Korrosion in der Befestigungstechnik

Korrosion in der Befestigungstechnik Korrosion in der Befestigungstechnik

05.10.2012 Aufrufe

Korrosion in der Befestigungstechnik

<strong>Korrosion</strong> <strong>in</strong> <strong>der</strong> <strong>Befestigungstechnik</strong>


2 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


<strong>Korrosion</strong> verursacht<br />

<strong>in</strong> <strong>der</strong> <strong>Befestigungstechnik</strong> e<strong>in</strong> ...<br />

Ästhetisches Problem: Verfärbungen und Ablagerungen<br />

Statisches Problem: Versagen von Dübeln wegen<br />

Festigkeitsverän<strong>der</strong>ungen des Werkstoffes<br />

> 3 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Schadensfall <strong>Korrosion</strong>sschutz<br />

Was? E<strong>in</strong>sturz e<strong>in</strong>er Kl<strong>in</strong>kerfassade aus 6 Metern<br />

Höhe<br />

Wo? Kiel, Kirchhofallee<br />

„Bürogebäude <strong>der</strong> Staatsanwaltschaft“<br />

Wann? Sonntag 02. Juli 2002, 13:00 Uhr<br />

Warum? Die verz<strong>in</strong>kten Draht-/ Verblendanker<br />

(Maueranker) s<strong>in</strong>d nach 40 Jahren durchgerostet<br />

und können die Lasten nicht mehr übertragen<br />

Lösung: Montage mit Edelstahlankern o<strong>der</strong><br />

rechtzeitige Sanierung mit fischer<br />

Verblendsanieranker VBS 8<br />

> 4 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Schadensfall <strong>Korrosion</strong>sschutz<br />

> 5 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Schadensfall Wetterschale<br />

Was? 1200 kg schwere Wetterschale (2,50 m x 2,50<br />

m) hat sich gelöst und ist aus 15 Metern Höhe<br />

abgestürzt<br />

Wo? Cottbus<br />

Wann? 1994<br />

Warum? <strong>Korrosion</strong>sschäden an vorhandenen<br />

Befestigungen, Überlastung<br />

Lösung: Rechzeitige Lastumlagerung durch<br />

Sanierung mit Wetterschalensanieranker FWS<br />

> 6 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Schadensfall Wetterschale<br />

Durch das hohe Eigengewicht <strong>der</strong> Wetterschale stemmte<br />

sie sich so tief <strong>in</strong> das Erdreich h<strong>in</strong>e<strong>in</strong>, dass sie im<br />

Vorgarten des Gebäudes stecken blieb.<br />

> 7 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Hoher wirtschaftlicher Schadensfall<br />

Was? Werbetafel wurde aus<br />

<strong>der</strong> Verankerung gerissen<br />

und beschädigte parkende<br />

Fahrzeuge und e<strong>in</strong> Gebäude<br />

Warum? Entwe<strong>der</strong> durch<br />

Überlastung <strong>der</strong> Anker<br />

o<strong>der</strong> durch nicht<br />

ausreichende<br />

Bohrlochre<strong>in</strong>igung<br />

Lösung: Statisch<br />

bemessene und<br />

zugelassene Verankerung<br />

<strong>in</strong> Edelstahl A4-Klasse<br />

> 8 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


H<strong>in</strong>weisbeschil<strong>der</strong>ung Sportarena<br />

Wegweiser fielen plötzlich herab<br />

Die holländische Arena (Amsterdam)<br />

bef<strong>in</strong>det sich <strong>in</strong> Meeresnähe,<br />

wo hohe W<strong>in</strong>dlasten auftreten<br />

Es stellte sich heraus, dass die Schil<strong>der</strong><br />

mit Kunststoffdübeln befestigt waren,<br />

die für zentrische Zuglasten im<br />

gerissenen Beton nicht zugelassen s<strong>in</strong>d<br />

> 9 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


H<strong>in</strong>weisbeschil<strong>der</strong>ung Sportarena<br />

Zusätzlich s<strong>in</strong>d die Schrauben <strong>der</strong> Dübel<br />

zu kurz. Der Kunststoffdübel konnte se<strong>in</strong>e<br />

volle Spreizkraft nicht erreichen.<br />

Lösung: Zugzonentauglicher<br />

zugelassener Anker <strong>in</strong> Edelstahl A4-<br />

Klasse. Z.B.: Ankerbolzen (FAZ II A4)<br />

o<strong>der</strong> Langschaftdübel (SXR)<br />

> 10 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Gelän<strong>der</strong>konstruktion<br />

Ke<strong>in</strong> ausreichen<strong>der</strong> Randabstand, galvanisch<br />

verz<strong>in</strong>kte Anker und Befestigung <strong>in</strong> <strong>der</strong> Betonfuge<br />

Betonausbruch durch<br />

nicht beachten von<br />

Randabständen<br />

> 11 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Gelän<strong>der</strong>konstruktion<br />

