д</strong>а се начисли в Авст<strong>р</strong>ия и <strong>д</strong>ава п<strong>р</strong>аво на п<strong>р</strong>испа<strong>д</strong>ане като <strong>д</strong>анъчен<br />
к<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ит.<br />
Инфо<strong>р</strong>мационен бюлетин по темата „Покупка на стоки от ЕС“ може<br />
<strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ите тук: http://www.wko.at/ustexportimport<br />
На 1.1.2007 Бълга<strong>р</strong>ия и Румъния се п<strong>р</strong>исъе<strong>д</strong>иниха към Ев <strong>р</strong>о пейския<br />
съюз (ЕС). Това <strong>д</strong>ове<strong>д</strong>е <strong>д</strong>о п<strong>р</strong>омяна на <strong>р</strong>е<strong>д</strong>а, по който се<br />
извъ<strong>р</strong>шват т<strong>р</strong>анс-г<strong>р</strong>аничните с<strong>д</strong>елки (без обмитяване, но със за<strong>д</strong>ъл<br />
же ние за статистическа инфо<strong>р</strong>мация Инт<strong>р</strong>астат) и <strong>д</strong>о п<strong>р</strong>омяна<br />
на об лагането с ДДС. Двете <strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жави се т<strong>р</strong>ети<strong>р</strong>ат по отношение на<br />
ДДС, както всички останали ст<strong>р</strong>ани-членки на ЕС.<br />
1. Експо<strong>р</strong>т на стоки <strong>д</strong>о Бълга<strong>р</strong>ия или <strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>аначленка<br />
на ЕС - Клиентът е п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>п<strong>р</strong>иемач<br />
Експо<strong>р</strong>та на стоки, които Вие <strong>д</strong>оставяте на е<strong>д</strong>ин бълга<strong>р</strong>ски или<br />
<strong>д</strong><strong>р</strong>уг ев<strong>р</strong>опейски п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>п<strong>р</strong>иемач се на<strong>р</strong>ича от 1.1.2007 вът<strong>р</strong>ешно-общностна<br />
<strong>д</strong>оставка. Тази <strong>д</strong>оставка е освобо<strong>д</strong>ена от ДДС в Авст<strong>р</strong>ия,<br />
ако Вашия клиент Ви п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>остави своя меж<strong>д</strong>уна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен ДДС но ме<strong>р</strong><br />
(на<strong>р</strong>ичан UID или VAT). ДДС-<strong>д</strong>анъкът т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а се начисли в Бълга<strong>р</strong>ия<br />
и <strong>д</strong>ава п<strong>р</strong>аво на п<strong>р</strong>испа<strong>д</strong>ане като <strong>д</strong>анъчен к<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ит.<br />
Инфо<strong>р</strong>мационен бюлетин по темата „П<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ажба на стоки в ЕС“<br />
може <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ите тук: http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/Umsatzsteuer/WarenverkaufinderEUwko.pdf<br />
2. Експо<strong>р</strong>т на стоки <strong>д</strong>о Бълга<strong>р</strong>ия или <strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>ана<br />
членка на ЕС - Клиентът е частно лице (пот<strong>р</strong>ебител)<br />
П<strong>р</strong>и п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ажба на стоки на частни лица с местожителство в Бъл га<strong>р</strong>ия<br />
или <strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>ана-членка на ЕС, т<strong>р</strong>ябва от 1.1.2007 <strong>д</strong>а на чис ля вате<br />
авст<strong>р</strong>ийско ДДС. Възстановяването на ДДС-<strong>д</strong>анъка на те зи частни<br />
лица в <strong>р</strong>амките на експо<strong>р</strong>т като ту<strong>р</strong>исти, вече не е възможен.<br />
П<strong>р</strong>и експе<strong>д</strong>иция на стоки от Авст<strong>р</strong>ия <strong>д</strong>о Бълга<strong>р</strong>ия или <strong>д</strong><strong>р</strong>уга<br />
ст<strong>р</strong>ана- член ка на ЕС за частни лица п<strong>р</strong>и оп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>елени условия<br />
4. П<strong>р</strong>е<strong>д</strong>оставяне на т<strong>р</strong>ансг<strong>р</strong>анични услуги<br />
П<strong>р</strong>и п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>оставянето на оп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>елени, включени в авст<strong>р</strong>ийски каталог,<br />
т<strong>р</strong>ансг<strong>р</strong>анични услуги (Katalogleistungen) от Авст<strong>р</strong>ия в Бълга<strong>р</strong>ия<br />
или <strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>ана-членка на ЕС, т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а начислявате от 1.1.2007<br />
авст<strong>р</strong>ийски ДДС. П<strong>р</strong>име<strong>р</strong> за тези услуги са консултантските<br />
услуги (а<strong>д</strong>вокат, <strong>д</strong>анъчен консултант и <strong>д</strong><strong>р</strong>.) и елект<strong>р</strong>онните услуги<br />
(п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ажба на софтуе<strong>р</strong> ч<strong>р</strong>ез инте<strong>р</strong>нет и <strong>д</strong><strong>р</strong>.).<br />
Инфо<strong>р</strong>мационен бюлетин по темата „Katalogleistungen“ може <strong>д</strong>а<br />
наме<strong>р</strong>ите тук: http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/<br />
Umsatzsteuer/Katalogleistungenwko.pdf<br />
П<strong>р</strong>и п<strong>р</strong>евоз на това<strong>р</strong>и от Авст<strong>р</strong>ия <strong>д</strong>о Бълга<strong>р</strong>ия или <strong>д</strong><strong>р</strong>уга ст<strong>р</strong>аначленка<br />
на ЕС по п<strong>р</strong>инцип т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а начислявате от 1.1.2007<br />
авст<strong>р</strong>ийски ДДС. Ако Вашият бълга<strong>р</strong>ски конт<strong>р</strong>агент п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>остави<br />
своя меж<strong>д</strong>уна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ен ДДС номе<strong>р</strong> за<strong>д</strong>ължението за начисляване на<br />
ДДС се п<strong>р</strong>емества от Авст<strong>р</strong>ия в Бълга<strong>р</strong>ия. Същият п<strong>р</strong>инцип важи и<br />
п<strong>р</strong>и п<strong>р</strong><strong>д</strong>еоставяне на пос<strong>р</strong>е<strong>д</strong>нически услуги.<br />
Инфо<strong>р</strong>мационен бюлетин по темата „П<strong>р</strong>евоз на това<strong>р</strong>и“ може <strong>д</strong>а<br />
наме<strong>р</strong>ите тук: http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/<br />
wkoat/Umsatzsteuer/GueterbefoerderungBroschuerewko.pdf<br />
Об<strong>р</strong>ъщам внимание, че изготвената изключително к<strong>р</strong>атка и обобщена<br />
инфо<strong>р</strong>мация има за е<strong>д</strong>инствена цел <strong>д</strong>а Ви улесни и по<strong>д</strong>готви за <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong><br />
със специализи<strong>р</strong>ан <strong>д</strong>анъчен консултант. По<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и тази п<strong>р</strong>ичина се изключва<br />
всяка отгово<strong>р</strong>ност на авто<strong>р</strong>а или <strong>р</strong>е<strong>д</strong>акцията на списанието.<br />
20 ЗАКОНИ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
D<br />
Auswirkungen der<br />
EU-Erweiterung<br />
2007 aus<br />
umsatzsteuerlicher<br />
Sicht<br />
Die folgenden allgemeinen Erstinformationen<br />
sind eine Zusammenfassung des<br />
Infoblatts der WKÖ „Auswirkungen der<br />
EU-Erweiterung aus umsatzsteuerrechtlicher<br />
Sicht“.<br />
Text: Boris Metodiev<br />
Visitenkarte auf der vorigen Seite<br />
ie Informationen sind aus der Sicht eines in Österreich eingetragenen<br />
Unternehmens erstellt. Das vollständige Infoblatt ist hier<br />
abrufbar: http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/<br />
umsatzsteuer/auswirkungendereuerweiterungwko.pdf.<br />
Hiermit werden auf Bulgarisch schreibende Steuerexperten, die Interesse<br />
an der Behandlung von Steuerthemen haben, ersucht sich bei<br />
der Zeitschriftenredaktion oder beim Autor zu melden.<br />
Am 1. Jänner 2007 sind Bulgarien und Rumänien der Europäischen<br />
Union beigetreten. Dies führt zu Änderungen in der Geschäftsabwicklung<br />
und hat Auswirkungen auf die Umsatzsteuer. Beide Länder<br />
werden bezüglich der Umsatzsteuer wie alle anderen EU-Länder behandelt.<br />
1. Warenexporte in einen neuen Mitgliedstaat -<br />
Kunde ist Unternehmer<br />
Waren, die Sie von Österreich an einen Unternehmer in Bulgarien<br />
oder Rumänien liefern, sind ab 01.01.2007 innergemeinschaftliche<br />
(ig) Lieferungen. Die Lieferung ist nur dann in Österreich steuerfrei,<br />
wenn der ausländische Kunde seine UID-Nummer bekannt gibt. Die<br />
MwSt ist in Bulgarien zu berechnen und kann als Vorsteuer abgezogen<br />
werden.<br />
Die ig Lieferungen in diese Länder sind gleich abzuwickeln wie<br />
Lieferungen in andere Mitgliedstaaten (Nachweis der Beförderung,<br />
Buchnachweis, Aufnahme in die Zusammenfassende Meldung, Intrastatmeldung).<br />
Ein Infoblatt zum Thema „Warenverkauf in der EU“ finden Sie unter:<br />
http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/Umsatzsteuer/WarenverkaufinderEUwko.pdf<br />
2. Warenexporte in einen neuen Mitgliedstaat -<br />
Kunde ist Privater<br />
Ab 01.01.2007 müssen Sie für Warenverkäufe an private Kunden, die<br />
ihren Wohnsitz in Bulgarien oder Rumänien haben, österreichische<br />
Umsatzsteuer verrechnen. Eine Umsatzsteuervergütung im Rahmen<br />
des Touristenexportes ist für diese Kunden nicht mehr möglich.<br />
Ab 01.01.2007 kann im Falle der Versendung der Ware die wichtige Versandhandelsregelung<br />
zur Anwendung kommen. Nach dieser Bestimmung<br />
verlagert sich die Umsatzsteuerpflicht von Warensendungen an<br />
Private unter bestimmten Voraussetzungen in den neuen Mitgliedstaat.<br />
Ein Infoblatt zum Versandhandel finden Sie unter:<br />
http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/Umsatzsteuer/Versandhandelwko.pdf<br />
3. Warenimporte aus den neuen Mitgliedstaaten<br />
durch Unternehmer<br />
Jeder Import aus Bulgarien oder Rumänien ab 1.1.2007 ist ein innergemeinschaftlicher<br />
(ig) Erwerb. Sie müssen Ihrem bulgarischen oder<br />
rumänischen Lieferanten Ihre UID-Nummer rechtzeitig bekannt geben,<br />
damit sie steuerfrei liefern können. Die MwSt ist in Österreich zu<br />
berechnen und kann als Vorsteuer abgezogen werden. Ab 01.01.2007<br />
erfolgt keine Importverzollung.<br />
Infoblatt zum innergemeinschaftlichen Erwerb („Wareneinkauf in der<br />
EU“) ist abrufbar unter: http://www.wko.at/ustexportimport.<br />
4. Dienstleistungen<br />
Die wichtigsten Änderungen für Dienstleistungen sind:<br />
Wenn Sie ab 1.1.2007 „Katalogleistungen“ an Private mit Wohnsitz in<br />
Bulgarien oder Rumänien erbringen, müssen Sie österreichische Umsatzsteuer<br />
verrechnen. Vor dem Beitritt unterlagen diese Vorgänge der<br />
ausländischen Umsatzsteuer.<br />
Unter die Katalogleistungen fallen z.B. bestimmte Beratungsleistungen<br />
