26.06.2016 Views

19.8cmx27.5 ashar design

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

sf7df8f}+ lh=k|sf=b=g+=M @)!÷)^^÷)^&<br />

u|]6/ g]kfn klAns]zg k|f=ln=åf/f k|sflzt<br />

o'lg6L EjfO;<br />

/fli6«o dfl;s<br />

Unity Voice National Monthly<br />

jif{ &, c+s !@, cfiff9 @)&#<br />

;Nnfxsf/<br />

8f= s]zj b]jsf]6f<br />

8f= zf:qbQ kGt<br />

bL3{/fh k|;fO{+<br />

k|wfg ;Dkfbs<br />

/fdz/0f kf08]<br />

lgb]{zs<br />

g"/ bf]hL{ z]kf{ -cf+Iff_<br />

pk–;Dkfbs<br />

O{Zj/L clwsf/L -O{zf_<br />

ljz]if Ao"/f]<br />

e"if0f >]i7<br />

Zofd clwsf/L<br />

l6sf 9'+ufgf<br />

k|ljg yfkf<br />

nlntf v8\sf<br />

pHhjn k/fh'nL<br />

;Dkfbs<br />

/fdrGb| v8\sf<br />

Journalistrc@gmaiil.com<br />

k|d'v Joj:yfks<br />

/fh' ljz+v<br />

hg;Dks{ k|d'v<br />

uh]Gb| kf08] -;'b"/klZrd_<br />

/fh]Gb| cfrfo{<br />

x]dbf; >]i7<br />

ltns af]x/f<br />

wg/fh :j0f{sf/ -dWoklZrd_<br />

cGt/f{li6«o Ao"/f]<br />

gGbk|;fb 9'+ufgf -ljb]z ljefu k|d'v_<br />

;'lj;'wf cfrfo{ -pk–;Dkfbs cd]l/sf_<br />

;'/]z/fh s6\jfn -ef/t_<br />

d]3/fh k'8f;}gL -n08g_<br />

/fh]z af]xf]/f -o"PO{_,<br />

s]zj cfrfo{ -d]l/Nof08 cd]l/sf_<br />

uf]kLs[i0f /fhynf -dn]l;of_<br />

cfj/0f n]–cfp6<br />

;'Gb/ >]i7 -$@@(%(()_<br />

kmf]6f]u|fkm/<br />

wd{/fh s]=;L<br />

d'b|0fM lk|G6 :sfO{, e'?ªv]n<br />

;DkfbsLo<br />

;+ljwfg sfo{Gjogdf r'gf}tL<br />

d'n'sn] nfdf] ;dokl5 Psyfg gofF ;+ljwfg kfPklg o;sf]<br />

sfof{Gjogdf lgs} r'gf}ltx? b]vfk/]sf 5g\ . b'O{ b'O{k6s ;Dd<br />

;+ljwfg ;efsf] r'gfjkl5 hf/L ePsf] ;+ljwfgn] ;a}nfO{ ;d]6g<br />

g;s]sf] eGb} s]xL dw]zjfbL bnx? cfGbf]ngdf plq/x]sf] 5g\<br />

eg] ;+;bsf] 7"nf] bn g]kfnL sfFu]|; k|ltkIfdf 5 . g]kfnL hgtfn]<br />

k~rfot Joj:yf, k|hftGq, /fhtGq, nf]stGq / u0ftGqsf lglDt<br />

w]/} k6s ;+3if{ ul/ cfGbf]ng ul/ u0ftGqsf lglDt sof}+ ;lxb eP .<br />

g]kfndf ePsf ;a} kl/jt{g hgtsf lglDt xflQ cfof] km':; x'g] xf]<br />

ls eGg] 8/ afFsL g} 5 .<br />

;/sf/n] ;+ljwfg sfof{Gjog u/fpgsf nflu g]kfnL sfFu|];<br />

/ dw]zjfbL bnx?nfO{ dgfpg h?/L 5 . ;+ljwfg sfo{Gjogsf<br />

lglDt gfhfoh dfux?sf nflu ;+ljwfg ;+zf]wg ub}{ hfg] xf] eg]<br />

jiff}{ ;Dd klg ;+ljwfg sfo{GJfog x'g ;lsb}g . ;+ljwfg hf/Ls}<br />

ljifonfO{ lnP/ l5d]sL d'n's ef/tn] dlxgf} ;Dd gfsfaGbL ug]{<br />

sfd u¥of] h'g cdfgljo / cGt/f{li6«o d'No / dfGotf ljkl/t<br />

lyof] . s]xL dw]zLbnx?sf] dfu k'/f u/fpg] gfddf u/]sf] gfsfaGbL<br />

g]kfnL hgtfn] l:jsf/ u/]gg\ . ljb]zL bnfnx?sf] k};fdf /Dg] /<br />

ljZjsf Ps dfq lxGb' /fHo g]kfnnfO{ wd{lg?k]Iff 3f]if0ff ul/of] .<br />

klZrddf ;:s[ltnfO{ dfGotf lbO{ sldzg / 8n/sf] v]tL ug]{<br />

sfo{n] bnx?sf e|i6frf/ df}nfpb} hfg yfn]sf] 5 .<br />

g]kfnnfO{ vf]qmf] / rf/}lt/af6 ljb]zLbnfnx?sf] aGbL agfO{<br />

g]kfnnfO{ l;Wofpg] if8\oGq ug]{ v]ndf ;d]t clwsf+z /fhgLlts<br />

bnx?g} nfluk/]sf 5g\ . oL ;a} ljifox?nfO{ lr/]/ ;+ljwfgnfO{<br />

sfo{Gjog ug]{ tkm{ k|d'v bnx? cl3 ga9\g] xf] eg] d'n'sdf yk<br />

/fhgLlts b'3{6gf x'g ;S5g\ . clxn] d'Vo u/]/ wd{lg?k]Iftf,<br />

;+l3otf, /fhtGq / l;df+sgsf ljifodf Jofks ax; rln/x]sf] 5 .<br />

;+ljwfg sfo{Gjogsf nflu ;a} bnx? Ps} 7fpFdf pleP/ ljjflbt<br />

ljifox? ldnfpFb} /fi6«, /fli6«otf / :jlwgtfsf ;jfndf Ps /f}+ klg<br />

kl5 gx6L ;+ljwfgnfO{ sfo{Gjog tkm{ cuf8L a9fpg h?/L 5 .<br />

sfof{noM o'lg6L EjfO; -/fli6«o dfl;s_ sf=d=g=kf–#@, l8NnLahf/, sf7df8f}+, g]kfn<br />

kmf]g÷km\ofS;M )!–$!^&%&# email: unityvoice@gmail.com, web: www.bishalnepal.com<br />

o'lg6L EjfO; 1


s0ff{nL dfly /fi6«3ft<br />

uf]/v axfb'/ jL=;L=<br />

%<br />

l6i6f sfu8f lkmtf{<br />

Nofpg zf;s===<br />

#<br />

/fli6«o klxrfg gx'“bf<br />

d'n's åGblt/<br />

!)<br />

d':sfg ;]gfn] e08fkmf]/<br />

cleofg rnfpg]<br />

#@<br />

afn>dsf] 8/nfUbf]<br />

tYof+s @!<br />

2 o'lg6L EjfO;


oyf{y<br />

l6i6f sfu8f lkmtf{ Nofpg zf;s g]tfx?sf]<br />

kfv08L kg g} afws<br />

a[<br />

l6z ;/sf/sf] Oi6 Ol08of<br />

sDkgL;u @ l8;]Da/ !*!%<br />

df d]rL gbL k"j{ l6i6f gbL klZrd<br />

xfnsf] aunfb]zsf] ;Ldfgf;Dd<br />

tyf dxfsfnL gbL klZrd ;tnh<br />

sf+u8f;Dd / blIf0fdf uuf glb;Ddsf<br />

e"efux? ;'uf}nL ;lGw u/]/ a[l6z<br />

;/sf/n] nu]sf] g} xf] . ;'uf}nL<br />

;lGw cl3sf] ljzfn uf]vf{ ;fd|fHo<br />

@)$(^& ju{ lsldsf] lyof] . h:sf]<br />

cflwsfl/s gS;fM ap a]nfotL laåfg\<br />

Francis Buchanan Hamilton sf]<br />

An Account Of The Kingdom<br />

Of Nepal gfds k':ts / cGo<br />

b:tfj]hx?df ljj/0f ;lxt k|sflzt<br />

ePsf 5g\ . pQm ;lGwdf pNn]v<br />

ePsf e"efu dWo] * l8;]Da/ !*!^<br />

sf] ;lGwn] !*!% sf] ;'uf}nL ;lGwnfO{<br />

dfGotf lbb} ;;f]wg u/]/ k"jL{ t/fO{sf]<br />

sf]zL gbL / klZrd u08sL gbL k"j{sf<br />

s]xL e"efu lkmtf{ x'g cfPsf 5g\ . pQm<br />

;lGwdf pNn]lvt wf/f # sf] pkwf/f<br />

@ / # df pNn]lvt d]rL k"j{ l6i6f<br />

l8= /fh sf]O/fnf<br />

gbL klZrdsf ;a} e"efux? uf]vf{<br />

;fd|fHoaf6 x8\k]/ a[l6z ;/sf/sf]<br />

Oi6 Ol08of sDkgLn] lttnLof ;lGw<br />

u/L l;lSsdsf /fhfnfO{ lbPsf]df km]l/<br />

pQm e"efusf] s]xL cz l;lSsdaf6<br />

bfgdf / ef8fdf lnPsf k|df0fx?<br />

5g\ . ;g\ !*#% df a8f/ËLt / /fdfg<br />

gbL k"j{sf e"efux? l;lSsdnfO{<br />

5f]8]/ c? e"efu sDkgL ;/sf/n] g}<br />

k'g lnP/ ;'uf}nL ;lGwsf] wf/f # df<br />

pNn]lvt xfd|f k"vf{n] cfh]{sf] uf]vf{<br />

;fd|fHosf] d]rL gbL k"j{sf e"efunfO{<br />

otf / ptf kf/]/ c:tJo:t kfl/lbPsf]<br />

x'gfn] g} ef/tn] :jtGqtf kfpg] Ps<br />

lbg cl3 g} cyf{t !$ cui6 b]lv<br />

!* cui6 !($& ;Dd bfh{lnªsf]<br />

s]Gb| Soflk6n xndf kfls:yfgsf]<br />

/fli6«o em08f kmx/fpg k'u]sf] Oltxf;<br />

5 . a[l6z ;/sf/sf] Oi6 Ol08of<br />

sDkgL ;/sf/n] ! gf]e]Da/ !*^)<br />

sf lbg g]kfn ;/sf/;u k'g ;lGw<br />

u/]/ ;g\ !*!% sf];'uf}nL ;lGwnfO{<br />

dfGotf lbb} ;'uf}nL ;lGwsf] wf/f<br />

# sf] ! / @ df pNn]v ePsf<br />

dxfsfnL gbL k"j{sf] t/fO{sf s]xL<br />

e"efu -gFof d'n's eg]sf] afFs] ,abL{of,<br />

s}nfnL / sGrgk'/_ lkmtf{ u/]sf] 5 .<br />

o;/L !*!^ / !*^) df b'O{ k6s<br />

u/]/ lkmtf{ u/]sf] e"efux? afx]s klg<br />

w]/} 7"nf e"efux? xfn;Dd ef/tsf]<br />

pQ/ k|b]z /fHo, pQ/f v08 /fHo,<br />

laxf/ /fHo / klZrd aËfn /fHodf<br />

/x]s} 5g\ . ;'uf}nL ;lGwsf] wf/f % df<br />

pNn]lvt e"efu ef/t ;/sf/n] ef]u<br />

rng ub}{ pQ/fv08 /fHo agfPsf] 5 .<br />

ToxfFsf k"j{ d'Vo dGqL >L eutl;x<br />

s'lzof/L h:tf] lhDd]jf/ dfG5]n] xfn}<br />

sf7df08f}df ;DkGg g]kfnL sfu|];sf]<br />

!# cf} dxfF clwj];gdf efu lng cfPsf<br />

avt cfkm"æ g]kfnL d"ns} x"FÆ eg]/<br />

bfjf;fy :jLsf/ ul/;s] kl5 ;'uf}nL<br />

;lGwsf] wf/f % df pNn]lvt dxfsfnL<br />

gbL klZrdsf] ;Dk"0f{ e"efu g]kfns}<br />

xf] eGg] b]lvG5 . t/ g]kfn ;/sf/<br />

eg] of] cj:yfdf klg ætLgwfgL{ cb'jf<br />

o'lg6L EjfO; 3


vfof] tftf] g lk/f]Æ eg] h:tf] df}g<br />

a;]sf] 36gf g]kfnL gful/ssfnflu<br />

b'vk"0f{ x'g' :jefljs xf] . Oi6 Ol08of<br />

sDkgLsf] dflns a[l6; ;/sf/n]<br />

ef/tnfO{ :jtGqtf lbO{ ef/t 5f]8]/<br />

uPkl5 ;'uf}nL ;lGw nufotsf ;a}<br />

k'/fgf ;lGwx? vf/]h u/L ljutdf<br />

nu]sf ;a} e"efu lkmtf{ u/]/ g]kfnnfO{<br />

lhDdf lbO{ hfg' kg]{df #) cS6'a/<br />

!(%) df dfq g]kfn ;/sf/;u d}qL<br />

tyf zflGt ;lGw ub}{ k'/fgf ;a} ;lGw<br />

vf/]h u/]/ ;'uf}nL ;lGwdf pNn]lvt<br />

lkmtf{ x'g afFsL ;a} e"efu sfuhdf<br />

dfq} lkmtf{ u/]/ a]nfot ;/sf/n] cfkm\<br />

gf] lhDd]jf/L k'/f u/]sf] 7fg]/ df}g<br />

a;]sf] 5 . xfjfbf/L s'/f u/]/ b]z<br />

ajf{b kfg{ tlNng /x]sf zf;sg]tfx?<br />

dfq xf]Og gub jf lhG;L jf hflu/<br />

cflb;+u laåtf / a'l4 ;f6]/ unt<br />

;Nnfx lbg] tyfslyt :jgfdwGo<br />

g]kfnL lj1x? ;d]tn] of] laifodf<br />

rf;f] /fVg] sfd u/]sf] 5}g. g klxn]<br />

lyof] g clxn] 5 < eP gePsf<br />

cgf]sf} sfOt] s'/f lgsfn]/ 8n/,<br />

kf}08, o'/f], ef?, lb/fd, o]g, l/on,<br />

k|mof{Gs cflb gubgf/fo0fsf kl5<br />

s'2}df Jo:t zf;sg]tfx?sf]<br />

;/sf/nfO{ o:tf gub gcfpg]<br />

yf/f s'/fdf nfUg] af]Ng] km';{b<br />

g x'g'nfO{ g]kfnL gful/sx?n]<br />

crDd / pb]s dfGg' Joy}{<br />

5 . gful/sx?sf aLrdf eg]<br />

zf;sg]tfx?sf o:tf s[ofsnfk<br />

x]/] kl5 æxn]bf] eg] kl5 sf]6\<br />

ofpg' lsgÆ eGb} ljsNksf]<br />

vf]hLlt/ nfUg] cj:yfsf]<br />

cfjZostf vl6\sbf] 5 .<br />

x'gt #! h'nfO{ !(%) sf<br />

lbg ePsf] g]kfn ef/t d}qL tyf<br />

zflGt ;lGwsf] wf/f * n] k'/fgf<br />

;a} ;lGw ;Demf}tf vf/]h u/L<br />

pQm e"efu g]kfnnfO{ lkmtf{ u/]<br />

klg g]kfnL zf;sg]tfx?sf] hgtfnfO{<br />

ef/t lj/f]wL agfpg] / cfkm" eg] ef/tsf]<br />

tfj]bf/L ug}{ ;fljsb]lvsf] k/Dk/f xfjL<br />

x'Fb} cfPsf] 5 . o;}n] xfn;Dd klg<br />

;lGw adf]lhd lkmtf{ ePsf] e"efusf]<br />

x:tfGt/0fsf] k|s[of z'? gx'g'sf]<br />

sf/s tTjdf g]kfnL gful/sx? dfq<br />

lhDd]jf/ geP/ xfnsf æsfn] sfn]<br />

ldn]/ vfpF efn]Æ eGg] ;f]rdfq ePsf<br />

zf;sg]tfx?sf] u}x|lhDd]jf/Lkg jf<br />

gfdb{kg jf kfv08Lkg g} afws ag]s}<br />

5 . zf;sg]tfx?sf] g]kfn ;/sf/sf]<br />

kfv08Lkgsf] k|bz{g ljZjsf ;fd'<br />

5tf5'Nn eO/x]s} 5 . 7"nf j]t'ssf<br />

ukm u/]/ g]kfnL gful/snfO{ lbUe|ldt<br />

kfb}{ :jfy{ k"lt{dfq ub}{ cfPsf<br />

zf;sg]tfx?n] #! h'nfO{ !(%) sf]<br />

g]kfn ef/t d}lq ;lGw sfof{Gjog<br />

gePs} sf/0fn] l;Ëf] /fi6« g} Wj:t<br />

x'g nfu]sf] oyfy{ kQ} gkfPsf x'g\ ls<br />

kQf] kfP/} hfgL hfgL ldq /fi6«;+u<br />

cg]s axfgfdf cg'bfg jf l/0f jf<br />

cfly{s ;xof]usf gfddf gub dfu]/<br />

wg ;+roug]{ tyf To:t} cj:yf<br />

kl/cfPsf] v08df gub af]s]/ cfkgf<br />

kl/jf/ lnP/ /ftf/ft ljb]z lt/<br />

nfUg] eGg] ;f]rn] k|yldstf kfPsf]<br />

oyf{y<br />

xf]< o:tf s'/fsf] lgSof}{n ug]{ sfd<br />

of] sndsf/sf] geP/ ca g]kfnL<br />

gful/ssf dgdl:tisn] df}g a;]/<br />

xf]Og ljj]s klg k|of]u ug]{ vf]h<br />

tnfz ug]{ a]nf cfOk'u]sf] b]lvG5 .<br />

cem} klg oL zf;sg]tfx?s}<br />

sf/0fn] b]z 8'Agnfu]sf] cj:yfdf<br />

b]zsf] cfA?s lnFb} eP klg vf]qmf<br />

/fi6«jfbsf cg]sf} km'Fbf hf]8]/ g]kfnL<br />

gful/snfO{ ef/t lj/f]wL agfpFg' /<br />

cfkm'x? eg] ef/tsf] elQm u/]/ bf;<br />

ag]/ /fi6«sf] l9s'6L l/Tofpg' afx]s<br />

;fob c? s'g} lrGtg klg 5 xf]nf<br />

/< cfd g]kfnL gful/sx?sf dfemdf<br />

x'g] rrf{ of] klg xf] . zf;sg]tfx?sf<br />

;/sf/n] ca klg ;Qfsf] cf8df<br />

/fli6«o :jfledfg hf]ufpg] eGg]<br />

cfZjf;g lbPsf e/df g]kfnL<br />

gful/sx?nfO{ u'd/fxdf /fvL cfnf]<br />

kfnf] ub}{ b]z /x'Gh]n ;Qfdf /xL<br />

/xgsf nflu ub}{ cfPsf] clegosf]<br />

jf:tljstf 5tf5'Nn x'g yfn] kl5<br />

pN6f ulGt z'? x'g] xf] ls eGg] cfd<br />

g]kfnL hgdfg;df z+sf pAhg yfn]sf]<br />

a'lemG5 . o:tf z+sfn] t n+sf kf]<br />

88fpF5 eGg] s'/f ;a}n] hfgL/fVbf eof] .<br />

4 o'lg6L EjfO;