Ausführungen mit galvanisch verz<strong>in</strong>kten<br />

Stahlankern<br />

Befestigungspunkte unterschiedlich hoch gewählt<br />

> 12 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Gelän<strong>der</strong>konstruktion<br />

Gesamtkonstruktion<br />

> 13 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


<strong>Korrosion</strong><br />

Was ? <strong>Korrosion</strong> <strong>der</strong><br />

Befestigungselemente am<br />

Brückengelän<strong>der</strong> wurde erst<br />

durch e<strong>in</strong>en Verkehrsunfall<br />

bemerkt. Das Gelän<strong>der</strong> ist 1980<br />

montiert worden.<br />

Wo ? Wer<strong>der</strong>brücke<br />

(Karl-Carstens-Brücke) <strong>in</strong><br />

Bremen-Habenhausen<br />

Wann ? Dezember 2001<br />

Warum ? falsche Auswahl von galvanisch verz<strong>in</strong>kten Befestigungen.<br />

Aufkonzentration von Streusalzen über die kalten W<strong>in</strong>termonate.<br />

Lösung : Anker <strong>in</strong> A4-Klasse o<strong>der</strong> hochkorrosionsbeständiger Edelstahl (1.4529)<br />

> 14 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


<strong>Korrosion</strong><br />

Aufgrund e<strong>in</strong>es<br />

Verkehrsunfalls wurden<br />

die Anker abgeschert<br />

und die <strong>Korrosion</strong><br />

sichtbar<br />

Oberflächlich<br />

betrachtet sahen die<br />

Köpfe nach zwanzig<br />

Jahren noch sehr gut<br />

aus, doch unter den<br />

Abdeckkappen kamen<br />

von <strong>der</strong> <strong>Korrosion</strong> stark<br />

zerstörte Muttern zum<br />

Vorsche<strong>in</strong><br />

> 15 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


<strong>Korrosion</strong><br />

Viele Bolzen s<strong>in</strong>d<br />

bis zu 2/3 ihres<br />

Ursprungsdurchmessers<br />

durch die<br />

<strong>Korrosion</strong>sbelastung<br />

zerstört worden<br />

> 16 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Schwimmbaddecke Uster (CH)<br />

Was? E<strong>in</strong>e 200t schwere<br />

Betondecke stürzte ab und<br />

begrub 40 Personen unter sich.<br />

12 Menschen kamen dabei ums<br />

Leben<br />

Wo? Im Hallenbad Uster im<br />

schweizerischen Kanton Zürich<br />

Wann? Am 12. Mai 1985<br />

Warum? Durch e<strong>in</strong>e bis dah<strong>in</strong> unbekannte <strong>Korrosion</strong>sart (Spannungsrisskorrosion)<br />

wurden die Verb<strong>in</strong>dungselemente aus Edelstahl stark geschädigt<br />

Lösung: E<strong>in</strong>satz von zugelassenen Ankern aus hochkorrosionsbeständigem<br />

Edelstahl 1.4529<br />

> 17 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Regeln helfen schlimmeres zu vermeiden!<br />

> 18 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Thema „<strong>Korrosion</strong>“ <strong>in</strong> den Regelwerken


Dübel / Anker- Werkstoffe und <strong>der</strong>en E<strong>in</strong>satzgebiete<br />

� Dübel Zulassung<br />

� Zulassung Z-30.3-6 „Erzeugnisse, Verb<strong>in</strong>dungsmittel und<br />

Bauteile und aus nichtrostenden Stählen“<br />

� Normen wie z. B.<br />

– DIN 18516 (h<strong>in</strong>terlüftete Außenwandbekleidungen)<br />

– DIN 1211 GS (Steigeisen)<br />

� Richtzeichnungen für Brücken z. B. Gel 14<br />

� ZTV-ING Teil 5 Tunnelbau<br />

Der E<strong>in</strong>satz und die Auswahl <strong>der</strong> Werkstoffe ist bei Dübeln /<br />