(Rechtsanwalt, Steuerberater etc.) und elektronische Dienstleistungen<br />
(Verkauf von Software über das Internet etc).<br />
Infoblatt zu den Katalogleistungen finden Sie unter:<br />
http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/Umsatzsteuer/Katalogleistungenwko.pdf<br />
Güterbeförderungen von Österreich nach Bulgarien oder Rumänien unterliegen<br />
ab dem 01.01.2007 der österreichischen Umsatzsteuer, vorher<br />
waren sie umsatzsteuerfrei. Es besteht die Möglichkeit, dass der ausländische<br />
Kunde durch Verwendung seiner ausländischen UID-Nummer<br />
den Leistungsort und damit die Umsatzsteuerpflicht in sein Land verlegt.<br />
Die gleiche Regelung gibt es z.B. auch für Vermittlungsleistungen.<br />
Infoblatt zur Güterbeförderung finden Sie unter:<br />
http://www.wkw.at/docextern/abtfinpol/extranet/wkoat/Umsatzsteuer/GueterbefoerderungBroschuerewko.pdf<br />
Es wird darauf verwiesen, dass alle Angaben trotz sorgfältigster Bearbeitung ohne<br />
Gewähr erfolgen und eine Haftung des Autors oder der Zeitschrift ausgeschlossen ist.<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
GESETZE<br />
21
П<br />
Жилището като<br />
инвестиция<br />
В после<strong>д</strong>но в<strong>р</strong>еме се наблю<strong>д</strong>ава е<strong>д</strong>но постоянно<br />
<strong>р</strong>ас тящо тъ<strong>р</strong>сене на жилища като вложения, като<br />
същев<strong>р</strong>еменно с това и повишен инте<strong>р</strong>ес на<br />
ин вес ти то <strong>р</strong>ите.<br />
Текст: Мето<strong>д</strong>и Попов<br />
П<strong>р</strong>ево<strong>д</strong>: Маг. Ра<strong>д</strong>ослава Савова<br />
Financecoaching<br />
<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обиването на жилище за от<strong>д</strong>аване по<strong>д</strong> наем се счита за<br />
алте<strong>р</strong>натива на инвестицията в ценни книжа с не<strong>д</strong>вижими имоти.<br />
Мнението на специалистите е, че такива жилища не се влияят<br />
от к<strong>р</strong>изисни икономически и инфлационни пе<strong>р</strong>ио<strong>д</strong>и, като е<strong>д</strong>но<br />
в<strong>р</strong>еменно с това носят и <strong>д</strong>об<strong>р</strong>а <strong>д</strong>охо<strong>д</strong>ност. Известо е, че тези<br />
жи лища имат стабилна стойност като п<strong>р</strong>авото на собственост е<br />
за писано в ка<strong>д</strong>астъ<strong>р</strong>а. Дългос<strong>р</strong>очната печалба от п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>обитото<br />
жи лище е по<strong>д</strong> фо<strong>р</strong>мата на наеми, чиято стойност бива осигу<strong>р</strong>ена<br />
с<strong>р</strong>е щу обезценяване ч<strong>р</strong>ез ин<strong>д</strong>екси<strong>р</strong>ането им. Получаваните наеми<br />
слу жат за изплащане на заемния капитал. Купуването на по<strong>д</strong>обен<br />
ви<strong>д</strong> жилища е п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и всичко мо<strong>д</strong>ел за намаляване на <strong>д</strong>анъчното<br />
б<strong>р</strong>е ме, но също така и пенсионно осигу<strong>р</strong>яване, което ги п<strong>р</strong>ави и<br />
мно го ат<strong>р</strong>активни.<br />
В общия случай покупната цена на жилището се изплаща на<br />
<strong>д</strong>есетата го<strong>д</strong>ина, а всички п<strong>р</strong>ихо<strong>д</strong>и като наем, поскъпване и<br />
<strong>д</strong>анъчни облекчения се осчетово<strong>д</strong>яват като <strong>д</strong>опълнителен п<strong>р</strong>ихо<strong>д</strong><br />
<strong>д</strong>о момента и сле<strong>д</strong> като к<strong>р</strong>е<strong>д</strong>итът бъ<strong>д</strong>е напълно изплатен.<br />
Съ ществува обаче <strong>р</strong>искът лихвите <strong>д</strong>а се покачат (като п<strong>р</strong>и вся ко<br />
финанси<strong>р</strong>ане) или жилището <strong>д</strong>а остане незаето. Иначе <strong>д</strong>об <strong>р</strong>о то<br />
местонахож<strong>д</strong>ение, оптималната т<strong>р</strong>анспо<strong>р</strong>тна м<strong>р</strong>ежа и ат <strong>р</strong>ак тив ната<br />
инф<strong>р</strong>аст<strong>р</strong>укту<strong>р</strong>а са изисквания за <strong>д</strong>об<strong>р</strong>а <strong>р</strong>еализация от такова<br />
жилище.<br />
Във всеки случай т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а се имат п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ви<strong>д</strong> сле<strong>д</strong>ните аспекти:<br />
нае мателите, ст<strong>р</strong>оежът, големината на обекта, на<strong>д</strong>ст<strong>р</strong>ояването<br />
на тавански етаж. В заключение, жилищата са ат<strong>р</strong>активно капиталово<br />
вложение с относително нисък <strong>р</strong>иск и стабилно п<strong>р</strong>исъст<br />
вие на финансовия паза<strong>р</strong>.<br />
Човек би т<strong>р</strong>ябвало <strong>д</strong>а се объ<strong>р</strong>не към експе<strong>р</strong>т, ако не п<strong>р</strong>итежава<br />
п<strong>р</strong>офесионалните знания и в<strong>р</strong>еме. За <strong>д</strong>опълнителна инфо<strong>р</strong>мация<br />
и конк<strong>р</strong>етна помощ сме на Ваше <strong>р</strong>азположение.<br />
Vorsorgewohnungen<br />
In den letzten Jahren konnte man eine stetig steigende<br />
Nachfrage für Vorsorgewohnungen beobachten, was<br />
auch zu einer wachsenden Zahl an interessierten Investoren<br />
für diese Anlageform geführt hat.<br />
D<br />
Text: Metodi Popov<br />
Financecoaching<br />
as Erwerben von Vorsorgewohnungen, auch bekannt als Ertragswohnungen,<br />
oder Zinshäusern, dient als Alternative zur Investition<br />
in Immobilienwertpapieren in einer wertsteigernden und zukunftssichernden<br />
Art und Weise. In anderen Worten, wird es von Experten als<br />
„krisen- und inflationssichere Form einer Investition mit sehr guten Renditen“<br />
bezeichnet. Bekannt ist, dass Vorsorgewohnungen stabile Sachwerte<br />
darstellen, wobei das Eigentumsrecht des Investors im Grundbuch<br />
eingetragen ist. Nachdem das Wohnungseigentum erworben ist, entsteht<br />
der langfristige <strong>Prof</strong>it durch laufende Mietverträge, die durch Indexierung<br />
wertgesichert sind. Mit den Mieteinnahmen werden die Fremdmittel,<br />
gemäß dem ausgearbeiteten Konzept, zurückgezahlt. Der Kauf von<br />
Ertragswohnungen wird in erster Linie als Steueralternative und als Vorsorge<br />
für das Alter gesehen, und ist deswegen auch sehr beliebt.<br />
Im Allgemeinen ist der Ankaufspreis der Wohnung innerhalb von 10<br />
Jahren ausbezahlt. Die Mieteinnahmen, sowie die Wertsteigerung und<br />
die Nutzung steuerlicher Vorteile werden als Zusatzeinkommen verbucht<br />
bis der Kredit vollständig getilgt wird. Jedoch besteht auch ein gewisses<br />
Risiko; die Zinsen für den Kredit könnten steigen (wie bei einer herkömmlichen<br />
Finanzierung), und die Wohnung könnte teilweise unbewohnt<br />
sein. Ansonsten sind eine gute Lage, optimale Verkehrsanbindung und attraktive<br />
Infrastruktur die Vorraussetzungen für beste Vermietbarkeit und<br />
damit auch ein solides Zusatzeinkommen.<br />
Unter Anderem sollten grundsätzlich die folgenden Aspekte beachtet<br />
werden: Mieter, Bausubstanz, Objektgröße und Dachgeschossausbau.<br />
Schlussendlich sind Vorsorgewohnungen eine attraktive Kapitalanlage mit<br />
relativ geringem Risiko und einer erhöhten Präsenz am Finanzmarkt.<br />
Wem das entsprechende Fachwissen fehlt oder nicht über die notwendige<br />
Zeit verfügt, sollte sich an die Experten wenden. Für eine weiterführende<br />
Beratung stehen wir jederzeit gerne zur Verfügung.<br />
22 ФИНАНСИ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Блуба Лу улавят<br />
световните течения<br />
Световна меланхолия е <strong>д</strong>ълбоко личен<br />
албум. Но именно за<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и това, в него<br />
всеки може <strong>д</strong>а усети себе си, <strong>д</strong>а отк<strong>р</strong>ие и<br />
собствени възп<strong>р</strong>иятия и чувствителност.<br />
Текст: Ма<strong>р</strong>ия Минчева<br />
Четвъ<strong>р</strong>тият по<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ен албум на г<strong>р</strong>упа Блуба Лу е вече факт. Обе<strong>д</strong>и<br />
нява 14 композиции, в<strong>д</strong>ъхновени от опияняващото чувство,<br />
кое то съз<strong>д</strong>ава п<strong>р</strong>авенето на музика, и повлияни от всичко, случва<br />
що се в световен мащаб. Впечатляващо земни и хуманни, неп <strong>р</strong>и ну<strong>д</strong>ено естествени<br />
и иск<strong>р</strong>ени, Блуба Лу ни загова<strong>р</strong>ят за това, от което всички се ст<strong>р</strong>ахуваме и бягаме;<br />
загова<strong>р</strong>ят за тъгата и самотата, постепенно заг нез<strong>д</strong>ила се в <strong>д</strong>ушата на съв<strong>р</strong>еменния<br />
човек. Завла<strong>д</strong>яващият глас на Ан<strong>д</strong><strong>р</strong>ония По пова - Рони уве<strong>р</strong>ено ни повеж<strong>д</strong>а към<br />
най-мисте<strong>р</strong>иозните места от вът<strong>р</strong>ешния ни свят. Пътуването е <strong>д</strong>ълго, а пътят - осеян<br />
с <strong>р</strong>аз<strong>д</strong>яла и любов, с тъга и <strong>р</strong>а<strong>д</strong>ост, с отчаяние и на<strong>д</strong>еж<strong>д</strong>а. Усещането е неповто<strong>р</strong>имо,<br />
чувст вата - п<strong>р</strong>отиво<strong>р</strong>ечиви, съз на нието ни се бо<strong>р</strong>и с всичко, което сме от<strong>р</strong>ичали.<br />
Все ки отк<strong>р</strong>ива по нещо, което го из<strong>р</strong>азява; изп<strong>р</strong>авяме се лице в лице с най-<strong>д</strong>ъл боките<br />
си чувства. Във FREE ME мал ки <strong>д</strong>уми казват много и възбуж<strong>д</strong>ат п<strong>р</strong>отест с<strong>р</strong>ещу<br />
световната машина, но ето, че “бав но се об<strong>р</strong>ъщаме”, и усещаме във вените си<br />
<strong>р</strong>азливаща се сила, която ни тласка <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>еживеем и на<strong>д</strong>живеем несполуките, за <strong>д</strong>а<br />
п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължим нап<strong>р</strong>е<strong>д</strong> (HOLD BACK). Въл ни от пулсации ни заливат, а ка<strong>р</strong>тините на<br />
живота изплуват е<strong>д</strong>на по е<strong>д</strong>на. Някъ<strong>д</strong>е наб лизо <strong>р</strong>азличаваме <strong>д</strong>войка спътници, за губи<br />
ли п<strong>р</strong>исъствието си е<strong>д</strong>ин за <strong>д</strong><strong>р</strong>уг. Но в THE CAGE отново отк<strong>р</strong>иваме, че не сме<br />
са ми, и в това п<strong>р</strong>еживяване Блуба Лу ще ни научат как <strong>д</strong>а <strong>р</strong>азбе<strong>р</strong>ем меланхолията,<br />
как <strong>д</strong>а не се ст<strong>р</strong>ахуваме от нея, а <strong>д</strong>а я п<strong>р</strong>е въ<strong>р</strong> нем в <strong>д</strong>вижеща сила. “I’m blooming, I’m<br />
growing fast, the autumn of my heart will disappear now”. В същото в<strong>р</strong>еме п<strong>р</strong>ек<strong>р</strong>асните<br />
