Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet
Share Embed Flag
Download ePaper

Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

aasentunet.no
from aasentunet.no More from this publisher
19.11.2012 Views

280 Skrifter i Samling II av Riket hava sine Raadsmenner, som standa i Samband med Regjeringi og hava kvar sitt visse Verk til aa fullføra. Regjeringi kjem dermed i same Umstand som ein Husbonde elder Fyrestandar, som skal styra eit stort Bruk og leiga mange Tenarar og bjoda deim so store Aarspengar, at dei kunna vera viljuge til aa taka Tenesta hjaa honom. Denne Tenesta verd soleides ein Fødeveg fyre mange Landsmenner, og det er endaa ein Fødeveg, som er myket ettersøkt, av di at slike Embætte alltid giva ei aarviss Inntekt, medan andre Livsstand derimot era nokot utrygge, med di at Vinningen er alltid uviss og stundom kann verda alt for liten. Desse Ting og mange andre, som høyra med til ei skapleg Innreiding i eit Rike, vilja alltid krevja visse Tilkostingar og Utgifter, som alle Landsmenner maa finna seg i og leggja sin Part til. Slike Utreidslor kunna lagast paa ymis Maate; det kann vera Skattar, som verda paalagde med ei viss Utlikning etter kvar Manns Midlar; det kann ogso vera Tollar, som era lagde paa ymis Kaupmannskap og Vareførsla, men som i Verkningi jamna seg til ei aalmenneleg Utgift, med di at Tollen gjerer Varorna dyrare fyre deim, som kaupa. Daa no slike Utreidslor verda kravde etter eit Paabod, som ein lyt fylgja og lyda, anten ein vil elder ei, so vil det ofta verda etterspurt, um det var nokor Naudtorv til aa leggja so store Tyngslor paa Folket, elder um ikkje Landet kunde standa lika godt med mindre Tilkostnad. Men det er aa merka, at det, som Folket legg ut, er nokot, som ein kann rekna; men det, som det fær atter fyre sitt Utlegg, er nokot, som ein ikkje kann rekna ut i Pengar. Ei god Landsstyring vil alltid trenga til store Midlar til Trygd og Hævding fyre Landsens Velferd, som fyrr er umtalat, og til ymis Umbot, som kann vera til Æra fyre Landet. Og difyre sjaa me og, at der er nokot so nær den same Tilskipnad i alle Rike.

Skrifter i Samling II Til Avgjerd av slike Tiltak og Tilkostingar, som era alle Mann vedkomande, kunde det synast som rettaste, at alle Mann skulde vera med og samraadast um Sakerna; men detta kann ikkje godt ganga fyre seg, utan berre i eit litet Samnøyte, som ein By elder eit Tinglag. I eit større Samnøyte (som eit Fylke elder Rike) fær det helder ganga paa den Maaten, at nokre Menner av kvar Landsbolk verda valde av Aalmugen til aa samna seg til eit Landsmøte elder Ting, so at dei der kunna samraadast um dei Maalemni, som trenga til Avgjerd. I slike Tingmøte er det daa dei fleste Røyster, som gjera Utfallet; det er so til aa skyna, at naar eit Fyreslag elder Tilraad er framsett fyre Tinget, og dei fleste Tingmenner (elder ogso alle) samtykkja i Tilraadet, so er det dermed vedteket og stadfest; men er det fleire, som segja imot, en som samtykkja, so er Tilraadet fallet. Med denne Avgjeringsmaaten er det no vistnog so, at det stundom kann vera mange, som mislika det Tilraadet, som er framsett, men endaa faa finna seg i, at det fær Framgang, av di at dei era for faae til aa fella det ned; og detta kann ofta vera meinslegt nog; men der er ikkje nokon annan Utveg, som kann høva betre fyre eit fritt Folk; og so er der daa alltid ei Von til, at naar dei fleste faa raada, so vil ikkje Folket faa større Tyngslor paa seg, en som det kann orka aa bera. Med den høgste Magti i Riket er det nokot ymislege tilskipat hjaa dei mange serskilde Folkeslag. I dei fleste Rike er det gamall Skipnad, at Landet heve ein Herre elder Hovding med ein viss Fyrerett fram fyre alle Landsmenner, og at Herredømet gjeng i Arv i Ætti hans som eit annat Ervegods. Ein slik Hovding er jamnaste kallad Konung (Kong); i nokre store Rike er han kallad Keisar, og i ymse smaa Rike heiter han Hertug elder Fyrste. Men daa Styreverket i eit Rike alltid vil krevja so myki Umsut og 281

280 <strong>Skrifter</strong> i <strong>Samling</strong> II<br />

av Riket hava sine Raadsmenner, som standa i Samband<br />

med Regjeringi og hava kvar sitt visse Verk<br />

til aa fullføra. Regjeringi kjem dermed i same Umstand<br />

som ein Husbonde elder Fyrestandar, som skal<br />

styra eit stort Bruk og leiga mange Tenarar og<br />

bjoda deim so store Aarspengar, at dei kunna vera<br />

viljuge til aa taka Tenesta hjaa honom. Denne Tenesta<br />

verd soleides ein Fødeveg fyre mange Landsmenner,<br />

og det er endaa ein Fødeveg, som er myket<br />

ettersøkt, av di at slike Embætte alltid giva ei aarviss<br />

Inntekt, medan andre Livsstand derimot era<br />

nokot utrygge, med di at Vinningen er alltid uviss<br />

og stundom kann verda alt for liten.<br />

Desse Ting og mange andre, som høyra med til<br />

ei skapleg Innreiding i eit Rike, vilja alltid krevja<br />

visse Tilkostingar og Utgifter, som alle Landsmenner<br />

maa finna seg i og leggja sin Part til. Slike Utreidslor<br />

kunna lagast paa ymis Maate; det kann vera<br />

Skattar, som verda paalagde med ei viss Utlikning<br />

etter kvar Manns Midlar; det kann ogso vera Tollar,<br />

som era lagde paa ymis Kaupmannskap og Vareførsla,<br />

men som i Verkningi jamna seg til ei aalmenneleg<br />

Utgift, med di at Tollen gjerer Varorna<br />

dyrare fyre deim, som kaupa. Daa no slike Utreidslor<br />

verda kravde etter eit Paabod, som ein lyt fylgja<br />

og lyda, anten ein vil elder ei, so vil det ofta verda<br />

etterspurt, um det var nokor Naudtorv til aa leggja<br />

so store Tyngslor paa Folket, elder um ikkje Landet<br />

kunde standa lika godt med mindre Tilkostnad. Men<br />

det er aa merka, at det, som Folket legg ut, er nokot,<br />

som ein kann rekna; men det, som det fær atter fyre<br />

sitt Utlegg, er nokot, som ein ikkje kann rekna ut i<br />

Pengar. Ei god Landsstyring vil alltid trenga til store<br />

Midlar til Trygd og Hævding fyre Landsens Velferd,<br />

som fyrr er umtalat, og til ymis Umbot, som kann<br />

vera til Æra fyre Landet. Og difyre sjaa me og, at<br />

der er nokot so nær den same Tilskipnad i alle Rike.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!