Ankern recht genau def<strong>in</strong>iert / reglementiert.<br />

> 20 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


<strong>Korrosion</strong>sschutz bei Dübeln nach ETAG<br />

FAZ II gvz FAZ II A4<br />

FAZ II C<br />

ETA-05/0069:<br />

„Der Dübel darf nur <strong>in</strong><br />

Bauteilen unter den Bed<strong>in</strong>gungen<br />

• trockener Innenräume<br />

verwendet werden.“<br />

( Zurück)<br />

ETA-01/0015:<br />

„Der Dübel darf <strong>in</strong> Beton-<br />

Bauteilen unter den Bed<strong>in</strong>gungen<br />

• trockener Innenräume<br />

sowie auch<br />

• im Freien<br />

(e<strong>in</strong>schließlich Industrieatmosphäre<br />

und Meeresnähe)<br />

o<strong>der</strong><br />

• <strong>in</strong> Feuchträumen<br />

verwendet werden, wenn<br />

ke<strong>in</strong>e beson<strong>der</strong>s aggressiven<br />

Bed<strong>in</strong>gungen vorliegen.“<br />

ETA-02/0029:<br />

„Der Dübel darf <strong>in</strong> Beton-<br />

Bauteilen unter den Bed<strong>in</strong>gungen<br />

• trockener Innenräume<br />

sowie auch<br />

• im Freien,<br />

• <strong>in</strong> Feuchträumen<br />

o<strong>der</strong> <strong>in</strong> beson<strong>der</strong>s<br />

• aggressiven Bed<strong>in</strong>gungen<br />

verwendet werden. ... z.B.<br />

... chlorhaltiger Atmosphäre <strong>in</strong><br />

Schwimmbadhallen o<strong>der</strong><br />

Atmosphäre mit extremer<br />

chemischer<br />

Verschmutzung...“<br />

> 21 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Dübel aus galvanisch verz<strong>in</strong>ktem Stahl<br />

z. B. FAZ II z. B. FNA II<br />

Zulassung Abs. 1.2 Verwendungszweck<br />

z. B. FHB II<br />

Der Dübel darf nur <strong>in</strong> Bauteilen unter den Bed<strong>in</strong>gungen<br />

trockener Innenräume verwendet werden.<br />

Bemerkung: Tiefgaragen, Wäschereien und Innenräume bei denen es zu<br />

Kondenswasserausfall kommen kann, gelten als Feuchträume.<br />

> 22 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Ausnahme: Rahmendübel / Langschaftdübel<br />

� zur Befestigung von Fassadenbekleidungen<br />

Spezialschraube aus galvanisch verz<strong>in</strong>ktem Stahl darf auch im<br />

Freien verwendet werden, wenn ..<br />

� <strong>der</strong> Bereich des Schraubenkopfs gegen Feuchtigkeit u. Schlagregen<br />

geschützt ist<br />

� e<strong>in</strong>e Fassadenbekleidung o<strong>der</strong> vorgehängte h<strong>in</strong>terlüftete Fassade<br />

vorhanden ist<br />

� Anstrich des Schraubenkopf mit e<strong>in</strong>er weichplastischen<br />

dauerelastischen Bitumen-Öl-Komb<strong>in</strong>ation<br />

> 23 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Anwendungsbeispiel Fassaden<br />

mit Holz- und Metallunterkonstruktion<br />

� Verwendung fischer Langschaftdübel<br />

z. B. SXR, SXS o<strong>der</strong> FUR<br />

� Werkstoff des Dübels galvanisch verz<strong>in</strong>kt, wenn<br />

<strong>der</strong> Schraubenkopf mit e<strong>in</strong>er weichplastischen<br />

dauerelastischen Bitumen-Öl-Komb<strong>in</strong>ation<br />

geschützt wird (z. B. Inertol, Teroson)<br />

> 24 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Dübel aus nichtrostendem Stahl <strong>der</strong> <strong>Korrosion</strong>s-<br />

Wi<strong>der</strong>standsklasse III<br />

Werkstoff– Nr. 1.4401, 1.4404, 1.4571 und 1.4362<br />

z. B. FAZ II 12/20 A4 z. B. FNA II 6 x30/30 A4 z. B. FHB II 16x95/30 A4<br />

� Dübel aus nichtrostendem Stahl darf <strong>in</strong> Bauteilen unter den<br />

Bed<strong>in</strong>gungen trockener Innenräume verwendet werden.<br />

� sowie auch im Freien (Industrieatmosphäre und Meeresnähe)<br />

o<strong>der</strong> <strong>in</strong> Feuchträumen verwendet werden, wenn ke<strong>in</strong>e<br />

beson<strong>der</strong>s aggressiven Bed<strong>in</strong>gungen vorliegen.<br />

– ständiges, abwechselndes E<strong>in</strong>tauchen <strong>in</strong> Seewasser<br />

– Bereich <strong>der</strong> Spritzzone von Seewasser<br />

– chlorhaltige Atmosphäre <strong>in</strong> Schwimmhallen<br />

– extrem chemische Verschmutzung (Straßentunnel)<br />

> 25 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Anwendungsbeispiel Fassade<br />

mit Metall-Unterkonstruktionen<br />

� Anwendung <strong>in</strong> Beton z. B. fischer<br />

Ankerbolzen FAZ II, Highbond-Anker FHB II<br />

� Werkstoff des Dübels aus<br />

nichtrostendem Stahl (<strong>in</strong> <strong>der</strong> Regel<br />

<strong>Korrosion</strong>s-Wi<strong>der</strong>standsklasse III )<br />

> 26 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Anwendungsbeispiel Mauerwerksabfangungen<br />

