An divyezhegezh evit ar re vihan, un elfenn a-bouez en ... - Divskouarn
An divyezhegezh evit ar re vihan, un elfenn a-bouez en ... - Divskouarn
An divyezhegezh evit ar re vihan, un elfenn a-bouez en ... - Divskouarn
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>An</strong> <strong>divyezhegezh</strong> <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong>,<br />
<strong>un</strong> <strong>elf<strong>en</strong>n</strong> a-<strong>bouez</strong> <strong>en</strong> o buhez.<br />
E B<strong>re</strong>izh,<br />
meur a c’her gant <strong>ar</strong> vugaligoù<br />
<strong>evit</strong> <strong>ar</strong> memes kazh.<br />
Keloù nevez da ge<strong>re</strong>nt<br />
<strong>ar</strong> vugale et<strong>re</strong> 0 ha 4 bloaz<br />
e dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
Nevez !<br />
Traoù ouzhp<strong>en</strong>n<br />
da welet w<strong>ar</strong><br />
ho sm<strong>ar</strong>tfon.<br />
www.cg29.fr<br />
www.divskou<strong>ar</strong>n.fr<br />
www.b<strong>re</strong>tagne.fr
M’ho peus c’hoant da l<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> c’hodoù<br />
QR , e rankit pellg<strong>ar</strong>gañ bookbeo<br />
da lakaat anezho da vont <strong>en</strong>-dro (bez<br />
e c’heller kavout bookBeo w<strong>ar</strong> iPhone<br />
hag <strong>An</strong>droid). Peotramant e c’hellit<br />
bizskrivañ <strong>ar</strong> chomlec’h a zo e<br />
traoñ <strong>ar</strong> c’hod QR w<strong>ar</strong> ho<br />
merdeer.<br />
Taol<strong>en</strong>n<br />
Peseurt yezh choaz ? p. 5<br />
Div yezh, p. 7<br />
ur chañs ouzhp<strong>en</strong>n<br />
Skannit <strong>ar</strong> c’hod-mañ<br />
<strong>evit</strong> l<strong>en</strong>n <strong>ar</strong><br />
fich<strong>en</strong>naoueg pdf<br />
<strong>en</strong> ho yezh-vamm :<br />
<strong>ar</strong> ( ),<br />
<strong>en</strong> (English),<br />
pt (Português),<br />
tr (Türkçe).<br />
P<strong>en</strong>aos <strong>en</strong> em laka p. 9<br />
<strong>ar</strong> vugale<br />
da gaozeal ?<br />
Un strobad ideoù mat p. 17<br />
da zeskiñ div yezh<br />
deiz-ha-deiz !<br />
Da c’houzout hiroc’h… p. 23<br />
Skannit <strong>ar</strong> c’hod-mañ<br />
ha roit ho soñj<br />
diouzhtu w<strong>ar</strong> lec’hi<strong>en</strong>n<br />
Divskou<strong>ar</strong>n gant ho<br />
pellgomz-godell.<br />
Skrid : Kuzul Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed, Kefridi b<strong>re</strong>zhoneg<br />
Kuzul Rannvro B<strong>re</strong>izh – Ar gev<strong>re</strong>digezh Divskou<strong>ar</strong>n<br />
Poltriji : ©Augural – BananaStock – Iwerzhonphoto<br />
Juice – PhotoAlto – P. Sic<strong>ar</strong>d-CG29<br />
Maket<strong>en</strong>niñ : Kuzul Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed, skipailh e k<strong>ar</strong>g eus c’helaouiñ<br />
Troidigezhioù : BTU (UBO) – Skrid<br />
Abad<strong>en</strong>noù video : Lionel Buannic Krouiñ – France 3<br />
Ti-moulañ : Imprimerie du Commerce - Kemper<br />
Miz g<strong>en</strong>ver 2012<br />
Moulet w<strong>ar</strong> baper graet diw<strong>ar</strong><br />
koadeier produet gant skiant vat.<br />
PEFC/10-31-1283
Reiñ c’hoant da zeskiñ<br />
div yezh ez-<strong>vihan</strong><br />
Abaoe m’eo digor an dud w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> bed<br />
a-bezh hag abaoe m’eo bet savet an<br />
Europ eo deuet anat d’an holl e vo ur<br />
go<strong>un</strong>id bras <strong>evit</strong> ur bugel bezañ mestr<br />
w<strong>ar</strong> meur a yezh.<br />
Diskouezet o deus <strong>ar</strong> glaskeri<strong>en</strong> w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong><br />
yezhoù e teu brav an div yezh gant <strong>ar</strong><br />
vugale ma vezont desket ez-<strong>vihan</strong> : seul<br />
ab<strong>re</strong>toc’h, seul welloc’h <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale<br />
deskiñ yezhoù est<strong>re</strong>n ha bezañ <strong>en</strong> o<br />
bleud.<br />
E P<strong>en</strong>n-Ar-Bed <strong>en</strong> deus bet c’hoant <strong>ar</strong><br />
C’huzul Dep<strong>ar</strong>tamant sikour <strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong><br />
da zeskiñ b<strong>re</strong>zhoneg <strong>evit</strong> ma vevf<strong>en</strong>t<br />
gwelloc’h <strong>en</strong> o bro, <strong>evit</strong> ma teskf<strong>en</strong>t<br />
aesoc’h yezhoù all hag <strong>evit</strong> ma vef<strong>en</strong>t<br />
<strong>en</strong> o aes <strong>en</strong> ur bed liesyezh.<br />
W<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> memes tro e welomp <strong>ar</strong> sikourmañ<br />
e-giz ur chañs da zeskiñ meur a<br />
yezh hag e-giz <strong>un</strong> do<strong>ar</strong>e da zif<strong>en</strong>n yezh<br />
<strong>ar</strong> vro peogwir eo <strong>un</strong> dalvoudegezh<br />
vras evidomp holl <strong>en</strong> dep<strong>ar</strong>tamant. Reiñ<br />
c’hoant da zeskiñ b<strong>re</strong>zhoneg d’<strong>ar</strong> vugaligoù<br />
a zo <strong>un</strong> tu da lakaat kulturioù ha<br />
yezhoù P<strong>en</strong>n-Ar Bed da vle<strong>un</strong>iañ.<br />
C’hoant bras am eus <strong>en</strong> em lakfe <strong>ar</strong><br />
familhoù e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed da gaozeal ha<br />
da zeskiñ <strong>un</strong> eil yezh d’o bugale pe e<br />
vefe b<strong>re</strong>zhoneg pe ur yezh-vamm all.<br />
E-giz-se e vo brudet ganto <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg,<br />
hag a zo e k<strong>re</strong>iz kultur <strong>ar</strong> vro, hag<br />
e teuio ivez Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
da vezañ ul lec’h a z<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>doù liesseurt,<br />
<strong>ar</strong> pezh a zo <strong>ar</strong> pep talvoudusañ<br />
eus <strong>ar</strong> vuhez et<strong>re</strong> an dud hag e-b<strong>ar</strong>zh<br />
<strong>ar</strong> gev<strong>re</strong>digezh.<br />
D<strong>re</strong> e bolitik <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> yezhoù e stag<br />
Kuzul Rannvro B<strong>re</strong>izh, gant nerzh<br />
ha kalon, da labourat <strong>evit</strong> dif<strong>en</strong>n <strong>ar</strong><br />
b<strong>re</strong>zhoneg ha sikour an dud da zeskiñ<br />
ha da gaozeal <strong>ar</strong> yezh forzh peur<br />
e-pad o buhez.<br />
Ma vez stummadur an dud deuet<br />
hag <strong>ar</strong> c’hel<strong>en</strong>n divyezhek er skolioù<br />
a-<strong>bouez</strong> bras <strong>evit</strong> ma c’hellfe pep hini<br />
deskiñ b<strong>re</strong>zhoneg pe h<strong>en</strong> deskiñ <strong>en</strong>dro,<br />
eo bet gwelet ivez stummadur<br />
<strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong> e-giz ur ma<strong>en</strong> diazez,<br />
abaoe <strong>un</strong> nebeut bloavezhioù, gant<br />
<strong>ar</strong> C’huzul Rannvro. Setu perak hon<br />
eus bet c’hoant da zigeriñ frank an<br />
h<strong>en</strong>t-mañ <strong>ar</strong> gwellañ ma c’hallomp.<br />
Reiñ c’hoant d’<strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong> da gomz<br />
b<strong>re</strong>zhoneg a zo e gwirionez <strong>un</strong> do<strong>ar</strong>e<br />
d’ober tud digor a spe<strong>re</strong>d anezho,<br />
<strong>un</strong> do<strong>ar</strong>e da zeskiñ gwelloc’h yezhoù<br />
all goude, <strong>un</strong> do<strong>ar</strong>e da anavezout<br />
gwelloc’h o bro ha da vont laou<strong>en</strong><br />
davet <strong>ar</strong> <strong>re</strong> all. Talvoudus bras eo <strong>evit</strong><br />
ma vef<strong>en</strong>t <strong>en</strong> o bleud ha ma k<strong>re</strong>skf<strong>en</strong>t<br />
w<strong>ar</strong> o fla<strong>en</strong>. Sed aze ul levrig<br />
a sikouro <strong>ar</strong> ge<strong>re</strong>nt da vont w<strong>ar</strong> an<br />
h<strong>en</strong>t brav-mañ gant o bugale.<br />
Jean-Yves LE DRIAN<br />
P<strong>re</strong>zidant Kuzul Rannvro B<strong>re</strong>izh<br />
Pier<strong>re</strong> MAILLE<br />
P<strong>re</strong>zidant Kuzul Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed
Bez ho peus bugale ha c’hoant ho peus da <strong>re</strong>iñ dezho<br />
da glevet ur yezh all est<strong>re</strong>get <strong>ar</strong> galleg : evidoc’h eo graet<br />
neuze al levrig-mañ !<br />
Ho micher eo ober w<strong>ar</strong>-dro <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong> : al levrig zo graet<br />
evidoc’h ivez.<br />
Al levrig a sikouro ac’hanoc’h da gomp<strong>re</strong>n perak eo a-<strong>bouez</strong> komz pe deskiñ meur a<br />
yezh d’<strong>ar</strong> vugale er bloavezhioù k<strong>en</strong>tañ eus o buhez. Kavout a rit <strong>en</strong>nañ alioù ha<br />
titouroù da aesaat desevel ho krouadurioù e div yezh pe veur a hini.<br />
Daou Guzul <strong>evit</strong> ober w<strong>ar</strong>-dro ur vuhez <strong>en</strong> div yezh<br />
Kerk<strong>en</strong>t ha deuet w<strong>ar</strong> an dou<strong>ar</strong> hag e-pad bloavezhioù k<strong>en</strong>tañ o buhez e tesk <strong>ar</strong> vugale<br />
<strong>ar</strong> yezhoù buan-t<strong>re</strong> peogwir eo gouest <strong>ar</strong> c’hrouadurioù hag <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong> da zelc’her<br />
soñj mat eus <strong>ar</strong> sonioù klevet ganto. Mont a raio <strong>ar</strong> v<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezh-mañ w<strong>ar</strong> zig<strong>re</strong>sk tamm<br />
ha tamm, setu gwelloc’h eo k<strong>re</strong>giñ an ab<strong>re</strong>tañ <strong>ar</strong> gwellañ !<br />
W<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> v<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezh-mañ e kemer h<strong>ar</strong>p Kuzul Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed ha Kuzul Rannvro<br />
B<strong>re</strong>izh <strong>evit</strong> embann <strong>ar</strong> levrig-mañ. Sikour a ra an daou Guzul implij an div yezh ez<strong>vihan</strong>,<br />
peogwir e soñj dezho eo mat <strong>evit</strong> brudañ perzhioù ha nerzhioù <strong>ar</strong> vro.<br />
Ha gouzout a rit ?<br />
Desevel <strong>ar</strong> vugale e div yezh n’eo ket afer <strong>ar</strong> V<strong>re</strong>toned hepk<strong>en</strong> !<br />
Ouzhp<strong>en</strong>n 50 milion a dud a gaoz yezh o rannvro <strong>en</strong> Europ, hep kontañ<br />
an dud divroet a gomz o yezh-vamm hag a zo disheñvel eus <strong>ar</strong> yezh<br />
implijet <strong>en</strong> o bro pe rannvro nevez.<br />
4
Peseurt yezh choaz ?<br />
Normal eo klask gouzout peseurt yezh ouzhp<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> galleg a c’hellfe bezañ an hini<br />
wellañ. Evit lod eus <strong>ar</strong> familhoù e vo anat <strong>ar</strong> choaz, <strong>evit</strong> lod all e teuio goude bezañ <strong>en</strong><br />
em soñjet mat.<br />
B<strong>re</strong>zhoneg ?<br />
E P<strong>en</strong>n-Ar-Bed emaoc’h o chom ? Ar b<strong>re</strong>zhoneg, neuze ? 110000 b<strong>re</strong>zhoneger a zo<br />
<strong>en</strong> dep<strong>ar</strong>tamant, 6 000 bugel pe g<strong>re</strong>nn<strong>ar</strong>d e skolioù divyezhek <strong>en</strong> o zouez. Komzet eo<br />
<strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg gant ur bern tud e c’heller mont e d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>d ganto. Lakaat a ra Kuzul<br />
Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed ha Kuzul Rannvro B<strong>re</strong>izh o foan da <strong>re</strong>iñ c’hoant da dud a bep<br />
seurt oad d’<strong>en</strong> em welet ha da gomz asambles peogwir e k<strong>re</strong>sk e-giz-se et<strong>re</strong> <strong>ar</strong> g<strong>en</strong>vroiz<br />
<strong>ar</strong> c’hoant da soursial ha d’<strong>en</strong> em sikour k<strong>en</strong>et<strong>re</strong>zo.<br />
Dont a ra brav ha buan <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg pa vez implijet gant plijadur ha gwir galon ! Pa o<strong>ar</strong><br />
<strong>ar</strong> vugale b<strong>re</strong>zhoneg ouzhp<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> galleg int gouest da zeskiñ yezhoù all buan peogwir<br />
int boaz da d<strong>re</strong>m<strong>en</strong> d’ur yezh d’eb<strong>en</strong>, da sevel « poñchoù » et<strong>re</strong> <strong>ar</strong> yezhoù ha peogwir e<br />
lak <strong>ar</strong> spe<strong>re</strong>d da c’ho<strong>ar</strong>i pla<strong>en</strong> ha fonnus.<br />
N’eo ket <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg ur yezh est<strong>re</strong>n e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed. Pa ‘z eo yezh <strong>ar</strong> vro e c’hello ho pugale<br />
gouzout k<strong>en</strong>koulz <strong>ar</strong> galleg hag <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg, hag implij ingal anezho dinec’h ha<br />
didrabas. Gwrizi<strong>en</strong>net mat <strong>en</strong> div yezh e c’hellint goude digeriñ o spe<strong>re</strong>d w<strong>ar</strong> yezhoù all !<br />
Hag <strong>ar</strong> yezhoù all ?<br />
Arabat disoñjal <strong>ar</strong> yezhoù all kaozeet e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed evel an <strong>ar</strong>abeg, an turkeg,<br />
<strong>ar</strong> wolof pe <strong>ar</strong> saozneg. Pa n’eo ket <strong>ar</strong> galleg yezh-vamm an tad hag <strong>ar</strong> vamm eo<br />
normal klask gouzout perak ober gantañ gant o c’hrouadur bihan.<br />
Ar yezh-vamm a dalv kem<strong>en</strong>t ha yezh an d<strong>en</strong>eridigezh, yezh al liammoù don,<br />
tomm ha prim er gêr, yezh <strong>ar</strong> vabelezh ha yezh al liammoù prizius gant <strong>ar</strong> familh<br />
hag an dud chomet er vro. N’eus ket moai<strong>en</strong> ‘ta ober hepti ! Hag ouzhp<strong>en</strong>n e ra holl<br />
yezhoù <strong>ar</strong> bed, pep hini gant he ferzhioù dezhi he-<strong>un</strong>an, <strong>un</strong> daol<strong>en</strong>n gaer ha liesliv<br />
eus kultur mabd<strong>en</strong>. Deomp-ni neuze da ziskouez kem<strong>en</strong>t-mañ <strong>en</strong> ur gaozeal hon<br />
yezh-vamm, hep aon, gant fiziañs, bewech m’hor bez tro d’h<strong>en</strong> ober ; ha d<strong>re</strong>ist<br />
pep tra <strong>en</strong> ur gomz anezhi d’hor bugale.<br />
Pa gomzit ho yezh-vamm gant ho pugel, ha gant tud all eus <strong>ar</strong> familh, eo mat e santfe<br />
ho pugel eo ur yezh talvoudus hag a gont evidoc’h. Evit dont a-b<strong>en</strong>n da gaozeal flour <strong>ar</strong><br />
yezh-mañ gant ho pugel, grit anezhi <strong>un</strong> dra brizius hag a dalvoudegezh !<br />
5
B<strong>re</strong>zhoneg er galon !<br />
Soñjal a ra al lod<strong>en</strong>n vrasañ eus <strong>ar</strong> V<strong>re</strong>toned e vefe ur c’holl bras<br />
ma ‘z afe <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg da get. Tomm eo kalon tud P<strong>en</strong>n-Ar-<br />
Bed ouzh <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg ha kultur <strong>ar</strong> vro peogwir e ouzont<br />
e teuio bugale <strong>ar</strong> vro da vezañ bras, maget gant an id<strong>en</strong>telezhmañ.<br />
Talvezout a ra an id<strong>en</strong>telezh-mañ koulz <strong>evit</strong> an dud ganet<br />
e B<strong>re</strong>izh hag <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> <strong>re</strong> a zo deuet betek amañ hag a zo troet o spe<strong>re</strong>d w<strong>ar</strong> gultur <strong>ar</strong> vro.<br />
Gwir eo ez eus muioc’h-mui a dud a gaoz b<strong>re</strong>zhoneg d’o bugale e-b<strong>ar</strong>zh <strong>ar</strong> familh,<br />
koulskoude n’eo ket gouest al lod<strong>en</strong>n vrasañ eus tud P<strong>en</strong>n-Ar-Bed d’ober gantañ er<br />
gêr. Met n’eo ket abalamour da se n’hallomp ket laosker ganeomp <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg w<strong>ar</strong><br />
hol lerc’h ! W<strong>ar</strong> baj<strong>en</strong>noù al levrig-mañ e c’helloc’h gwelet p<strong>en</strong>aos e c’hell <strong>ar</strong> ge<strong>re</strong>nt,<br />
b<strong>re</strong>zhonegeri<strong>en</strong> anezho pe get, kaout an tuioù da <strong>re</strong>iñ <strong>un</strong> tañva deus <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg<br />
d’o bugale.<br />
O div yezh : lakaat a <strong>re</strong>ont <strong>ar</strong> gaoz w<strong>ar</strong>no !<br />
Reiñ a ra familhoù eus P<strong>en</strong>n-Ar-Bed da c’houzout p<strong>en</strong>aos e <strong>re</strong>ont bemdez<br />
gant div yezh. Adkavit anezho a-hed <strong>ar</strong> paj<strong>en</strong>noù-mañ !<br />
Maxime Roh<strong>ar</strong>t, 16 vloaz,<br />
o rannañ e vuhez et<strong>re</strong> Berlin ha Dou<strong>ar</strong>n<strong>en</strong>ez<br />
Ich sp<strong>re</strong>che Deutsch <strong>un</strong>d Französisch !<br />
Kaozeal a ra Maxime, 16 vloaz, galleg flour, gant <strong>un</strong> tamm<br />
pouez-mouezh alamaneg bihan. E yaouankiz <strong>en</strong> deus bevet <strong>en</strong><br />
tu-all d’<strong>ar</strong> Rhin. Pa oa bihan, e vamm a gaozee alamaneg gantañ<br />
hag e dad galleg. <strong>An</strong>at e oa <strong>evit</strong> e dud, hag o doa graet <strong>ar</strong> choazmañ,<br />
lakaat o mab <strong>en</strong> ur skol divyezhek e Berlin. Da 6 vloaz e oa<br />
b<strong>ar</strong><strong>re</strong>k w<strong>ar</strong> an div yezh ha desket <strong>en</strong> deus saozneg hep tamm<br />
poan ebet. « Kroget on da zeskiñ spagnoleg abaoe daou vloaz<br />
ha gwelet a ran mat eo kalz aesoc’h evidon-me eget <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> <strong>re</strong><br />
a gomz alamaneg hepk<strong>en</strong> », eme <strong>ar</strong> paotr yaouank. « Ha kaozeal div yezh <strong>en</strong> deus digo<strong>re</strong>t<br />
va spe<strong>re</strong>d w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> bed. Bez em eus mignoned eus ur bern broioù est<strong>re</strong>n ». E c’hoant<br />
<strong>evit</strong> an amzer dazont : labourat w<strong>ar</strong> dach<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> Gwir ha « mont d’<strong>ar</strong> Stadoù-Unanet da<br />
beurzeskiñ saozneg ». Un h<strong>en</strong>t brav <strong>en</strong> defe plijet d’e dad mont gantañ, hag eñ o chom e<br />
Dou<strong>ar</strong>n<strong>en</strong>ez : hemañ zo « nul w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> yezhoù » !<br />
6
Div yezh,<br />
Div wech muioc’h a lañs !<br />
Sellomp ouzh an daou batrom familhoù-mañ :<br />
• ke<strong>re</strong>nt na gaozeont nemet galleg hag o deus c’hoant e teskfe o bugel ur yezh<br />
ouzhp<strong>en</strong>n ;<br />
• n’eo ket <strong>ar</strong> galleg yezh-vamm <strong>un</strong>an eus <strong>ar</strong> ge<strong>re</strong>nt da nebeutañ.<br />
Ar pep pouezusañ <strong>evit</strong> an holl vugale eo lakaat anezho da gaozeal an ab<strong>re</strong>tañ<br />
<strong>ar</strong> gwellañ, pe e vefe ur yezh pe meur a hini e-b<strong>ar</strong>zh <strong>ar</strong> familh, ha forzh peseurt yezh<br />
a vefe. Perak ?<br />
• E v<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezhioù w<strong>ar</strong> al lav<strong>ar</strong> a zo liammet k<strong>re</strong>ñv ouzh <strong>ar</strong> mod <strong>en</strong> deus <strong>ar</strong> bugel<br />
da sellet outañ e-<strong>un</strong>an, e-giz melezour e id<strong>en</strong>telezh hag e blas er gev<strong>re</strong>digezh hag<br />
er vro ; bez ez int diazez tout an d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>doù et<strong>re</strong> an dud. Bezañ gouest da gaozeal<br />
ha da eskemm a ra bugale <strong>en</strong> o bleud. Deskiñ meur a yezh a ro c’hoant da vont davet<br />
<strong>ar</strong> <strong>re</strong> all ha davit <strong>ar</strong> bed a zo <strong>en</strong>-dro dezhañ prim ha diw<strong>ar</strong> c’ho<strong>ar</strong>i.<br />
• Ar studiad<strong>en</strong>noù bet graet w<strong>ar</strong> an <strong>divyezhegezh</strong> a ziskouez peg<strong>en</strong> mat eo <strong>evit</strong><br />
tapout b<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezhioù w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> yezhoù hag er skol d<strong>re</strong> vras. Gwelet <strong>ar</strong> bed e div yezh a<br />
sikour <strong>ar</strong> vugale da gomp<strong>re</strong>n anezhañ ha d’<strong>en</strong> em ober dioutañ gwelloc’h.<br />
Evit-se eo <strong>re</strong>t broudañ <strong>ar</strong> bugel a-hed e vugaleaj. D<strong>re</strong>ist-holl pa ‘z eus <strong>un</strong><br />
digempouez et<strong>re</strong> an div yezh : yezh-vamm <strong>ar</strong> bugel a zo hini tout an dud <strong>en</strong>-dro<br />
dezhañ hag an eil yezh, nebeutoc’h implijet, met desket gant <strong>ar</strong> bugel, a ranker <strong>re</strong>iñ ur<br />
skeud<strong>en</strong>n vrav anezhi. <strong>An</strong> dra-mañ eo a c’ho<strong>ar</strong>vez hiziv e B<strong>re</strong>izh w<strong>ar</strong> dach<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> c’hel<strong>en</strong>n<br />
b<strong>re</strong>zhonek.<br />
P<strong>en</strong>aos ober ?<br />
Hervez <strong>ar</strong> studiad<strong>en</strong>noù w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> familhoù a ra gant ouzhp<strong>en</strong>n ur yezh eo gwelloc’h <strong>en</strong><br />
em soñjal <strong>ar</strong>aok ganedigezh <strong>ar</strong> bugel w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> yezhoù ho peus c’hoant da <strong>re</strong>iñ<br />
dezhañ. Bez e c’heller choaz <strong>re</strong>iñ da bep hini eus <strong>ar</strong> ge<strong>re</strong>nt <strong>ar</strong> g<strong>ar</strong>g eus ur yezh.<br />
Bez e c’heller ivez ober gant an eil yezh, evel <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg da skouer, <strong>ar</strong> muiañ <strong>ar</strong><br />
gwellañ er gêr.<br />
7
O div yezh : lakaat a <strong>re</strong>ont <strong>ar</strong> gaoz w<strong>ar</strong>no !<br />
Div yezh prim ha dillo<br />
Emañ E<strong>re</strong>ll, Jean ha Mona o chom e Mahalon<br />
Emañ Mona, bloaz ha tri miz, azezet <strong>en</strong><br />
he c’hador uhel p<strong>re</strong>st da zebriñ he yod<br />
piz bihan. « Humm, <strong>ar</strong> piz-bihan », eme he<br />
zad, <strong>en</strong> ur dostaat ul loiad ouzh he g<strong>en</strong>ou.<br />