l/kf]6{<br />

s0ff{nL dfly /fi6«3ft<br />

uf]/v axfb'/ jL=;L=<br />

v<br />

;fg / v; ;Eotfsf]<br />

d"ne"dL s0ff{nL eb| k|b]z<br />

xf] / oxL s0ff{nL gbL ;Fu hf]l8Psf]<br />

5 . s0ff{nL gbL k[YjL s]Gb| d]¿ jf<br />

;'d]¿ cyf{t\ s}nfz kj{t blIf0fdf<br />

/xsf] dfg;/f]j/ tyf n+sf/L bx<br />

af6 pTkGg ePsf] gbL xf] . oxfsf]<br />

dfg;/f]j/ tfnx¿sf] /fhf / ;a} eGbf<br />

kljq dflgG5 . d';ndfgsf nflu<br />

dSsf dlbgf h:t} af]g, lxGb', af}4,<br />

h}g, l;v cflbsf nflu of] e"ld clt<br />

kljq dflgG5 . olx dfgj v08af6<br />

;'¿ ePsf rf/ kljq gbLx¿ ;tnh,<br />

a|Dxk'q, l;Gb' / s0ff{nL dWo s0ff{nL<br />

gbL nfO{ h8fgdf dfRrfr'Ëf] -do"/d'v]<br />

glb_ elgG5 / s}nfz k'/f0fdf s0ff{nL<br />

glbnfO{ o;sf] k|flrg ;F:s[t gfd<br />

l;Gw' glb xf] elgPsf] 5 eg] a'4<br />

3f]ifdf uf]¿sf] d'vaf6 lglZsPsf] pQ/<br />

glb elgPsf] 5 . o;af6 s0ff{nL<br />

glb l;Gw'3fl6 ;Eotfsf] ;d]t ;|f]t<br />

x'g ;Sg] b]lvG5 . s0ff{nL glb nfO{<br />

cjwdf ;/h' glb elgG5 . ;/h'<br />

cyf{t ;"o{ ;Fu o;sf] ;DaGw b]lvG5<br />

o;y{ s0ff{nL glb wfld{s–;fF:s[lts<br />

;fdflhs kIf ;Fu hf]l8Psf] 5 .<br />

jt{dfg g]kfnsf] l;dfkl/lw<br />

dfq} s'/f ug]{ xf] eg] s0ff{nL k|b]z<br />

jf v;fg If]q dxfsfnL b]lv u08sL<br />

;Dd kb{5g\ . To;df dxfsfnL glb,<br />

;]tL, e]/L, s0ff{nL, /fKtL cflb s0ff{nL<br />

k|b]zsf d'n>f]t x'g\ To;}n] jt{dfg<br />

;+3 /fHosf] vfFsf ;Fu To;sf<br />

clwsf/ / >f]t jfF8kmf6 df hf]l8g'<br />

cfjZos 5 . To;}n] hflto, eflifs,<br />

If]lqotf;Fu o;sf] ;a} s'/f ldNbf<br />

h'NbfF 5g . Oltxf;df v;fg /fHosf]<br />

k'gfjnf]sg ug{ ;lsg] k|:zt dfqdf<br />

cfwf/x¿ 5g\ . jt{dfg ;+l3o ;+/rgf<br />

cg';f/ hflto tyf If]lqo cjwf/0ffdf<br />

v; /fHo eGg' pko"Qm x'G5 .<br />

To;}n] v;fg /fHosf] >f]tnfO{ lbuf] /<br />

kf/blz{tfsf ?kdf :yflgo ;xeflutf<br />

ljgf lab]lznfO{ ;'Dkg] clwsf/ cj<br />

l;+x b/af/nfO{ 5}g . pmhf{ ;+s6sf]<br />

gfddf g]kfnsf 7"nf glbx¿ ljb]lznfO{<br />

;'Dkg] ;+:sf/ kl/jt{g x'g h?/L 5 .<br />

b]zdf pTkfbg x'g;Sg] s'n *#<br />

xhf/ d]ufj6 f{jw't pTkfbg ug{] ;Sg]<br />

TfYof+ª\sn] b]vfPsf] 5 . To;df<br />

s0ff{nL k|b]zdf dfq} #$ xhf/ ljB't<br />

lgsfNg ;Sg] l/kf{6df b]lvG5 .<br />

cfh ljjf:kb cj:yfdf ef/lto Pj+<br />

ljb]zLx¿sf] sAhfdf 5g\s0ff{nL k|b]zsf<br />

hn>f]tx¿ . rfx] kGr]Zj/ ^$*)<br />

d]ufjf6 lsg gxf]; klZrd ;]tL &%)<br />

d]ufjf6, dflyNnf] s0ff{nL ()) d]ufjf6<br />

jf c? y'k}| vf]nfgfnfx¿ lsg gx'g<br />

oL ;j} sAhf ul/Psf 5g . s0ff{nLsf]<br />

efjL cl:tTj cf]h]ndf kfl/Psf]<br />

5 . ljsf;sf] gfddf glbsAhf ul/<br />

o'lg6L EjfO; 5


lb3{sfnLg ?kdf g} s0ff{nLnfO{ cem<br />

tn kfg]{ sfd zf;s ju{x¿n] ub}{<br />

cfPsf 5g .<br />

s0ff{nL gbLdf dfq} @) xhf/<br />

d]ufjf6 pTkfbg ug{ ;Sg] ljZj j}+ssf]<br />

Pp6f l/kf]6{df pNn]v ul/Psf] 5 .<br />

xfn rrf{df cfPsf] dflyNNff] s0ff{nL<br />

kl/of]hgfsf] jf:tljstfnfO{ dWo]gh/<br />

ug]{ o; k+tLsf/n] o; n]vdf<br />

;fGble{s 7fg]sf] 5 s]xf] t dflyNnf]<br />

s0ff{nL kl/of]hgf eGg] s'/f Jofks<br />

hg lj/f]w x'bf x'b} klg @)^$ k'; !$<br />

ut]sf] dlGqkl/ifbsf] a+}7sn] dflyNnf]<br />

s0ff{nL kl/of]hgf ljgf u[xsfo{,<br />

ljgf /fhlglts bn tyf :yflgo<br />

hgtf ;+u 5nkmn / ;xdltsf]<br />

;+:s[lt ljkl/t ;/sf/n] ljb]zLnfO{<br />

lbg] lg0f{o / ;+emf}tf u/] jf6 of]<br />

kl/of]hgf ljjfbdf k/]sf] xf] . lrgsf]<br />

:jzfl;t If]q ltAatsf] dfg;/f]j/<br />

tfnaf6 pTklQ eO{ g]kfn k|j]z ug]{<br />

s0ff{nL gbL s0ff{nL k|b]zsf] sfnLsf]6<br />

c5fd, b}n]v / ;'v]{t lhNnfsf]<br />

aLrdf cfof]hgf :yn /xg] s0ff{nL<br />

kl/of]hgf /g ckm l/e/ kl/of]hgf<br />

xf] o; kl/of]hgf cfly{s b[li6sf]0fn]<br />

b]zs} ;j eGbf cfsif{0f b]lvG5 .<br />

o;sf] /fd|f] kIf ;:tf] nufgLdf a9L<br />

ljh'nL lg:sg', jftj/0fLo Iflt<br />

c? cfof]hgf eGbf sd x'g' lklsË<br />

cfj/df ;d]t hnf;o cfof]hgf em}<br />

Psgf;n] ljh'nL lbg'xf] . $^ s/f]8<br />

*^ nfv cd]l/sg 8n/ cyf{t @&<br />

ca{ g]kfnL ?k}of cg'dflg nfut /sd<br />

/xg] elgPsf] of] cfof]hgfsf] afw<br />

:yn ;'v]{t– h'Dnf /fhdfu{ !) =!%<br />

f{snf] f{d6/ eGbf gf{hs 5 . b}n]vsf]<br />

e}/j:yfg /fd3f6sf] :ofnuf8 gf{hs<br />

afw afwL s0ffnL gf{bsf] kfgL<br />

(=% 8fOf{d6/ uf]nfO{ / @=$ f{d6/<br />

nDjfO{ /xg] ;'?Ë dfkm{t c5fdsf]<br />

t'df{vfb -/fxjNof_ uf=lj=; jfFNb]<br />

;Dd k"/} o'/]gdf 3'dfp/f] dfu{sf jGg<br />

nfu]sf] o; cfof]hgf @=$ f{snf] f{d6/<br />

6 o'lg6L EjfO;<br />

;'?Ë vgL gf{hsf] !%) f{d6/ tn<br />

emb{5 . of] cfof]hgfsf] ;jeGbf /fd|f]<br />

kIf xf] . & f{snf] f{d6/ nDafO{ /xg]<br />

o; cfof]hgfsf] hnf;on] f{gDTofpg]<br />

8'afg ;d:of kf{g c? cfof]hgf eGbf<br />

sd 5 . o; cfof]hgfaf6 pTkfbg<br />

x'g] ;Dk"0f{ f{ah'nL eg] @@) s]=eL<br />

Ifdtfsf] k|;f/0f dfkm{t g]kfnu~h x'b}<br />

ef/tdf f{gof{t uf{/g] ef{gPsf] 5 .<br />

ptm kf{/of]hgf ef/tsf] f{h=Pd=cf/<br />

OghL{ k|f= nL nfO{ cg'df{t kq ;d]t<br />

g]kfn ;/sf/n] f{bO;s]sf] 5 . of] #)<br />

aif{ ;Dd ;Demf}tf uf{/Psf] 5 . ctM<br />

xfd|f] b]zdf h] hf{t s0ff{nLxf]; c?0f,<br />

jf klZrd ;]tL xf]; lgdf0f{ ubf{ ^.&<br />

aif{ nfUg] g} 5 . To; ;Dd g]kfnsf]<br />

cfGtf{/s f{ah'nL dfu k"lt{df ;d]t @.#<br />

xhf/ d]ufjf6 xfdLnfO{ rff{xG5 t/<br />

s0ff{nL h:tf] ;:tf] / g]kfnL nufgL<br />

;d]t ug{;Sg] kf{/of]hgfnfO{ lsg<br />

ef/tnfO{ e]6L r9fpg] eg] csf]{tkm{<br />

of] kf{/of]hgf lgof{td"vL :jb]zL k'hL<br />

P+jd nufgL / cfGtf{/s pkof]u d"vL<br />

kl/of]hgf x'g ;Sb5 t/ s0ff{nL<br />

h:tf] ax'd"No k|fs"f{ts ;|f]tnfO{ xr'jf<br />

e/df ef/tL sDkgLnfO{ ef/tLo g]tfsf]<br />

bjfgdf f{bg' / ;a} f{ah'nL ef/tnfO{<br />

f{gof{t ug'{ eg]sf] s0ff{nLsf] s'/f dfq}<br />

geP/ /fi6'"3ft / /fi6«f{xt f{akf{/t<br />

5 . Nepal ;+l3o k|0ffnLdf k|a]z<br />

uf{/Psf] 5 . ;+3Lo /fHosf] k'g ;+/rgf<br />

gx'Gh]n k|fs"f{ts ;|f]t rff{x vf{gh<br />

xf]; jf jg:ktL x'g f{tgLx? afF8kmfF8<br />

/ f{g0f{o ug{] cf{wsf/ k|flGto ;/sf/<br />

;Fu ;'/f{Ift x'G5 cGtf{/d ;/sf/n]<br />

7'nf–7'nf kf{/of]hgf f{ab]zLnfO{ :jLs"t<br />

f{bg' eg]sf] :jod ca}wff{gs f{yof]<br />

t/ ;/sf/n] ;Demf}tf / ;GwL ug'{<br />

k'j{ ;+;bsf] b'O{ f{txfO{ jx'dtjf6<br />

kff{/t ug'{ kb{Yof] t/ u/]g / o;n]<br />

/fi6«nfO{ ulDe/ / bL3{sfnlg ?kdf<br />

c;/ / ;d:of em]Ng' kg]{ x'G5 .<br />

o;y{ ljZjs} bf]>f] hg;+Vof ePsf]<br />

ef/tdf cj cfpg] krf; jif{df Ps<br />

;o k}lt; b]lv Ps ;o cg7fpg<br />

l/kf]6{<br />

s/f]8 hg;+Vof x'g] cg'dfg ul/Psf]<br />

5 . xfn dfq} em08} Ps cj{ eGbf j9L<br />

hg;+Vof ef/tdf j;f]jf; ub{5g .<br />

cj cfpg] lbgdf ef/tnfO{ ljZjs} ;a}<br />

eGbf j9L vfBg cfjZostf kg]{ /<br />

w]/} pTkfbg ug'{ kg]{ x'G5 . o;tf]<br />

cj:yfdf ef/tn] gbL h8fg h:tf]<br />

dxTjsf+IfL cfof]hgfx¿ cufl8 ;f/]/<br />

g]kfnnsf] kfgL ;n{s} lgNg] sf]lzz<br />

ul/Psf] 5 . hlxn] klg g]kfnsf] t/n<br />

/fhlglts cj:yfsf] kfO{bf c7fpb}<br />

cfPsf] lttf] ;To ;j}nfO{ yfxf ePsf]<br />

s'/f xf] . g]kfndf Pp6f kl/jt{gsf]<br />

gfddf Pp6f gbL ef/tnfO{ jln lbg'<br />

kg]{ cj:yf ;[hgf ul/ lbG5 . ljleGg<br />

kqklqsfsf k|sfl;t n]vsf cfwf/df<br />

eGg]xf] eg] cd]l/sfn] O/fsdf t]nsf]<br />

cflwkTo Psnf}6L kfg{ ;}lgs cfsd{0f<br />

u/]sf] lyof] eg] ef/t n] g]kfnsf] kfgL<br />

sAhf ug]{ lgx'df g]kfndf s'g} g s'g}<br />

lbg ;}lgs cfsd{0f ug]{ ;+efjgfx?<br />

j9b} hfg] k|;+u p7fPsf] b]lvG5 eg]<br />

csf]{ tkm{ ef/tLoo tfTsflng ;Qf?9<br />

bnsL g]tf ;f]lgof ufGwL / ef/lto<br />

sDo'lgi6 kf6L{sf g]tf l;tf /fd<br />

ofr'/Ln] g]kfnL g]tf ;+u nljª\u u/]sf]<br />

st}af6 l5k]sf] 5}g To;}n] g]kfndf<br />

;Qf ltsfpgsf] nflu ef/ltox¿ ;Fu<br />

xf/ u'xf/ dfUg] k/Dk/fn] kl/jt{gsf]<br />

gfddf g]kfnL zf;sn] ef/tnfO{ s]lx<br />

g s]lx a'emfpg' kg]{ ;:sf/sf] ljsf;<br />

u/]sf 5g\ . o;}n] /fi6«nfO{ g} gf]S;fgL<br />

agfpg] ;lGw ;Demf}tf ojd\ hg lj/f]lw<br />

ljsfzsf 7]ln b]vfpg]x¿af6 klg<br />

xf]l;of/ x'g h¿/L5 .<br />

o;y{ 7"nf–7"nf kl/of]hgfx¿<br />

agfpg' g} ljsf; xf] eGg] e|d / k|rf/<br />

ug]{x¿ clxn] xfd|f] b]zdf a9f]t/L<br />

?kdf lawdfg 5 . ljsf; s]sf nflu<br />

ljsf; s] xf] eGg] s'/f g]tf, lglt<br />

lgdf{tf / ljzn]ifsx¿ klg :ki6 5}g<br />

o; ;+aGwL yfxf kfpg]x¿ klg a'em]/<br />

a'em krfPsf 5g . a'em krfpg'sf]<br />

k5fl8 7"nf] cfly{s :jfy{ n's]sf]


;dfrf/<br />

;8s b]lv sfg'g ;Dd s0ff{nLsf hgtfx¿ pl7/x]s} cj:yfdf<br />

ljsf;sf] gfddf ljgf; lgDtofpg] lg0f{o jt{dfg ;/sf/n] ug{ vfHb}5 .<br />

klg 5 / unt tl/sf af6 o:tf<br />

of]hgfx¿ lgDTofp5g\ / ljsf; s;/L<br />

ug]{ of]hgf s;/L Nofpg] eGg] laifodf<br />

;/sf/ / gful/s jLr cGt/ ;+afb x'g'<br />

kb{Yof] t/ ;+jfb / 5nkmn ljlxgtfsf]<br />

l:ylt 5 . /fi6« / ;dfhnfO{ c;/<br />

k'Ug] of]hgf NofP/ 4Gbsf] ;'?jft<br />

ug]{ g]t[Tj / ljif];o1 hutsf] jf}lbs<br />

bl/b|tf P+j dfgl;s ;f]rsf] cefj<br />

5 . ljh'nL afNg gkfPsf hgtf<br />

nfO{ ljh'nL a]Rg] / wgL x'g] xNnf<br />

lk6fO{ xf:ofkb sfd u/]sdf 5g .<br />

cfd g]kfnLnfO{ kmfO{ x'g] ul/ ;fgf<br />

tyf dem}fnf hnljw't kl/ofhgfx?df<br />

nuflg lj:tf/ ug{ cfj:os 5 . o;f]<br />

ugf{n] If]lqo ljsf;df ;Gt'ng Nofpg]<br />

tyf ljb];L sDkgL, sfdbf/, ljz]Z1 /<br />

k'hLsf] ;§df g]kfnL sDkgL sfdbf/,<br />

ljz]Z1 / k"hLsf] kj{bg ug]{ cj;/<br />

k|fKt x'g] 5 o;}n] s0ff{nL glbsf]<br />

d'xfg sAhf ug]{ ef/lto if8oGqnfO{<br />

jt{dfg qmfGtLsf/L ;/sf/n] k'g<br />

ljrf/ ug{ clt cfjZos 5 . To;sf]<br />

c;/ s0ff{nL lr;fkfgLsf] !) xhf/<br />

* ;o d]ufjf6 TobfF eGbf dfly $@<br />

;o d]ufjf6 ljh'nL pTkfbgdf ;d]t<br />

/f]sfj6 x'g ;Sg] ePsf]n] ef/lto<br />

Psflwsf/nfO{ ;j}n] ;f]Rg}kg]{ x'G5 .<br />

/fHon] ;lbof} b]lv pk]lIft P+j<br />

plTkl8t jgfO{Psf] s0ff{nL k|b]zsf<br />

hgtfsf] cfjhnfO{ cj ;+3 /fHo<br />

ulx;s]sf] jt{dfg kl/j]zdf l;+x<br />

b/af/n] lg0f{o ug]{ clwsf/ gePsf]n]<br />

o:tf ;+lw ;+emf}tfnfO{ t'?Gt vf/]h<br />

ug' kb{5 . ;8s b]lv sfg'g ;Dd<br />

s0ff{nLsf hgtfx¿ pl7/x]s} cj:yfdf<br />

ljsf;sf] gfddf ljgf; lgDtofpg]<br />

lg0f{o jt{dfg ;/sf/n] ug{ vfHb}5 .<br />

;'/Iffsf] gfddf an k|of]u ug]{ lg0f{o<br />

;d]t ul/;s]sf] 5 . 6'sL afn]/ /ft<br />

sf6]sf hgtfnfO{ ljh'nL glbO ef/t<br />

lgof{t ug]{ /fi6«3ftL lg0f{osf hgtfsf]<br />

hfu/0fnfO{ bafpg] qmfltsf/L ;/sf/n]<br />

lgtL lnG5 eg] Tof] ljsf; xf]ls ljgfz<br />

xf] cfd s0ff{nLsf hgtfx¿n] hjfkm<br />

dflu /x]sf 5g\ . o;y{ sf7df08f}n]<br />

s0ff{nLnfO{ ;w} pklgj]z /fVg] xf]<br />

eGg] kk+~r xf] eGg] s'/f k|i6 x'b}<br />

5 . s0ff{nL a]Rg] lg0f{o ug]{ clwsf/<br />

l;+xb/jf/df 5}g . ;g !((# lePgf<br />

;Dd]ngn] /fli6«o tyf If]lqo ljz]iftM<br />

P]ltxfl;s, ;f:s[lts tyf wfld{s<br />

k[i6e'ldnfO{ Wofgdf /fVb} /fhlglts,<br />

cfly{s, ;f:s[lts cflb h];'s} ePklg<br />

dfgj clwsf/ tyf df}lns :jtGqtfsf]<br />

;+/I0f tyf ;+jb{g ug' /fHosf]<br />

st{Jo xf] elgPsf] 5 t/ sf7df08f}n]<br />

/fhlglts ;dfg ;xeflutf cfly{s<br />

P+j k|;f;lgs If]qdf lje]b u/]sf] 5 .<br />

s0ff{nL glb s0ff{nLsf] ;Eotf, wd{ P+j<br />

;+:s[ltsf] w/f]x/ / cl:dtf n'l6Psf]<br />

5 . o;df g]kfnsf gful/s ;dfh<br />

eGg]x¿ dfgj clwsf/sf 7]Ssf lng]x¿<br />

slx st} af]n]sf 5}gg\ . oltdfq<br />

xf]O{g s0ff{nLsf] ;f:s[lts clwsf/<br />

xgg eof] eGg] of] k+lQmsf/n] /fli6«o<br />

dfgjclwsf/ cfof]udf ;d]t ph'/L<br />

u/]sf];s]sf] 5 . Pp6f jStJo ;d]t<br />

lbg lxDdt u/]g o;}n] ljsf; hgtfsf<br />

nflu xf] eg] k|TIfo hgtf ;+u ;/f]sf/<br />

/fVg'kb{5 . ;+l3o /fHo lgdf{0f ug]{xf]<br />

eg] k|s[lts >f]tsf dflns :yflgo<br />

hgtfg} x'G5g .<br />

ljkGg gful/sx?nfO{ g]kfn ;/sf/af6 tf]lsPsf] * j6f<br />

s8f /f]ux?sf] pkrf/df ;x'lnot k|bfg ub}{ cfPsf] 5 . cfly{s ?kn] ljkGg<br />

JolQmx?nfO{ ;"lrs[t c:ktfnx?df d'6'/f]u, SofG;/, d[uf}nf /f]u,<br />

kfls{G;G;, cNhfOd;{, x]8 OGh'/L, :kfOgn OGh'/L / l;sn;]n Plgldofsf]<br />

pkrf/ jfkt ?= ! nfv ;Ddsf] vr{df ;x'lnot pknAw u/fOPsf] x'Fbf<br />

cj;/sf] ;b'kof]u ug'{ x'g cg'/f]w 5 .<br />

:jf:Yo ;]jf ljefu<br />

Joj:yfkg dxfzfvf<br />

6]s', sf7df8f<br />

o'lg6L EjfO; 7


ljrf/<br />

;+s6df k/]sf] ;+3Lotf / sfo{of]hgfleqsf /x:ox?<br />

oltj]nf b]zdf Psflt/ ;xdtLo<br />

;/sf/ u7gsf s'/fx? klg rsf]{?kdf<br />

pl7/x]sf 5g\eg] csf{lt/ ;xdtLo<br />

/fhgLltsf] jftfj/0f layf]Ng] ultlalwx?<br />

klg lg/Gt/ e}/x]sf 5g\ . o;/L Ps}k6s<br />

cfk;df 7Ls lakl/t 7flgg] la/f]wfefifk"0f{<br />

ultljlwx? lsg e}/x]sf 5g\ < o;af/]<br />

s;}n] klg ulxl/P/ ;f]Rg] / lain]if0f<br />

ug]{ k|of;u/]sf] b]lvPsf] 5}g . kl5Nnf<br />

/fhgLlts 36gfqmdx?nfO{ s]nfP/ x]g]{<br />

xf]eg] b]zsf] /fli6«o /fhgLlt stf hfFb}<br />

5 eGg] s'/fsf] cf+sng ug{;lsg] cj:yf<br />

5 . ;/sf/df /x]sf] dfcf]jfbL s]Gb|n]<br />

g]sf+nfO{ ;d]t ;xdt u/fP/ ;xdtLo<br />

;/sf/ u7gug]{ k|of; ul//x]sf] k|rf/<br />

e}/x]s} a]nf dfcf]jfbL ;d]t /x]sf]<br />

dlGqkl/ifb\sf] xfn}sf] Ps a}7sn] k|d'v<br />

k|ltkIfL bn g]kfnL sf+u|];;Fu ;d]t<br />

s'g} 5nkmn gul/sg cfufdL @)&$<br />

df3 !) ut]leq ;DkGg ug{]u/L ;+ljwfg<br />

sfof{Gjogsf] gofF sfo{of]hgf kfl/t<br />

8 o'lg6L EjfO;<br />

u/]sf] 5 . h;df @)&# ;fpgleq<br />

efiff cfof]u, :yfgLo txsf] lgjf{rg /<br />

Gofo k|zf;g;DaGwL P]g Nofpg], k|b]zsf]<br />

;Ldf+sgsf nflu ;'emfj lng ;+3Lo cfof]u<br />

u7gug{], ebf}leq pRr cbfnt u7gug{],<br />

c;f]hleq ;+j}wflgs lgsfo / cfof]usf<br />

sfg"g Nofpg], sflQsdf ;+3Lo ;+;b\<br />

sf] lgjf{rg If]q lgwf{/0f cfof]u u7gug{],<br />

;+j}wflgs lgsfo u7gug{] / d+l;/df<br />

:yfgLo lgjf{rg ;DkGg ug{]nufotsf<br />

s'/fx? cufl8 ;fl/Psf] 5 . ;f]xLaLrdf<br />

;+j}wflgs lgsfo / cfof]u u7g ul/g]<br />

of]hgf klg /flvPsf] 5 . To;}u/L, @)&#<br />

r}tleq k|b]z k|d'vsf] lgo'lQm / k|b]zsf<br />

c:yfoL /fhwfgL tf]Sg], @)&$ df3 &<br />

ut]leq cfd lgjf{rg ;DkGgug{] klg<br />

;f] sfo{of]hgfdf pNn]v ul/Psf] 5 .<br />

/fi6«klt / pk/fi6«kltsf] lgjf{rg;DaGwL<br />

sfg"g, ;+3, k|b]z / :yfgLo txsf<br />

sd{rf/L ;dfof]hgf;DaGwL sfg"g @)&#<br />

k';leq Nofpg] klg ;/sf/n] lg0f{o<br />

8f= s]zj b]jsf]6f<br />

u/]sf] atfOPsf] 5 .<br />

;+3Lo ;+;b\, k|b]z<br />

;ef, k|ltlglw;ef,<br />

/fli6«o;ef ;b:osf]<br />

lgjf{rg;DaGwL sfg"g<br />

;f]xL cjlwdf Nofpg] s'/fx? ;d]t ;f]<br />

of]hgfdf pNn]v 5g\ . k|ltlglw;ef,<br />

/fli6«o;ef ;b:osf] lgjf{rg @)&$<br />

sflQs;Dd ul/;lsg] s'/f klg of]hgfdf<br />

pNn]v ul/Psf] kfOG5 . o;/L PsfPs<br />

;/sf/n] olt 7"nf] of]hgf Nofpg' t/<br />

To;af/] k|d'v k|ltkIfL bn;Fu 5nkmn<br />

;d]t gug'{n] bnx?sf aLrdf kmf6f]sf]<br />

cj:yf l;h{gf u/]sf] 5 .<br />

of] of]hgf cfpg'sf] k[i7e"dLnfO{ x]g]{<br />

xf]eg] sltko cfZro{ nfUbf 36gfx?<br />

36]sf 5g\ . ;/sf/df /x]sf] dfcf]jfbL<br />

s]Gb|n] cfkm} ;d]t /x]sf] ;/sf/ 9fNgsf


nflu k6s k6s k|of; u/]sf] lyof] .<br />

p;n] z'?df k|d'v k|ltkIfL bn g]sf+<br />

/ ;/sf/sf] g]t[Tj ul//x]sf] Pdfn]nfO{<br />

h'wfP/ ;/sf/ 9fNg] / k|wfgdlGq kb<br />

cfkm"n] xftkfg]{ k|of; u¥of]eg] bf]>f] k6s<br />

cfGbf]ng/t dw]zL / hftLo ;d"xx?nfO{<br />

ldnfP/ ;/sf/ u7gug]{ s'/f klg rrf{df<br />

Nofof] .<br />

To;}sf nflu !! j6f dfcf]jfbL<br />

;d"x v8f u/]/ kf6L{ Pstf ul/Psf]<br />

k|rf/ klg ul/of] . g]sf+n] klg cf]nL<br />

;/sf/ 9fn]/ cfkm\g} g]t[Tjdf ;a{kIfLo<br />

;/sf/ agfpg] t/ cf]nL ;/sf/df<br />

;fd]n gx'g] l6Kk0fL u/]sf] b]lvGYof] .<br />

g]sf+n] ;/sf/n] kIfkft / /fhgLlts<br />

k"jf{u|xsf cfwf/df sfd ug]{u/]sf] cf/f]k<br />

klg nufPsf] lyof] . e"sDk kLl8tx?sf]<br />

p4f/df ePsf] kIfkft / g]kfn laB't<br />

k|flws/0f nufotsfaf/]df gsf/fTds<br />

l6Kk0fL u/]sf] lyof] .<br />

ha Pdfn]sf] g]t[Tjn] g]sf+nfO{<br />

;d]t ldnfP/ NofPdf ;/sf/sf] g]t[Tj<br />

5f8\g tof/ /x]sf] hfgsf/L lbof] Tof]<br />

36gf dfcf]jfbL s]Gb|sf nflu kmnfdsf]<br />

Ro'/f rkfP ;/x eof] . 36gf s:tf]<br />

b]lvof] eg] dfcf]jfbL s]Gb|n] tTsfn s]kL<br />

cf]nL g]t[Tjsf] ;/sf/ 9fn]sf] v08df<br />

g]sf+sf] g]t[Tjdf Pdfn] / dw]zL bnx?<br />

;lxtsf] ;/sf/ u7g x'g] / dfcf]jfbL<br />

s]Gb| k|ltkIfdf k'Ug] eof] . To;cl3<br />

cd]l/sf, a]nfot, ef/t / rLgsf sltko<br />

;'/Iff clwsf/L / s]xL /fhgLlts<br />

g]tfx? g]kfn cfPsf] / g]kfnsf]<br />

/fli6«o /fhgLltdf rf;f] /fv]sf] eGg]<br />

s'/fx? aflx/ cfPsf lyP . To;kl5<br />

g]kfnsfaf/]df cd]l/sfn] gsf/fTds<br />

l6Kk0fL u/]sf] lyof] . k|wfgdGqL cf]nL /<br />

blIf0f tyf dWo PlzofnL dfldnf;DaGwL<br />

cd]l/sL d'Vo pk;xfos ljb]zdGqL<br />

ljlnod 6f]8aLr e]6jftf{ ePsf] lyof] .<br />

6f]8n] g]kfnsf] ;+ljwfgk|lt c;Gt'li6<br />

/fv]sf bnx¿sf] dfu jftf{dfkm{t k"/fug]{<br />

g]kfn ;/sf/sf] k|of;df ;xof]uug]{ /<br />

;+jfbdfkm{t g} ;a} ;d:ofsf] ;dfwfg x'g]<br />

ljZjf; JoQm ug'{ePsf] elgPsf] lyof] .<br />

To;}tfsf k|wfgdlGq cf]nLn] g]kfn c?<br />

s;}n] c/fp v6fpug]{ b]z gePsf]<br />

atfpg'ePsf] lyof] .<br />

To;cl3 pxfFn]g} s]xL ;fj{hlgs<br />

sfo{qmdx?df cd]l/sL x:tIf]kaf/] rrf{<br />

ug'{ePsf] eGg] s'/fx? aflx/ cfPsf<br />

lyP . To;} d];f]df g]kfnsf k//fi6«dlGq<br />

sdn yfkfn] ef/tdf uP/ g/]Gb| df]bL<br />

;/sf/sf ljb]z dlGq ;'idf :j/fh /<br />

ToxfFsf] ljkIfL bn sf+u|]; cfOsf g]tf<br />

tyf k"j{ k|wfgdlGq 8f=dgdf]xg l;+xnfO{<br />

e]6]/ g]kfnsf] /fli6«o /fhgLltsf af/]df<br />

s'/f ug'{ePsf] eGg] s'/fx? aflx/ cfPsf<br />

lyP .<br />

dlGq yfkf lbNnLaf6 kmls{bf<br />

gkmls{b} g]kfndf dw]zL bnx?df<br />

kmf6f] cfPsf] lyof] . oxfF cfGbf]ngsf]<br />

axfgfdf laleGg av]8f v8f u/]/<br />

a;]sf sltko dw]zL bnx?n] ;/sf/n]<br />

k7fPsf] jftf{;DaGwL kq a'em\g'sf ;fy}<br />

;/sf/sf] k|of;nfO{ ;sf/fTds eGg<br />

yfln;s]sf lyP . ptf ;/sf/df /x]sf]<br />

/fli6«o hg df]rf{n] PsfPs ;+3Lotfsf<br />

la?4 b'O{ dlxg] cfGbf]ngsf] 3f]if0ff<br />

u/]sf] lyof]eg] s]xL dfcf]jfbL ;d"xx?n]<br />

km]/L ;z:q hgo'4 yfNg] zt{df kf6L{<br />

Pstfub}{ ;/sf/nfO{ r'gf}tL lbPsf]<br />

b]lvPsf] lyof] . of] klg cf]nL ;/sf/sf<br />

nflu Ps k|sf/sf] bafa g} lyof] . lrlgofF<br />

;}lgs clwsf/Ln] g]kfn e|d0f u/]nuQ}<br />

g]kfnsf pk/fi6«kltsf] rLg e|d0f<br />

toul/Psf] lyof] . g]kfnsf pk /fi6«klt<br />

gGbaxfb'/ k'gn] l5d]sL rLgsf] e|d0f<br />

ul/;Sg' ePsf] 5 . pxfF g]kfn cfPnuQ}<br />

cf]nL ;/sf/n] dfcf]jfbL s]Gb| nufotsf<br />

;/sf/df /x]sf bnx?sf] dfq ;Nnfx<br />

/ ;xdltdf pSt sfo{of]hgf ;fj{hlgs<br />

u/]sf] 5 . ca g]kfnsL /fi6«klt laBf<br />

e08f/L ef/t e|d0fdf hfg] / ef/tsf<br />

/fi6«kltn] klg g]kfnsf] e|d0fug]{ s'/fx?<br />

cfPsf 5g\ . o;/L cfZro{nfUbf] 9+un]<br />

ljrf/<br />

/fhgLlts 36gfqmdx? cufl8 a9\b}<br />

clxn]sf] cj:yf l;h{gf ePsf] 5 .<br />

o;f] x'g'sf] vf; sf/0f g]kfndf ;+3Lo<br />

zf;gsf] h;/L ePklg sfof{Gjog u/<br />

eGg] ljb]zLx?sf] bjfj xf] . jf:tjdf<br />

g]kfnsf ;Gbe{df ;+3Lo zf;g<br />

Ps k|sf/sf] /fhgLlts dxf/f]u g}<br />

xf] . h;nfO{ ha/h:t ;NsfP/ s]xL<br />

;d"xx?n] g]kfnnfO{ slxNo} ldNg g;Sg]<br />

u/L hftLo / If]qLo ?kdf laeflht<br />

u/fpg] k|of; u/]sf lyP / ul/g} /x]sf<br />

klg 5g\ .<br />

jf:tjdf k|wfgdlGq cf]nLn] /fi6«<br />

/ /fli6«otfsf] kIfdf hlt g} rsf{s'/f<br />

u/]klg pxfF g]t[Tjsf] ;/sf/n] ;+3Lotfsf]<br />

sfof{Gjogdf b]vfPsf] xtf/f]n] ;+;osf]<br />

cj:yf l;h{gf ul/lbPsf] 5 . g]kfndf<br />

;+3Lo zf;g nfu' u/fpg oxfFsf s]xL<br />

bnx?n] pN6f] k'N6f] v]n v]Nb} g]kfnL<br />

;j{;fwf/0f hgtfsf] cfFvfdf 5f/f] xfn]/<br />

cfkm\gf] /0fgLlt cufl8 a9fpg] k|of;<br />

ub}{cfPsf 5g\ . ;/sf/n] xfn} ;fj{hlgs<br />

u/]sf] ;+ljwfg sfof{Gjog of]hgfn]<br />

Psflt/ bnx?sf aLrdf kmf6f]sf] cj:yf<br />

l;h{gf u/]sf] 5eg] csf{lt/ ha/h:t<br />

;+3Lotfsf] sfof{Gjogsf] k|of;n] b]zdf<br />

cl:y/tf a9fpg] b]lvPsf] 5 .<br />

x'g t of] ;/sf/n] h]h:tf sfo{<br />

of]hgf agfP klg To;n] lgwf{l/t<br />

ldltdf sfof{Gjog ug{;Sb}g eGg]<br />

cGo sltko 36gfqmdx?n] klg :ki6<br />

u/]sf 5g\ . b]znfO{ ;+3Lo zf;gaf6<br />

d'Qm gu/];Dd oxfFsf] zflgt, /fhgLlts<br />

l:y/tf / ljsf;sf] s'g} ;+efjgf 5}g .<br />

To;}n] bnx?n] ;+ljwfgsf] sfof{Gjog<br />

ug]{ gfddf ;+3Lo zf;g Aoj:yf ha/<br />

h:t sfof{Gjog u/fpg] / b]znfO{ yk<br />

efF8e}nf]df ws]Ng] k|of; ug'{x'Fb}g . of]<br />

cfhsf] k|d'v larf/l0fo s'/f ePsf]<br />

5 . kl5nnf 36gfqmdx? leq n's]sf<br />

/x:osf laleGg kf6fx? 5g\ . b]zeQm<br />

g]kfnlx?n] To;nfO{ ;dodf g} /fd|/L<br />

s]nfpg] k|of; ug'{ h?/L 5 .<br />

o'lg6L EjfO; 9


cGtjf{tf{<br />

/fli6«o klxrfg gx'“bf d'n's åGblt/<br />

g]kfn jf}l4s d~rsf cWoIf Pj+ /fhgLlts ljZn]ifs 8f= s]=la= /f]sfof kl5Nnf] ;do lgs} ljjfb / rrf{df cfO/<br />

xg' ePsf] 5 . g]kfndf lqmlZrogsf ?kdf lrGg' ePsf /f]sfof kl5Nnf] k6s d'n'ssf] klxrfg /fi6«, /fli6«otf / /fli6«o<br />