� Verwendung <strong>in</strong> Beton z. B. fischer<br />

Ankerbolzen FAZ II, Highbond-Anker FHB II<br />

� Werkstoff des Dübels aus<br />

nichtrostendem Stahl (<strong>in</strong> <strong>der</strong> Regel<br />

<strong>Korrosion</strong>-Wi<strong>der</strong>standsklasse III )<br />

> 27 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Anwendungsbeispiel Gelän<strong>der</strong><br />

� Feuerverz<strong>in</strong>ktes Gelän<strong>der</strong> im<br />

Außenbereich immer mit Dübeln aus<br />

nichtrostendem Stahl befestigen.<br />

� Feuerverz<strong>in</strong>ktes Gelän<strong>der</strong> mit Dübeln aus<br />

nichtrostendem Stahl im Aussenbereich<br />

unproblematisch, solange das Bauteil aus<br />

feuerverz<strong>in</strong>ktem Stahl vielfach flächenmäßig<br />

überwiegt.<br />

> 28 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


A -<br />

H<strong>in</strong>sichtlich<br />

Kontaktkorrosion<br />

betrachteter<br />

Werkstoff<br />

Flächenverhältnis A/B<br />

Magnesiumlegierung kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Z<strong>in</strong>k kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

feuerverz<strong>in</strong>kter Stahl kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Alum<strong>in</strong>iumlegierung kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Cadmiumüberzug kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Baustahl kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

niedriglegierter Stahl kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Stahlguss kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Chromstahl kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Blei kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Z<strong>in</strong>n kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Kupfer kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

nichtrosten<strong>der</strong> Stahl kle<strong>in</strong><br />

groß<br />

Magnesiumlegierung<br />

Z<strong>in</strong>k<br />

feuerverz<strong>in</strong>kter Stahl<br />

starke <strong>Korrosion</strong><br />

des Werkstoffs A<br />

B – Paarungswerkstoffe<br />

> 29 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

Alum<strong>in</strong>iumlegierung<br />

Cadmiumüberzug<br />

Baustahl<br />

niedriglegierter Stahl<br />

Stahlguss<br />

Chromstahl<br />

mäßige <strong>Korrosion</strong><br />

(i. s. feuchter Atm.)<br />

Blei<br />

Z<strong>in</strong>n<br />

Kupfer<br />

ger<strong>in</strong>gfügige o.<br />

ke<strong>in</strong>e <strong>Korrosion</strong><br />

(Quelle: „Eisen rostet“ - Informationen für Bauherren, Architekten und Ingenieure; Innenm<strong>in</strong>isterium Baden-Württemberg, Stuttgart, 1990)<br />

( Zurück)<br />

nichtrosten<strong>der</strong> Stahl<br />

© fischerwerke


Steigeisen-Befestigung<br />

� Gemäß DIN 1211GS und 1212 GS<br />

� Zugelassener M10 H<strong>in</strong>terschnittanker<br />

(Betonzugzone)<br />

� Hülse aus hochwi<strong>der</strong>standsfähigem<br />

Spezialkunststoff verh<strong>in</strong><strong>der</strong>t sicher e<strong>in</strong>e<br />

Kontaktkorrosion zwischen<br />

Graugußsteigeisen und Edelstahlbolzen<br />

� Wie<strong>der</strong> lösbar durch spezialbeschichtete<br />

Mutter und angeformter Aussensechskant<br />

Schlüsselweite 7<br />

fischer Zykon Steigeisenanker<br />

FZA 14 x 40ST A4 o<strong>der</strong> 14 x 60<br />

ST A4 mit Sechskant SW 7<br />

Kunststoffhülse<br />

Beschichtete Mutter<br />

und Scheibe<br />

> 30 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


z. B. FAZ II 12/20 C<br />

Dübel aus nichtrostendem Stahl <strong>der</strong><br />

<strong>Korrosion</strong>s- Wi<strong>der</strong>standsklasse IV<br />

Werkstoff– Nr. 1.4529<br />

z. B. FNA II 6 x30/30 C<br />

� Dübel aus hochkorrosionsbeständigem Stahl 1.4529 darf<br />

<strong>in</strong> Bauteilen unter den Bed<strong>in</strong>gungen trockener<br />

Innenräume verwendet werden.<br />

� sowie auch im Freien, <strong>in</strong> Feuchträumen, o<strong>der</strong> <strong>in</strong><br />

beson<strong>der</strong>s aggressiven Bed<strong>in</strong>gungen wie z. B.<br />

– ständiges, abwechselndes E<strong>in</strong>tauchen <strong>in</strong> Seewasser<br />

– Bereich <strong>der</strong> Spritzzone von Seewasser<br />

– chlorhaltige Atmosphäre <strong>in</strong> Schwimmhallen<br />

– extreme chemische Verschmutzung (Straßentunnel)<br />

z. B. FHB II 16x95/30 C<br />

> 31 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Schwimmbaddecke Uster (CH)<br />