ком позиции помагат на <strong>д</strong>умите <strong>д</strong>а се <strong>д</strong>об лижат още повече <strong>д</strong>о съзнанието. Обзема<br />
ни усещане за лекота и ха<strong>р</strong>мония. “Lately I feel<br />
free” е посланието към всички, които са го тови<br />
<strong>д</strong>а п<strong>р</strong>иемат човека като свобо<strong>д</strong>ен и <strong>д</strong>ъл боко в<br />
се бе си <strong>д</strong>объ<strong>р</strong>, способен <strong>д</strong>а изби<strong>р</strong>а на чина, по<br />
кой то ще живее там, къ<strong>д</strong>ето се к<strong>р</strong>ие неговата<br />
сила. П<strong>р</strong>осто се <strong>д</strong>ове<strong>р</strong>яваме на Блу ба Лу и<br />
очакваме с нетъ<strong>р</strong>пение сле<strong>д</strong>ващото пъ те шествие<br />
към светове, към които не сме <strong>д</strong><strong>р</strong>ъз ва ли <strong>д</strong>а<br />
се отп<strong>р</strong>авим...<br />
Bluba Lu feat. Andronia Popova<br />
“Световна меланхолия” е вокалносимфоничен<br />
п<strong>р</strong>оект, съз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>ен съвместно<br />
с Ан<strong>д</strong><strong>р</strong>ония Попова - Рони. В албума са<br />
включени 14 композиции. Авто<strong>р</strong>и на<br />
музиката и а<strong>р</strong>анжиментите са <strong>д</strong>уото Блуба<br />
Лу, а вокалните па<strong>р</strong>тии са на Рони.<br />
Снимки: Блуба Лу<br />
Конце<strong>р</strong>тът - п<strong>р</strong>омоция в Сту<strong>д</strong>ио 1<br />
на Бълга<strong>р</strong>ското национално <strong>р</strong>а<strong>д</strong>ио.<br />
Блуба Лу е е<strong>д</strong>на от най-ста<strong>р</strong>ите съществуващи ън<strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>г<strong>р</strong>аун<strong>д</strong><br />
г<strong>р</strong>упи в Бълга<strong>р</strong>ия. Сфо<strong>р</strong>ми<strong>р</strong>ана е в началото на 90-те. Я<strong>д</strong><strong>р</strong>ото<br />
на г<strong>р</strong>упата са Димитъ<strong>р</strong> Паскалев и Константин Каца<strong>р</strong>ски,<br />
мака<strong>р</strong> п<strong>р</strong>ез го<strong>д</strong>ините в г<strong>р</strong>упата <strong>д</strong>а участват и множество<br />
<strong>р</strong>азлични музиканти. Г<strong>р</strong>упата е позната от п<strong>р</strong>исъствието си в<br />
пъ<strong>р</strong>вия независим лейбъл в Бълга<strong>р</strong>ия - Жълта музика (зае<strong>д</strong>но<br />
с Уике<strong>д</strong>а, Остава и Анимационе<strong>р</strong>ите), но сле<strong>д</strong> <strong>р</strong>азпа<strong>д</strong>ането<br />
на о<strong>р</strong>ганизацията съз<strong>д</strong>ава собствено звукозаписно сту<strong>д</strong>ио и<br />
<strong>р</strong>еализи<strong>р</strong>а множество самостоятелни п<strong>р</strong>оекти.<br />
www.blubalu.net - запознайте<br />
се с музиката на Блуба Лу<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
PROJEKTE<br />
23
Отминали събития<br />
Дейността на бъл га<strong>р</strong>ската<br />
общност в Г<strong>р</strong>ац<br />
На 25.05.2007 г. в цъ<strong>р</strong>квата Хе<strong>р</strong>ц Йезу Г<strong>р</strong>ац, най-п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставителната<br />
готическа цъ<strong>р</strong>ква в областта Щи<strong>р</strong>ия, отец Петкин от Виена от служи<br />
п<strong>р</strong>очувствено на <strong>д</strong>ва езика тъ<strong>р</strong>жествен Богосвет в чест на <strong>д</strong>еня<br />
на бълга<strong>р</strong>ската п<strong>р</strong>освета и култу<strong>р</strong>а, и славянската писменост,<br />
и възпомена святото <strong>д</strong>ело на б<strong>р</strong>атята св.св. Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий. Той<br />
благослови всички вя<strong>р</strong>ващи и техните семейства и по<strong>р</strong>ъси п<strong>р</strong>и съства<br />
щите със светена во<strong>д</strong>а за з<strong>д</strong><strong>р</strong>аве.<br />
После<strong>д</strong>ва музикален поз<strong>д</strong><strong>р</strong>ав от г-жа Елисавета Станева - Фогл,<br />
коя то изсви<strong>р</strong>и е<strong>д</strong>на бала<strong>д</strong>а от соната за соло виола от Ма<strong>р</strong>ин Го леминов.<br />
Наст<strong>р</strong>оението бе много тъ<strong>р</strong>жествено, много очи се п<strong>р</strong>о сълзи<br />
ха. В светлината на запалените свещи мла<strong>д</strong>ият тено<strong>р</strong> г-н Милен<br />
Бож ков по<strong>д</strong>е химна „Въ<strong>р</strong>ви, на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>е въз<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ени“, който всички п<strong>р</strong>исъст<br />
ващи изпяха с възто<strong>р</strong>г.<br />
После<strong>д</strong>ва вече<strong>р</strong>я с отец Петкин и оживен <strong>р</strong>азгово<strong>р</strong> с бълга<strong>р</strong>ската<br />
общност в Г<strong>р</strong>ац.<br />
Der bulgarisch-österreichische<br />
Kulturverein in<br />
Graz feierte den Internationalen<br />
Tag des Kindes am 1.<br />
Juni im Hotel Nova Park mit<br />
einem bunten Programm:<br />
Puppentheater auf Bulgarisch<br />
für die Kleinsten, Malen,<br />
Reime, Rätsel für Groß und<br />
Klein und auch eine Tombola mit der Clown-Dame Dessi.<br />
Für die Eltern gab es ein Quiz über Sehenswürdigkeiten in Bulgarien.<br />
Das Event war untermalt mit bulgarischen Kinderliedern und endete<br />
mit einem schönen gemeinsamen Tanz, dem „ Dunavsko choro“.<br />
Alle haben sich spontan in der neuen Tanz- und Theatergruppe mit<br />
Folklore Elementen eingetragen. Die Proben beginnen im Herbst unter<br />
der Leitung erfahrener Choreographen und SängerInnen.<br />
Interessierte Kinder und Ihre Eltern können sich per e-mail anmelden<br />
unter: kalinova@gmx.net<br />
„Калей<strong>д</strong>оскоп на<br />
бълга<strong>р</strong>ското изкуство“<br />
Текст: Яна Лайтне<strong>р</strong><br />
Се<strong>д</strong>ем бълга<strong>р</strong>ски тво<strong>р</strong>ци<br />
от Авст<strong>р</strong>ия и Бълга<strong>р</strong>ия<br />
о<strong>р</strong> га ни зи <strong>р</strong>а ха и участваха<br />
в съвместна изложба по<strong>д</strong><br />
това заг ла вие, коя то се п<strong>р</strong>ове<br />
<strong>д</strong>е от 1-ви юни <strong>д</strong>о 2-<strong>р</strong>и<br />
юли 2007 г. в га ле <strong>р</strong>ий ните<br />
по мещения на Замъка<br />
на ку <strong>р</strong>о<strong>р</strong>тното те<strong>р</strong> мално<br />
г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>че Ба<strong>д</strong> Фи шау Б<strong>р</strong>у нн<br />
(п<strong>р</strong>и Вийне<strong>р</strong> Ной ща<strong>д</strong>),<br />
Долна Авст<strong>р</strong>ия.<br />
Живописта, с която взеха<br />
участие Ма<strong>р</strong>ия Ман<strong>д</strong><strong>р</strong>а,<br />
А<strong>д</strong><strong>р</strong>иана Гълъбова, Яна<br />
Лайт не<strong>р</strong>, Цветелина Дамянова,<br />
Лю<strong>д</strong>мила Цихон<br />
(Авст<strong>р</strong>ия) и Огнян Куз манов<br />
(Бълга<strong>р</strong>ия) се отличаваше с голямо <strong>р</strong>аз но об<strong>р</strong>азие на стилове и<br />
тех ники; колажи със стъкло, ке<strong>р</strong>амика и поетични текстове, както<br />
и <strong>р</strong>исувана коп<strong>р</strong>ина и о<strong>р</strong>игинални чанти с тво<strong>р</strong>чески изоб<strong>р</strong>ажения<br />
впе чатлиха авст<strong>р</strong>ийско-бълга<strong>р</strong>ската пуб лика. В областта на<br />
пластиката се изяви п<strong>р</strong>изнатият скулпто<strong>р</strong> Иван Кулински (Бъл га<strong>р</strong>ия)<br />
с изящни месингови тво<strong>р</strong>би.<br />
Събитието бе отк<strong>р</strong>ито на 1-ви юни от посланика на Република<br />
Бъл га<strong>р</strong>ия г-н маг. Ра<strong>д</strong>и Най<strong>д</strong>енов, както и от п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставителя на<br />
Министе<strong>р</strong>ството за външни <strong>р</strong>аботи г-н маг. К<strong>р</strong>истоф Якве<strong>р</strong>т, от<br />
кмета на г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>а г-н Михаел Шефле<strong>р</strong> и <strong>д</strong>и<strong>р</strong>екто<strong>р</strong>а на Замъка г-н<br />
инж. Ханнес Вьо<strong>р</strong>е<strong>р</strong>. Богатото тво<strong>р</strong>ческо офо<strong>р</strong>мление на вече<strong>р</strong>та<br />
се състоя от музикална г<strong>р</strong>упа „Янус“ със съв<strong>р</strong>еменнo п<strong>р</strong>етво<strong>р</strong>ени<br />
бълга<strong>р</strong>ски на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни песни, поезия от <strong>д</strong>ве ху<strong>д</strong>ожнички (Цветелина<br />
Дамянова и Яна Лайтне<strong>р</strong>), а г<strong>р</strong>упата зa на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ни танци „Бълга<strong>р</strong>ски<br />
<strong>р</strong>итми“ п<strong>р</strong>и<strong>д</strong>а<strong>д</strong>е б<strong>р</strong>илянтен завъ<strong>р</strong>шек на официалната част и<br />
за<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и посетителите с ене<strong>р</strong>гия.<br />
Бюфетът от бълга<strong>р</strong>ски вкусотии и вина <strong>д</strong>опълнително п<strong>р</strong>и пов<strong>д</strong>иг<br />
на наст<strong>р</strong>оението на посетителите, които останаха <strong>д</strong>о късно<br />
в к<strong>р</strong>асивата г<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ина на Замъка. А на сле<strong>д</strong>ващия <strong>д</strong>ен култу<strong>р</strong>ното<br />
събитие п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължи с изложение на бълга<strong>р</strong>ското ту<strong>р</strong>истическо<br />
бю<strong>р</strong>о „Инте<strong>р</strong>вега“, с бюфет от кетъ<strong>р</strong>ингфи<strong>р</strong>ма „Бълга<strong>р</strong>ката“ и<br />
винена фи<strong>р</strong>ма „Вайнщу<strong>д</strong>ио“.<br />
Така „Калей<strong>д</strong>оскоп на бълга<strong>р</strong>ското изкуство“ се п<strong>р</strong>евъ<strong>р</strong>на в е<strong>д</strong> но<br />
ус пешно многолико п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставяне на Бълга<strong>р</strong>ия в го<strong>д</strong>ината на ней ното<br />
п<strong>р</strong>исъе<strong>д</strong>иняване към ст<strong>р</strong>аните от Ев<strong>р</strong>опейския Съюз.<br />
24<br />
СТУДЕНТСКА ТСКА<br />
ОРГАНИЗАЦИЯ АЦИЯ<br />
КИТ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Веселото село<br />
Пъ<strong>р</strong>вокласниците<br />
Честит юбилей!<br />
Текст: Татяна Риба<strong>р</strong>ска<br />
Снимки: а<strong>р</strong>хив на училището<br />
На 23.05.2007 го<strong>д</strong>. Бълга<strong>р</strong>о-авст<strong>р</strong>ийското училище за занимания в свобо<strong>д</strong>ното<br />
в<strong>р</strong>еме „Св. Св. Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий” отбеляза 15 го<strong>д</strong>ини от съз<strong>д</strong>аването си с тъ<strong>р</strong>жество<br />
в Бълга<strong>р</strong>ския култу<strong>р</strong>ен институт „Дом Витгенщайн“ във Виена. На п<strong>р</strong>азника<br />