:jflwgtfsf] ljifodf lgs} cfjfh p7fO/xg' ePsf] 5 . o;} ;Gbe{nfO{ lnP/ o'lg6L EjfO;sf nflu /fdrGb| v8\sfn] u/]sf] 5f]6f]<br />

s'/fsfgL ;Djflbt c+zM<br />

) g]kfnsf] jt{dfg cj:yf af/] s]lx<br />

atfOlbg';\ g <<br />

/fhgLlt cfkm\gf] 7fpFdf eO/fv]sf] 5 .<br />

g]kfnsf] cfh;Ddsf] /fhgLlt hgtf<br />

/ /fi6«sf] nflu slxn] klg ePg .<br />

of] g]tf / bnx?sf] nflu s'g} Pp6f<br />

cfO8f]nf]hLsf] nflu cyjf ljb]zLx?sf]<br />

Ph]08f sfof{Gjog ug{sf] nflu dfq}<br />

eof] . cfheGbf kfFr÷5 jif{ cufl8<br />

qmde+utf / ?kfGt/0f eGg] Pp6f a'sn]6<br />

lgsfn]sf] lyP . Tof] lstfadf clxn]<br />

g]kfndf ePsf /fhgLlts bnx? /<br />

ltgsf g]tfx?af6 ca g]kfnL hgtfn]<br />

s]xL cfz ug'{ x'Fb}g eg]sf] lyP . lo<br />

bn / g]tfx?n] b]z / hgtfsf] nflu<br />

s'g} klg lg0f{o ug{ ;ls/x]sf 5}gg\,<br />

c;Ifd eO;s] . To;}n] hgtfx?n]<br />

logLx?af6 s]lx klg cfz ug'{ x'Fb}g<br />

/ gofF ljsNksf] vf]hL ug'{ k5{ .<br />

g]kfnsf] /fhgLltdf qmde+utf x'g'k5{<br />

/ g]kfnL hgtfsf] ;f]rfO{, k|j[lQ /<br />

lrGtgdf klg s]lx ?kfGt/0f cfpg'<br />

k¥of] . lj=;+=@))& / @)$^ b]lv @)%@<br />

;fn;Dd cfpbf g]kfndf ax'bn cfof]<br />

t/ s]lx klg ePg . vfnL pgLx?n]<br />

JolQmut, kfl/jfl/s / bnLo :jfy{ /<br />

s]lx ljb]zLx?sf] :jfy{ dfq} k"/f u/] .<br />

h;n] ubf{ dfcf]jfbLsf] !) jif]{ hgo'4<br />

z'? eof] . Toqf] o'4sf] Iflt kl5 klg<br />

clxn] xfdL ax'bnLo Joj:yf d} 5f}+,<br />

s]lx klg km/s 5}g\ . clxn]sf] ax'bn<br />

Joj:yfdf lxhf]sf] eGbf b'O{ ;o hlt<br />

kf6L{x? k'u]sf 5g\, km/s Tolt dfq}<br />

xf] . clxn]sf] /fhgLlts bnx? bnLo<br />

:jfy{df nfu]sf 5}gg\, t/ lxhf]sf]<br />

/fhgLltdf bnLo :jfy{tf lyof] .<br />

clxn] bnleq ljleGg u'6 pku'6x?<br />

5g\ / To;}df bnx? nflu/fv]sf<br />

5g\ . ToxL u'6 pku'6df emu8f, n8fO{<br />

k};f / ;Qfsf] nflu eO/fv]sf] 5 .<br />

x/]s bnleqsf] ;d:of eg]sf] u'6 /<br />

pku'6 leq ePsf] ;d:ofsf] ;Gt'ng<br />

ldnfpg] sfdd} ;do v]/ uO/fv]sf]<br />

5 . lxhf]sf] /fhgLlteGbf cfhsf]<br />

/fhgLltdf ljb]zL zlQmx? a9L xfaL<br />

eO/fv]sf 5g\ . g]kfnsf] af/]df lg0f{o<br />

ug]{ clwsf/ xfd|f g]kfnsf /fhgLlts<br />

bnx?n] u'dfO;s]sf 5g\ . g]kfnsf]<br />

/fhgLltdf gfËf] x:tIf]k aflx/af6<br />

eO/fv]sf] 5 eGg] s'/f kl/l:yltaf6<br />

klg yfxf x'G5 . ca xfdLn] clxn]<br />

ePsf /fhgLlts g]tf / bnx?af6<br />

cfz ug'{ x'Fb}g . hlt l56f] logLx?n]<br />

xfd|f] nflu s]lx klg ug{ ;Sb}gg<br />

eGg] lgZsif{df g]kfnL hgtf k'U5g\,<br />

Tolt l56f] ljsNksf] vf]hL ug]{ lt/<br />

xfdL hfG5f} . x}g s]lx unf{g ls<br />

eg]/ klv{/fVof] eg] logLx?n] s]lx<br />

ub{}gg\ . b]znfO{ logLx?n] le/af6<br />

v;fnLlbG5g\ . Tof] eP/ ;a} g]kfnLx?<br />

;r]t x'g' cfjZos 5 . lsgeg] b]z<br />

logLx?sf] dfq} xf]Og xfdL ;a}sf] xf] .<br />

) clxn] ljjflbt ?kdf b]lvg'ePsf] 5,<br />

tkfO{+ PSsf;L o'6g{ x'g'sf] sf/0f s] <<br />

d dfG5] pxL g} xf], dfG5]nfO{ o'6g{ eP<br />

h:tf] nfu]sf] dfq} xf] . d}n] hlxn]<br />

klg /fi6«nfO{ klxnf] :yfgdf /fVg]<br />

u/]sf] 5' . d]/f] klxnf] k|fyldstf /fi6«<br />

/ hgtf xf] . Tof] kl/jt{g ePsf]<br />

5}g\, lxhf] klg Tolx lyof] cfh<br />

klg Tolx 5 . lxhf]sf] Joj:yfn]<br />

g]kfn /fi6« / hgtfsf] nflu vf;}<br />

s]lx sfd ug{ ;s]gg\ . h;n] ubf{<br />

dfcf]jfbL hgo'4 z'? ePsf] xf] .<br />

logLx?n] g} s]lx u5{g eg]/ g]kfnL<br />

hgtfnfO{ klg cfz nfUof] . s;}n]<br />

ug{ g;s]sf] s'/f ca logLx?n] u5{g\<br />

eGg] eof] . b]zsf] ljsf; u5{g\, b]zsf]<br />

:jfledfgnfO{ a9fp5g\, :jtGqtf,<br />

;fj{ef}d;Qf, b]zsf] cv08tf, b]zsf]<br />

Pstf, /fli6«o klxrfgnfO{ logLx?n]<br />

ul/dfdo agfpnfg / g]kfnL hgtfx?<br />

10 o'lg6L EjfO;


;a}sf] hLjg:t/ pS;]nf / ;a}<br />

g]kfnLx?sf] Go'gtd cfjZostfx?<br />

k"/f xf]nfg eGg] lx;fan] Tof]<br />

a]nf g]skf Pdfcf]jfbLsf] Ph]08fnfO{<br />

!) jif{ ;Dd d}n] klg ;dy{g<br />

u/]sf] x'F . d'n'ssf] nflu d}n] /fli6«o,<br />

cGt/f{li6«:t/df dfcf]jfbLsf] kIfdf<br />

jsfnt u/] . jf:tjdf Pp6f kf6L{ut,<br />

/fhgLlts lx;fan] d dfcf]jfbL<br />

lyOg . t/ dfcf]jfbLsf] Ph]08faf6<br />

b]z / hgtfsf] lxt x'G5 eg]/<br />

To;sf] ;dy{g u/]sf] x'F . ljz]if u/]/<br />

cGt/f{li6«o:t/df dfcf]jfbLx?nfO{<br />

lrgfpg] ljz]if u/L o'/f]k, gy{ cd]l/sfdf<br />

/ klZrdsf] ;dy{g dfcf]jfbLnfO{<br />

h'6fpg] e"ldsf d}n] v]n]sf] xf] . t/<br />

cfhsf] lbg;Dd cfpbf g]kfnL hgtfn]<br />

h'g cfzf u/]sf lyP, Tof] x'g ;s]g .<br />

clxn] pxfFx? klg l5GgleGg x'g'ePsf]<br />

5 . d]/f] lgZsif{ eg]sf] g]kfnsf]<br />

/fhgLlt g]kfnsf] nflu eO/fv]sf]<br />

5}g\ . To;sf/0f o'6g{ xf]Og d ;w}+<br />

b]z / hgtfsf] nflu ;f]Rg], lrGtf ug]{<br />

/ sfd ug]{ xf] .<br />

) tkfO{+ lqmlZrg eg]/ lrlgg' x'G5,<br />

kl5Nnf] ;dodf lxGb' wd{, /fhtGq /<br />

;]gfsf] ljifodf s'/f p7fO/fVg'<br />

sf/0f s] <<br />

wfld{s lx;fan] d lqmlZrog<br />

x'F . d lqmlZrog ePsf] $# jif{<br />

eof] . cfheGbf em08} #)÷#% jif{<br />

cufl8 d}n] g]kfnsf lqmlZrogx?<br />

wd{;DaGwL k|rf/k|;f/ ug{lt/ dfq}<br />

nfu]sf lyP, ;dfh / /fi6«sf]<br />

lrGtg pgLx?df b]lvb}g lyof] .<br />

Tof] a]nf d}n] ;dfh / /fli6osf]<br />

ljsf;df xfdL nfUg' k5{ eg]/<br />

cfjfh p7fpPsf] lyP . /, d}n] /fi6«<br />

klxrfgsf] s'/f p7fPsf] lyP . Tof]<br />

a]nf lqmlZrog ePkl5 dfG5]x?<br />

k/Dk/futsf cfkm\gf ;a} s'/fx?<br />

5f]8\g], k'/fgf] ;fdflhs 3]/faf6 lg:s]/<br />

k"/} cnUu} x'g] uy]{ . To:tf] kl/kf6L<br />

ePsf] a]nf ToxL a]n} lqmlZrog ePklg<br />

xfdLn] g]kfnL klxrfg 5f]8\g' x'Fb}g eg]/<br />

d}n] s'/f p7fP . csf]{ lqmlZrogx?<br />

c? wdf{jnDaLx?;Fu 3'nldn<br />

gx'g] jftfj/0f lyof], of] unt xf]<br />

eg]/ d}n] c? wd{df cf:yf /fVg]<br />

dfG5]x?nfO{ cfb/ ug'{k5{, pgLx?sf]<br />

ljZjf; sb/, ;Ddfg ug'{k5{ / xfdL<br />

pgLx?;Fu ldl;P/ ;femf ;jfnsf<br />

ljifodf ;xsfo{ ug'{k5{ eg]/ k|d'v<br />

d'2f p7fPsf] lyP . csf]{ Tof]<br />

a]nf g]kfnsf] rr{ / g]kfndf ePsf]<br />

lqmlZrogsf ;+3 ;+:yfx?sf] g]Tt[Tj<br />

aflx/af6 cfpg' ePsf bfh'efO{x?sf]<br />

xftdf lyof] . g]kfnsf lqmlZrogx?n]<br />

;dfh / /fi6«sf] ljsf;df nfUg'kg]{,<br />

;+nUg x'g'kg]{, ;lqmo of]ubfg lbg'kg]{<br />

/ ;xefuLtf x'g'kg]{ / To;kl5 g]kfnL<br />

klxrfgsf] af/]df ;r]t x'g'kg]{ /<br />

wfld{s ;xsfo{df nfUg' kg]{ To;a]nf<br />

d}n] eg] . o:tf s'/fx? ug{sf] nflu<br />

g]kfndf ePsf rr{x? / lqmlZrog<br />

;+3 ;+:yfx?sf] g]t[Tj lqmlZrogx?sf]<br />

xftdf x'g'k¥of] eGg] s'/f d}n] p7fPsf]<br />

cGtjf{tf{<br />

x'gfn] Tof] a]nfsf] rr{sf] g]t[Tjn] oL<br />

s'/fnfO{ a'em\g, :jLsf/ ug{ ;s]g .<br />

Tolx eP/ d}n] rr{ 5f]8]/ aflx/ cs}{<br />

rr{ z'? u/] . o:tf s'/f d}n] klxn]<br />

b]lv g} af/Daf/ p7fpb} cfPsf] xf] .<br />

d'Vo s'/f /fli6«otf, g]kfnL klxrfg,<br />

g]kfnsf] ljsf;, g]kfnL hgtfsf]<br />

lxt;Fu ;DalGwt s'/fx? x'g\ oL .<br />

d}n] #)÷#% jif{ cufl8 eg]sf s'/fx?<br />

cfhsf lqmlZrogx?n] clxn] ub}{<br />

x'g'x'G5 . cfhsf lqmlZrogx? ljleGg<br />

ljsf;sf ultljlw, /fhgLltb]lv lnP/<br />

Jofkf/ Joj;fodf nfu]sf 5g\ . d}n]<br />

klxNo} eg]sf ;a} s'/f clxn] ePsf<br />

5g\ . dfcf]jfbLn] wd{lg/k]Iftfsf] s'/f<br />

p7fP To;nfO{ d}n] z'?df wfld{s<br />

:jtGqtfsf] ?kdf a'em] . ;fob w]/}n]<br />

klg To;/L g} a'em] xf]nfg . To;sf/0fn]<br />

d}n] wd{lg/k]Iftfsf] nflu ;zQm cfjfh<br />

klg p7fOg / lj/f]w klg ul/g . d}n]<br />

;w}+ wfld{s :jtGqtf x'g'k5{ eg]sf]<br />

lyP . t/ ;+ljwfg 3f]if0ff x'g'eGbf<br />

s]lx cufl8b]lv rflxF d wd{lg/k]Iftfsf]<br />

lj?4df pleP . lsgeg] d}n] cWoog<br />

u/] wd{lg/k]Iftfsf] Oltxf; af/] h;n]<br />

ubf{ of] lrh rflxF unt /x]5 eGg] a'em]<br />

/ v'n]/} wd{lg/k]Iftfsf] lj?4df nfu] .<br />

o'lg6L EjfO; 11


ljleGg wfld{s ;d'bfosf] cu'jfx?nfO{<br />

af]nfP/ klg wd{ lg/k]Iftf eg]sf] of]<br />

xf], wd{lg/k]Iftf g]kfnsf] lxtdf 5}g\ /<br />

o;n] ;dfhdf w]/} vfnsf ljs[ltx?<br />

cfp5g eGg] s'/f pxfFx?nfO{ eg]<br />

/ ;a} wd{ ;d'bfosf JolQmx?<br />

ldn]/ hfcf}+ ;+ljwfgdf s'g} xftndf<br />

wd{lg/k]If zAb x'g'x'Fb}g eg]sf, hf]8<br />

u/]sf xf}+ t/ ;kmn x'g ;lsPg .<br />

lsgeg] c? wd{x? h:tf] a'l4i6,<br />

d'l:nd, lqmlZrognufotn] wd{lg/k]Iff<br />

slQsf] v/fa 5 eGg] s'/f Tof] a]nf<br />

a'em\g ;Sg' ePg t/ clxn] a? a'em\b}<br />

x'g'x'G5 . t/ xfd|f] cfjfh wd{lg/k]If<br />

lj?4 clxn] klg 5 . /fHo wd{;fk]If<br />

g} x'g'k5{ . ;dfhdf wd{sf] e"ldsf<br />

/xg' k5{ . ;dfhnfO{ g}lts dfu{bz{g<br />

ug{sf] nflu, dfgjLo d"No / dfGotfsf]<br />

nflu wd{sf] e"ldsf /xG5 . wd{ leq<br />

s]lx ljs[lt xf]nfg t/ ltgLx?nfO{<br />

;Rofpg' k5{ . Tolx eP/ d]/f] c8fg<br />

eg]sf] wd{lg/k]Ifsf] lj?4df wd{;fk]If<br />

x'g'k5{ eGg] xf] .<br />

) g]kfndf /fhtGq / lxGb' /fi6«sf] s'/f<br />

klg pl7/fv]sf] 5, o; af/] s] eGg<br />

rfxg' x'G5 <<br />

klxn] k[YjLgf/fo0f zfxn] g]kfn<br />

Plss/0f ug{ g]kfnL ;]gfsf] lgdf{0f<br />

u/] . pgL PSn}n] t g]kfnsf] Plss/0f<br />

;Dej lyPg / g]kfnL ;]gf v8f<br />

u/] . Tof] a]nfsf /fhf / ;]gf b'a}sf]<br />

lxGb' wd{;Fu ;DaGw lyof] / ;]gfsf]<br />

klxrfg g} lxGb' wd{;Fu hf]l8Psf] 5 .<br />

o;/L g]kfnsf] zfx j+zLo /fh;+:yf,<br />

g]kfnL ;]gf / lxGb' wd{n] g]kfnsf]<br />

klxrfg lbg] ePsf] x'gfn] g]kfnsf]<br />

klxrfg /fVgsf] nflu lo tLgj6f<br />

lrhx? xfdLn] 5f]8\g' x'Fb}g . s'g} g<br />

s'g} ?kdf lo tLg s'/fnfO{ xfdLn]<br />

hf]ufO/fVg' kg]{ /x]5 . lo s'/fx?nfO{<br />

x6fOlbg] lalQs} g]kfn b]z, g]kfn<br />

/xb}g, g]kfnsf] klxrfg /xb}g /<br />

g]kfn lrGg g;Sg] aG5 . clxn] lo<br />

tLg dWo] b'O{6f x6fO;lsPsf] 5 t/<br />

Tof] k'/} dl/;s]sf] eg] 5}g . lsgeg]<br />

clxn] klg ltgnfO{ dfGg] hgtf Tolt<br />

g} ;+Vofdf 5g\ . clxn] lxGb' wd{ /<br />

/fhtGq lglZqmo 5 eg] g]kfnL ;]gf<br />

s]xL ;lqmo /x]sf] cj:yf 5 . ca<br />

g]kfnnfO{ k"0f{ klxrfg lbgsf] nflu<br />

lo b'O{j6fnfO{ klg ;lqmo cj:yfdf<br />

Nofpg' k5{ . d}n] /fhf, lxGb' wd{,<br />

;]gfsf] kIfdf af]n]sf] xf]Og t/ lo<br />

tLgj6fnfO{ kmfNg' eg]sf] g]kfn kmfn]<br />

;/x xf] . hgo'4sf] a]nfdf d}n]<br />

dfcf]jfbLnfO{ ;dy{g u/]sfn] ;]gfn]<br />

lxhf] dnfO{ dfg{ klg vf]h]sf] lyof],<br />

h'g Tof] a]nf :jefljs} lyof] . x'gt<br />

d x/]s k|sf/af6 lo tLgj6fsf] lj/f]wL<br />

x'g'kg]{ xf] lg . To;a]nf dfcf]jfbLnfO{<br />

cft+ssf/L 3f]if0ff ul/Psf] lyof] .<br />

pgLx?nfO{ ;dy{g ug]{ d klg Tof]<br />

a]nf cft+sf/L g} x'Gy] . t/ d cfhsf]<br />

lbg;Dd s'g} /fhgLlts kf6L{sf] ;b:o<br />

ePsf] 5}g . d b]zeQm ePsf] x'gfn]<br />

d]/f] rf;f] /fi6«sf] nflu cyf{t g]kfn<br />

/ g]kfnL hgtfsf] nflu lz/f]k/ /xg]<br />

x'gfn] g]kfn /xgsf] nflu, g]kfnsf]<br />

ljlzi6 klxrfg /xgsf] nflu / g]kfn<br />

g]kfns} cj:yfdf /xgsf] nflu lo<br />

ltgj6f s'/f xfdLnfO{ rflxG5 eGg]<br />

s'/f ;a} g]kfnLn] a'em\g' k5{ . g]kfnsf]<br />

klxrfgsf] nflu s] s'/f rflxG5 eGg]<br />

s'/f xfdLn] ;f]Rg' k¥of] .<br />

) s] /fhtGq / lxGb' /fi6« x'g ;Dej<br />

xf]nf / <<br />

;Dej eg]sf] xfd|f] xftsf] s'/f<br />

eof] . xfdLnfO{ of] /fi6« rflxG5 ls<br />

rflxb}g < htf;'s} hfcf];, h];'s}<br />

xf];, ljb]zLn] lnP klg lnOof]; cyjf<br />

cGtjf{tf{<br />

s'g} ljb]z cfP/ oxfF zf;g u/f];\<br />

eGg] xf] ls xfdLnfO{ /fi6« rflxG5 ls<br />

rflxb}g eGg] k|Zg xf] . g]kfn rfxG5f}<br />

ls rfxb}gf}, g]kfnL eP/ afRg' 5 ls<br />

5}g, xfd|f] 5f]/f5f]/L ef]nL g]kfnL eP/<br />

afr'g eGg] xfdL rfxG5f}+ ls rfxb}gf}+,<br />

k|Zg t Tof] xf] . g]kfnsf] ljlzi6<br />

klxrfg g]kfndf sfod x'g'k5{ /<br />

ef]nLsf xfd|f ;GttLx? klg g]kfnL<br />

eP/ afr'g eGg] xf] eg] wd{ ;fk]If<br />

x'g'k5{ . lsgeg] /fli6«o klxrfgn]<br />

;a}nfO{ Ps agfpg] xf] . To;}n] Tof]<br />

klxrfg x6fpg] ljlQs} oxfF /fli6«o<br />

klxrfg s]lx klg x'Fb}g . Pstfsf]<br />

;"qdf s] n] afw]/ /fVg] < d}n] eg]sf<br />

lt tLgj6f s'/fx? gx'g] lalQs} oxfF<br />

s]lx klg /xb}g . s'g}klg /fhgLlts<br />

bn, g]tfn] xfdLnfO{ Pstfsf] ;'qdf<br />

afWg ;Sb}g .<br />

) b]zdf dw]z cfGbf]ng h:tf cg]s<br />

lsl;dsf cfGbf]ngx? eO/fv]sf 5g\,<br />

b]z ljv08glt/ hfg nfu]sf] xf] <<br />

/fli6«o klxrfg gx'g] ljlQs} xfdL<br />

/fi6«sf] af/]df ;f]Rg 5f]8\5f} . /fh;+:yf<br />

clxn] klg /x]sf] eP t/fO{sf] d'2f<br />

clxn] h;/L cfO/fv]sf] 5 To;/L<br />

cfpb}g lyof] eGg] dnfO{ nfU5 .<br />

To;n] b]znfO{ ljv08t lt/ nfG5,<br />

b]znfO{ 6'qmf6'qmf agfp5 / xfdL<br />

Pscfk;df n8fO{ u/]/ a:g] cj:yf<br />

cfp5 . t/fO{sf] s'/f dfq} xf]Og ef]nL<br />

c? w]/} s'/fx? klg cfp5g\ . xfd|f]<br />

/fli6« klxrfg s] df 5 eGg] s'/f<br />

oxfFsf hgtfx?, a'l4hLlj, g]tf, bn,<br />

;+rf/If]qnufot;Fu 5nkmn, ax; g}<br />

ePg . xfdLn] cfkm\gf] cfkm\gf] clwsf/sf]<br />

s'/fx? dfq} u¥of} . ;+ljwfg aGof] t/<br />

Tof] cem} klg ;a}nfO{ :jLsfo{ ePsf]<br />

5}g\ . oxfF s'g} s'/f klg c;Dej 5}g<br />

t/ xfdL g]kfnLx?df /fi6«sf] af/]df<br />

lrGtf b]lvb}g . b]zdf wd{lg/k]Iftfsf<br />

s'/f g]tf, bnx?n] ga'lemsg NofP .<br />

12 o'lg6L EjfO;


k[YjLgf/fo0f zfxsf lbJopkb]z<br />

/fi6«lgdf{0fdf ;jf]{Qd af6f]<br />

rGb|–;"o{ c+lst em08f kmx/fP/ k[YjLgf/fo0f zfxaf6 lxdjt\v08 g]kfnsf] cl:dtf /<br />

–bL3{/fh k|;fO{<br />

df}lntfnfO{ hLjGt /fVg] sfo{ ePsf] xf] . ljzfn g]kfnsf] l;h{gf x'g'eGbf cufl8 lxdjtv08sf] of] If]qdf y'k}|<br />

