08.06.2013 Aufrufe

00 Abnahme Titelei/Inhalt_AK1 - Baufachmedien

00 Abnahme Titelei/Inhalt_AK1 - Baufachmedien

00 Abnahme Titelei/Inhalt_AK1 - Baufachmedien

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

<strong>Inhalt</strong>sverzeichnis<br />

1 Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15<br />

2 <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

2.1 Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

2.2 <strong>Abnahme</strong> nach BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

2.2.1 Förmliche <strong>Abnahme</strong> nach BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

2.2.2 Konkludente <strong>Abnahme</strong> nach BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />

2.3 <strong>Abnahme</strong> nach VOB/B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />

2.3.1 Förmliche <strong>Abnahme</strong> nach § 12 Nr. 4 VOB/B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />

2.3.2 Fiktive <strong>Abnahme</strong> nach § 12 Nr. 5 VOB/B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />

2.3.3 Teilabnahme nach § 12 Nr. 2 VOB/B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />

2.3.4 Zustandsfeststellung von Teilen der Leistung nach § 4 Nr. 10 VOB/B . . . . 29<br />

2.3.5 <strong>Abnahme</strong> von Mängelbeseitigungsarbeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

2.3.6 <strong>Abnahme</strong> von Gewährleistungsarbeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

2.4 Vorbereitung der <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

2.5 Kosten der <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

2.6 Verweigerung der <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

2.7 Wesentliche Mängel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

2.8 <strong>Abnahme</strong> durch Architekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

2.8.1 Rechtliche Stellung des Architekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

2.8.2 <strong>Abnahme</strong> von Bauleistungen nach HOAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

2.8.3 <strong>Abnahme</strong> von Mängelbesetigungsarbeiten nach HOAI . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />

2.8.4 <strong>Abnahme</strong> von Gewährleistungsarbeiten nach HOAI . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />

2.9 <strong>Abnahme</strong> durch Sachverständige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />

2.10 <strong>Abnahme</strong> durch Behörden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />

2.11 <strong>Abnahme</strong> bei WEG-Projekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

2.12 <strong>Abnahme</strong> und Besitzübergang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

2.13 <strong>Abnahme</strong> von Rückbaumaßnahmen an Mietflächen . . . . . . . . . . . . . . . . . 58<br />

2.14 <strong>Abnahme</strong> von Architekten- und Ingenieurleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

2.15 <strong>Abnahme</strong> von Abbruch- und Entsorgungsarbeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />

2.16 <strong>Abnahme</strong> bei Kündigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

2.17 <strong>Abnahme</strong> bei Ablehnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />

7


8 <strong>Inhalt</strong>sverzeichnis<br />

2.18 <strong>Abnahme</strong> unter versicherungsrechtlichen Aspekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />

2.19 Das <strong>Abnahme</strong>-Protokoll . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

2.19.1 Vorbehalte wegen Vertragsstrafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

2.19.2 Vorbehalte wegen Mängeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

2.20 Folgen der <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

3 Mangel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />

3.1 Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />

3.2 Mängelarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

3.2.1 Wesentliche Mängel im Sinne des § 12 Nr. 3 VOB/B /<br />

unwesentliche Mängel gemäß § 640 BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

3.2.2 Abweichungen von den anerkannten Regeln der Technik gemäß<br />

§ 13 Nr. 1 VOB/B (nicht im BGB geregelt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