Was? E<strong>in</strong>e 200t schwere Betondecke<br />

stürzte ab und begrub 40 Personen<br />

unter sich. 12 Menschen kamen<br />

dabei ums Leben<br />

Wo? Im Hallenbad Uster im<br />

schweizerischen Kanton Zürich<br />

Wann? Am 12. Mai 1985<br />

Warum? Durch e<strong>in</strong>e bis dah<strong>in</strong> wenig beachtete <strong>Korrosion</strong>sart (Spannungsrisskorrosion)<br />

wurden die Verb<strong>in</strong>dungselemente aus Edelstahl stark geschädigt<br />

Lösung: E<strong>in</strong>satz von zugelassenen Ankern aus hochkorrosionsbeständigem<br />

Edelstahl 1.4529<br />

( Zurück)<br />

> 32 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Anwendungsbeispiel Werkstoff- Nr. 1.4529<br />

In den <strong>der</strong>zeit gültigen Tunnelvorschriften wird<br />

für die <strong>Korrosion</strong>s-Wi<strong>der</strong>standsklasse IV explizit<br />

<strong>der</strong> Werkstoff 1.4529 verlangt.<br />

> 33 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


fischer Anker aus<br />

hochkorrosionsbeständigem Stahl<br />

� Ke<strong>in</strong>e Spannungsrisskorrosion<br />

� Erster Hersteller mit Zugzonen-<br />

Zulassung <strong>in</strong> 1.4529<br />

� Umfangreichstes Sortiment am<br />

Markt<br />

> 34 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Dübel und Anker<br />

<strong>in</strong> Edelstahl Rostfrei


fischer<br />

Highbond FHB II<br />

� Stärkster Verbundanker für<br />

gerissenen Beton<br />

� Flexibelster Schwerlastanker:<br />

- Kartusche o<strong>der</strong> Patrone<br />

- Vor- o<strong>der</strong> Durchsteckmontage<br />

� Bessere E<strong>in</strong>satzmöglichkeiten:<br />

- kle<strong>in</strong>ste Achs- u. Randabstände<br />

- ger<strong>in</strong>gste Bauteildicken<br />

o<strong>der</strong><br />

> 36 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Nagoldtalsperre (Schwarzwald)<br />

� Verankerung e<strong>in</strong>es Wasserschiebers<br />

� 40 Stück FHB II 16 x 160/30 A4<br />

+ fischer Injektionsmörtel FIS HB 345 S<br />

> 37 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


BKK Mobil Celle<br />

� Fassadensanierung<br />

� ca. 5000 Stück FHB II 12 x 75/16 A4<br />

(Son<strong>der</strong>anfertigung kurzes Gew<strong>in</strong>de)<br />

+ fischer Injektionsmörtel FIS HB 345 S<br />

> 38 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Brücke A96 bei Ravensburg<br />

� Verankerung e<strong>in</strong>er Wartungsplattform<br />

� ca. 50 Stück FHB 24 x 220/50 A4 +<br />

fischer Injektionsmörtel FIS HB 345 S<br />

> 39 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


FHB II – Wirtschaftliche Verarbeitung<br />

FHB II – A S FHB II – A L<br />

Kartusche (Injektionsmörtel)<br />

für:<br />

- Ger<strong>in</strong>gere Kosten/pro Bohrloch<br />

- Verarbeitung vieler Anker<br />

- Für alle Ankerstangengrößen<br />

Patrone<br />

für:<br />

- kürzere Aushärtezeiten<br />

- Verarbeitung weniger Anker<br />

- Speziell für Überkopfmontage<br />

sowie Unterwasseranwendungen<br />

> 40 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Die Mörtelpatronen des fischer Highbond Ankers FHB II<br />