;–;fgf /fHox?df ljeflht lyP . k"j{df a|Dxk'q, klZrddf lxGb's'z, pQ/ s}nf; dfg;/f]j/ /<br />

blIf0f u|uf;Ddsf] e"efu xf]–lxdjtv08 .<br />

o'lg6L EjfO; 13


…ljzfn–g]kfnÚ–;d|fHojfbL zlQm;Fu<br />

le8]/ :yflkt ePsf] /fi6« xf] .<br />

cd]l/sf, hd{g, O6fnL, hfkfg nufot<br />

o:tf s}of}+ b]zx? cGwsf/df /x]sf<br />

cj:yfdf klg k[YjLgf/fo0f zfxsf]<br />

b'/bzL{ g]t[Tjaf6 a]nfotL ;fd|fHon]<br />

o;If]qnfO{ cfqmds gh/n] x]l//x]sf]<br />

a]nfdf of] lxGb' tyf af}4 e"ldnfO{<br />

PsLs[t ljzfn g]kfn l;h{gf ePsf]<br />

lyof] . rGb|–;"o{ c+lst em08f kmx/fP/<br />

k[YjLgf/fo0f zfxaf6 lxdjt\v08<br />

g]kfnsf] cl:dtf / df}lntfnfO{ hLjGt<br />

/fVg] sfo{ ePsf] xf] . ljzfn g]kfnsf]<br />

l;h{gf x'g'eGbf cufl8 lxdjtv08sf]<br />

of] If]qdf y'k}| ;–;fgf /fHox?df<br />

ljeflht lyP . k"j{df a|Dxk'q,<br />

klZrddf lxGb's'z, pQ/ s}nf;<br />

dfg;/f]j/ / blIf0f u|uf;Ddsf] e"efu<br />

xf]–lxdjtv08 . o;If]qdf zlQmzfnL<br />

a]nfotL ;fd|fHosf] cfFvf kl/;s]sf]<br />

cj:yfdf k[YjLgf/fo0f zfx h:tf]<br />

;k"t uf]vf{df ghlDPsf eP of] If]qsf]<br />

cl:dtf p;}a]nf u'ld;Sg] lyof] . …d]/f<br />

;fgf b'Mvn] cHof{sf] d'n's xf]Og,<br />

;a} hftsf] km"naf/L xf], ;a}nfO{<br />

r]tgf eofÚ eGg] k[YjLgf/fo0f zfxsf]<br />

lbJopkb]zn] ;Dk"0f{ g]kfnLx?nfO{<br />

pTk|]l/t u/fO/x]sf] 5 . k[YjLgf/fo0f<br />

zfxn] pQ/df 7"nf] /fi6« rLg / blIf0fdf<br />

7"nf]sf] aLrdf s:tf] s'6gLlt cjnDjg<br />

ug'{k5{ eGg] s'/f /fd|/L a'em]/ eg]sf<br />

lyP– …of] /fHo b'O{ 9'Ëfsf] t?n h:tf]<br />

/x]5 . rLgsf] afbzfx;Fu 7"nf] 3fxf<br />

-/fd|f] ;+jGw_/fVg', blifgsf] ;d'Gb|sf]<br />

jfbzfxl;t 3fxf t /fVg' t/ Tof]<br />

dxfrt'/ 5 . b]zsf dxfhgx? Xfd|f<br />

d'n'sdf cfof eGof b'lgofF s+ufn u/L<br />

5f8\5g\Ú eGg] k[YjLgf/fo0f zfxsf] slt<br />

b'b{bzL{ lyP eGg] s'/f clxn] blIf0fsf]<br />

rnv]naf6 :ki6 x'G5 .<br />

/fli6«otfsf] dfldnfdf g]kfnLx?<br />

14 o'lg6L EjfO;<br />

cToGt ;r]t 5f}+ . t/ b'Mvsf]<br />

s'/f 5 ls slyt hgo'4sf] gfddf<br />

k[YjLgf/fo0f zfxsf] zfnLs eTsfpg]<br />

s's[To ul/of] . /fli6«o PsLs/0fsf]<br />

dxfg o1sf] e|T;gf ug]{ s'sd{ ul/of] .<br />

/fli6«o Pstf lbj; / k[YjL hoGtL<br />

x6fpg] sfd eof] . o:tf] kl/l:ylt<br />

cfof] ls g]kfnLnfO{ oxLsf s]xL u2f/<br />

g]kfnLx?af6} 8/ eof] . g]kfnsf]<br />

PsLs/0f ePsf] a]nfb]lvg}+ g]kfnnfO{<br />

blIf0ftkm{af6 cg]sf}+ if8oGqx? ckgfP/<br />

lyrf]ldrf] ug]{ sfo{x? x'Fb}cfPsf<br />

lyP . tyflk xfdL g]kfnLx?n] ;uf}/j<br />

cfkm\gf] ;fj{ef}d klxrfg arfpg<br />

;dlk{t /lx/Xof}+ . k[YjLgf/fo0f zfxn]<br />

PsLs/0f u/]/ ljleGg hfthflt,<br />

wd{, e]ife"ifdf ljeflht g]kfnLx?nfO{<br />

Ps g]kfnL hfltdf kl/0ft u/fPsf<br />

lyP . g]kfnsf] PsLs/0f x'g'eGbf<br />

cufl8 g]kfnL efiff cg]sf}+ hftLo<br />

efiffx?sf] aLrdf cGt/efiffsf] ?kdf<br />

g]kfnL efiff Jofks eO;s]sfn]<br />

;a} g]kfnLx?sf] ;femf] ;/sf/L<br />

efiffsf] ?kdf :jtM ?kfGt/ eof] .<br />

k[YjLgf/fo0f zfxaf6 ljzfn g]kfnsf]<br />

PsLs/0fsf] ;Gbe{df o;If]qsf tdfd<br />

lxGb'–af}4x?nfO{ lkm/ËLx?sf] la?4<br />

;+u7Lt u/fpg uf]/vgfyaf6 sfgkm§f<br />

of]uLx? /ftL /ftL e"tk|]t eufpg<br />

km]/L nufpg] rf}tkmL{ v6fPsf] lyof] .<br />

sfgkm§f of]uLx?n] To;a]nf z+sf:kb<br />

lkm/ËL / cGo ljb]zL u'Ktr/x?sf]<br />

sxL st} ;lqmotf e]6]df uf]vf{sf<br />

/fhfnfO{ hfx]/ ug]{ uy]{ . km]/L nufpg]<br />

k/Dk/f cWofjlw k"j{df a|Dxk'q /<br />

klZrddf sfFu8f;Dd sfod g}+ 5 .<br />

To:t} 3/ 3/af6 x/]s g/gf/Lx?df<br />

;}lgs zlQm hfu/0f xf];\ eGgsf<br />

nflu vfF8f] hufpg] cleofgsf]<br />

yfngL ePsf] lyof] . vfF8f]nfO{ /fli6«o<br />

ufgsf] ?kdf d]nf jf cGo hfu[t<br />

:yn nufot lajfxx?df s07:t<br />

Oltxf;<br />

kf7 ug]{ ul/GYof] . vfF8f] hufpg]<br />

k/Dk/f cWofjlw g]kfnLx?n] lajfxsf]<br />

z'enugsf] a]nfdf hufOG5 .<br />

/fli6«o PsLs/0fsf] cleofgdf<br />

sf7df08f}+ pkTosf ljhokl5<br />

l;+x;fgdf cfl;g x'g'eGbf klxnf<br />

zfSo af}4j+zsL hLjLt s'df/Lsf]<br />

xftsf] l6sf nufP/ s'df/Lsf] kfpdf<br />

9f]u u/]/ dfq k[YjLgf/fo0f zfxn]<br />

/fhl;+xf;gdf a;]sf lyP . o;s'/fn]<br />

g]kfn clw/fHosf ;Dk"[0f{ wd{, hflt<br />

/ o;If]qsf] k/Dk/fnfO{ lz/f]w/ ug{<br />

;s]sf] af]w eof] . o;/L efjgfTds<br />

?kn] k[YjLgf/fo0f zfxn] ;fd, bfg,<br />

b08 e]bsf] gLlt lnP/ tdfd\ hft<br />

hftLnfO{ /fli6«o PsLs/0fsf] dxfoIfdf<br />

;dfxLt u/fO{ lxGb' / af}4sf] of]<br />

cflwsfl/s ynf]sf] /Iff u/]sf<br />

lyP . k[YjLgf/fo0f zfxn] g]kfnsf]<br />

PsLs/0fsf] ;Gbe{df oxfFsf a|fXd0f,<br />

If]qL, du/, u'?8, tfdf8, sfdL, bdfO{,<br />

;fsL{, ufOg], cflb ;Dk"0f{ hflt, wd{<br />

/ ;fd|bfox?sf] aLr ;Fw} ;dfg ;b\<br />

efj /fVg] u/]sfn] o;If]qsf ;a} yl/<br />

hfltx? k[YjLgf/fo0f zfx;Fu cToGt<br />

v';L lyP . /fli6«o PsLs/0fsf] ;Gbe{df<br />

g]kfnsf] ;Ldfgf k"j{df l6i6f gbL;Dd<br />

k'u]kl5 :Jf= Odfgl;+x RofDh'ªn]<br />

ls/ftsfnLg ljhok'/sf] Oltxf;df<br />

pNn]v u/]sf 5g\ ls lj=;+=!*#!<br />

;fpgdf –…xfdL ls/fta+z ;Twd{df dg<br />

/fvL uf]vf{j+z;Fu Ps}j+z eO{ ldNg]5f}+ .<br />

;fy} s'g} ljb]zLn] ltdLx?sf] /fhf sf]<br />

xf] / sxfF 5 < egL ;f]w]df xfdLx?sf]<br />

/fHo uf]vf{ xf], dxf/fh uf]vf{df 5g\<br />

/ xfdL uf]vf{j+zsf xf}+ egL hjfkm<br />

lbg]5f}+ .Ú o;af6 klg yfxf x'G5 ls<br />

g]kfnsf] PsLs/0f ePkl5 s'g}klg<br />

hflt y/n] k/b]zL jf bf];|f] bhf{sf]<br />

lgl/x| /}tL h:tf] eP/ zf;skIfaf6<br />

k]lnP/, cfFz'sf wf/f aufP/ v'lDrP/


a:g' k/]g . k[YjLgf/fo0f zfxn]<br />

g]kfnsf] PsLs/0f u/]kl5 ;a} /fHosf<br />

hflt hghftLx?sf] /Lltlylt,;+:s[lt,<br />

wd{, efiff / e]ife"iffnfO{ g]kfns} ;femf<br />

;DklQsf] ?kdf u|x0f u/]/ cfkm"n]<br />

lht]sf /fHox?df …hUuf dfly /}tLsf]<br />

clwsf/Ú eGg] k[YjLgf/fo0f zfxsf]<br />

gLlt ePsfn] s'g} hgtfdf c;+t'i7L<br />

lyPg .<br />

sltko n]vsx? eG5g\–<br />

k[YjLgf/fo0f zfxn] uf]vf{ /fHosf] la:tf/<br />

u/]sf] lyof] . t/ Tof] uf]vf{ /fHosf]<br />

la:tf/ geP/ lxjtv08sf If]qsf<br />

;–;fgf lxGb'/fHosx?sf] PsLs/0f g}+<br />

lyof] . uf]vf{, nDh'Ë, tgx', sf:sL,<br />

kfNkf, afO;L, rf}aL;L, dsjfgk'/,<br />

sf7df08f}+ nnLtk'/ eQmk'/ cflb ;a}<br />

lxGb'/fHox?sf] cj:yf cToGt gfh's<br />

ePsf] / c+u|]hn] o;If]qdf cfFvf<br />

uf8]/ cfqmd0f ug} cj:yf lyof] .<br />

ljqmd ;+jt\ !*)) df uf]vf{sf /fhf<br />

k[YjLgf/fo0f zfxn] agf/;sf] e|d0f<br />

u/]sf] cj:yfdf ljZjgfysf] d+lb/<br />

d';ndfg ;d|f6 cf}/+uh]jn] eTsfPkl5<br />

eUgfjz]ifsf] cj:yfdf g}+ lyof] .<br />

To;n] k[YjLgf/fo0f zfx ;fx|} lrlTtt<br />

lyP . ptf Oi6 Ol08of sDkgLn]<br />

ef/tsf ljleGg /fHodf lxGb' wd{ /<br />

;+:s[ltsf] gf; u/fP/ O;fO{ wd{ nfb\g<br />

lxGb'x?nfO{ cfqmd0f ug]{, dfg]{, d+lb/<br />

eTsfpg], wDSofpg] cg]sf} cTofrf/<br />

lkm/ËLx?sf] b]v]/ lxjtv08sf] of]<br />

If]q hf]ufpg k[YjLgf/fo0f zfxnfO{<br />

c+u|]hsf] cTofrf/ b]v]/ k|]/0ff lxdjt\<br />

v08sf lxGb'/fHox?nfO{ PsLs/0f ug]{<br />

hft[t u/fof] . g]kfnsf] PsLs/0f ug]{<br />

pb]Zoaf6 g}+ k|]l/t eP/ k[YjLgf/fo0f<br />

zfxn] agf/;af6 xftxltof/ agfpg]<br />

sf/vfgfsf] lg/LIf0f u/L xftxltof/<br />

agfpg] / dd{t ug]{ d';ndfg sfnLu9,<br />

s]xL xftxltof/ / d';gdfg of]4fx?<br />

;d]t uf]vf{df NofPsf lyP .<br />

ToxLsf/0fn] ubf{ g]kfnsf]<br />

PsLs/0fkl5 g]kfnsf] lxGb' af}4<br />

aLrdf wd{–sd{ gldn]tf klg d';ndfg<br />

/ lxGb'x? aLrdf slxn] c;fdf~h:otf<br />

cfPg / lxGb' tyf d;ndfg g]kfnsf]<br />

/fli6«otfsf] nflu plQs} akmfbf/<br />

5g\ . t/ O;fO{x? k[YjLgf/fo0f<br />

zfx;Fu ;+t'i6 lyPgg\ . pkTosf<br />

ljho ul/;s]kl5 k[YjLgf/fo0f zfxaf6<br />

sf7df08f}+ pkTosfaf6 O;fO{x?nfO{<br />

wkfPsf lyP . ToxL 8fxfn] O;fO{x?<br />

k[YjLgf/fo0f zfx / /fli6«o Pstf<br />

lbj;k|lt k|ltzf]w /fV5g\ . g]kfnsf]<br />

PsLs/0fkl5 Oltxf;df w]/} o:tf cz'e<br />

sf08x? 36]sf 5g\ . ;g\ !*!%–!^ sf]<br />

g]kfn;Fusf] c+u|]h o'4, s[lqd ;'uf}nL<br />

;+lw, !^( aif{ cufl8 ljqmd ;+jt\<br />

!()# ;fn c;f]h # ut]sf] sf]tkj{ .<br />

sf]tkj{df c+u|]hsf] 3'dfp/f] if8oGqdf<br />

km;]/ dxf/fgL /fHnIdLb]aLn] !()#<br />

c;f]h # ut] xg'dfg 9fsf sf]tdf<br />

;f/f ef/bf/x? e]nf u/fP/ cfkm|gf]<br />

5f]/fnfO{ /fhl;+x;fgdf /fVg c+u|]hL<br />

;}tfgx?sf] egfO{df nfu]/ ;Qfsf]<br />

nflu /utsf] vf]nf aUof], s}of} b]zeQm<br />

;k'tx?sf] xTof u/fOPsf] lyof] .<br />

To;/L g}+ @)&@ ;fn c;f]h # ut]<br />

sf]tjk{sf] lbgdf g}+ ef/tLo u'Ktr/<br />

;+:yf, o"/f]ksf O;fO{ /fi6«sf k|ltlglw,<br />

cd]l/sL u'Ktr/ ;+:yf ;LcfPsf]<br />

bafadf ;Qfsf] nflu sf+u|];, Pdfn],<br />

dfcf]jfbLn] !^( aif{sf] sf]tkj{ em}<br />

@)&@ ;fn c;f]h # ut]sf] ;+ljwfgsf]<br />

3f]if0ff u/]/ ljb]zLx?nfO{ v';L kfg]{<br />

ck/fw u/] .<br />

/fi6« lgdf{tf k[YjLgf/fo0f zfxsf]<br />

zfnLs eTsfpg], ;+:s[t ljZjljBfno<br />

hnfpg], ufO{ sf6]/ vfg], g]kfnsf]<br />

cl:dtf, klxrfg / /fli6«o Pstfsf<br />

Oltxf;<br />

cfwf/ :tDe eTsfpg]x? @)^#<br />

;fnkl5 ;Qfdf cfP/ of]hgfj4?kdf<br />

ljZjsf] Psdfq lxGb' clw/fHo,<br />

g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qfsf] d]?b08sf]<br />

?kdf :yflkt /fh;+:yf lj:yflkt<br />

u/]/ hj/h:t wd{lg/k]If, u0ftGq /<br />

;+3LotfnfO{ ;+ljwfgdf 3f]if0ff u/] .<br />

sf+u|];sf ;'zLn sf]O/fnf, Pdfn]sf<br />

v8\u cf]nL], Dffcf]jfbLsf k|r08 /<br />

afa'/fd e§/fO{ nufot kf6L{leqsf<br />

b]zb|f]xL g]tfx?n] b]zsf] cl:tTj dfly<br />

v]njf8ub}{ g]kfnsf] eljio cGwsf/<br />

agfPsf 5g\ . o;/L b]znfO{ ef}8Ldf<br />

xfNgvf]Hg] dWo]sf afa'/fd e§/fO{<br />

Ps x'g\ . pgn] ;+ljwfgdf wd{lg/k]If<br />

/ u0ftGq 3f]if0ff u/fPkl5 ef/tLo<br />

/fhb"t /lGht /fosf] lgb]{zg cg';f/<br />

g]kfnnfO{ O;fO{s/0f ug{ wfld{s<br />

o'4sf] e"d/Ldf b]znfO{ hfSg clxn]<br />

dfcf]jfbL kf6L{ / ;f+;b ;d]t Tofu]/<br />

O;fO{x?sf] wd{zfnfsf] ?kdf gofF<br />

zlQm gfds kf6L{ 3f]if0ff u/]sf 5g\ .<br />

afa'/fdsf] kf6L{sf] em08fdf O;fO{sf] qm;<br />

/flvPsf]af6 pgsf] b]zb|f]xL rl/qsf]<br />

o;}af6 e08fkmf]/ x'G5 . cTofrf/sf]<br />

k/fsfi7f gf3]kl5 w'/Laf6 kfk s/fpF5<br />

eGg] s'/f afa'/fd e§/fO{sf] sn+ssf]<br />

?kdf gofF zlQm b]lvb}5 . afa'/fd<br />

e§/fO{n] ef/tLo ;}tfg P;8Ld'gLsf]<br />

lgb]{zg / ef/tLo u'Ktr/ ;+:yf …/cÚ<br />

/ o"/f]ksf O;fO{ /fi6«x?sf] ;+/If0fdf<br />

pgn] cem} AjfF;fsf] h:tf] rfn lnP/<br />

klZrdfx?sf] k};fn] cfkm\gf] t'h's<br />

b]vfpg vf]h]sf 5g\ . gofF zlQmsf]<br />

gfddf afa'/fdn] a]lNhodaf6 % s/f]8<br />

kf|Kt u/]sf] cgnfOg va/af6 yfxf<br />

kfOof] eg] c? stfstfaf6 k};fsf]<br />

vf]Nff] aUb}5 xf]nf .<br />

Affa'/fdnfO{ dfcf]jfbL kf6L{ 5f]8fpg<br />

ef/tLo /fhb"t /lGht /fosf] bafa<br />

lyof] . @)^@ ;fn d+l;/ & ut] !@<br />

o'lg6L EjfO; 15


a'Fb] ;xdltdf ;lqmo e"ldsf v]Ngdf<br />

clxn]sf g]kfnsf /fhb"t /lGht /fo<br />

/ afa'/fd ;d]tsf] 7"nf] e"ldsf lyof] .<br />

lbNnLsf] !@ a'Fb] ;xdltsf] w]o g]kfn<br />

6'qmofP/ ef/tdf ufEg] if8oGqsf]<br />

v]n lyof] . g]kfnsf] PsLs/0f ePsf]<br />

a]nfb]lvg}+ g]kfnnfO{ blIf0ftkm{af6<br />

c+u|]hn] cg]sf}+ if8oGqx? ckgfP/<br />

lyrf]ldrf] ug]{ sfo{x? x'Fb}cfPsf lyP .<br />

ef/t :jtGq ePkl5 k|wfgd+qL g]x?n]<br />

klg g]kfnnfO{ ;tfpg] cg]sf}+ af6fx?<br />

vf]h]sf lyP . OlGb/f ufFwL, /fhLj<br />

ufFwLx?n] klg g]kfnnfO{ s'Fhf] agfpg<br />

cgsf}+ r]i6f u/] . @)^# ;fnkl5<br />

;f]gLof ufFwL ;lqmo ag]/ g]kfns}<br />

kf6L{sf u2f/ g]tfx?nfO{ k|of]u u/]/<br />

g]kfnnfO{ tx; gx; u/fpg vf]hLg\ .<br />

b]znfO{ o;/L of] ljs/fn cj:yfdf<br />

Nofpgdf Ps gDa/sf] n]08'ksf] ?kdf<br />

sfd ug]{ sf+u|];sf lul/hf k|;fb<br />

sf]O/fnf lyP eg] …/cÚsf akmfbf/ ;]js<br />

afa'/fd e§/fO{ g}+ x'g\ . k|r08, dfwj<br />

g]kfnx? eg]sf nx} nx}df x:tfIf/<br />

ug]{ nG7"x? dfq x'g\ . logLx?<br />

wd{lg/k]If, u0ftGq sfod ug{ @)^#<br />

;fnkl5 g}+ nfu]sf lyP . @)^# ;fnsf]<br />

hgcfGbf]ngkl5 afa'/fd e§/fO{,<br />

k|r08, dfwj g]kfn, s[i0f l;6f}nf,<br />

;'af; g]Djf8 nufotsf sf+u|];, Pdfn]<br />

/ dfcf]jfbLsf u2f/x? b]znfO{<br />

ef}8Ldf xfNg ;lqmo ag]/ g]kfnnfO{<br />

ljb]zLx?sf] v]nd}bfg agfPsf 5g\ .<br />

;dosf] s'/f xf] t/ logLx?nfO{ g]kfnL<br />

hgtfn] y'Sg]5g\, s73/fdf pEofpg]<br />

5g\ .<br />

@)^# j}zfv !! ut] /fhf<br />

1fg]Gb|;Fu & /fhgLlts bnsf] /fhtGq<br />

/fVg] ljifodf lnlvt ;xdlt ePsf<br />

;+emf}tfnfO{ wf]sf lbPsf] kl/0ffd cfh<br />

b]z ;+s6u|:t 5 . @)^# ;fn a}zfv<br />

!! ut] /fhf 1f]g]Gb|;Fu kfFr a'Fb]<br />

16 o'lg6L EjfO;<br />

lbJo pkb]z eg]sf]<br />

k[YjLgf/fo0f zfxn] efOef/bf/<br />

e]nf u/]/ lgb]{zg u/]sf ;+slnt<br />

?kdf k|sflzt ljrf/x?nfO{ lbJo<br />

pkb]z elgG5 .<br />

ltg} lbJo pkb]zx?nfO{ /fHon]<br />

l;4fGtsf] ?kdf nfu' ug{ ;s]df<br />

ToxL g}+ g]kfnsf] ;jf]{Qd<br />

dfu{bz{g x'g;S5<br />

;xdlt ePsf] lyof] . !_ …kl/jt{g<br />

@)$& ;fns} ;+ljwfgnfO{ 6]s]/ x'g],<br />

@_ lj3l6t k|ltlglw;ef k'g:[yfkgf<br />

ug]{, #_jxbnLo Joj:yf sfod /xg],<br />

$_ ;+j}wflgs /fhtGq sfod /xg], %_<br />

;a} ;xdlt Ps csf{df sfod /xg]Ú<br />

eg]/ pNn]v ul/Psf s'/fsf] cfwf/df<br />

>L % dxf/fhflw/fh ;/sf/af6 3f]if0ff<br />

eP/ To;}sf] cfwf/df hgcfGbf]ngsf<br />

g]tf lul/hfk|;fb sf]O/fnfnfO{<br />

/fhfaf6 gf/fo0flx6L /fhb/af/df<br />

;kyu|x0f u/fOPsf] lyof] . t/ dfwj<br />

g]kfnx? eG5g\– /fhf;Fu s'g} ;xdlt<br />

ePs} lyPg . t/ a'em\g]nfO{ of] s'/f]<br />

ulx/f] 5, ga'em\g\nfO{ 3/ 5]pd} klx/f]<br />

5 eg]sf] h:t} s] ;+emf}tf geO{ /fhfn]<br />

cfFvf lrDn]/ Tolt 7"nf] 3f]if0ff u/]sf<br />

lyP t < g]kfnsf] ;To s] xf] eg]<br />

k[YjLgf/fo0f zfxsf vnsx? /fhf<br />

/x];Dd g]kfnsf] ;fj{ef}d cl:tTjdf<br />

v]naf8 x'g ;St}g . of] s'/f<br />

ljb]zLx?n] a'em]sfn] g]kfnnfO{ cfkm\<br />

gf] sAhfdf /fVg g]kfnnfO{ u0ftGq /<br />

wd{lg/k]If 3f]if0ff u/fOPsf] xf] .<br />

b]zeGbf 7"nf] u0ftGq xF'b}g eGg]<br />

s'/f lul/hfk|;fb sf]O/fnf, dfqj<br />

g]kfn, afa'/fd e§/fO{, k|r08, s[i0f<br />

l;6f}nf, z]/axfb'/ b]pjf, emngfy<br />

vgfn, s[i0faxfb'/ dx/f h:tf ljb]zsf<br />

el/ofx?nfO{ s] yfxf < g]kfn ljZJjs}<br />

Oltxf;<br />

;fj{ef}d /fi6«x? dWo]sf] ;a}eGbf k'/fgf]<br />

j}lbs ;gftg lxGb' tyf af}4 e"ld<br />

xf] . oxL uf}/jdo k|lti7fnfO{ pRr<br />

/fVg xfdL g]kfnLx?sf] dgf]jndf<br />

slxn] klg sdL cfpg' x'Gg . ljzfn<br />

g]kfnsf] PsLs/0f ePsf] cj:yfdf<br />

k[YjLgf/fo0f zfxsf] b]zj;fgkl5<br />

klg g]kfnL ;]gfsf] dgf]jndf s'g]<br />

sdL cfPsf] lyPg . lj=;+=!*$( r}q<br />

z'Sndf g'jfsf]6 e}/jLsf] tfd|kqdf–<br />

æe}/jLsf] 7"nf] elQmefjn] c;na'l4<br />

k|s6 ePsf oL axfb'/ zfxn] oL<br />

afns /fhfnfO{ sfvdf /fvL rnfPsf]<br />

a]nfdf u+uf ;fFw nfu]sf]Æ eGg] pNn]v<br />

5 . o;n] jt{dfg cj:yfdf klg b]z<br />

arfpg k[YjLgf/fo0f zfxaf6 :yflkt<br />

jL/ g]kfnL ;]gfsf] TolQs} e"ldsf<br />

/lx/xg' k5{ . t;y{ jL/tf / ;fj{ef}d<br />

:jtGqtfsf] Oltxf; af]s]sf] g]kfndf<br />

xfdL h'g;'s} ljrf/wf/fdf ljeflht<br />

ePtf klg xfdL ;a}sf] ;xdltsf] s]Gb|<br />

k[YjLgf/fo0f zfxsf] lbJo pkb]znfO{<br />

agfpg ;Sg'k5{ . lbJo pkb]z eg]sf]<br />

k[YjLgf/fo0f zfxn] efOef/bf/ e]nf<br />

u/]/ lgb]{zg u/]sf ;+slnt ?kdf<br />

k|sflzt ljrf/x?nfO{ lbJo pkb]z<br />

elgG5 . ltg} lbJo pkb]zx?nfO{<br />

/fHon] l;4fGtsf] ?kdf nfu' ug{<br />

;s]df ToxL g}+ g]kfnsf] ;jf]{Qd<br />

dfu{bz{g x'g;S5 . k[YjLgf/fo0f zfxn]<br />

p;a]nf ;f]r]sf / b]v]sf s'/fx?<br />

clxn] klg plQs} ;fy{s 5g\ . p;a]nf<br />

k[YjLgf/fo0f zfxn] ljzfn g]kfnsf]<br />

PsLs/0f ug{ tbf?ktf gb]vfPsf]<br />

eP g]kfn eGg] b]zsf] gfd lgzfgf<br />

/xg] lyPg . /fi6« lgdf{tf k[YjLgf/fo0f<br />

zfxn] dfu{bz{g u/]sf ljrf/ lbJo<br />

pkb]znfO{ g}+ xfdL g]kfnLx?n] hlxn]<br />

klg ;xdltsf] cfwf/ agfP/ lx8\g<br />

;Sof}+ eg] g]kfnsf] ;fj{ef}d cl:tTj<br />

o'uo'ufGt/;Dd ;"o{ / rGb|df em}<br />

r+lsnf] /lx/xg] 5 .


