Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek
Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek Reihe III - Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek
N. 50 domenico guglielmini an leibniz, 24. Dezember 1691 225 His igitur mihi satisfaciendum est, ut promissam a Clarissimo D. Papino mearum demonstrationum merear approbationem. Ad primam difficultatem, ut opportuna reponam; duas mihi videtur oppositio praeseferre disquisitiones: altera an fluida descendentia accelerationem in suo motu subeant: altera an augmento velocitatis in aquae descensu admisso, eaedem sint accelerationis leges ac illae, quae de solidis tantummodo a Galileo 5 demonstrari creduntur. Primum dubium immediate tollitur ipsa Naturae observatione. Aqua enim naturali sua, et libera gravitate versus centrum descendens, majores semper obtinet velocitatis gradus, ut videre est in canalibus plurimum inclinatis, in quibus sectiones inferiores minores fiunt superioribus, si omnia, quantum fieri potest, removeantur impedimenta, quod 10 Ego ipse pluries observavi, et cuilibet libera est experiendi facultas. Ingeniosissimus Abbas Castellus hoc ipsum se observasse fatetur in c o r o l l. s e c u n d o a d p r o p. 4 l i b. 2. A q u a r u m f l u e n t. m e n s. E f u c o s a d e g n a d ’ e s s e r e o s s e r v a t a , c h e c r e s c e n d o l ’ a c q u a p e r d e t t o c a n a l e , l a s u a a l t e z z a v i v a e r a d i v e r s a i n d i v e r s i s i t i d e l C a n a l e , c i o e 15 s e m p r e m i n o r e , q u a n t o p i u s i a v i c i n a v a a l l a s b o c c a t u r a , quod idem est, ac dicere, velocitatem semper majorem, et majorem fieri pro majori distantia a principio motus; cum velocitates semper sectionibus, et in casu allati experimenti, altitudinibus sectionum reciproca ratione correspondeant. Ob id etiam aquae per aerem libere cadentes, ut illae, quae e tectis descendunt, communi observatione sen- 20 sim gracilescere deprehenduntur, adaucta scilicet velocitate, nisi earum funiculi (quod saepenumero accidit in certa distantia) ab aere dispergantur. Id ipsum observet Diligentissimus in hujusmodi experimentis Papinus in tubo suae propositionis, dum aerem admittens plenus non fluit; et inveniet longe majorem orificii superioris circumferentiam in ingressu ab aqua occupari, quam in egressu ab inferiori; ut mihimet hoc experimentum 25 instituenti observare licuit. Sed id apprime norunt Molitores, aliique machinarum, quae ab aqua moventur, Artifices; hi enim idcirco aquis ex alto cadentibus rotarum alas subjiciunt, ut velocius girent, id se obtinere sufficienter non posse a sola saepe numero aquae gravitate, aut ex minimo casu, quotidiana experientia edocti. Accedit curvitas salientium sive horizontalium, sive inclinatarum, quae a duobus motibus, seu potius a binis motus 30 principiis, aut directionibus necessario pendet, quorum motuum, si uterque aequabilis 12 Castellus: B. Castelli, Della misura dell’acque correnti, 1660, S. 93.