Standard Patrone FHB II - P<br />

Neu: Fix Patrone FHB II - PF<br />

- kürzere Aushärtezeiten,<br />

- ger<strong>in</strong>gere Wartezeiten,<br />

- schnellerer Montagefortschritt;<br />

identische<br />

Leistung<br />

> 41 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


W<strong>in</strong>ter<br />

0°C<br />

Sommer<br />

21°C<br />

neue Patrone<br />

FHB II - PF<br />

Standard Patrone<br />

FHB II - P<br />

Injektions-Mörtel<br />

FIS HB<br />

6 m<strong>in</strong> 45 m<strong>in</strong> 180 m<strong>in</strong><br />

2 m<strong>in</strong> 10 m<strong>in</strong> 35 m<strong>in</strong><br />

> 42 FDÜ 6-06-Aushärtezeit Patronenharz (FEB)<br />

33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


fischer<br />

Highbond-Anker dynamic FHB dyn.<br />

� Für alle dynamischen Lasten<br />

(z.B. Kranbahnen, Aufzüge,<br />

Industrieroboter)<br />

� Zusätzl. Querkraft optimierte<br />

Varianten <strong>in</strong> M12 und M16<br />

� M16 auch zugelassen <strong>in</strong><br />

1.4529 für Anwendungen im<br />

Freien, <strong>in</strong> Feuchträumen und<br />

mit hoher Chloridbelastung<br />

ohne Querkrafthülse mit Querkrafthülse<br />

Zugelassen für die Zugzone<br />

> 43 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

CERA-FHBdyn.ppt<br />

© fischerwerke


FAZ II<br />

Die Bolzen-Spreizanker von fischer mit Zulassung<br />

für den gerissenen und ungerissenen Beton:<br />

FAZ II A4 FAZ II C<br />

05/0069<br />

Option1<br />

galZn, A4, 1.4529<br />

für den ungerissenen Beton:<br />

> 44 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

EXA<br />

00/0004<br />

Option7<br />

galZn<br />

EXA A4<br />

Z-21.1-1617<br />

A4<br />

FBN II<br />

07/0211<br />

Option7<br />

galZn<br />

FBN A4<br />

02/0037<br />

Option7<br />

A4<br />

© fischerwerke


fischer<br />

Ankerbolzen FAZ II<br />

� Höchste Zuglasten im<br />

gerissenen Beton<br />

� E<strong>in</strong>setzbar <strong>in</strong> extrem<br />

dünnen Betonplatten<br />

ab 80mm Dicke<br />

� Ger<strong>in</strong>gste Rand- und<br />

Achsabstände<br />

ermöglichen neue<br />

Anwendungsgebiete<br />

> 45 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


• höchste zulässige<br />

Zuglasten<br />

Produktmerkmale<br />

FAZ II<br />

optimale Kraftübertragung<br />

→ leistungsfähiger Spreizclip<br />

→ optimierter Schlupf<br />

• m<strong>in</strong>imalste Bauteildicken<br />

Beispiel: M 12<br />

neue Anwendungsmöglichkeiten<br />

→ Reduzierungen um 20 - 30 mm<br />

→ ab 80 mm Bauteildicke bei M 8<br />

• kle<strong>in</strong>ste Achs- und<br />

Randabstände<br />

Beispiel: M8<br />

Optimiertes Zusammenspiel<br />

von Konus und Clip<br />

→ m<strong>in</strong>imale Abstände<br />

→ maximale Flexibilität<br />

> 46 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


fischer<br />

Zykon-E<strong>in</strong>schlaganker FZEA II<br />

� Der zugzonentaugliche Innengew<strong>in</strong>deanker<br />

für dünne und<br />

schmale Betonbauteile<br />

� Spreizdruckfreie Befestigung<br />

ermöglicht ger<strong>in</strong>ge Achs- und<br />

Randabstände<br />

� Setzgeräteabdruck erübrigt<br />

weitere Montagekontrollen<br />

> 47 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


• Höchste Zug- und<br />

Quertragfähigkeiten<br />

1.5<br />

3.0<br />

alt neu<br />

gvz/A4/C gvz/A4/C<br />

Produktmerkmale<br />

FZEA II<br />