n]v<br />

g]kfnLn] slt gof“ bnfn<br />

/fhfx?af6 zfl;t x'g] <<br />

lj Zj ;d'bfon]<br />

g]kfnnfO{ ;'Gb/ zfGt<br />

/ lxdfnsf] sfvdf cjl:yt ;+o'Qm<br />

kfl/jfl/s ;dfh Pj+ ljljw hft<br />

hflt wd{ / eflifssf] ldng ePsf]<br />

dfgljo ;Eotfsf] s]Gb| ;d]t ePsf]<br />

eg]/ ljZjsf ;d'bfox?n] g]kfnnfO{<br />

dfGg] u/]sf 5g\ / ;f]xL cg'?k<br />

g]kfndf ko{6sLo uGtAosf] ?kdf<br />

cfpg] u/]sf 5g\ . g]kfnsf] /fhgLlts<br />

cl:y/tfn] ubf{ d'n'ssf] pGgtL /<br />

k|ult x'g ;s]g . ;w} zf;s / zf;s<br />

j/Lk/Lsf JolQmx? df]6fpg] / hgtf<br />

;w} b'Anfpg] sfd ePsf]n] g]kfndf<br />

sof}+ k6s gfd dfqsf] /fhgLlts<br />

kl/jt{ eP t/ of] kl/jt{gn] g]kfn<br />

/ g]kfnLsf] enf] b]lvPg . o;y{<br />

g]kfnsf] s]lGb|s[t /fHo Joj:yf / ;f]<br />

;+u hf]l8Psf oGqx?n] u|fld0f If]qx?<br />

cuf8L p7fpg ;s]gg\ . oxL ;Gbe{df<br />

g]kfnsf] PsfTds /fHo Joj:yfsf]<br />

cGTo ug{ / g]kfNfL hgtfnfO{<br />

:jflwg ;fj{ef}d dfq xf]O{g clwsf/<br />

;';DkGg u/fpg Pj+ cfd"n kl//j{t<br />

ug]{ p2]Zon] g]skf–dfcf]jfbLn] !)<br />

jif{ hgo'4 u¥of]{ / To;nfO{ ;lx<br />

nf]stfGqLs ljlw / dfGotfdf Nofpg<br />

;ft bnx?n] zflGtk"0f{ tl/sfn] !(<br />

lbg] ;o'+Qm hgcfGbf]ng u/]/ aGb'ssf]<br />

/fhgLltsnfO{ cGTo u/L g]kfnL<br />

hgtfsf] ;femf Ph]08f ;+ljwfg ;efsf]<br />

lgjf{rg u/] . t/ ;+ljwfg lbg ;s]gg\ .<br />

Toltdfq xf]Ogg\ bnx? leq}af6 /fli6«o<br />

;/sf/ ;d]t u7g ug{ c;kmn<br />

eP . b]znfO{ jf:tljs c/fhstf<br />

lt/ ws]Ng' eGbf gofF ljsNksf ;fy<br />

k|d'v /fhgLlts bnx?sf] ;xefuLtf<br />

/ blIf0flt/sf] ;xof]u ;dy{gdf<br />

k|wfgGoflw;nfO{ clGtl/d r'gfjL<br />

– /fdz/0f kf08]<br />

;/sf/sf] cWoIf agfOof] . o;df<br />

zQmLk[ysLs/0fsf l;4fGt ljkl/t /<br />

nf]stfGqLs d"No / ljlwsf] ljkl/t<br />

r'gfjL ;/sf/ agfP/ k|d'v /fhgLlts<br />

bnn] 7"nf] uNtL u/] dfq xf]O{g hf]<br />

zlQm z;:t o'4 u/]/ cfPsf] dfcf]jfbL<br />

nufot ## bnLo df]rf{nfO{ ;xeflutf<br />

gu/fO{sg} ;}lgs kl/rfng u/]/] r'gfj<br />

u/fO{of] . o;n] k'gM b]zdf csf]{ ljb|f]x<br />

z'? x'g] b]lv/x]sf] 5 . To;df lxhf]<br />

;+u} n8]/ cfPsf g]skf dfcf]jfbLs}<br />

cGt/ lj/f]w / uNtLn] ubf{ cfh ljb]zL<br />

zlQmx?sf] n}O n}df k'gM b]zdf ljb|f]x<br />

u/fpg] / hj{h:t o'4df ws]Ng] sfd<br />

x'b}5 . o;n] jf:tjdf k|ltqmflGtsf<br />

?k lng] l:ylt b]lvb} 5 . g]kfnsf]<br />

/fhlglt lzgfl/of] x]bf{ alu{o tyf<br />

If]lqo pQlk8g dfq} hf]l8Psf] 5}g .<br />

g]kfnsf] e"–/fhlglt Pj+ ;f+:s[lts<br />

If]qdf o;n] 7"n} dxTj lnO{/x]sf]<br />

5 . o;sf k5fl8 klZrd]x?sf] v;<br />

;Eotf dfq xf]O{g lxdjt\ v08sf]<br />

;fF:s[ltssf]<br />

hunfO{<br />

eTsfpg]<br />

Pj+d cfkm\<br />

gf] lsirLog<br />

;f];fO{6LnfO{<br />

:yflkt ug]{<br />

v]n t 5b} 5<br />

l5d]sLx?sf]<br />

s7k'tnL<br />

agfpg] /<br />

g]kfnnfO{<br />

;w}+ blIf0f<br />

b]lv pQ/ n]<br />

tfgftfg ug]{<br />

g]kfnsf] k|ult x'g glbg] g]kfn cufl8<br />

a9\g vf]Hof] eg] ;w} lgx'F vf]Hg] /<br />

g]kfnnfO{ tn emf/L/xg] l5ld]sLx?sf]<br />

v]ndf g]kfn kml; ;Sof] . o;df<br />

g]kfnsf] s'g} klg g]t[Tj Pj+d<br />

/fhlglts bnx? b]znfO{ agfpg] /<br />

b]znfO{ pRr kfg]{ dfu{ lgb]{zg lbg]<br />

ePgg\ . g8/fP/ eGg] xf] eg] v;<br />

;fd|fHo lj36g kZrft g]kfndf h]<br />

h;n] xfjfbf/L ?kdf Oltxf; agfP<br />

klg g]kfn ljb]zLsf] sf]nf]nfOh]zg<br />

ePs} 5 . o;}n] k[YjLgf/fo0f zfxsf]<br />

@ c9fO{ ;o jif{sf] Oltxf;nfO{<br />

clt /lGht b]vfP klg g]kfn v;<br />

;fd|fHo Pj+d ls/fFt /fHojf6 b]lv<br />

ljzfn lyof] . clxn] Oltxf; eg]sf]<br />

! 8]8 ;o jif{sf] x'g ;Sb}g . t/<br />

e/f}6] Oltxf;sf/ b]lv 7u a'l4lhjL<br />

Pj+d b]zsf] lbubz{g tyf eljio<br />

b[li6 gePsf Jofkf/L g]tfx?sf] e|d<br />

/ zJbhfndf g]kfnsf] jf:tfljs<br />

hgtfsf] clwsf/, hgtfsf] rfxfgf<br />

g]kfnnfO{ ;d[l4 agfpg] af6f] Pj+d<br />

To;sf] hug} eTsfpg] sfd ePsf]<br />

5 . ;To tYo ;Rrf / jf:tljstfdf<br />

cfwfl/t eP/ n]vg p7fg ug]{ 7fpFdf<br />

oxfFsf bf]xf]/f] tna vfg] hgtfnfO{<br />

;w} e|d 5l//xg] n]vs, kqsf/<br />

Pj+d a'l4lhjLsf] ljifodf klg xfdLn]<br />

uDeL/ k|Zg p7fpg] ;Sg'kb{5 . h]xf];<br />

gofF kl/jlt{t /fhlglts cj:yfdf<br />

o'lg6L EjfO; 17


]zL tyf ljb]zL zlQmx?sf] andf<br />

;+ljwfg ;efsf] r'gfj t eof] .<br />

To;df klg ;]gf d}bfgdf ptf/L ;s]<br />

kl5 / hj{h:t ;fy dtbfg xfNg<br />

nufPkl5 clxn] ^)–&) k|ltzt dt<br />

v:of] elgPklg oyfy{tdf 8/ /<br />

qf;n] ePsf] xf] . t/ Tof] r'gfjsf]<br />

kl/0ffdn] l/Qm ePsf] hgk|ltlgwL nfO{<br />

tfTsflng sd{rf/Lx?sf] ;/sf/af6<br />

hgk|ltlglwx?sf] xftdf cfpg] sfd<br />

t cjZo ePsf] 5 . To:df cGt/fli6«o<br />

;d'bfo, nf]stfGqLs k4ltnfO{ dfGg]<br />

;d'bfon] v'zL JoQm u/] klg g]kfnsf]<br />

e' /fhgLltnfO{ cfkm\gf] ks8df lng<br />

vf]h] klg To; cj}wflgs ;/sf/n]<br />

u/fPsf] r'gfj a}wflgs dflgg<br />

;lsGg . ca ## blno /fhgLlts<br />

df]rf{n] h'g r'gfjnfO{ jlx:sf/ u¥of]<br />

To:df pgLx? of] ;+ljwfg ;efnfO{<br />

cfvfF lrDn]/ tfnL xfGg] / sxL<br />

st} b]zL ljb]zLsf] 8n/ / ef?sf]<br />

em'sfjdf t nfUg] x'g sL eGg] z+sf of]<br />

k+lQmsf/nfO{ nfuL /x]sf] 5 . d Pp6f<br />

pbfx/0f lbg rfxG5' ljZjsf] t]>f]<br />

d'n's hf] ul/a / ;d:of;+u ufFlhPsf]<br />

x'G5 . To:tf] d'ns'sdf ax'jfn / ax'<br />

l;:6dsf] /fhlglts df]8n cfjZostf<br />

x'b}g o:sf nflu xfdLn] dn]l;ofsf]<br />

pbfx/0f lng ;S5f} . 8f= dDdb<br />

dl;gn] dn]l;of jflx/ /x]sf ;Dk"0f{<br />

dn]l;ogx?nfO{ cfkm\gf] b]zdf a;]/<br />

b]zsf] lgdf{0f Pj+d pTkfbgdf nufpg<br />

cfJxfg u/] / ;a} dn]l;ogx? cfkm\<br />

gf] b]zdf a;]/ b]zsf] lgdf{0f / pGglt<br />

u/] t/ xfd|f] b]zdf lbgx'F lbg ;Ifd<br />

g]kfnLx? ljb]z lgdf{0fsf nfuL nfvf}<br />

jflxl/G5g\ . g]kfnsf] jf:tljs >d<br />

zlQmx? ljb]zLsf] ;]jfdf k|0ffd ePsf<br />

5g\ . o:tf] zf;s / /fHo ;+rfng<br />

k|bltdf d}n] b]v]sf s'g} zf;s b]lv<br />

g]t[Tj;Ddsf JolQmjf6 d]/f] b]z agfpg'<br />

k5{ eg] / :jfledfgsf zAb gkfpFbf of]<br />

k+lQmsf/ cfkm}nfO{ lwsf5{ . o:tf] 7u<br />

/ j]OdfgLk"0f{ x/]s If]qdf sf]nf]/fO{h]zg<br />

eO{;s]sf] cj:yfdf d of] b]zsf] zf;s<br />

x'F of of] b]zsf] /fhlglt g]t[Tj u5'{ eGg]<br />

18 o'lg6L EjfO;<br />

s'g} klg bn of zf;sx?nfO{ nHhfaf]w<br />

x'g' kg]{ xf] . t/ nfh} gkrfP/ lgw{Ss<br />

?kdf af]Ng] s/fpg], n]Vg] To;}df cfkm\<br />

gf] dfgf] vfP/ hgtfsf] u'0fufg ufpg]<br />

k]zf g} bnfnL eO{ ;s]kl5 s;sf] s]<br />

nfU5 < lj8Dagf d}n] w]/} of] b]zsf] nflu<br />

cleofg u/] w]/} n]Vo] t/ d s;}sf] e/f}6]<br />

eOg d s;}sf] ulNtdf cfO{g g]kfndf<br />

/fd|f] sfd ug]{ dfG5] cufl8 ga9gfsf]<br />

sf/0f ;ltn] ;/fk]sf] eg]sf] s'/f xfd|f]<br />

g]kfnL pvfg ;+u ldn] h:tf] dnfO{<br />

dx;'; ePsf] 5 . of] ;bGe{ d}n] lsg<br />

k|:t't u/]sf] eg] g]kfndf Pp6f /fhfnfO{<br />

lsgf/f nufO{ ca bz /fhf hGdfpg]<br />

sfd eof] . lt /fhfx? ljb]zLsf e/f}6]<br />

/ bnfn eP of] ljifo g} dxTjk'0f{ xf].<br />

lo Jofkf/L /fhf eGg] x?nfO{ hgtfsf]<br />

dxf/fhf cfjZostf lyof] . t/ hgtfsf]<br />

dxf/fhf eOlbPsf] eP h;n] g]kfnL<br />

l/kf]6{<br />

hgtfsf] x/]s clwsf/;+u n8\lyof] /<br />

g]kfnL hgtfnfO{ cfTdf lge{/ agfpg]<br />

lyof] . / g]kfn /fi6«nfO{ :jfledfg<br />

;fj{ef}d agfp lyof] Pj+d xfd|f] d'n'snfO{<br />

ljb]zLx?sf] /fhlglt k|of]zfnfsf] If]qjf6<br />

d'Qm u/Yof] . oxL vf]hLdf d h:t} w]/}<br />

dfG5]x? nflu /x]sf 5g\ . lj8Dagf<br />

JolQm eGbf klg /fhlglts bnx? g}<br />

o:tf] hgtfsf ;fj{ef}d /fhfsf] vf]hL<br />

ug'{ kg]{ lyof] t/ /fhlgts bnx?<br />

eg] Pj+d g]t[Tj ug]{ x? ;a} bnfn eO{<br />

;s]kl5 ca gofF t/Lsfjf6 ls ljb|f]x<br />

ug'{ k¥of] ls t ljb]zLx?sf e/f}6]x?nfO{<br />

5f]8L lbg' k¥of] . cfb/0fLo kf7s ldq<br />

/fhlglts g]t[Tj ug]{ ldq tkfO{ cfkm}<br />

5'6\ofpg' xf];\ xfdL clxn] s'g cj:yfdf<br />

5f} . xfd|f] eljio s] x'G5 . of] :ju{ e"ld<br />

lsg g/s e"ld aGb}5 . o;}n] of] n]vsf]<br />

k|ltlqmof lbg cg'/f]w ub{5 .<br />

g]kfn ;/sf/<br />

;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno<br />

:yfgLo k"jf{wf/ ljsf; tyf s[lif ;8s ljefu -DOLIDAR_<br />

ljs]Gb|Lt u|fdL0f k"jf{wf/ tyf hLljsf]kfh{g<br />

;'wf/ sfo{qmd<br />

Decentralized Rural Infrastructure<br />

and Livelihood project<br />

DRILP-AF<br />

k[i7e"ldM o; DRILP-AF cfof]hgf b]zsf] clt b'u{d Pj+ ljkGg ;d'bfox?sf] afx'No<br />

ePsf] !* lxdfnL tyf pRr kxf8L lhNnfx?, tfKn]h'ª, ;f]n'v'Da', cf]vn9'+uf, /fd]5fk,<br />

uf]/vf, ndh'ª, afUn'ª, DofUbL, hfh/sf]6, 8f]Nkf, h'Dnf, x'Dnf, d'u', sflnsf]6,<br />

aemfª, afh'/f, a}t8L / bfr'{nfdf cfof]hgf ;+rfng ul/Psf] 5 . of] sfo{qmd Pl;ofnL<br />

ljsf; a}+ssf] C0f tyf cg'bfg ;xof]u, :jL; ;/sf/ ljsf; ;xof]u lgof]usf] k|fljlws<br />

;xof]u, cf]lkm8 tyf g]kfn ;/sf/, lhNnf ljsf; ;ldlt / nfeu|fxL ;d'bfox?<br />

;d]tsf] ;xeflutfdf ;+rfngdf /x]sf] 5 .<br />

cfof]hgfsf] cjlw M lj=;+= @)^* b]lv lj=;+= @)&#, % jif{<br />

cfof]hgfsf] nIo M u|fdL0f ;8s lgdf{0f – @)) ls=ld= -gofF ;8s_, ;8s k'gM lgdf{0f–<br />

^) ls=ld=, emf]n'·] k'n lgdf{0f–^,%)) ld6/, ;fd'bflos k"jf{wf/ lgdf{0f– @%) uf]6f,<br />

/f]huf/L >[hgf–$& nfv >d lbg, cGo cfod"ns tyf ;Lkd"ns tflnd ;~rfng ug]{ .


n]v<br />

Jofjxfl/s / Jofj;flos lzIff cfjZos<br />

cfh b]zdf ljsf;sf nflu<br />

w]/} lsl;dsf of]hgfx?,<br />

sfo{qmdx? tyf ah]6sf s'/fx?<br />

eO/x]sf] 5 . t}klg ;d:ofx? sd<br />

ePsf] 5}g . /f]huf/Lsf ;d:of,<br />

;fdflhs / cfly{s ;d:of tyf<br />

;'/Iffsf ;d:of lbgk|lt lbg ljs/fn<br />

x'Fb} uO/x]sf] b]lvG5 . cflv/ of]<br />

lsg eO/x]sf] 5 . ;d:ofnfO{ cWoog<br />

ljZn]if0f cyf{t 8fOgf]l;; ug{ h?/L<br />

5 . cfh klZrdf d'n'sx?n] a'4sf]<br />

lzIffaf6 k|z:t nfe lnO/x]sf 5g\ .<br />

;fdflhs–cfly{s cj:yfdf w]/} k|ult<br />

ePsf] 5 . t/, xfdL cfw'lgs lzIffsf]<br />

rk]6fdf k/]/ tn uO/x]sf 5f}+ .<br />

;/sf/n] /fd|f] of]hgf / ah]6 tyf<br />

sfo{qmdnfO{ /x]sf] 5 . k|z+;gLo klg<br />

5 t/ vf]O{ b]lvg] lsl;dsf] glthf t<br />

cfO/x]sf] 5}g lsg <<br />

oL ;a} ;d:ofsf k5fl8 d"n ;d:of<br />

xf] plrt / ;do ;'xfpFbf] Jofjxfl/s<br />

lzIffsf] cefj . a'4 lzIff g} o:tf]<br />

lzIff xf] h;df ;fdflhs–cfly{s<br />

ljsf; l56f] x'G5 / of] Jofjxfl/s<br />

tyf /f]huf/Ld"ns lzIff xf] . ;/sf/L<br />

hflu/df lge{/ x'g' kb}{g . cfh a'4<br />

lzIffnfO{ aª\UofP/ af6f] la/fPh:tf]<br />

ul/lbPsf] 5 . a'4sf] a]nfsf] ;f6Lk'q<br />

/ dxfdf}bunfg dxfsZok h:tf<br />

lzIfsx? lyP / af}4 lzIffdf cfslif{t<br />

eP . ;f6Lk'q t wd{sf ;]gfklt /<br />

gfos eg] klg x'G5 . To;}n] a'4sf]<br />

a]nfsf] ;fdflhs / cfly{s cj:yf<br />

Psbd pTs[i6 cj:yfdf lyP . ;d:of<br />

sd lyP, ;dfgtf lyP .<br />

cfh x/]s If]q k|b"lift 5g\ .<br />

e]befj, l6sfl6Kk0fL / cfnf]rgf a9L<br />

5g\ . of] lsg eO/x]sf] 5 < o;sf]<br />

sf/0fx? 5g\ . ;dfh g} lj/fdL 5 /<br />

a]/f]huf/L 5 . cfly{s cj:yf hl6n<br />

5g\ . /f]huf/d"ns lzIff 5}g . ;a}<br />

;/sf/sf] ;|f]tdf lge{/ x'g rfxG5g\<br />

/ geP kl5;d:of / ;'/Iffsf s'/f<br />

cfpF5 . dflg; sfd g kfPkl5 unt<br />

lbzflt/ nfU5 . a'4sf] a]nfsf] lzIff<br />

Psbd} /f]huf/d"ns lzIff lyof] . cfh<br />

Ps 3/ Ps /f]huf/Lsf s'/f u5f}{+ t/<br />

s] o;af6 ;d:of ;dfwfg eof] < eP<br />

5}g . ljsf; s] xf] ;f]Rg'k¥of] lg .<br />

;d:ofx?sf s]xL of]hgf<br />

tyf pkfox? M<br />

a]/fhuf/LM cfh b]zsf ^*Ü<br />

hgtf s[lifdf lge{/ 5g\ . s] pgLx?<br />

cfTdlge{/ x'g ;s]sf 5g\ < afFsL<br />

a]/f]huf/ ljb]zlt/ knfog 5g\ .<br />

t/fO{–dw]zsf o'jfx? k|foM ljb]lzg<br />

afWo ePsf 5g\ . vf8L d'n'slt/<br />

knfog 5g\ . cfly{s cj:yf t s]xL<br />

;k|]sf]–;'w|]sf] b]lvG5 t/ ;fdflhs<br />

cj:yf ljs/fn / eofjx aGb} uPsf]<br />

5 . k|To]s b}lgs ;dfrf/n] o;nfO{<br />

k'li6 ub{5 . b]zsf hgzlQm knfog<br />

eP/ b]zsf ;fdflhs–cfly{s cj:yf<br />

/fd|f] eof]÷ePg . To;}n] ljsNk /<br />

cfkm\g} ;|f]t ;fwg lzIff / tflndsf]<br />

Joj:yf u/]/ cfTdlge{/ x'g'kb{5 .<br />

s[lif afx]s klg a'4sf] a]nfdf snf<br />

/ ;Lksf] ljsf; k|z:t ePsf]<br />

lyof] . To;a]nfdf Joj;fosf nflu !*<br />

– 8f= z+s/nfn rf}w/L<br />

lsl;dsf ;Lk÷snf lyP . To:t}, s[lif<br />

/ cGo;Fu @% lsl;dsf ;Lk÷snf<br />

lyof] .<br />

dlxnf / k'?if b'j}sf nflu<br />

;Lk÷snfsf] tflnd cyjf 1fg clgjfo{<br />

lyof] . ;a} cfTdlge{/ lyof] . skf;s}<br />

s'/f u/f}+, k|z:t skf; pTkfbg x'GYof]<br />

/ sk8fdf s6fO{b]lv a'gfO{ / Jofkf/df<br />

cfTdlge{/ lyof] . 3/–3/df rvf{ /<br />

;'tf sf6\g] d]l;g / sk8f agfpg]<br />

sf/vfgf lyof] . s[lif / kz' Joj;fo<br />

klg pGgtzLn cj:yfdf lyof] .<br />

jf:tjdf eGg] xf] eg] cfh klg<br />

sf7df8f}+ pkTosfsf k'/fgf ;d'bfo<br />

g]jf/–zfSo cflb a'4 lzIffsf] /fd|f]<br />

k|of]u u/]sf 5g\ / To;}n] pgLx?sf]<br />

cfly{s cj:yf /fd|f] 5 . ;a} ;/sf/L<br />

hflu/df lge{/ x'Fb}g . snf–;Lkdf wgL<br />

5g\ . 3/–3/df s/sf/vfgf, s'6L/,<br />

pBf]u, n3' pBf]u, wft'b]lv sk8f,<br />

sfuh, x]G8Lqmfkm\6 cflb pGgtzLn<br />

cj:yfdf 5g\ . oxfFsf k'/fgfjf;L<br />

jf:tjdf a'4 lzIffsf] Jofjxfl/s /<br />

Jofj;flos 1fg /f]huf/Lsf nflu<br />

ztk|ltzt ckgfPsf 5g\ . s[lif<br />

klg pgLx?sf] /fd|} 5 . vf;u/]/<br />

t/sf/L v]tLsf] Joj;fodf hfkfg /<br />

Oh/fonn] klg xft ldnfpg ;Sb}g .<br />

n]vs o; If]qsf] klg lj1 / bIf klg<br />

ePsf]n] o;nfO{ phfu/ ug{ vf]h]sf]<br />

xf] . ufGwLn] klg cfTdlge{/tfsf nflu<br />

rvf{ k|of]u lsg u/]sf] huhfx]/ g} 5,<br />

;do ;fk]If 5 .<br />

cfoft lgof{t M g]kfn s[lif k|wfg<br />

b]z x'Fbfx'Fb} cfh v';f{gL, a];f/b]lv<br />

o'lg6L EjfO; 19


n]v<br />

lrgL tyf b'whGo kbfy{sf] cfoft<br />

x'G5 . dl§t]n, k]6«f]n cfoft x'g' t l7s<br />

5 t/, wfuf] klg cfoft ub{5f}+ . l;of]<br />

agfpg ;lsb}g kmnfdsf] vfgL 5}g<br />

t/ wfuf] t s[lif pTkfbgaf6, skf;af6<br />

x'g] xf] s]n] /f]Sof] xfdLnfO{ . kmnkm"n<br />

k|z:t 5g\ / t/ h'; agfpgsf nflu<br />

ef/t / cGo b]zdf lge{/ eOG5 .<br />

lrgL klg cfoft x'G5 . s] pFv'sf]<br />

nflu hUuf ;|f]t / ;fwg 5}g < a'4sf]<br />

a]nf s[lif cf}hf/ / pks/0f lgof{t<br />

x'Gy] t/ Tof] cj:yf 5}g cfh . zfSo<br />

/fHodf l;Ssfsf] cfkm\g} sf/vfgf<br />

ltnf}/fsf]6 b/af/ sDKn]S;df lyof] .<br />

Tof] a]nfdf Jofj;flos lzIffdf ax't<br />

hf]8 lyof] . dlxnf / k'?if b'j}n] lax]<br />

ug'{ cufj} Jofj;flos lzIffsf] tflnd<br />

glnO{ / ;Lk÷snfsf] 1fg geO{ lax]<br />

x'Fb}gYof] . oxfF;Dd ls :jod\ lax]<br />

ug'{ cufj} a'4nfO{ klg ;Lk÷snfdf<br />

cfjZos 1fg xfl;n ug'{k¥of] . To;}n]<br />

Tof] a]nf slknj:t' /fHo pGgtzLn<br />

cj:yfdf lyof] .<br />

cfls{6]Sr/M<br />

a'4sf] a]nfdf ;]s'n/ cfls{6]Sr/ /fd|f]<br />

cj:yfdf lyof] .<br />

s_ 3/sf] of]hgf :yfgLo ;fwg<br />

;|f]taf6 .<br />

v_ gu/ of]hgf<br />

u_ gu/ of]hgf ljleGg k|sf/sf<br />

;8sx?<br />

3_ kmf]Ns of]hgf -;d'bfosf] of]hgf<br />

a;f]af;_<br />

ª_ 9nsf] of]hgf<br />

r_ vfg]kfgLsf] of]hgf . cflb k|z:t<br />

lyP . 3/]n' j:t'x? :yfgLo<br />

;|f]t ;fwgx?af6 b}lgsL k|of]udf<br />

cfpFy] .<br />

pBf]u–Jofkf/M a'4sf] a]nfsf]<br />

pBf]u–Jofkf/ klg /fd|f] cj:yfdf<br />

lyP . s[lifaf6 k|z:t pBf]u x'Gy] .<br />

l;FrfOsf] /fd|f] k|aGw lyof] . jf0fu+uf,<br />

t]nf/ gbL, gf/fo0fL gbL cflb a'4sf]<br />

a]nfsf] gbLdf cfpF5 . 3/]n' pBf]u,<br />

skf; pBf]u, wft' pBf]u, s:d]l6s<br />

pBf]u, ;]/flds / kf}tL pBf]u /fd|f]<br />

cj:yfdf lyof] . lgof{t x'GYof] .<br />

;fdflhs cfjZos ;'/IffM ;fdflhs<br />

;'/Iffsf nflu Go"gtd\ vr{ / ah]6sf]<br />

Joj:yf x'g}kb{5 . t/, o;df a9L<br />

nufgL / vr{ eO/x]sf] dx;'; x'G5 .<br />

o;sf] ;§f a9L vr{ / nufgL a9L<br />

pTkfbgdf x'g'kb{5 . pTkfbgsf nflu<br />

pTkfbsTj ;fdu|L ;fwg ;|f]tx?df<br />

vr{ a9L / nufgL h:t} dnvfB,<br />

g]kfn ;/sf/<br />

lhNnf hg:jf:Yo sfof{no<br />

nlntk'/<br />

aLp, l;FrfO, cf}hf/ pks/0f, cf}ifwL<br />

/ k|ljlw / tflnddf a9L vr{ /<br />

nufgL x'g'kb{5 . ;fwg;|f]t /<br />

/f]huf/sf] Joj:yf ePdf ck/fw /<br />

;'/Iffsf] ;d:of :jtM sd x'Fb} hfG5 .<br />

oxfF ef]s / ul/aLsf sf/0f ;'/Iff<br />

;d:of x'G5 . gf]a]n k'/:sf/ lah]tf<br />

8f= cna6{ cfOG;6fOg h:tfn] klg<br />

a'4 lzIffnfO{ j}1flgs lzIffsf] ?kdf<br />

lnP / To;nfO{ hgtfsf nflu cfly{s<br />

pTkfbg / pTkfbsTjsf] ?kdf k|of]u<br />

u/]df /fd|f] x'g]5 eGg] ;'emfj lbPsf<br />

lyP . To;}n] cfh ;fdflhs–cfly{s<br />

cj:yfdf ;'wf/ tyf ljsf;sf nflu<br />

a'4 lzIffsf] Jofjxfl/s / Jofj;flos<br />

lzIffdf hf]8 lbg' cfjZos 5 .<br />

w'd|kfgsf] w'jf“n] tkfO{sf] jl/kl/<br />

sf] dflg;nfO{ klg c;/ k5{<br />

‣ w'd|kfgsf] w'jfFn] tkfO{sf] jl/kl/sf dflg;x?<br />

Zjf;k|Zjf; dfkm{t leq lnG5g\ . w'd|kfg ug]{<br />

JolQmx?df b]lvg] /f]ux? h:t} M kmf]S;f]sf] SofG;/ tyf d'6'sf]<br />

/f]u oL JolQmx?df klg b]lvg ;S5 .<br />

‣ kl/jf/sf ;b:on] w'd|kfg jf ;"lt{ ;]jg u/]df<br />

afnaflnsfn] klg b]vfl;sL u/L cDdnL aGg ;S5 .<br />

‣ ;fdfGotof w'd|kfg ug]{ 3/df x's]{sf aRrfx?df<br />

lgdf]lgof, a|f]ª\sfOl6;, bd, sfg kfSg] h:tf /f]u tyf<br />

;d:ofx? x'g] ;Defjgf a9L x'G5 .<br />

20 o'lg6L EjfO;


