b/ye dhnK j'o ouBktK

fJB;kBhns dk xkD j[zdk oj/, go pqkjwD ns/ yZsoh dhnK ;Zs/ y?oK
j'DrhnK.
nkT[ j[D Iok fjzdh d/ fgS'eV ns/ g[oksBsk pko/ ftZuko eohJ/.
;kv/ e'b oftdk; ih, epho ih ns/ Bkwd/t ih tor/ gow g[oyK dh pkDh
w"i{d j?. fJ; pkDh ƒ fjzdh d/ B/V/ s/V/ nkfynk ik fojk j?. r[o{ s/r
pjkdo ih dh ouBk ƒ Gh fjzdh obh p'bh nkfynk ik fojk j?. id'A fe
fJj ;" gqshPs M{m j?. n;b ftZu fJj p'bh i' ;ko/ GrsK ns/ r[o{ s/r
pjkdo ih B/ tosh j?, fJj “;X{eVh” p'bh j?. Gkt fe jo fJZe ;kX{
nkgD/ fJbke/ d/ PpdK dh pj[sks ns/ pkeh ;kX{nK tZb'A tos/ iKd/ ;KM/
PpdK dh tos'A eoe/, nkgD/ ftuko gqrN efonk eodk ;h. T[jBK
;fwnK ftZu, fjzdh dk feXo/ Bkw' fBPkB Gh BjhA ;h. n;b ftZu j'fJnk
fJ; soQK fe e[ZM EktK s/ fjzd{ w[yhnK tZb'A 1835 ftZu, nkgD/ Xow ns/
;fGnkuko ƒ ;zGkbD bJh nzrq/i ;oeko nZr/ p/Bsh ehsh. r'oh ;oeko
B/ wzr gZso T[fus Yzr Bkb, ft;Eko ;fjs fsnko eoe/ d/D bJh fejk.
fjzd{ w[yhnK B/ i' wzrK oZyhnK, T[; ftZu d/P dh ;KMh ;zgoe p'bh dh wzr
Gh ehsh rJh. feT[Afe nfijh e'Jh p'bh Gkos ftZu BjhA ;h i' ;GBk ƒ
gotkB j[zdh. p; T[;/ “;kX GkPk” (;X{eVh) ƒ gotkBrh d/D dh rb
ehsh. T[;/ dk Bkw wro'A nk e/ fjzdh oZy fbnk frnk. fjzdh fe;/ ;{p/ dh
p'bh BjhA ;h, Bk j?.
nrbh fJZe Gkosh p'bh ;h T[Vd. feT[Afe nzrq/IK dk oki d[BhnK
Go ftZu c?fbnk j'fJnk ;h. e[dosh j? fe d[BhnK d/ e'B/ e'B/ ftZu'A B"itkBK
ƒ c"i ftZu Gosh ehsk iKdk ;h. J/Phnk wjKdhg d/ c"ih nkg; ftZu rZb
pks eoB bZfrnK, nkgD/ fJbke/ d/ PpdK dh pj[sks tkbh cko;h p'bD
dh e'fPP efonk eod/ ;B. cko;h ftZu “T[Vd” c"ih ƒ nkfynk iKdk
j?. “T[Vd pikoh” c"i ƒ efjzd/ jB. fJ; soQK c"ihnK dh nkg;h ;zgoe
p'bh ƒ “T[od{” fejk ikD bZr fgnk. T[od{ fJ; bJh fe fJzrfbP ftZu
“V” nZyo BjhA j[zdk. T[E/ “o” Bkb ezw ubdk j?. id'A fjzd{nK B/, fjzd{
;fGnkuko ƒ pukT[D bJh d[jkJh fdZsh, sd'A jh (1835 ftZu) w[;bwkBK
(38)