Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek

Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek

04.05.2013 Aufrufe

N. II leibniz an heinrich oldenburg, 18./28. November 1676 5 II. LEIBNIZ AN HEINRICH OLDENBURG Amsterdam, 18./28. November 1676. Überlieferung: L Abfertigung: London British Library Add. Ms. 4429 Bl. 8. 2o . 2 S. (Unsere Druckvorlage) k 1 Auszug aus L: Cambridge University Library Ms. add. 3971, 2 Bl. 62–63. 1 Bog. 2o . 1 2 S. 3 von J. Collins’ Hand mit eigenen ergänzenden Bemerkungen. Auf Bl. 63 v 5 o von Collins’ Hand: Extracts of Leibniz’s Letter about Tangents[,] sent to D ” r Wallis[,] To Mr Baker 3 March 1676[,] To Mr Newton 5‘‘. k 2 Auszug aus L (oder Abschrift von k 1 ) für J. Wallis: Nicht aufgefunden. k 3 Auszug aus L (oder Abschrift von k 1 ) für Th. Baker: Nicht aufgefunden. 10 k 4 Auszug aus L (oder Abschrift von k 1 ) für I. Newton: Nicht aufgefunden. A1 Abschrift von k 4 für J. Wallis: Nicht aufgefunden. — Gedr.: 1. Wallis, Opera 3, 1699, S. 646–647; 2. Collins, Commercium epistol., 1712, S. 87 (teilw.); 3. Collins, Commercium epistol., 1722 (1725), S. 190–191 (teilw.); 4. Dutens, Opera 3, 1768, S. 78–80; 5. Newton, Opera omnia 4, 1782, S. 558–559; 6. Gerhardt, Math. Schr. 1, 1849, S. 147–149; 7. Collins, Commercium epistol., 1856, S. 146 + 202–203 (teilw.); 8. Gerhardt, Briefw., 1899, S. 226–227. 15 A2 Abschrift von A1 : St. Andrews University Library Ms. 31010, Bl. 126. 2o . 1 S. von D. Gregorys Hand. — Gedr.: Newton, Correspondence 2, 1960, S. 198–200. Da die Abfertigung dieses Briefes bis vor kurzer Zeit als verloren galt, konnte in III,2 N. 3 nur 20 der Auszug k 1 gedruckt werden. Zu N. II: Leibniz’ erstes Schreiben an H. Oldenburg nach seiner Abreise aus London Ende Oktober 1676 knüpft an die Gespräche mit J. Collins in London (vgl. III,1 N. 97) und mit J. Hudde in Amsterdam (III,2 N. 2) an. N. II wird zusammen mit III,2 N. 7 beantwortet durch III,2 N. 20. Beilage war vermutlich ein Brief Oldenburgs an Spinoza von Oktober 1676. 9 k 2 war Beilage zum Brief von Collins an Wallis vom 14. (24.) Februar 1677 (vgl. Gregory, Memorial Vol., S. 346 und III,1 N. 95,5). 10 k 3 war Bestandteil des Briefes von Collins an Baker vom 3. (13.) März 1677. Dieser Brief wurde nicht ermittelt. Die Angaben sind erschlossen aus Bakers Antwortbrief vom 15. (25.) März 1677 (Rigaud, Correspondence 2, S. 16–19). 11 k 4 war Bestandteil des Briefes von Collins an Newton vom 5. (15.) März 1677. Die Abfertigung dieses Briefes wurde nicht ermittelt. Einzige derzeit bekannte handschriftliche Überlieferung dieses Collinsbriefes ist A 2 . 12 A 1 wurde am 12. (22.) September 1697 von Newton an Wallis geschickt (vgl. Newton, Correspondence 2, S. 204, Note (19)) und diente vermutlich als Druckvorlage für Wallis, Opera 3. Die übrigen zu A 1 genannten Drucke sind von Wallis, Opera 3 abhängig.