l/kf]6{<br />

afn>dsf] 8/nfUbf] tYof+s<br />

cGt/f{li6«o >d ;+u7gsf]<br />

lgs[i6 afn>d lgd"{ng;DaGwL<br />

dxf;lGw g+ !*@ nfO{ cg'df]bg<br />

u/]sf] :d/0fdf x/]s jif{ !@ h'gnfO{<br />

afn>dlj?4sf] ljZj lbj;sf] ¿kdf<br />

ljZjel/ g} dgfOg] ul/G5 . o;}<br />

;Gbe{df ljut jif{x¿ em}F o; jif{ klg<br />

!@ h'gnfO{ …pTkfbg tyf cfk"lt{ z[ª\<br />

vnfdf afn>dsf] cGTo u/f}+M of] xfdL<br />

;a}sf] ;/f]sf/ xf]Æ -End child labor in<br />

supply chains - It's everyone's business!)<br />

eGg] gf/fsf ;fy !% cf}+ afn>dlj?4<br />

ljZj lbj; ;+;f/ el/ g} dgfOb}5 .<br />

o; jif{sf] gf/fdf afn>d / pTkfbg<br />

tyf cfk"lt{ z[ª\vnfsf] ;Gbe{nfO{<br />

ljz]if ¿kdf phfu/ ug{ vf]lhPsf]<br />

5 . Supply Chain eGgfn] j:t'sf]<br />

pTkfbgb]lv lat/0f;Dd afn>dsf]<br />

k|of]unfO{ b]vfpF5 . Affn>dlj?4<br />

ljZj lbj; ;+;f/el/ g} ;g\ @))@<br />

b]lv dgfpg ;'?jft ul/Psf] xf] .<br />

g]kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] klg<br />

afn>dnfO{ ;+j}wflgs ¿kdf g} lgif]lwt<br />

u/]sf] 5 . t/ klg afn>dn] cfw'lgs<br />

bf;tfsf] ¿kdf ;dfhdf h/f uf8]sf]<br />

5 . afn>d zf]if0fn] afnaflnsfsf]<br />

cfwf/e"t dfgjclwsf/sf] xgg<br />

ub{5 . afn>d zf]if0fsf sf/0f nfvf}+<br />

afnaflnsf lzIffnufotsf g};lu{s<br />

clwsf/af6 jl~rt 5g\ . ;g\ @)!^<br />

sf] afn>dlj?4 ljZj lbj; ljz]if<br />

u/L ;]jf / ;fdfu|Lsf] -cfk"lt{sf]_<br />

ljt/0f rqmdf afnaflnsfsf] >dsf]<br />

k|of]usf] lj?4df s]Gb|Lt ug{ cfXjfg<br />

ul/Psf] 5 . s[lif, pTkfbg, lgdf{0f tyf<br />

vfgL / ;]jf k|jfxdf afnaflnsfsf]<br />

>dsf] k|of]un] cem} klg ;+;f/ el/<br />

!^ s/f]8 *) nfv afnaflnsf >ddf<br />

/x]sf] ljleGg tYof+sx?n] b]vfPsf<br />

5g\ . g]kfndf klg nfvf}F afnaflnsf<br />

>ddf ;+nUg 5g\ . xfdL ;a}<br />

pkef]Qmf, ;'/IffsdL{, ;/sf/L sd{rf/L,<br />

k]zfut Joj;foL tyf ;fdflhs<br />

sfo{stf{x¿nfO{ afn>d cGTo ug{,<br />

afn>dsf] k|of]unfO{ alxisf/ ug{<br />

tyf afn>dsf lj?4 cfjfh p7fpg<br />

cTofjZos 5 . ;fy} xfdL cfkmgf]<br />

;d'bfodf afnaflnsf dfly >dzf]if0f<br />

tyf b'Ao{jxf/ ePsf] b]lvPdf To;sf<br />

la?4 cfjfh p7fpg, afnaflnsfsf]<br />

;+/If0f tyf pgLx?sf] ;fdflhs<br />

;'/Iffsf] ;fy kfl/jfl/s k'gld{ngsf<br />

nflu klg cu|;/ x'g] ;+:s[ltsf]<br />

ljsf; ug'{kg]{ ePsf] 5 .<br />

afnaflnsfsf If]qdf lqmoflzn<br />

ljleGg ;+3 ;+:yfx?sf] ;femf d+rsf<br />

?kdf /x]sf] afn>dlj?4 ljZj<br />

lbj; @)!^ gful/s cleofg ;+of]hg<br />

;ldltn] afn>dsf ;Gbe{df s]xL<br />

s'/fx?df g]kfn ;/sf/sf] Wofgfsif{0f<br />

u/fpb} cfPsf] 5 . pgLx?sf<br />

cg';f/ cgf}krfl/s If]qsf] >dnfO{<br />

;d]t ;d]6]/ afn>d;DaGwL gofF<br />

P]gsf] lgdf{0f / k|efjsf/L sfo{fGjog<br />

ug'{ cTofjZos 5 . To;}u/L !%<br />

jif{eGbf sd pd]/sf afnaflnsfnfO{<br />

>ddf nufpg k"0f{ lgif]w ug{,<br />

Affn>ddf ;+nUg afnaflnsfnufot<br />

;a} afnaflnsfnfO{ ;fdflhs ;'/Iffsf]<br />

bfo/fdf Nofpg, >d If]qsf] cg'udg<br />

u/L /fHoåf/f lgif]w ul/Psf afn>ddf<br />

/x]sf >lds afnaflnsfnfO{ tTsfn<br />

o'lg6L EjfO; 21


p2f/ u/L ;fdflhs ;'/Iffsf ;fy<br />

kfl/jfl/s k'gld{ng / lbuf] k'g:yf{kgf<br />

ug{, >ddf /x]sf !% jif{eGbf a9L<br />

pd]/sf afnaflnsfsf nflu lgMz'Ns<br />

lzIff, :jf:Yo tyf hGdbtf{sf] ;/n<br />

/ ;xh Joj:yf ug{ / afn>d k|of]u<br />

ug]{dfly sfg'gL sfo{jfxL ug{ klg<br />

afnclwsf/sdL{x?n] ;/sf/;+u dfu<br />

u/]sf 5g\ .<br />

tYofª\sdf afn>d<br />

;+;f/el/ !^ s/f]8 *) nfv<br />

afnaflnsf >ddf ;+nUg /x]sf]<br />

cfO=Pn=cf]=sf] kl5Nnf] tYofª\sn]<br />

b]vfPsf] 5 . afn>ddf ;+nUg<br />

afnaflnsfdWo] cfwf hg;+Vof cyf{t\ *<br />

s/f]8 $) nfv afnaflnsf hf]lvdk"0f{<br />

>ddf ;+nUg /x]sf 5g\ . g]kfndf eg]<br />

afn>ddf ;+nUg #) k|ltzteGbf a9L<br />

afnaflnsf hf]lvdk"0f{ >ddf ;+nUg<br />

5g\ . ;+;f/e/Ldf hf]lvdk"0f{ >ddf<br />

;+nUg afnaflnsfdWo] %) k|ltzt<br />

cyf{t\ $ s/f]8 @) nfveGbf a9L<br />

afnaflnsf Pl;of k|zfGt If]qdf 5g\ .<br />

tYofªcg';f/ blIf0f Pl;ofdf dfq !<br />

s/f]8 ^& nfv afnaflnsf -% b]lv<br />

!& jif{_ >ddf ;+nUg 5g\ eg] tLdWo]<br />

! s/f]8 # nfv afnaflnsf -% b]lv<br />

!$ jif{_ d'lgsf 5g\ . afn>ldsx¿sf]<br />

;+Vof w]/} x'g] b]zx?df blIf0f Pl;ofdf<br />

ef/t, a+unfb]z / kfls:tfg kl5<br />

g]kfn kb{5 . g]kfndf /x]sf % b]lv<br />

!& jif{ pd]/ ;d"xsf afnaflnsfdWo]<br />

@^ k|ltzt afnaflnsf afn>ddf<br />

;+nUg /x]sf] tYofª\sn] b]vfPsf] 5 .<br />

csf]{ Ps cWoogsf cg';f/ g]kfndf<br />

(@ k|ltzteGbf a9L afnaflnsfn]<br />

lagfHofnf 3/ leq / aflx/ sfd u/]sf]<br />

kfOPsf] 5 . >d zlQm ;j]{If0f @))*<br />

cg';f/ g]kfndf !^ nfv afnaflnsf<br />

>ddf ;+nUg /x]sf] kfOPsf] 5 .<br />

cWoogsf cfwf/df g]kfndf /x]sf w]/}<br />

afn>ldsx¿ cgf}krfl/s If]qsf]<br />

>ddf ;+nUg 5g\ . h;cg';f/ lt<br />

afnaflnsfn] s[lif, 3/]n', el/of, OF6f<br />

e§f, vfgL / lrof–k;n / ;8sdf<br />

>d ul//x]sf 5g\ . g]kfndf >ddf<br />

;+nUg ePsf !^ nfv afnaflnsfdWo]<br />

sl/a ( nfv aflnsfx¿ tyf & nfv<br />

afnsx¿ /x]sf 5g\ . >d zlQm ;j]{If0f<br />

@))*sf cg';f/ afn>ldsx¿dWo]<br />

@$=& k|ltzt -# nfv (% xhf/_<br />

% b]lv ( jif{ pd]/ ;d"xsf, %!=#<br />

k|ltzt -* nfv @! xhf/_ !)<br />

b]lv !$ jif{ pd]/ ;d"xsf tyf @$<br />

k|ltzt - # nfv *# xhf/_ >lds<br />

afnaflnsfx¿ !% b]lv !& jif{ pd]/<br />

;d"xsf /x]sf 5g\ . ;g\ @)!! Dff >d<br />

ljefun] sf7df08f}df u/]sf] cWoogn]<br />

oftfoft If]qsf] >ddf dfq} #*$<br />

hgf afnaflnsf /x]sf] b]vfPsf] 5 .<br />

;g\ @)!% sf] l8;]Da/df Affnljsf;<br />

;dfh / ;]e lb lrN8]«gn] eQmk'/sf<br />

!% j6f OF§f e§fdf u/]sf] cWoogdf<br />

l/kf]6{<br />

$() hgf afnaflnsf e]l6Psf 5g\ .<br />

ljZjf; g]kfn ;+:yfn] sf7df08f}df<br />

u/]sf] sfo{qmd / cWoogcg';f/ !%))<br />

afnaflnsf Go'/f]8 tyf hdn If]qdf<br />

dgf]/~hg If]qsf] >ddf ;+nUg kfOPsf]<br />

5 . o;/L x/]s If]qdf afn>ldsx?sf]<br />

pk:yLlt 8/nfUbf] b]lvPsf] 5 .<br />

To;}n] tkfO{ xfdL klg !@ h'gnfO{<br />

g]kfnaf6 afn>dnfO{ cGTo ug]{<br />

k|lta4tfsf ;fy sfo{ ug{ / afn>d<br />

cGTosf nflu xft]dfnf] u/L cl3<br />

a9\g cu|;/ x'g] k|lta4tf / c7f]6<br />

u/f}+ . afn>dlj?4sf] cleofgdf<br />

Psh'6 xf]cf}+ . o; lbgnfO{ xfdL<br />

;j}n] ;/sf/L tyf u}/;/sf/L lgsfo<br />

/ gful/s ;d'bfonfO{ afn>dlj?4<br />

cfkm"n] u/]sf sfd / pknlAwnfO{<br />

dfkg ug{ emsemSofpg] lbgsf ?kdf<br />

dgfcf} .<br />

-e08f/L afn;/f]sf/ kqsf/ ;+hfnsf<br />

;lrj x'g'x'G5 ._<br />

22 o'lg6L EjfO;