п<strong>р</strong>исъстваха на<strong>д</strong> 150 гости, <strong>р</strong>о<strong>д</strong>ители, п<strong>р</strong>иятели.<br />
Децата от І-ви <strong>д</strong>о ІV-ти клас, по<strong>д</strong> <strong>р</strong>ъково<strong>д</strong>ството на г-н Вл. Димит<strong>р</strong>ов и г-<br />
ца Ст. Ангелова, се бяха п<strong>р</strong>иготвили с п<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>амата „АБВ – т<strong>р</strong>ийсет буквички<br />
научени! Т<strong>р</strong>ийсет к<strong>р</strong>епости отключени!”. Малките участници бяха научили<br />
ста<strong>р</strong>ателно много стихотво<strong>р</strong>ения и песни, които изпълниха с обаятелността на<br />
<strong>д</strong>етската непо<strong>д</strong>п<strong>р</strong>авеност. По-големите възпитаници на училището п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставиха<br />
постановката „Весело село“, <strong>д</strong><strong>р</strong>аматизация по <strong>р</strong>азкази на Елин Пелин, в която<br />
умело бе вплетена и песента «Во<strong>д</strong>а» на Елица То<strong>д</strong>о<strong>р</strong>ова и Стоян Янкулов. Режисьо<strong>р</strong><br />
на постановката е г-жа Лина Гео<strong>р</strong>гиева, хо<strong>р</strong>еог<strong>р</strong>аф – г-жа Галя Милева, сцена<strong>р</strong>ият<br />
е на г-жа И<strong>р</strong>ина Вла<strong>д</strong>икова, а <strong>д</strong>еко<strong>р</strong>ите са <strong>д</strong>ело на сем. По<strong>д</strong>белсек. Впечатляващо бе<br />
въо<strong>д</strong>ушевлението, с което тези мла<strong>д</strong>и хо<strong>р</strong>а иг<strong>р</strong>аха и за<strong>р</strong>азиха публиката, която ги<br />
възнаг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и с възто<strong>р</strong>жени апло<strong>д</strong>исменти.<br />
Бълга<strong>р</strong>ското училище, въп<strong>р</strong>еки т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>ностите, с които е т<strong>р</strong>ябвало и т<strong>р</strong>ябва <strong>д</strong>а се<br />
сп<strong>р</strong>авя, <strong>д</strong>оказа, че за тези 15 го<strong>д</strong>ини на своето съществуване се е п<strong>р</strong>евъ<strong>р</strong>нало в<br />
огнище на бълга<strong>р</strong>щината във Виена, което по<strong>д</strong><strong>д</strong>ъ<strong>р</strong>жа бълга<strong>р</strong>ския <strong>д</strong>ух и т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>иции<br />
<strong>д</strong>алеч от <strong>р</strong>о<strong>д</strong>ината. То помага на нашите <strong>д</strong>еца <strong>д</strong>а запазят своя и<strong>д</strong>ентитет и <strong>д</strong>а не<br />
заб<strong>р</strong>авят своите ко<strong>р</strong>ени.<br />
”Светът на балканското<br />
кино. Животът е чу<strong>д</strong>о”<br />
Текст: Татяна Риба<strong>р</strong>ска<br />
Снимки: Го<strong>р</strong>ан Дев<strong>р</strong>ня<br />
На 12-ти юли в<br />
лят ното кино на<br />
Ауга<strong>р</strong>тен във Виена<br />
бе отк<strong>р</strong>ит X-<br />
ти ят фестивал на<br />
балканското кино.<br />
Ак центът тази<br />
го<strong>д</strong>ина е въ<strong>р</strong>ху<br />
бъл га<strong>р</strong>ското и <strong>р</strong>умън<br />
ското кино, и<br />
в пе<strong>р</strong>ио<strong>д</strong>а меж<strong>д</strong>у<br />
12.07–14.10 ще бъ<strong>д</strong>ат<br />
излъчени 20<br />
бъл га<strong>р</strong>ски филма.<br />
Маг нетичните<br />
Ели ца То<strong>д</strong>о<strong>р</strong>ова<br />
и Стоян Янкулов,<br />
лич но по пока на<br />
на Хелмут Пфюгл<br />
- е<strong>д</strong>ин от о<strong>р</strong> га низато<strong>р</strong>ите,<br />
отк<strong>р</strong>иха<br />
фес тивала със за<strong>р</strong>еж<strong>д</strong>ащ<br />
и емо цио -<br />
нален кон це<strong>р</strong>т.<br />
Сле<strong>д</strong> него, пуб лика<br />
та се нас ла<strong>д</strong>и на<br />
<strong>д</strong>окументалния филм на А<strong>д</strong>ела Пеева „Чия е тази пе сен?“.<br />
П<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>амата на фестивала можете <strong>д</strong>а наме<strong>р</strong>ите в инте<strong>р</strong>нет на<br />
www.filmarchiv.at<br />
Ха<strong>р</strong>мония ч<strong>р</strong>ез <strong>д</strong>ух<br />
и мате<strong>р</strong>ия<br />
На 30.05.2007го<strong>д</strong>. в п<strong>р</strong>осто<strong>р</strong>ния<br />
офис на фи<strong>р</strong>ма Financecoaching<br />
бе от к<strong>р</strong>ита из ложбата „Ха<strong>р</strong>мония<br />
ч<strong>р</strong>ез <strong>д</strong>ух и мате<strong>р</strong>ия“ на<br />
ху<strong>д</strong>ожничката Дафинка За<strong>р</strong>ева.<br />
Маг. За<strong>р</strong>ева <strong>р</strong>и сува „Ене<strong>р</strong>гийни<br />
ка<strong>р</strong> тини“ из полз вай ки своите<br />
п<strong>р</strong>ъсти вмес то чет ки за <strong>р</strong>ису<br />
ване – тези ка<strong>р</strong> ти ни имат<br />
много особено за<strong>р</strong>еж<strong>д</strong>ащо,<br />
ха<strong>р</strong> монизи<strong>р</strong>ащо и ле чеб но въз<strong>д</strong>ействие.<br />
Изнена<strong>д</strong>ата на ве че<strong>р</strong> та<br />
беше ка<strong>р</strong>тина, на<strong>р</strong>исувана п<strong>р</strong>е<strong>д</strong><br />
очите на п<strong>р</strong>исъстващите гости.<br />
Текст и снимка: Елица Ка<strong>р</strong>аенева<br />
OFIATRANS<br />
Dipl. Ing. Petko Dentschev KEG<br />
Sonnwendgasse 21/6 Ladestrasse A-1100 Wien<br />
Т<strong>р</strong>анспо<strong>р</strong>т от<br />
Авст<strong>р</strong>ия за Бълга<strong>р</strong>ия и об<strong>р</strong>атно<br />
Г<strong>р</strong>упажни и частични чни т<strong>р</strong>анспо<strong>р</strong>ти ти<br />
с автомобили<br />
об<br />
Возим от в<strong>р</strong>ата <strong>д</strong>о в<strong>р</strong>ата<br />
а<br />
Tel & Fax:<br />
++43 +43 (1) 6000 28 39 Mobil: 0664/130 05 33<br />
E-Mail: pd@sofiatrans.at<br />
ans.at<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
KULTUR & INFORMATION<br />
25
Микулчице<br />
26-ти май 2007<br />
Текст: Стиляна Тасева<br />
Снимки: Татяна Риба<strong>р</strong>ска<br />
Ботеви <strong>д</strong>ни в Авст<strong>р</strong>ия<br />
Текст: Ми<strong>р</strong>ослава Тасева и Стиляна Тасева<br />
Снимки: Татяна Риба<strong>р</strong>ска<br />
Шоп ски фол кло <strong>р</strong>ен ан самбъл от г<strong>р</strong>а<strong>д</strong> Елин Пелин<br />
Меж<strong>д</strong>уна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ният съюз на бълга<strong>р</strong>ите в С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>на Ев<strong>р</strong>опа о<strong>р</strong>ганизи<strong>р</strong>а<br />
бълга<strong>р</strong>ски събо<strong>р</strong> в с. Микулчице по<strong>д</strong> пат<strong>р</strong>онажа на посланика на<br />
Република Бълга<strong>р</strong>ия в Чехия <strong>д</strong>-<strong>р</strong> З<strong>д</strong><strong>р</strong>авко Попов. Да се поклонят за<br />
по<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ен път п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> великото <strong>д</strong>ело на светите б<strong>р</strong>атя Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий<br />
п<strong>р</strong>истигнаха съна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ници и п<strong>р</strong>иятели на Бълга<strong>р</strong>ия от Словакия,<br />
Чехия, Авст<strong>р</strong>ия, Унга<strong>р</strong>ия и<br />
<strong>д</strong><strong>р</strong>уги ст<strong>р</strong>ани.<br />
На събо<strong>р</strong>а се почете паметта<br />
на св. Мето<strong>д</strong>ий, чиито кости<br />
почиват в тукашния г<strong>р</strong>об.<br />
Събо<strong>р</strong>ът бе отк<strong>р</strong>ит от<br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> се<strong>д</strong>ателя на Меж<strong>д</strong>у на<strong>р</strong>о<strong>д</strong><br />
ния съюз на бълга<strong>р</strong>ите<br />
в С<strong>р</strong>е<strong>д</strong>на Ев<strong>р</strong>опа инж. Антон<br />
Стамболийски. После<strong>д</strong><br />
ваха поз<strong>д</strong><strong>р</strong>авления от<br />
П<strong>р</strong>е<strong>д</strong> паметника на Мето<strong>д</strong>ий<br />
пос ланика на Бълга<strong>р</strong>ия в Чехия,<br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставителя на Дъ<strong>р</strong>жавната<br />
агенция за бълга<strong>р</strong>ите в чужбина и кмета на с. Микулчице.<br />
За <strong>д</strong>об<strong>р</strong>ото наст<strong>р</strong>оение се пог<strong>р</strong>ижиха фолкло<strong>р</strong>ните г<strong>р</strong>упи от Елин<br />
Пелин, Бъ<strong>р</strong>но, Оломоуц и новосъз<strong>д</strong>а<strong>д</strong>ената фолкло<strong>р</strong>на г<strong>р</strong>упа<br />
„Бълга<strong>р</strong>ски <strong>р</strong>итми” към БКПО „Св. Св. Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий” – Виена с<br />
<strong>р</strong>ъково<strong>д</strong>ител Галя Милева.<br />
Извилото се общо хо<strong>р</strong>о в к<strong>р</strong>ая на п<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>амата символизи<strong>р</strong>аше сила та<br />
на обе<strong>д</strong>инението, отк<strong>р</strong>ояваше конту<strong>р</strong>ите на бълга<strong>р</strong>ската национална<br />
и<strong>д</strong>ентичност, на бълга<strong>р</strong>ския <strong>д</strong>ух.<br />
Регионалният клуб в Оломоуц се занимаваше с о<strong>р</strong>ганизацията на<br />
бюфета. С тъ<strong>р</strong>жествено шествие се положиха венци и цветя п<strong>р</strong>е<strong>д</strong><br />
паметната плоча на св. Мето<strong>д</strong>ий.<br />
П<strong>р</strong>ез 863 г. Византия из п<strong>р</strong>а ща светите б<strong>р</strong>атя във Великомо<strong>р</strong>авия.<br />
Княз Рос тис лав п<strong>р</strong>иема с <strong>р</strong>а<strong>д</strong>ост ми сията, но са факт и <strong>р</strong>е зе<strong>р</strong>вите на<br />
Запа<strong>д</strong>ната цъ<strong>р</strong>к ва. Светите б<strong>р</strong>атя се п<strong>р</strong>е мест ват п<strong>р</strong>ез 868 г. в Рим,<br />
къ<strong>д</strong>ето тяхната п<strong>р</strong>опове<strong>д</strong> на ста<strong>р</strong>обълга<strong>р</strong>ски огласява х<strong>р</strong>амовете. За<br />
нещастие Ки<strong>р</strong>ил се <strong>р</strong>азболява тежко и на 14-ти фев<strong>р</strong>уа<strong>р</strong>и 869 г. уми<strong>р</strong>а.<br />
Пог<strong>р</strong>ебан е в цъ<strong>р</strong>квата „Св. Климент” в Рим. Около 882 г. Мето<strong>д</strong>ий<br />
се в<strong>р</strong>ъща във Великомо<strong>р</strong>авия и въп<strong>р</strong>еки т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>ностите п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължава<br />
п<strong>р</strong>ево<strong>д</strong>ите на библейските книги, съз<strong>д</strong>ава о<strong>р</strong>игинални п<strong>р</strong>опове<strong>д</strong>и,<br />
молитви и песнопения <strong>д</strong>о самата си кончина на 6-ти ап<strong>р</strong>ил 885 г.<br />
П<strong>р</strong>е<strong>д</strong>полага се, че г<strong>р</strong>обът на Мето<strong>д</strong>ий е тук в с. Микулчице – <strong>д</strong>уховно и<br />
