NY rettet d.13/11 Pitu 2/2000 - Grønlands Naturinstitut
NY rettet d.13/11 Pitu 2/2000 - Grønlands Naturinstitut
NY rettet d.13/11 Pitu 2/2000 - Grønlands Naturinstitut
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ilulissani qaleralinniarneq<br />
Atlantikup avannaani allani sumiiffimmi<br />
taama annikitsigisumi taama amerlatigisunik<br />
Ilulissanisut qaleralittoqartanngilaq.<br />
Tamaani qaleralinniarneq ukiuni untritilinni<br />
ingerlanneqarsimavoq. Ukiuni qulikkaani<br />
kingullerni aalisarneq annertusisimavoq,<br />
sumiiffimmilu annikitsunnguami<br />
ullumikkut ukiumut 6.000 tonsit missaat<br />
pisarineqartarput.<br />
Ukiuni qulikkaani kingullerni Ilulissat<br />
eqqaanni aalisarnerup annertuserujussuarnera<br />
arlalinnik peqquteqarpoq.<br />
Qassutit aalisartut atulersimavaat,<br />
aalisartut amerlipput aalisartullu<br />
ataasiakkaat sulinerulersimapput.<br />
Ilulissat eqqaanni aalisarneq immikkuullarippoq,Nunatsinniinnaanngitsoq<br />
aammali Atlantikup avannaani<br />
nunanut allanut sanilliullugu. Sumiiffimmi<br />
taama annikitsigisumi Ilulissanisut<br />
tonsit taama amerlatigisut<br />
pisarineqartanngillat. Ilulissat eqqaanni<br />
sumiiffimmi taama annikitsigisumi<br />
ukiut tamaasa qalerallit ima<br />
amerlatigisut pisarineqartarput, Davis<br />
Strædep Nunatsinnut atasortaani<br />
kilisaassuit pisarisartagaasa amerlaqataat<br />
pisarineqartarput.<br />
1900 sioqqullugu aalisaatit atorlugit<br />
qaleralinniartarput, imminnut qimmitillu<br />
nerisassarsiuullugit. Ukiorlutsillugu<br />
qalerallit iluaqutigalugit inuit<br />
Aasaanerani Ilulissat saavanni umiatsiaaqqamik<br />
qaleralinniartoqartarpoq.<br />
Om sommeren fanger fiskerne hellefisk fra joller foran<br />
Jakobshavn Isfjord.<br />
immikkuullarippoq<br />
inuusinnaasarsimapput, aalisakkallu<br />
Diskobugtimi illoqarfinnut qaleraleqarfimmut<br />
ungasissumiittunut nassiussorneqartarsimapput.<br />
Qalerallip<br />
orsua qullernut atorneqartarpoq,<br />
angerlarsimaffinni qaammaqqutaasarluni<br />
kissalaartitsillunilu.<br />
1800-kkut naalerneranni inuinnaat,<br />
ilaatigut Poul Müller, qaleralinnik<br />
tarajortikkanik Danmarkimut nassiussisalerput.<br />
Iluliarmiut taamanili<br />
aalisarnermik inuussutissarsiuteqalereerput,<br />
nunap sinnerani tamanna<br />
nalinginnaasuunani.<br />
1906-imi Savalimmiormiut aalisartui<br />
ningittagarsorlutik qaleralinniarneq<br />
misilerarpaat, ajunngilluinnartumik<br />
kinguneqartumik. Iluliarmiut aalisartuisa<br />
ningittagarsorneq ilikkalertorpaat,<br />
saarlisaartullu atulernerisigut<br />
periuseq pitsanngorsarpaat. Saarlisaartoq<br />
saviminiuvoq kipparissoq aalisaammik<br />
kalitsissutaasoq, ningittakkat<br />
naqqinninneranni ilattoornaveeqqut.<br />
Ningittakkanik saarlisaartulinnik<br />
qaleralinniarneq ukiut untritilikkaat<br />
naallugit aalisariaasinngorpoq<br />
pingaarnersaasoq. 1950-ikkut qiteqquttut<br />
qalerallit 100 aamma 700 tonsit<br />
akornanni ukiumut Ilulissani pisarineqartarput.<br />
Taamanili pisarineqartartut<br />
amerliartorput, ullumikkullu<br />
illoqarfiup eqqaani qalerallit 5-6.000<br />
tonsit ukiut tamaasa pisarineqartarput.<br />
Aasaq naallugu aalisartut Ilulissat<br />
saavanni umiatsiaaqqamik ningittagarsortarput.<br />
Siku qimusserfissanngoraangat<br />
aalisartut siku putullugu<br />
ningittagarsorlutik qaleralinnialersarput.<br />
Kangerlummi sermip aakkartartup<br />
eqqaanut qimussimik aalisarfimmukartarput,<br />
qimussimik akunnerit<br />
marluk sisamallu akornanni<br />
ungasitsigisumut, aalisartullu alluamik<br />
eqqaani tuperlutik unnuisarput.<br />
Ningittakkat 3-800 meterisut ititigisumut<br />
ningittarpaat, amuartaatinillu<br />
nammineq sanaanik amuartarlugit.<br />
Qamutit annerpaamik 300 kg-nik<br />
usisinnaapput, taamaattumillu aalisartut<br />
ullut aappassaanni Ilulissanut<br />
uterlutik tuniniaasariaqartarput.<br />
Aalisarnerup qalerallit angissutsimikkut<br />
assigiinngitsuunerat allanngortissimavaa.<br />
Tamanna malunnarluinnarpoq<br />
1908-09-mi qalerallit pisarineqartartut<br />
agguaqatigiissillugu<br />
oqimaassusaat ullumikkumut sanilliukkaanni.<br />
Ukiut 100-ngajaat matuma<br />
siorna qaleralik pisarineqartoq<br />
agguaqatigiissillugu 8-9 kg-nik oqimaassuseqartarpoq,<br />
ullumikkut 1-2<br />
kg-nik oqimaassuseqartarluni, taamaattumik<br />
aalisarnerujussuaq taamaalilluni<br />
naleqarpoq.
Change language