Skrifter i Samling Band 2 - Aasentunet

242 Skrifter i Samling II
det eit Bil utan Sol, og eit annat Bil med Sol igjenom
heile Samdøgret. – Sunnanfyre Varmebeltet er
det lika eins, med di at Sudsida ogso heve sitt halvvarme
og sitt kalde Jordbelte med same Storleike
som paa Nordsida; og soleides verd det heile fem
Jordbelte imillom Sudpolen og Nordpolen.
No er det aa merka, som fyrr er sagt, at det er
berre som ein Tridjepart av Jordflata, som er turt
Land, og at den største Landmuga ligg paa nørdre
Sida av Jordi. Dertil kjem no ogso, at Landet er
myket ulikt med Tilhøvet til Buland elder Bustader
fyre Folk, og at ymse Vidder (so som i dei kalde
Jordbolkom) ikkje kunna vera nokot buande Land.
Snaraste skulde ein daa tru, at den varme Jordbolken
maatte vera den rikaste og høvelegaste til Bustad,
og i Vissa er det nog so, at der er den største Rikdom
av Vokster og Liv og den største Pryda paa
Jordi av alle Slag; men so er der ogso ymse Meinleikar
med, so som av skadsame Dyr, elder av Udæme
i Lufti, og av ein kvæveleg Varme. Paa nokre Stader
er det store Øydemarker, som era ubyggjande
fyre Vatsløysa, med di at Grunnen er so uppturkad,
at der bid ikkje annat en fjukande Sanden. Difyre
høyra me og, at det er ikkje just dei varmaste
Landi, som er dei folkerikaste, men at derimot den
halvvarme Bolken er best fullsett med Folk, og det
nørdre halvvarme Jordbelte heve alltid voret liksom
Heimstaden fyre dei største Folkeslagi. Den sydre
halvvarme Bolken heve berre liti Folkemengd, av di
at der er langt meir Sjo en Land.
Og lika eins som det allstad verd kaldare Vederlag,
di lenger ein kjem fraa Midlina til Polen, so
verd det ogso allstad kaldare, di lenger upp ein kjem
ifraa Sjoflata, so det endaa i eit mildt Land kann
vera ymse Bolkar, som era ubyggjande fyre Kulde
og Voksterløysa. Me kunna sjaa det paa vaare eigne
Fjell, at naar det ber nokot høgt, so minkar Skog-