Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

Skrifter i Samling II
endaa kjem til aa hava ymse Ting til Sameiga som
eit Aalmennings Gods. So er det, til Exempel, naar
der skal ganga ein Landsveg igjenom Bygdi, so
kann den Grunnen, som er teken til Landsveg, ikkje
lenger vera nokon einskild Manns Eigedom; men alle
maa eiga honom i Hop. Naar nokre Grender liggja
so nær saman, at dei kunna hava ein Tingstad elder
ei Kyrkja fyre seg sjølv, so verd det eit Samnøyte,
som me kalla eit Tinglag elder ei Sokn. Naar fleire
Sokner hanga nokot saman, so verd det eit større
Samnøyte, som me helst vilja kalla med det gamle
Namnet: eit Fylke. Og naar dei serskilde Fylke i
eit Land era soleides samlagade, at dei alle kunna
hava same Landsrett og same Regjering, so verd
det eit endaa større Samnøyte, som me kalla eit
Rike. Daa kann ein kalla det so, at alle Grender i
Landet era samanbundne til eit einskilt Grendarlag,
og at kvar Huslyd er berre ei liti Grein av ein
einaste stor Lyd, som ein kann kalla Landslyden.
No er det den fyrste Torv i eit slikt Samnøyte,
at der maa vera trygt og fredsamt fyre alle ærlege
Folk, so at ingen heve Lov til aa gjera andre nokon
Skade. Der maa vera ein Landsrett med Tugt og
Refsing fyre alle deim, som gjera Illverk paa annan
Manns Liv elder Gods og Velferd. Alle maa hava
jamgod Rett til aa ganga frie og ukrenkte, so framt
som dei ikkje sjølve gjera nokon Ufred; og lika eins
maa ein og kvar hava sin Eigedom i Fred og sjølv
faa raada yver all den Midel, som han heve fenget
paa ærleg Maate, og som etter hans Fraafall skal
ganga i Arv til hans Born elder Ættingar. Dertilmed
maa ein og kvar hava Rett til aa hava si Æra
uskadd, so at ingen heve Lov til aa ljuga paa honom
og dermed avla honom Skam og Vanvyrdnad, som
han ikkje heve forskyldt. Alt detta er nokot, som
alle vituge og fredsame Folk vilja vera samtykte um;
og difyre vil og eit skaplegt Samnøyte laga seg so,
277