Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek

N. 97 denis papin für leibniz, Beilage zu N. 96 361
mea ratiocinia nihil promovere quum jam, gravioribus procul dubio intentus, oblitus sit
quid probandum incumbat.
Miror vero quod dicat me non respondisse ad quaestionem utrum summe durum et
prompte elasticum valde notabiliter inter se differant: Ego enim diserte asserui tantam
inter illa intercedere differentiam, ut semper major sit quacunque data. Ac sane si sumamus
elastrum quantaecunque promptitudinis, poterit adhuc ipsius promptitudo centenis 5
millenis et quotlibet vicibus major reddi, et tamen infinite semper differet ab infinite
duro.
Superest ut in altera cl. Viri demonstratione ostendam, prout petit, propositionem
quae ab ipso affirmata a me negetur: argumentum igitur tale est. O m n i s v i s
q u a m a e r c o m p r e s s u s a m i s i t s e r e s t i t u e n d o e t n o n n i s i i n 10
c o r p o r i s p a r t e m e x p u l s a m a g e n d o , e a m t r a n s t u l i t i n p a r -
t e m e x p u l s a m : s e d o m n i s v i s q u a m h a b u i t e a m d i c t o m o d o
a m i s i t : e r g o o m n i s v i s q u a m h a b u i t a b e o t r a n s l a t a e s t
i n c o r p o r i s p a r t e m e x p u l s a m. Hoc totum concedo ut deinde teneatur sic
porro pergere. A t q u i o m n i s v i s q u a e p r i u s f u e r a t i n c o r p o r e 15
i n t e g r o j a m r e p e r i e b a t u r i n a e r e c o m p r e s s o : e r g o o m n i s
v i s q u a e p r i u s f u e r a t i n c o r p o r e i n t e g r o s i c t r a n s l a t a e s t
i n p a r t e m e x p u l s a m. Jam nego antecedens posterioris hujus argumenti: quemadmodum
enim dum extraho pistillum ex fundo antliae obturatae fieri potest ut vis quam
ad id adhibeo sit aliquot centenis vicibus major quam quae in pistillo recipitur, quia sci- 20
licet aeris columna simul elevanda est: fierique potest ut haec deinde columna ad fundum
antliae iterum descendens impellat. Solummodo corpus adeo exiguum ut in ipso exigua
tantum recipiatur pars virium quas in elevando pistillo insumpsi: reliquum autem debeat
deinde in aere producere promptissimas et latissime patentes undulationes. Sic etiam
fieri potest ut materia quae elasticitatis causa est recipiat omnes ferme vires quas ad 25
comprimendum aerem insumpsit corpus integrum a cl. Viro propositum, ac deinde exigua
tantum pars dictarum virium in restituendo elastro absumatur: reliquum autem sese
deinde exerat in causandis promptissimis undulationibus per vastissima dictae materiae
1 nihil (1) concludere (2) promovere K
3 dicat: vgl. N. 95, S. 357. 4 asserui: vgl. N. 89, S. 333. 9 petit: vgl. N. 95, S. 357.