Pa ‘z eo ganet <strong>ar</strong> plac’h <strong>vihan</strong> <strong>en</strong> deus<br />
kanet Jean, hag a zo muzisian, kanaou<strong>en</strong>noù<br />
b<strong>re</strong>zhonek dezhi : « <strong>An</strong>at<br />
e oa ober gant an div yezh !». Koulskoude, gant E<strong>re</strong>ll hag a ra gant <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg<br />
bemdez <strong>en</strong> he labour, ne oa ket bet kaoz eus se a-raok ganedigezh o merc’h.<br />
Reiñ a ra <strong>ar</strong> familh-mañ hag a vev e Mahalon er C’hap da welet brav k<strong>en</strong>añ petra eo<br />
bevañ e div yezh, da lav<strong>ar</strong>et eo mont eus ur yezh d’eb<strong>en</strong> hep tamm poan ebet. « Pa<br />
vezomp hon div o pourm<strong>en</strong> e kaozean b<strong>re</strong>zhoneg ganti met komz a ran galleg ivez<br />
ma fell da <strong>un</strong>an b<strong>en</strong>nak all troc’hañ kaoz ganeomp », eme <strong>ar</strong> vamm.<br />
Ar memes tra eo <strong>evit</strong> Jean. Bep<strong>re</strong>d ez eus aet tammoù b<strong>re</strong>zhoneg <strong>en</strong> e zivskou<strong>ar</strong>n<br />
hag hiziv e za ingal d’<strong>ar</strong> c’h<strong>en</strong>telioù b<strong>re</strong>zhoneg. « Ma ne zeuan ket a-b<strong>en</strong>n da zistripañ<br />
ur fraz<strong>en</strong>n pe da zispakañ va soñj e b<strong>re</strong>zhoneg e kavan gwelloc’h lav<strong>ar</strong>et an<br />
traoù e galleg, <strong>ar</strong> pep pouezusañ o vezañ eskemm hag <strong>en</strong> em <strong>re</strong>iñ da gomp<strong>re</strong>n. »<br />
« C’hoant hon eus e chomfe natu<strong>re</strong>l <strong>ar</strong> gomz et<strong>re</strong>zomp. M<strong>ar</strong>teze e vefe gwelloc’h deomp<br />
bezañ strishoc’h ? Ne fell ket deomp e vefe ur samm <strong>re</strong> bo<strong>un</strong>ner pe ur<br />
sakrifis <strong>evit</strong> Mona, plijadur nemet k<strong>en</strong>, asambles ha didrubuilh. »<br />
Kontant e vez <strong>ar</strong> priejoù ivez pa gomz tud all e b<strong>re</strong>zhoneg<br />
gant Mona. Goul<strong>en</strong>net <strong>en</strong> deus Jean d’e dad ober gant e<br />
v<strong>re</strong>zhoneg brav eus Bro Vigoud<strong>en</strong>n gant e verc’h <strong>vihan</strong>, <strong>ar</strong><br />
pezh n’<strong>en</strong> doa ket bet tro d’ober gant e vugale. Ha brav e<br />
teu ganto ! D<strong>re</strong> an <strong>divyezhegezh</strong> gant <strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong> e c’heller<br />
‘ta adstagañ an ailhed<strong>en</strong>n bet kollet e-b<strong>ar</strong>zh chad<strong>en</strong>n<br />
<strong>ar</strong> yezh.<br />
Grit anaoudegezh gant <strong>ar</strong> familh Coum-Bizi<strong>en</strong><br />
Ha gouzout a rit ?<br />
Aliañ a <strong>re</strong>er d’an dud n’int ket mestr p<strong>en</strong>n-da-b<strong>en</strong>n w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> galleg da gomz<br />
ouzh o babig <strong>en</strong> o yezh-vamm, peogwir int mestr w<strong>ar</strong>ni (gerioù, stumm <strong>ar</strong><br />
fraz<strong>en</strong>noù, do<strong>ar</strong>e da zistagañ).<br />
E-giz-se e c’hello <strong>ar</strong> bugel deskiñ kaozeal buan hag aes. Ma n’eo ket <strong>ar</strong> yezhvamm-se<br />
<strong>ar</strong> galleg, n’ho pez ket aon, desket e vo gant ho pugel o klevet amezei<strong>en</strong>,<br />
mignoned, er c’h<strong>ar</strong>ter hag er skol.<br />
8
P<strong>en</strong>aos <strong>en</strong> em laka<br />
<strong>ar</strong> vugale<br />
da gaozeal ?<br />
Lod eus <strong>ar</strong> vugale a glev meur a yezh<br />
er gêr, lod all a zesk yezhoù nevez er<br />
skol pe <strong>en</strong> ti-poupigoù.<br />
Pa glevont <strong>ar</strong> yezhoù-se eo digor o<br />
spe<strong>re</strong>d da zeskiñ yezhoù all.<br />
Ma rit gant <strong>ar</strong> galleg gant ho<br />
pugel ha ma fell deoc’h lakaat<br />
anezhañ da zeskiñ ur yezh all, pe<br />
ma rit gantañ gant ur yezh-vamm<br />
ha n’eo ket <strong>ar</strong> galleg emaoc’h o<br />
vont da gomp<strong>re</strong>n er paj<strong>en</strong>noù-mañ<br />
da heul p<strong>en</strong>aos <strong>en</strong> em laka <strong>ar</strong> vugale<br />
da gaozeal. Kinnigoù vo graet deoc’h<br />
ivez <strong>evit</strong> mont eus <strong>ar</strong> c’homp<strong>re</strong>n d’an<br />
ober !<br />
Arabat deoc’h disoñjal <strong>en</strong> deus pep bugel e zo<strong>ar</strong>e da vont w<strong>ar</strong>-raok.<br />
Grit anaoudegezh<br />
gant <strong>ar</strong> familh<br />
Topcuoglu<br />
9
Araok ganedigezh <strong>ar</strong> bugel<br />
E-pad an tri miz diwezhañ ma vez douge<strong>re</strong>z <strong>ar</strong> vamm e klev dija an hini bihan, e-b<strong>ar</strong>zh he<br />
c’hof, <strong>un</strong> tamm mat a drouzioù, mouezh e vamm evel-just met ivez hini e ge<strong>re</strong>nt. Dont a ra<br />
tamm ha tamm lusk <strong>ar</strong> yezh komzet <strong>en</strong>-dro dezhañ d’<strong>en</strong> em silañ <strong>en</strong>nañ. Bez ez eus studiad<strong>en</strong>noù<br />
o deus diskouezet mat eo gouest mouezh <strong>ar</strong> vamm da sioulaat <strong>ar</strong> babig <strong>en</strong> he c’hof !<br />
Kinnigoù<br />
Memes ma n’eo ket ganet <strong>ar</strong> bugel c’hoazh, n’ho pez ket aon<br />
da gaozeal outañ ! Krogit ivez d’<strong>en</strong> em soñjal w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> yezhoù ho pefe<br />
c’hoant da gomz gantañ, d<strong>re</strong>ist-holl ma rit gant meur a yezh.<br />
Diwallit ! N’eo ket abalamour m’oc’h-c’hwi gouest da gaozeal div yezh<br />
e vo <strong>ar</strong> memestra <strong>evit</strong> an hini bihan ! Dav vo deoc’h deskiñ<br />
anezho dezhañ.<br />
Ur wech<br />
bet ganet<br />
Sachet eo diouzhtu evezh <strong>ar</strong> c’hrouadur<br />
nevez-c’hanet gant toud <strong>ar</strong> pezh<br />
a ra sone<strong>re</strong>zh <strong>ar</strong> c’haozioù. Gouest<br />
eo da glevet spizh ha disp<strong>ar</strong>tiañ<br />
mouezh <strong>un</strong> d<strong>en</strong> diouzh forzh peseurt<br />
son all. Dek devezh goude e c’hanedigezh<br />
e teu a-b<strong>en</strong>n da anavezout<br />
mouezh e vamm hag he yezh.<br />
W<strong>ar</strong>-dro 3 miz<br />
E vousc’ho<strong>ar</strong>zh k<strong>en</strong>tañ a ra pa wel d<strong>re</strong>mm <strong>ar</strong> <strong>re</strong> a vousc’ho<strong>ar</strong>zh outañ : anvet eo <strong>ar</strong><br />
mousc’ho<strong>ar</strong>zh-mañ « mousc’ho<strong>ar</strong>zh sosial ». Reiñ a ra ivez da glevet e « aheu » k<strong>en</strong>tañ,<br />
ur son a lakao anezhañ w<strong>ar</strong> h<strong>en</strong>t <strong>ar</strong> b<strong>ar</strong>bilhe<strong>re</strong>zh, hag a <strong>en</strong>tan kalon e ge<strong>re</strong>nt. Komp<strong>re</strong>n<br />
a ra neuze e talv ober sonioù kem<strong>en</strong>t ha bezañ e d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>d gant an dud. Distripañ a ra<br />
anezho mil ha kant gwech, gwellaat a ra anezho ha fiñval a ra e ziv<strong>re</strong>c’h hag e zivc’h<strong>ar</strong><br />
<strong>en</strong> ur zistagañ anezho.<br />
10
Et<strong>re</strong> 3 ha 6 miz<br />
B<strong>ar</strong>bilhat a ra <strong>ar</strong> babig, distripañ a ra ivez <strong>ar</strong> sonioù a glev, <strong>en</strong> em selaou a ra ha mont<br />
a ra e d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>d gant an dud. <strong>An</strong> dud <strong>en</strong>-dro dezhañ, d<strong>re</strong>ist-holl e vamm, a zistrip d’o<br />
zro sonioù <strong>ar</strong> babig hag evel-se e vez kaset <strong>ar</strong> gaoz <strong>en</strong>-dro ganto hag a zo evel ur gwir<br />
« eskemm ».<br />
W<strong>ar</strong>-dro 6 miz e ra e vad eus sonioù a bep seurt hag, <strong>en</strong> o zouez zok<strong>en</strong>, sonioù n’emaint<br />
ket e-b<strong>ar</strong>zh <strong>ar</strong> yezhoù a glev.<br />
Kinnigoù<br />
A-<strong>bouez</strong> bras eo selaou ho krouadur ha <strong>re</strong>spont dezhañ <strong>evit</strong> kas<br />
<strong>ar</strong> gaoz gantañ. Kanit ha komzit gantañ !<br />
Roit <strong>un</strong> anv d’an dud, d’an traoù a wel ha da luskadoù e galon :<br />
« O ! Ha kontant out ? Hag aon ‘peus ? »<br />
Komzit ingal gantañ <strong>en</strong> div yezh <strong>evit</strong> lakaat anezhañ d’<strong>en</strong> em ober<br />
diouzh sistem sonioù ha sone<strong>re</strong>zh an div yezh.<br />
Mousc’ho<strong>ar</strong>zhit dezhañ, kaozeit fraezh <strong>en</strong> ur sellet outañ ha laoskit<br />
amzer dezhañ da <strong>re</strong>spont deoc’h. Bezit habask : <strong>ar</strong> <strong>re</strong>spont a zeuio<br />
gant dale a-wechoù met dont a raio pa vefe ur sell, <strong>un</strong> hejañ d’e<br />
c’h<strong>ar</strong> pe ur mousc’ho<strong>ar</strong>zh.<br />
P’<strong>en</strong> em gavit gant tud bugale all, t<strong>en</strong>nit go<strong>un</strong>id eus<br />
skiant-p<strong>re</strong>net an eil <strong>re</strong> hag <strong>ar</strong> <strong>re</strong> all.<br />
Et<strong>re</strong> 6 ha 12 miz<br />
<strong>An</strong>aout a ra <strong>ar</strong> bugel e anv hag <strong>en</strong>t<strong>en</strong>t a ra an diferañs a zo et<strong>re</strong> ur fraz<strong>en</strong>n bla<strong>en</strong><br />
(« Ya, ul levr eo, mat eo. ») hag ur fraz<strong>en</strong>n-goul<strong>en</strong>n (« Ha naon ‘peus ? »).<br />
A-<strong>bouez</strong> bras eo <strong>ar</strong> prantad amzer-se da beurlipat <strong>ar</strong> b<strong>ar</strong>bilhe<strong>re</strong>zh k<strong>en</strong>tañ hervez sone<strong>re</strong>zh<br />
ha sonioù <strong>ar</strong> yezh-vamm. En em silañ a ra <strong>en</strong>nañ perzhioù don <strong>ar</strong> yezhoù a glev.<br />
11
W<strong>ar</strong>-dro 12 miz<br />
« Dada, mama » : sed aze <strong>ar</strong> gerioù k<strong>en</strong>tañ a sinifi <strong>un</strong> dra b<strong>en</strong>nak e g<strong>en</strong>ou <strong>ar</strong> bugel, ha<br />
buan e vo gouest da lakaat ton w<strong>ar</strong>no. Diw<strong>ar</strong> kem<strong>en</strong>t-mañ e anavezer peseurt yezh(où)<br />
eo. Komp<strong>re</strong>n a ra <strong>ar</strong> bugel muioc’h a c’herioù <strong>evit</strong> m’eo gouest da zistagañ.<br />
Pa vez desavet ur bugel e div yezh eo <strong>ar</strong> gerioù k<strong>en</strong>tañ a zeu gantañ gerioù yezh e<br />
vamm.<br />
Kinnigoù<br />
Komzit, kanit, deskrivit d’ho pugel tout <strong>ar</strong> pezh a sach e evezh.<br />
Plijout a raio dezhañ c’ho<strong>ar</strong>ioù evel « Sell ‘ta, pelec’h emañ ! », c’ho<strong>ar</strong>ioù<br />
bizied pe rimadelloù a lakao anezhañ da gaozeal gwelloc’h-gwellañ.<br />
Diskouezit dezhañ levrioù graet <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong> gant skeud<strong>en</strong>noù stummet<br />
mat ha livioù flamm dezho. Laoskit anezhañ da sellet outo ha memes da<br />
lakaat anezho <strong>en</strong> e c’h<strong>en</strong>ou ! Lakait <strong>ar</strong> gaoz asambles w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> skeud<strong>en</strong>noù.<br />
