Skrifter i Samling Band 3 - Aasentunet

164 Skrifter i Samling III
krevja andre «Former» i Maalet, er nokot, som kunde
vera tvilsamt. Det kann sjaa soleides ut, naar ein
liknar ymse nyare Maal med dei gamle, med di det
nyare Maalet hever stundom stuttare Former og færre
Bøygningar en det gamle; men det er inkje avgjort,
at just denne Umbrøytingi stend i Samanheng med
Framgangen i Kulturen, elder at det skulde vera
nokor Naudsyn (Nødvendighed), at Formerna soleides
skulde klippast og kverva saman, etter kvart som
Kunnskapen gjekk fram. Dei nyare Maali, som no
ero mest i Vyrdnad, ero uppkomne paa ei Tid, daa
Kunnskapen stod paa eit laagt Stig; og endaa vardt
det lenge, fyrr en Kunnskapen fekk nokon Framgang.
No i dei sidste Tidom hava derimot mange Folkaslag
gjort store Framstig, men Formerna i Maali hava
endaa haldet seg ved det same Lag som fyrr. Um
Islendingarne er sagt paa ein annan Stad, at dei
«standa tilbaka, fyredi deira Maal er Gamall-Norsk»;
men dette kann knapt vera sant. Islendingarne hava
ogso gjort Framstig; og det seer endaa ut til, at
sidan Bokmennerne deira toko til at reinska Maalet
og føra det atter paa det gamle Laget, hever Upplysningi
der stiget sterkare fram en nokot Sinn fyrrmeir.
Og um det endaa skulde finnast, at dei stodo
tilbaka i nokon Maate, so vilde det vel knapt kunna
skuldast paa Alderdomen i Maalet; helder maatte ein
skulda paa ymse andre Orsaker og serlega den, at
dei ero eit myket faament Folk, som bur so tunt og
einbølt paa eit langt avsides liggjande Øyland, og
som dertil hever livt i Armod og ufritt Tilstand i
lange Tider. Men ifall ein skal døma etter det store
Tal paa Folk, som halda Avisor og Tidsskrifter i
dette Landet, so er det myket likt til, at dei standa
er Kultur; og honom er det nettupp det vantar. Men ingen
gjord Normal kann giva det Kultur og Liv; for han (Normalen)
er sjølv daud.» Sovidt Posten. Er inkje dette «Fraser», so veit
eg inkje, kvat som skal vera det.