30.09.2012 Aufrufe

Werkstoffeinsatz und Korrosionsschutz in der chemischen Industrie

Werkstoffeinsatz und Korrosionsschutz in der chemischen Industrie

Werkstoffeinsatz und Korrosionsschutz in der chemischen Industrie

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

<strong>Werkstoffe<strong>in</strong>satz</strong><br />

<strong>und</strong> <strong>Korrosionsschutz</strong><br />

<strong>in</strong> <strong>der</strong> <strong>chemischen</strong> <strong>Industrie</strong><br />

Von e<strong>in</strong>em Autorenkollektiv<br />

151 Bil<strong>der</strong> <strong>und</strong> 158 Tabellen<br />

3., stark überarbeitete Auflage<br />

VEB Deutscher Verlag für Gr<strong>und</strong>stoff<strong>in</strong>dustrie, Leipzig<br />

Inhaltsverzeichnis<br />

1. Gr<strong>und</strong>sätze für den <strong>Werkstoffe<strong>in</strong>satz</strong> <strong>und</strong> <strong>Korrosionsschutz</strong> . . . . . . . . . . . . . . 15<br />

1.1. Entwicklung, Projektierung, Realisierung <strong>und</strong> Instandhaltung von Chemieanlagen. . . 15<br />

1.1.1. Bedeutung von Werkstoff- <strong>und</strong> Korrosionsproblemen im Reproduktionszyklus<br />

von Chemieanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15<br />

1.1.2. Bearbeitung von Werkstoff- <strong>und</strong> Korrosionsproblemen <strong>in</strong> den Phasen<br />

des Reproduktionsprozesses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16<br />

1.1.2.1. Verfahrensentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16<br />

1.1.2.2. Investitionsvorbereitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

1.1.2.3. Konstruktion <strong>und</strong> Fertigung von E<strong>in</strong>zelausrüstungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />

1.1.2.4. Realisierung <strong>und</strong> Leistungsnachweis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />

1.2. Ökonomische Fragen bei <strong>der</strong> Auswahl von Werkstoffen <strong>und</strong> <strong>Korrosionsschutz</strong>verfahren 23<br />

1.2.1. Methoden <strong>der</strong> Kosten- <strong>und</strong> Wirtschaftlichkeitsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />

1.2.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />

1.3. Untersuchung <strong>der</strong> Abnutzung von Werkstoffen <strong>und</strong> Bauteilen . . . . . . . . . . . . . 26<br />

1.3.1. Abnutzung <strong>und</strong> Schäden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />

1.3.2. Abnutzungs- <strong>und</strong> Schadensursachen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

1.3.3. Vorbeugende Schadensverhütung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

1.3.3.1. Prüfverfahren zur Erkennung <strong>und</strong> Messung von Abnutzungsersche<strong>in</strong>ungen . . . . . . 27<br />

1.3.3.2. Bestimmung des Korrosionstyps an metallischen Werkstoffen . . . . . . . . . . . . . 29<br />

1.3.3.3. Bestimmung von Bruchursachen an metallischen Werkstoffen . . . . . . . . . . . . . 30<br />

1.3.4. Untersuchung <strong>und</strong> Auswertung von Schadensfällen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

1.4. Organisation des <strong>Korrosionsschutz</strong>es <strong>in</strong> Chemiebetrieben . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

2. Werkstoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

2.1. Metallische Werkstoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

2.1.1. Eisenwerkstoffe .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

2.1.1.1. Unlegierte <strong>und</strong> niedriglegierte Stähle ohne gewährleistete Warmfestigkeit . . . . . . 36<br />

2.1.1.2. Unlegierte, niedrig- <strong>und</strong> mittellegierte Stähle mit gewährleisteter Warmfestigkeit . . . 39<br />

2.1.1.3. Son<strong>der</strong>werkstoffe für hohe Temperaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

2.1.1.4. Hitze- <strong>und</strong> z<strong>und</strong>erbeständige Stähle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />

2.1.1.5. Rost- <strong>und</strong> säurebeständige Stähle, rost- <strong>und</strong> säurebeständiger Stahlguss . . . . . . . 48<br />