цъ<strong>р</strong>ковно с<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ище на Южна Мо<strong>р</strong>авия п<strong>р</strong>ез IX век.<br />
Ботев – гениална личност с пламенно съ<strong>р</strong>це! Разб<strong>р</strong>ал смисъла<br />
на бо<strong>р</strong>бата, п<strong>р</strong>оз<strong>р</strong>ял в бъ<strong>д</strong>ното и изп<strong>р</strong>авил се п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>теча за<br />
отхвъ<strong>р</strong>ляне на социалното и икономическо <strong>р</strong>обство, въплътил<br />
величието на бълга<strong>р</strong>ския национален <strong>д</strong>ух.<br />
Станалите вече т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>иционни чествания на 2 юни, о<strong>р</strong>ганизи<strong>р</strong>ани<br />
от Бълга<strong>р</strong>ска култу<strong>р</strong>но-п<strong>р</strong>осветна о<strong>р</strong>ганизация /БКПО/ „Св. Св.<br />
Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий” по<strong>д</strong> <strong>р</strong>ъково<strong>д</strong>ството на п<strong>р</strong>оф. Мими Дичева, и<br />
този път из<strong>р</strong>азиха от името на всички бълга<strong>р</strong>и съп<strong>р</strong>ичастност и<br />
вълнение от по<strong>д</strong>вига на поета-<strong>р</strong>еволюционе<strong>р</strong>.<br />
Тъ<strong>р</strong>жествата започнаха на 1-ви юни 2007 го<strong>д</strong>. с официална с<strong>р</strong>еща<br />
на съна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ниците с вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ента на Република Бълга<strong>р</strong>ия<br />
ген. Ангел Ма<strong>р</strong>ин, на която п<strong>р</strong>исъстваха още завеж<strong>д</strong>ащ кабинета<br />
му п<strong>р</strong>оф. Светла Тошкова, посланикът на Бълга<strong>р</strong>ия в Авст<strong>р</strong>ия<br />
маг. Ра<strong>д</strong>и Най<strong>д</strong>енов, авст<strong>р</strong>ийски п<strong>р</strong>иятели и гости.<br />
П<strong>р</strong>иветствие за 2-<strong>р</strong>и юни п<strong>р</strong>оизнесе маг. Ра<strong>д</strong>и Най<strong>д</strong>енов, сле<strong>д</strong><br />
кое то <strong>д</strong>умата бе п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>оставена на п<strong>р</strong>оф. Мими Дичева. Тя <strong>р</strong>аз вълну<br />
ва всички ни със зат<strong>р</strong>огващите си <strong>д</strong>уми за <strong>д</strong>елото на големия<br />
поет и <strong>р</strong>еволюционе<strong>р</strong>. Особено вълнуващо беше сло во то на ген.<br />
Ангел Ма<strong>р</strong>ин, в което той отбеляза, че <strong>д</strong>елото на Ботев му е изклю<br />
чително близко още от <strong>д</strong>етска въз<strong>р</strong>аст.<br />
Копие от знамето на Ботевата чета, из<strong>р</strong>аботено със съ<strong>д</strong>ействие то<br />
на в-к „Т<strong>р</strong>у<strong>д</strong>”, бе по<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ено на бълга<strong>р</strong>ската общност в Авст<strong>р</strong>ия от<br />
вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ента, а пък шестго<strong>д</strong>ишният Максим Цеков <strong>р</strong>ецити<strong>р</strong>а<br />
специално за него стихотво<strong>р</strong>ението „Аз съм бълга<strong>р</strong>че” от Иван<br />
Вазов.<br />
Топли <strong>д</strong>уми към гостите от Бълга<strong>р</strong>ия отп<strong>р</strong>ави мла<strong>д</strong>ата ху <strong>д</strong>ожнич<br />
ка И<strong>р</strong>ис Паунова, която по<strong>д</strong>а<strong>р</strong>и на вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ента своята<br />
ка<strong>р</strong> тина „Бълга<strong>р</strong>ка”, за <strong>д</strong>а му напомня, че бълга<strong>р</strong>ите, <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и и за<strong>д</strong><br />
г<strong>р</strong>а ница, не заб<strong>р</strong>авят своя <strong>р</strong>о<strong>д</strong> и ге<strong>р</strong>ои. Така като мото на вече<strong>р</strong>та<br />
ос танаха <strong>д</strong>умите на ген. Ангел Ма<strong>р</strong>ин: „Бълга<strong>р</strong>ия е там, къ<strong>д</strong>ето<br />
има <strong>д</strong>о<strong>р</strong>и и е<strong>д</strong>ин бълга<strong>р</strong>ин”.<br />
На 2-<strong>р</strong>и юни 2007 го<strong>д</strong>. Ботевите <strong>д</strong>ни п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължиха тъ<strong>р</strong>жестве но<br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> паметника на Ботев във VIP-па<strong>р</strong>ка на Юнеско в г<strong>р</strong>. Голс<br />
/Бу<strong>р</strong>генлан<strong>д</strong>/. С<strong>р</strong>е<strong>д</strong> официалните гости бяха посланикът на<br />
Бълга<strong>р</strong>ия в Словакия Н. П<strong>р</strong>. Огнян Гъ<strong>р</strong>ков и Н. П<strong>р</strong>. Чав<strong>д</strong>а<strong>р</strong> Жечев<br />
- посланик към ООН и ОССЕ във Виена, а също така посла<br />
никът на Бълга<strong>р</strong>ия в Авст<strong>р</strong>ия Н. П<strong>р</strong>. маг. Ра<strong>д</strong>и Най<strong>д</strong>енов и<br />
вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ентът на Бълга<strong>р</strong>ия ген. Ангел Ма<strong>р</strong>ин.<br />
Честването беше отк<strong>р</strong>ито от известния авст<strong>р</strong>ийски п<strong>р</strong>оф. Ник<br />
Титц, голям п<strong>р</strong>иятел<br />
и почитател на<br />
Бъл га<strong>р</strong>ия и бъл га<strong>р</strong>ска<br />
та култу<strong>р</strong>а. Вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ентът<br />
на<br />
Бъл га<strong>р</strong>ия <strong>р</strong>азказа<br />
п<strong>р</strong>о чувствено за личността<br />
и <strong>д</strong>ейността<br />
на великия Х<strong>р</strong>исто<br />
Бо тев и бла го <strong>д</strong>а<strong>р</strong>и<br />
на п<strong>р</strong>оф. Ник Титц и<br />
п<strong>р</strong>оф. Мими Дичева<br />
Паметникът на Х<strong>р</strong>исто Ботев в Голс<br />
26 КУЛТУРА И ИНФОРМАЦИЯ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ентът Ма<strong>р</strong>ин и кметът<br />
на г<strong>р</strong>. Голс г-н Ханс Ш<strong>р</strong>амел<br />
Шоп ски фол кло <strong>р</strong>ен ан самбъл<br />
от г<strong>р</strong>а<strong>д</strong> Елин Пелин<br />
за тях ната неумо<strong>р</strong>на <strong>р</strong>абота по<br />
о<strong>р</strong> га низи<strong>р</strong>ане на Ботевите тъ<strong>р</strong>жест<br />
ва и за п<strong>р</strong>опаган<strong>д</strong>и<strong>р</strong>ане<br />
на бъл га<strong>р</strong>ската култу<strong>р</strong>а и т<strong>р</strong>а -<br />
<strong>д</strong>иции, а на кмета на г<strong>р</strong>. Голс г-<br />
н Ханс Ш<strong>р</strong>амел по<strong>д</strong>а<strong>р</strong>и ко пие<br />
от знамето на Бо тевата чета.<br />
Поз <strong>д</strong><strong>р</strong>авление по<strong>д</strong>несе и маг.<br />
Ра<strong>д</strong>и Най <strong>д</strong>е нов, после<strong>д</strong>вано от<br />
п<strong>р</strong>иветствие от Дъ<strong>р</strong> жавната<br />
агенция за бълга<strong>р</strong>ите в<br />
чужбина, п<strong>р</strong>очетено от п<strong>р</strong>оф.<br />
Мими Ди чева.<br />
С голямо в<strong>д</strong>ъхновение<br />
ученичките от Виена Сте фа ни<br />
Узунова и Ана-Ма<strong>р</strong>ия Цекова,<br />
<strong>р</strong>ецити<strong>р</strong>аха сти хотво<strong>р</strong>ението<br />
„Ха<strong>д</strong>жи Димитъ<strong>р</strong>”. Сле<strong>д</strong> това<br />
за пя ха песента<br />
„Питат ли ме <strong>д</strong>ей зо<strong>р</strong>ата” и всички п<strong>р</strong>и състващи<br />
се включиха ентусиази<strong>р</strong>ано. Тъ<strong>р</strong> жеството п<strong>р</strong>о <strong>д</strong>ължи<br />
с п<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>ама на Шоп ски фол кло <strong>р</strong>ен ан самбъл от<br />
г<strong>р</strong>а<strong>д</strong> Елин Пелин, чие то май с то<strong>р</strong>ско изпълнение<br />
въз хити не само бъл га<strong>р</strong> ските, но и авст<strong>р</strong>ийските<br />
гости, а към извилото се к<strong>р</strong>ъшно хо<strong>р</strong>о се п<strong>р</strong>и съе<strong>д</strong>ини<br />
<strong>д</strong>о<strong>р</strong>и и вицеп<strong>р</strong>ези<strong>д</strong>ентът.<br />
По-късно той сами ят, п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставители на БКПО<br />
„Св. Св. Ки <strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий” –Вие на, на БКПО на<br />
сло вашките бълга<strong>р</strong>и и на бълга<strong>р</strong>ските кул ту<strong>р</strong> ни<br />
институти във Вие на и Б<strong>р</strong>атислава, как то и много<br />
гос ти, по<strong>д</strong>несоха цве тя и венци п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> бюст-паметника<br />
на леген<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ния бъл га <strong>р</strong>ин.<br />
Ха<strong>д</strong>жи Димитъ<strong>р</strong><br />
(частична публикация)<br />
Жив е тóй, жив е! Тáм на Балкáна,<br />
потънал в къ<strong>р</strong>ви, лежи и пъшка<br />
юнáк с <strong>д</strong>ълбóка на гъ<strong>р</strong><strong>д</strong>и <strong>р</strong>áна,<br />
юнáк във млá<strong>д</strong>ост и в сила мъжка.<br />
...<br />
Тоз, който па<strong>д</strong>не в бой за свобо<strong>д</strong>а,<br />
той не уми<strong>р</strong>а: него жалеят<br />
земя и небо, звя<strong>р</strong> и п<strong>р</strong>и<strong>р</strong>о<strong>д</strong>а,<br />
и певци песни за него пеят ...<br />
...<br />
Настáне вéче<strong>р</strong>, мéсец изг<strong>р</strong>éе,<br />
звез<strong>д</strong>и обсипят свó<strong>д</strong>а небéсен;<br />
го<strong>р</strong>á зашуми, вятъ<strong>р</strong> повéе –<br />
Балкáнът пéе хай<strong>д</strong>ýшка пéсен!<br />
...<br />
Но съмна вéче! И на Балкáна<br />
юнáкът лежи, к<strong>р</strong>ъвтá му течé,<br />
вълкът му ближе лютата <strong>р</strong>áна<br />
и слънцето пáк печé ли – печé.<br />
Х<strong>р</strong>исто Ботев/Hristo Botev<br />
Hadschi Dimităr von Hristo Botev<br />
(auszugsweise Übersetzung: Dona Mark)<br />
Er lebt! Ja, er lebt! Dort auf dem Berg,<br />
im Blute ertränkt liegt er und stöhnt<br />
der Held mit tiefer Wunde in der Brust<br />
der Held in der Blüte der Jugend und Manneskraft.<br />
...<br />
Wer im Kampf für die Freiheit fällt,<br />
der stirbt nicht wirklich: ihn betrauern<br />
Erde und Himmel, Getier und Natur<br />
und Sänger besingen ihn in ihren Liedern<br />
...<br />
Der Abend bricht an, der Mond geht auf,<br />
die Sterne besäen die Himmelskuppel;<br />
Waldesrauschen, ein sanfter Windhauch-<br />
Der Berg singt das Heiducken-Lied.<br />
...<br />
Es dämmert schon, und auf dem Berg<br />
liegt der Held, sein Blut fließt,<br />
der Wolf leckt seine glühende Wunde,<br />
und wieder brennt die Sonne und brennt.<br />
Botev-Tag im VIP-Park Gols<br />
Text: <strong>Prof</strong>. Nick Titz<br />
Strahlender Sonnenschein bei leichter bekömmlicher Brise macht den VIP-<br />
Besuch aus Bulgarien zum Erlebnisnachmittag.<br />
Der 2.Juni 07 – Samstagnachmittag – stand ganz im Zeichen des „Staatsbesuches“<br />
