Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

Skrifter i Samling II
c) Dyreriket.
I den livande Skapningen er der nokot likt som i
Voksterriket: der er mange ymislege Slag elder Kynder
med kvar sin Skapnad og dertil ogso ei Sjølvfodring
og ein Aldersmun med Uppvokster og Nedfall,
som fyrr er umtalat; men so kjem her og nokot
nytt og stort attaat, og det er Livet med all den
Innreide, som dertil høyrer. Denne Livreiden er nokot
av det mest forvitnelege, som me sjaa kring um oss
i det store Skaparverket. Det er eit undarlege mangfeldt
Gangverk av samlagade Smaadeilder, som gjera
kvar si Tenesta til same Fyremaal; innantil er det
sjølvverkande Reidskapar, som ikkje trenga til nokon
Vilje, og utantil er det Limer, som Skapningen sjølv
kannt røra og føra etter sin eigen Vilje, og som era
so vel samlagade med Viljen, at dei gjera sitt Verk
i same Augneblinken, som Viljen segjer til.
Taka me oss eit Dyr til Merke av dei Slag, som
me kjenna best, so er det fyre det fyrste ein Bul
(elder Kropp) med Beingrind innantil og med ein
mjukare Umbunad av Kjøt og Hud; men so vita me
og, at der inne i Bulen er ei Umstrøyming av Blod,
som heve sin Midstad i Hjartat, og som elles greinar
seg ut i smaae og store Aadrar i heile Bulen; og dertil
vita me og, at der næst ved Hjartat er ein Belg,
som dreg Luft igjenom Strupen elder som fører Vinden
inn og ut i ei æveleg Rørsla, so at det alltid
kjem ny Luft inn i Bringa. Dernæst er Bulen tilbudd
med Innreide til Sjølvfodring, og det er ikkje berre
Munn og Mage, men ogso ein grannare og løynlegare
Innbunad til aa draga Kraft av Fodret og leida Krafti
ut i Blodet og Limerne. Dernæst heve Bulen sine
Reidskapar til Sjølvflutning og Rørsla, det er Føter
elder Vengjor elder andre Utlimer, etter som Dyret
skal ferdast paa Landet elder i Vatnet. So er der ein
overslege grannlagad Innreide til Syn og Høyrsla og
Kjensla, so at Dyret kann hava Gaaning og Vitende
257