2.1.1.6. Kaltzähe Stähle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54<br />

1


2.1.1.7. Stahlguss <strong>und</strong> Gusseisen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

2.1.2. Nichteisenmetalle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

2.1.2.1. Alum<strong>in</strong>ium <strong>und</strong> Alum<strong>in</strong>iumlegierungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

2.1.2.2. Kupfer <strong>und</strong> Kupferlegierungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

2.1.2.3. Nickel <strong>und</strong> Nickellegierungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

2.1.2.4. Blei <strong>und</strong> Bleilegierungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />

2.1.2.5. Hochschmelzende <strong>und</strong> reaktive Metalle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />

2.2. Nichtmetallische Werkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

2.2.1. Organische Werkstoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

2.2.1.1. Eigenschaften <strong>der</strong> Plastwerkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

2.2.1.2. Ausgewählte Plastwerkstoffe für die chemische <strong>Industrie</strong> . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

2.2.1.3. Elastische Werkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

2.2.2. Anorganische Werkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

2.2.2.1. Geräteglas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

2.2.2.2. Keramische Werkstoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

2.2.2.3. Graphit <strong>und</strong> glasartiger Kohlenstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88<br />

2.2.2.4. Beton <strong>und</strong> Zementmörtel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

3. Angreifende Medien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

3.1. Wässer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

3.1.1. Allgeme<strong>in</strong>es zur Wasserkorrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

3.1.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosivität des Wassers . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

3.1.2.1. Sauerstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

3.1.2.2. Sonstige aggressive Gase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98<br />

3.1.2.3. Salze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

3.1.2.4. Mikroorganismen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

3.1.3. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Betriebsbed<strong>in</strong>gungen auf die Korrosivität des Wassers. . . . . . . . . . . 104<br />

3.1.3.1. Temperatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />

3.1.3.2. Strömungsgeschw<strong>in</strong>digkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105<br />

3.1.4. Aggressivität <strong>der</strong> e<strong>in</strong>zelnen Wasserarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

3.1.4.1. Aufbereitete Wässer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

3.1.4.2. Teil-<strong>und</strong> nicht aufbereitete Wässer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

3.1.4.3. Abwässer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

3.2. Erdboden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

3.2.1. Zusammensetzung des Bodens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

3.2.2. Beurteilung <strong>der</strong> Aggressivität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

3.2.3. Schutzmassnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

3.3. Laugen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

3.3.1. Natronlauge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

3.3.1.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e Natriumhydroxidlösung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

3.3.1.2. Korrosion durch verunre<strong>in</strong>igte Natriumhydroxidlösung. . . . . . . . . . . . . . . . . 121<br />

3.3.1.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121<br />

3.3.2. Kalilauge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />

2


3.3.2.1. Korrosion durch Kaliumhydroxidlösung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />

3.3.2.2. Korrosion durch Kaliumhydroxidschmelzen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

3.3.2.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

3.4. Säuren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

3.4.1. Essigsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

3.4.1.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e <strong>und</strong> wässrige Essigsäure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

3.4.1.2. Korrosion durch sauerstoffhaltige Essigsäure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

3.4.1.3. Korrosion durch Essigsäureanhydrid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

3.4.1.4. Korrosion durch Chloressigsäuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

3.4.1.5. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

3.4.2. Phthalsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

3.4.2.1. Korrosion durch Phthalsäure (PS) <strong>und</strong> Phthalsäureanhydrid (PSA) . . . . . . . . . . . 126<br />

3.4.2.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127<br />

3.4.3. Schwefelsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127<br />

3.4.3.1. Korrosion durch Schwefeldioxid <strong>und</strong> schweflige Säure . . . . . . . . . . . . . . . . . 127<br />

3.4.3.2. Korrosion durch Oleum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128<br />

3.4.3.3. Korrosion durch konzentrierte <strong>und</strong> verdünnte Schwefelsäure. . . . . . . . . . . . . . 128<br />

3.4.3.4. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135<br />

3.4.4. Salzsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

3.4.4.1. Korrosion durch trockenen Chlorwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

3.4.4.2. Korrosion durch wässrige Lösungen von Chlorwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

3.4.4.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

3.4.5. Salpetersäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

3.4.5.1. Korrosion durch konzentrierte <strong>und</strong> verdünnte Salpetersäure . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