226 domenico guglielmini an leibniz, 24. Dezember 1691 N. 50 sit nunquam curvitas lineae succedere poterit, eo quod cum in nostro casu descensus sit proportionalis tempori ex motus uniformitate, erunt semper lineae descensuum proportionales segmentis assumptis in linea directionis, v. g. horizontali, in qua necessario motus aequabilitas contingit, et consequenter linea motus necessario erit linea recta: id 5 quod cuilibet serio perpendenti, praesertim vero D. Papino, qui in Statica plurimum studii insumpsit, patere poterit. Quibus omnibus addere liceat auctoritates Clarissimorum Mathematicorum Torricelli, Balliani, Mariotte etc. qui non solum aquae cadenti motum acceleratum; sed et easdem regulas tribuerunt, quas de gravibus cadentibus generaliter demonstravit Immortalis Galileus. 10 Itaque quo ad secundam disquisitionem, an videlicet eadem sit proportio accelerationis in aqua cadente, ac in reliquis gravibus; ut hoc firmaretur, denuo recudenda essent principia Galileana, et interrogandus Doctissimus Oppositor, an etiam Aqua a q u i e t e r e c e d e n s a e q u a l i b u s t e m p o r i b u s a e q u a l i a c e l e r i t a t i s m o - m e n t a s i b i s u p e r a d d a t ; et an postulatum ejusdem Galilei ab eodem postea 15 demonstratum in additione posthuma a d p r o p. s e c u n d a m d e m o t. a c c e l. admittat videlicet gradus velocitatis ejusdem aquae super diversas planorum inclinationes acquisitos tunc esse aequales, cum eorundem planorum elevationes aequales sint; quae nisi rejiciat, prius ipsi redarguendae sunt parallogismi, demonstratione Galilei, quam ad meas improbandas accedat; sin minus, aut evidentiora hydrostatices principia comminis- 20 catur, aut supradictorum falsitatem seria demonstratione convincat. Ad ostendendum autem, easdem esse in gravibus fluidis, aeque ac solidis accelerationis regulas, videtur facere primo, quod velocitates a pressione prodeuntes crescant juxta rationem subduplicatam altitudinum aquae, eodem prorsus pacto, quo de solidis cadentibus, aut per plana inclinata descendentibus ostendit Galileus. Secundo quod eadem, et universalis, quae- 25 cumque sit, gravitatis, et accelerationis causa in omnibus corporibus (in eodem fluido, in quo fit motus) descendentibus; proportionaliter easdem impressiones omnibus partibus materiae indere debeat; sed de hoc Deo dante alias fortasse cum statica quaedam principia nuperrime a me excogitata, ad Naturae phoenomena comparavero. 7 Torricelli: vgl. E. Torricelli, De motu gravium naturaliter descendentium et projectorum, 1644. 7 Balliani: vgl. G. B. Baliani, De motu naturali gravium solidorum et liquidorum, 1646. 7 Mariotte: vgl. E. Mariotte, Traité du mouvement des eaux, 1686. 15 additione posthuma: G. Galileo, Discorsi in: Opere, 1656, Bd. 2, N. 17, S. 132–134.
- Seite 243 und 244: 174 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 245 und 246: 176 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 247 und 248: 178 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 249 und 250: 180 johann daniel crafft an leibniz
- Seite 251 und 252: 182 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 253 und 254: 184 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 255 und 256: 186 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 257 und 258: 188 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 259 und 260: 190 johann daniel crafft an leibniz
- Seite 261 und 262: 192 — (?) an johann daniel crafft
- Seite 263 und 264: 194 leibniz an johann daniel crafft
- Seite 265 und 266: 196 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 267 und 268: 198 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 269 und 270: 200 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 271 und 272: 202 johann sebastian haes an leibni
- Seite 273 und 274: 204 johann sebastian haes an leibni
- Seite 275 und 276: 206 rudolf christian von bodenhause
- Seite 277 und 278: 208 rudolf christian von bodenhause
- Seite 279 und 280: 210 rudolf christian von bodenhause
- Seite 281 und 282: 212 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 283 und 284: 214 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 285 und 286: 216 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 287 und 288: 218 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 289 und 290: 220 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 291 und 292: 222 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 293: 224 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 297 und 298: 228 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 299 und 300: 230 domenico guglielmini an leibniz