wd{<br />

a'4 wd{ bz{g<br />

(Philosophy of Buddhism)<br />

wd{, ;+:s[tsf] …w[Ú wft'jf6<br />

ag]sf] xf] . wd{ eGgfn] wf/0f<br />

ug'{, lng', hu]gf{ ug'{ eGg] cy{ nfU5 .<br />

;dfhnfO{ Ps} z'qdf cfj4 u/]/ arfO{<br />

/fVg] tTjsf] gfd g} wd{ xf] . wd{<br />

b]j b]jtfsf] k'hf–cfhf ug'{, cWofTd<br />

pGglt tkm{ nfUg', o1 cg'i7fg ug'{,<br />

lgoddf /xg', b'MvL bl/b|x?sf] ;]jf<br />

sNof0f ug'{ klg wd{ xf] . wd{sf] cy{<br />

:jefj xf], cfkm'leqsf] efj xTof–lx+;f<br />

TofuL, nf]e, cx+sf/ TofuL, O{Zj/ elQm<br />

jf ;j}nfO{ k|]d ug'{ g} pQd wd{ xf] .<br />

ha ;+;f/ cfk/flws aG5, cTofrf/<br />

a9\5, kfkLx?n] dfq ;f/f of] k[YjL g}<br />

el/G5 tj eujfg\ af6 cg]s ?k lnO{<br />

– ldng df]Qmfg<br />

k[YjLdf cfudg x'g yfNg]5, elgG5 .<br />

h;sf] kmn:j?k cGofosf] cGTo eO{<br />

wd{, Gofo / ;To u'0fsf] k'g/:yfkgf<br />

x'g yfN5, egL uLtfdf j0f{g u/]sf]<br />

kfO{G5 .<br />

xfd|f] zf:qdf ljZj /rgfnfO{ $<br />

o'udf afF8]sf] kfO{G5 . !_ ;To o'u @_<br />

q]tf o'u #_ 4fkf/ o'u / $_ sln o'u<br />

dT:o k'/f0f cg';f/ –<br />

eujfg\ lji0f'af6 o'u cGt/ut<br />

ljefhg u/L cg]s jf -bz_ cjtf/<br />

lnP/ k[YjLdf cjt/0f u/]sf] eGg] wf/0f<br />

/x]sf] jtfO{G5 . tL bz cjtf/x?df –<br />

!_ dT:o cjtf/, @_ s'd{ -sR5k_<br />

cjtf/, #_ a/fx cjtf/, $_ g[l;+x<br />

cjtf/, %_ jfdg cjtf/, ^_ k/z'/fd<br />

cjtf/, &_ /fd cjtf/, *_ s[i0f<br />

cjtf/, (_ a'4 cjtf/, / !)_ slNs<br />

cjtf/ x'g\ . h;dWo] – ;Too'usf<br />

cjtf/x?df –!_ dT:o cjtf/, @_ s'd{<br />

-sR5k_ cjtf/, #_ a/fx cjtf/, $_<br />

g[l;+x cjtf/ .<br />

q]tf o'usf] cjtf/x?df– %_ jfdg<br />

cjtf/, ^_ k/z'/fd cjtf/, &_ /fd<br />

cjtf/ .<br />

4fk/ o'usf] cjtf/x?df– *_<br />

s[i0f cjtf/<br />

slno'usf] cjtf/df– (_ a'4<br />

cjtf/, / !)_ slNs cjtf/ . hf]<br />

of] clGtd bzf}F cjtf/ jf of] k[YjLdf<br />

cfudg x'g jfFsL 5 . To; kl5 ;+;f/<br />

k|no x'g]5, eGg] zf:qdf pNn]v 5 .<br />

cjtf/sf] cy{ cjt/Lt x'g' jf<br />

o'lg6L EjfO; 23


tnemg'{ eGg] a'emfFp5 . b]jtfx? vf;<br />

k|of]hgsf] lglDt k[YjLdf cfFp5g\, eGg]<br />

wf/0ffn] g} cjtf/sf] k/Dk/f ePsf]<br />

jtfO{G5 . c?jf6 s'g} ?kdf k|s6<br />

x'g' klg cjtf/ xf] . eujfg lji0f'n]<br />

a'4sf] cjtf/ lnPsf] atfOG5 . o;/L<br />

wd{df a'4sf] :yfg x'g' lgZro g} /f]rs<br />

nfUbf] s'/f xf] . o; o'udf dflg;x?n]<br />

j]b / j}lbs wd{–;flxTo bz{gsf] 3f]/<br />

cjx]ngf u/]/ JolQmut vr{ 1fgnfO{<br />

dxTj lbg yfn] . o;af6 k/Dk/fut<br />

1fgdfu{ cj?4 x'g] vt/f ePsf]n]<br />

a'4 h:tf 1fgLsf] k[YjLdf cjtf/<br />

eof] .<br />

O{zfk"'j{, 5}6f}F–;ftf}F ztfJbLlt/<br />

j}i0fj / z}j wd{ s]xL ;+sL0f{ / ljs[t<br />

ePsf]n] a'4sf] clx+;fjfbL cleofgn]<br />

7'nf] k|ult / ljsfz ug{ k'Uof] .<br />

kl5 cjtf/sf] ljsfz kZrft j}i0fj<br />

wd{;Fu k|ToIf ;dGjo b]vfpg] a'4nfO{<br />

lji0f'sf] cjtf/sf] ?k elgof] . o;y{<br />

lxGb' s'naf6} a'4sf] hGd ePsf]<br />

b]lvG5 . a}lbs sfndf pklgifbsfnsf]<br />

ljsfz;Fu} a'4 bz{gsf] ljsf;;+u}<br />

ePsf] elgG5 . nueu O{zfk"j{<br />

rf}yf] / 5}+6f} ztfAbLsf ;dodf lxGb'<br />

bz{gsf] ljsf; clqmofjfb, lgoltjfb,<br />

cfs[tjfb, pR5]bjfb, clglZrttfjfb<br />

/ rt'of{d;+j/ h:tf l;4fGtx? klg<br />

b]lvPsf lyP . 7Ls o;} ;dodf<br />

a'4bz{gsf] ljsf; ePsfn] lxGb' bz{g<br />

afx]ssf ;Dk"0f{ l;4fGtx? qmdzM nf]k<br />

x'b} uP . o; k|sf/ lxGb' / af}4 wd{<br />

bz{gsf] ljsf; e/tLo pkdxf4LkdWo]<br />

ef/t / g]kfndf ;dfgfGt/ ?kdf<br />

ljsf; ePsf] kfO{G5 . vf;u/L<br />

a'4bz{gsf] ljsf; ;+u} To;tfsf s'?<br />

kfrfn, dNn jhL -ljxf/sf] l;df_,<br />

c;'/ -l;Gw' pkTosf_ / pQ/ ef/tdf<br />

a}lbs bz{g / cGo bz{gsf ljrf/x?<br />

km}lnPsf lyP .<br />

lxGb' bz{gdf s]xL ljs[t cfPkl5<br />

af}4 bz{g cl:tTjdf cfPsf] b]lvG5 .<br />

24 o'lg6L EjfO;<br />

a}lbs bz{g k"0f{ ?kdf a]bdf cfwfl/t<br />

bz{g xf] . rfjf+s -nf]sfot_ bz{g<br />

k"0f{ ?kdf j]b lj/f]wL bz{g xf] . af}4<br />

bz{g oL b'j} bz{gsf] jLrjf6 rNg<br />

vf]h]sf] bz{g xf] . ctM o;n] j]bnfO{<br />

k"0f{ ?kdf :jLsf/]sf] / gsf/]sf] klg<br />

5}g . To;}n] o;nfO{ dWodfuL{ bz{g<br />

klg elgG5 . h] xf];\, of] bz{g lxGb'<br />

bz{gsf] k/d O{Zj/jfbL wf/jf6 o;sf]<br />

lj/f]wdf hlGdPsf] xf] . lxGb' wd{df<br />

ePsf tk:of sd{sf08, hftkftsf]<br />

e]befj, JolQmsf lgi7f, O{Zj/ k|ltsf]<br />

ckf/ elQm h:tf s'/fx?jf6 a'4 wd{sf]<br />

hGd x'g k'u]sf] xf] . pklgifbsfndf<br />

ePsf o; k|sf/sf sfo{x?sf] lj/f]w<br />

ub} To;} ;dodf ljsf; x'g k'u]sf]n]<br />

klg o; s'/fsf] k'li6 x'g] b]lvG5 .<br />

a'4 wd{ jf a'4sf] b[li6sf]0fdf<br />

cfwfl/t bz{g a'4 bz{g xf] .<br />

zfSod'lg If]lqos"ndf /fhkf6sf] r/d<br />

ef}lts ;'v;ondf hlGdPsf l;4fy{<br />

ef}lts ;'vdo ;+;f/sf] d'lQmdf<br />

lg:sbf 1fg k|fKt u/L bz{gsf ?kdf<br />

cfPsf] l;4fGt g} a'4 bz{g xf] .<br />

/fhs'df/ l;4fy{n] ha a[4, /f]uL /<br />

za b]V5g\ pgsf] dgdf xfdL hGdG5f}<br />

dg{sf nflu, hjfg x'G5f} a[4 x'gsf]<br />

nflu, :j:Yo x'G5f} /f]uL x'gsf] nflu<br />

eGg] efjgfsf] hfu/0f x'G5 . ;+;f/sf<br />

;Dk"0f{ sfdx? b'Mvdo 5g\ egL b'Mv<br />

lgbfgsf nflu @( jif{sf] pd]/df u[x<br />

Tofu u/L dxf ofqfdf lgl:sP/ To;<br />

ofqfjf6 k|fKt u/]sf] 1fgdo bz{g<br />

g} a'4 bz{g xf] . l;4fy{sf] o;<br />

dfxfofqfnfO{ cToGt dxTjn] x]l/g]<br />

ul/G5 . dxfofqfdf nfUbf l;4fy{<br />

zfSo d'lgsf] e]if wf/0f u/L ^ jif{ ;Dd<br />

;Rrf u'?sf] vf]hLdf e8sL/x] . o;<br />

cjlwdf pgn] cfnf/ sfnfd a|fx0f /<br />

pbs /fdk'q h:tf k|l;4 u'?x?jf6<br />

;ftf} cf7f} Wofg of]usf] ;d]t lzIff<br />

k|fKt u/] . l;4fy{nfO{ of]ujf6 lrQ<br />

z'4 x'g], WofghGo ;'v k|fKt x'g], t/<br />

wd{<br />

b'Mvsf sf/0fx?sf] lgbfg gx'g] b]v]/<br />

pgL Tofxf+jf6 klg lx8] . cGtdf pgL<br />

uofsf] p?j]nfsf] glhs lg/~hgf<br />

gbLsf] lsgf/df lkknsf] j[Ifsf] km]bdf<br />

^ jif{ ;Dd ;dfwLdf nLg eP .<br />

o; sfnnfO{ l;4fy{sf] …;Dj]lwsfnÚ<br />

elgG5 . cGtdf pgsf] cfvfF v"Nof],<br />

1fg k|Kt eof] . jf]lwnfe–a'4Tj k|fKt<br />

eof] . o; a'4 1fg k|fKt kl5sf]<br />

/ftsf] k|yd ofddf pgn] ljutsf]<br />

hGdsf] Oltxf; b]v] . dWoofddf<br />

lbJo rIf' k|fKt u/L ;Dk"0f{ ;+;f/n]<br />

cfkm\gf] sd{sf] kmn ef]u]sf] b]v] /<br />

t[tLo ofddf 4fbz lgbfgsf] 1fg k|fKt<br />

u/] . o;/L j'4Tj k|fKt u/L ;s]kl5<br />

pgsf] d'vjf6 lgl:sPsf] pkb]zfd[tdf<br />

elgPsf] 5 æljgf lj/fu cg]sf}+ hGd<br />

;Dd o; ;+;f/df s'lb/x] jf/Djf/<br />

hGd lnP/ b'Mv ef]Ub} /x] . o;<br />

sfof?kL sf]7/Lsf] lgdf{tfsf] vf]hdf<br />

k'gM ;+;f/df hGd u|x0f ub{} /x] . x]<br />

u[xsf/s, cj t+nfO{ lrg]+ k'gM t}n]<br />

u[x lgdf{0f ug{ ;Qm}g;\, t]/f ;j}<br />

jGwgx? elTs;s] u[x lzv/ lgj{n<br />

eof], ;+:sf/ /xLt lrtdf t[i0ffsf] Ifo<br />

eof] .Æ<br />

of] dfyLsf] pb\uf/ j}zfv k"l0f{dfsf]<br />

lbg l;4fy{jf6 k|s6 ePsfn] o; lbg<br />

b]lv uf}td …j'4Ú eP . 1fg k|flKtsf]<br />

:yfg …jf]wuofÚ eof] / lkknsf] j[Ifsf]<br />

gfd …jf]lwj[IfÚ eof] . o; k|sf/ a'4<br />

zAbsf] Ao'Tklt af]w zAbjf6 ePsf] xf],<br />

h:sf] cy{ af]w ug'{ jf a'‰g' x'G5 .<br />

a'4Tj k|fKt u/L ;s] kl5 a'4<br />

wdf]{kb]z ug]{ ljrf/df lyPgg\ 8]8<br />

dlxgf kl5 …a|xdf ;x+oltÚ n] pgL<br />

;+u k|fy{gf u/]sfn] a'4 cfkm\gf] wd{sf]<br />

pkb]z lbg /fhL eP . ;j}eGbf klxn]<br />

cfkm"n] of]usf] lzIff lnPsf u'?x?<br />

cfnf/, snfd / pbs /fdk'qnfO{ pgL<br />

pkb]z lbg rfxfGy] t/ pgLx? lbj+u+t<br />

e};s]sfn] Tof] ;Dej ePg . To;<br />

kl5 cfkm'af6 tk:of 5f8L lx8]sf %


leIf'x?sf] vf]hLdf cfpFbf ltgLx?nfO{<br />

;f/gfydf e]6L klxnf] pkb]z g}<br />

pgLx?nfO{ lbP . of] klxnf] pkb]z<br />

…wd{rqmk|jt{gÚ ;"qsf] gfdn] k|l;4<br />

5 . of] pkb]z cfiff9 k"l0f{dfsf lbg<br />

lbO{Psf] lyof] . o;df j'4n] …dWoddfu{Ú<br />

nfO{ ;Tosf] oyfy{ dfu{ jtfPsf 5g\ .<br />

of] dWodfu{ eg]sf] OGb|Lox?sf] sfd<br />

;'vnfO{ kl/Tofu ug'{ / cfkm"nfO{ si6<br />

lbg'jf6 cGTo ug'{ xf] . OlGb|osf]<br />

sfd t ;'vdf nLg x'g' xf] . of]<br />

;+;f/sf] k"0f{ cfzlQm sfo{ xf] / o:tf]<br />

;'v ef]u eg]sf] xLg cgy{sf/L cgfo{<br />

xf] . cfkm"nfO{ si6 lbg] sfd eg]sf]<br />

b'Mv cgfo{ / cgy{ sfo{ xf] . ctM<br />

oL b'j}sf] jLrsf] jf6f] eg]sf] …dWod<br />

dfu{Ú xf] . o; dfu{nfO{ b'Mv, b'Mv<br />

;d'bfo, b'Mv lg/f]w / b'Mv lg/f]w<br />

efu, oL $ j6f cfo{ ;Tosf dfu{sf<br />

?kdf atfOPsf] 5 . o;jf6 s] k|i6<br />

x'G5 eg] 1fg k|flKtsf nflu tk:of<br />

ug]{ z/L/ ;'sfpg] h:tf k/Dk/fut<br />

jf6fx?nfO{ TofuL ;fdfGo dWod<br />

dfu{sf cg';f/ OlGb|ox?nfO{ ef}lts<br />

;'v k|flKtsf nflu sfd ;'vdf nDk6<br />

jgfpg] / z/L/nfO{ si6 lbg] sfd b'j}<br />

sfd clt r/d kGyL sfdx? x'g\ . oL<br />

b'j}nfO{ TofuL oyfy{df nfUg' g} dWod<br />

dfu{ xf] .<br />

a'4n] % hgf leIf'x?nfO{<br />

wd{rqmk|jt{g k|bfg u/] kl5 pgsf<br />

jf/]df Jofks ?kdf k|rf/ x'g yfNof] .<br />

/fhf dxf/fhfx?n] ;d]t bLIff lng<br />

yfn] . lzio d08nLx? jGg yfn] .<br />

j'4 leIf'sf laxf/x? lgdf{0f x'g yfn] .<br />

htftt} …a'4d\ z/0f+ uR5fldM ;+3d\<br />

z/0fd\ uR5fld wDd+d\ z/0fd uR5fldÚ<br />

h:tf kljq zAbx? u'~hg yfn] .<br />

cgj/t ?kn] a'4 $)÷$%jif{ ;Dd wd{<br />

k|rf/df nfu] .<br />

cfh a'4 ;+;f/ e/L eujfg<br />

a'4sf gfdn] k|l;4 5g\ . pgsf] wd{<br />

a'4 wd{sf gfdn] k|rlnt 5 / pgsf]<br />

bz{g a'4 bz{gsf gfdn] k|Voft<br />

5 egL lr/~hLlj zdf{sf] ælzIffsf<br />

cfwf/x? @)^@Æ gfds Ps k':tsdf<br />

oL ul/dfdo jfSox? pNn]v ePsf]<br />

kfO{G5 . t;y{, a'4bz{g l;4fGt<br />

dWodfuL{ bz{g xf] . o;n] O{Zj/,<br />

cfTdf, sd{sf08, cGwljZjf;, k'gh{Gd<br />

cflbnfO{ dfGotf lbb}g . a'4 bz{g<br />

cfWoflTds / ef}ltsjfbL b'a} xf]Og .<br />

clgTo, b'Mv, cgfTdf jf ;+;f/sf ;a}<br />

s'/fx? clgTo 5g\ . olx g} a'4<br />

wd{sf] d"n bz{g xf] .<br />

a'4 wd{ eGg' g} af]w x'g' a'‰g'<br />

eGg], bz{gzf:q xf] . a'4 lzIff g}<br />

kl5 a'4 wd{ eof] . To;}n] wd{ eGbf<br />

bz{gdf cfsif{0f ePsf] dfGg ;lsG5,<br />

cyjf bz{gjf6 k|efj k/L wd{df<br />

kl/0ft ePsf] eGg' cTo'lQm gxf]nf .<br />

a'4 bz{gsf] oyfy{ eg]sf] b'Mv xf] .<br />

b'Mv g} ;j} sf/0fx?sf] sf/s xf] /<br />

b'Mv lgjf/0f g} lgjf{0f -df]If_ xf] .<br />

a'4 bz{gsf] oyfy{tf wdf]{kb]z xf] .<br />

wdf]{kb]zsf cfwf/ lqlk6sx? x'g\ .<br />

jf:tjdf a'4 bz{g -a'4 wd{_ sf]<br />

z'?jft lxGb' bz{gs} cfwf/df ePsf]<br />

lyof], t/ a'4sf] 1fg k|flKtdf zfl//Ls<br />

si6 eGbf ;fdfGo ef]hg k|flKt kl5<br />

æaf]w k|flKtÆ ePsf]n] lxGb' wd{sf] af6f]<br />

TofuL dWodfuL{ oyfy{df cfPsf] lyof] .<br />

;j}nfO{ ;dfg b[li6n] x]g'{, z'esfo{df<br />

nfUg', OGb|LonfO{ j+zdf /flv dgnfO{<br />

Ps lrQ kfg{ ;Sg' bz{gsf] oyfy{tf<br />

xf] . h:tf] a'4nfO{ gdfGg] kfFrhgf<br />

leIf'x?nfO{ ;j{k|yd 1fg lbg' ,<br />

lkknsf] a[Ifd'gL ! hgf dlxnfn]<br />

lbPsf] vL/ vfP/ 1fg k|fKt x'g' ;j}<br />

hfhhlt, wd{ ,efiff / lnËnfO{ / ;dfg<br />

b[lisf]0f /fvL ;Ël7t x'g cfXjfg ug'{,<br />

lgif]w sfo{x? tf]Sg',j:t'x?sf] cfr/0f<br />

/ Jojxf/df Wofg lbg' cflb y'k|}<br />

pbfx/0fx?n] a'4 bz{gsf oyfy{x?<br />

klxNofpg ;lhnf] x'g] b]lvG5 .<br />

a'4 bz{g cg';f/ $ j6f cfo{;Tox?<br />

wd{<br />

oyfy{ x'g\ . k|yd cfo{;Tocg';f/<br />

;Dk'0f+ a|Xdf08 b'Mvsf] ej;fu/df<br />

8'j]sf] 5 . dflg;n] ;+;f/df hGd<br />

lng', a'9];sfndf hfg', dg'{, zf]s<br />

ug'{, cnfk ug'{, kL8f x'g', lrlGtt<br />

x'g', OR5f k'lt{ gug'{, ljof]u k|fKt ug'{,<br />

clk|ohg;Fu e]6 ug'{ / k~rpkfbfgsf<br />

;Dk'0f{ sf/0fx? g} b' Mv x'g\ / of]<br />

1fg x'g' g} jf:tljstf xf] / of] g}<br />

oyfy{ xf] . b' M v g} c6n ;To xf]<br />

/ of] g} oyfy{ xf] . k~rpkfbfg eg]sf]<br />

?k (Body), j]bgf (Pain), ;+1f<br />

(Name), ;+:sf/ (Impression) / lj1fg<br />

(Consciousness) x'g\ / oL ;j} b'Mv<br />

x'g egL a'4 bz{gn] eg]sf] 5 . a'4<br />

bz{gsf rf/ dxfe't k[YjL, kfgL, jfo'<br />

/ clUg x'g / oL dxfe't g} jf:tljs<br />

?k x'g . ;'v / b' Mvsf] cg'ej<br />

j]bgf xf] . k'j{cg'ejsf cfwf/df lbO{g]<br />

;+1f xf] . ?k, j]bgf / ;+1faf6 kg]{<br />

5fk ;+:sf/ xf] .<br />

bf];|f] cfo{;Todf elgPsf] 5<br />

– …dflg;sf] ctLt hLjg, jt{dfg<br />

hLjg / eljio hLjg ;a} b' Mv<br />

;d'bfo leq kb{5g\ . dflg;n] b' Mv<br />

lgjf/0fsf nflu b' Mv ;d'bfosf !@<br />

j6f sf/0fx? -åfbz sf/0f_ cljBf,<br />

;+:sf/, lj1fg, gfd, if8fotg, :kz{,<br />

j]bgf, t[i0ff, pkfbfg, efj, hflt /<br />

a'9];sfn cflbsf] lgbfg ug'{kb{5Ú .<br />

lsgeg] oL ;j} b'Mvsf sf/0fx? x'g\ .<br />

oL ;j}sf lgbfg gu/L df]If k|fKtL<br />

-lgjf{0f_ x'g ;Sb}g\ . of] g} oyfy{ xf] .<br />

dflg;sf] cljBf c1fg xf], ;+:sf/<br />

sd{ xf], lj1fg r]tgf xf], gfd ef}lts<br />

/ cfWoflTds tTjsf] ;lDd>0f xf],<br />

if8fotg eg]sf] 5 j6f OlGb«ox? x'g\,<br />

:kz{ eg]sf] OlGb«ox?sf] ;Dks{ xf],<br />

j]bgf ;'v–b' Mvsf] cg'ej xf], t[i0ff<br />

cf;Qm ?k xf], ljleGg ljifox?sf]<br />

u|x0f ;fdu|L pkfbfg xf], k'gh{Gd ej<br />

xf], ejrqmdf z/L/ wf/0f ug'{ hflt<br />

xf] / d[To'sf] a'9];sfn xf] . of] ;j}<br />

o'lg6L EjfO; 25


'Mvsf oyfy{ sf/0fx? x'g\ .<br />

t];|f] cfo{;To cg';f/ lgjf0f{<br />

lglZrt 5 . cfTdf ch/ / cd/ 5,<br />

/fu , å]z / df]x dflg;sf 7'nf zq'<br />

x'g, O{Zj/sf] sNkgf a]sf/ xf] / of] g}<br />

oyfy{ xf] . rt'y{ cfo{;Todf jtfO{Psf]<br />

5 – lgjf{0f ;To xf] . lgjf{0f k|flKtsf<br />

ci7 dfu{x? ;To / oyfy{ x'g\ . ci6<br />

dfu{x?– ;Dos\ b[li6, ;Dos\ ;+sNk,<br />

;Dos\ jfs, ;Dos\ sdf{Gt, ;Dos\<br />

chLj, ;Dos\ Jofofd, ;Dos\ :d[lt /<br />

;Dos\ ;dflw lgjf{0f k|flKtsf dfu{x?<br />

x'g\ / oL dfu{x? zf/Ll/s, eflifs<br />

/ dfgl;s lqmof;Fu ;DjlGwt 5g\ .<br />

dflg;n] ;w}F c;n sfo{x?sf] dfq<br />

cg';/0f ug'{ kb{5 . oL ;j} a'4<br />

bz{gsf oyfy{ b[li6sf]0f x'g\ .<br />

a'4sf] d'To' kl5 af}4 wd{<br />

ljleGg ;Dk|bfox?df cfkm\gf] s'nsf]<br />

u'? k'/f]lxtsf] g]t[Tj jdf]lhdsf<br />

cg'ofoL ;d'xdf ljefhg eof] .<br />

dxfofg, xLgofg, jh|ofg kl5 cfPsf]<br />

eujfg\ elQm dxfofgn] a'4nfO{ eujfg\<br />

sf] ?kdf dfGg yfn] eg] xLgofg<br />

;Dk|bfon] O{Zj/sf] ?kdf :jLsf/<br />

u/]sf 5}gg\ . kl5 ljsf; ePsf] tGq<br />

nfdf dt, ah|ofgdf tflGqs dfWod<br />

ckgfO{ a'4 wd{sf] cfkm\g} JofVof<br />

u¥of], eg] nfdfjfbn] k'g/hGd -cf}tf/_<br />

df laZjf; u/L cl3 a9\g yfNof] .<br />

dxfofg / xLgofg a'4bz{gsf<br />

d'n ;Dk|bfox? x'g\ . cfrfo{ cZjwf]if,<br />

cfrfo{ gfufh{'g, cfrfo{ cfo{b]j, cfrfo{<br />

zflGt b]j, cfrfo{ c;ªu, cfrfo{<br />

az'aGw', cfrfo{ lbªgfu, cfrfo{<br />

wd{sLlt{, cflb a'4 bz{gsf k|l;4<br />

bfz{lgsx? dflgG5g\ .<br />

oL cfwf/e't pkb]zx?jf6 af}4<br />

wd{sf] @ k|d'v zfvfsf] k|fb'{efj<br />

ePsf] xf] . xLgofg d'Votof blIf0f<br />

Plzoflt/ km}n]/ uof], eg] dxfofgsf<br />

cg'ofoLx? ltJjt–rLg tyf hfkfglt/<br />

26 o'lg6L EjfO;<br />

b]vf k/] . xLgofg zfvf ljifos<br />

jfªdo d'Vo kfnL / s]xL k|frLg<br />

ef/tLo pkefiffx?df k|fKt 5g eg]<br />

dxfofg jfªdo ;+:s[tsf] ;fy} rLg–<br />

ltJjlt hfkfgL efiffdf kfO{G5g\ . a'4<br />

lgjf{0fsf] #)) jif{ kZrft a}+zfnLdf<br />

ePsf] leIf' ;+3sf] e]nfdf dbe]b eP/<br />

a'4 wd{leq …dxf;flwsÚ gfdsf] csf]{<br />

zfvf jGof] . d'n a'4 wd{ rfFlx …xLgofgÚ<br />

sxlnof] . dxf;f+lws rflx O{zfsf]<br />

klxnf] ztfAbLlt/ dxfofg zfvfsf]<br />

gfdn] k|l;4 eof] . xLgofgLx?<br />

a'4nfO{ dfgj a'4sf] ?kdf dfG5g\, t/<br />

dxfofgLx? a'4nfO{ cnf}lss -O{Zj/_<br />

sf] ?kdf dfG5g\ . oxL<br />

dxfofg zfvfleq t];|f]<br />

ztfAbLdf ef/tdf hGd]sf<br />

cfrfo{ gfufh'{gn] tGq4f/f<br />

;fwgf ug]{ dGqofgsf]<br />

ljsfz u/] elgG5 . ToxL<br />

tGqofg leqs} Ps zfvf<br />

kfrfF} ztfJbLsf cGtlt/<br />

ah|ofg ;Dk|bfosf] gfdn]<br />

hGDof] / ljsfz eof] .<br />

hfb'6'gfd'gf / pkf;gfdf<br />

ljZjf; /fVg] blIf0f<br />

ef/taf6 pl8;f, j+ufn<br />

x'Fb} pQ/ ef/tsf] gfnGbf<br />

ljqmdzLnf dxfljxf/df<br />

k'mNg k'Uof] .<br />

dxfofgsf] k}nf]<br />

?k bfz{lgs lrGtgsf<br />

;fy} b]jb]jtf dfGg]<br />

dfq lyof] . o;n]<br />

t];|f] ztfJbLdf g]kfndf<br />

klg k|j]z kfof] / olx<br />

If]q dxfofgs} u9<br />

eof] . nf]e, lx;+f, rf]/L<br />

/ Jolerf/ zfl//Ls sfo{<br />

x'g\ . logsf] lg/fs/0f jf<br />

c;n d'"Nosf lglDt o:tf<br />

v/fj sfo{x? TofUg'k5{ .<br />

o:t} e'm6f] jrg, r'SnL,<br />

wd{<br />

s6'jrg, Joy{jrg klg ug'{ x'b}Fg .<br />

o;sf] ;§f bfgL, clx+;f, ;To1fgsf<br />

dfu{x? cjnDjg ug'{ k5{ . oL ;j}<br />

;Dks{ b[li6 cGt/utsf c;n d"Nox?<br />

cjnDjg ug]{ dfu{x? x'g\ .<br />

o;y{ ?k, j]bgf, ;+1f, ;+:sf/<br />

/ lj1fg cfTdf x}g, lsgsL ToxfF<br />

dxfF/f]u 5 . hj cgfTdf g} ;To<br />

xf], o;af6 la/Qm x'g'k5{, of] g} 1fg<br />

xf] . cfTdfjfb ;Tsfo{ b[li6 xf] . o:t}<br />

ljleGg dtleq a'4wd{ bz{g k|fKt ug{<br />

;lsG5 . a'4 bz{gsf oL ;f/ j:t'<br />

dgg, lrGtg of]Uo / kmnbfo 5g\ .


Oltxf;<br />

– k|lj0f clwsf/L<br />

eLd;]g yfkf<br />

g]kfnsf] zfgM<br />

jL<br />

/eb| yfkfsf gftL, /Ifssf] ?kdf lgo'lQm ldn]sf] lyof] Û<br />

;fgfsfhL cd/ l;+x<br />

d}lyn law'jf sflGtjtL ;+u<br />

yfkfsf 5f]/f, eLd;]g yfkf<br />

lax]u/]k5L hlGdPsf >L % lujf{0fo'4<br />

uf]/vf lhNnfsf] lkknyf]s uf=lj=;=<br />

laqmd hlGdPsf] !=% aif{d} hfnem]n /r]/<br />

sf] af]/nf+u ufpFdf lj= ;+= !*#@ h]7<br />

>L % /0f axfb'/nfO sfzL k7fO{Pkl5<br />

!) ut]sf lbg -cyf{t @% d] !&&%_<br />

eLd;]g yfkf klg ;+u} uPsf lyP Û<br />

hlGdPsf lyP . g]kfnsf] OltxfF;df<br />

sfnfGt/df >L % ;+u} g]kfn kms]{kl5<br />

lj=;= !*)* df hGd]sf cd/l;+x yfkf<br />

pgL g]kfnsf k|wfgdGqL eP. pgn]<br />

/ lj=;+= !*!^ df hGd]sf cd/l;+x<br />

#! jif{ ;Dd y'k|} dxf/fhlw/fhx?sf]<br />

yfkf Ps} ;dosf ePsfn] klxnf]nfO{<br />

clwgdf /x]/ laleGg cf]xf]bfx?<br />

a8f cd/l;+x yfkf / csf]{nfO{ ;fgf<br />

;Dxfn]sf lyP Û ;}lgsnfO{ o'/f]k]nL<br />

cd/l;+x yfkf eGg] rng lyof] Û<br />

z}nLdf cfw'lglss/0f u/] . y'k|} ;dflhs<br />

a8f cd/l;+x yfkfsf afa' eLd;]g<br />

s'l/tLx¿ x6fP. ;fj{hlgs k|zf;gdf<br />

yfkf x'g\ hf], af3 eLd;]g yfkfsf]<br />

;'wf/x¿ u/] . w/x/f, ;'Gwf/f,<br />

¿kdf klg k|l;4 lyP . ;fgfcd/<br />

afub/jf/, 6]s' k'n, yfkfynL k'n,<br />

l;+x yfkfsf 5f]/f eLd;]g yfkf x'g\ .<br />

;]gfsf] cfw'lgsLs/0f, /fxbfgL<br />

hf] g]kfnsf] bf]>f] k|wfg dGqL ePsf<br />

k|yfsf] ;'¿cft, cg]sf}+ ;fdflhs<br />

lyP Û oL b'j} jufn] yfkf x'g\ /<br />

;'wf/ / ljsf; lgdf{0fsf] sfo{ ug{<br />

glur}sf bfh'efO klg x'g\ . logsf<br />

nufP . dxfg\ k"j{hx¿n] ;'¿ u/]sf]<br />

5f]/f ;fg}df !&(^ -!*%#_ df d/]sf<br />

g]kfn PsLs/0fnfO{ cufl8 a9fP/<br />

x'Fbf Ogn] cfkm\gf dflxnf efO gog<br />

logn] g]kfnsf] ;LdfnfO{ rf/}lt/ a9fP .<br />

l;+x yfkfsf 5f]/f z]/ h+u yfkfnfO{<br />

!*^@ df sfhL / To;k5L d"nsfhL<br />

kf]if k'qsf] ?kdf x'sf{Psf lyP Û<br />

/ hg/n ePsf led;]g yfkfn] la|l6z<br />

;fgf sfhL cd/ l;+x yfkfn] eLd;]g<br />

;fd|fHojfb lj?4 cgj/t ;+3if{<br />

yfkfsf] a|taGw >L % o'a/fhlw/fh<br />

u/] / g]kfnsf] ;thn;Dd k'u]sf]<br />

/0f axfb'/ zfx;+u} ul/lbPsf lyP Û<br />

l;dfgfsf] x/;Dej ;+/If0f u/] Û<br />

b/af/;+usf] ulx/f] ;DaGwsf sf/0f<br />

lognfO{ klxnf >L % k|tfk l;+x zfx lj= ;+= !*($ c;f/ % ut] led;]g<br />

sf] c+u /Ifs / pgsf] b]xfGt kl5 yfkfaf6 kmf}hL t}gfyL vf]l;of] eg]<br />

>L % /0f axfb'/ zfxsf] klg c+u csf]{ dlxgf pgnfO{ kbaf6 x6fOPsf]<br />

lyof] . yfkfnfO{ kbRo't ul/Pkl5 kfF8]<br />

;d"xsf gfOs] /0fh+u kfF8]n] d'n'ssf]<br />

zf;g Joj:yfdf k|efj kfg{nfu] .<br />

ef/bf/x¿aLrsf] u'6jGbL / b/afl/of<br />

if8\oGqdf k/]/ pgnfO{ h]ng]n;lxt<br />

cg]sf} oftgf lbO{ y'gfdf /flvof] .<br />

lj= ;+=!*&! / &@ df c+u|]h;Fusf]<br />

o'4df k/flht / !*&# df ePsf]<br />

;'uf}nL ;+GwL kZrft tyf !*($ df<br />

/fhs'df/ b]a]Gb|sf] xTofsf] cleof]u<br />

tyf b/jfl/of if8\oGqn] ubf{ cfkm\<br />

gf] ckdfg ;xg g;sL logn] cGttM<br />

@) >fj0f lj=;+= !*(^ -% cui6<br />

!*#(_ ^$ aif{sf] pd]/df cfTdxTof<br />

u/] . pgn] cfTdxTof u/]sf] 7fpnfO{<br />

sf7df8f}Fdf led d'Qm]Zj/ elgG5 Û<br />

dxf/fgL lqk'/f;'Gb/L eLd;]g<br />

yfkfsL k|d'v ;dy{s lyOg\ Û pgsf]<br />

d[To', ;'uf}nL ;+wL / >L % /fh]Gb|sf]<br />

a9bf] pd]/, tTsflng b/afl/of kf08]<br />

tyf a:Goftx¿sf a9\bf] la/f]wsf sf/0f<br />

eLd;]g yfkfn] kbTofu u/]sf lyP .<br />

eLd;]g yfkf k|wfgdGqL h+uaxfb'/<br />

/f0ffsf] cfdf kl§sf] xh'/a'af lyP .<br />

cfkm\gf] xh'/a'afsf] d[To'sf] abnf lng<br />

h+u axb'/n] sf]tka{, e08f/vfn<br />

kj{ /r]/ g]kfndf /f0ff zf;gsf]<br />

;'¿jft u/]sf x'g\ eGg]s'/fdf ;a}<br />

O{ltxf+; sf/x?sf] dt}Sotf 5 .<br />

o'lg6L EjfO; 27


cf/De M klxnf] / bf];|f] ljZjo'4af6<br />

w]/} hgwgsf] Iflt eof] . ljgfl;lQ<br />

g]kfnL hgtf / o'4 ;+u|fdaf6 afFr]sf<br />

Tof] ;dosf nfvf} o'4jL?x?n] kfFr<br />

xft sk8f / kfFr ?k}ofFdf lrQ<br />

a'emfP/ hLjgsf] cGTo;Dd kL8f ef]u] .<br />

of] g]kfnLx?sf] lgolt lyof] . oL<br />

b'O{ ljZjo'4kl5 w]/} s'/fx? ;'wf/df<br />

cfP tfklg ljleGg sf/0f ljZjo'4sf]<br />

t'ngfdf ;fgfltgf o'4 / u[xo'4 eg]<br />

cfh;Dd klg eO{ g} /x]sf 5g\ .<br />

ljutdf ePsf / ul/Psf /fd|f/g/fd|f<br />

sfdsf k|s[lt, k|j[lQ / 36gfx?nfO{<br />

;lDemb}+ Oltxf;af6 kf7 l;Sg /<br />

hghfu/0f Nofpg ljZjdf ePsf<br />

ljif]z 36gfx?l;t ;DalGwt b]zx?n]<br />

;dosfnnfO{ df}sf kf/]/ pT;j<br />

dgfpg] rng ;'? ePsf] 5 . oxL<br />

l;nl;nfdf xf]nf, ;g\ @)!# cui6<br />

% df a]nfotsf nflu g]kfnL /fhb"t<br />

;'/]zrGb| rfln;]n] Tolta]nfsf sfd<br />

rnfp ;/sf/sf k|d'v -k|=d=_ ;jf]{Rr<br />

cbfntsf axfnjfnf k|wfgGofofwL;<br />

lvn/fh /]UdLnfO{ e]6] . a]nfot /<br />

g]kfnsf] bf}To ;DaGw sfod /x]sf] b'O{<br />

;o jif{ k'u]sf] pknIodf b'j} b]zn]<br />

ljleGg sfo{qmdsf ;fy lå–ztjflif{sL<br />

pT;j dgfpg] / oxL kl/k|]Ifdf<br />

a]nfotsf] k|wfgdGqLn] g]kfn e|d0f<br />

ug]{ OR5f /fv]sf]af/] ePsf s'/fsfgL<br />

;fj{hlgs ePsf lyP .<br />

bf}To ;DaGwsf] lå–ztjflif{s pT;j<br />

dgfpg] rrf{ jf pb\3f]if0f cl3 jf kl5<br />

sfo{qmd s;/L ug]{ s'g ljifol;t s'g<br />

;d'bfosf] / ;+3;+:yf jf /fHosf]<br />

nflu s] s:tf ljifodf Wofg k'¥ofpg'<br />

cfjZos 5g h:tf ljifodf jx; /<br />

5nkmn /fHo ;/sf/ s'6gLlts s'g}<br />

txdf sxL s]xL ePg . a]nfotdf la|l6;<br />

uf]vf{ ;]gfx?sf] Oltxf;sf af/]df /<br />

uf]vf{ j]nkm]o/ 6«i6sf lglDt cg'bfg<br />

;+sng ug]{ sfo{qmdsf] gfddf ;}lgs<br />

Oltxf;<br />

SofDkx?df l;ldt 9+usf sfo{qmdsf<br />

;fy pT;j dflgPsf] s]xL k|rf/–k|;f/<br />

eP . b'O{ aif{leqdf n08gl:yt g]kfnL<br />

b"tfjf;df b'O{ k6s / g]kfndf a]nfotL<br />

;]gf k|d'vsf] e|d0fdf / sf7df8f}l:yt<br />

a]nfotL b"tfjf;sf] rf}3]/f] /+ufP/<br />

pT;j dgfOPsf] cf}krfl/stf k'/f<br />

ul/of] . jf:tjdf nfdf] ;dokl5 lxDdt<br />

ul/Psf] of] pT;jsf cj;/df s'/f<br />

p7fpg], 5nkmn ug]{, pT;j dgfpg]<br />

/ 9flsPsf 5f]lkPsf, lylrPsf w]/}<br />

ljifox? lyP . Oltxf; / ;DalGwt<br />

lj1x?sf] egfO / n]vfOx?af6 k'li6<br />

eP cg';f/M g]kfn / Oi6 Ol08of<br />

sDkgLsf] zq'tf / ldqtf eg]sf] ;g\<br />

!&^& df kf}jfu9Ldf ePsf] l;Gw'nLsf]<br />

n8fO{af6 ;'? ePsf] xf] . of] n8fO{df<br />

SofK6g lsgnssf] g]t[Tjdf cfPsf]<br />

c+u|]h kmf}hn] g/fd|f] k/fho a]xf]g{'<br />

k¥of] .<br />

Oi6 OlG8of sDkgLsf] Tof] ;dosf]<br />

lsg p7fOFb}g æu|]6/ g]kfnÆ sf] s'/f <<br />

28 o'lg6L EjfO;