Choazit levrioù hag a blij deoc’h ivez ha n’ho pez ket aon da l<strong>en</strong>n<br />
anezho <strong>en</strong> div yezh m’oc’h gouest d’h<strong>en</strong> ober.<br />
W<strong>ar</strong>-dro 18 miz<br />
Komañs a ra <strong>ar</strong> bugel da lav<strong>ar</strong>et fraz<strong>en</strong>noù evel : « Ket da goukou » pe « Mat eo »<br />
gant tonioù a sinifi <strong>un</strong> dra b<strong>en</strong>nak hag a zeu soñjoù a bep seurt diw<strong>ar</strong>no. Deskiñ a ra<br />
muioc’h-mui a c’herioù a-drug<strong>ar</strong>ez d’e jestroù : gant e viz e tiskouez traoù e vez roet<br />
anvioù dezho gant e dud.<br />
Pa vez desavet ur bugel bihan e div yezh e <strong>en</strong>t<strong>en</strong>t<br />
diouzhtu eo distag k<strong>re</strong>nn <strong>ar</strong> son hag <strong>ar</strong> ster :<br />
<strong>un</strong> dra a c’hell bezañ lav<strong>ar</strong>et <strong>en</strong> ur mod pe <strong>un</strong><br />
all. M<strong>ar</strong>teze <strong>en</strong> em lakao da gaozeal <strong>un</strong> tammig<br />
diwezhatoc’h <strong>evit</strong> ur bugel na o<strong>ar</strong> nemet ur yezh.<br />
E-pad ur prantad amzer e lav<strong>ar</strong>o fraz<strong>en</strong>noù gant<br />
gerioù eus an div yezh mesk-ha-mesk, <strong>ar</strong>aok dont<br />
a-b<strong>en</strong>n da zisp<strong>ar</strong>tiañ anezho da vat. Al labourspe<strong>re</strong>d<br />
lemm-mañ a sikouro anezhañ a-hed e<br />
vuhez p<strong>en</strong>n-da-b<strong>en</strong>n.<br />
12
Kinnigoù<br />
Roit <strong>un</strong> anv d’an traoù a sach evezh ho pugel hag ast<strong>en</strong>nit<br />
<strong>ar</strong> gaoz w<strong>ar</strong>no. Lav<strong>ar</strong>it <strong>ar</strong> gerioù <strong>en</strong>-dro w<strong>ar</strong> e lerc’h<br />
hag implijit anezho e fraz<strong>en</strong>noù hiroc’h. L<strong>en</strong>nit dezhañ ingal<br />
istorioù berr gant skeud<strong>en</strong>noù hag <strong>en</strong> ur yezh pe eb<strong>en</strong> m’oc’h<br />
gouest d’h<strong>en</strong> ober.<br />
2 vloaz<br />
Gwelloc’h e vefe <strong>re</strong>iñ muioc’h a blas d’an eil yezh.<br />
Ha tro <strong>en</strong> deus ho pugel da glevet<br />
ha da gaozeal a-walc’h an eil yezh-se ?<br />
Muioc’h-mui implijet e vez al langaj d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> yezh met ur plas bras <strong>en</strong> deus c’hoazh al langaj<br />
d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> c’horf. Et<strong>re</strong>zo <strong>en</strong> em ro alies <strong>ar</strong> vugale da gomp<strong>re</strong>n hep <strong>ar</strong> yezh, met k<strong>en</strong>toc’h<br />
gant jestroù ‘tapout-<strong>re</strong>iñ-<strong>re</strong>ntañ’, jestroù a d<strong>en</strong>eridigezh pe a abafamant.<br />
Komp<strong>re</strong>net eo <strong>ar</strong> bugel gant e ge<strong>re</strong>nt<br />
tostañ ha dont a ra muioc’h a dalvoudegezh<br />
diw<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> fed da gaozeal eget<br />
diw<strong>ar</strong> an do<strong>ar</strong>e da gaozeal.<br />
Komp<strong>re</strong>n a ra <strong>ar</strong> bugel fraz<strong>en</strong>noù hiroc’hhirañ,<br />
<strong>re</strong>spont a ra d’<strong>ar</strong> goul<strong>en</strong>noù savet<br />
outañ ha <strong>re</strong>iñ a ra da c’houzout <strong>ar</strong> pezh<br />
<strong>en</strong> deus gwelet. Meiz a zeu dezhañ e<br />
c’hell levezonañ ha bezañ mestr w<strong>ar</strong> an<br />
dud d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> gaoz.<br />
3 bloaz<br />
Gwelloc’h-gwellañ <strong>en</strong> em ro <strong>ar</strong> bugel da gomp<strong>re</strong>n : lav<strong>ar</strong>et a ra fraz<strong>en</strong>noù hiroc’h, sevel ha<br />
distagañ a ra fraz<strong>en</strong>noù propoc’h-propañ ha nebeutoc’h ezhomm <strong>en</strong> deus eus sikour <strong>ar</strong> <strong>re</strong><br />
vras pa vez kaset <strong>ar</strong> gaoz gantañ. Gouest eo <strong>ar</strong> bugel da zisp<strong>ar</strong>tiañ gwelloc’h an div yezh<br />
a ra ganto ha gouzout a o<strong>ar</strong> peseurt hini implij hervez an dud m’emañ o kaozeal outo.<br />
A-b<strong>en</strong>n nebeut amzer e kaozeo mat an div yezh, <strong>un</strong>an anezho o tont evel-just primoc’h<br />
eget eb<strong>en</strong>.<br />
13
Kinnigoù<br />
Lav<strong>ar</strong>it <strong>ar</strong> gerioù <strong>en</strong>-dro w<strong>ar</strong> e lerc’h hag implijit anezho<br />
e fraz<strong>en</strong>noù hiroc’h. Hervez <strong>ar</strong> bed <strong>en</strong>-dro dezhañ hag hervez<br />
e c’hoant e ra ho pugel gant ur yezh pe eb<strong>en</strong>. Seblantout a ra<br />
meskañ anezho peogwir n’eo ket mestr w<strong>ar</strong>no p<strong>en</strong>n-da-b<strong>en</strong>n.<br />
E gwirionez emañ o klask ober tro an dach<strong>en</strong>n abalamour<br />
m’emañ w<strong>ar</strong> h<strong>en</strong>t an deskiñ.<br />
Ha soñjet ho peus <strong>en</strong>skrivañ ho pugel <strong>en</strong> <strong>un</strong>an eus al lec’hioù<br />
e kaozeer b<strong>re</strong>zhoneg <strong>en</strong>no ? Bez e c’hellfe e-giz-se<br />
peurzeskiñ e eil yezh <strong>en</strong> diavaez eus <strong>ar</strong> familh.<br />
4 bloaz<br />
M’<strong>en</strong> deus bet tro <strong>ar</strong> c’hrouadur, kerk<strong>en</strong>t<br />
ha ganet, da glevet ur yezh komzet mat, eo<br />
amp<strong>ar</strong>t b<strong>re</strong>mañ w<strong>ar</strong> diazezoù <strong>ar</strong> yezh ha<br />
komp<strong>re</strong>n a ra al lod<strong>en</strong>n vrasañ eus <strong>ar</strong> pezh<br />
a vez lav<strong>ar</strong>et er yezh-se. En e aes eo <strong>evit</strong><br />
deskrivañ ha <strong>re</strong>iñ e soñj w<strong>ar</strong> kem<strong>en</strong>t-tra a<br />
c’ho<strong>ar</strong>vez <strong>en</strong>-dro dezhañ ha b<strong>ar</strong><strong>re</strong>koc’hb<strong>ar</strong><strong>re</strong>kañ<br />
eo da gas <strong>ar</strong> gaoz <strong>en</strong>-dro. Inte<strong>re</strong>set<br />
eo gant al lizhe<strong>re</strong>nnoù, al livioù, <strong>ar</strong> chifroù<br />
ha gallout a ra deskiñ anezho <strong>en</strong> div yezh.<br />
Ne c’hell ket k<strong>en</strong> <strong>ar</strong> bugel <strong>en</strong> em ober eus ur yezh a ra gant an amzer a-v<strong>re</strong>mañ hepk<strong>en</strong>.<br />
Kaozeal a ra ivez eus an amzer d<strong>re</strong>m<strong>en</strong>et hag eus <strong>ar</strong> pezh zo o vont da c’ho<strong>ar</strong>vezout w<strong>ar</strong><br />
verr derm<strong>en</strong> ha tamm-ha-tamm w<strong>ar</strong> hir derm<strong>en</strong>. Ezhomm <strong>en</strong> deus e vefe roet merkoù<br />
fetis dezhañ <strong>evit</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>t an term<strong>en</strong>ioù : « K<strong>re</strong>giñ a raio <strong>ar</strong> vakañsoù a-b<strong>en</strong>n tri choukig ! »<br />
Kinnigoù<br />
Diskouezit d’<strong>ar</strong> bugel oc’h inte<strong>re</strong>set gant <strong>ar</strong> pezh a lav<strong>ar</strong> hag<br />
ast<strong>en</strong>nit <strong>ar</strong> gaoz da <strong>re</strong>iñ titouroù ouzhp<strong>en</strong>n. Plijout a ra dezhañ<br />
<strong>re</strong>spont ha sevel goul<strong>en</strong>noù, ober labourioù bihan ha c’ho<strong>ar</strong>ioù gant<br />
gerioù dif<strong>en</strong>net, lav<strong>ar</strong>et rimadelloù ha divinadelloù.<br />
Istorioù hiroc’h a c’hellit kontañ dezhañ : anavezout a ra an tud<strong>en</strong>noù<br />
<strong>en</strong>no ha sevel a ra goul<strong>en</strong>noù diw<strong>ar</strong> o f<strong>en</strong>n.<br />
Evit lakaat anezhañ da dapout krog gwelloc’h <strong>en</strong> div yezh e c’hellit<br />
l<strong>en</strong>n levrioù ha kanañ dezhañ <strong>en</strong> eil yezh pe eb<strong>en</strong>.
Ha goude ?<br />
E bev<strong>ar</strong> bloavezh k<strong>en</strong>tañ zo bet, gant an deskiñ bale hag an deskiñ komz, evel diazezoù<br />
<strong>un</strong> ti ma vevo <strong>ar</strong> bugel <strong>en</strong>nañ goude-se pa zeuio da vezañ d<strong>en</strong>.<br />
N’eo ket echu c’hoazh ha mont a raio w<strong>ar</strong>-raok <strong>en</strong> ur zeskiñ da skouer <strong>un</strong> eil live e-b<strong>ar</strong>zh<br />
al lav<strong>ar</strong>, gant c’ho<strong>ar</strong>ioù-gerioù ha f<strong>en</strong>t.<br />
Paket gantañ sistem disheñvel an div yezh <strong>en</strong> deus <strong>ar</strong> bugel ur chañs ouzhp<strong>en</strong>n da vont<br />
gant <strong>un</strong> h<strong>en</strong>t ledan ha pla<strong>en</strong>.<br />
Ha perak ket choaz ur skol divyezhek <strong>evit</strong> ho pugel ? Bez ez eus e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
skolioù divyezhek galleg-b<strong>re</strong>zhoneg, evel <strong>ar</strong> skolioù Diwan, da skouer.<br />
O div yezh : lakaat a <strong>re</strong>ont <strong>ar</strong> gaoz w<strong>ar</strong>no !<br />
Ur familh « b<strong>re</strong>zhonippon »,<br />
David, Aya ha L<strong>en</strong>a Ar Meur et<strong>re</strong> <strong>ar</strong> Japon ha Kemper<br />
Ur familh « b<strong>re</strong>zho-nippon » omp ha gant<br />
hor merc’h L<strong>en</strong>a (3 bloaz) e kaozeomp galleg,<br />
japoneg hag a-wechoù saozneg zok<strong>en</strong>.<br />
Goude he ganedigezh e Kemper hon eus<br />
maget soñjoù e-leizh <strong>evit</strong> klask gouzout<br />
p<strong>en</strong>aos ober.<br />
Pa ’z omp distroet d’<strong>ar</strong> Japon <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> wech<br />
k<strong>en</strong>tañ eo hon eus santet peg<strong>en</strong> talvoudus<br />
eo bevañ w<strong>ar</strong> div dach<strong>en</strong>n-sev<strong>en</strong>adur hag e<br />
div yezh ez-<strong>vihan</strong>.<br />
C’ho<strong>ar</strong>i gant he c’h<strong>en</strong>itervezed, troc’hañ kaoz gant he moe<strong>re</strong>b hag he mamm-gozh<br />
hep koll amzer o t<strong>re</strong>iñ <strong>ar</strong> c’homzoù a zo holl pazioù a ro dezhi da gomp<strong>re</strong>n deus<br />
pelec’h e teu hag a stumm he id<strong>en</strong>telezh <strong>evit</strong> bezañ k<strong>re</strong>ñvoc’h a spe<strong>re</strong>d e-b<strong>ar</strong>zh ur<br />
gev<strong>re</strong>digezh o cheñch bep<strong>re</strong>d.<br />
Lav<strong>ar</strong>et a ra lod e rank <strong>ar</strong> vamm ober gant he yezh dezhi hag an tad gant e hini met,<br />
a-b<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> fin, <strong>ar</strong> pezh a gont eo e vefe <strong>ar</strong> bugel <strong>en</strong> e aes, <strong>en</strong> ur yezh hag eb<strong>en</strong>, evel<br />
e lakaomp hor poan d’h<strong>en</strong> ober ni ivez.<br />
15
O div yezh : lakaat a <strong>re</strong>ont <strong>ar</strong> gaoz w<strong>ar</strong>no !<br />
« Koll ne c’heller ket<br />
o teskiñ ur yezh all »<br />
<strong>An</strong>naïck, Visant ha Tivizio Rouxel a zo o chom e Plogastell<br />
e Bro Vigoud<strong>en</strong>n.<br />
Daou vloaz hanter eo Tivizio ha gouest<br />
eo dija da ziskouez ul loa <strong>en</strong> ur lav<strong>ar</strong>et<br />
« loa » d’e dad ha « cuillè<strong>re</strong> » d’e vamm.<br />
Ha kem<strong>en</strong>t-mañ peogwir ez eus aet<br />
