Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

244 Skrifter i Samling II
Belgia) paa Fastlandet, og Øyarne Britland (elder
Engelland med Skotland) og Irland utanfyre Nordsjoen;
og sunnanfyre Flamland er Frankrike, Spania
og Portugal. Langs med Midelhavet er fyrst Sudsida
av Spania og Frankrike og dernæst Italia, Grækarland,
Tyrkriket og ei Hyrna av Russland. Lenger
inn fraa Sjoen er Ungarland, Austerrike, Tydskland
og Sveits (Schweiz) og ymse andre Land, som era
lagde inn under andre Rike; derimillom er det gamle
Polsland (elder Polen), som no er reknat nokot til
Russland og nokot til Tydskland. Det største Riket
er Russland, som rekk alt fraa Midelhavet til Ishavet
og endaa heve ein stor Part av Asia med seg.
Dei synnste Landi era gode Buland med lang
Sumar og ein rik Vokster; dei nørdre Landi hava
lenger Vetter og mindre Varme; men endaa hava
dei ein god Skogvokster og Grasvokster. Til dei
nørdste Landi høyrer vaart Land Norig; det er so
langt fraa Midlina paa Jordi, at nørdste Enden av
det rekk langt inn i Kuldebeltet og ser ingi Sol ved
Midvetters Tider. Men med alt detta heve daa vaart
Land eit mildare Vederlag en andre Land, som liggja
so langt nordarlege; for dei Landsbolkarne, som liggja
beint austanfyre (sosom Nordparten av Russland og
Asia), hava ein Kulde, som er langt større og lenger
varande. Det mildaste Luftlaget er ved Havet paa
Vestersida, og det skal hava si Orsak i ein Havstraum,
som gjeng ifraa Varmebeltet nord med Amerika
og derifraa yver til Nordvest-Kanten av Europa.
Asia er den største av alle Jorddeildom og fem
Gonger so stort som Europa. Det ligg jamsides med
Europa i den halvvarme Jordbolken og nokot inn i
Kuldebeltet, men paa Sudsida rekk det myket lenger,
so at det naar langt inn i Varmebeltet. Paa Vestersida
naar det til Midelhavet, og der er dei gamle
vidgjetne Landi: Litle-Asia, Syria og Judeland. Paa