6 leibniz an heinrich oldenburg, 18./28. November 1676 N. II Amsterodami 18 28 Cl mo Viro Henrico Oldenburgio Gothofredus Guilielmus Leibnitius Novemb. 1676 Quas mihi dederas literas unis exceptis curavi omnes. Quas Bremam destinaras cursori publico commisi, Constantino Hugenio et Antonio Leewenhoekio suas coram dedi. 5 Unas cur non traderem causas habui graves, quas coram possem rectius exponere, tametsi illi viro cui eas inscripseras sim locutus. Quasdam ejus sententias non puto aspernandas, quibusdam tamen non assentior praesertim cum et fontem eorum satis agnoscam. Literas quas ad eum dedisti remitto. Lewenhoekius ostendit mihi quas a Te interim recepit in quibus mentio fit literarum 10 quas Cl. Neutonus mihi destinarit; eas recta Hanoveram si placet curabis, ita inscriptas: à Monsieur Monsieur Leibniz, à Hanover sous un couvert adressé à Mons. Mons. Merz secretaire des commandemens de S. A. S. Mons. le Duc de Hannover. Ill mum Boylium rogo a me officiosissime salutes, atque ei significes Hugenium mihi asseverasse captum a se aliquoties experimentum duorum speculorum planorum metal- 15 licorum quae rite juncta etiam exhausto aere in recipiente non sunt dilapsa: nec proinde ea de re amplius dubitari debere. Leewenhoekii observationibus valde sum delectatus, optarimque plures alios passim eadem curiositate animari, quod magno rei Physicae fructu futurum esset. Jucundum fuit spectaculum vermiculorum quos piper atque alia aromata in aqua faciunt nasci, tum vero 20 transversalium tuborum, qui in ligno a centro ad circumferentiam tendunt, praeter eos qui recta assurgunt. Cinnamomum miratus sum velut ex stiris constare, transparentibus atque utrinque in acumen desinentibus: aliaque id genus multa. Omnia Boylii opera quae latine praestant uno volumine in 4 o Genevae edita sunt apud Tournes. Joh. Frid. Helvetius Medicus antea Hagiensis nunc Amstelodamensis autor 13 Anfang von k 1 : Ex Leibnitij Epistola 18 Novemb. 1676 Amsterodami Rogo a me officiosissime 28 Cl. Newtonum salutes atque ei significes . . . debere. Die beiden folgenden Absätze fehlen in k 1 3 Quas Bremam: nicht ermittelt. 4 suas: vgl. Oldenburg, Correspondence 13, Brief N. 2987 (S. 97) und Brief N. 2991 (S. 107). 6 viro: Spinoza. 8 Literas: nicht ermittelt. 9 quas: Brief vom 2. (12.) November 1676; vgl. die Angaben in Oldenburg, Correspondence 13, Brief N. 3004 (S. 130). 9 literarum: die sog. ,epistola posterior‘ (III,2 N. 38), die Leibniz erst mit der Sendung Oldenburgs vom 12. Mai 1677 erhielt. 14 experimentum: Zum Experiment mit Adhäsionsplatten vgl. III,1; insbesondere S. 41. 17 sum delectatus: Leibniz besuchte Leeuwenhoek in Delft. 23 edita sunt: R. Boyle, Opera varia, 1677 u. ö.

6 leibniz an heinrich oldenburg, 18./28. November 1676 N. II<br />

Amsterodami 18<br />

28<br />

Cl mo Viro Henrico Oldenburgio Gothofredus Guilielmus Leibnitius<br />

Novemb. 1676<br />

Quas mihi dederas literas unis exceptis curavi omnes. Quas Bremam destinaras<br />

cursori publico commisi, Constantino Hugenio et Antonio Leewenhoekio suas coram dedi.<br />

5 Unas cur non traderem causas habui graves, quas coram possem rectius exponere, tametsi<br />

illi viro cui eas inscripseras sim locutus. Quasdam ejus sententias non puto aspernandas,<br />

quibusdam tamen non assentior praesertim cum et fontem eorum satis agnoscam.<br />

Literas quas ad eum dedisti remitto.<br />

Lewenhoekius ostendit mihi quas a Te interim recepit in quibus mentio fit literarum<br />

10 quas Cl. Neutonus mihi destinarit; eas recta Hanoveram si placet curabis, ita inscriptas:<br />

à Monsieur Monsieur <strong>Leibniz</strong>, à Hanover sous un couvert adressé à Mons. Mons. Merz<br />

secretaire des commandemens de S. A. S. Mons. le Duc de Hannover.<br />

Ill mum Boylium rogo a me officiosissime salutes, atque ei significes Hugenium mihi<br />

asseverasse captum a se aliquoties experimentum duorum speculorum planorum metal-<br />

15 licorum quae rite juncta etiam exhausto aere in recipiente non sunt dilapsa: nec proinde<br />

ea de re amplius dubitari debere.<br />

Leewenhoekii observationibus valde sum delectatus, optarimque plures alios passim<br />

eadem curiositate animari, quod magno rei Physicae fructu futurum esset. Jucundum fuit<br />

spectaculum vermiculorum quos piper atque alia aromata in aqua faciunt nasci, tum vero<br />

20 transversalium tuborum, qui in ligno a centro ad circumferentiam tendunt, praeter eos<br />

qui recta assurgunt. Cinnamomum miratus sum velut ex stiris constare, transparentibus<br />

atque utrinque in acumen desinentibus: aliaque id genus multa.<br />

Omnia Boylii opera quae latine praestant uno volumine in 4 o Genevae edita sunt<br />

apud Tournes. Joh. Frid. Helvetius Medicus antea Hagiensis nunc Amstelodamensis autor<br />

13 Anfang von k 1 : Ex Leibnitij Epistola 18<br />

Novemb. 1676 Amsterodami Rogo a me officiosissime<br />

28<br />

Cl. Newtonum salutes atque ei significes . . . debere. Die beiden folgenden Absätze fehlen in k 1<br />

3 Quas Bremam: nicht ermittelt. 4 suas: vgl. Oldenburg, Correspondence 13, Brief N. 2987<br />

(S. 97) und Brief N. 2991 (S. 107). 6 viro: Spinoza. 8 Literas: nicht ermittelt. 9 quas: Brief vom<br />

2. (12.) November 1676; vgl. die Angaben in Oldenburg, Correspondence 13, Brief N. 3004 (S. 130).<br />

9 literarum: die sog. ,epistola posterior‘ (<strong>III</strong>,2 N. 38), die <strong>Leibniz</strong> erst mit der Sendung Oldenburgs<br />

vom 12. Mai 1677 erhielt. 14 experimentum: Zum Experiment mit Adhäsionsplatten vgl. <strong>III</strong>,1;<br />

insbesondere S. 41. 17 sum delectatus: <strong>Leibniz</strong> besuchte Leeuwenhoek in Delft. 23 edita sunt:<br />

R. Boyle, Opera varia, 1677 u. ö.

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!