aus Bulgarien.<br />
Der Vizepräsident, der Republik Bulgarien, ANGEL MARIN, kam auf Einladung<br />
der engagierten Kulturvereinigungen KVNB und VHS-GOLS sowie<br />
der KV Kiril&Metodi zum Internationalen Botev-Tag nach Gols. An dem<br />
offiziellen Besuch nahmen neben dem Präsidenten auch der slowakische und<br />
der österreichische Botschafter, sowie der bulgarische Botschafter bei der<br />
UNO-OSCE teil.<br />
In seiner Rede verwies der Vizepräsident auf die hehren Eigenschaften des<br />
großen Literaten und Mitstaatsbegründers Hristo Botev, der im Befreiungskampf<br />
der Bulgaren vom Osmanischen Joch, am 2. Juni vor 131 Jahren, ums<br />
Leben kam. Aufrecht, fair, überzeugt von hohen Idealen, mit einem klaren<br />
sozialen Anspruch, hingebungsvoll zu seinem Land und den Menschen.<br />
Genau das brauche die heutige Gesellschaft im freien Europa und darüber<br />
hinaus in Solidarität mit der ganzen Welt. Hristo Botev ist<br />
geistig in jedem Bulgaren präsent und ein Vorbild für alle<br />
Menschen.<br />
S.E. Mag. Radi Naidenov, Bulgariens Botschafter in Österreich,<br />
gehört bereits einer Generation an, die keinen Krieg<br />
im Land mehr erlebte. Er verwies in seiner Ansprache auf die<br />
Möglichkeiten Friede, Freiheit und Gerechtigkeit in Wohlstand<br />
durch das gemeinsame Europa zu erleben. In dieselbe<br />
Kerbe schlug auch die Botschaft der Staatlichen Agentur für<br />
Auslandsbulgaren, die zweisprachig verlesen wurde.<br />
Bürgermeister Dir. Hans Schrammel sprach Willkommensworte<br />
seitens der Gemeinde Gols und betonte, dass der VIP-<br />
Park Gols ein idealer Platz für internationale Treffen sei, und<br />
solche Veranstaltungen dazu beitragen könnten, den guten<br />
Ruf der Gemeinde zu festigen. Vizepräsident Marin überreichte<br />
dem Bürgermeister zur Erinnerung an diesem<br />
Tag die grüne Fahne mit dem Befreiungsemblem von<br />
1872.<br />
Nick Titz, der wie in den vergangenen Jahren das Konzept<br />
des heurigen Botev-Tages ausarbeitete und zusammen<br />
mit Gerlinde Stiegelmar und Georg Preisinger die<br />
Organisation übernahm, wurde für seine langjährige<br />
Tätigkeiten im Rahmen des „International Understandings“<br />
der UNESCO mit einem persönlichen Geschenk<br />
des bulgarischen Vizepräsidenten geehrt.<br />
(„.so etwas, wie der „Wiener Rathausmann“ als Anerkennung<br />
für deine langjährige Arbeit“, meinte<br />
der bulgarische UNO/OSCE Botschafter Chavdar<br />
Zhechev.)<br />
Begeistert waren alle Besucher von den Tanzkünsten<br />
des Schopsky Ensembles. In mehreren Gruppentänzen,<br />
mit wechselnden Kostümen, wirbelten sie über<br />
die von den Besuchern umstellte Wiese und wurden<br />
mit viel Lob bedacht. Bürgermeister Schrammel ließ es<br />
sich nicht nehmen, die Truppe für das Golser Volksfest<br />
2008 einzuladen.<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
KULTUR & INFORMATION<br />
27
Б ъ л г а <strong>р</strong> с к и П <strong>р</strong> а в о с л а в е н<br />
П а <strong>р</strong> а к л и с<br />
” Св.Св. КИРИЛ и МЕТОДИЙ”<br />
1040 Wien, Klagbaumgasse 4<br />
Тел./Факс: 581 30 04 (цъ<strong>р</strong>ковен)<br />
mobil: 0699 1 95 85 481<br />
www.orthodoxes-kloster.at<br />
СЛУЖИ СЕ НА СТАРО И НОВОБЪЛГАРСКИ ЕЗИК<br />
П<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>амата за месеците Август и Септемв<strong>р</strong>и<br />
П<strong>р</strong>азници п<strong>р</strong>ез август<br />
и септемв<strong>р</strong>и<br />
Текст: Йожи Йосифов<br />
Дата:<br />
Авг. 4<br />
Авг. 5<br />
Авг. 6<br />
Авг. 11<br />
Авг. 12<br />
Авг. 15<br />
Авг. 18<br />
Авг. 19<br />
Авг. 25<br />
Авг. 26<br />
Септ. 8<br />
Септ. 9<br />
Септ. 14<br />
Септ. 15<br />
Септ. 16<br />
Септ. 22<br />
Септ. 23<br />
Септ. 29<br />
Септ. 30<br />
Час:.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
8ч.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
10ч.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
10ч.<br />
10ч.<br />
10ч.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
18ч.<br />
10ч.<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение.<br />
Св. Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Св.литу<strong>р</strong>гия.ПРЕОБРАЖЕНИЕ.<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение.<br />
Св. Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия. Успение на<br />
П<strong>р</strong>есвета Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение.<br />
Св. Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение.<br />
Св. Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия.Рож<strong>д</strong>ество на<br />
П<strong>р</strong>есвета Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия. Въз<strong>д</strong>вижение на<br />
К<strong>р</strong>ъста Госпо<strong>д</strong>ен<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение.<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение.<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия.<br />
Вече<strong>р</strong>но Богослужение<br />
Св.Литу<strong>р</strong>гия.<br />
В самото начало на месец август бълга<strong>р</strong>ският на<strong>р</strong>о<strong>д</strong> и цъ<strong>р</strong>ква<br />
отбелязват паметта на се<strong>д</strong>емте б<strong>р</strong>атя Макавеи и тяхната майка<br />
Соломония. П<strong>р</strong>ез 175 г. п<strong>р</strong>.н.е. на си<strong>р</strong>ийския п<strong>р</strong>естол застава Антиох<br />
ІV Епифан, който п<strong>р</strong>инуж<strong>д</strong>ава по<strong>д</strong>чинените му на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>и <strong>д</strong>а се откажат<br />
от своите <strong>р</strong>елигиозни вя<strong>р</strong>вания и <strong>д</strong>а п<strong>р</strong>иемат елинските т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>иции.<br />
Б<strong>р</strong>атята Макавеи, п<strong>р</strong>оизлизащи от знатния ев<strong>р</strong>ейски <strong>р</strong>о<strong>д</strong> на<br />
Макавеите, отказват <strong>д</strong>а се от<strong>р</strong>екът от своите т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>иции и вя<strong>р</strong>а. Сле<strong>д</strong><br />
като не успява <strong>д</strong>а ги склони, Антиох ІV заповя<strong>д</strong>ва <strong>д</strong>а бъ<strong>д</strong>ат убити.<br />
Няколко <strong>д</strong>есетилетия по-късно, п<strong>р</strong>ез 140 г. п<strong>р</strong>.н.е., <strong>д</strong><strong>р</strong>уг п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ставител<br />
на този <strong>р</strong>о<strong>д</strong> - Ю<strong>д</strong>а Макавей - повеж<strong>д</strong>а ев<strong>р</strong>еите с<strong>р</strong>ещу а<strong>р</strong>мията на<br />
Антиох Епифан и освобож<strong>д</strong>ава ев<strong>р</strong>ейския на<strong>р</strong>о<strong>д</strong>.<br />
Всеки <strong>д</strong>ен от 1-ви <strong>д</strong>о 12-ти август спо<strong>р</strong>е<strong>д</strong> т<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ицията съответства<br />
на е<strong>д</strong>ин месец от го<strong>д</strong>ината, б<strong>р</strong>оено от септемв<strong>р</strong>и нататък. Каквото<br />
ще бъ<strong>д</strong>е в<strong>р</strong>емето п<strong>р</strong>ез съответния <strong>д</strong>ен, такова ще бъ<strong>д</strong>е и п<strong>р</strong>ез целия<br />
месец. Така се оп<strong>р</strong>е<strong>д</strong>еля благоп<strong>р</strong>иятна ли ще е новата стопанска<br />
го<strong>д</strong>ина.<br />
На този <strong>д</strong>ен (пъ<strong>р</strong>вия Макавей) всички зетьове отиват п<strong>р</strong>и тъстовете<br />
си на гости, носят им <strong>д</strong>а<strong>р</strong>ове и им целуват <strong>р</strong>ъка (затова някъ<strong>д</strong>е<br />
на<strong>р</strong>ичат п<strong>р</strong>азника „Зетьов<strong>д</strong>ен“). Тъстовете ги гощават с вино и<br />
п<strong>р</strong>есни питки.<br />
От Макавей започва Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ичният пост, който т<strong>р</strong>ае <strong>д</strong>ве се<strong>д</strong>мици<br />
<strong>д</strong>о Голяма Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица. Голяма Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица (15-ти август) е вто<strong>р</strong>ият<br />
п<strong>р</strong>азник, посветен на Божията майка, с който се отбелязва нейната<br />
смъ<strong>р</strong>т. Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ица зак<strong>р</strong>иля майчинството, <strong>р</strong>о<strong>д</strong>илките и техните<br />
<strong>д</strong>еца. Вя<strong>р</strong>ва се също така, че тя е пос<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ник п<strong>р</strong>и п<strong>р</strong>иемане <strong>д</strong>ушите<br />
на ум<strong>р</strong>елите на оня свят, че помага на <strong>р</strong>азкаялите се г<strong>р</strong>ешници, като<br />
намалява наказанието им.<br />
Този п<strong>р</strong>азник се чества п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>и всичко жените. Те замесват об<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ен<br />
хляб, на<strong>р</strong>ичан бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ична пита, и го <strong>р</strong>аз<strong>д</strong>ават зае<strong>д</strong>но с пло<strong>д</strong>ове за<br />
з<strong>д</strong><strong>р</strong>аве, но и за <strong>д</strong>ушите на ум<strong>р</strong>елите.<br />
К<strong>р</strong>ъстов<strong>д</strong>ен или Г<strong>р</strong>оз<strong>д</strong>обе<strong>р</strong>ник, защото тогава започва г<strong>р</strong>оз<strong>д</strong>обе<strong>р</strong>ът<br />
(14-ти септемв<strong>р</strong>и), е п<strong>р</strong>азник, свъ<strong>р</strong>зан с к<strong>р</strong>ая на летния и началото<br />
на есенния селскостопански сезон. От К<strong>р</strong>ъстов<strong>д</strong>ен или Симеонов<strong>д</strong>ен<br />
(1-ви септемв<strong>р</strong>и) започва сеитбата на зимните житни култу<strong>р</strong>и.<br />
На К<strong>р</strong>ъстов<strong>д</strong>ен се „осветява“ семето за посев. В много <strong>р</strong>айони на<br />
Бълга<strong>р</strong>ия се о<strong>р</strong>ганизи<strong>р</strong>ат събо<strong>р</strong>и, настава в<strong>р</strong>емето на се<strong>д</strong>енките и<br />
го<strong>д</strong>ежите.<br />
Tarator<br />
Zutaten:<br />
500 g Joghurt<br />
300 g Gurken<br />
60 g Walnusskerne<br />
30 g Ö1<br />
3-4 Knoblauchzehen<br />
Dill, Salz<br />
Zubereitung:<br />
Den Joghurt glatt rühren, den gestampften<br />
Knoblauch und die grob geriebenen Nüsse<br />
mit (Öl zu einem Brei verrühren und mit<br />
dem Joghurt mischen. Zuletzt die fein gehackte<br />
Gurke und Dill unterrühren. Die<br />
so erhaltene Masse mit mehr oder weniger<br />
Wasser verdünnen, bis sie die gewünschte<br />
Konsistenz hat.<br />
28 КУЛТУРА И ИНФОРМАЦИЯ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
Feiertage im August<br />
und September<br />
Text: Ioji Iossifov<br />
Übersezung: Petia Hristova<br />
Anfang August feiern die Bulgaren den Gedenktag der sieben Gebrüder<br />