- Seite 301 und 302: 232 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 303 und 304: 234 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 305 und 306: 236 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 307 und 308: 238 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 309 und 310: 240 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 311 und 312: 242 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 313 und 314: 244 rudolf christian von bodenhause
- Seite 315 und 316: 246 denis papin an leibniz, 13. (23
- Seite 317 und 318: 248 denis papin für leibniz, Beila
- Seite 319 und 320: 250 denis papin für leibniz, Beila
- Seite 321 und 322: 252 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 323 und 324: 254 christiaan huygens an leibniz,
- Seite 325 und 326: 256 leibniz für denis papin, Febru
- Seite 327 und 328: 258 leibniz für denis papin, Febru
- Seite 329 und 330: 260 leibniz für denis papin, Febru
- Seite 331 und 332: 262 leibniz für denis papin, Febru
- Seite 333 und 334: 264 leibniz für denis papin, Febru
- Seite 335 und 336: 266 leibniz für denis papin, Febru
- Seite 337 und 338: 268 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 339 und 340: 270 leibniz an christiaan huygens,
- Seite 341 und 342: 272 leibniz an rudolf christian von
- Seite 343 und 344: 274 leibniz an rudolf christian von
226 domenico guglielmini an leibniz, 24. Dezember 1691 N. 50<br />
sit nunquam curvitas lineae succedere poterit, eo quod cum in nostro casu descensus<br />
sit proportionalis tempori ex motus uniformitate, erunt semper lineae descensuum proportionales<br />
segmentis assumptis in linea directionis, v. g. horizontali, in qua necessario<br />
motus aequabilitas contingit, et consequenter linea motus necessario erit linea recta: id<br />
5 quod cuilibet serio perpendenti, praesertim vero D. Papino, qui in Statica plurimum studii<br />
insumpsit, patere poterit. Quibus omnibus addere liceat auctoritates Clarissimorum<br />
Mathematicorum Torricelli, Balliani, Mariotte etc. qui non solum aquae cadenti motum<br />
acceleratum; sed et easdem regulas tribuerunt, quas de gravibus cadentibus generaliter<br />
demonstravit Immortalis Galileus.<br />
10 Itaque quo ad secundam disquisitionem, an videlicet eadem sit proportio accelerationis<br />
in aqua cadente, ac in reliquis gravibus; ut hoc firmaretur, denuo recudenda essent<br />
principia Galileana, et interrogandus Doctissimus Oppositor, an etiam Aqua a q u i e t e<br />
r e c e d e n s a e q u a l i b u s t e m p o r i b u s a e q u a l i a c e l e r i t a t i s m o -<br />
m e n t a s i b i s u p e r a d d a t ; et an postulatum ejusdem Galilei ab eodem postea<br />
15 demonstratum in additione posthuma a d p r o p. s e c u n d a m d e m o t. a c c e l.<br />
admittat videlicet gradus velocitatis ejusdem aquae super diversas planorum inclinationes<br />
acquisitos tunc esse aequales, cum eorundem planorum elevationes aequales sint; quae<br />
nisi rejiciat, prius ipsi redarguendae sunt parallogismi, demonstratione Galilei, quam ad<br />
meas improbandas accedat; sin minus, aut evidentiora hydrostatices principia comminis-<br />
20 catur, aut supradictorum falsitatem seria demonstratione convincat. Ad ostendendum<br />
autem, easdem esse in gravibus fluidis, aeque ac solidis accelerationis regulas, videtur<br />
facere primo, quod velocitates a pressione prodeuntes crescant juxta rationem subduplicatam<br />
altitudinum aquae, eodem prorsus pacto, quo de solidis cadentibus, aut per plana<br />
inclinata descendentibus ostendit Galileus. Secundo quod eadem, et universalis, quae-<br />
25 cumque sit, gravitatis, et accelerationis causa in omnibus corporibus (in eodem fluido,<br />
in quo fit motus) descendentibus; proportionaliter easdem impressiones omnibus partibus<br />
materiae indere debeat; sed de hoc Deo dante alias fortasse cum statica quaedam<br />
principia nuperrime a me excogitata, ad Naturae phoenomena comparavero.<br />
7 Torricelli: vgl. E. Torricelli, De motu gravium naturaliter descendentium et projectorum, 1644.<br />
7 Balliani: vgl. G. B. Baliani, De motu naturali gravium solidorum et liquidorum, 1646. 7 Mariotte:<br />
vgl. E. Mariotte, Traité du mouvement des eaux, 1686. 15 additione posthuma: G. Galileo,<br />
Discorsi in: Opere, 1656, Bd. 2, N. 17, S. 132–134.