3.2.3 Abweichungen von der vereinbarten Beschaffenheit gemäß<br />

§ 13 Nr. 1 VOB/B/§ 633 BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

3.2.4 Abweichungen von der nach dem Vertrag vorausgesetzten<br />

Beschafffenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

3.2.5 Nichteignung für die gewöhnliche Verwendung und Abweichungen<br />

von der üblichen Beschaffenheit der Werke gleicher Art, die der Besteller<br />

nach der Art des Werks erwarten kann, gemäß § 13 Nr. 1 VOB/B und<br />

§ 633 BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

3.2.6 Arglistig verschwiegene Mängel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

3.2.7 Organisationsverschulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

3.2.8 Versteckte Mängel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

3.3 Mangelbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

3.4 Nacherfüllung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

3.5 Minderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

3.5.1 Minderwertarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98<br />

3.5.2 Minderwertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />

3.6 Rücktritt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

3.7 Mangelverfolgung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

3.8 Quotenhaftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

3.8.1 Primärebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

3.8.2 Sekundärebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

3.8.3 Tertiärebene – mehrere Planungs- oder Überwachungsbeteiligte . . . . . . . 121<br />

3.9 Symptomrechtsprechung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128<br />

4 Allgemeine Beanstandungen/Unregelmäßigkeiten . . . . . . . . . . . . . 129<br />

4.1 Geschuldete Präzision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129<br />

4.2 Mehrkosten durch erhöhte Anforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

4.3 Unangemessene Erwartungshaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

4.4 Hinnehmbare Unregelmäßigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131


<strong>Inhalt</strong>sverzeichnis 9<br />

5 Allgemeine Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />

5.1 Technische Regeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />

5.1.1 Anerkannte Regeln der Technik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />

5.1.2 Allgemeine Regelungen für Bauarbeiten jeder Art<br />

(VOB/C ATV DIN 18299) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

5.1.3 Bedeutung der DIN-Normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

5.1.4 Stand der Technik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139<br />

5.1.5 Bauregelliste A Teil 1 des Deutschen Instituts für Bautechnik (DIBt) . . . . 140<br />

5.1.6 Maßtoleranzen (DIN 18202) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

5.2 Messinstrumente für die <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />

5.3 Schichtdickenmessung auf metallischen Untergründen . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

5.3.1 Magnetinduktives Verfahren (Fe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

5.3.2 Wirbelstrommessverfahren (NFe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

5.3.3 Ultraschallverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

5.3.4 Keilschnittverfahren – Mikroskopische Farbschichtbestimmung . . . . . . . 156<br />

5.4 Flammenreflexion zur Beschichtungsprüfung von Isolierglasscheiben . . 156<br />

5.5 Glasdickenüberprüfung mit dem Laser-Prüfgerät . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

5.6 Karsten’sche Prüfröhrchen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

5.7 Haftzugmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />

5.8 Dübelauszugsversuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />

5.9 Betongüteprüfung mit Rückprallhammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />

5.10 Mauermörtelgüteprüfung mit Rückprallhammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />

5.11 Estrichprüfung mit dem Gitterritzverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161<br />

5.12 Gitterschnittprüfung zur Haftungsprüfung von Beschichtungen . . . . . . . 162<br />

5.13 Überprüfung der Betondeckung bei Betonbauteilen . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />

5.14 Infrarot-Thermografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />

5.15 Permeabilitätsprüfung von Weißen Wannen im Vakuumverfahren . . . . . . 163<br />

5.16 Dichtheitsprüfungen von Trinkwasserleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164<br />

5.17 Videokanaluntersuchung nach ATV-DVWK-M 143 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

5.18 Leckageortungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

5.18.1 Leckageortung mit eingefärbtem Wasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

5.18.2 Leckageortung in Leitungen durch Druckprüfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

5.18.3 Elektronische Oberflächenfeuchtigkeitsmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

5.18.4 Elektronische Feuchtemessung von Baustoffen im<br />

Mikrowellenverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />

5.18.5 Elektronische Feuchtemessung von Baustoffen im<br />

Dielektrizitätsverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />

5.18.6 Feuchtigkeitsbestimmung von Baustoffen mit dem CM-Messgerät . . . . . 170<br />

5.18.7 Messung des Ausgleichsfeuchtegehalts von Baustoffen . . . . . . . . . . . . . . . . 171


10 <strong>Inhalt</strong>sverzeichnis<br />

5.19 Temperaturmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172<br />

5.19.1 Oberflächentemperaturmessung mit dem Infrarot-Thermometer . . . . . . 172<br />

5.19.2 Oberflächentemperaturmessung mit dem Kontakt-Thermometer . . . . . . 173<br />

5.20 Luftvolumenstrommessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

5.21 Luftgeschwindigkeitsmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174<br />

5.22 Beleuchtungsstärkenmessung mit dem Luxmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174<br />

5.23 Messung der Druck- und Biegezugfestigkeit, Wasserundurchlässigkeit . . 174<br />

5.24 Prüfverfahren als Fremdüberwachung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

6 Praktische Hinweise für die <strong>Abnahme</strong> der Gewerke . . . . . . . . . . . . . 179<br />

6.1 Erdarbeiten (VOB/C ATV DIN 183<strong>00</strong>) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

6.2 Dränarbeiten (VOB/C ATV DIN 18308) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

6.3 Verkehrswegebauarbeiten – Pflasterdecken und Plattenbeläge<br />

ungebundener Ausführung, Einfassungen (VOB/C ATV DIN 18318) . . . . 193<br />

6.4 Mauerarbeiten (VOB/C ATV DIN 18330) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202<br />

6.4.1 Allgemeines zum Verblendmauerwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202<br />

6.4.2 Farbspiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202<br />

6.4.3 Steinbeschädigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />

6.4.4 Sichtbar bleibendes Kellermauerwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

6.4.5 Risse im Außenmauerwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

6.4.6 Feuchteschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

6.4.7 Ausblühungen/Auslaugungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />

6.4.8 Maßtoleranzen im Fugennetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />

6.4.9 Dehnungsfugen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

6.4.10 Verband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222<br />

6.4.11 Drahtanker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

6.4.12 Wärmebrücken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

6.4.13 Stürze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />

6.4.14 Rollschichten als Fenstersohlbänke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225<br />

6.5 Betonarbeiten (VOB/C ATV DIN 18331) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />

6.5.1 Sichtbeton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />

6.5.2 Weiße Wannen/WU-Beton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />

6.5.3 Betonfestigkeitsklassen nach DIN EN 206-1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

6.5.4 Filigranelement-Deckenplatten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

6.5.4.1 Filigranelement-Deckenplatten aus Beton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

6.5.4.2 Verlegen der Filigranelement-Deckenplatten aus Beton . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

6.5.5 Balkonplatten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

6.5.6 Freitreppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

6.6 Zimmer- und Holzbauarbeiten (VOB/C ATV DIN 18334) . . . . . . . . . . . . . 255<br />

6.6.1 Windrispenband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

6.6.2 Fachwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

6.6.3 Wärmeschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />

6.6.4 Balkenauflager in Außenwänden und anderen Mauerwerkswänden . . . . . 263<br />

6.6.5 Insektengitter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265


<strong>Inhalt</strong>sverzeichnis 11<br />

6.6.6 Holzstützen im Außenbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

6.6.7 Holzschalung im Außenbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

6.6.8 Imprägnierung/Beschichtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

6.6.9 Einbaufeuchte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274<br />

6.6.10 Handwerkliche Holztreppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280<br />

6.7 Abdichtungsarbeiten (VOB/C ATV DIN 18336) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286<br />

6.8 Dachdeckungs- und Dachabdichtungsarbeiten<br />

(VOB/C ATV DIN 18338) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />

6.8.1 Beschädigungen an engobierten Dachziegeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

6.8.2 Traufe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

6.8.3 Klammerung von Dachziegeln und Dachsteinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<strong>00</strong><br />

6.8.4 Unterspannbahn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

6.8.5 Flachdach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312<br />

6.9 Klempnerarbeiten (VOB/C ATV DIN 18339) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />

6.10 Trockenbauarbeiten (VOB/C ATV DIN 18340) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338<br />

6.11 Putz- und Stuckarbeiten (VOB/C ATV DIN 18350) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />

6.11.1 Putzrisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />

6.11.2 Putzsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

6.11.3 Toleranzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

6.11.4 Stuckgesimse im Außenbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360<br />

6.12 Wärmedämm-Verbundsysteme (VOB/C ATV DIN 18345) . . . . . . . . . . . . 361<br />

6.13 Fliesen- und Plattenarbeiten (VOB/C ATV DIN 18352)/<br />

Naturwerksteinarbeiten (VOB/C ATV DIN 18332)/<br />

Betonwerksteinarbeiten (VOB/C ATV DIN 18333) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />

