بارگیری

ª
نامه فرهنگستان /٤ ٢
٨٤ مقاله
چند لغتِ‏ يونانيِ‏ دخيل در زبان فارسي
واژه مورد بحث از يوناني دخيل در التيني:‏ (Lat.Ety. (1.387 ebenus در فرانسوي:‏
١ از التيني دخيل در آلماني:‏ Eben در:‏ ٢ Ebenholz :‏ چوب آبنوس؛ و انگليسي:‏
ébe © ne .‏
٣ از يوناني دخيل در فارسي ميانه:‏ (Pahl.Dict. 4)abnu¦ s .‏ از يوناني دخيل در
ebony .‏
عربي:‏ أَبَنوسُ‏ ٬ أَبْنوسُ‏ ٬ أَبْنُسُ‏ ٬ آبَنوسُ‏ ٬ آبِنوسُ‏ (17.I (Blachère.
در کتاب مقدّ‏ س ‏(حزقيال ١٥:٢٧) ٬ اين واژه به صورتِ‏ Hovenim آمده است.‏ اغلب
مترجمان و مفسران واژه اخير را همان لفظ مصري hbny مي دانند.‏ در نوشته هاي کهنِ‏
فارسي وعربي‎٬‎ آبنوس بيشتر به عنوان يکي ازمفردات دارويي ياد شده است.‏ هم چنين
چوبِ‏ آبنوس يا آبنوس ٬ نامي بوده است که برده فروشان به سياه پوستان داده بودند.‏ از اين
رو‎٬‎ برده فروش را فروشنده آبنوس نيز مي ناميدند.‏ گونه هاي ديگرِ‏ اين کلمه در زبان
فارسي‎٬‎ آبِنوس ٬ آبْنوز و اَبنوس است.‏ ) دائرة المعارف بزرگ اسالمي ٦٨-٧٠). ١.
٢. ابليس اهريمن‎٬‎ شيطان.‏
صورتِ‏ تصحيف شده واژه يونانيِ‏ ‏(‏diábolos‏):‏ dia ¨ bolo فتنهگر‎٬‎ سخن چين‎٬‎ دشمن؛
شيطان؛ قس:‏ ‏¦‏diabállo‏):‏ ) diaba ¨ llw انتقال دادن؛ عبور کردن؛ در ميان افکندن‎٬‎ فتنه
برانگيختن (1.216 Frisk. (L.S. ;389-90 واژه dia ¨ bolo از دو بخش تشکيل شده است:‏
١. ¨ dia :‏ از هم جدا؛ از ميان ٢. -bolo مشتق از ba ¨ llw ٤
) (bállo¦ :‏ انداختن
383) (Frisk. 1. 215, .‏
‎١‎)در مورد واژه هاي فرانسوي نک.‏
‎٢‎)در مورد واژه هاي آلماني نک.‏
Grand Larousse de la Langue Franμaise, 7 Tomes. Librairie Larousse 1971.
Kluge, F., Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin New York 1989.
‎٣‎)در مورد واژه هاي انگليسي نک.‏
The American Heritage Dictionary of the English Language, 3rd edition Haghton Mifflin Company,
Boston 1972.
‎٤‎)از هندواروپايي:‏ el u g‏*‏ .2 :‏ چکيدن‎٬‎ سرريز شدن‎٬‎ فوران کردن؛ انداختن‎٬‎ پرتاب کردن (471 (Pok. اين
ريشه در واژه هاي زير ديده مي شود:‏
سنسکريت:‏ galati :‏ مي چکد‎٬‎ مي افتد (329 (KWA. .1 اوستايي:‏ gar ‏(‏ni‏):‏ 4 به پايين پرت کردن (512 (AiW.
فارسي نو:‏ باليستيک:‏ پرتابي‎٬‎ وابسته به علم پرتاب گلوله ‏(دخيل از انگليسي)‏‎٬‎ آلماني:‏ quellen :‏ فوران کردن؛
انگليسي:‏ kill:کُشتن.‏