tammoù b<strong>re</strong>zhoneg <strong>en</strong> e zivskou<strong>ar</strong>n<br />
kerk<strong>en</strong>t ha bet lakaet <strong>en</strong> e gavell.<br />
Krog eo Visant et <strong>An</strong>naïck da zeskiñ<br />
b<strong>re</strong>zhoneg er bloaz 2004.<br />
Pa ez eus bet keloù nevez o deus klasket <strong>ar</strong> priejoù ur vage<strong>re</strong>z v<strong>re</strong>zhonege<strong>re</strong>z. Graet<br />
kazeg ! « Lakaet hon eus <strong>en</strong> hor soñj goul<strong>en</strong>n ur c’hoñje-tad e-pad 3 bloaz », eme an<br />
tad. « Graet va soñj kaozeal b<strong>re</strong>zhoneg gantañ hep gouzout din peg<strong>en</strong> talvoudus eo<br />
komz div yezh gant ur bugel bihan ! »<br />
O furchal e-b<strong>ar</strong>zh levrioù o deus komp<strong>re</strong>net tud <strong>ar</strong> bugel da zont e teskfe an hini<br />
bihan yezhoù all buanoc’h, e teufe bravoc’h gantañ al labour-spe<strong>re</strong>d er skol, hag e<br />
kavfe labour aesoc’h ur wech deuet bras.<br />
Pa ‘z eo bet ganet Tivizio o deus komzet Visant hag <strong>An</strong>naïck b<strong>re</strong>zhoneg outañ<br />
diouzhtu, met ne oa ket hep lu<strong>re</strong> er p<strong>en</strong>n k<strong>en</strong>tañ. « Ne oamp ket sur da vezañ gouest<br />
d’h<strong>en</strong> ober hag a-b<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> fin eo deuet prim ganeomp ». Met <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> paotrig bihan<br />
eo <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg k<strong>en</strong>toc’h yezh e dad, peogwir e ra muioc’h w<strong>ar</strong> e dro er gêr ha setu<br />
tout. Kontañ a ra istorioù dezhañ, savet <strong>en</strong> deus ul levr gant fotoioù <strong>ar</strong> gêr <strong>en</strong>nañ<br />
ha fraz<strong>en</strong>noù e b<strong>re</strong>zhoneg da heul. Ijinañ a ra Visant ivez kanaou<strong>en</strong>noù da luskellat<br />
anezhañ !<br />
A-b<strong>en</strong>n nebeut ez aio <strong>ar</strong> paotr bihan d’<strong>ar</strong> skol a-hed an devezh. Ha daoust dezhañ<br />
bezañ e skol Diwan Plogastell nevez digo<strong>re</strong>t <strong>en</strong> deus aon Visant e vefe disoñjet pe<br />
dilezet gantañ e yezh-vamm. « Ret e vo deomp <strong>en</strong> em gavet ur wech an amzer hon<br />
daou <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> blijadur da vezañ asambles e b<strong>re</strong>zhoneg », eme an tad yaouank. Ha<br />
perak ket gant ur b<strong>re</strong>ur bihan pe ur c’ho<strong>ar</strong> <strong>vihan</strong> ? « C’hoant hon eus da g<strong>re</strong>skiñ <strong>ar</strong><br />
familh hag er memes mod e vo graet <strong>evit</strong> deskiñ b<strong>re</strong>zhoneg. Forzh p<strong>en</strong>aos, koll ne<br />
c’heller ket o teskiñ ur yezh all, ne raer nemet go<strong>un</strong>it ! »<br />
16
Kavad<strong>en</strong>noù <strong>evit</strong> ober tamm-hatamm<br />
gant div yezh bemdez !<br />
Mat eo <strong>ar</strong> c’ho<strong>ar</strong>ioù kinniget amañ <strong>evit</strong> forzh peseurt yezh a blijfe<br />
deoc’h lezel gant ho pugel w<strong>ar</strong> ho lerc’h.<br />
Ur skouer oc’h ! (<strong>evit</strong> bugale <strong>vihan</strong> ha bugale vras)<br />
Evel tad ha mamm eo a-<strong>bouez</strong> deoc’h lakaat ho poan da <strong>re</strong>iñ da glevet ha da lakaat<br />
ho pugel da gaozeal an eil yezh an aliesañ <strong>ar</strong> gwellañ. Kemerit amzer da gaozeal <strong>en</strong>ni<br />
gantañ ! A-<strong>bouez</strong> bras eo implij gerioù <strong>re</strong>sis ha liesseurt, evel ma raer gant <strong>ar</strong> <strong>re</strong> all !<br />
Dalc’hit soñj oc’h-c’hwi hag an dud vras all <strong>en</strong>-dro dezhañ skouerioù <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> pezh a sell<br />
eus an do<strong>ar</strong>e da gaozeal.<br />
M’emaoc’h o teskiñ ur yezh nevez, b<strong>re</strong>zhoneg da skouer, ha m’ho peus c’hoant e teskfe<br />
ho pugel <strong>ar</strong> yezh-mañ ivez e c’hellit t<strong>en</strong>nañ ho mad eus levrioù<br />
<strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale, eus plad<strong>en</strong>noù ha filmoù <strong>evit</strong> aesaat an eskemm.<br />
Na glaskit ket kuzhat d’ho pugel n’oc’h ket mestr c’hoazh p<strong>en</strong>nda-b<strong>en</strong>n<br />
w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg, lav<strong>ar</strong>it dezhañ emaoc’h c’hwi ivez<br />
o teskiñ anezhañ ! Her c’homp<strong>re</strong>n a raio hag er-mod-se e vo<br />
gouest da d<strong>en</strong>nañ diw<strong>ar</strong> e h<strong>en</strong>t <strong>ar</strong> fazioù graet ganeoc’h hag a<br />
c’hellfe a-h<strong>en</strong>d-all bezañ <strong>en</strong>t<strong>en</strong>tet gantañ evel kaozioù mat da<br />
vezañ adlav<strong>ar</strong>et.<br />
Implijit fotoioù da lakaat<br />
<strong>ar</strong> gaoz da vont <strong>en</strong>-dro (adalek 2 vloaz)<br />
T<strong>en</strong>nit poltriji pa ‘z it da bourm<strong>en</strong> pe pa c’ho<strong>ar</strong>vez <strong>un</strong> dra ispisial. Bez e c’helloc’h goude-se<br />
lakaat <strong>ar</strong> gaoz <strong>en</strong>-dro w<strong>ar</strong>no gant ho pugel ha goul<strong>en</strong>n gantañ peseurt soñj ha<br />
peseurt sañtimant a zeu dezhañ pa sell outo.<br />
Goude-se e c’hello ho pugel stagañ anezho ouzh <strong>ar</strong> voger pe<br />
ouzh <strong>ar</strong> frigo. Lakait <strong>ar</strong> gaoz w<strong>ar</strong>no ha goul<strong>en</strong>nit digantañ<br />
perak <strong>en</strong> deus choazet anezho. Talvoudus eo skrivañ ur ger<br />
b<strong>en</strong>nak <strong>en</strong> o c’hich<strong>en</strong> a-b<strong>en</strong>n dalc’h<strong>en</strong> soñj eus komzoù ho<br />
pugel. Tu a vo deoc’h goude bodañ anezho e-b<strong>ar</strong>zh <strong>un</strong> albom.<br />
N’eo ket aes atav <strong>evit</strong> ur bugel <strong>re</strong>iñ da c’houzout e soñjoù<br />
met <strong>ar</strong> fotoioù a c’hell sikour anezhañ da gas <strong>ar</strong> gaoz <strong>en</strong>-dro.<br />
17
Choazit <strong>un</strong> dud<strong>en</strong>n na o<strong>ar</strong> nemet<br />
an eil yezh (adalek an oad k<strong>en</strong>tañ)<br />
Choazit ur c’ho<strong>ar</strong>iell pe <strong>un</strong> <strong>ar</strong>zhig a blij kalz d’ho pugel ha na goaz nemet b<strong>re</strong>zhoneg pe<br />
an eil yezh. Displegit kem<strong>en</strong>t-mañ dezhañ ha pa c’ho<strong>ar</strong>io pe gaozeo gantañ e t<strong>re</strong>m<strong>en</strong>o<br />
an traoù e-b<strong>ar</strong>zh <strong>ar</strong> yezh-mañ.<br />
E-b<strong>ar</strong>zh an tier-poupigoù eus Bro Gemb<strong>re</strong>, da skouer, e c’ho<strong>ar</strong>i <strong>ar</strong> vugale gant Dewin<br />
(strobineller e kembraeg). Plijout a ra dezhañ ober troioù-strobinell a bep seurt hag<br />
a-wechoù <strong>en</strong> deus ezhomm da gaout sikour e vignon muiañ-k<strong>ar</strong>et, ur c’hi bihan, Doti<br />
e anv. Grit <strong>ar</strong> memes tra er gêr <strong>evit</strong> <strong>re</strong>iñ muioc’h a aezamant hag a c’hoant d’ho pugel<br />
da zeskiñ an eil yezh.<br />
Implijit skritelloù (adalek 2 pe 3 bloaz)<br />
Savit ur skritell diw<strong>ar</strong>-b<strong>en</strong>n tem <strong>ar</strong> m<strong>ar</strong>e ha stagit anezhi a-wel d’ho pugel. Skrivit gerioù<br />
stag d’an tem-mañ w<strong>ar</strong>ni (anvioù-gwan, anvioù, verboù…).<br />
Plijout a ra d’<strong>ar</strong> vugale chom a-sav dirak <strong>ar</strong> skritelloù <strong>evit</strong> sevel goul<strong>en</strong>noù hag ijinañ o<br />
istorioù dezho w<strong>ar</strong> an tem bet lakaet w<strong>ar</strong> wel. Gant <strong>ar</strong> gerioù skrivet w<strong>ar</strong>ni e vo aesoc’h<br />
deoc’h <strong>re</strong>spont da c’houl<strong>en</strong>noù ho pugel. Bez e c’hell <strong>ar</strong> skritell <strong>re</strong>iñ c’hoant ivez d’<strong>ar</strong> <strong>re</strong><br />
<strong>vihan</strong> d’<strong>en</strong> em lakaat da c’ho<strong>ar</strong>i w<strong>ar</strong> an tem-se.<br />
18
Savit ho k<strong>ar</strong>t<strong>en</strong>noù-post hoc’h-<strong>un</strong>an<br />
Savit k<strong>ar</strong>t<strong>en</strong>noù-post gant ho pugel ha klinkit anezho <strong>en</strong> ur begañ pluñv, ste<strong>re</strong>d<strong>en</strong>noù,<br />
paper-k<strong>re</strong>pon, delioù pe deli<strong>en</strong>noù-bleuñv sec’h… ha d’<strong>ar</strong> bugel da skrivañ e damm ger<br />
w<strong>ar</strong>no. Kit d’an ti-post gantañ <strong>evit</strong> ma p<strong>re</strong>nfe ur golo-lizher hag <strong>un</strong> timbr. Roit an dorn<br />
dezhañ <strong>evit</strong> skrivañ anv chomlec’h an d<strong>en</strong> <strong>en</strong> deus c’hoant e errufe al lizher gantañ.<br />
Hag er voest… !<br />
Kit dorn-ha-dorn gant an dud eo o micher<br />
ober w<strong>ar</strong>-dro hag ober skol d’<strong>ar</strong> vugale<br />
(<strong>evit</strong> bugale <strong>vihan</strong> ha bugale vras)<br />
A-<strong>bouez</strong> bras eo <strong>ar</strong> c’h<strong>en</strong>labour-mañ <strong>evit</strong> ma teufe blaz mat da vuhez <strong>ar</strong> bugel. A-drug<strong>ar</strong>ez<br />
d’e ge<strong>re</strong>nt e c’hell <strong>ar</strong> skolaeri<strong>en</strong> anavezout gwelloc’h <strong>ar</strong> bugel, hag <strong>ar</strong> ge<strong>re</strong>nt, deus<br />
o zu, a c’hell dizoleiñ <strong>ar</strong> pezh a ra a-hed an devezh. <strong>An</strong> d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>doù-se a zo talvoudus<br />
ivez <strong>evit</strong> gwellaat b<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezhioù <strong>ar</strong> bugel w<strong>ar</strong> al lav<strong>ar</strong>.<br />
19
Ur paeron pe ur vaeronez <strong>en</strong> eil yezh<br />
(<strong>evit</strong> bugale <strong>vihan</strong> ha bugale vras)<br />
A-<strong>bouez</strong> eo e vefe ul liamm <strong>evit</strong> skloumañ al lec’h ma klev <strong>ar</strong> bugel kaozeal an eil yezh<br />
(ti-poupigoù, skol) hag e diegezh.<br />
Ma ne gaozeit ket an eil<br />
yezh-mañ e c’hellit kavout<br />
<strong>un</strong>an b<strong>en</strong>nak all a sikouro<br />
da sevel <strong>ar</strong> pont-mañ, <strong>un</strong><br />
tad-kozh pe ur vamm-gozh<br />
da skouer. Aliañ a raer<br />
choaz <strong>un</strong>an b<strong>en</strong>nak b<strong>ar</strong><strong>re</strong>k<br />
w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> yezh-se ha k<strong>ar</strong>et<br />
gant <strong>ar</strong> bugel, <strong>un</strong>an b<strong>en</strong>nak<br />
inte<strong>re</strong>set gant <strong>ar</strong> pezh<br />
a ra <strong>ar</strong> bugel ha gouest<br />
da zegas dezhañ gerioù<br />
ha troioù-lav<strong>ar</strong> er yezh-se.<br />
Dav eo dezhañ ivez bezañ dib<strong>re</strong>z a-walc’h (<strong>un</strong> eurvezh pe ziv <strong>ar</strong> sizh<strong>un</strong> e-pad <strong>un</strong> tamm<br />
mat a amzer). Gallout a rafe an d<strong>en</strong>-se kemer perzh ha dizoleiñ ivez buhez pemdez <strong>ar</strong><br />
bugel <strong>en</strong> ti-poupigoù pe er skol.<br />