1.5<br />

alt<br />

gvz/A4/C<br />

5.6<br />

neu<br />

gvz<br />

FZEA II 12x40 M10<br />

5.6<br />

neu<br />

A4/C<br />

100% bzw. 270% mehr Last<br />

→ im gerissenen Beton<br />

→ auch bei E<strong>in</strong>zelbefestigungen<br />

• Ger<strong>in</strong>ge Bohrtiefe<br />

Nur 40mm Bohrtiefe<br />

→ das spart Zeit und Geld<br />

→ vor allem an <strong>der</strong> Decke<br />

> 48 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

40 mm<br />

• Sehr ger<strong>in</strong>ge<br />

E<strong>in</strong>schlagenergie<br />

Kräfteschonend<br />

→ Zeitersparnis rund 70%<br />

→ spez. bei Deckenmontagen<br />

© fischerwerke


fischer<br />

E<strong>in</strong>schlaganker EA II<br />

� Maximale Tragfähigkeit<br />

des (ungerissenen) Betons<br />

wird ausgenutzt<br />

� Stabiler Rand verh<strong>in</strong><strong>der</strong>t<br />

Tieferrutschen des Dübels<br />

� Großes Sortiment<br />

von M 6 bis M 20<br />

> 49 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


... z.B. für temporäre<br />

Verankerung von<br />

Justierstützen bei<br />

hohen Wandschalungen<br />

fischer<br />

E<strong>in</strong>schlaganker EA II - Anwendungsfälle<br />

... z.B. für Mehrfachbefestigung von nicht<br />

tragenden Systemen wie<br />

Rohrleitungen o<strong>der</strong> abgehängten Decken<br />

> 50 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


nicht Bestandteil <strong>der</strong> Zulassung<br />

Vorsteckmontage<br />

fischer<br />

Nagelanker FNA II<br />

� Höchste Zugtragfähigkeit bei<br />

ger<strong>in</strong>gster Verankerungstiefe<br />

� Ger<strong>in</strong>ge Bohrtiefe und<br />

E<strong>in</strong>schlagenergie für<br />

kostengünstige Montagen<br />

� Unterschiedliche<br />

Anschlussformen für alle<br />

gängigen Anwendungen<br />

Durchsteckmontage<br />

> 51 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


fischer FNA II<br />

Typische Anwendungen<br />

Innenausbau/Trockenbau:<br />

Befestigung von Drahtabhängern<br />

für die Deckenabhängung<br />

SHKL-Installation:<br />

Befestigung von<br />

Montageschienen<br />

SHKL-Installation:<br />

Befestigung von<br />

Rohrschellen<br />

Brandschutztechnik:<br />

Befestigung von<br />

Armierungen von Spritzbeton<br />

Tunnelbau:<br />

spezielle Tunnel<strong>in</strong>stallationen<br />

für die Verwendung als Mehrfachbefestigung von<br />

nichttragenden Systemen <strong>in</strong> gerissenem Beton<br />

> 52 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


• höchste Zugtragfähigkeit<br />

25 30<br />

h ef [mm]<br />

bei ger<strong>in</strong>gster Verankerungstiefe<br />

→ hef = 25 mm � 1.2 kN<br />

→ hef = 30 mm � 1.6 kN<br />

Produktmerkmale<br />

FNA II<br />

• ger<strong>in</strong>ge Bohrtiefe und<br />

ger<strong>in</strong>ge E<strong>in</strong>schlagenergie<br />

für schnelle, kostengünstige Montagen<br />

und weniger Bewehrungstreffer<br />

→ spart Zeit und Geld<br />

→ schont Masch<strong>in</strong>e und Werkzeug<br />

• Unterschiedliche<br />

Anschlussformen<br />

für alle gängigen<br />

Anwendungen<br />

→ an <strong>der</strong> Decke<br />

→ an <strong>der</strong> Wand<br />

> 53 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


fischer<br />

Injectionsverankerung FIS V 360 S<br />

� Vielseitige, universelle Mörtelmasse, die<br />

<strong>in</strong> nahezu allen Baustoffen e<strong>in</strong>setzbar ist<br />