Makkabäer und ihrer Mutter Solomonija. Im Jahr 175 v. Chr. übernahm<br />
Antiochos IV. Epiphanes die Regierung Syriens. Er zwang seine ihm untergebene<br />
Völker ihren religiösen Überzeugungen abzuschwören und den<br />
hellenischen Kultus anzunehmen. Die Gebrüder Makkabäer stammten aus<br />
einer jüdischen Priesterfamilie (Söhne von Priester Mattathias † um 166 v.<br />
Chr.). Nachdem Antiochos IV. ihnen erfolglos die Ausübung ihrer Religion<br />
zu verbieten versuchte, befahl er ihre Hinrichtung. Einige Jahrzehnte später,<br />
im Jahre 140. v . Chr., wurde ein weiterer Angehöriger dieser Familie – Judas<br />
Makkabäer-der Anführer im Kampf gegen das Heer des Antiochos IV. und<br />
befreite die Juden.<br />
Jeder Tag vom 1. bis 12. August repräsentiert laut Tradition einen Jahresmonat,<br />
beginnend mit September. Das Wetter an dem jeweiligen Tag zeigt wie<br />
das Wetter im entsprechenden Monat sein wird. So wird es auch gedeutet,<br />
ob das neue Jahr gut für die Landwirtschaft sein wird.<br />
Am ersten Tag (der erste Makkabäer) besuchen alle Schwiegersöhne ihre<br />
Schwiegerväter, küssen ihnen die Hand und bringen Geschenke mit (deswegen<br />
nennen auch manche dieses Fest „Schwiegersohnstag“). Es werden Wein<br />
getrunken und frisches Brot verspeist.<br />
Mit dem ersten Makkabäer fängt das zweiwöchige Marienfasten an, das<br />
bis zu Maria Himmelfahrt dauert. Maria Himmelfahrt (15.August) ist der<br />
zweite Feiertag, der der Mutter Gottes gewidmet wurde und ihre leibliche<br />
Aufnahme in den Himmel bezeichnet. Die Gottesmutter beschützt die Mutterschaft,<br />
die jüngen Mütter und ihre Kinder. Man glaubt auch, dass sie die<br />
Vermittlerin bei der Aufnahme der Seelen der Verstorbenen in den Himmel<br />
ist,und sie den bereuenden Sündern hilft, indem sie ihre Strafe mindert.<br />
Dieses Fest wird vorwiegend von den Frauen gefeiert. Sie backen Brot, das<br />
oft Muttergottes Brot genannt wird, und teilen es zusammen mit Obst, symbolisch<br />
unter den Familienangehörigen und den Nachbarn auf. Sie bitten im<br />
Gebet für Gesundheit und beim Festmahl für die Seelen der Verstorbenen.<br />
Krustjovden (14.09.) oder Grozdobernik (Weinlesen), weil an diesem Tag<br />
das Weinlesen anfängt, ist ein Festtag der das Ende der Sommer- und den<br />
Beginn der Herbstsaison in der Landwirtschaft vebindet. Man fängt an, das<br />
Wintergetreide entweder ab Krustjovden, oder aber noch am Simeonovden<br />
(1.09.) zu säen. Am Krustjovden wird das Saatgut gesegnet. In vielen Gebieten<br />
Bulgariens werden große Volksversammlungen mit Musik, Spielen, Essen<br />
und Trinken organisiert. Die Zeit der Verlobungen und des gemütlichen<br />
abendlichen Beisammenseins (sedjanka*) beginnt.<br />
* се<strong>д</strong>янка – aus се<strong>д</strong>я (sitzen) – lt. Tradition sitzen ab dem<br />
späten Nachmittag Jugendliche und Erwachsene am Dorfplatz<br />
oder vor den Häusern beisammen. Die Frauen stricken, weben,<br />
singen. Die Männer reden über Politik, Krieg, Geschäfte. Es<br />
werden Geschichten erzählt, Volkstänze getanzt. Die ledigen<br />
Männer versuchen die Herzen der Fräulein zu erobern.<br />
Дата:<br />
Авг. 5<br />
Авг. 6<br />
Авг. 12<br />
Авг. 15<br />
Авг. 19<br />
Авг. 26<br />
Авг. 29<br />
Бълга<strong>р</strong>ска п<strong>р</strong>авославна цъ<strong>р</strong>ква<br />
„Св. Иван Рилски“<br />
1040 Виена, Кюнплац 7<br />
Тел. 89 47 249 или 0664 / 22 44 370<br />
www.bok.at<br />
E-mail: info@bulgarischekirche.at<br />
П<strong>р</strong>ог<strong>р</strong>амата за месеците Август и Септемв<strong>р</strong>и<br />
П<strong>р</strong>и освещаването на цъ<strong>р</strong>квата ни „Св. Иван Рилски“<br />
във Вие на (24 ап <strong>р</strong>ил 1994 г.) получихме безценно <strong>д</strong>а <strong>р</strong>ение<br />
– свети мо щи от (спо <strong>р</strong>е<strong>д</strong> по<strong>д</strong> <strong>р</strong>еж<strong>д</strong>ането в мо ще х<strong>р</strong>а ни телни<br />
цата) све ти великомъченик Ге о<strong>р</strong>ги По бе <strong>д</strong>о но сец, свети<br />
Николай Ми<strong>р</strong>ликийски Чу<strong>д</strong>отво<strong>р</strong>ец, свети пъ<strong>р</strong>вомъченик<br />
и а<strong>р</strong> хи<strong>д</strong>якон Сте фан и от свети великомъченик Ди мит <strong>р</strong>ий<br />
Со лун ски.<br />
По в<strong>р</strong>еме на не<strong>д</strong>елните служби, започвайки от Ге<strong>р</strong> гьов <strong>д</strong>ен,<br />
6 май 2007г., вя<strong>р</strong> ва щите ни съна<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ници за е<strong>д</strong>но с х<strong>р</strong>амовите<br />
све ще ници ще имат въз можност <strong>д</strong>а им се пок ланят и <strong>д</strong>а измол<br />
ват тях ното молитвено зас тъп ни чест во за не сп<strong>р</strong>а ве<strong>д</strong> ливо<br />
осъ<strong>д</strong>ените бълга<strong>р</strong>ски ме<strong>д</strong>ицински сест<strong>р</strong>и и палестинския<br />
лека<strong>р</strong> в Либия, но и за своите лични пот<strong>р</strong>ебности.<br />
Час:<br />
10:15 ч. 10-та не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Пет<strong>д</strong>есетница. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе<br />
П<strong>р</strong>еоб<strong>р</strong>ажение Госпо<strong>д</strong>не. (Раз<strong>р</strong>ешава се <strong>р</strong>иба.)<br />
10:15ч. 11-та не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Пет<strong>д</strong>есетница. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
10:15ч. Успение Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ично. Злат. Св. Литу<strong>р</strong>гия.<br />
П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе. (Раз<strong>р</strong>ешава се <strong>р</strong>иба.)<br />
10:15 ч. 12-та не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Пет<strong>д</strong>есетница. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
10:15ч. 13-та не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Пет<strong>д</strong>есетница. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
Отсичане главата на св. Иоан К<strong>р</strong>ъстител.<br />
Ст<strong>р</strong>ог пост.<br />
Септ. 2 10:15ч. 14-та не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Пет<strong>д</strong>есетница. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
Септ. 8 10-12ч. Рож<strong>д</strong>ество Бого<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ично. Цъ<strong>р</strong>квата е отво<strong>р</strong>ена,<br />
за <strong>д</strong>а си запалите свещ и се помолите.<br />
Септ. 9 10:15ч. Не<strong>д</strong>еля п<strong>р</strong>е<strong>д</strong> Въз<strong>д</strong>вижение. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
Септ. 14 10-12ч. Въз<strong>д</strong>вижение на честния К<strong>р</strong>ъст Госпо<strong>д</strong>ен.<br />
Ст<strong>р</strong>ог пост. Цъ<strong>р</strong>квата е отво<strong>р</strong>ена, за <strong>д</strong>а си<br />
запалите свещ и се помолите.<br />
Септ. 16 10:15 ч. Не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Въз<strong>д</strong>вижение. Злат. Св. Литу<strong>р</strong> гия.<br />
П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
Септ. 17 Св. мъченици София, Вя<strong>р</strong>а, На<strong>д</strong>еж<strong>д</strong>а и<br />
Любов.<br />
Септ. 23 10-12ч. 1-ва не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> не<strong>д</strong>. по<strong>д</strong>и<strong>р</strong> Въз<strong>д</strong>вижение.<br />
Цъ<strong>р</strong>квата е отво<strong>р</strong>ена, за <strong>д</strong>а си запалите<br />
свещ и се помолите.<br />
Септ. 25 18-19ч. Записване за г<strong>р</strong>упата/г<strong>р</strong>упите по ве<strong>р</strong>оучение.<br />
Септ. 30 10:15ч. 2-<strong>р</strong>а не<strong>д</strong>еля сле<strong>д</strong> Въз<strong>д</strong>вижение. Злат. Св.<br />
Литу<strong>р</strong>гия. П<strong>р</strong>ичастие. Ено<strong>р</strong>. кафе.<br />
Възможност за изпове<strong>д</strong> - всеки не<strong>д</strong>елен <strong>д</strong>ен сле<strong>д</strong><br />
п<strong>р</strong>е<strong>д</strong>ва<strong>р</strong>ително угово<strong>р</strong>ен час<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
KULTUR & INFORMATION<br />
29
П<strong>р</strong>е<strong>д</strong>стоящи култу<strong>р</strong>ни<br />
Гай<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ски събо<strong>р</strong><br />
в с. Гела<br />
Dudelsackklänge<br />
im Dorf Gela<br />
Текст: Ивелина Кованлъшка<br />
Всяка го<strong>д</strong>ина п<strong>р</strong>ез пъ<strong>р</strong>вата събота и не<strong>д</strong>еля на месец август<br />
гай<strong>д</strong>и огласят <strong>р</strong>о<strong>д</strong>опското село Гела. Неот<strong>д</strong>авна селото<br />
стана известно с фолкло<strong>р</strong>ния си състав и кметицата, които<br />
поискаха <strong>д</strong>а вземат участие във фолкло<strong>р</strong>ен фестивал във<br />
Великоб<strong>р</strong>итания, но от начало им бе отказана виза. То гава<br />
и те отказаха <strong>д</strong>остъп <strong>д</strong>о селото на б<strong>р</strong>итанските ту <strong>р</strong>ис ти,<br />
писаха много писма и тъ<strong>р</strong>сиха по<strong>д</strong>к<strong>р</strong>епа, <strong>д</strong>окато не получиха<br />
виза за Великоб<strong>р</strong>итания и не г<strong>р</strong>абнаха няколко от<br />
наг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ите на фестивала. Разположено в близост <strong>д</strong>о Ши <strong>р</strong>ока<br />
лъка, известна с училището си за фолкло<strong>р</strong>на музика,<br />
се лото е е<strong>д</strong>инственото в Бълга<strong>р</strong>ия, къ<strong>д</strong>ето всяка го<strong>д</strong>ина се<br />
п<strong>р</strong>о веж<strong>д</strong>а събо<strong>р</strong> и на<strong>д</strong>сви<strong>р</strong>ване с гай<strong>д</strong>и. До късно вече<strong>р</strong>та<br />
по ста<strong>р</strong>ия, тесен път п<strong>р</strong>ииж<strong>д</strong>ат коли, а по поляните на<strong>д</strong><br />
се лото се <strong>р</strong>азполагат палатки, спални чували и шалтета.<br />
Мла <strong>д</strong>и хо<strong>р</strong>а мятат за стоп по пътя от Смолян за Гела,<br />
ста <strong>р</strong>и во<strong>д</strong>ят <strong>д</strong>ецата и внучетата на събо<strong>р</strong>а, <strong>д</strong>а се ви<strong>д</strong>ят с<br />
поз нати, <strong>д</strong>а ви<strong>д</strong>ят нови лица и <strong>д</strong>а се по<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ват на чу<strong>д</strong>ната<br />
<strong>р</strong>о <strong>д</strong>опска гай<strong>д</strong>а. Събо<strong>р</strong>ът п<strong>р</strong>ивлича както майсто<strong>р</strong>и и любители<br />
сви<strong>р</strong>ачи на гай<strong>д</strong>ата, така и почитатели на зву ците<br />
и. Хо<strong>р</strong>а от цяла Бълга<strong>р</strong>ия и от чужбина п<strong>р</strong>е от к<strong>р</strong>и ват<br />
к<strong>р</strong>асотата и автентичността на гай<strong>д</strong>а<strong>р</strong>ството и съп <strong>р</strong>е живя<br />