Arabat deoc’h bezañ nec’het avat ma ne gavit d<strong>en</strong> ebet <strong>en</strong>-dro deoc’h. Do<strong>ar</strong>eoù all a zo,<br />
evel abad<strong>en</strong>noù ke<strong>re</strong>nt-bugale, <strong>evit</strong> k<strong>re</strong>ñvaat al liammoù-se.<br />
Grit anaoudegezh<br />
gant <strong>ar</strong> familh<br />
Pochet-Daubigné<br />
20
Savit levrioù (adalek m’eo bloaz <strong>ar</strong> bugel)<br />
E yezhoù zo n’eus ket kalz a levrioù <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong>.<br />
Deoc’h-c’hwi eo neuze da grouiñ ul levr <strong>evit</strong> dizoleiñ <strong>ar</strong> skrid<br />
er yezh-se ha l<strong>en</strong>n asambles !<br />
Grit <strong>un</strong> eostad a dammoù paper a bep seurt liv, k<strong>re</strong>ionoù, skeud<strong>en</strong>noù,<br />
sifroù ha lizhe<strong>re</strong>nnoù <strong>evit</strong> mont-t<strong>re</strong> e-diab<strong>ar</strong>zh tach<strong>en</strong>n<br />
<strong>ar</strong> c’hrouiñ. Gallout a rit skrivañ <strong>un</strong> istor <strong>en</strong> deus plijet deoc’h pa<br />
oac’h yaouank, <strong>un</strong> nebeud rimadelloù pe divinadelloù, eñvo<strong>re</strong>nnoù<br />
yaouankiz, ur ganaou<strong>en</strong>n pe choaz ur sujed a blij d’ho pugel.<br />
Pa ‘z eo p<strong>re</strong>st <strong>ar</strong> paj<strong>en</strong>nadoù, lakait anezho dindan ur wask ha keinit anezho. Laoskit<br />
goude-se ho pugel choaz skeud<strong>en</strong>noù e levr ha goul<strong>en</strong>nit digantañ deskrivañ anezho.<br />
Skrivit <strong>ar</strong> pezh <strong>en</strong> deus kontet deoc’h.<br />
Mat e vo al levr forzh peg<strong>en</strong> bras pe peg<strong>en</strong> tev e vo : <strong>ar</strong><br />
bugel bihan n’<strong>en</strong> deus ket ezhomm a galz a baj<strong>en</strong>noù<br />
nag a c’herioù.<br />
Gallout a rit ivez krouiñ al levr-mañ asambles gant<br />
familhoù all pe <strong>en</strong> ti-poupigoù. Er mod-se e vo roet<br />
da c’houzout d’<strong>ar</strong> <strong>re</strong> all petra eo soñjoù ho pugel, ha<br />
diskouez dezhañ al liamm et<strong>re</strong> <strong>ar</strong> skrid hag <strong>ar</strong> gomz.<br />
T<strong>en</strong>nit go<strong>un</strong>id eus perzhioù<br />
mat hor bro<br />
A-<strong>bouez</strong> eo e kavfe <strong>ar</strong> bugel <strong>en</strong>-dro dezhañ skouerioù ha dig<strong>ar</strong>ezioù da gaozeal <strong>ar</strong> yezh<br />
a zesk hag a vev. Ur choaz poellek eo hini <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg <strong>evit</strong> tud P<strong>en</strong>n-Ar-Bed. Aes eo<br />
kaout ur « paeron » b<strong>re</strong>zhoneger amp<strong>ar</strong>t hag e pep lec’h e B<strong>re</strong>izh e kaver merkoù a sach<br />
evezh w<strong>ar</strong>-zu <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg ha kultur <strong>ar</strong> vro. W<strong>ar</strong> bannelloù zo w<strong>ar</strong> vord an heñchoù,<br />
w<strong>ar</strong> stalioù zo, kev<strong>re</strong>digezhioù, ha kleuboù-sport e l<strong>en</strong>ner anvioù b<strong>re</strong>zhonek. Tu zo da<br />
glevet b<strong>re</strong>zhoneg ivez gant meur a radio, a chad<strong>en</strong>n-tele, a lec’hi<strong>en</strong>n internet. Bez e<br />
c’heller ivez klevet b<strong>re</strong>zhonegeri<strong>en</strong>, selaou sone<strong>re</strong>zh <strong>ar</strong> vro : lañs bras a zo gant an<br />
<strong>ar</strong>zoù e b<strong>re</strong>zhoneg !<br />
Tout an traoù-mañ a ziskouez, daoust d’<strong>ar</strong> sañtimant da vevañ <strong>en</strong> ur bed kazi hollc’hallek,<br />
eo bev <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg. <strong>An</strong>at ha patant eo neuze choaz an div yezh galleg ha<br />
b<strong>re</strong>zhoneg er vro-mañ.<br />
21
Ha soñjet ho peus er skolioù divyezhek pa vo<br />
ho pugel <strong>en</strong> oad da vont d’<strong>ar</strong> skol-vamm ?<br />
Sellit ouzh roll <strong>ar</strong> skolioù amañ : http://www.ofis-bzh.org/upload/travail_p<strong>ar</strong>agraphe/fichier/237fichier.xls<br />
Evit gouzout hiroc’h ha sevel goul<strong>en</strong>noù w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> skolioù divyezhek-se pe vef<strong>en</strong>t publik,<br />
katolik pe c’hoazh <strong>ar</strong> gev<strong>re</strong>digezh Diwan, e c’hellit mont e d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>d gant :<br />
• Div Yezh, kev<strong>re</strong>digezh ke<strong>re</strong>nt bugale an h<strong>en</strong>t<strong>en</strong>n divyezhek er skolioù publik : Judith<br />
Castel, pgz. 02 56 35 51 21 – http://div-yezh.org – postel : sek<strong>re</strong>tourva@divyezh.org<br />
• Dih<strong>un</strong>, kev<strong>re</strong>digezh ke<strong>re</strong>nt bugale an h<strong>en</strong>t<strong>en</strong>n divyezhek er skolioù katolik : Yann Le<br />
Cor<strong>re</strong>, pgz. 02 97 63 43 64 ou 07 61 72 43 64 – http://www.dih<strong>un</strong>.com – postel :<br />
dih<strong>un</strong>.b<strong>re</strong>izh@f<strong>re</strong>esbee.fr<br />
• Diwan, rouedad kev<strong>re</strong>digezh <strong>ar</strong> skolioù d<strong>re</strong> soubidigezh e b<strong>re</strong>zhoneg : <strong>An</strong>na-V<strong>ar</strong>i<br />
Chapalain, pgz. 02 98 21 33 69 – http://www.diwanb<strong>re</strong>izh.org – postel : diwan.<br />
b<strong>re</strong>izh@wanadoo.fr<br />
RAKTRES ELCO <strong>en</strong> Deskadu<strong>re</strong>zh-Stad<br />
Kel<strong>en</strong>n yezh ha kultur k<strong>en</strong>tañ an dud<br />
(Enseignem<strong>en</strong>t de Langue et Cultu<strong>re</strong> d’Origine)<br />
Diazez an ELCO eo bezañ mestr w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> yezh-vamm peogwir, hep <strong>ar</strong> v<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezh<br />
k<strong>en</strong>tañ-mañ, n’haller ket dont a-b<strong>en</strong>n da zeskiñ brav <strong>un</strong> eil yezh.<br />
Talvezout a ra an ELCO <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> c’h<strong>en</strong>tañ hag an eil de<strong>re</strong>z. K<strong>en</strong>telioù a vez roet e<br />
kem<strong>en</strong>t skol e c’houl<strong>en</strong>n ke<strong>re</strong>nt <strong>ar</strong> vugale e vefe digo<strong>re</strong>t <strong>en</strong>ni. E p<strong>en</strong>n k<strong>en</strong>tañ e<br />
oant digo<strong>re</strong>t d’<strong>ar</strong> vugale izili (pe <strong>un</strong>an eus o zud ezel pe bet ezel) eus <strong>ar</strong> broioù<br />
e komzer <strong>ar</strong> yezhoù-se <strong>en</strong>no, met b<strong>re</strong>mañ int digor da gem<strong>en</strong>t bugel hervez<br />
c’hoant e familh hag hervez <strong>ar</strong> plasoù a zo.<br />
E P<strong>en</strong>n-Ar-Bed ez euz k<strong>en</strong>telioù ELCO <strong>en</strong> <strong>ar</strong>abeg, graet<br />
gant kel<strong>en</strong>neri<strong>en</strong> t<strong>un</strong>izian pe m<strong>ar</strong>okan, e B<strong>re</strong>st, Montroulez<br />
ha Kemper ; hag e turkeg e B<strong>re</strong>st, Brieg, Gwerliskin,<br />
Landerne, Pont-<strong>ar</strong>-Veuz<strong>en</strong>n, Kemper.<br />
Evit kaout titouroù <strong>re</strong>sis w<strong>ar</strong> al lec’hioù hag an eurioù ma vez graet<br />
<strong>ar</strong> c’h<strong>en</strong>telioù-ELCO, e c’hellit mont e d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>d gant <strong>en</strong>selleri<strong>en</strong><br />
an Deskadu<strong>re</strong>zh-Stad (B<strong>re</strong>st K<strong>re</strong>iz-Kêr, B<strong>re</strong>st Norzh, Landerne, Montroulez,<br />
Kemper Norzh, Kemper K<strong>re</strong>iz-Kêr).<br />
22
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ b<strong>re</strong>zhoneg e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Tier-poupigoù, tier-maesae<strong>re</strong>zh<br />
ha tier <strong>ar</strong> mage<strong>re</strong>zed<br />
Ti-poupigoù P’tit Mousse<br />
4 ru Languedoc – BREST<br />
02 98 03 40 55 – habasque.k<strong>ar</strong><strong>en</strong>@9business.fr<br />
Ti-maesae<strong>re</strong>zh Galipette<br />
Ti <strong>ar</strong> vugaleaj– 7 ru Kernigez – KARAEZ<br />
02 98 93 79 64 – assogalipette@wanadoo.fr<br />
Ti-poupigoù À la Rue Béole<br />
Les Xim<strong>en</strong>ias – 12 ru des Frênes – Kerandon<br />
KONKERNE<br />
02 98 50 66 20 – l<strong>ar</strong>uebeole@orange.fr<br />
Dorn ha Dorn<br />
13 ru Vieux Bourg – GOUENOU<br />
02 98 37 92 86<br />
Ti-maesae<strong>re</strong>zh La main dans la main<br />
K<strong>re</strong>iz<strong>en</strong>n H<strong>en</strong>ri Queffelec – Ru Reichstett<br />
GOUENOU – 02 98 07 75 31<br />
Les Pitcho<strong>un</strong>s<br />
Ti <strong>ar</strong> vugaleaj – 5 ru Jeanne d’Arc<br />
LESNEVEN<br />
02 98 83 16 78 – c<strong>re</strong>chelespitcho<strong>un</strong>s@neuf.fr<br />
Ti <strong>ar</strong> mage<strong>re</strong>zed<br />
Nid d’<strong>An</strong>ges – E ti an Itron Lamer<br />
17 ru Guyader – LESNEVEN<br />
02 98 21 09 51 – jblamer@orange.fr<br />
Ti-poupigoù Océane<br />
Ru Kerdiaoulic – MOELAN<br />
02 98 96 58 92<br />
maison<strong>en</strong>fancemoelan@wanadoo.fr<br />
Ti-maesae<strong>re</strong>zh Plab<strong>en</strong>neg<br />
25 ru an Aber – PLABENNEG<br />
02 98 37 60 72<br />
multi.accueil.plab<strong>en</strong>nec@wanadoo.fr<br />
Ti-poupigoù La Bambinerie<br />
Ti Glaz – 4 ru J.M Pédel<br />
PLOUGASTELL-DAOULAS<br />
02 98 37 57 36 – labambinerie@gmail.com<br />
Ti-maesae<strong>re</strong>zh Les Mini Mômes<br />
Ti Glaz – 4 ru J.-M. Pédel<br />
PLOUGASTELL-DAOULAS<br />
02 98 37 57 60 – minimomes@gmail.com<br />
Ti mage<strong>re</strong>zed Plougastel<br />
Ti Glaz – 4 ru J.-M. Pédel<br />
PLOUGASTELL-DAOULAS<br />
02 98 37 57 34<br />
i<strong>re</strong>ne.siche.jouan@mairie-plougastel.fr<br />
Ti-poupigoù<br />
Ru Saint-Germain<br />
PLOUGERNE<br />
02 98 04 58 28 – c<strong>re</strong>che@plougerneau.fr<br />
Ti-maesae<strong>re</strong>zh Petits Korrigans<br />
Ru des Écoles<br />
PLOUHINEG<br />
02 98 70 89 93 – petitskorrigans@wanadoo.fr<br />
Ti-maesae<strong>re</strong>zh Ti <strong>ar</strong> Bugelig<br />
K<strong>re</strong>iz<strong>en</strong>n sosial Courte Échelle<br />
1 ru <strong>ar</strong> Myosotis – PLOUZANE<br />
02 98 45 42 43<br />
halte-g<strong>ar</strong>derie.plouzane@aliceadsl.fr<br />
Ti mage<strong>re</strong>zed <strong>ar</strong> C’hap<br />
ULAMIR – Ru Abbé Conan – POULANN<br />
02 98 74 27 71 – <strong>re</strong>nevot.ulamir@orange.fr<br />
Les Petits Mousses<br />
1 ru B<strong>re</strong>tagne – P<strong>en</strong>h<strong>ar</strong>z – KEMPER<br />
02 98 55 25 33<br />
c<strong>re</strong>che.petits-mousses@mairie-quimper.fr<br />
Ti mage<strong>re</strong>zed <strong>ar</strong> COCOPAQ<br />
Kermeg – TREMEVEN<br />
02 98 35 13 57 – celine.dafniet@cocopaq.com<br />
Ti mage<strong>re</strong>zed T<strong>re</strong>gon-Konkerne<br />
Ti-kêr T<strong>re</strong>gon – TREGON<br />
02 98 50 17 75<br />
ram-t<strong>re</strong>g<strong>un</strong>c-conc<strong>ar</strong>neau@orange.fr<br />
23