� Beste Mörtelqualität sorgt für hohe<br />

Lasten <strong>in</strong> Beton und Mauerwerk aller Art<br />

� Flexible Anwendung durch drei Verankerungstiefen<br />

im Beton sowie E<strong>in</strong>satz mit<br />

o<strong>der</strong> ohne Hülse im Mauerwerk<br />

> 54 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Produktmerkmale<br />

FIS-V<br />

• <strong>der</strong> Mörtel mit den<br />

vielfältigen<br />

zul. Befestigungsmitteln<br />

RGM<br />

FIS-A<br />

∅ M6 ... M30 (<strong>in</strong> Beton)<br />

FIS-A<br />

∅ M6, M8, M10, M12, M16 (<strong>in</strong> Mauerwerk)<br />

FIS-E<br />

∅ M6, M8, M10, M12 (<strong>in</strong> Mauerwerk)<br />

FIS-HK<br />

∅ 12mm, 16mm, 20mm<br />

L 50mm, 85mm, 130mm, 200mm<br />

....18x130/200, 22x130/200 (Durchsteckhülsen)<br />

(<strong>in</strong> Mauerwerk)<br />

Bedarfsgerechte Befestigungen:<br />

→ feste Verb<strong>in</strong>dungen<br />

→ lösbare Verb<strong>in</strong>dungen<br />

• <strong>der</strong> Mörtel mit den<br />

meisten<br />

zul. Baustoffen<br />

Beton<br />

Vollste<strong>in</strong>-MW<br />

Lochste<strong>in</strong>-MW<br />

Porenbeton<br />

Universell e<strong>in</strong>setzbarer Mörtel:<br />

→ Schwerlastverankerung <strong>in</strong> Beton<br />

→ Problemlöser <strong>in</strong> Mauerwerk<br />

• die erste Zulassung<br />

für Injektionsanker mit<br />

Durchsteckmontage<br />

(<strong>in</strong> Beton)<br />

Stets passgenaue Montagen:<br />

→ Dübel passt immer<br />

→ Durchgangsloch ist regelkonform<br />

> 55 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Verankerung<br />

mit Ankerhülse<br />

<strong>in</strong>:<br />

16 x 130<br />

20 x 130<br />

20 x 200<br />

FIS H K, FIS A - Das Sortiment mit Zulassung (I)<br />

12 x 85<br />

16 x 85<br />

12 x 50<br />

> 56 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

+<br />

+<br />

+<br />

FIS A M6, M8<br />

FIS A M6, M8<br />

FIS A M8, M10<br />

FIS A M12 (∅10)<br />

20 x 85 FIS A M12, M16<br />

+<br />

zul. Putzüberbrückung (außer KSL): ≤ 20mm<br />

zul. Putzüberbr.: ≤ 100mm<br />

zul. Putzüberbrückung: ≤ 30mm<br />

+<br />

+<br />

+<br />

FIS A M8, M10<br />

FIS A M12 (∅10)<br />

FIS A M12, M16<br />

FIS A M12, M16<br />

© fischerwerke


12 x 85<br />

16 x 85<br />

16 x 130<br />

20 x 85<br />

FIS H K<br />

Zuordnung <strong>der</strong> zulässigen Baustoffe<br />

12 x 50<br />

HLz KSL Mz KS Hbl, Hbn<br />

haufwerksp.<br />

LB<br />

≤ 20mm Putzüberbrückung zulässig (<strong>in</strong> KSL nur mit 16 x 130)<br />

> 57 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Verankerung<br />

mit Ankerhülse<br />

<strong>in</strong>:<br />

zul. Putzüberbrückung:<br />

≤ 30mm<br />

FIS H K, FIS A - Das Sortiment mit Zulassung (II)<br />

18 x 130/200<br />

22 x 130/200<br />

maximale Nutzlänge: 200 mm<br />

Die Durchsteckhülsen *)<br />

für den Zimmerer<br />

FIS A M10<br />

FIS A M12<br />

FIS A M16<br />

> 58 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

+<br />

+<br />

*) Diese Ankerhülsen können auch für die Vorsteckmontage verwendet werden.<br />

© fischerwerke


Verankerung<br />

ohne<br />

Ankerhülse <strong>in</strong>:<br />

FIS A, FIS E - Das Sortiment mit Zulassung (V)<br />

PBZ +<br />

PBZ +<br />

PBZ +<br />

PBZ +<br />

PBZ +<br />

FIS A M8<br />

FIS A M10<br />

FIS A M12 / ∅ 10<br />

FIS A M12<br />

FIS E 11 x 85 M6<br />

FIS E 11 x 85 M8<br />

> 59 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


verstellbare Konusbohrer<br />

fischer Injektionsmörtel FIS-V <strong>in</strong> PB<br />

h ef1 = 75 mm<br />

h ef2 = 95 mm<br />

Zentrierhülse<br />

> 60 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


fischer Thermax<br />

Die <strong>in</strong>novative Dämmstoffüberbrückung


fischer Thermax 12 und 16<br />

mit Zulassung


fischer Thermax 12 und 16<br />

Die <strong>in</strong>novative Dämmstoffüberbrückung mit Zulassung<br />

...z.B. für Markisen<br />

...z.B. für Vordächer<br />

> 63 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


• Perfekte thermische Trennung<br />

• Optimale statische Lösung<br />

fischer Thermax 12 und 16<br />

Die <strong>in</strong>novative Dämmstoffüberbrückung mit Zulassung<br />

Anwendungsaspekte:<br />

Verankerung im Beton/Vollste<strong>in</strong>: ohne Ankerhülse<br />

Verankerung im Lochbaustoff: mit Ankerhülse<br />

• für Dämmstoffstärken von 60mm bis 170mm<br />

• stufenlos justierbar (zur Putzoberfläche und zur Konsole)<br />

• e<strong>in</strong>fache und schnelle Montage ohne Son<strong>der</strong>werkzeuge<br />

> 64 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Kaltverschweißen bzw. „Fressen“ von Dübel- und<br />

Ankergew<strong>in</strong>den aus nichtrostendem Stahl<br />

Um e<strong>in</strong> Kaltverschweißen bzw. „Fressen“ im Gew<strong>in</strong>de zu<br />

vermeiden, s<strong>in</strong>d folgende Regeln zu beachten:<br />

� Dübel s<strong>in</strong>d beschichtet (z. B. fischer Ankerbolzen FAZ , EA II<br />

– sichtbar o<strong>der</strong> unsichtbar (z. B. Molykote, Schraubenfette /-öle)<br />

� gerolltes Gew<strong>in</strong>de<br />

� Schraubengew<strong>in</strong>de s<strong>in</strong>d vor je<strong>der</strong><br />

Beschädigung zu schützen<br />

� Montagen mit Schlagschrauber s<strong>in</strong>d ungünstig.<br />

Sie provozieren e<strong>in</strong> „Fressen“<br />

> 65 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke


Vielen Dank für Ihre<br />

Aufmerksamkeit !<br />

und<br />

viel Erfolg auf dem Weg <strong>in</strong> e<strong>in</strong>e<br />

rostfreie Zukunft<br />

> 66 33-Vertiefung-<strong>Korrosion</strong>.ppt<br />

© fischerwerke

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!