6.13.1 Begriffe Fliesen/Platten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />

6.13.2 Untergrund, Hohlstellen und Verwölbung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />

6.13.3 Ebenheit, lot- und waagerechte Oberfläche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385<br />

6.13.4 Verlegemuster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />

6.13.5 Rutschfestigkeitsklassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392<br />

6.13.6 Verschleißfestigkeit von Bodenfliesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

6.13.7 Fliesenfugen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />

6.13.8 Fliesenausschnitte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406<br />

6.13.9 Revisionsöffnungen unter Sanitärobjekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407<br />

6.13.10 Vollflächigkeit des Mörtelbetts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408<br />

6.13.11 Balkongefälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

6.13.12 Balkongeländerstützen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />

6.13.13 Abdichtung unter Fliesenbelägen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

6.13.14 Naturwerkstein: Materialprüfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

6.13.15 Betonwerkstein: Kantenbeschädigungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

6.14 Estricharbeiten (VOB/C ATV DIN 18353) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

6.14.1 Ebenmäßigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

6.14.2 Verwölbungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

6.14.3 Bewegungsfugen/Scheinfugen/Randfugen/Risse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

6.14.4 Lage und Ausrichtung von Einbauteilen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />

6.14.5 Schallbrücken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />

6.14.6 Trockenestrich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424


12 <strong>Inhalt</strong>sverzeichnis<br />

6.15 Tischlerarbeiten (VOB/C ATV DIN 18355) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424<br />

6.15.1 Fenster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424<br />

6.15.2 Türen und Zargen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

6.16 Parkettarbeiten (VOB/C ATV DIN 18356) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

6.16.1 Fugenbreite bei Parkettböden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

6.16.2 Hygroskopische Feuchtigkeitsaufnahme von Holz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />

6.16.3 Schwimmende Verlegung von Fertigparkettböden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />

6.16.4 Schollenbildung mit überbreiten Fugen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />

6.16.5 Prüfung der Untergrundbeschaffenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />

6.16.6 Fehlende Randfugen bei Parkett- und Dielenböden . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />

6.16.7 Sortierregeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472<br />

6.16.8 Risse und Scheinfugen im Zementestrich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

6.16.9 Parkettversiegelungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

6.16.10 Höhenversätze und Schüsselungen bei Laminat und bei<br />

Fertigparkettelementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

6.16.11 Stolperstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

6.16.12 Vollflächige Verklebung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

6.16.13 Maßtoleranzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

6.16.14 Unterlagen zur <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

6.17 Bodenbelagsarbeiten (VOB/C ATV DIN 18365) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

6.17.1 Füßböden auf feuchtem Estrich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

6.17.2 Teppichbeläge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

6.17.3 Elastische Bodenbeläge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489<br />

6.17.4 Musterrapporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

6.17.5 Faltenwurf, Stolperstellen, Kopfnähte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491<br />

6.17.6 Verschmutzungen, Beschädigungen, Verunreinigungen . . . . . . . . . . . . . . 492<br />

6.17.7 Passungs- und Fügungsgenauigkeit, Maßhaltigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492<br />

6.17.8 Fehlstellen im Untergrund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492<br />

6.17.9 Unterlagen zur <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

6.18 Maler- und Lackierarbeiten (VOB/C ATV DIN 18363)/<br />

Tapezierarbeiten (VOB/C ATV DIN 18366) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

6.19 Metallbauarbeiten (VOB/C ATV DIN 18360)/<br />

Stahlbauarbeiten (VOB/C ATV DIN 18335) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495<br />

6.20 Raumlufttechnische Anlagen (VOB/C ATV DIN 18379) . . . . . . . . . . . . . . 496<br />

6.20.1 Allgemeine Regelungen gemäß VOB/C ATV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496<br />

6.20.2 Einzelraumlüfter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

6.20.3 Küchenabluftanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<strong>00</strong><br />

6.20.4 Lüftungsanlagen in gewerblichen Bereichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501<br />

6.21 Heizungsanlagen (VOB/C ATV DIN 18380) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

6.21.1 Hydraulischer Abgleich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

6.21.2 <strong>Abnahme</strong>prüfung und Unterlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

6.21.3 Fließgeräusche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

6.21.4 Wand- und Deckendurchführung von Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507<br />

6.21.5 Dämmung von Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508<br />

6.21.6 Fußbodenheizungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509<br />

6.21.7 Kontrolle der Betriebseinrichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511


<strong>Inhalt</strong>sverzeichnis 13<br />

6.21.8 Kontrolle der Sicherheitseinrichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512<br />

6.21.9 Heizräume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

6.22 Sanitäranlagen (VOB/C ATV DIN 18381) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

6.22.1 <strong>Abnahme</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

6.22.2 Rohrleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516<br />

6.22.3 Entwässerung außen liegender Kellertreppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

6.22.4 Geräusche beim Betrieb haustechnischer Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540<br />

6.22.5 Dichtheitsprüfung von Schächten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

6.23 Elektroanlagen (VOB/C ATV DIN 18382) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

6.23.1 <strong>Abnahme</strong>prüfung und Unterlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

6.23.2 Beleuchtungsstärken bei künstlicher Beleuchtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546<br />

6.23.3 Beleuchtung von Zuwegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

6.23.4 IP-Schutzarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550<br />

6.23.5 Fehlerstromschutzschalter (FI-Schutzschalter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />

6.23.6 Installationszonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

6.24 Aufzugsanlagen (VOB/C ATV DIN 18385) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555<br />

6.25 Abbruch- und Rückbauarbeiten (VOB/C ATV DIN 18459) . . . . . . . . . . . . 556<br />

6.26 Brandschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

6.27 Baufeuchte bei der <strong>Abnahme</strong> (VOB/C ATV DIN 18299) . . . . . . . . . . . . . . 562<br />

6.28 Luftdichtheit der Gebäudehülle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563<br />

Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

Checklisten für die <strong>Abnahme</strong> (PDF-Datei zum Download) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

Abkürzungsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579<br />

Bildnachweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

Stichwortverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!