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ b<strong>re</strong>zhoneg e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Levrioù <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong> hag <strong>ar</strong> <strong>re</strong> vras, plad<strong>en</strong>noù<br />
Un nebeut skouerioù nemetk<strong>en</strong>, goul<strong>en</strong>nit titouroù ouzhp<strong>en</strong>n digant m<strong>ar</strong>c’hadouri<strong>en</strong><br />
levrioù ha plad<strong>en</strong>noù pe w<strong>ar</strong> al lec’hi<strong>en</strong>n internet www.klask.com<br />
Rimadelloù ha kanaou<strong>en</strong>noù<br />
Kavout a <strong>re</strong>oc’h rimadelloù a-gozh pe a-nevez, kanaou<strong>en</strong>noù <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> <strong>re</strong> <strong>vihan</strong>, kanaou<strong>en</strong>noù da luskellat,<br />
levrioù gant skeud<strong>en</strong>noù hag ur blad<strong>en</strong>n da heul a-wechoù, levrioù da zeskiñ ha da lakaat<br />
<strong>ar</strong> spe<strong>re</strong>d da c’ho<strong>ar</strong>i, levrioù-imaj ha c’ho<strong>ar</strong>ioù hervez oad ho pugale, gant an tier-embann-mañ :<br />
• Embannadurioù <strong>An</strong> He<strong>re</strong><br />
Ur bern levrioù, levrioù-k<strong>ar</strong>toñs, levrioù-imaj, albomoù,<br />
dastumadoù evel Spot, Nan<strong>ar</strong>zh, Arzhur, etc.<br />
Da gaout w<strong>ar</strong> www.Klask.com – Postel : klask@bzh5.com<br />
• Coop B<strong>re</strong>izh, embanner levrioù ha plad<strong>en</strong>noù, distribuer<br />
www.coop-b<strong>re</strong>izh.fr – Postel : contact@coop-b<strong>re</strong>izh.fr<br />
• Embannadurioù Bannoù Heol<br />
www.b-heol.com – Postel : b-heol@wanadoo.fr<br />
Dastumadoù evel Leo ha Popi, Arzhig Du<br />
• Embannadurioù Dastum<br />
www.musiques-b<strong>re</strong>tagne.com – Postel : dastum@wanadoo.fr<br />
Dastumadoù rimadelloù – da skouer Doub ha doub ha doup,<br />
rimes et comptines pour <strong>en</strong>fants, pe Dibedibedañchoù<br />
• Embannadurioù Emgleo B<strong>re</strong>iz<br />
www.emgleob<strong>re</strong>iz.com – Postel : emgleo.b<strong>re</strong>iz@wanadoo.fr<br />
Da skouer : Rimadelloù h<strong>en</strong>go<strong>un</strong>el,<br />
Kanaou<strong>en</strong>noù nevez <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale<br />
• Embannadurioù Keit Vimp Bev<br />
www.keit-vimp-bev.info – Postel : keit-vimp-bev@wanadoo.fr<br />
Da skouer : Rimadelloù al lo<strong>en</strong>ed, an dastumad Toupig,<br />
Lizhe<strong>re</strong>nneg al lut<strong>un</strong> glas (abc)… hag ivez ur gelaou<strong>en</strong>n viziek<br />
adalek 3 bloaz : Rouzig, da goumanantiñ<br />
Plad<strong>en</strong>noù sone<strong>re</strong>zh<br />
• Kalon ur vamm 2 – Y. Ribis et S. Le H<strong>un</strong>sec – kanaou<strong>en</strong>noù da luskellat<br />
• Kanit bugaligoù ! – M. Jaou<strong>en</strong> – Miroir Magique<br />
• Heitou ! – M. Jaou<strong>en</strong> – Goasco Music<br />
• Fiñval – Bugale skol divyezhek publik Lannuon – Keit Vimp Bev<br />
• Pok-ha-Pok – Jakez Ar Born – B<strong>re</strong>nnig <strong>ar</strong> C’hurnig<br />
24
Filmoù hag abad<strong>en</strong>noù w<strong>ar</strong> an tele<br />
pe w<strong>ar</strong> internet<br />
Ar filmoù<br />
• B<strong>re</strong>izh VOD<br />
Kavout a <strong>re</strong>oc’h abad<strong>en</strong>noù ha t<strong>re</strong>sad<strong>en</strong>noù bev e b<strong>re</strong>zhoneg e-leizh <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale,<br />
da feurmiñ pe da b<strong>re</strong>nañ w<strong>ar</strong> al lec’hi<strong>en</strong>n internet nevez e b<strong>re</strong>zhoneg (VOD) d<strong>re</strong><br />
http://www.dizale.org<br />
<strong>An</strong> abad<strong>en</strong>noù<br />
• B<strong>re</strong>zhoweb<br />
Ur chad<strong>en</strong>n tele w<strong>ar</strong> internet nemetk<strong>en</strong>, gant abad<strong>en</strong>noù <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale<br />
– w<strong>ar</strong> ee<strong>un</strong> bemdez et<strong>re</strong> 6e ha 10e30 noz pe forzh peur e st<strong>re</strong>aming <strong>evit</strong><br />
netra w<strong>ar</strong> http://www.b<strong>re</strong>zhoweb.com/<br />
• France 3 : abad<strong>en</strong>n « Mouchig dall » bep merc’her vintin<br />
w<strong>ar</strong> an tele pe w<strong>ar</strong> internet : http://b<strong>re</strong>tagne.france3.fr/mouchigdall/?page=accueil&lang=fr<br />
• Tébéo : w<strong>ar</strong> an tele, chad<strong>en</strong>n 21 an TNT : « Dibikouz », abad<strong>en</strong>n <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale<br />
bep merc’her vintin ha bep dib<strong>en</strong>n-sizh<strong>un</strong>. www.tebeotv.fr<br />
Hag ivez er post bihan<br />
Abad<strong>en</strong>n <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale « Deomp Dezhi » : kanaou<strong>en</strong>noù, p<strong>en</strong>nadoù-kaoz, istorioù bet<br />
<strong>en</strong>rollet er skolioù pe er vro, graet ha skignet gant :<br />
• Radio Kerne : skignet w<strong>ar</strong>-ee<strong>un</strong> pe adskignet<br />
W<strong>ar</strong> an FM : 90.2 (Kemper), 92.0 (Dou<strong>ar</strong>n<strong>en</strong>ez, Kraozon, B<strong>re</strong>st), 97.5 (Konkerne)<br />
W<strong>ar</strong> Internet : http://radiokerne.antourtan.org : w<strong>ar</strong> ee<strong>un</strong> pe e podcast.<br />
• Arvorig FM<br />
W<strong>ar</strong> an FM : 91.7 (Landerne ha B<strong>re</strong>st) ha 107 (sklaeroc’h e Landerne)<br />
W<strong>ar</strong> Internet : http://www.<strong>ar</strong>vorigfm.com<br />
Gerioù<br />
papa et maman =<br />
tadig ha mammig<br />
bonbon = madig<br />
no<strong>un</strong>ours = nan<strong>ar</strong>zh<br />
fais dodo mon petit =<br />
kousk ma bihanig,<br />
da goukou ma<br />
poupig<br />
25<br />
frè<strong>re</strong> et sœur = b<strong>re</strong>ur ha<br />
c’ho<strong>ar</strong><br />
allons-y = deomp dezhi<br />
mange = debr ‘ta
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ portugaleg e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Kev<strong>re</strong>digezhioù e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
Kev<strong>re</strong>digezh Lusitania P<strong>en</strong> Ar Bed<br />
16 ru Voltai<strong>re</strong><br />
P<strong>en</strong>h<strong>ar</strong>z – Kemper<br />
Pgz. 02 98 55 20 61<br />
3/8 vloaz, 9/14 vloaz ha tud deuet<br />
Kev<strong>re</strong>digezh Casa de Portugal<br />
13 ru <strong>An</strong> Tromeur<br />
Lambezelleg – BREST<br />
Pgz. 02 98 46 70 56<br />
Adalek 6 vloaz hag <strong>evit</strong> tud deuet<br />
K<strong>en</strong>telioù portugaleg e B<strong>re</strong>st<br />
gant Natalia N<strong>un</strong>es Bonnaud,<br />
kel<strong>en</strong>ne<strong>re</strong>z ha troou<strong>re</strong>z diplomet<br />
Pgz. 06 21 86 91 50<br />
Postel : nataliabonnaud@gmail.com<br />
Kev<strong>re</strong>digezh Le Portugais au Pays de la L<strong>un</strong>e<br />
50 ru Théodo<strong>re</strong> Bot<strong>re</strong>l<br />
LANDERNE<br />
Pgz. 02 98 21 88 18<br />
Adalek 4 bloaz hag <strong>evit</strong> tud deuet<br />
P<strong>re</strong>nañ levrioù e portugaleg<br />
P<strong>re</strong>nañ d<strong>re</strong> internet<br />
www.abrakadabra.eu, www.attica.fr<br />
(stal levrioù <strong>ar</strong> yezhoù),<br />
www.librairie-portugaise.com<br />
Números<br />
Embanner : Porto Editora<br />
Embannet e 2011<br />
Toca, Bebé - Livro das Abas<br />
Embanner : Livr<strong>ar</strong>ia Civilização<br />
Editora<br />
Embannet e 2011<br />
Esp<strong>re</strong>ita !<br />
Primeiras Palavras<br />
T<strong>re</strong>sad<strong>en</strong>noù bev w<strong>ar</strong> Internet<br />
Zigzag sur www.rtp.pt, www.canalpanda.pt, www.j<strong>un</strong>ior.te.pt, www.iguinho.lg.com.br,<br />
www.cn3.c<strong>ar</strong>toonetwork.com.br, www.leme.pt/criancas/, www.sitiodosmiudos.pt/sitio.asp<br />
Chad<strong>en</strong>noù tele a erru e Bro C’hall<br />
RTPi : www.rtp.pt pe d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> satelit Hotbird 8, SICi : strobad chad<strong>en</strong>noù Numéricable, gant Orange,<br />
TV Globo International : http://tvglobointernacional.globo.com pe d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> satelit Hotbird 6.<br />
Gerioù<br />
tadig = papá<br />
mammig = mamã<br />
madig = bombom,<br />
<strong>re</strong>buçado<br />
kousk ma mabig =<br />
faz óó<br />
sell ‘ta = olha p<strong>ar</strong>a isto<br />
26<br />
ki = cão<br />
kazh = gato<br />
pesk = peixe
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ <strong>ar</strong>abeg e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Kev<strong>re</strong>digezhioù e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
ADELCA (Association pour le développem<strong>en</strong>t<br />
de la langue et cultu<strong>re</strong> <strong>ar</strong>abes) Kev<strong>re</strong>digezh<br />
<strong>evit</strong> kas w<strong>ar</strong>-raok <strong>ar</strong> yezh hag <strong>ar</strong><br />
c’hultur <strong>ar</strong>ab – 1 ru an H<strong>ar</strong>teloi<strong>re</strong> – BREST<br />
Pgz. 02 98 02 55 97 – 06 82 26 59 38<br />
AAPRI (Association algéri<strong>en</strong>ne pour les <strong>re</strong>lations<br />
intercultu<strong>re</strong>lles) Kev<strong>re</strong>digezh aljerian<br />
<strong>evit</strong> an d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>doù et<strong>re</strong>kultu<strong>re</strong>l<br />
4 B ru Gav<strong>ar</strong>ni – BREST – Pgz. 02 98 41 44 08<br />
aapri@live.fr<br />
Plad<strong>en</strong>noù ha levrioù <strong>evit</strong> ho pugel<br />
AMELA (Association morlaisi<strong>en</strong>ne d’<strong>en</strong>seignem<strong>en</strong>t<br />
de la langue <strong>ar</strong>abe)<br />
Kev<strong>re</strong>digezh Montroulez <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> c’hel<strong>en</strong>n<br />
<strong>ar</strong>abeg<br />
Ru Eugène Pottier – MONTROULEZ<br />
Pgz. 02 98 67 23 20<br />
http://association-amela.jimdo.com<br />
Na zisoñjit ket<br />
al levraouegoù,<br />
<strong>ar</strong> c’hev<strong>re</strong>digezhioù<br />
hag <strong>ar</strong> stalioùlevrioù<br />
P<strong>re</strong>nañ d<strong>re</strong> internet :<br />
www. abrakadabra.eu<br />
À l’omb<strong>re</strong><br />
de l’olivier<br />
Embanner : Didier<br />
29 rimadell e <strong>ar</strong>abeg<br />
ha berber<br />
Alef Baa Taa<br />
Alhayawanat<br />
Skrivagner : A. Norbtilian<br />
Alkali<br />
(Bright baby first words)<br />
Chad<strong>en</strong>noù tele a erru e Bro C’hall<br />
B<strong>ar</strong>aem.TV, chad<strong>en</strong>n g<strong>en</strong>tañ <strong>en</strong> <strong>ar</strong>abeg <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong> hag o zud www.b<strong>ar</strong>aem.tv pe<br />
d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> satelit Hotbird 6.<br />
Gerioù<br />
tadig =<br />
mammig =<br />
madig =<br />
kousk ma bihanig =<br />
debr ‘ta =<br />
ev ‘ta =<br />
ki =<br />
kazh =<br />
27
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ turkeg e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Kev<strong>re</strong>digezhioù e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