3.4.5.2. Korrosion durch Salpetersäuregemische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139<br />

3.4.5.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139<br />

3.4.6. Phosphorsäure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

3.4.6.1. Korrosion durch thermische Phosphorsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

3.4.6.2. Korrosion durch Nass-Phosphorsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

3.4.6.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

3.4.7. Fettsäuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />

3.4.7.1. Korrosion durch Fettsäuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />

3.4.7.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />

3.4.8. Flusssäure <strong>und</strong> Fluorwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />

3.4.8.1. Korrosion durch Flusssäure <strong>und</strong> Fluorwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />

3.4.8.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148<br />

3.5. Salze <strong>und</strong> Salzlösungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148<br />

3.5.1. E<strong>in</strong>fluss von Salzen auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148<br />

3.5.1.1. Feste Salze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148<br />

3.5.1.2. Salzlösungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

3.5.1.3. Salzschmelzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

3.5.2. Aggressivität e<strong>in</strong>zelner Salzlösungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

3.5.2.1. Halogenide, speziell Chloride . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

3.5.2.2. Sulfate, Sulfite <strong>und</strong> Sulfide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

3


3.5.2.3. Nitrate, Nitrite <strong>und</strong> Chromate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />

3.5.2.4. Carbonate, Phosphate <strong>und</strong> Silikate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161<br />

3.5.2.5. Spezielle Kationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />

3.6. Gase. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />

3.6.1. Allgeme<strong>in</strong>es über das Auftreten von Gasen <strong>in</strong> <strong>der</strong> <strong>chemischen</strong> <strong>Industrie</strong> . . . . . . . . 163<br />

3.6.2. Ammoniak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164<br />

3.6.2.1. Korrosion durch NH3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164<br />

3.6.2.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

3.6.3. Cyanwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

3.4.6.1. Korrosion durch HCN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

3.6.3.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

3.6.4. Chlor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

3.6.4.1. Korrosion durch trockenes Chlor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

3.6.4.2. Korrosion durch feuchtes Chlor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />

3.6.4.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />

3.6.5. Kohlendioxid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />

3.6.5.1. Korrosion durch trockenes CO2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />

3.6.5.2. Korrosion durch CO2 <strong>in</strong> wässriger Lösung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />

3.6.5.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

3.6.6. Kohlenmonoxid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

3.6.6.1. Korrosion durch CO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

3.6.6.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

3.6.7. Sauerstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

3.6.7.1. Korrosion durch Sauerstoff. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

3.6.7.2. Gefahren beim Umgang mit Sauerstoff. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

3.6.7.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

3.6.8. Schwefelwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

3.6.8.1. Korrosion durch trockenen Schwefelwasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

3.6.8.2. Korrosion durch feuchten Schwefelwasserstoff. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184<br />

3.6.8.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

3.6.9. Wasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187<br />

3.6.9.1. Korrosion durch drucklosen Wasserstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187<br />

3.6.9.2. Wasserstoffversprödung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187<br />

3.6.9.3. Druckwasserstoffangriff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188<br />

3.6.9.4. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

3.6.10. Rauchgase. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

3.6.10.1. Hochtemperaturkorrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

3.6.10.2. Tieftemperaturkorrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />

3.7. Organische Produkte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197<br />

3.7.1. Erdöl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

3.7.1.1. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

3.7.1.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

3.7.2. Benz<strong>in</strong>, Dieselkraftstoff, Heizöl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

3.7.2.1. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

4


3.7.2.2. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

3.7.3. Glycole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

3.7.3.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e Glycole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

3.7.3.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

3.7.3.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

3.7.4. Ethanolam<strong>in</strong>e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

3.7.4.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e Ethanolam<strong>in</strong>e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

3.7.4.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

3.7.4.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />

3.7.5. Formaldehyd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

3.7.5.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>es Formaldehyd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

3.7.5.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

3.7.5.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

3.7.6. Phenole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

3.7.6.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e Phenole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

3.7.6.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213<br />

3.7.6.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

3.7.7. Dimethylformamid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

3.7.7.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>es Dimethylformamid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />

3.7.7.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />

3.7.7.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />

3.7.8. Chlorierte organische Flüssigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />

3.7.8.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e chlorierte organische Flüssigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />

3.7.8.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

3.7.8.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

3.7.9. Ester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

3.7.9.1. Korrosion durch re<strong>in</strong>e Ester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

3.7.9.2. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Inhaltsstoffe auf die Korrosion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

3.7.9.3. Werkstoffauswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

4. Spezielle Schutzmassnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

4.1. Atmosphärischer <strong>Korrosionsschutz</strong>. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

4.1.1. Atmosphäre <strong>der</strong> <strong>chemischen</strong> <strong>Industrie</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

4.1.1.1. E<strong>in</strong>teilung <strong>der</strong> Atmosphäre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

4.1.1.2. <strong>Korrosionsschutz</strong> gegen atmosphärischen Angriff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

4.1.2. Korrosion e<strong>in</strong>iger Konstruktionswerkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228<br />

4.1.3. Auswahl <strong>der</strong> Schutzsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232<br />

4.1.4. Realisierung <strong>der</strong> Schutzsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233<br />

4.1.4.1. E<strong>in</strong>fluss <strong>der</strong> Verarbeitungshed<strong>in</strong>gungen auf die Schutzwirkung . . . . . . . . . . . . 233<br />

4.1.4.2. Wahl des B<strong>in</strong>demittels, Plasttyps bzw. Metalls . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />

4.1.4.3. Wahl <strong>der</strong> Hufs-<strong>und</strong> Füllstoffe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />

4.1.4.4. Elektrochemischer <strong>Korrosionsschutz</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

4.2. Temporärer <strong>Korrosionsschutz</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239<br />

5


4.3.1. Katodischer Schutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

4.3.1.1. Aussenschutz erdverlegter Rohrleitungen <strong>und</strong> Behälter . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

4.3.1.2. Schutz gegen Streuströme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />

4.3.1.3. Innenschutz von Behältern <strong>und</strong> Apparaten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />

4.3.2. Anodischer Schutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

4.4. <strong>Korrosionsschutz</strong> durch organische <strong>und</strong> anorganische Kunststoffschutzschichten . . . 248<br />

4.4.1. Organische hochpolymere Schutzschichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />

4.4.1.1. Bedeutung physikalischer <strong>und</strong> chemischer Eigenschaften von Schutzschichten . . . . 249<br />

4.4.1.2. Wahl <strong>der</strong> Schutzstoffe <strong>und</strong> Aufbr<strong>in</strong>gungsverfahren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />

4.4.1.3. Gestaltung <strong>und</strong> Ausführung zu schützen<strong>der</strong> metallischer Konstruktionen . . . . . . . 255<br />

4.4.1.4. Transport, Lagerung, Montage, Instandsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

4.4.2. <strong>Korrosionsschutz</strong> durch metallische Auskleidungen <strong>und</strong> Schutzschichten. . . . . . . . 256<br />

4.4.2.1. Lose Auskleidungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

4.4.2.2. Metallschutzschichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

4.4.3. <strong>Korrosionsschutz</strong> durch nichtmetallische anorganische Schutzschichten . . . . . . . . 260<br />

4.4.3.1. Emailschutzschichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260<br />

4.4.4. <strong>Korrosionsschutz</strong> durch Dichtungssperren <strong>und</strong> Plattenbeläge – Säurebau . . . . . . . 202<br />

4.4.4.1. Verlege- <strong>und</strong> Fugenmassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />

4.4.4.2. Chemisch beständige Ste<strong>in</strong>e, Platten <strong>und</strong> Formteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />

4.4.4.3. Eigenschaften <strong>und</strong> Wahl <strong>der</strong> Auskleidungswerkstoffe .. . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />

4.4.4.4. Gestalt <strong>und</strong> Ausführung zu schützen<strong>der</strong> baulicher Anlagen aus Beton o<strong>der</strong> Mauerwerk 264<br />

4.5. Feuerungsbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />

4.5.1. Hitzeschutz baulicher <strong>und</strong> technologischer Ausrüstungen . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />

4.5.2. Betriebliche E<strong>in</strong>flüsse auf die feuerfesten Baustoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />

4.5.3. Bauliche Massnahmen zur Funktionstüchtigkeit des Hitzeschutzes . . . . . . . . . . . 266<br />

4.5.4. Feuerbeton <strong>und</strong> Fertigteile für den Hitzeschutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

4.5.5. Wärmedämmende Schichten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

4.5.6. Spritzfähige Materialien für den Hitzeschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

4.5.7. Ausführung von pyrotechnischen Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

4.6. <strong>Korrosionsschutz</strong> durch Inhibitoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

5. Charakteristische Werkstoff- <strong>und</strong> Korrosionsprobleme <strong>in</strong> grosstechnischen Anlagen . . 271<br />

5.1. Primäre Erdölverarbeitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

5.1.1. Erdöldestillation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

5.1.1.1. Allgeme<strong>in</strong>es . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

5.1.1.2. Korrosion <strong>und</strong> Werkstoffe <strong>der</strong> e<strong>in</strong>zelnen Verfahrensstufen . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

5.1.2. Lagerung von Erdöl <strong>und</strong> Erdölprodukten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276<br />

5.1.2.1. Stahltanks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276<br />

5.1.2.2. Betontanks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277<br />

5.1.2.3. Kugelgasbehälter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277<br />

5.1.3. Hydrokatalytische Prozesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

5.1.3.1. Allgeme<strong>in</strong>es . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

5.1.3.2. Benz<strong>in</strong>raff<strong>in</strong>ation <strong>und</strong> Reformierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

5.2. Dampfreformierung <strong>und</strong> Pyrolyseprozesse zur Herstellung von Wasserstoff,<br />

6


Synthesegas <strong>und</strong> Spaltgas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />

5.2.1. Dampfreformierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />

5.2.2. Röhrenpyrolyse zur Erzeugung von Spaltgas. . . ,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286<br />

5.3. Erzeugung von Düngemitteln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

5.3.1. E<strong>in</strong>führung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

5.3.2. Ammoniaksynthese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

5.3.3. Salpetersäureherstellung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

5.3.4. Herstellung von Kalkammonsalpeter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292<br />

5.3.5. Harnstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

5.4. Erzeugung von Chemiefaserrohstoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

5.4.1. Allgeme<strong>in</strong>es . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

5.4.2. Terephthalsäure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

5.4.3. Acrylnitrilerzeugung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />

5.4.4. e-Caprolactam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

5.4.4.1. Phenolgew<strong>in</strong>nung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

5.4.4.2. Cyklohexanongew<strong>in</strong>nung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

5.4.4.3. Herstellung von Hydroxylammoniumsulfat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303<br />

5.4.4.4. Oximierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303<br />

5.4.4.5. Umlagerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

5.4.4.6. Neutralisation <strong>und</strong> Extraktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

5.5. Erzeugung von Hochpolymeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

5.5.1. Polyv<strong>in</strong>ylchlorid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

5.5.1.1. Chlorwasserstoff. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

5.5.1.2. V<strong>in</strong>ylchlorid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306<br />

5.5.1.3. Polyv<strong>in</strong>ylchlorid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

5.5.2. Hochdruckpolyethylen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310<br />

5.6. Erzeugung von Zellwolle (Reganfaser) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314<br />

5.6.1. Herstellung von Zellstoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314<br />

5.6.1.1. Sulfitverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315<br />

5.6.1.2. Sulfatverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

5.6.2. Viskosegew<strong>in</strong>nung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317<br />

5.6.2.1. Aufbereitung <strong>der</strong> Laugen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

5.6.2.2. Herstellung <strong>der</strong> Alkalicellulose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

5.6.2.3. Fertigstellung <strong>der</strong> Viskose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />

5.6.3. Sp<strong>in</strong>nen <strong>der</strong> Viskose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />

5.6.3.1. Aufbereitung des Sp<strong>in</strong>nbades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />

5.6.3.2. Sp<strong>in</strong>nvorgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

5.6.3.3. Nachbehandlung <strong>der</strong> Faser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

5.6.4. Trocknen <strong>und</strong> Verpacken <strong>der</strong> Zellwolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

5.7. Erzeugung von Futtermitteln. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324<br />

Sachwörterverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326<br />

7

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!