ват магията на Ро<strong>д</strong>опа планина. П<strong>р</strong>ез пъ<strong>р</strong>вия <strong>д</strong>ен на<br />
цент <strong>р</strong>алната поляна се п<strong>р</strong>овеж<strong>д</strong>а на<strong>д</strong>сви<strong>р</strong>ването с гай<strong>д</strong>и.<br />
П<strong>р</strong>ез после<strong>д</strong>ните го<strong>д</strong>ини освен утвъ<strong>р</strong><strong>д</strong>ените и из вестни<br />
в окол ността гай<strong>д</strong>а<strong>р</strong>и и мла<strong>д</strong>ите ученици от учи ли ще то<br />
в Ши <strong>р</strong>ока лъка, както участие, така и наг<strong>р</strong>а<strong>д</strong>и взеха гай<strong>д</strong>а<br />
<strong>р</strong>и и от Япония, Шотлан<strong>д</strong>ия и Авст<strong>р</strong>алия. В събота<br />
ве че<strong>р</strong> има имп<strong>р</strong>овизи<strong>р</strong>ана <strong>д</strong>искотека по<strong>д</strong> звез<strong>д</strong>ите, а<br />
не <strong>д</strong>алеко от цент<strong>р</strong>алната поляна, около голям лаге<strong>р</strong>ен<br />
огън, заобиколени от весели мла<strong>д</strong>и хо<strong>р</strong>а, без <strong>д</strong>а спи<strong>р</strong>ат в<br />
п<strong>р</strong>о<strong>д</strong>ължение на часове учениците от Ши<strong>р</strong>ока лъка и техни<br />
п<strong>р</strong>иятели на<strong>д</strong>уват гай<strong>д</strong>ата, у<strong>д</strong><strong>р</strong>ят по тъпана, а око ло тях<br />
се вие нощно само<strong>д</strong>ивско хо<strong>р</strong>о и луната им сe ус мих ва.<br />
Text: Ivelina Kovanlaschka<br />
Aus dem Dorf Gela in den Rhodopen erschallen jedes Jahr am ersten Augustwochenende<br />
wunderschöne Dudelsackklänge. Vor einigen Jahren wurde das<br />
Dorf mit seinem Folkloreensemble und seiner Bürgermeisterin in ganz Bulgarien<br />
bekannt. Sie wollten an einem Folklorefestival in Großbritannien teilnehmen,<br />
bekamen aber keine Einreiseerlaubnis. Ihr Dorf gehörte allerdings zu einem der<br />
vielen Reiseziele britischer Touristen in Bulgarien. Die Bewohner von Gela verweigerten<br />
darauf hin den Bürgern des Vereinigten Königsreiches den Zugang zu<br />
ihrem Dorf, solange bis sie ein Visum für Großbritannien bekommen haben. Das<br />
bulgarische Ensemble ist dann mit mehreren Auszeichnungen von dem Festival<br />
nach Hause zurückgekehrt.<br />
Das Dorf Gela liegt in der Nähe von Shiroka Luka, das mit seinem Dorf für Folkloremusik<br />
bekannt ist, und das ist das einzige Dorf in Bulgarien, in dem jedes Jahr<br />
ein Dudelsackwettbewerb stattfindet. Bis zum späten Abend erreichen die Autos<br />
das Dorf über den alten, schmalen Weg. Auf den Wiesen werden Zelte aufgestellt<br />
und Schlafsäcke und Isomatten vorbereitet. Junge Menschen trampen von Smolian<br />
nach Gela. Die Alten kommen mit ihren Kindern und Enkelkindern zu dem<br />
Ereignis, um sich mit alten Bekannten zu treffen und neue Gesichter zu sehen. In<br />
erster Linie jedoch, um sich gemeinsam über die wunderschönen Klänge der Rhodopener<br />
Dudelsäcke zu erfreuen. Der Dudelsackwettbewerb lockt sowohl <strong>Prof</strong>is<br />
als auch Laien des Musikinstrumentes an, und natürlich auch viele Liebhaber<br />
dieser Musikklänge. Leute aus Bulgarien und aus dem Ausland entdecken neu die<br />
Schönheit und die Authentizität des Dudelsackes. Gleichzeitig lassen sie sich von<br />
der Magie der Rhodopen verzaubern. Am ersten Tag findet auf der Hauptwiese<br />
der Wettbewerb statt und am nächsten Tag werden die Preisträger ausgezeichnet.<br />
In den letzten Jahren haben nicht nur die erfahrenen Dudelsackspieler aus der<br />
Umgebung sowie die Schüler aus Shiroka Luka an dem Wettbewerb teilgenommen,<br />
sondern auch einige Spieler aus dem Ausland. Es kamen Musiker aus Japan,<br />
Schottland und Australien, die auch einige Preise gewonnen haben. Am Samstagabend<br />
treffen sich die Teilnehmer des Festivals zum gemeinsamen Musizieren<br />
unter freiem Himmel. Um das große, lodernde Lagerfeuer herum, umgeben von<br />
jungen Leuten, spielen die Schüler von Shiroka Luka Dudelsack und werden von<br />
Ihren Freunden auf der Trommel begleitet. Der Ausklang des Festes zieht sich bis<br />
spät in die Nacht und man berichtet, dass sich auch die Waldfeen mit ihrem Tanz<br />
dazugesellen und der Mond alle liebevoll anlächelt.<br />
30 КУЛТУРА И ИНФОРМАЦИЯ<br />
бълга<strong>р</strong>ите в авст<strong>р</strong>ия • 08-09/2007
събития<br />
ОБЯВИ<br />
ЗАВЕРЕНИ ПРЕВОДИ<br />
ДРУГИ<br />
Аполония<br />
31.08 - 09.09.2007<br />
Текст: Ивелина Кованлъшка<br />
П<strong>р</strong>ез пъ<strong>р</strong>вите <strong>д</strong>есет <strong>д</strong>ни на септемв<strong>р</strong>и, вече 23<br />
по <strong>р</strong>е<strong>д</strong>ни го<strong>д</strong>ини, Созопол съби<strong>р</strong>а е<strong>д</strong>ни от най-голе<br />
ми те бълга<strong>р</strong>ски а<strong>р</strong>тисти и тво<strong>р</strong>ци, и техните почи<br />
та тели. Освен <strong>д</strong>а се по<strong>р</strong>а<strong>д</strong>ва на късното лято и<br />
мо<strong>р</strong> ския б<strong>р</strong>из, човек има възможност <strong>д</strong>а навакса и<br />
<strong>д</strong>а се насла<strong>д</strong>и на най-новото и инте<strong>р</strong>есно от бъл га<strong>р</strong>ска<br />
та култу<strong>р</strong>на сцена. П<strong>р</strong>ез после<strong>д</strong>ните го<strong>д</strong>ини е<strong>д</strong>ни<br />
от <strong>р</strong>е<strong>д</strong>овните гости бяха Яво<strong>р</strong> Гъ<strong>р</strong><strong>д</strong>ев, Ма<strong>р</strong>иус<br />
Ку<strong>р</strong> кински, Ивайло Х<strong>р</strong>истов, Гео<strong>р</strong>ги Госпо<strong>д</strong>инов,<br />
и много известни бълга<strong>р</strong>ски и чуж<strong>д</strong>и музиканти<br />
и изпълнители. Сле<strong>д</strong> вълнуващо теат<strong>р</strong>ално или<br />
ли те<strong>р</strong>ату<strong>р</strong>но п<strong>р</strong>еживяване, човек може <strong>д</strong>а за въ<strong>р</strong>ши<br />
вече<strong>р</strong>та с емблематичните <strong>д</strong>жаз конце<strong>р</strong>ти в<br />
Ба<strong>р</strong> “Мишел”, които обикновено п<strong>р</strong>еминават в<br />
спон танен jam session, и <strong>д</strong>а започне новият <strong>д</strong>ен на<br />
плажа. В началото на септемв<strong>р</strong>и <strong>д</strong>енят и нощта в<br />
Со зопол се сливат в е<strong>д</strong>но и п<strong>р</strong>азнуват зае<strong>д</strong>но с изкуст<br />
вата.<br />
www.apollonia.bg<br />
Apollonia<br />
31.08 - 09.09.2007<br />
Text: Ivelina Kovanlaschka<br />
Mag. Zlatka Bojtcheva<br />
GERICHTS- UND KONFERENZDOL-<br />
METSCHERIN<br />
Bulgarisch, Russisch, Italienisch<br />
Pilgramgasse 11, 1050 Wien<br />
Mobil: 0664/355 72 62<br />
e-mail: zlatka_bojtcheva@hotmail.com<br />
Mag. Vessela Makoschitz<br />
ALLGEMEIN BEEIDETER GERICHTS-<br />
DOLMETSCHER FÜR BULGARISCH<br />
Tel.: 0664 4126725, Fax: 01 5852068<br />
eMail: Vessela.Makoschitz@chello.at<br />
1060 Wien, Luftbadgasse 11/1<br />
Mag. Hristina Wolfsbauer<br />
GERICHTSDOLMETSCH UND<br />
ÜBERSETZERIN FÜR BULGARISCH<br />
Heinestr. 24-28/3/29, 1020 Wien<br />
Tel: 01/212 53 80, Mobil: 0676/4987360<br />
Fax:01/219 78 04<br />
ПОД НАЕМ<br />
ТЪРСЯ ЖИЛИЩЕ<br />
Тъ<strong>р</strong>ся жилище по<strong>д</strong> наем,<br />
само стоя телно или в съжителство<br />
(WG) от 1-ви септемв<strong>р</strong>и<br />
Тел: 0650 4014914<br />
Anfang September, während der ersten zehn<br />
Tage des Monats, treffen sich schon seit 23 Jahren<br />
einige der berühmtesten bulgarischen Schauspieler,<br />
Künstler und deren Fans in Sozopol. Man<br />
hat die Möglichkeit das Neueste und das Interessanteste<br />
von der bulgarischen Kulturszene<br />
nachzuholen und sich zu amüsieren. Gleichzeitig<br />
kann man die letzten Sommertage<br />
und die kühle Seebrise genießen. An<br />
dem Festival nahmen in den vergangenen<br />
Jahren Persönlichkeiten wie Javor<br />
Gardev, Marius Kurkinski, Ivailo<br />
Hristov, Georgi Gospodinov, sowie<br />
viele berühmte bulgarische und ausländische<br />
Musiker und Künstler, teil. Nach<br />
einem aufregenden Theater- oder auch<br />
Literaturereignis beenden die Festivalteilnehmer<br />
und auch Gäste, den wundeschönen<br />
Abend mit einem Jazz-Konzert<br />
in der Bar Mischel. Es kommt sogar oft<br />
zu einer spontanen Jam Session, die sich<br />
bis in die frühen Morgenstunden ziehen<br />
kann. Die begeisterten Teilnehmer lassen<br />
den Tag oft am Strand ausklingen<br />
und bleiben von der Kunst und den Eindrücken<br />
noch lange gefesselt.<br />
www.apollonia.bg<br />
УСЪВЪРШЕНСТВАЙТЕ<br />
КОМУ НИ КА ТИВНИТЕ<br />
СИ УМЕНИЯ!<br />
Бизнес семина<strong>р</strong>и: по<strong>д</strong>готовка<br />
за инте<strong>р</strong>вю за <strong>р</strong>абота, п<strong>р</strong>е зента<br />
ции, мотивация, плани<strong>р</strong>ане<br />
на ка<strong>р</strong>ие<strong>р</strong>ата, уве<strong>р</strong>еност в себе<br />
си, уп<strong>р</strong>авление на в<strong>р</strong>емето.<br />
На бълга<strong>р</strong>ски и немски език,<br />
ин<strong>д</strong>иви<strong>д</strong>уален план.<br />
<strong>Dr</strong>. Lucy Zahlbruckner<br />
Тел. 069919681056<br />
www.kommunikation.q27.at<br />
COMPUTERREPARATUR<br />
Schnell und günstig<br />
0650/3387652<br />
TAXILENKER<br />
Fa. Filipov Filip sucht Taxilenker/innen.<br />
Wir bitten Flexibelarbeitszeit<br />
und Gute Bezahlung.<br />
Tel: 0650/9223343 oder<br />
01/2087299<br />
INTERNETSEITEN<br />
entwickeln wir für Sie!!!<br />
0650/3387652<br />
ТАКСИМЕТРОВИ УСЛУГИ<br />
18:00-06:00<br />
VIP-ТAXI<br />
Условия и цени - по <strong>д</strong>огова<strong>р</strong>яне<br />
0676/3923243<br />
Важни а<strong>д</strong><strong>р</strong>еси<br />
Посолство на Р. Бълга<strong>р</strong>ия<br />
8 Schwindgasse, A-1040 Wien<br />
Tel: (+43 1) 505 31 13,<br />
www.bulgaria.bg<br />
Бълг. култ. институт<br />
“Дом Витгенщайн”<br />
Parkgasse 18, A-1030 Wien<br />
Тел: +43 1/713 3164,<br />
www.haus-wittgenstein.at<br />
Бълга<strong>р</strong>о-авст<strong>р</strong>ийско училище за<br />
занимания в свобо<strong>д</strong>ното в<strong>р</strong>еме<br />
“Св. Св. Ки<strong>р</strong>ил и Мето<strong>д</strong>ий”<br />
1040 Виена , Кюнплац 7/10<br />
Тел: +43 699 12301484,<br />
www.bulgarische-schule.at<br />
bulgaren in österreich • 08-09/2007<br />
KULTUR & INFORMATION<br />
31
Списанието е все още е<strong>д</strong>ин п<strong>р</strong>оект, който не е стъпил з<strong>д</strong><strong>р</strong>аво<br />
на к<strong>р</strong>аката си.<br />
Нашата банкова сметка е:<br />
Kulturverein - Bulgaren in Österreich<br />
Erste Bank, PLZ 20111, Kontonr. 28714074000<br />
Сумата не е важна, важно е желанието!<br />
Die Zeitschrift ist immer noch ein Projekt, das auf einem Glasfundament<br />
steht.<br />
Unsere Bankverbindung lautet:<br />
Kulturverein - Bulgaren in Österreich<br />
Erste Bank, PLZ 20111, Kontonr. 28714074000<br />
Jede Spende ist willkommen!