0fgLlt cg';f/ ;g\ !&&& df<br />

ljhou9 /fHosf] agf/;df cfqmd0f<br />

ubf{ aGbL ePsf c+u|]h ;]gfnfO{<br />

5'6fpg g;sL g]kfn ;/sf/nfO{<br />

;xof]u dfu]kl5 Tof] ;dosf g]kfnsf<br />

/fhf k|tfkl;+x zfxn] sfhL wf}sn<br />

l;+x a:g]tsf] g]t[Tjdf % sDkgL<br />

g]kfnL ;]gf k7fO{ o'4 n8\g ;xof]u<br />

u/L aGbL 5'6fP/ ;'uf}nL ;GwL k"j{<br />

g} klxnf] ldqtf sfod u/]sf lyP .<br />

g]kfnL uf]/vf ;]gfsf] n8fs' ;fx;<br />

/ ;]gfsf] xftxltof/sf] cj:yf<br />

yfxf ePsf] Oi6 Ol08of sDkgLn]<br />

cfkm}nfO{ alnof] agfPkl5 ! gf]e]Da/<br />

!*!$ df g]kfnsf] klZrd efudf<br />

xdnf u/L afWo kfl/Psf] g]kfnnfO{<br />

cfkmgf] kIfdf n]lvPsf] gf}+ a'Fbf dWo]<br />

Ps a'Fbfdf !% lbgleq :jLsf/L<br />

lkmtf{ ug{'kg]{ ;lGwkq @ l8;]Da/<br />

!*!% df k7fof] . afWo eP/<br />

g]kfnsf] tkm{af6 ;xL u/L cGtdf<br />

$ dfr{ !*!^ df cf}krfl/s k'/f<br />

ul/Psf] ;GwLnfO{ g} ;'uf}nL ;GwL<br />

elgof] . /fhfsf] u'gf;f] / uf]vf{<br />

;]gfk|ltsf] cfsif{0fsf sf/0f kl5<br />

* l8;]Da/ !*!^ df ;GwLdf u'd]sf]<br />

d]rLb]lv /fKtL;Ddsf] t/fO{ e'ld<br />

lkmtf{ eof] . ;g\ !% d] !*## df<br />

k|s[lt / hLjzf:qlj1 a|]g xkm6g<br />

xh;gn] sf7df8f}+df klxnf] a]nfotL<br />

/]l;8]G6sf] clkm; ;Dxfn] .<br />

;'uf}nL ;GwL !*!^ b]lv lg/Gt/<br />

ljleGg sfnv08 kf/u/L jt{dfg;Dd<br />

bf}To ;DaGwsf d'Vo ljifox? eg]<br />

;GwLdf pNn]lvt gf} a'FbfdWo] k//fi6<br />

dfldnf ;DalGw afwf c8rg, c+u|]h<br />

;]gfdf uf]vf{ elt{ / ;GwLkl5 u'd]sf]<br />

^)))) ju{ lsnf]ld6/ g]kfnsf]<br />

e"dL ;DalGw d'4fx? g} rrf{sf]<br />

ljifox? x'g\ . ;GwLkl5 Oli6<br />

Ol08of sDkgLsf] c+u|]h ;]gfdf<br />

/x]sf uf]vf{ ;]gfn] ljleGg zflGt<br />

sfod ug]{ ljleGg o'4df axfb'/L<br />

/ OdfGbf/Lsf ;fy n8] . g]kfn<br />

;/sf/n] klg ;GwLcg';f/ bf];|f]<br />

l;v o'4 !*$* df / !*%& df<br />

;}lgs ljb|f]x bafpg g]kfnL ;]gfsf]<br />

g]t[Tj u/]/ h+uaxfb'/ cfkm} cl3<br />

;/]sf lyP . b'j} sfo{af6 Oi6<br />

Ol08of sDkgL v';L e} gofF d'n's<br />

elgg] t/fO{sf] hldg lkmtf{ lbPkl5<br />

jt{dfg g]kfnsf] gS;f tof/ ePsf]<br />

xf] . ljutdf xfnsf] afFs], alb{of,<br />

s}nfnL / s~rgk'/nfO{ gofF d'n's<br />

elgGYof] . Oi6 Ol08of sDkgLn]<br />

ef/t jif{sf] ^)) eGbf a9L ;fgf<br />

;fgf 6'qm] /fHox?sf] cl:tTj d]6fP/<br />

Pslqt agfPsf] ljzfn Ol08of<br />

;g\ !*%& sf] ;}lgs lab|f]xkl5<br />

a]nfotL ;fd|fHonfO{ lhDdf nufof] .<br />

;fd|fHon] ;g\ !($& df cl:tTjdf<br />

g} g/x]sf t/ hgtfsf] dfu cg';f/<br />

cui6 !$ sf] dWo/ftdf 3f]if0ff<br />

u/L Ps lbg cl3 k"j{ / klZrd<br />

kfls:tfg -xfnsf] a+unfb]z k"j{<br />

kfls:tfg agfOPsf] lyof]_ / Ps<br />

Oltxf;<br />

lbg kl5 Ol08of -ef/t_ b'O{ b]z<br />

:jtGq /fHo agfof] . t/, g]kfnsf]<br />

hldg g]kfnnfO{ lkmtf{ gu/L ef/tdf<br />

kfl/of] . Oi6 Ol08of sDkgL /<br />

a]nfot ;fdfHo b'j}n] 5f8]sf] b]zdf<br />

Oi6 Ol08of sDkgLl;t ePsf]<br />

;'uf}nL ;GwLsf sf/0f g]kfnsf] ^)<br />

xhf/ ju{ lsnf]ld6/ e"dL a]jfl/;]<br />

agfOof] . hUuf g]kfnsf], sAhf ug]{<br />

Oi6 Ol08of sDkgL, kfpg]n] gkfO{<br />

c?nfO{ lbg] a]nfotL ;fd|fHo,<br />

ljgf ;fpFsf] Jofh kfPem}+ kfpg]<br />

gofF b]z Ol08of -ef/t_ Oltxf;sf]<br />

sfnv08df o:tf] ljlrq ePsf] 5 .<br />

a]nfotL ;fd|fHodf ePsf] ;:tf] /<br />

e/f];fn] 7"nf] uf]vf{ ;]gfsf] hTyf<br />

eg] ef/t / a]nfotn] Tof] a]nfsf]<br />

cf–cfkm\gf :jfy{sf nflu afF8r'8<br />

u/]/ /fVg] / cGoq nfg] lx;fa<br />

vftfaf6 ;'uf}nL ;lGws} cfwf/df<br />

lqkIfLo ;lGw !($& tof/ ul/of] .<br />

s[lif Joj;fo ljsf;4f/f pTkfbg j[l4 Û<br />

gfkmf, /f]huf/L / lxdfnL e]udf ;Da[l4 ÛÛ<br />

;+v'jf;ef, ;f]n'v'Da', bf]nvf, /;'jf, dgfª, h'Dnf,<br />

8f]Nkf, x'Dnf / d'u' u/L bz lhNnfdf<br />

lxdfnL cfof]hgfsf] ;xof]u k|fKt pk–cfof]hgfx?<br />

;~rfngdf 5g\ . pk–cfof]hgfx? k|efjsf/L?kdf<br />

;~rfng u/f}+ . ;~rfng ug{<br />

;xof]u u/f}+ .<br />

kz' ;]jf ljefu<br />

lxdfnL cfof]hgf<br />

xl/x/ ejg, nlntk'/<br />

kmf]g M )!%%@%*#!, %%@*^^), 6f]n lk|m gDj/M !^^))!!%%))<br />

j]j ;fO6 M www.himali.gov.np<br />

o'lg6L EjfO; 29


df]8n<br />

snfsfl/tfdf piffsf]<br />

;kmntf<br />

piff vgfn ;'k|l;4 df]8lnË P+jd<br />

Do"lhs lel8of]x?df gflosfsf]<br />

?kdf lr/kl/lrt JolQmTj x'g'x'G5 .<br />

ljut Ps bzs b]lv ljleGg nf]s ;+:s[lt<br />

/ nf]u uLt P+jd g]kfnL cfw'lgs uLtsf]<br />

Do"lhs lel8of]x?df gflosfsf] ?kdf sfd<br />

ub}{ cfpg' ePsf] 5 . klZrd g]kfnsf] bfª<br />

lhNnfsf] ndxLdf hGdg' ePsL piff vgfn ;fg}<br />

pd]/ b]lv /+ud~rdf cfkm\g' 5lj / e"ldsf / :yfgnfO{<br />

cuf8L a9fpg] ;f]rsf ;fy /fhwfgL lelqPsf] pxfF<br />

atfpg'x'G5 . g]kfnL ;dfhsf] ljs[lQ, lj;+ult tyf<br />

s';+:sf/ / s'lyltsf] lj?4 ;Eo b[io -kbf{_ dfkm{t<br />

g]kfnL hgtfnfO{ ;r]t u/fpg] pxfFsf] 7"nf] ;f]r<br />

ePsf]n] ;f]xL cg';f/ g]kfnL rnlrq If]qdf k|j]z u/]sf]<br />

s'/f pxfF atfpg'x'G5 . cfkm\gf] cWoogs} l;nlznfdf<br />

lzj lj=s=sf] lgb]{zgdf lel8of] sf]l/of]u|fkmdf nf]s tyf<br />

cfw'lgs uLtdf lx6 x'g' ePsf] gflosf vgfn cfh<br />

b]z dfq} ljb]zdf 7"nf 7"nf kbf{df cfkm\gf] e"ldsfsf]<br />

?kdf :yflkt x'g' ePsf] 5 . ;fx|} ldng;f/ P+jd<br />

eb| Jojxf/sL gflosf vgfn lqsf]0ffTds k|]d<br />

syfdf cfwfl/t Clif Gof}kfg]sf] lgb]{lzt rnlrqdf<br />

gflosfsf] ?kdf b]lvg' ePsf] lyof] eg] bf];|f] rnlrq<br />

nfn] Clif Gof}kfg]sf] lgb]{zgdf gflossf] ?kdf kbf{df<br />

b]lvb} x'g'x'G5 . o; rnlrqdf g]kfnL ;dfhdf ePsf<br />

lje]b tyf ;fdflhs Gofosf] ;jfn clego ug'{ ePsf]<br />

5, pQm rnlrq c;f/ leq l/lnh x'Fb}5 . pxfF k|l;4<br />

ef/tLo lgb]{zs cle;s]n] lgb]{zg u/]sf] ef]hk'/L Kof/sL<br />

hLtdf klg gflosfsf] e"ldsf lgjf{x ug'{ePsf] eg] pQm<br />

rnlrq klg rfF8} k|bz{gsf] qmddf /x]sf] 5 . o;y{, g]kfnL<br />

rnlrqsf] gofF cfofddf piff vgfn gofF z}nL / gofFkgsf]<br />

ldNsf]sf ;fy g]kfnL rnlrq P+jd /+ud~rdf cfpg'<br />

ePsf] 5 . pxfFnfO{ rnlrqnfO{ prf] agfpg] / ;Eo<br />

b[ioaf6 g]kfnL ;dfhnfO{ ?kfGt/0f ug]{ cem a9L<br />

xf};nf a9f]; eGg] sfdgf 5 .<br />

30 o'lg6L EjfO;


cGtjf{tf{<br />

lzjk'/L /fli6«o lgs'~hlj?4<br />

:yfgLoaf;L<br />

jg tyf e';+/If0f dGqfnon] /fli6«o lgs'Gh tyf jGohGt' ;+/If0f P]g @)@( sf] bkmf #-s_n] lbPsf] clwsf/ k|of]u ul/<br />

!!*=^! ju{ lsdL If]qkmn lzjk'/L gfufh'{g /fli6«o lgs'~hsf] dWojtL{ If]q 3f]if0ff u/]kl5 oltv]/ :yflgojf;L k'/} cfGbf]ngdf<br />

pq]sf 5g\ . cfk"mx?nfO{ ;fdfGo 5nkmn;d]t gu/L dWojtL{ 3f]if0ff u/]/ s]lx JolQmx?sf] ldn]dtf]df d'Vo k|efljt :yflgonfO{<br />

jfO{kf; u/]kl5 oltv]/ lgs'~hsf] lj?4df ;+3if{ ;ldlt g} agfP/ cfGbf]ngdf pq]sf 5g\ . o;} ;Gbe{df cfGbf]ngsf] g]t[Tj<br />

u/]sf ;+of]hs bf]h]{ nfdf;Fu o'lg6L EjfO;sf /fh' ljz+vn] u/]sf] s]xL c+zM<br />

) clxn] lzjk'/L /fli6«o lgs'~hn]<br />

jl/jl/ cltqmd0f u/L dWojtL{ If]q 3f]if0ff<br />

ub}{5, o;df tkfO{+x?sf] egfO{ s] 5 <<br />

xfdL dWojtL{ If]qdf kg]{ vf; :yfgLo<br />

jfl;GbfnfO{ jf:t} gu/L h'g sfd ul/of]<br />

o;df xfdLx?sf] 3f]/ cfklQ 5 . o;sf]<br />

lj?4df xfdLn] ;DdfgLt k'g/fj]bg<br />

cbfntdf ;d]t d'2f xfln;s]sf 5f}+ .<br />

;DdfgLt cbfntaf6 clxn]nfO{ sfd<br />

gug'{ gu/fpg' eGg] cGtl/d cfb]z hf/L<br />

ePsf] 5 . d'Vo u/L lzjk'/L /fli6«o<br />

lgs'~hsf jf8]g sdnh+u s'Fj/ lj?4<br />

klg xfdLn] dfgxfgLsf] d'2f bfo/ u/]sf<br />

5f}+ . dGqfnoeGbf klg dfly h:tf]<br />

u/L pgn] clxn] hgtfnfO{ cft+lst<br />

agfpg] sfd dfq u/]sf 5}gg\, ;of}+<br />

jif{b]lv a;f]af; ub}{ cfPsf :yfgLosf]<br />

3/af; p7fpg] sfd u/]sf] / cbfntsf]<br />

;d]t dfgxfgL x'g] sfd u/]sf]n] pgL<br />

lj?4 ;d]t d'2f xfn]sf 5f}+ . csf]{<br />

s'/f :yfgLo jfl;Gbf;Fu s'g}klg 5nkmn<br />

k/fdz{ gu/L Psnf}6L 9+un] dWojtL{ If]q<br />

3f]if0ff ug]{ sfd ul/of] h;af6 tLg<br />

j6f gu/kflnsf / !) j6f uflj;sf<br />

afl;Gbfx? k|efljt ePsf 5g\ . k|efljt<br />

JolQmx? eGbf klg aflx/sf dfG5]x?;Fu<br />

;Nnfx u/L :yfgLonfO{ afOkf; u/]sf<br />

5g\, Tof] Gofof]lrt xf]Og .<br />

) tkfO{+x?n] ;+3if{ ;ldlt g} agfP/<br />

cufl8 a9\g' ePsf] 5, casf] cfGbf]ngsf]<br />

sfo{qmd s] 5 t <<br />

xfdL dWojtL{ If]q 3f]if0ffsf]<br />

lj/f]wL k6s} xf]Ogf}+ . lsg k|efljt<br />

:yfgLox?nfO{ ;fdfGo 5nkmn ;d]t<br />

gu/L k'gM:yfkgfsf] of]hg} glgsfnL eGg]<br />

s'/f] d'Vo xf] . ;a}nfO{ ldnfP/ n}hfg'<br />

k5{ . uf;, af; / skf;sf] Joj:yf<br />

u/]/ sfd ug'{k5{ eGg] xfd|f] dfGotf xf] .<br />

hgtfnfO{ cft+lst t'NofP/ u/]sf] sfd<br />

sflxF / slxNo} klg ;kmn ePsf] Oltxf;<br />

5}g\ . k|hftGq, nf]stGq / u0ftGq h]<br />

tGq cfPklg cflv/L hgtfnfO{ df/<br />

bf]h]{ nfdf, cfGbf]ng ;+of]hs<br />

v]Kg afx]s s]lx klg /x]g5 . olb xfd|f]<br />

dfu k"/f ePg eg] ;Ddflgt cbfntsf]<br />

km};nfkl5 cfGbf]ngsf] sfo{qmdx?<br />

cufl8 a9fp5f}+ .<br />

) clxn] cfGbf]ngsf] sfo{qmdsf]<br />

s]lx 5 <<br />

xfdLn] ;+3if{ ;ldlt agfP/ cl3<br />

al9;s]sf 5f}+ . k|wfgdGqLnfO{ 1fkgkq<br />

a'emfpg] sfo{qmd to u/]sf 5f}+ . o; cl3<br />

klg xfdLn] jgdGqL cUgL ;fksf]6fnfO{<br />

cfkm\gf dfux?sf ljifodf 1fkgkqx?<br />

a'emfO;s]sf] 5f}+ . cbfntdf d'2f<br />

rln/fv]sf]n] clxn]nfO{ vf;} sfo{qmd<br />

5}g To}klg r'k nfu]/ a:b}gf}+ . ;]gf k|x/L<br />

nufP/ 3/3/df tfnf nufpFb} hgtfnfO{<br />

t;f{pg] h'g cdfgjLo sfo{ u/]sf] 5<br />

To;sf] 3f]/ eT;gf{ u5'{ . hgtfsf] hn,<br />

h+un / hdLgdf clwsf/ x'g'k5{ eGg]<br />

ljZjJofkL dfGotfnfO{ ;DalGwt lgsfon]<br />

Joj:yf u/] cfGbf]ng s8feGbf s8f<br />

?kdf k|:t't x'g]5f}+ .<br />

o'lg6L EjfO; 31


;dfrf/<br />

d':sfg ;]gfn] e08fkmf]/ cleofg rnfpg]<br />

;+ljwfg ;efsf gfddf ePsf]<br />

n'6tGq, lj;+utL / ljs[lt<br />

lj?4 d':sfg ;]gf g]kfn kf6L{n]<br />

b]ZfJofkL e08fkmf]/ cleofg rnfpg]<br />

ePsf] 5 . e08fkmf]/sf cltl/Qm ;f]<br />

kf6L{n] hg:tf]/df dxTjsf+IfL sfo{qmd<br />

;~rfng ug]{ clGtd tof/L rln/x]sf]<br />

kfOPsf] 5 .<br />

jt{dfg ;/sf/n] NofPsf] ah]6df<br />

^% jif{ gf3]sf j[4 j[4fnfO{ dfl;s<br />

b'O{xhf/ lbOg] eQfnfO{ pQm kf6L{n]<br />

a9fP/ ;ft xhf/ agfpg]df ljz]if<br />

kxnsbgL lnOg] kf6L{åf/f k|sflzt<br />

jQmJodf hgfOPsf] 5 . To:t] ckf+u<br />

/ c;xfonfO{ cflhjg af;FufF;<br />

nufotsf] Joj:yf ;+ljwfgd} lnlkj4<br />

ug{ ljz]if sfo{qmd ;~rfng ug{<br />

hgfPsf] 5 .<br />

zflGtk"j{, pTkfbgd'vL /<br />

/rfgfTds sfo{qmd nfO{ cuf8L<br />

a9fP/ ;f]xL adf]lhdsf cfGbf]ngsf<br />

sfo{qmd ;+rfng ul/g] klg pQm<br />

kf6L{n] hgfPsf] 5 . hftLo /fHosf]<br />

lj?4df ;zQm cfGbf]ng ug]{ tof/L<br />

klg ;f] kf6L{n] u/]sf] 5 . To:t} o'jf<br />

a]/f]huf/ ePsf gfdf b}lgs b'O{;o<br />

krf; ?k}of Joj:yf ug'{ klg ;f]<br />

kf6L{n] cleofg rnfpg] agfOPsf] 5 .<br />

kf6L{n] ckf+u, ;':t dgl:ylt nf6f<br />

nf6Lx?nfO{ cflhjg eQfsf] Joj:y<br />

fug]{ Ps 3/, Ps ?v, Ps uf8]{g<br />

u/L d'n'se/ e"sDk k|lt/f]wfTds 3/<br />

agfpgsf]nflu 5'§} sfg'gsf] Joj:yf<br />

ug'{kg]{ dfu u/]sf] 5 .<br />

ljb]zdf cWoog ug{ hfg]<br />

ljBfyL{x?nfO{ /fHon] lgz'Ns<br />

:sf]n/l;ksf] Joj:yf ug]{ dfu ul/Psf]<br />

5 . ^( jif{ gf3]sf a'9fa'9Lx?nfO{<br />

lgz'Ns d]l8sn cf}ifwL / 8fS6/ hfFr<br />

x'g'kg]{ dfu /fVb} of] kf6L{n] d]rLb]lv<br />

dxfsfnL;Dd cfd g]kfnL cfGbf]ngdf<br />

pgn] cfx\jfg u/]s]f 5 . c;f/ !<br />

ut]b]lv b]zJofkL ?kdf k|lzIf0f lbb}<br />

lx8]sf kf6L{sf s]lGb|o cWoIf d':sfg<br />

kf}8]nsf] l;Gw'nL, /f}tx6 / ;nf{xLdf<br />

k|lzIf0f lbPsf] lyof] . lhNnf,<br />

gu/ / j8f ;ldltsf] ;b:ox?nfO{<br />

;Daf]wg ug]{ qmddf @! cf} ztfAbLsf]<br />

gofF g]kfn casf] o'jf k':tfdf<br />

hfg'kg]{ wf/0f /fVb} ^)! ;ef;bn]<br />

gofF g]kfn / g]kfnLx?sf] /ut /<br />

kl;gdfly df]hd:tL dfq u/] . g<br />

t of] b]znfO{ dfof u/] g t ;a}<br />

g]kfnLx?nfO{ dfGo x'g] ;+ljwfg hf/L<br />

ug{ ;s] . b'O b'O k6s ;Dd ;+ljwfg<br />

;efsf] r'gfj u/]/ d'n'snfO{ caf}{<br />

?k}of gf]S;fgL u/fPsf] bfaL u/] .<br />

g]kfnsf] pBf]uwGbfx? lghLs/0f u/L<br />

sldzg / e|i6frf/ ub]{ /fhgLlts<br />

bnsf :yflgo sfo{stf{b]lv s]Gb|sf<br />

g]tfx? e|i6frf/df 8'Ab} uPsf] k|lt<br />

lrGtf JoQm ub}{} olb e|i6frf/L cfkm\g}<br />

afa' ePklg g5f]8\g] cWoIf kf}8]nn]<br />

atfP . u'08fubL{ / anfTsf/LnfO{<br />

7fpFsf] 7fpFdf kmfF;L lbg'kg]{ ;d]t<br />

pgsf] syg lyof] . k|lzIf0fs} qmddf<br />

kf}8]nn] ca o'jf knofgnfO{ /f]s]/<br />

d'n'sd} /f]huf/L l;h{gffug{ kf6L{ nflu<br />

k/]s]f atfP . pgn] pGgt hftsf<br />

wfg ljb]zaf6 dufO;s]s]f / kf6L{sf<br />

;b:ox?nfO{ o; aif{af6} wfgsf] lap<br />

ljt/0f ug]{ / s[lifdf j}1flgs Pj+d<br />

cfw'lgss/0f 9+un] cuf8L a9fpg]<br />

hfgsf/L lbPsf lyP .<br />

32 o'lg6L EjfO;


;dfrf/<br />

al/i7 kqsf/ tyf ;Dkfb+sx?sf] e]63f6 sfo{qmd<br />

g]kfn kqsf/ tyf n]vs<br />

;dfhn] /fhwfgLdf d'n'ssf]<br />

jt{dfg cj:yf ljifodf 5nkmnsf<br />

nflu jl/i7 kqsf/ tyf ;Dkfbsx?sf]<br />

e]63f6 sfo{qmdsf] cfof]hgf u¥of] .<br />

pQm sfo{qmddf cfkm\gf] wf/0f<br />

/fVb} n]vs tyf /fhgLlts lrGts 8f=<br />

s] aL= /f]sfofn] g]kfn wd{lg/kIf x'g<br />

gx'g] wf/0ff /fVb} g]kfnsf] # klxrfg<br />

lxGb" wd{, ;]gf / /fh;+:yf /x]sf]<br />

wf/0f ;d]t AoQm u/] . b]z wd{lg/kIf<br />

/xFbf g}lts d"No / dfgotfdf x|f;<br />

cfpFg] s'/fdf pxfFsf] hf]8 lyof] . 8f=<br />

/f]sfofn] ;Dkfbs n]vsx?n] /fi6«<br />

/ /fli6«otfk|lt uDeL/ eP/ snd<br />

rnfpgsf nflu cfu|x u/]sf lyP .<br />

sfo{qmddf cltlysf ?kdf af]Nb}<br />

k|]; sfpG;Ln g]kfnsf cWoIf af]0f{axfb'/<br />

sfsL{n] d'n'ssf /fli6«o zlQmx? Ps<br />

ePsf] lbg dfq ;+qmd0fsfn ;dfKt<br />

x'g] atfPsf lyP . d'n's Pp6f<br />

vf; nIo / lbzfnfO{ cjnDag<br />

u/L cuf8L al9;s]sf] cj:yfdf ca<br />

k5f8L kmls{g] / df]l8g] cj:yf 5}g<br />

eGb} pgn] g]kfnL kqsf/Ltfn] /fli6«o<br />

lrGtg u/]/ /fi6«nfO{ Pslqt agfpg<br />

e"ldsf v]Ng'kg]{df of] e"ldsfsf] sdL<br />

b]lvPsf] s'/f /fVg' ePsf] lyof] . csf{<br />

n]vs tyf ljZn]ifs 8f= ;'/]Gb| s]=;L=n]<br />

x/]s If]qdf g]kfnL g]kfnLaLr laefhg<br />

Nofpg] b]zL ljb]zL zlQm ;lqmo /x]sf]<br />

tkm{ g]kfnL kqsf/x? rgfvf] x'g'kg]{df<br />

hf]8 lbg' ePsf] lyof] . sfo{qmdf af]Nb}<br />

csf{ aQmf jl/i7 kqsf/ k|]d s}bLn]<br />

clxn]sf g]tfx?df /fli6«o :jfy{sf]<br />

cefj /x]sf] eGb} kf6L{sf ehg ufpg]<br />

/ rfs8Ldf n]Vg]x?nfO{ dfq g]tfx?n]<br />

kqsf/ 7fGg] / dfGg] u/]sf] atfP .<br />

sfo{qmddf jl/i7 kqsf/ lgdsfGt<br />

kf08]n] d'n's uDeL/ b'3{6gftkm{ pGd'v<br />

/x]sf] eGb} g]kfnL kqsf/x?sf] sfFwdf<br />

/fi6« hufpg] k|d'v lhDd]jf/L cfPsf]<br />

pNn]v u/]sf lyP .<br />

sfo{qmddf<br />

g]kfn kqsf/ tyf<br />

n]vs ;dfhsf cWoIf<br />

uf]/vaxfb'/ la;Ln]<br />

jl/i7 kqsf/ /<br />

;Dkfbsx? ca Ps<br />

7fpFdf a;]/ d'n'ssf<br />

hNbfaNbf ;d:ofx?sf]<br />

phfu/ ug]{ ;femf d~r<br />

ePsf] hfgsf/L lbb}<br />

ljz]if u/L /fi6« /fli6«otf / /fli6«o<br />

:jflwgtfsf] af/]df ;dfhn] cfkm\<br />

gf] n]vg tyf ;"rgf k|jfx ug]{ sfd<br />

cuf8L a9fO{/x]sf] ljifodf k|sfz<br />

kf/]sf lyP .<br />

gofF jif{ @)&# ;fnsf] pknIodf ;Dk"0f{ g]kfnL bfh'efO tyf<br />

lbbLalxgLx?df xflb{s d+Ufndo z'esfdgf JoQm ub{5f}+ .<br />

;8s ;a}sf] ;femf ;DklQ xf], ;8s cltqmd0f<br />

ug]{ sfo{ aGb u/f}+, ;w}+ ;kmf ;'U3/ /fvf}+<br />

x'Dnf–l;ldsf]6 ;8s kl/of]hgf<br />

O+= ljho s'df/ yfkf<br />

;8s ljefu<br />

l8lehg sfof{no, h'Dnf<br />

;fj{hlgs ;"rgf<br />

!= k'nx?df hyfefjL lb;f, lk;fa / kmf]xf]/ gkmfnf}+ . o;n] k'nsf] cfo' 36fpF5 .<br />

@= k'nsf] tndfly vf]nfaf6 afn'jf, lul§, 9'ª\uf, df6f] cflb lemSbf k'n elTsg<br />

;S5 . k'nsf] %)) ld6/ tndfly df6f], afn'jf cflb glemsf}+ .<br />

#= k'ndfly ;se/ ;Lldt ultdf ;jf/L;fwg rnfpg] afgL a;fnf}+ .<br />

$= k'nx? xfd|f] ;kmf ;DklQ xf] . o;sf] ;+/If0f xfd|f] bfloTj xf] .<br />

%= dfgj z/L/df /x]sf] /Qm :gfo' tTt' h:t} k'n ;8ssf] cleGg c+u xf] . Ps<br />

7fpFdf /QmgnL sfl6g hfFbf kIf3ft ePh:t} k'n elTsg hfFbf ;8s pkof]luxLg<br />

x'G5 / dfgj hLjg c:tJo:t x'g ;S5 .<br />

l8lehg k|d'v<br />

O{= gf/fo0fbQ e08f/L<br />

o'lg6L EjfO; 33


;"rgf<br />

g]kfn ef/t ;DaGw<br />

ljz]if c+s<br />

k|sfzg x'“b}5 .<br />

tkfO{+sf] ljrf/ n]v<br />

k7fOlbg' x'g :jb]z tyf<br />

ljb]zdf /xg' ePsf<br />

n]vs, ljåfg, k//fi6«ljb\<br />

Pj+ sfg'gljb\x?nfO{ xflb{s<br />

cg'/f]w ub{5f}+ .<br />

;Dks{M unityvoice@yahoo.com,<br />

kmf]gM )!–(*%!)*@!*$<br />

34 o'lg6L EjfO;


l8Dof6 vftf<br />

ltd|f]<br />

clgjfo{<br />

;Demgfdf<br />

;DaGwL cToGt<br />

h?/L ;"rgf<br />

lwtf]kq ahf/sf] cfw'lgsLs/0f ug]{ qmddf oxL ldlt @)&@<br />

df3 b]lv k"0f{ ?kdf cef}ltsLs/0f ePsf] z]o/sf] dfq<br />

sf/f]af/ z'? e} lwtf]kq ahf/ k"0f{ :jrflnt ePsf] / xsk|b z]<br />

o/ tyf af]g; z]o/ nufgLstf{x?sf] l8Dof6 vftfdf k|fKt<br />

ug{ ;lsg] Joj:yf e};s]sf] 5 . o;} k[i7e"lddf pBf]u<br />

k|efljt If]q afl;Gbfx? afx]s @)&# ;fpg ! ut]b]<br />

lv sf7df8f} pkTosf / @)&# df3 ! ut]af6 pk-<br />

Tosf aflx/af6 ;d]t ;fj{hlgs lgisfzgdf b/vf:t lbg]<br />

b/vf:tjfnfx?n] cfkm\gf] l8Dof6 vftf b/vf:t kmf/fddf clgjfo{<br />

?kdf pNn]v ug'{kg]{ Joj:yf ul/Psf]n] ;f]xL adf]lhd ug{ u/fpg x'g<br />

;DalGwt ;j}sf] hfgsf/Lsf] nflu ;"lrt ul/G5 .<br />

g]kfn lwtf]kq af]8{<br />

hfjnfv]n, nlntk'/ .<br />

o'lg6L EjfO; 35


nf]s;]jf cfof]usf] cu|ufdL ;f]r,<br />

cfw'lgs k/LIf0f k|ljlwsf] k|of]uaf6<br />

of]Uotd JolQmsf] 5gf}6 .<br />

g]kfn ;/sf/<br />

;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno<br />

;"rgf ljefu<br />

36 o'lg6L EjfO;

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!