Kev<strong>re</strong>digezh kultu<strong>re</strong>l turk<br />
e Kemper<br />
205 h<strong>en</strong>t Dou<strong>ar</strong>n<strong>en</strong>ez – KEMPER<br />
Pgz. 02 98 55 55 48<br />
Postel : www.actq.org<br />
Kev<strong>re</strong>digezh Langues du Bospho<strong>re</strong><br />
15 ru Mesgall – GOUENOU<br />
Pgz. 06 03 19 10 60<br />
Postel : languesdubospho<strong>re</strong>@orange.fr<br />
Plad<strong>en</strong>noù ha levrioù <strong>evit</strong> ho pugel<br />
P<strong>re</strong>nañ w<strong>ar</strong> internet :<br />
www. abrakadabra.eu<br />
B<strong>en</strong>im Ilk Sözlügüm<br />
Skrivagner : Hel<strong>en</strong> Melville<br />
Embanner : Net Turwistik<br />
Yayinl<strong>ar</strong>i<br />
Bilmecelerle ABC<br />
Skrivagner : Can Göknil<br />
Resimli Sözcükler<br />
Skrivagneri<strong>en</strong> : C<strong>ar</strong>oline Yo<strong>un</strong>g,<br />
Jo Litchfield<br />
R<strong>en</strong>kler, Sekiller,<br />
Sözcükler<br />
Chad<strong>en</strong>noù tele a erru e Bro C’hall<br />
TRT çocuk et YumurcakTV d<strong>re</strong> <strong>ar</strong> satelit Turksat 2A et 3A.<br />
Gerioù<br />
tadig ha mammig =<br />
baba et anne<br />
madig = şeker<br />
nan<strong>ar</strong>zh = ayıcık<br />
kousk ma bihanig =<br />
uyus<strong>un</strong> b<strong>en</strong>im<br />
bebeğim<br />
c’ho<strong>ar</strong>iell = oy<strong>un</strong>cak<br />
b<strong>re</strong>ur ha c’ho<strong>ar</strong> = abi et abla<br />
deomp dezhi = gidelim<br />
debriñ = yemek<br />
sell ‘ta = bak<br />
28
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ alamaneg e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Kev<strong>re</strong>digezhioù e P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
Maison de l’Allemagne<br />
105 ru Siam – BREST<br />
Pgz. 02 98 44 64 07<br />
http://mda.infini.fr<br />
Postel : maison-allemagne-b<strong>re</strong>st@infini.fr<br />
Plad<strong>en</strong>noù ha levrioù <strong>evit</strong> ho pugel<br />
P<strong>re</strong>nañ w<strong>ar</strong> internet : www. abrakadabra.eu ha www.amazon.fr<br />
Ispisialiset eo « Goethe Institut » Nancy w<strong>ar</strong> al l<strong>en</strong>negezh <strong>en</strong> alamaneg <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale<br />
www.goethe.de/ins/fr/nan/prj/kjl/frindex.htm<br />
Rolf Zuckowski a gan <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> vugale : brudet bras eo e ganaou<strong>en</strong>noù e Bro-Alamagn. Da skouer<br />
« Winterkinder » e 1987 pe « Die Jah<strong>re</strong>suhr » e 1994.<br />
Mein erstes b<strong>un</strong>tes<br />
Bildwörterbuch :<br />
Im Kinderg<strong>ar</strong>t<strong>en</strong><br />
Amelie B<strong>en</strong>n, C<strong>ar</strong>ls<strong>en</strong> Verlag<br />
Hallo, kleiner Elefant !<br />
Skrivagner : Sandra Grimm<br />
T<strong>re</strong>sour : Christine D<strong>en</strong>k<br />
Rav<strong>en</strong>sburger Buchverlag<br />
<strong>An</strong>ton ist krank<br />
Judith D<strong>re</strong>ws<br />
Beltz<br />
So gehe ich schlaf<strong>en</strong><br />
Skrivagner : Miriam Cordes<br />
Embanner : Oetinger<br />
Chad<strong>en</strong>noù tele a erru e Bro C’hall<br />
KI.KA ou Kinderkanal : w<strong>ar</strong> www.kika.de (klikit w<strong>ar</strong> « Fernseh<strong>en</strong> », ha w<strong>ar</strong> « Ki.Ka am PC<br />
guck<strong>en</strong> » hag <strong>evit</strong> echuiñ w<strong>ar</strong> « Deine Online-Mediathek »)<br />
pe w<strong>ar</strong> <strong>ar</strong> satelit Astra 1M et 1H.<br />
Gerioù<br />
tadig ha mammig =<br />
Papa <strong>un</strong>d Mama<br />
madig = Bonbon<br />
nan<strong>ar</strong>zh = Teddybär<br />
kousk ma bihanig =<br />
Ab in’s Bett<br />
ki = H<strong>un</strong>d<br />
kazh = Katze<br />
pesk = Fisch<br />
sell ‘ta = Guck mal<br />
29
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ k<strong>re</strong>oleg an <strong>An</strong>tilhez<br />
e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Ar c’hev<strong>re</strong>digezhioù<br />
Gwa Ka Tam<br />
Eddy Dinga – 89 ru Milin Avel – LANHOUARNE<br />
Pgz. 06 64 74 63 65 www.gwakatam.com Postel : gwakatam@hotmail.fr<br />
K<strong>en</strong>telioù dañs, taboulinoù ha kan, abad<strong>en</strong>noù kultu<strong>re</strong>l<br />
Plad<strong>en</strong>noù ha levrioù <strong>evit</strong> ho pugel<br />
Je colorie<br />
la ferme créole<br />
Embannadurioù Lafontaine :<br />
www.editions-lafontaine.com<br />
Gerioù k<strong>re</strong>oleg <strong>ar</strong> M<strong>ar</strong>tinig<br />
tadig = papa<br />
mammig = manman<br />
madig = bonbon<br />
nan<strong>ar</strong>zh = no<strong>un</strong>ouss<br />
kousk ma bihanig =<br />
pran sonmèy ich mw<strong>en</strong><br />
DICO KFE<br />
Geriadur e peder yezh,<br />
teir flad<strong>en</strong>n e-b<strong>ar</strong>zh<br />
Skrivagner : Jala<br />
Embannadurioù Lafontaine :<br />
www.editions-lafontaine.com<br />
b<strong>re</strong>ur = frê c’ho<strong>ar</strong> = sê<br />
deomp da zebriñ = annou manjé<br />
sell ‘ta = gadé<br />
Da c’houzout hiroc’h…<br />
Deskiñ wolof e P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed<br />
Ar c’hev<strong>re</strong>digezhioù Deskiñ er gêr<br />
Croisade cultu<strong>re</strong>lle France<br />
Pgz. 06 60 87 32 74<br />
Postel : croisadecultu<strong>re</strong>lle@yahoo.fr<br />
J’app<strong>re</strong>nds le Wolof<br />
Skrivagner : Jean-Léopold<br />
Diouf, M<strong>ar</strong>ina Yaguello<br />
Embanner : K<strong>ar</strong>thala<br />
Gerioù<br />
tadig = baay<br />
mammig = yaay<br />
deskiñ = jangg<br />
madig = taangal<br />
debriñ = lèkk<br />
y<strong>en</strong> = sèdd !<br />
30<br />
tomm = tangg !<br />
c’ho<strong>ar</strong>iell =<br />
fowoukaay
Ar studiad<strong>en</strong>noù<br />
hon eus keme<strong>re</strong>t h<strong>ar</strong>p outo<br />
<strong>evit</strong> sevel al levrig-mañ<br />
T<strong>en</strong>nañ a ra al levrig-mañ go<strong>un</strong>id eus dielloù bet embannet<br />
diw<strong>ar</strong>-b<strong>en</strong>n an deskadu<strong>re</strong>zh er broioù a gemer perzh er rakt<strong>re</strong>s<br />
« Multilingual E<strong>ar</strong>ly Language Transmission » (MELT). Dont a ra<br />
<strong>ar</strong> rakt<strong>re</strong>s-mañ eus ur c’h<strong>en</strong>labour et<strong>re</strong> pev<strong>ar</strong> strollad w<strong>ar</strong> beder<br />
yezh : b<strong>re</strong>zhoneg (B<strong>re</strong>izh, Bro C’hall), kembraeg (Bro Gemb<strong>re</strong>,<br />
B<strong>re</strong>izh-Veur), friseg (Frisland, Izel-Vroioù) ha suedeg (Finland).<br />
Kern <strong>ar</strong> rakt<strong>re</strong>s-mañ eo <strong>re</strong>iñ muioc’h a <strong>bouez</strong> da v<strong>ar</strong><strong>re</strong>gezhioù<br />
yezh <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong>, et<strong>re</strong> c’hwec’h miz ha pev<strong>ar</strong> bloaz.<br />
Klask a ra MELT :<br />
• Reiñ ur framm d’an do<strong>ar</strong>eoù de<strong>re</strong>at da zeskiñ kaozeal ha<br />
da zeskiñ yezhoù ;<br />
• Gwellaat live yezh an dud a ra w<strong>ar</strong>-dro <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong> ;<br />
• Reiñ d’<strong>ar</strong> vugale ur patrom pizh ha sirius da zeskiñ ha da<br />
vezañ mestr w<strong>ar</strong> veur a yezh ;<br />
• Reiñ titouroù da ge<strong>re</strong>nt <strong>ar</strong> vugale w<strong>ar</strong> an <strong>divyezhegezh</strong> ;<br />
• Brudañ ha <strong>re</strong>iñ muioc’h a nerzh hag a blas d’<strong>ar</strong> yezhoù ha<br />
d’<strong>ar</strong> c’hulturioù liesseurt <strong>en</strong> ur vro.<br />
El lod<strong>en</strong>n diw<strong>ar</strong>-b<strong>en</strong>n <strong>ar</strong> mod m’<strong>en</strong> deus <strong>ar</strong> c’hrouadur bihan d’<strong>en</strong><br />
em lakaat da gaozeal, hon eus graet hor mad eus al levrig Folkhälsan<br />
« Språkgrodd<strong>ar</strong> », skrivet <strong>evit</strong> an dud a gaoz suedeg er<br />
Finland.<br />
Unan eus rakt<strong>re</strong>soù savet e-b<strong>ar</strong>zh <strong>ar</strong> rouedad european NPLD<br />
(« Network to Promote Linguistic Diversity ») eo MELT, Kuzul Dep<strong>ar</strong>tamant<br />
P<strong>en</strong>n-<strong>ar</strong>-Bed ha Kuzul-rannvro B<strong>re</strong>izh o vezañ izili eus<br />
<strong>ar</strong> rouedad-mañ.<br />
RV Kel<strong>en</strong>n ha sev<strong>en</strong>adur<br />
Programm <strong>evit</strong> <strong>ar</strong> c’hel<strong>en</strong>n hag<br />
<strong>ar</strong> stummadur a-hed <strong>ar</strong> vuhez
Evit <strong>ar</strong> ge<strong>re</strong>nt o defe<br />
c’hoant da c’houzout hiroc’h<br />
pe da vont e d<strong>ar</strong>emp<strong>re</strong>d ganeomp<br />
Ar gev<strong>re</strong>digezh Divskou<strong>ar</strong>n<br />
eo he fal ledanaat implij <strong>ar</strong> b<strong>re</strong>zhoneg gant <strong>ar</strong> vugale a-raok<br />
ma ‘z af<strong>en</strong>t d’<strong>ar</strong> skol hag ober brude<strong>re</strong>zh <strong>evit</strong>-se d’an dud eo o micher ober<br />
w<strong>ar</strong>-dro <strong>ar</strong> vugale <strong>vihan</strong> e B<strong>re</strong>izh. Kavout a <strong>re</strong>oc’h, w<strong>ar</strong> o lec’hi<strong>en</strong>n<br />
internet www.divskou<strong>ar</strong>n.fr, titouroù e-leizh, skouerioù eus <strong>un</strong> tammig pep lec’h,<br />
tud o komz eus o do<strong>ar</strong>e d’ober gant div yezh ha keleier a-hed an amzer<br />
w<strong>ar</strong> an <strong>divyezhegezh</strong> ez-<strong>vihan</strong>.<br />
Kavout a <strong>re</strong>oc’h ivez w<strong>ar</strong> al lec’hi<strong>en</strong>n-se al levrig-mañ <strong>en</strong> e stumm <strong>ar</strong>abek, b<strong>re</strong>zhonek,<br />
saoznek, portugalek ha turkek.<br />
Pgz : 09 60 04 79 83 – Postel : divskou<strong>ar</strong>n403@orange.fr<br />
Kuzul Dep<strong>ar</strong>tamant P<strong>en</strong>n-Ar-Bed<br />
Kefridi b<strong>re</strong>zhoneg<br />
Pgz : 02 98 76 20 84 – Postel : bilinguisme-p<strong>re</strong>coce@cg29.fr<br />
Kuzul Rannvro B<strong>re</strong>izh<br />
Servij yezhoù B<strong>re</strong>izh<br />
Pgz : 02 99 27 10 10<br />
www.rannvro-b<strong>re</strong>izh.fr<br />
Trug<strong>ar</strong>ez<br />
Ne vije ket deuet al levrig-mañ er-maez hep alioù fur ha sikour mat ur bern tud,<br />
<strong>en</strong> o zouez Irène Le Gouill, Pascale Planche, Cl<strong>ar</strong>isse Cadiou, G<strong>re</strong>gor Mazo,<br />
Gw<strong>en</strong>n an D<strong>re</strong>o, Natalia N<strong>un</strong>ez, Erwan <strong>ar</strong> C’hoadig, Ali Kivrak, Slimane H<strong>ar</strong>rag,<br />
Y<strong>ar</strong>oslava Nekhay, Seynabou Badiane, Alex Riemersma, etc.<br />
O zrug<strong>ar</strong>ekaat a <strong>re</strong>omp a g<strong>re</strong>iz kalon !<br />
Trug<strong>ar</strong>ez vras ivez d’an dud o deus roet o zest<strong>en</strong>i deomp ha d’<strong>ar</strong> <strong>re</strong> o deus asantet<br />
e vefe embannet <strong>evit</strong> netra o c’helaouad<strong>en</strong>noù pe o foltriji.